Embed Size (px)
Citation preview
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Wprowadzenie do filozofii I
Artur Machlarz
2012-10-01
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Plan wykładu
1 Czym jest filozofiaKlasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
2 Filozofia a nauki szczegółoweFilozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Znaczenie nazwy “filozofia”
Historyjka Pitagorasa: filozof nie uczestniczy w zawodachsportowych, nie dobija podczas nich żadnych targów, tylkoobserwuje, starając się poznać istotę tego, co się wokół niego dzieje.
Etymologiczne wyjaśnienie nazwy “filozofia”: “Miłość mądrości” -każdy rodzaj wiedzy teoretycznej określano mianem filozofii
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Trudności z określeniem przedmiotu filozofii
Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wieluinnych dyscyplin naukowych) wynikają ze:
zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków
szerokiego zakresu podejmowanej problematyki w poszczególnychdyscyplinach filozoficznych
zmienności zakresu przedmiotu badań filozoficznych (na przykład wzwiązku z wyodrębnianiem się nauk szczegółowych z filozofii)
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Trudności z określeniem przedmiotu filozofii
Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wieluinnych dyscyplin naukowych) wynikają ze:
zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków
szerokiego zakresu podejmowanej problematyki w poszczególnychdyscyplinach filozoficznych
zmienności zakresu przedmiotu badań filozoficznych (na przykład wzwiązku z wyodrębnianiem się nauk szczegółowych z filozofii)
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Trudności z określeniem przedmiotu filozofii
Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wieluinnych dyscyplin naukowych) wynikają ze:
zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków
szerokiego zakresu podejmowanej problematyki w poszczególnychdyscyplinach filozoficznych
zmienności zakresu przedmiotu badań filozoficznych (na przykład wzwiązku z wyodrębnianiem się nauk szczegółowych z filozofii)
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Cechy szczególne wiedzy filozoficznej
Wiedza bezinteresowna - czysto teoretyczna.
Wiedza zdobyta dzięki rozumowaniu a nie doświadczeniuempirycznemu.
Wiedza obejmująca całość rzeczywistości, badająca “naturę” bądź“istotę” rzeczy
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Wiedza czysto teoretyczna
Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedzapraktyczna?
“naturalna” wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jestnajwyższym celem życia duchowego)
życie czynne, praktyczne jest pozbawione swego rodzaju “świętości”:wiedza teoretyczna ma wymiar boski
wiedza praktyczna musi być oparta na wiedzy teoretycznej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Wiedza czysto teoretyczna
Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedzapraktyczna?
“naturalna” wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jestnajwyższym celem życia duchowego)
życie czynne, praktyczne jest pozbawione swego rodzaju “świętości”:wiedza teoretyczna ma wymiar boski
wiedza praktyczna musi być oparta na wiedzy teoretycznej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Wiedza czysto teoretyczna
Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedzapraktyczna?
“naturalna” wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jestnajwyższym celem życia duchowego)
życie czynne, praktyczne jest pozbawione swego rodzaju “świętości”:wiedza teoretyczna ma wymiar boski
wiedza praktyczna musi być oparta na wiedzy teoretycznej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Metoda badań
Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwejwiedzy?
czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę
na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jakajest “istota rzeczy”, cel ich istnienia, praprzyczyna itp.
doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na tematrzeczy materialnych, zmiennych
zmysły są omylne - rozum z zasady nie jest omylny
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Metoda badań
Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwejwiedzy?
czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę
na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jakajest “istota rzeczy”, cel ich istnienia, praprzyczyna itp.
doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na tematrzeczy materialnych, zmiennych
zmysły są omylne - rozum z zasady nie jest omylny
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Metoda badań
Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwejwiedzy?
czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę
na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jakajest “istota rzeczy”, cel ich istnienia, praprzyczyna itp.
doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na tematrzeczy materialnych, zmiennych
zmysły są omylne - rozum z zasady nie jest omylny
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Metoda badań
Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwejwiedzy?
czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę
na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jakajest “istota rzeczy”, cel ich istnienia, praprzyczyna itp.
doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na tematrzeczy materialnych, zmiennych
zmysły są omylne - rozum z zasady nie jest omylny
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Metoda badań
Deklarowana racjonalności filozofii odróżnia filozofię także od mitycznychi religijnych sposobów wyjaśniania świata, w których dominuje obrazowometaforyczne przedstawianie przyczyn zjawisk.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Przedmiot filozofii
przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura,ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp.
pytania szczegółowe pojawiają się w kontekście pytań natury ogólnej
gdy w jakiejś dziedzinie zaczynają dominować kwestie szczegółowe,oznacza to zazwyczaj emancypację nowej nauki szczegółowej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Przedmiot filozofii
przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura,ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp.
pytania szczegółowe pojawiają się w kontekście pytań natury ogólnej
gdy w jakiejś dziedzinie zaczynają dominować kwestie szczegółowe,oznacza to zazwyczaj emancypację nowej nauki szczegółowej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Przedmiot filozofii
przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura,ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp.
pytania szczegółowe pojawiają się w kontekście pytań natury ogólnej
gdy w jakiejś dziedzinie zaczynają dominować kwestie szczegółowe,oznacza to zazwyczaj emancypację nowej nauki szczegółowej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Przykłady innych definicji
August Comte - program filozofii pozytywnej: zadaniem filozofii jestuporządkowanie dziedziny nauk szczegółowych. Filozofia ma byćdyscypliną wyjaśniającą związki między poszczególnymi kategoriamizjawisk badanymi w naukach i nie zajmuje się już badaniem “istotyrzeczy”, przyczyn celowych itp.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Przykłady innych definicji
Ludwig Wittgenstein:
Filozofia jest walką z opętaniem naszego umysłu przezśrodki naszego języka (L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne,frg. 109)
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Przykłady innych definicji
Bertrand Russell:(...) filozofia jest próbą rozstrzygania ostatecznych pytań,
tyle że nie w sposób niedbały i dogmatyczny, tak jak to czynimyw życiu codziennym, a nawet w naukach przyrodniczych, leczkrytycznie, po rozważeniu wszystkiego, co pytania takiegmatwa, i po uprzytomnieniu sobie wszelkich niejasności icałego zamętu, jakie leżą u podstaw naszych zwykłych idei.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe
Klasyczna definicja filozofiiInne próby zdefiniowania filozofii
Która definicja “obowiązuje”?
Przedmiot badań filozoficznych definiują implicite przykłady problemówuznawanych za filozoficzne, z którymi będziemy zapoznawać się w trakciezajęć.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Filozofia a nauki szczegółowe
1 Historia każdej naukowej dyscypliny szczegółowej sięga filozofii.
2 Wiele dokonań naukowych ma bezpośrednie źródło w problemachnatury filozoficznej
Przykład: idea rachunków infinityzemalnych Leibniza powstała wwyniku rozstrzygnięć natury ontologicznej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Filozofia a nauki szczegółowe
1 Historia każdej naukowej dyscypliny szczegółowej sięga filozofii.2 Wiele dokonań naukowych ma bezpośrednie źródło w problemach
natury filozoficznejPrzykład: idea rachunków infinityzemalnych Leibniza powstała wwyniku rozstrzygnięć natury ontologicznej
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Fizyka a filozofia
Fizyka przed zwrotem nowożytnym - paradygmat fizykiArystotelesowskiej (filozofii przyrody)
Galileusz i fizyka nowożytna: wypracowanie specyficznej metody.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Fizyka a filozofia
Fizyka przed zwrotem nowożytnym - paradygmat fizykiArystotelesowskiej (filozofii przyrody)
Galileusz i fizyka nowożytna: wypracowanie specyficznej metody.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Językoznawstwo a filozofia
Metody badań językoznawczych przed wydaniem Kursujęzykoznawstwa ogólnego Ferdinanda de Saussure’a. Prymatjęzykoznawstwa genetycznego.
Specyficzny aparat pojęciowy i metoda badań zaproponowana przezde Saussure’a.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Językoznawstwo a filozofia
Metody badań językoznawczych przed wydaniem Kursujęzykoznawstwa ogólnego Ferdinanda de Saussure’a. Prymatjęzykoznawstwa genetycznego.
Specyficzny aparat pojęciowy i metoda badań zaproponowana przezde Saussure’a.
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
Czym jest filozofiaFilozofia a nauki szczegółowe Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań!
Artur Machlarz
e-mail: [email protected]: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz
Artur Machlarz Wprowadzenie do filozofii I
