TURK PETROL KANUNU TASARISI

BiRiNCi BOLUM MiiIkiyet, Ama.;, Kapsam ve Tammlar

MiiIkiyet MADDE 1- (1) Tiirkiye'deki petrol kaynaklan Devletin hiikiim ve tasarrufu

altmdadlr.

Ama.; ve kapsam MADDE 2- (1) Bu Kanunun amaCl; iilke petrol kaynak1anmn milli menfaatlere uygun

olarak hlZh, surekli ve etkili bir ~ekilde aranmasml, geli~tirilmesini ve uretilmesini saglamaktlr.

(2) Bu Kanun; Tiirkiye'de petrol arama ve iiretim faaliyetlerinin diizenlenmesi, yonlendirilmesi, te~vik edilmesi, denetlenmesi, arama ve iiretim i<;in gerekli bilgilerin ve verilerin toplanmasl, degerlendirilmesi ve kullamma sunulmasma ili~kin usul ve esaslan kapsar.

Tammlar MADDE 3- (1) Bu Kanunun uygulanmasmda; a) A<;lk saha: Bu Kanun hiikiimleri <;er<;evesinde aramaya, i~letmeye veya bunlar i<;in

ba~vuruya a<;lk bulundurulan sahaYl, b) Arama: Ara~tlrma, arama sondajl ve tespit sondajl faaliyetlerini, c) Arama giderleri: Ekonomik omm bir Ylldan fazla olan malzeme ve tesisat giderleri

hari<;, arama faaliyetleri i<;in yapllan masraflan, <;) Arama ruhsatl: Bu Kanuna gore belirlenen alanda arama faaliyeti yapllmasl i<;in

verilen izin belgesini, d) Arama sondajl: Petrol bulmak amaclyla kuyu a<;llmasml, e) Ara~tmcl: Ara~tlrma izni sahibini, f) Ara~tlfma: Petrol aramak iizere arazinin, yerden veya havadan topografik, jeolojik,

jeofizik, jeokimyasal ve benzeri yontemlerle veri toplanarak incelenmesi, arama sondajlan hari<; jeolojik bilgi edinmek i<;in sondajlar yapllmasl i~lemlerini,

g) Ara~tlrma izni: Smlrlan belli bir alanda ara~tlrma yapmak iizere Genel Miidiirliik<;e veri len izni,

g) AraYlcl: Arama ruhsatl sahibini, h) Bakan: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakamm, 1) Bakanhk: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanhgml, i) Devlet hissesi: Uretilen petrol iizerinden Devlete verilecek paYl, j) Dogal gaz: Yerden <;lkan veya <;lkarllabilen gaz halindeki dogal hidrokarbonlan, k) Geli~tirme: Petrollii arazinin degerlendirilmesi i<;in gerektigi kadar kuyu a<;llmasml,

yeriistii tesislerinin, ta~lma hatlannm ve yeriistii depolanmn kurulmasml, 1) Genel Miidiir: Petrol i~leri Genel Miidfuiinii, m) Genel Miidiirliik: Petrol i~leri Genel Miidiirliigiinii, n) Ham petrol: Yerden <;lkan veya <;lkanlabilen SlVl ve katl haldeki dogal

hidrokarbonlan, 0) i~letmeci: i~letme ruhsatl sahibini, 0) i~letme ruhsatl: Bu Kanuna gore belirlenen alanda iiretim faaliyeti yapllmasl i<;in

verilen izin belgesini, p) Ke~if: i~letmeye elveri~li bir petrol birikiminin bulunmasml,

1

r) Kullanma hakkl: Bir petrol i~lemi ile ilgili araziyi kiralama ve bu arazi uzerinde tesisi mtimkun olan intifa ve irtifak haklanm,

s) Malzeme: Petrol i~lemlerinde kulIamlmak uzere petrol, akaryaklt, ham, yan mamul veya mamul tum e~ya, donamm ve ekipman, makine, her ttirW nakil vasltalan ve diger tum vasltalar ile bunlara ait yedek pan;alan,

~) Mu~terek temsilci: Petrol hakkmm birden fazla hissedan olmasl halinde, bu hak sahiplerinin birlikte gosterecegi temsilciyi,

t) Petrol: Ham petrol ve dogal gazl, u) Petrol bulgusu: Sondajh arama faaliyetleri slrasmda petrol varhgmm tespit

edilmesini, u) Petrol birimi: 15,5 santigrat derecede ve 1 atmosfer basmy altmda 6lyulen 158.984

litre (bir varil) ham petroW veya 15,5 santigrat derecede ve 1 atmosfer basmy altmda olyulen I metrekup dogal gazl,

v) Petrol hakkl: Ara~tlfma izni, arama ruhsatI veya i~letme ruhsatmdan dogan haklardan herhangi birini,

y) Petrol i~lemi: Arama, uretim ile yurtiyinde tiretilen petrolun satllmaslm, bu i~lemlerden herhangi biri iyin luzumlu enerji ve su tesisleri ile uretilen petroltin saha iyinde veya ana iletim hattr veya yakmmdaki rafineriye veya dogal gazm serbest tUketiciye teslimine kadar ta~mmaslm saglayan boru hatlanmn, bina, kamp ve diger tUm tesislerle teyhizatm in~asml, kurulmasml ve i~letilmesini ve bu faaliyetlere ili~kin mali, ticari ve idari faaliyetleri,

z) Petrollu arazi: i~letmeye elveri~li miktarda bir petrol varhgmm belirlendigi arz paryaSlm,

aa) Sermaye mevcutlan: 41111961 tarihli ve 213 saYlh Vergi Usul Kanununda degerleme olytileri gosterilen ekonomik i~letmelere dahil klymetler ile ilgili petrol hakkl sahibinin aym Kanun huktimleri geregince sennaye hesabma ahp aktifle~tirdigi arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve yurt ekonomisi yonunden verimi olmayan kuyularm ayllma gi derI erini,

bb) Sennaye mevcutlarl esaSI: Petrol hakkl sahibinin, Ttirkiye'deki petrol i~lemi ile ilgili olarak kullanmaya tahsis ettigi sermaye mevcutlarmm 213 saYlh Kanuna gore hesaplanml~ klymetini,

cc) Sondaj fer'i giderleri: Ekonomik omru bir Ylldan fazla olup tesis edilmemi~ veya kulIamlmaml~ olan veya tesisinden veya kulIamlmasma ba~lanmasmdan itibaren bir Yll sonunda kullamlabilecek durumda olan veya hurda halinde olan tesisat veya malzeme masraflan hariy olmak uzere kuyu ayma, temizleme, derinle~tinne, bitirme veya bu i~lemlere hazlrhk iyin ve bunlara ili~kin olarak yapllan tum i~yilik, yaklt, tamir, baklm, nakliye, ikmal, kira ve malzeme masraflanm,

yy) Tehlikeli fiil: Petrol i~leminin yapllmasmda, bunlarm yaplldlgl mahalde veya yakmmda bulunan bir kimsenin oltimune, sakatlanmasma veya saghgmm bozulmasma, yevrenin kirlenmesine, 211711983 tarihli ve 2863 saYlh Kultur ve Tabiat Varhklanm Koruma Kanunu kapsammdaki varhklarm veya yerlerin taluibine veya yok olmasma sebep olan veya olabilecek nitelikte bulunan bir fiil veya ihmali,

dd) Tespit sondajl: Petrollu arazinin boyutunu tespit etmek uzere slmrh saYlda kuyu ayllmasml,

ee) Turkiye arazisi: Turkiye Cumhuriyetinin topraklarlm, iy sulanm, kara sulanm ve bunlarm otesinde slmrlarl uluslararasl hukuka uygun biyimde belirlenmi~ klta sahanhgl ve munhaslr ekonomik balge alanlanm,

ff) DIke ekonomisi yonunden verimi olmayan kuyularm ayllma ve terk giderleri: Sondaj aletleri ve benzeri teyhizat hariy olmak uzere sondaj fer'i giderleri ile tiretim baklmmdan ekonomik olmayan kuyularm ayllmasmda kulIanllan veya gerekli olan herhangi bir maddi ekonomik deger iyin yapllan masraflan,

2

gg) Uretim: Uretim sondajl ve geli~tirme faaliyetlerini, petroliin <;lkanlmasml, on i~lenmesini, saha dahilinde veya civannda depolanmasml, bu depolara, iletim hattma veya rafineriye boru hattl ve diger vasltalarla ta~lnmasml,

gg) Uretim artmna yontemi: Uretim yapllan bir sahada, rezervuardaki petroliin akl~kanhgml artumak ve/veya azalmakta olan rezervuar enerjisinin artmlmasl amaclyla itim destegi saglanarak ek iiretim elde etmek iizere kullamlan metotlan,

hh) Uretim sahasl: i~letme ruhsatl i<;indeki petrollii araziyi, 11) Uretim sondajl: Petrollii arazide iiretim amaclyla kuyu a<;llmaslm, ifade eder.

iKiNCi BOLUM Bolgeler ve Apk Sahalar He Ara~tIrma izni

Bolgeler ve apk sahalar MADDE 4- (1) Tiirkiye arazisi, bu Kanun baklmmdan kara ve deniz bOlgeleri olarak

ikiye aynhr. Kara ve deniz bolgelerini aYlran slmr klYI <;izgisidir. Deniz bOlgeleri karasulan i<;i ve karasularl dl~l olmak iizere ikiye aynhr. Karasularl dl~l denizlerde ara~tlrma izni, arama ve i~letme ruhsatlarmm verilmesi, devri ve siire uzatlmlan 5 inci, 6 nCI ve 8 inci maddede belirlenmi~ haklardan az olmamak iizere Bakanlar Kurulunun iznine tabidir. Bu alanlar, Bakanlar Kurulu karanyla tamamen veya klsmen aramaya ve i~letmeye kapatllabilir, tadil edilebilir veya kapatllan bir alan tekrar a<;llabilir.

(2) Bu maddeye gore verilen kararlar miiktesep haklan ihlal edemez. (3) Askeri yasak bOlgeler ile giivenlik bOlgelerinde yapllacak i~lemlerle ilgili lzm

verilmeden once ilgili kamu kurum ve kurulu~lannm gorii~ii ahmr.

Ara~tIrma izni MADDE 5- (1) Genel Miidiirliik, ara~tuma izni i<;in yapllan ba~vuruyu uygun buldugu

takdirde bu izni altml~ giin i<;inde verir. izin talep edilen sahanm bir klsmmda ara~tmna izni, arama ruhsatl veya i~letme ruhsatl verilmi~ olmasl ara~tuma izni verilmesini engellemez. Ancak ara~tmcI, i~lem yapmakta olan diger bir petrol hakkl sahibinin nzaSI olmadan siirmekte olan sondaj ve benzeri saha etiitlerinin yaplldlgl yerlere giremez. Ara~tlrma izni sahibi, ara~tlrma alanmm hektarl ba~ma bir defaya mahsus olmak ve odeme ~ekilleri yonetmelikle diizenlenmek iizere elli kuru~ iicret odemekle yiikiimliidiir. Bu tutarlar her Yll bir onceki ylla ili~kin olarak 213 saylll Kanun uyannca belirlenen yeniden degerleme oram dikkate ahnmak suretiyle yeniden tespit edilir. Ara~tmna sonucu elde edilen bilgiler Gene1 Miidiirliige de verilir ve Genel Miidiirliik sekiz yll siire ile bu bilgileri gizli tutar. Genel Miidurliik ve ba~vuru sahibi arasmda bu Kanun hiikumlerine aykm olmamak iizere mutablk kalman diger hususlar, ara~tuma izninin bir ekini te~kil eder. Bu konuyla ilgili usul ve esaslar yonetmelikle diizenlenir.

U<;UNCU BOLUM Arama RuhsatI, Ba~vuru ve Ruhsatlandlrma Usulii He i~letme RuhsatI

Arama ruhsatI MADDE 6- (1) Bu Kanun hiikiimlerine gore arama ruhsatl; arama ruhsatl alanl i<;inde

arama yapmak, arama ruhsatl alam dl~mda ara~tmnada bulunmak, bulunan petrollii alanlan geli~tirerek bu sahadan petrol iiretmek ve ke~ifba~vurusunda bulunmak iizere verilir.

(2) Arama ruhsatl kara slmrlan ve karasulan i<;i denizlerde 1/50.000 ol<;ekli pafta esasma gore yaplhr. En biiyiik ruhsat alanl 1150.000 6l<;ekli bir tam paftadu. En kii<;iik ruhsat

3

alam 1150.000 olyekli aym pafta iyerisinde kalmak kaydlyla 1/25.000 o1yek1i bir tam paftadu. Ruhsat alam 1150.000 olyekli paftanm dl~ma ta~amaz ve 1125.000 Olyekli paftalardan olu~ur.

(3) MunhaSlf ekonomik bolge slmrlan iyinde ruhsatlandlrma birer tam derecelik enlem ve boylam yizgileri arasmda kalan bir derecelik alan esasma gore yaplhr. En buyUk ruhsat alanl bir derecelik alandlr. En kuyUk ruhsat alam bir derecelik alan iyerisinde kalmak kaydl ile III 00.000 Olyekli bir tam paftadlr. Ruhsat alam bir derecelik alanm dl~ma ta~amaz ve 11100.000 olyekli paftalardan olu~ur.

(4) Arama sahalan kara, karasularl, munhaSlf ekonomik bOlge slmrlan ve klYl yizgileri dl~mda, kuzey-guney ve dogu-batl istikametinde ve pafta kenarlan ile dogru hatlarla yevrilir. Bu sahalarm slmrlanmn belirlenmesi, diger sahalarla kom~ulugu ve birle~imine ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle duzenlenir.

(5) Arama ruhsatmm suresi, karalarda be~, denizlerde sekiz Ylldu. (6) i~ programml yerine getiren ruhsat sahibinin en az bir sondaj yapllmaslm da iyeren

i~ ve yatmm programl ile buna kar~lhk gel en yuzde 2 teminatl vermesi kaydlyla ruhsat suresi karalarda iki, denizlerde uy Ylla kadar uzatllabilir.

(7) Birinci uzahm sfuesi iyinde sondaj programml yerine getirmi~ bir petrol hakkl sahibinin arama ruhsatmm suresi, yeni bir sondaj ve yatmm programl ile buna kar~lhk gelen yuzde 2 teminatl vermesi halinde karalarda iki, denizlerde uy Ylla kadar uzahlabilir.

(8) Bu Kanun hUkiimlerine gore, arama ruhsatmm suresi ilk yururluk tarihinden itibaren yapllan uzatmalar dahil, karalarda dokuz, karasulan iyi denizlerde ondort ylldan fazla olamaz. Ancak arama ruhsatmm suresi sonunda petrol ke~fi yapllan alanlarda bu petrol ke~finin ticari degerlendirmelerinin yapllabilmesi iyin iki Ylla kadar ilave sure verilebilir.

(9) Arama sahasmda ayllmakta olan bir arama kuyusunun bitirilmesi veya varsa uretim testlerinin tamamlanabilmesi iyin gerekli olan operasyon suresi, arama ruhsatl sfuesini a~acak durumda ise petrol hakkl sahibinin talebi uzerine altl aya kadar ek sure verilebilir.

(10) Arama ruhsatmda yapllan bir ke~iften sonra araYlCl, sahaYl geli~tirme ve uretime ba~lamakla yukumlUdur. Bu takdirde araYlcl, uretilen petrol baklmmdan, i~letmecinin tiim hak ve yiikumlUlUgune tabidir.

(11) Genel MUdurlUkye belirlenen ve aramaya aylk olan alanlar 7 nci maddede yer alan ruhsatlandlrma usulUndeki ba~vurulara kapatllarak aylk artlrmaya ylklnak suretiyle arama ruhsatma konu yapllabilir. Ba~vuruya kapahlan bu alanlar Genel Mudurluk tarafmdan tekrar ayllmadan bu alanlara ruhsat ba~vurusu yapllamaz. Aylk artlrmamn hangi usul ve ~artlarda yapllacagl, almacak yatmm teminatmm oranl ile bu teminatm iadesi, petrol i~lemine ili~kin ~artlar ve yaptmmlar aylk artlrma oncesinde ~artnamede belirtilir.

Ba~vuru ve ruhsatlandlrma usulii MADDE 7- (1) Petrol hakkmm elde edilmesi 1ym yap1lan ba~vurunun

degerlendirilmesinde, ba~vurunun mevzuata uygunlugu, ba~vuranm mali yeterliligi ve taahhut edilen i~ ve yatmm programmm bu Kanunun amacml diger ba~vurulara nazaran daha klsa sfuede yerine getirme ozelligi dikkate ahmr. Mali yeterlilik ile i~ ve yatmm programmm degerlendirilmesine ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle diizenlenir.

(2) Arama ruhsah almmasl iyin, yonetmelik hukumlerine uygun olarak Genel MudurlUge ba~vurulur. Petrol aramalanna aylk bir sahaya yapllan ilk arama ruhsatl ba~vurusunun kapsadlgl alan ilan edilir. ilk ve sonraki ba~vurulann iyerigi ilan tarihini takip eden doksan gun boyunca gizli tutulur. Bu sure iyinde yapllan ve aym arazi paryasml tamamen kapsayan ba~vurular, birinci flkra yeryevesinde birlikte degerlendirilir. Bu sure iyerisinde yapllan ve aym arazi paryasml klsmen kapsayan arama ruhsatl ba~vurularl ile doksan gunden sonra aym alana yapllan ba~vurular degerlendirmeye almmaz. Reddedilen arama ruhsatl ba~vuru sahasma veya terk edilen veya iptal edilen arama sahasma, ret, terk veya iptal kararmm kesinle~ip Resmi Gazetede ilanml takiben yapllacak ba~vurular hakkmda

4

da bu huktimler uygulamr. Doksan gun sonunda Genel Mudfultik<;e degerlendirmeye alman ba~vurular en ge<; altml~ gun i<;inde sonuca baglamr.

(3) Ba~vuru sahibi, ruhsat ba~vurusunda ve sure uzatIm taleplerinde vermi~ oldugu i~ programl i<;in gerekli yatmm tutannm yUzde 2'si kadar teminat verir. Denizlerde bu oran yuzde 1 olarak uygulamr. Teminatm taahhtit edilen i~ programmm YllIlk ger<;ekle~en

miktarma kar~lhk gelen klsml petrol hakkl sahibine iade edilir. Bu teminata ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle duzenlenir.

(4) Teminatlar, ruhsat verili~i veya sure uzatIml kesinle~mesinden itibaren otuz gtin i<;erisinde Genel Mudurltige verilir. Aksi halde ruhsat iptal edilir.

(5) Petrol bulgusu tespit edilememi~ veya geleneksel olmayan yontemlerin uygulanacagl alanlarda teminat ahmp almmamasl, almacak ise u<;uncu flkradaki oranlan ge<;memek uzere teminatm oramm belirlemeye Bakanlrk yetkilidir.

i~letme ruhsatI MADDE 8- (1) Arama faaliyeti kapsammda ke~ifyapllmasl halinde, ruhsat sfuesince

arama ve uretim yapllmasl ile uretilen petrolun satrlmasl i<;in i~letme ruhsatI duzenlenir. i~letme ruhsatI arama ruhsatmm verildigi tarihte ge<;erli olan ~artlan ihtiva eder.

(2) i;;letme ruhsatI ahmnasl i<;in yonetmelik htiktimlerine uygun olarak Genel Mudurltige ba~vurulur. i~letme ruhsatmdan arta kalan alana ait arama ruhsatI, sfuesinin sonuna kadar devam eder.

(3) i~letme ruhsatI, yonetmelige gore almacak i~ ve mali yatmm programl dikkate almarak yurtirluge girdigi tarihten itibaren ba~vuru sahibinin talebine gore yirmi YII i<;in verilir. Mucbir sebepler dl~mda programa uygun olarak uretime ba~lamnasl ve faaliyette bulunulmasl esastlr. Aksi takdirde 24 tincu maddede ongortilen idari yaptmmlar uygulamr. i~letme ruhsatI suresi, uzatlm talebine ekli olarak verilen uretim programmm uygun gorulmesi halinde, onar Ylh ge<;memek uzere iki defa uzatrlabilir.

(4) i~letme hakkl suresi sona eren sahalar, i~letme ruhsatI verilmek uzere, Bakan onaYlyla muzayedeye <;lkanlabilir. i~letme ruhsatl evvelce muzayedeye <;lkanlml~ bulunan bir i~letme ruhsatmm tamaml veya bir klsml yine Bakan onaYlyla muzayededen kaldmlabilir.

(5) Muzayede kararl kaldmlmadlk<;a, muzayedeye <;lkanlan bir saha i<;in arama ve i~letme ruhsatI verilmez. Bir sahanm muzayedeye <;lkanlmasl, en fazla teklifte bulunana verilmesi veya herhangi bir teklifin kabul edilmesini gerektirmez. Muzayedenin usul ve esaslan yonetmelikle dtizenlenir.

(6) i~letme ruhsatl sahibine talebi halinde fuettigi petrolti, nakletmek uzere boru hattI in~a izni veri Ie bilir.

(7) Uretim sahalan klsmen veya tamamen aym petrollu arazi ic;inde bulunan i~letmeciler petrol i~lemlerini birle~tirebilir.

DORDUNCU BOLUM Devlet Hissesi ile Yiizey ve Su Haldan

Devlet hissesi MADDE 9- (1) Bir araYlcl veya i~letmeci urettigi petroltin sekizde birini Devlet

hissesi olarak odemekle yukumltidur. (2) Gravitesi 21.5 API'dan daha du~uk olan ham petrolden her bir 0.1 API gravite

farkl ic;in Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasl doviz alr~ kuru tizerinden hesaplanan be;; ABD cent kar~llrgl Turk Lirasl daha az Devlet hissesi ahmr. Bu gravite ve Devlet hissesinden indirim miktanm her be~ yrlda bir belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

(3) Arama veya i~letme ruhsatlarl ile ilgili olarak yapllan petrol i~lemlerinde kullamlan petrolden Devlet hissesi ahmnaz.

5

(4) Petrol sahalannda uretilen karbondioksit gazl, fuetim artmna yonteminde kullamlabilir.

(5) Yeraltl deposu olarak kullamlacak petrol rezervuarlan, fiilen veya hesaben bo~altllmadan ve Genel MudurlUglin uygun goru~u almmadan yeraltl deposu olarak kullanllamaz. Yeraltl depolamasl iyin uygun gorUlen saha bir i~letmecinin uhdesinde ise 0

i~letmeciye oncelik tammr. Depolama iyin gerekli oldugu belirlenen sahada uretilmeyecek petrol den Devlet hissesi almmaz. Bu petrol ancak Gene1 MudurlUglin izni almarak ve Devlet hissesi odenerek uretile bilir.

(6) Depolama ve diger enerji faaliyetleri ile petrol uretim faaliyetlerinin teknik olarak bir arada yapllmasmm mumkun oldugu sahalar hem petrol uretim faaliyetine hem de depolama ve diger enerji faaliyetlerine konu olabilir. Faaliyetlerin bir arada yapllmasmm mUmkun olmadlgl durumlarda varsa kazanllml~ haklar dikkate almarak oncelik Bakanhk tarafmdan belirlenir.

(7) Petrol ureticisinin odeyecegi Devlet hissesi, bir petrol birimi uzerinden uretilen ham petrolde varil ba~ma 4112/2003 tarihli ve 5015 saYlh Petrol Piyasasl Kanununun 10 uncu maddesinde duzenlenen yerli ham petrolun piyasa fiyatl, dogal gazda ise dagltlm ~irketlerine veya serbest tUketicilere yapllan satI~ fiyatl uzerinden hesaplanlr.

(8) Devlet hissesi, uretimin yaplldlgl ayl takip eden aym yirminci gunu ak~amma kadar Gene1 Mudurluge beyan edilerek tahakkuk ettirilir ve aym sonuna kadar ilgilinin ge1ir veya kurumlar vergisi yonunden bagh oldugu vergi dairesine odenir. Devlet hissesinin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, maddi delillere veya kanuni olyulere dayamlarak tespit olunan farklar uzerinden Devlet hissesi tarh edilir. Tarh edilen Devlet hissesi yUzde 100 fazlaslyla ahmr. Ancak ilgili tarafmdan eksik beyan edilen Devlet hissesinin beyan edilmesi gereken tarihi takip eden iki ay iyerisinde kendiliginden beyan edilmesi durumunda Devlet hissesi yuzde 50 fazlaslyla tarh edilir. Suresinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen ve Genel Mudurlugun tespiti ya da ilgilinin kendiliginden beyam uzerine artmlarak tarh edilen Devlet hissesi ilgilisine teblig edilir ve teblig edildigi tarihten itibaren bir ay iyerisinde odenir. Suresinde beyan edilmeyen Devlet hissesine beyan edilmesi gereken son gunden tahakkuk ettirildigi tarihe kadar geyen sfue iyin 211711953 tarihli ve 6183 saYlh Amme Alacaklannm Tahsil UsulU Hakkmda Kanunun 51 inci maddesine gore hesaplanacak gecikrne zamml oranmda faiz uygulamr. Suresinde odenmeyen Devlet hissesi Genel MUdfulugun bildirimi uzerine ilgili vergi dairelerince 6183 saYlh Kanun hUkumlerine gore takip ve tahsil edilir. Devlet hissesine ili~kin beyan, tarh, tahakkuk, odeme ile tarhiyata dair usul ve esaslar yonetmelikle duzenlenir.

(9) 8 inci maddenin yedinci flkrasma gore petrol i~lemini birle~tiren i~letmeciler, tek bir Devlet hissesi odeyebilirler.

(10) Devlet hissesi, Bakanhgm talebi uzerine ayni olarak da odenebilir. Buna ili~kin usul ve esaslar yonetme1ikle duzenlenir.

Yiizey ve su haklan MADDE 10- (1) Petrol hakkl sahibi; arama veya i~letme ruhsatmda veya civannda

petrol i~lemi iyin gerekli arazinin kullanma hakkml, arazi ozel mUlkiyet konusu ise anla~ma, anla~mazhk durumunda kamula~tmna yoluyla, arazi Hazineye ait veya Devletin hUklim ve tasarrufu altmda ise Maliye Bakanhgmdan bede1i kar~lhgmda kiralamak, irtifak hakkl tesis etmek veya kullanma izni almak ve ruhsatma kaydedilmek suretiyle elde edebilir. Anla~maya dayanan kullanma hakkl uy Ylldan fazla surdugu takdirde ozel mUlkiyet konusu arazinin kamula~tmlmasl, arazi sahibi veya petrol hakkl sahibi tarafmdan istenebilir.

(2) Kamu yaran niteligindeki kamula~tlrma karan, talep uzerine Bakanhkya verilir. i~lemler 411111983 tarihli ve 2942 saYlh Kamula~tIrma Kanunu huklimleri yeryevesinde yaplhr. Aym Kanunun 27 nci maddesi hUklimlerine gore acele kamula~tIrma yapllabilir.

6

Kamula~tmlan arazinin miilkiyeti Hazineye, kullanma hakkl kamula~tIrma bede!ini odeyen petrol hakkl sahibine ait olur. Bu durumda, Maliye Bakanhgl tarafmdan petrol hakkl sahibi lehine bedelsiz olarak ve ruhsat siiresi kadar irtifak hakkl tesis edilir. Bu madde hiikiimleri <;en;;evesinde elde edilen kullanma haklan arama ve i~letme ruhsatmm par<;asl olarak ruhsat siiresince devam eder. Arama ve i~letme ruhsatl iptal edilirse kamula~tlfma bede!i iade edilmez.

(3) AraYlcl veya i~letmeci, arama veya i~letme ruhsatI i<;indeki ve civanndaki arazide, iizerindeki kullanma hakkml almak ve diger kanunlarm hiikiimlerine uyma ~artlarl ile sondaj dahil <;e~itli yontemlerle su aramak ve bulunan sulan kullanmak, mevcut sularm kendi i~lemleri i<;in gerekli miktarml, ba~kalanmn bu su iizerindeki haklanna tecaviiz etmeden, kullanmak hakkma sahiptir.

(4) Faaliyet sahibi petrol arama ve <;lkarma faaliyetleri slrasmda yiizey, yeraltl, klYl ve deniz sulanmn miktar ve kalite olarak korunmasl i<;in her tiirlii etiit, inceleme, ara~tlrma projesini yapmak, gerekli tedbirleri almak ve uygulamakla miikelleftir.

(5) 31/811956 tarihli ve 6831 saYlh Orman Kanununa gore orman sayIlan yerlerdeki ve milli parklardaki ruhsat ve izin alanlannda, ilgili mevzuata gore izin almak ve bedelleri odenmek suretiyle petrol arama ve i~letme faaliyetleri yapllabilir.

(6) AraYlcl veya i~letmecinin petrol hakkl sahibi oldugu arama veya i~letme ruhsatmm bir ba~ka arama veya i~letme ruhsatl ile kom~u oldugu durumlarda, kendi ruhsatI ile kom~u ruhsat arasmdaki slmr <;izgisine hangi mesafeden itibaren petrol i~lemi yapabilecegine ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle diizenlenir.

BE~iNCi BOLUM Terk, Sahaya ilave, Tesislerin Kaldlnlmasl ve Devredilmesi

Terk, sahaya ilave, tesislerin kaldlnlmasl ve devredilmesi MADDE 11- (1) Petrol hakkl sahibi, ara~tlrma izni ve arama ruhsatIm en az bir ay

onceden, i~letme ruhsatml ise en az ii<; ay onceden Gene! Miidiirliige ba~vurarak ve varsa saha ile ilgili kamu kurum veya kurulu~unu haberdar ederek klsmen veya tamamen terk edebilir. Arama veya i~letme ruhsatmdan dogan haklar, terk edilen klSlm i<;in ba~vuru tarihinde sona erer. Ancak ruhsatm tamaml i<;in taahhiit ettigi i~ ve mali yatmm programl terk edilmeyen klSlmda aynen uygulamr. Petrol hakkl sahibinin, bu tarihe kadar olan yiikiimliiliikleri yerine getirilmi~se, sorumluluklarl sona erer.

(2) Genel Miidiirliik, ba~vuru halinde bu Kanun <;er<;evesinde arama ve i~letme

ruhsatlarma ilaveler yapabilir. Bu durumda, mevcut programa ilave olarak yeni bir i~

programl istenir. (3) Arama ruhsatlannm ve ekonomik olarak iiretimi sona eren i~letme ruhsatlannm

kullanma hakkmm sona ermesinden itibaren altI ay i<;inde petrol hakkl sahibi tarafmdan araziden kaldmlmayan herhangi bir ta~mlr veya ta~mmazm miilkiyeti, arazi sahibine intikal eder. Arazi sahibinin arazi iizerindeki herhangi bir maim devrini kabul etmemesi halinde 22 nci maddenin ii<;iincii ve dordiincii flkralanndaki hiikiimler uygulamr.

(4) Uretimi devam eden ancak kullanma hakkl sona eren i~letme ruhsatmm yeni i~letmeciye devri halinde, arazide bulunan yiizey tesislerinin devri hususu kullanma hakkmm sona ermesinden ii<; ay once devreden ve devralan arasmda yapIlan anla~mayla belirlenir. Anla~ma saglanamamasl durumunda ruhsatta bulunan kullamlabilir tUm yeraltl ve yeriistii tesisleri ruhsat siiresinin biti~ tarihinden itibaren hi<;bir yiikiimliiliik getirmemek kaydlyla Bakanhga bedelsiz olarak devredilir. Devre ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle diizenlenir.

7

ALTINCI BOLUM Vergilendirme, ithalat ve ihracat He Transferler

Vergilendirme MADDE 12- (1) Petrol hakkI sahiplerinin, safi kazan<;lan uzerinden odemekle

yiikumlU bulunduklan vergiler ve hissedarlan adma yapmalan gereken gelir vergileri kesintisi toplaml yuzde 40 oramm ge<;emez.

(2) Dar mukellefiyet esasmda vergilendirilen kurumlara bu Kanun hUkumleri uyannca petrol arama faaliyetleri i<;in yapllan serbest meslek kazancl odemelerinden 13/6/2006 tarihli ve 5520 saYlh Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin birinci flkrasmm (b) bendi uyarmca yuzde 5'i oranmda tevkifat yaplhr.

(3) Bu Kanunda yazlh petrol i~lemleri ile birlikte genel hukumlere bagh diger faaliyetlerde bulunan petrol hakkI sahiplerinin petrol i~lemlerine ait faaliyetleri, diger faaliyetlerinden ayn olarak muhasebe kaYltlannda izlenir ve vergilendirilir. Esas faaliyetleri bu Kanuna gore petrol i~lemi olan iki veya daha fazla petrol hakkl sahibi, aralarmda bir ortakhk olu~tunnu~ olsa bile ayn ayn vergiye tabi olurlar.

(4) 5520 saYlh Kanunun 3 Uncu maddesinin u<;uncu flkrasmm (a) bendinde yer alan parantez i<;i hukum, petrol i~leminden elde edilen gelir ve kazan<;lara uygulanmaz.

(5) Devlet hissesi hari<; olmak iizere, petrol hakkl sahibinin, petrol i~lemi i<;in yapml~ oldugu yatmmlara tekabUl eden sermayesi kar~lhgmda uretimden elde edecegi gelirler, dar mukellefiyet esasmda vergilendirilen yabancl kurumlar i<;in sermayenin cari kur uzerinden geri ahnmasma kadar, tam mukellefiyet esasmda vergilendirilen yerli kurumlar i<;in ise yapllan yatmm maliyeti itfa yoluyla gidere donu~tUrUlene kadar 213 saYlh Kanun hUkiimlerine gore itfa payl olarak addolunurlar. Petrol hakkI sahiplerinin mUlga 7/311954 tarihli ve 6326 saYlh Petrol Kanununa gore ge<;mi~ ylliarda yabancl para cinsinden ithal etmi~ oldugu fakat halen transferi ger<;ekle~memi~ sermayesinden arta kalan miktarlar i<;in de bu kural uygulanlf.

(6) Bakanhk<;a onaylanan arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve Ulke ekonomisi yonunden verimli olmayan kuyulann a<;llma ve terk giderlerinin aktifle~tirilmesi ihtiyaridir. Bu kapsamda petrol hakkl sahibi tarafmdan yapllan arama giderleri, sondaj fer'i giderleri ve fuetim baklmmdan ekonomik olmayan kuyularm a<;llma ve terk giderleri dl~mdaki ekonomik degerin mali yeti ile bu ekonomik degerin e!de edilmesi ve uzerindeki tesisatm kurulmasma ait masraflar petrol hakkl sahibinin tercihi dogrultusunda gider yazllarak veya aktifle~tirilerek amortisman yolu ile itfa olunur. Sermaye hesabma almarak aktifle~tirilen bu giderler i<;in uygulanacak amortisman oranlarl 213 saYlh Kanunun 316 nCl maddesi hUkmune klyasla her petrollu arazi i<;in ayn ayn olmak uzere, rezerv durumu da dikkate almarak Bakanhk ve Maliye Bakanhgmca mti~tereken tespit edilir. Ancak, petrollti arazinin, petrol tiretiminden ba~ka bir amaca tahsis edilmi~ bulunan klsmmm maliyet ve kIymeti ile petrol i~leminin sona erdigi tarihte bu petrollu arazinin petrol hakkl sahibi baklmmdan haiz oldugu bakiye deger amortisman oramndan indirilir.

ithalat ve ihracat MADDE 13- (1) Petrol hakkl sahibinin bizzat veya bir temsilci veya Gene!

MudurlUk<;e kabul edilmi~ bir miiteahhidi vasltaslyla kendi adma, Turkiye'deki petrol i~lemi i<;in idari faaliyetleri ile bina tesislerinin ve te<;hizatlannm in~asl, kurulmasl ve i~letmesine ait malzemeler hari<;, petrol i~lemlerinde kullamlacak ve Genel Mudurluk<;e onaylanan malzemeyi, ekipmam, akaryakItl, kara, deniz ve hava nakil vasltalanm ithal etmesi ya da yurti<;inden teslim almasl, gumruk vergisinden, yapllan i~lemler har<;lardan, duzenlenen kagltlar damga vergisinden mustesnadu. Ancak, Bakanlar Kurulu, ithal edilen malzemelerle klyasl kabil nitelikte ve miktarda Tfukiye'de uretimi bulunan maddelerin isimlerini i<;eren bir

8

liste olu~turarak, bu listede gtimriik vergisinden istisna tutularak ithal edilmekte olan maddelerden hangilerinin gtimrtik vergisine ve diger ithal vergisi ve resimlerine tabi tutulacagllll tayin ve tespit edebilir. Listeler Resmi Gazetede yaYlmlandlgl tarihte ytirtirltige girer. Ancak, listenin yaYlmlandlgl tarihten once Genel Mtidtirltige verilmi~ dileke,:eler ile ithali istenilen maddeler, listenin ytirtirltige girdigi tarihten itibaren bir Yll ie,:inde ithal edildikleri takdirde, istisnadan faydalanlrlar. Bu kapsamda edinilen sondaj kuleleri ve ekipmanlan, petrol hakkI sahibinin mtiracaah ve Bakanhglll izni ile bu Kanun kapsaml dl~lllda kalan jeotermal faaliyetlerinde kullamlabilir.

(2) Petrol hakkl sahiplerinin petrol i~lemlerinde kullanmak tizere Genel Mtidtirltike,:e ithalah uygun bulunan malzemeleri ile ilgili olarak Ttirk Standartlan Enstittistintin uygunluk degerlendirmesi aranmaz.

(3) Yukandaki istisnalara konu malzemenin petrol hakkl sahibinden petrol i~leminde kullanllmak tizere ba~ka bir petrol hakkl sahibine Genel Mtidtirltigtin izni ile devri halinde istisna devam eder. Soz konusu malzemeler petrol i~lemi saYllmayan bir faaliyet yolu ile Ttirkiye dahilinde kullamlmak veya satllmak tizere devredildigi takdirde, devir tarihinde ytirtirltikte bulunan ithalde ve dahilde allllan vergi, resim ve hare,:lann ttimtine tabi tutulur. Ekonomik omrti bir Ylldan az olan sarf malzemeleri harie,: olmak tizere, diger malzeme1erin devri, devir ve ihrae,: slrasllldaki klymet tespit kararllldaki kIymeti tizerinden yaplhr.

(4) Gtimrtik ve diger ithal vergi ve resimlerinden istisna olarak ithal edilmi~ olan malzeme, Ttirkiye'ye giri~ tarihinden itibaren on YIlllll doldurdugunda, ithal eden veya devralan petrol hakkl sahibi soz konusu malzeme tizerinde gtimrtik ve diger ithal vergi ve resimlerinden istisna olarak her ttirlti tasarrufhakkllla sahiptir.

(5) Petrol i~lemi ie,:in ithal edilen malzeme Genel Mtidtirltigtin izni ile ihrae,: edilebilir.

Transferler MADDE 14- (1) Petrol i~lemlerinde kullanllmak tizere ithal edilmi~ malzeme, nakdi

fonlar ve diger ekonomik klymetlerin tescil i~lemleri Genel Mtidtirltike,:e yaplhr. Petrol hakkl sahibi, Gene1 Mtidtirltige ba~vurarak, Odenmesi gereken fakat hentiz Odenmemi~ bulunan her ttirlti vergi, resim, hare,: ve Devlet hissesinin Odenmesi ie,:in gereken tutan harie,:, nakdi fonlarla buna ili~kin haklanm ve sermaye mevcutlan esaSllla dahil diger iktisadi klymetleri nakden veya aynen, vergiden muaf olarak harice transfer edebilir.

(2) Petrol hakkl sahibi, sermayesine mahsuben her zaman transfer talebinde bulunabilir. Sermayesinin transferi tamamlandlktan sonra, transfer edilebilecek net klymetlerini ise cari Yll ie,:erisinde tie,:er ayhk donemler sonunda transfer edebilir. Mahsup i~lemleri ie,:in kurumlar vergisi beyannamesinin verili~ini takiben transfer beyannamesini venr.

(3) Petrol hakkl sahibi ihray ettigi petrolden sagladlgl d6vizi yurtdl~lllda muhafaza edebilir. Bu doviz tutarl, Ttirkiye'ye ithal edilmi~ sennaye ile bunu a~an net klymetlerin transferinden mahsup edilir.

(4) Petrol hakkl sahibinin petrol i~lemi haricinde elde ettigi gelirlerin sermayesine dahil edilmesi, transfer talebi ve bu kapsamda yurtdl~llla e,:lkaracagl dovizin tahsisine ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle dtizenlenir.

9

YEDiNCi BOLUM YabanCI Personel <;::ah~tInlmasI, Miicbir Sebepler ve Diger Kurumlardan

Ahnacak izinler

YabanCI personel<;ah~tInlmasI MADDE 15- (1) Petrol hakkI sahibi, petrol i~lemi iyin gereken yabancI personeli,

Bakanlrgm uygun gorii~iine istinaden iyi~leri Bakanlrgmca diizenlenecek yalr~ma amaylr ikamet tezkeresi ile ozel kanunlarda belirlenen hiikiimler saklr kalmak ve yabancl ile i~verenin diger kanunlardan dogan yiikiimliiliiklerini yerine getirmeleri kaydlyla, 27/2/2003 tarihli ve 4817 saYllr Yabancllann <;alr~ma izinleri Hakkmda Kanun hiikiimlerine baglr olmakslZln en fazla altl ay siire ile yalr~tlrabilir. <;alr~ma siiresinin altl aydan fazla olmasl halinde 4817 saYllr Kanun hiikiimlerine gore izin alrmr.

Miicbir sebepler MADDE 16- (1) Dogal afetler veya sava~ hali, petrol i~lemine etkileri oranmda petrol

hakkl sahibinin hak ve sorumluluklanm e~it siirede erteler.

Diger kurumlardan ahnacak izinler MADDE 17- (1) Genel Miidiirliige yapllan bir ba~vuru, diger bir kamu kurum ve

kurulu~unun yetki alanma giren bir hususu iyeriyor ise ba~vuru hakkmda karar almmadan once ilgili kamu kurum ve kurulu~unun izni alrmr. ilgili kamu kurum ve kurulu~lan, bu talepleri oncelikle ve ivedilikle inceleyerek otuz giin iyinde sonuylandmr.

SEKiziNCi BOLUM Tebligat, KaYltlar, Raporiar, Bildirimler, izleme ve Denetim, itiraz ve Dava A<;ma

Tebligat MAD DE 18- (1) Bu Kanuna gore hak talep eden ki~iler, Tiirkiye'de adres gostermeye

mecburdur. Adres gostermeyenlere ara~tlrma izni, arama ve i~letme ruhsatl verilmez. (2) Ara~tmcl, araYlcl, i~letmeci; ara~tlrma izni, arama ve i~letme ruhsatlm elde ettigi

tarihten itibaren otuz giin iyinde Tiirkiye'de yerle~ik bir temsilci veya mii~terek temsilciyi ve bunlann yerle~im yerlerini, temsilci ve yerle~im yeri degi~ikliklerini otuz giin iyinde Genel Miidiirliige bildirmeye mecburdur. Bu hususlar petrol siciline kaydedilerek tescil edilir. Petrol siciline tescil edilmi~ adreste yerle~ik temsilciye ve/veya mii~terek temsilciye yapllan tebligat petrol hakkl sahibine yapllml~ saYllrr. Tebligatlar, 11/211959 tarihli ve 7201 saYllr Tebligat Kanununa gore yapllrr.

KayItlar, raporlar, bildirimler, izleme ve denetim MADDE 19- (1) Petrol hakkl sahibi, petrol i~lemi ile ilgi1i her tiirlii kaYlt, hesap, bilgi,

beIge ve numune1eri yonetmelik1e belirlenen siire, ~eki1 ve nitelikte Genel Miidiirliige vermekle yiikiimliidiir.

(2) Bakanlrk petrol i~lemini kendi personeli eliyle veya gerektiginde diger kamu kurum ve kuru1u~larmm personeli eliyle denetime tabi tutar. Petrol hakkl sahibi, bu flkra geregince yetkilerini kullandlklan snada gorevlilere yardlm etmekle yiikiimliidiir. Bu konu ile ilgili usul ve esaslar yonetmelikle diizenlenir.

(3) AraYlcl tespit ettigi bir petrol bulgusundan ve ke~iften Genel Miidiirliigii haberdar etmeye mecburdur. ihbann zamam ve ~ekli yonetmelikle diizenlenir.

(4) Arama ruhsatl sahasmda ayllan sondaj kuyulanna ili~kin bilgi ve veriler ile jeofizik, detay jeolojik ve laboratuvar bilgi ve verileri ruhsat siiresinin sonunda, i~letme ruhsatl sahasmda ayllan sondaj kuyulanna ili~kin bilgi ve veriler ruhsatm yiiriirliik tarihinden

10

itibaren be;;inci Ylhn sonunda, ara;;tlrma izni kapsammda elde edilen bilgiler ise sekizinci yllm sonunda aylk hale gelir. 213 say1l1 Kanundaki oze1 hiikiimler sakhdlr. Genel mahiyetteki teknik, mali ve jeolojik bilgiler, kuyu yerleri, sondaj kesitleri, muhafaza borulan kaYltlan ve genel iiretim ve satl;; rakamlan su saYllmaz.

(5) Dordiincii flkraya gore aylk hale gelen petrol i;;lemlerine ili;;kin bilgi ve verilerin yurtiyi ve yurtdl;;mda pazarlanmasl ve satl;;l i;;lemi Gene1 Miidiirliikye geryekle;;tirilir. Buna ili;;kin usul ve esaslar yonetmelikle diizenlenir.

(6) Gene1 Miidiirliik petrol i;;leminden elde edilen verilerin muhafaza edilmesine, ilgililere sunulmasma, tamtlm ve pazarlanmasma ili;;kin konularda ihtiyay duydugu hizmet ahmml yapar. Bu amayla petrol verilerinin pazarlanmasmdan elde edilecek gelirler, genel biityeye gelir kaydedilmek iizere Bakanhk merkez muhasebe birimi hesabma yatmhr.

itiraz ve dava a~ma MADDE 20- (1) Bu Kanun hiikiimlerine gore almml;; veya almacak olan tiim haklarda

ba;;vuru veya hak sahipleri arasmda ylkacak ihtilaflara ili;;kin itirazlar Bakanhk tarafmdan sonuylandmhr.

(2) Bakanhk tarafmdan alman ba;;vuru, ara;;tmna izni, arama ruhsatl ve i;;letme ruhsatmdan dogan haklara tesir eden kararlara kar;;l ayllacak davalar ilk derece mahkemesi olarak Dam;;tayda goriiliir.

TescH ve Han

DOKUZUNCU BOLtJM TescH ve ilan

MADDE 21- (1) Genel Miidiirliik petrol sicili tutar ve petrol siciline yonetmelik hiikiimleri yeryevesinde a;;agldaki hususlar kaydedilir.

a) Ara;;tmna izni, arama ruhsatl ve i;;letme ruhsatl almak iyin bu Kanuna uygun olarak yapllan tiim ba;;vurular.

b) Ara;;tlrma izni, arama ruhsatl ve i;;letme ruhsatl verili;;i ve bunlardaki degi;;iklikler, bunlann ve ara;;tmna izinlerinin her ne ;;ekilde olursa olsun sona eri;;leri.

c) Arama ruhsatl, i;;letme ruhsatl ve bunlardan dogan petrol haklarl iizerinde tesis edilecek haklar ve arama ruhsatl veya i;;letme ruhsatmda mii;;tereken petrol hakkl sahibi olan ;;irketlerin aralannda yapacaklan ve Genel Miidiirliik tarafmdan da onaylanan bir anla;;maya gore tayin edilen operatOr.

y) Arama ruhsatl, i;;letme ruhsatl ve bunlardan dogan petrol haklarmm veya bunlar iizerindeki haklann devri ve biitUn bunlar iizerine konulacak ;;artlar ve klSltlar.

d) Yonetmelikle petrol siciline kaydedilecegi gosterilen diger hususlar. (2) Birinci flkranm (c) ve (y) bentlerindeki hususlann kabul ve tescil talepleri, Gene1

Miidiirliik tarafmdan oncelikle degerlendirilir ve ba$VUfU tarihinden itibaren altml;; giin iyinde karara baglanlr. Petrol siciline kaydedilmesi gereken hususlar hakkmda diger kanunlann sicile ve tescile ait hiikiimleri uygulanmaz. Petrol hakkl sahibi olmak iyin yapllacak ba;;vurularm usulii ba;;vuruya eklenecek belge1erin nite1ik ve kapsaml, petrol sicilinin ne ;;ekilde tutulacagl, tadil ve terkin edilecegi gibi hususlar yonetmelikle diizenlenir. Yonetmelige uygun olmayan ba;;vuru, rapor ve belgeler sahibine herhangi bir hak saglamaz.

(3) Bolgelerin tayin ve tadilleri, aylk sahalarm tespit, tadil ve kapanmalan, ara;;t1rma izni kararlan hariy ba;;vurular hakkmda verilen kararlar, bir arama veya i;;letme ruhsatmm verildigi, tadil veya devri, sona erdigi, arama ve i;;letme ruhsatlan iizerinde tesis olunan diger haklar ve klSltlar ile mevzuata gore ilam gereken diger hususlar Genel Miidiirliik tarafmdan Resmi Gazetede ilan edilir. Resmi Gazetede ilan tebligat mahiyetindedir; ancak bu Kanunun

11

veya yonetmeligin 6zel tebligatl gerektiren htiktimleri sakhdlr. Petrol hakkl ile ilgili kesinle~en kararlarm onbe~ gtin iyinde Resmi Gazetede ilan edilmesi zorunludur.

(4) Resmi Gazetede ilan edilen herhangi bir hususun yaylm tarihi, bu ilanda aksine htiktim bulunmadlkya, yiirtirltik tarihi olarak kabul edilir. Kendilerine 6zel tebligat yapllmaml~ ki~iler iyin arama veya i~letme ruhsatlarmm ba~langIY, uzatma, tadil, devir ve sona erme tarihleri de bu husustaki kararlann yaylm tarihleridir.

(5) Arama ve i~letme ruhsatlan ve bunlardan dogan petrol haklarl ve bu petrol haklanmn arama veya i~letme ruhsatmm herhangi bir paryasma kar~lhk gelenleri, petrol siciline kaydedilmekle birlikte, ta~lnmazlar tizerinde yapllabilecek satl~, rehin ve benzeri sozle~melere, bu Kanunda ongoriilen ~artlar yeryevesinde konu olabilirler.

(6) Petrol hakkmm kullamlmasml gerektiren ve bu Kanun yeryevesinde tescil edilmi~ bulunan bir hakkm sahibi, kendi hakkl oranmda petrol hakkl sahibinin hak ve ytikiirnlUliikleriyle sorumlu olur. Arama veya i~letme ruhsatl veya bunlardan dogan petrol haklanndan herhangi birinin hissedarlan, hisseleri oranmda bu Kanunun verdigi hak ve ytiktimliiliiklere sahip olur.

(7) Haciz ve ihtiyati tedbirler hariy olmak tizere birinci flkranm (c) ve (y) bentlerindeki haklar ve ~artlar, Genel Mtidtirltikye kabul edilip petrol siciline kaydedilmedikye Genel MtidtirlUge ve tiyUncti ki~ilere kar~l htiktim ifade etmez.

(8) Be~inci ve altmcl flkralardaki htikumlerin uygulanacagl petrol haklan ve altmcl flkrada belirtilen hak sahiplerinin, hissedarlan veya temsilcilerinden birinin sorumluluklanm yerine getirmemesinin diger hak sahipleri ve hissedarlar hakkmda olu~turacagl sonuylara ait htiktimler yonetmelikle dtizenlenir.

(9) Genel Mtidfultikye tescil edilmi~ bir petrol hakkl sahibinin sermayesinde kontrolUn degi~imine yol ayabilecek her tiirlti hisse devir i~lemleri Bakanhgm on iznine tabidir. Buna ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle dtizenlenir.

ONUNCU BoLi'rM Yasaklar, Ozel Hiikiimler, idari Para Cezalan ve idari Tedbirler

Yasaklar ve ozel hiikiimler MADDE 22- (1) Bu Kanuna gore ara~tlfma izni, arama ruhsatl ve i~letme ruhsatl

ahnmadan hiybir petrol i~lemi yapllamaz. (2) Ba~ka bir kanuna gore ahnml~ herhangi bir hak, bu hakkm sahibine bir petrol

i~lemi yapma hakklm vermez. (3) Petrol i~lemi sona ermi~ bulunan petrol hakkl sahibi araziyi eski haline getirmekle

ytikiirnlUdtir. Bu ytikiirnltilUge ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle dtizenlenir. (4) Petrol hakkl sahibi, tizerinde i§lem yaptlgl arazinin maliki veya zilyedi bulunan

ki~iye, araziye, 0 yerdeki tesislere verdigi zaran ve bu ki~inin mahrum kaldlgl tirtin bedelini veya i~letme kazancml Odemekle mtikelleftir.

(5) Bu Kanundaki esaslara uygun olmak ~artlyla, sermaye §irketlerine veya yabancl devletler mevzuatma gore sermaye ~irketi niteliginde bulunan ozel hukuk tiizel ki~ilerine ara~tlrma izni, arama ruhsatl ve i~letme ruhsatl verilir.

(6) Bu Kanuna gore verilmi~ bir hak ba~ka bir kanuna gore girilmesi veya bulunulmasl yasak olan bir yere girme veya 0 yerde bulunma hakklm vermez.

(7) Petrol hakkl sahibi, petrol i~lemi esnasmda dogrudan veya dolayh olarak tehlikeli fiil olu~turamaz, olu~masma izin veremez. Petrol hakkl sahibi ruhsatl dahilinde yore halkmm ya~amml zora sokmayacak, dogaya ve yevreye zarar vermeyecek ve bunlan tehlikeye atmayacak ~ekilde petrol i~lemi iyin gerekli tesis ve ekipmam kurar.

(8) Petrol hakkl ahnmasmdan once, petrol i~lemleri esnasmda dogabilecek zarar ve ziyam kar~llamak tizere teminat verilmesi zorunludur. Teminat miktarlan hektar ba~ma;

12

ara~l1rma izinleri i9in ara~l1rma izin harcmm onbinde be~i, arama ruhsatlan i9in arama ruhsat harcmm binde biri, i~letme ruhsatlarl i9in i~letme ruhsat harcmm binde be~idir. Bu oram yuzde 50 oranmda artlrmaya veya eksiltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Petrol hakkl sahibi teminal1m, yeni belirlenen tutarlara iki ay i9inde tamamlar.

(9) Bir petrol i~lemini tehdit eden ~artlar olu~tugunda, petrol hakkl sahibi Genel Mudfuliigu ve etkilenebilecek diger petrol hakkl sahiplerini derhal haberdar eder ve tehdidin mahiyeti ile bunu onlemek uzere almmakta olan tedbirleri bildirir. Genel Mudfuliik almml~ ve almacak olan tedbirleri yetersiz gordugu takdirde, petrol hakkl sahibinden ilave tedbirler almasml isteyebilir.

(10) Petrol hakkl sahibi olacak ozel hukuk tuzel ki~ileri 131112011 tarihli ve 6102 saYlh Turk Ticaret Kanunu hUkumlerine tabidir. Turkiye'de petrol hakkl sahibi olacak ve yabanci devletler mevzuatma gore sermaye ~irketi niteliginde bulunan ozel hukuk tUze1 ki~ileri, Turk parasmm klymetini koruma hakkmdaki mevzuata gore Turkiye'deki faaliyetleri baklmmdan Turkiye'de yerle~ik saYlhrlar.

(II) Hudutlarda, askeri yasak bOlgelerde, tarihi yerlerde ve yerle~im yerlerine hangi mesafede petrol i~lemi yapllabilecegi hususu yonetmelikle belirlenir.

(12) DIke petrol arz guvenligi a9lSlndan ihtiya9 duyulan hallere mlinhaslr olmak uzere yurti9inde uretilen petroliin tamammm veya bir klsmmm SOlS say1l1 Kanunun 10 uncu maddesinde duzenlenen piyasa fiyatl uzerinden rafinerilerce satln almmasma karar venneye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

idari para cezalan MADDE 23- (I) Bu Kanuna gore yasaklanan fiiller, daha agu bir cezaYI

gerektinnedigi takdirde, bu madde hukumlerine gore idari para cezaSI ile cezalandmhr. Bu Kanuna gore idari para cezalannm veya idari yaptmmlarm uygulanmasl, bu Kanunun diger huklimlerinin uygulanmasma engel olu~turmaz. Bu Kanuna gore verilen ceza ve almacak tedbirler diger kanunlar geregi yapllacak i~lemleri engellemez.

(2) Bu Kanuna gore; a) Tehlikeli fiil nedeniyle onemli ve tamiri mumkun olmayan bir hasar veya zarar

verenler be~yuz bin Turk Lirasl, b) Petrol i~lemi esnasmda tehlikeli fiil yapanlar u9yuzelli bin Turk Lirasl, verilen sfue

igerisinde onlem almayanlar gegen her bir gun i9in elli bin Turk Lirasl, c) Arama ruhsatl veya i~letme ruhsatl almakslZln petrol i~lemi yapanlar ikiyuzelli bin

Turk Lirasl, 9) Ara~tlfma izni ve arama ruhsatl almadan ara~tlrma yapanlar yliz bin Tfuk Lirasl, d) Verilen bir hakkm kullamlmasml veya kanunu uygulamakla gorevli olanlarm

gorevlerini yapmasml engelleyenler elli bin Turk Lirasl, e) Yapllan ba~vurularda gergek dl~l beyanda bulunanlar elli bin Turk Lirasl, f) Verilmesi gereken bilgi ve belgeleri bir takvim ylll i9inde iki defa zamamnda

gondenneyenler veya eksik gonderenler on bin Tfuk Lirasl, bu durumun bir takvim Yill i9inde ikiden fazla tekrarl halinde ise her tekrar i9in on bin Turk Lirasl,

idari para cezaSI ile cezalandmhrlar. (3) Bu Kanuna gore verilen idari para cezalan tebliginden itibaren bir ay igerisinde

odenir. (4) Genel MUdurluk tarafmdan verilen idari para cezalarma kar~l otuz gun i9inde idare

mahkemelerinde dava a911abilir.

13

idari tedbirler MADDE 24- (1) Arama ve i~letme ruhsatl almadan petrol i~lemi yapllmasl sonueunda

elde edilen gelire ve petro1e el konularak miilkiyeti 30/3/2005 tarihli ve 5326 saylll Kabahatler Kanunu ile 5015 saylh Kanun hukumlerine gore kamuya geyirilir.

(2) Genel Mudurluk, petrol i~leminde veya bu i~lem ile ilgili olarak tehlikeli fiil yaplldlgml belirler ise petrolUn satl~l ve tehlikeli fiilin onlenmesi iyin yapllaeak yah~malar hariy, petrol i~lemi durdurulur. Tehlikeli fiilin onlenmesi iyin Genel MudurlUgOO vereeegi sfue iyinde, tehlikeli fiil onlenmez ise Genel MudfulUk masrafl petrol hakkl sahibine ait olmak uzere, tehlikeli fiili onleyiei tedbirleri ahr, has an tamir ve tazmin ettirir. Bu amayla oncelikle 22 nei maddenin sekizinei flkrasmda yer alan teminat kullanlhr. Teminatm kullanllan klsml iki ay iyinde petrol hakkl sahibine tamamlattmhr. Teminat miktan iki ay iyerisinde tamamlanmadlgl takdirde, her geyen ay iyin eksik bedel uzerinden yuzde 10 oranmda artmm yapllarak tamamlattmhr. Bir yllm sonunda teminatm tamamlanmamasl halinde petrol hakkl sahibinin ara~tlrma izni, arama ruhsatl veya i~letme ruhsatl iptal edilir.

(3) Petrol hakkl sahibi bu Kanuna, yonetmeliklere, ara~tlrma izni, arama ruhsatl veya i~letme ruhsatmda yazlh ~artlardan herhangi birine uymadlgl takdirde kendisine ~artlara uymasl ihtar edilir. ihtara uymamasl durumunda doksan goo sonunda petrol hakkmm iptal edilecegi bildirilir. Doksan gOOlUk sfuenin bitiminde petrol hakkl sahibinin ~artlara

uyabilmesi iyin ek sfueye ihtiyay oldugu Genel Mudurlukye tespit edilir ise altml~ gOOu geymemek uzere ek sure verilir. Bu sure sonunda ~artlara uymazsa sahip oldugu izin veya ruhsatl iptal edilir.

(4) 9 uneu maddenin birinei flkrasmda belirtilen Devlet hissesinin bir Yll iyerisinde ust uste iki, toplamda uy defa ilgili vergi dairesine Odenmediginin tespiti halinde arama veya i~letme ruhsatl iptal edilir.

(5) A~aglda belirtilen durumlarda; a) Arama veya i~letme ruhsatl sahibi, uzerinde i~lem yaptlgl arazinin maliki veya

zilyedi bulunan ~ahsa, araziye verdigi zaran ve bu ~ahsm yoksun kaldlgl urun bedelini veya i~letme kazanelm odemezse,

b) Ara~tmna izni, arama ruhsatl ve i~letme ruhsatl sahibi, bu Kanuna veya ba~ka bir kanuna gore girilmesi veya bulunulmasl yasak bir yere girerse,

c) Bir petrol i~lemini tehdit eden ~artlar olu~tugunda, petrol hakkl sahibi Genel MudurlUgu ve etkilenebileeek diger petrol hakkl sahiplerini derhal haberdar etmez ve tehdidin mahiyeti ile bunu onlemek uzere ahnmakta olan tedbirleri bildirmezse,

fiilin niteligine gore; doksan gun sure verilerek petrol i~lemlerinin geyiei bir sfue iyin durdurulabileeegini veya dogrudan izin ve ruhsatmm iptal edileeegi petrol hakkl sahibine bildirilir. Bu ihbara ragmen doksan gOOIUk surenin bitiminde petrol hakkl sahibi geregini yapmazsa, Genel Mudurluk petrol i~lemini doksan giinden az yuzseksen gunden yok olmamak uzere geyiei olarak durdurabileeegi gibi petrol hakkml dogrudan dogruya iptal edebilir.

(6) Bu Kanunda belirtilen muebir sebepler dl~mda, 7 nei maddenin dorduneu flkrasl geregince verilen teminattan, taahhtit edilen i~ programmm Yllhk geryekle~tirilmeyen

miktanna kar~lhk gelen yatmm tutanmn top lam yatmm tutan oranmdaki klsml irat kaydedilir. Taahhtit edilen i~ programmm iki yll ust uste hiy geryekle~tirilmemesi durumunda verilen teminat irat kaydedilir ve ruhsat iptal edilir.

(7) Muebir sebepler dl~mda, bir i~letme ruhsatmda bir Yll iyerisinde hiy tiretime ba~lamlmamasl veya ba~laml~ bir uretimin dunnasl halinde Genel MudurlUkye yuzseksen gun iyerisinde programma uygun olarak uretime ba~lanmasl istenir. Bu sure sonunda Genel MUdurlukye kabul edilebileeek bir gerekye sunulamamasl halinde i~letmeeiye yUzseksen gun sure verilir. Bu sure sonunda fuetime ba~lanmazsa ruhsat iptal edilir.

14

(8) Ara~tlrma izni, arama ruhsatl veya i~letme ruhsatl iptal kararlan, Bakan tarafmdan verilir. iptal tarihinde petrol hakkl sahibinin iptale konu olan izin veya ruhsattaki haklarl sona erer.

Yonetmelik

ONBiRiNCi BOLUM <;e~itli Hiikiimler

MADDE 25- (1) Bu Kanunun uygulanmasma ili~kin usul ve esaslar Bakanlrk tarafmdan <;lkanlan yonetmeliklerle duzenlenir.

Te~vikler MADDE 26- (1) Petrol hakkl sahipleri, sosyo-ekonomik geli~mi~lik slralamasma

gore, endeks degeri eksi olan iller ile kalklnmada oncelikli yoreler kapsammdaki diger illere yaptlklarl yatmmlan i<;in bu yorelere uygulanan te~viklerden yararlandmlrr.

Degi~tirilen ve yiiriirliikten kaldmlan hiikiimler MAD DE 27- (1) 19/411926 tarihli ve 815 saYllr Turkiye Sahillerinde Nakliyatl

Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Sulan Dahilinde icraYl San'at ve Ticaret Hakkmda Kanunun;

a) 3 uncu maddesinin birinci flkrasma a~agIdaki cumle eklenmi~tir. "Ancak, petrol hakkl sahibi yabancllar da Turk kara sulan dahilinde petrol arama ve uretim faaliyetlerini icra edebilirler."

b) 4 lincu maddesinin birinci fIkrasma "ecnebi tahlisiye gemilerinin" ibaresinden soma gelmek uzere "ve petrol arama ve fuetim faaliyetlerinde kullamlan deniz vasltalannm" ibaresi eklenmi~tir.

(2) 7/3/1954 tarihli ve 6326 saYIlr Petrol Kanunu yfufulUkten kaldlfllml~trr. Diger mevzuatta 6326 saYllr Kanuna yapllml~ olan atlflar bu Kanuna yapllml~ saYllrr.

(3) 11711964 tarihli ve 488 saYllr Damga Vergisi Kanununa ekli (2) saYllr Tablonun "IV -Ticari ve medeni i~lerle ilgili kagltlar" ba~hklr bOlUmune a~agldaki fIkra eklenmi~tir.

"42. Turk Petrol Kanunu kapsammda petrol hakkl sahiplerinin petrol arama ve uretim faaliyetlerine ili~kin olarak duzenlenen sozle~meler."

(4) 18/4/2001 tarihli ve 4646 saYllr Dogal Gaz Piyasasl Kanununun 4 uncu maddesinin dorduncu flkrasmm (b) bendinin dordlincu paragrafmdan soma gelmek uzere a~agldaki

paragraf eklenmi~tir. "Do gal gaz fuetimi yap an petrol hakkl sahibi yerli ve yabancl ~irketler ile yabancl

~irketlerin Tiirkiye'deki ~ubelerine, iirettikleri dogal gazl; toptan satr~ ~irketlerine, ihracat<;l ~irketlere, dagltlm ~irketlerine veya serbest tUketicilere pazarlamak ve ihra<; etmek iizere, depolama ko~ulu aranmakslzm, toptan satr~ lisansl verilir."

(5) 6/612002 tarihli ve 4760 saYlh Ozel Tuketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fIkrasmm (3) numaralr bendine a~agldaki alt bent eklenmi~tir.

"c) (II) saYllr listedeki 8701.20, 87.04, 87.05 ve 87.09 G.TJ.P. numaralannda yer alan mallann, munhaslran petrol arama faaliyetinde kullamlmak uzere ilk iktisabl,"

15

KazaDllml~ haklar

ONiKiNCi BOLUM Ge'tici ve Son Hiikiimler

GE<;::ici MADDE 1- (1) Bu Kanunun yliriirliige girdigi tarihten once ahrum~ arama ve i~letme ruhsatlanna ili~kin hak ve yiikiimlUliikler ruhsat siiresi sonuna kadar, Tiirkiye Petrolleri Anonim Ortakhgllllll sahip oldugu mevcut i~letme ruhsatlanndaki hak ve yiikiimliiliikler ise iiretim sonuna kadar devam eder.

(2) Bu Kanunun yiiriirliige girmesinden itibaren bir Yll iyerisinde talepte bulunulmasl halinde, mevcut arama ruhsatlannlll sllllrlannlll intibakl bu Kanun hiikiimlerine tabi olarak yaplhr ve hak sahibine yeni bir arama ruhsatl verilir. Bunlara ili~kin usul ve esaslar yonetmelikle diizenlenir.

(3) Petrol hakkl sahiplerinin kendi petroliinii ta~lmak iizere mUlga 6326 saYlh Kanun kapsamlllda alml~ oldugu boru hath belgeIeri i~letme ruhsatlarllllll eki haline getirilir.

(4) Bu Kanunun yaylml tarihinden itibaren bir Yll siire ile arama ruhsah ba~vurusu allllmaz.

Sonu'tlandmlamayan i~Iemler GE<;::ici MADDE 2- (1) Bu Kanunun yiiriirliige girdigi tarihten once ba~laml~ olan

ve mUlga 6326 saYlh Kanun kapsamlllda allllan bir beIge ile ilgili olarak ba~latllml~ veya yaplml devam eden projeler tamamlanlllcaya kadar ithalat, ihracat ve kamula~tlIma haklannlll yiiriirliigii devam eder.

Diizenleyici i~Iemler GE<;::ici MADDE 3- (1) Bu Kanunun 25 inci maddesinde beIirtilen yonetmelikler altl

ay iyerisinde yiiriirliiliige konulur. Bu yonetmelikler yiiriirlUliige konuluncaya kadar mevcut diizenlemelerin bu Kanuna aykm olmayan hiikiimlerinin uygulanmasllla devam olunur.

Egitim miikellefiyeti GE<;::ici MADDE 4- (1) Bu Kanunun yiiriirliige girdigi tarihten once Genel

Miidiirliikye tespit edilmi~ egitim miikellefiyetleri, i~letmeciler tarafllldan mUlga 6326 saYlh Kanun ve ilgili diger mevzuat hiikiimlerine gore be~ Yll iyerisinde yerine getirilir. Bu siireyi uzatmaya Bakanhk yetkilidir.

Y iiriirIiik MADDE 28- (1) Bu Kanun yaylml tarihinde yiiriirliige girer.

16

GENEL GEREK<;E

Cumhuriyetimizin kurulmasmdan sonra Dunyada ve ozellikle Ortadoguda onemli hidrokarbon rezervlerinin ke~fedilmesiyle birlikte, cografik yakmhgi nedeniyle Ulkemiz de petrol potansiyeli bakImmdan uiusiararasl yatmmcilarm dikkatini yekmi~ ve 1954 Yllmda petrol faaliyetleri ile ilgili ilk defa geni~ ve kapsamh bir kanuni duzenleme yapilarak 6326 saylli Petrol Kanunu yururlUge konulmu~tur. Bu Kanun petrolUn aranmaSI, uretimi, iletimi rafinajl, depoianmasl toptan satl~1 ile ilgili hususlan kapsamaktadu. Her ne kadar 1954 YIhndan beri ye~itli tarihlerde Ulkemizde uygulanan ekonomik politikalara ve ihtiyaylara gore Kanunda bazi degi~iklikler yapIlml~ ise de, aradan geyen surede yok saYlda degi~ik mevzuatm duzenlenmesi ile Petrol Kanunu iyerisindeki biryok husus bu mevzuatlarla yeli~ir hale gelmi~tir. Bugun itibarlyia piyasa faaliyetleri kapsamma giren rafineri, iletim, depolama ve pazarlama faaliyetlerinin Petrol Kanunu kapsammdan yIkml~ olmasl, diger mevzuatla Kanunun uyumunun sagiamasl ve yakla~lk 58 ylldir hedeflenen seviyeye gelememi~ olan petrol arama ve uretim faaliyetlerinin arttmimasl iyin yeni bir petrol kanunu hazirlanmasl ihtiyaci ortaya YIkml~tlr.

Olkemizde bugline kadar 5040 adet ruhsat ba~vurusu yapIlml~, bunlardan 3190 adedi bir ba~ka ifade ile yuzde 63'u 229 yerli yabanci ~irket tarafmdan yah~llml~tlr. Bu ~irketlerin yUzde 77'sini yabanci yatmmcllar yuzde 33'unu ise yerli yatmmcllar olu~turmu~tur. 2011 YIh sonu itibarlyia verilen ruhsatlarm yakla~lk yuzde 30'unda 1700 adet arama kuyusu ayllarak petrol ve dogal gaz aranml~tlr. Bunun sonucunda 118 adet ham petrol, 51 adet dogal gaz sahasl olmak uzere 169 adet uretim sahasl ke~fedilmi~tir. Arama kuyularmdaki ke~if isabet oram yakla~lk yuzde 10 olup yatmmcilar aylSlndan Ulkemiz riski yUksek Ulkeler slmfmda degerlendirilmektedir. Ke~fedilen rezerv miktan baklmmdan ise ham petrolde yerinde rezerv miktan 1 milyar ton olup 2011 YIh sonu itibanyla bunun 183,2 milyon tonu, bir ba~ka ifade ile yuzde 18'inin uretilebilir oldugu hesapianmaktadir. Dogal gazda ise rezerv rakamianmiz yok denecek kadar azdIr. Halen 2,4 mil yon ton olan YIlhk ham petrol uretimimizin 30 milyon ton olan YIlhk tUketimimize katklSl yUzde 8'dir. GunlUk ham petrol uretimi yapan kuyu saylSl ortalama 1000 civarmda olup kuyu ba~ma yapilan gunlUk uretim ise ortalama 45 varil seviyesindedir. Ortalama fuetim derinligi minimum 1500 metre ile 3000 metre arasmda degi~en fuetim kuyularlmlzdaki gunluk fuetim verimi ise minimum 1 varil ile maksimum 700 varil arasmda degi~mektedir.

GorUlecegi uzere bugune kadar elde ettigimiz sondaj ve uretim rakamiarl sahip oldugumuz petrol potansiyelinin varhgi hakkmda henuz negatif veya pozitif yonde kesin bir fikir verebilecek nitelikte degildir.

ate yandan arama yatmmlarmdaki maliyetlere bakacak olursak karalarda on ara~tlrmalar dahil 2500-3000 metre derinlikte bir kuyunun maliyetinin 3-5 milyon ABD Dolan, denizlerde ise su derinligine bagh olarak 10 ila 200 mil yon ABD Dolarl seviyesinde geryekle~tigi dikkate almdlgmda arama ve fuetim yatmmlannm ozellikle son zamanlarda potansiye1i daha fazla olan denizlerimizde daha kapsamh ve uzun vade Ii olarak te~vik edilmesinin gerekliligi ortaya YIkmaktadlr.

6326 saYlh Petrol Kanunu kapsammda edinilen sonuylar ve tecrubeler; Dunyadaki benzerlerine uygun olacak ~ekilde, yerli ve yabanci sermayenin petrol arama ve fuetim faaliyetlerine daha fazla katIhmml saglamak iyin; i~lemlerin sadele~mesi, maliyetinin azaltllmasl, yatmm indirimi ve vergi istisnasl, yabanci yatmmcilar iyin sermaye ve kar transferi kolayhklan gibi te~vik unsuriarim iyeren, ruhsat ba~vuru a~amasmi ve degerlendirme surecini, hak sahiplerinin hak ve yUkumlUluklerini gunun ko~ullarma ve objektif kriterlere gore duzenleyen yeni bir kanun yapilmasl geregi ortaya Ylkarml~tlr.

17

Bu kapsamda Tasanda, ruhsat ba~vuru ve degerlendirilmesinin yerli ve yabancl yatmmcllar i<;in rekabet<;i, ~effaf, gilvenli ve istikrarh bir ortam i<;erisinde yapllmasml ve yatmmlann hlZh, silrekli ve etkili bir ~ekilde silrdilriilerek iilkemiz petrol kaynaklarmm bir an once ekonomiye kazandmlmasml saglamak amaclyla;

- Tilrkiye'nin kara ve deniz olmak ilzere 2 petrol bOlgesine aynlmasl, - Petrol aramalan i<;in sondaj oncesi jeolojik ve jeofizik data ahml ve bu datal arm

yatmmcllara pazarlanmasma imkiin verecek ~ekilde uzman ki~i ve kurulu~larca on ara~l1rmalar yapllmasl,

- Aym ba~vuru alanma ba~ka ba~vurulann da rekabet<;i ve ~effaf bir ~ekilde yapllmasma imkiin vermek ilzere 90 giln silre verilmesi,

- Her bir arama ruhsatmm taahhilt edilen i~ ve yatmm programl kar~lhgmda verilmesi, - Arama ruhsatl ba~vurulannda daha objektifve i:il<;iilebilir kriterlerin belirlenmesi, - Arama ruhsatmm verili~i ve silre uzal1mlannda taahhilt edilen i~ ve yatmm

programmm tutanmn yilzde 2'sinin teminat olarak verilmesi, - Petrol potansiyeli yilksek olan ve Genel Mildilrlilk<;e belirlenecek ruhsatslz alanlarm

a<;lk artlrma usulil ile arama ruhsal1 olarak verilmesi, - Arama ruhsatlanmn bilyilkliigilniln ve ~eklinin cografi grid sistemi ile uyumlu herkes

tarafmdan kolayca ula~Ilabilen belirli i:il<;ekte ilretilmi~ pafta sisteminde be1irlenmesi, - Arama ruhsatlannm kanuni silre1erinin karalarda 5, denizlerde 8 Yll olarak

belirlenmesi, - En az 1 arama kuyusunun a<;llmasmm taahhilt edilmesi kar~lhgmda ruhsat silrelerinin

uzal1lmasl, - Devlet hissesinde hesaplanmasl karma~lk olan kuyuba~l fiyatl yerine herkes

tarafmdan bilinebilen; ham petrolde piyasa fiyal1, dogal gazda ise toptan satl~ fiyatmm esas ahnmasl,

- Uretim ve pazarlama gil<;lilgil olan aglr graviteli ham petrol ilretiminin te~vik edilmesi,

- Ozellikle dogal gaz i<;in stratejik oneme haiz olan yeraltl depolama faaliyetlerine ili~kin uygulamada ya~anan tereddiltleri giderecek dilzenleme yapllmasl,

- Kullanma hakkl sona eren i~letme ruhsallanndaki ilretimin devamhhglm saglamak ve Hazinenin gelir kaybml onlemek ilzere ilretim sahasmda kurulu tesis ve malzemenin miilkiyetinin yeni i~letmeciye verilmesi,

- Kanunun amaClm ger<;ekle~tirmek ilzere daha caydmcl cezai ve idari yaptmmlar uygulanmasl,

- Piyasa ve vergi kanunlarmda yapllan degi~ikliklerle sektoriln te~vik edilmesi, - Kazanllml~ haklarm korunmasl, - Mevcut ruhsat durumunun Kanunda belirlenen ~ekil ve esaslara klsa silrede

uydurularak faaliyetlerin hlzlandmlmaSl ve yeni yatmmcllar i<;in bo~ alanlar yaral1lmasl amaclyla ge<;i~in te~vik edilmesi,

- Y a~anan slkml1lan da dikkate alarak yabancl yatmmcllar i<;in sermaye ve kar transferlerinde kolayhklar saglanmasl,

- Yatmm indirimi ve vergi muafiyetleri getirilmesi, - Petrol i~lemi i<;in gerekli persone1, ekipman ve malzemelerin yurti<;i ve yurtdl~mdan

temini ile ilgili kolayhklar getirilmesi, ongoriilmil~tilr .

18

MADDE GEREK<;ELERi

MADDE 1- Madde ile, Anayasadaki diizenlemeye paralel olarak petrol kaynaklanmlzm Devletin hiikiim ve tasarrufunda oldugu vurgulanml~tlr.

MADDE 2- Madde ile, Kanunun amaCl ve kapsaml belirlenmi~tir.

MADDE 3- Madde ile, Kanun metninde yer verilen bazl terim ve kavramlarm aC;lklamasma yer verilmi~tir. Bu suretle terimlerin uygulamada gosterdikleri anlamlardan farkh yorumlanmamasl amac;lanml~tlr.

MADDE 4- Madde ile, mevcut uygulamaya gore 18 petrol bi.ilgesine aynlml~ olan iilkemizde, karasulan ic;inde yapllan aramalara, karadaki hiikiimlerin uygulanmasl, denizlerdeki yatmm ve operasyonlan siirec; yoniinden olumsuz yonde etkilemektedir. Bu konuda bugiine kadarki uygulamalarda goriilen aksakhklar da gozoniine almarak kara ve deniz bolgelerini aYlIan smlr klYl C;izgisi olarak belirlenmi~ ve Tiirkiye arazisinin kara ve deniz bolgeleri olarak 2 petrol bolgesine aynlmasl benimsenmi~tir. Bunun yanl Slfa petrol aramaclhgl yoniinden ozellik arz etmesi nedeniyle kapah alanlarda petrol i~lemi yapllabilmesi ic;in kapah alanm aramalara aC;llmasl, aramaya aC;lk olan ve iizerinde bir hak bulunmayan alanm tekrar kapatllmasl, karasularl dl~mdaki denizlerde slmrlan uluslararasl hukuka uygun bic;imde belirlenmi~ klta sahanhgl ve miinhaSlf ekonomik bi.ilgelerde verilecek ruhsatlar ve ara~tlrma izni ic;in Kanunda belirlenmi~ siirelerden ve haklardan az olmamak iizere; ara~tlrma izni, arama ve i~letme ruhsatl verilmesi, devri ve sfue uzatlml hususlannda Bakanlar Kurulunun yetkili klhnmasl amac;lanml~tlr.

Aynca askeri yasak ve giivenlik bi.ilgelerinin ozelligi nedeniyle bu alanlann petrol aramasma aC;llmadan once ilgili kamu kurum ve kurulu~larmm gorii~iiniin ahnmasl hususu ongoriilmii~tiir.

MADDE 5- Madde ile, arama ruhsatlan da dahil slmrlarl belirlenmi~ alanlarda petrol varhgma yonelik arama sondajl haric; ara~tlIma yapllabilmesine ve bu ara~tlrmalardan toplanan verilerin ticari amac;h olarak ilgi duyan yatmmcllara yurtic;inde ve yurtdl~mda dogrudan izin sahibi tarafmdan pazarlamasma olanak saglanml~tlr. Ara~tlrma izinlerinden bir defaya mahsus olmak iizere, hektar ba~ma almacak iicret ve bu iicrete ili~kin artl~ usulU belirlenmi~tir. Boylece, ara~tlrma izni kapsammda yapllacak detay jeolojik ve jeofizik etiitler ile aranmaml~ veya az aranml~ alanlann yatmmcllar tarafmdan degerlendirilerek daha klsa siirede sonuca ula~llacak yatmm kararlanm vermelerine yardlmcl olunmasl amac;lanml~tlr.

Madde kapsammda soz konusu c;ah~malar neticesinde elde edilecek verilerin ara~tlrmacllarca Genel Miidfuliige verilecegi ve bu verilerin gizli tutulma siireleri belirlenmi~tir .

Aynca, verilecek ara~tlrma izni ile ilgili olarak b~vuru sahibi ile Genel Miidiirliik arasmda ara~tlrma izni kapsammda yer almasl gereken hususlarm yonetmelikte diizenlenecegi ongoriilmii~tiir .

MADDE 6- Madde ile, arama ruhsatmm araYlclya sagladlgl haklar ile getirdigi yiikiimliiliikler diizenlenmi~ olup, petrol hakkl sahibinin arama faaliyetlerini arama ruhsatmda yapabilecegi gibi ~uhsat alanmdaki faaliyetinin kapsamlyla ilgili olarak ruhsat alam dl~mda da bu faaliyetlerini ba~kalarmm hakklm engellememek kaydlyla yapabilmesine olanak saglanml~tlr. Aynca, arama faaliyetleri sonucunda petrollii olarak tamamlanan arama ve tespit kuyulanndan i~letme ruhsatl almmcaya kadar bu arama ruhsatmm yiiriirlUgii siiresince soz

19

konusu kuyulardan iiretim yapabilmesine ve petrollti sahanlll yer altllldaki btiytikltigtintin ortaya e;lkanlmasl faaliyetlerine imkan verilmi~tir.

Aynca arama ruhsatlanmn azami ve asgari btiytikltiklerini tarifleyen, evrensel standartlara uygun, cografik grid sisteminin bir pare;asr olan pafta esaSllla gore ruhsat verilmesi ongortilerek ruhsat slmrlannlll pafta srmrlarllla gore belirlenmesini esas alan dtizenleme getirilmi~tir. Boylece arama ruhsatlarllllll degi~ik geometrik ~ekilde ve e;ok sayrda kenar ve ko~elerden olu~masl yerine, e~it bloklar ~eklinde, ruhsatlar araslllda herhangi bir bo~luk olu~turmayacak ve kullamcllar tarafllldan da kolay bir ~ekilde anla~llacak ~effaf bir ruhsatlandlrma sistemi getirilmesi saglanml~trr.

Maddede ruhsatlann ilk verili~indeki kanuni stireleri ve sonraslllda yaprlabilecek stire uzatrmlarl ile bu uzatlmlarlll ~artlan belirlenmi~tir.

Aynca maddenin son fikraslllda daha once stiresi bitmi~ ruhsatlar kapsamlllda yapllml~ olan her ttirlti petrol i~leminden elde edilen ve Genel Mtidtirltigtin uhdesinde bulunan, bir ba~ka ifadeyle "ae;lk ar~iv" olarak bilinen verilere dayamlarak aramaya ae;rk alanlarda, Genel Mtidtirltike;e petrol bulunmasr ihtimali olan alanlarlll tespit edilmesi halinde, bu alanlarlll yatmmcIlara ae;lk artlrma ile ruhsatlandmlmasl amae;lanml~tu.

MADDE 7- Madde ile, gere;ek ve ttizel ki~ilere petrol hakkllllll verilmesinde degerlendirilecek objektif kriterler araslllda, ba~vuranlann mali yeterliliklerinin yam Slra, taahhtit ettikleri i~ ve yatmm programllllll onemli bir krstas olarak gozontine allllacagl, bOylece ruhsat spektilasyonlanmn ontine gee;ilerek ciddi yatmmcllann sektOrde faaliyet gostermelerine flrsat verilmesi amae;lanmr~trr. Petrol aramalanna ae;lk bir sahaya yaprlan ilk arama ruhsatl ba~vurusunu mtiteakip aym alana yurtie;inden ve yurtdl~llldan diger yatmmcllann da ba~vuru yapabilmesine imkan vermek tizere doksan gtin stire verilmesi, bu siirede yapIlacak btittin ba~vurulann gizli tutularak yatmmcllar araslllda rekabet olu~turulmasl amae;lanml~trr.

Mevcut uygulamada edinilen tecrtibelerden hareketle, aym ba~vuru alamyla klsmen e;akl~an ve yatmmcIlar tarafllldan verilen i~ programlannlll birebir kar~lla~tmimasllllll

mtimktin olamadlgr ba~vurularla doksan gtinltik stirenin sonunda aym alana yapllacak ba~vurulann degerlendirmeye ahnmamasl ongortilmti~ttir.

Aynca Kanunun en onemli yenilike;i unsurlarllldan birisini olu~turan ruhsatlll ilk verili~inde ve daha sonra yapllacak stire uzatimlarlllda, ruhsatta taahhtit edilecek i~

programllllll kar~lhgl olan mali yatmm tutanmn belirli bir oranllllll idareye teminat olarak verilmesi, taahhtit edilen bu e;ah~ma programlmn gere;ekle~mesi durumuna gore yapllan yatmm tutanmn esas ahnmaslyla belirlenecek teminat tutannlll yatmmclya iade edilmesi, hie; arama yapllmaml~ veya daha az arama yaprlml~ alanlarda arama faaliyetlerinin te~vik edilmesi gereken kara ve deniz alanlarlllda ve geleneksel olmayan arama yontemlerinde allllacak yatmm teminatllllll ahmp ahnmamasl, allllacak ise orammn belirlenmesinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanhgllllll yetkili krhnmasl hususlarl dtizenlenmi~tir.

MADDE 8- Madde ile, i~letme ruhsatllllll arama ruhsatlllda yapllacak ve Genel Mtidtirltike;e tescil edilecek bir ke~if sonucu verilmesi amae;lanml~ olup verilecek i~letme ruhsatllllll ke~fedilen belirli bir petrollti arazi ile slllirlandmiacagl, i~letme ruhsatr alabilmek ie;in yonetmelik htiktimlerine gore ba~vurulacagr belirtilmi~tir. Aynca i~letme ruhsatllllll verilmesinden sonra varsa arta kalan sahanlll kanuni stiresinin sonuna kadar arama ruhsatl olarak aym ~artlarla devam edecegi belirtilerek i~letmecinin sahip oldugu petrollu arazinin civannda arama yatmmlanmn surekliliginin saglanmasl ve bu alanlarda da olabilecek petrol potansiyelinin degerlendirilmesine flrsat verilmesi amae;lanml~tlr.

Maddede usul ve esaslan yonetmelikle duzenlenecek i~ ve yatmm programl dikkate allllarak i~letme ruhsatllllll yinni yrlhk sure ie;in verilecegi, bu surenin sonunda ekonomik

20

uretimin devam edecegine ili~kin verilen fuetim programmm uygun bulunmasl halinde, iki defa onar yrlhk surelerle uzatrlacagl hususlan duzenlenmi~tir.

Aynca; uzerinde hak sahipligi bulunmayan bir sahamn i~letme ruhsatma konu olabilmesi muzayede ile mumkun klhnml~tlr. Bu maddede i~letme ruhsatI sahiplerine urettigi petrolii nakletmesi ic;in boru hattl izni verilmesi ile sahipleri farkh birbirine kom~u uretim sahalanmn birle~tirilmesine ili~kin duzenleme de yapllml~tlr.

MADDE 9- Madde ile, petrol hakkl sahibinin urettigi petrolden Kanunda tammlanan birim bazmda Devlet hissesi adl altmda yUzde 12,5 oranmda bir pay alrnmasl amac;lanml~tIr. Devlet hissesinin hesaplanmasmda ham petrolde 5015 saYlh Kanunda yerli ham petrol ic;in duzenlemesi yapllan piyasa fiyatI, dogal gazda ise uretici tarafmdan dagltlm ~irketlerine ve serbest ruketicilere yapllan satl~ fiyatI esas ahnml~tIr.

Aynca madde kapsammda bir te~vik unsuru olarak du~uk graviteli ham petrol uretimini te~vik amaclyla duzenleme yapllml~ ve fuetilen petrolden hangi durumlarda Devlet hissesi almmayacagl belirtilmi~tir.

Ulkemizde son zamanlarda artan dogal gaz ruketiminin arz guvenligini saglamak amaclyla fuetim sahalanmn yeraltl depolama sahasl olarak kullamlmasmda ureticilere oncelik verilmesi, uretim sahalanndaki yerinde kalan ve uretilmeyen petrol ve dogal gazdan Devlet hissesinin hangi ko~ullarda almacagma, uretim sahalarmda in~a edilmek uzere piyasa mevzuatlarma gore yeraltl dogal gaz depolama veya enerji uretim santralleri lisans ba~vurularl yaplldlgmda bunlardan hangisine oncelik verileceginin belirlenmesi konusunda Bakanhga yetki veren duzenleme yapllml~tIr.

Aynca, petrol sahalarmda fuetilecek karbondioksitin, uretim artlrma projelerinde petrol hakkl sahipleri tarafmdan kullamlabilmesi imkam getirilmi~tir.

MADDE 10- Madde ile, petrol hakkl sahibinin petrol i~lemi ic;in kendisine gerekli olan ozel miilkiyete, Devlete veya Hazineye ait bir arazinin kullanma hakkml nasll elde edebilecegine ili~kin usul ve esaslar duzenlenmi~tir.

Aym madde kapsammda arama ve i~letme ruhsatmm kapsadlgl arazi uzerinde petrol i~lemleri ic;in gerekli olabilecek suyun aranmaSI ve kullamlmasma ili~kin petrol hakkl sahibinin haklan ile birbiriyle smm olan petrol hakkl sahiplerinin kom~uluk ili~kilerine dair hiikumlerin yonetmelikle duzenlenecegi ongoriilmu~tur.

MADDE 11- Madde ile, petrol hakkl sahibinin ara~tIrma izni, arama ve i~letme ruhsatlm terk etme usulii duzenlenmi~tir.

Petrol hakkl sahibinin arama ruhsatmda ve ekonomik olarak uretimin tamamen sona erdigi i~letme ruhsatmda hakkmm sona ermesinden itibaren altl ay sonunda varsa araziden kaldlrmadlgl ta~mlr veya ta~lnmazm miilkiyetinin arazinin sahibine intikal edecegi duzenlenmi~tir. Arazi sahibinin bunu kabul etmemesi durunrunda yapllacak i~lemler de aynca belirtilmi~tir .

Uretimi ekonomik ~ekilde devam eden, ancak kullanma hakkl sona eren bir i~letme ruhsatml yeni bir i~letmecinin devralmasl durumunda, uretim sahalarmdaki petrol uretiminin ve Hazine gelirinin devamhhglm saglamak amaclyla, arazideki yeraltl ve yerusru tesislerinin yeni i~letmeciye devri; bunun mumkun olamadlgl durumlarda ise bu tesislerin ekonomik bir ~ekilde degerlendirebilmesi ic;in Bakanhga bedelsiz verilmesine ili~kin diizenleme yapllml~tlr.

MADDE 12- Madde ile, petrol hakkl sahiplerinin safi kazanc;lan uzerinden odemekle mukellef bulunduklan vergiler ve hissedarlan adma yapmalan gereken gelir vergileri kesintisi toplammm yuzde 40 oranml geC;emeyecegi duzenlenmi~tir.

21

Aynca, petrol hakkl sahiplerinin petrol i~lemleri yalllnda diger faaliyetlerde de bulunmasl durumunda, petrol i~lemlerine ili~kin faaliyetleri iyin ayn kaYlt ve muhasebe, ayn beyanname diizenleyerek vergilendirilecekleri, aralannda bir ortakhk olu~tursalar bile ayn ayn vergiye tabi olacaklan duzenlenmi~tir. Yabancl ~irketlerin ithal etmi~ olduklarl sermayelerini, getirdikleri doviz cinsinden, ancak transfer tarihindeki kur uzerinden transfer edinceye kadar elde ettikleri gelirlerini Devlet hissesi hariy kurumlar ve gelir vergilerinden istisna edebilecekleri, 5520 saYlh Kurumlar Vergisi Kanunu geregince kurum kazancmm tespitinde miikellefler tarafmdan hasllattan indirilebilecek giderlerden ba~ka, petrol hakkl sahiplerinin hangi indirimleri yapacagl, masraflann amortisman yolu ile itfa olunacagl, hangi giderlerin aktifle~tirilmesinin petrol hakkl sahibinin tercihine blrakllacagl hususlan diizenlenmi~tir.

MADDE 13- Madde ile, yiiksek maliyetli ileri teknolojik yatmm gerektiren petrol ~irketlerinin petrol i~lemlerinde kullanmaya zorunlu olduklan ve Genel Mudurliikye uygun bulunan, malzemeyi, ekipmanl, akaryakltl, kara, deniz ve hava vasitalarllll gumrUk ve diger ithal vergi ve resimlerinden, dahilde alman her tiirlii vergi, resim ve harytan muaf olarak ithal edebilmeleri kolayhgl getirilmi~tir. dte yandan iilkemizde yerli petrol arama ve iiretim endustrisinin geli~imine bagh olarak bu kapsamda ithal edilen malzemelerden yurtiyinde uretilenlerin kullalllimasmi one ylkannak amaclyla Bakanlar Kuruluna malzemelerin kapsamllll belirleme yetkisi verilmi~tir.

Petrol arama fuetim sektoriinde ulkemizin ihtiyay duyacagl kule kapasitesinin artmlmasl ve faaliyetlerin kesintisiz surdiiriilebilirligi iyin enerjinin ba~ka bir segmenti olan ve benzer teknolojiyi kullanan jeotennal sektOrliniin geli~imine ve ihtiyaylarma katkl saglamak ve petrol sektoriindeki atll makine kapasitesinin degerlendinnek amaclyla petrol hakkl sahiplerinin ithal ettikleri malzemelerden sadece sondaj kuleleri ve bunlarm tamamlaYlcl unsuru sayllabilecek ekipmanlarmm Bakanhk izniyle jeotermal sektOriinde de kullanllabilmesi ongoriilmu~tur.

MADDE 14- Madde ile, kapsammda yabancl sermayeli ~irketlerin, arama yatmmlarl 19m ithal ettikleri tescil edilmi~ sermayelerinin yurtdl~ma transferinde uygulanan kur garantisi, 1996 Yllmda SaYl~tay tarafmdan verilen karar iizerine durdurulmu~tur. Bu konuda sektOr iyerisinde bazl tereddutler hasll oldugundan gerekli duzenleme yapllml~tlr. Bu duzenlemeye gore yabancl ~irketlerin ithal etmi~ olduklan sermayelerini, Devlet hissesi hariy kurunllar ve gelir vergisinden muaf tutularak getirdikleri doviz cinsinden ve transfer tarihindeki kur iizerinden yurtdl~ma transfer etmelerine imkan verilmi~tir. Bu kapsamda varsa heniiz transferi geryekle~memi~ sermayenin transferinin yapllabilmesi de diizenlenmi~tir.

MADDE 15- Madde ile, sektOrde yah~tmlacak yabancl personel iyin ~irketlere

kolayhk saglamak iizere diizenleme yapllml~tlf.

MADDE 16- Madde ile, ~irketin petrol i~lemlerini geryekle~tinnesinde kar~l kar~lya kalacagl do gal afetler ve sava~ halinde de hak ve yiikiimliilUklerinin bu durumun devaml suresince korunmasl veya asklya ahnmasl amaylanml~tlr.

MADDE 17- Madde ile, Kanunun amacmm klsa siirede geryekle~tirilebilmesi iyin petrol i~lemleriyle ilgisi olabilecek konularda kamu kurunl ve kurulu~lanllln yetki alanma giren hususlann oncelikle ve ivedilikle sonuylandmlmasl amaylanml~tlr.

bunlann yerle~im yerlerini ve bunlarda meydana gelebilecek degi~iklikleri bildirmelerine ili~kin yiikiimlUlUkleri ile bu yiikiimliiliiklerini yerine getinne siireleri belirlenerek, idarenin petrol hakkl sahibine yapacagl her tiirlii tebligat ve duyurulanmn petrol hakkl sahibinin kanuni temsilcisi araclhglyla zamamnda yerine ula~masl ama<;lanml~tlr.

MADDE 19- Madde ile, petrol hakkl sahibinin yapacagl faaliyetlere ili~kin tUm hesap ve kaYltlan tutmaya, beIge ve numuneleri saklamaya mecbur oldugu hususu diizenlenmi~tir. Bakanhk personeli veya ihtiya<; halinde uzmanhk gerektiren diger konularda ilgili kamu kurum ve kurulu~lanndan gorevlendirilecek personel ile petrol i~lemini kanunun koydugu hiikiimlere, verilen hakklll niteligine ve varsa koyulan ozel ~artlara uygun yaplhp yapllmadlgllll her safhada denetlemeye, izlemeye ve tecriibeler edinmeye yetkili klhnml~tlr. Petrol hakkl sahiplerinin, gorevlilere yapacaklan denetimler esnaslllda gerekli kolayhgl saglayacaklan hususu belirtilmi~tir.

Aym madde kapsamlllda petrol i~lemlerinden elde edilecek her tiirlii veri, numune, bilgi ve belgelerin sektOriin ve talep edenlerin istifadesine sunulabilmesi i<;in bu verilerin a<;lk hale gelmesine ili~kin siire<;ler belirlenmi~tir. Genel MiidiirlUgiin bu verileri yurti<;inde ve yurtdl~lllda Kanunun amaCllla uygun ~ekilde tanltlml ve pazarlayabilmesi, yatmmcllara endiistrinin gereklerine uygun hizmetleri sunabilmesi i<;in gerekli diizenlemeler yapllml~tlr. Boylece iilkemizin petrol potansiyelinin ekonomiye kazandmlabilmesi i<;in arama faaliyetleri yapmak iizere iilkemize gelecek yabancl sennayeli yatmmcllara, yerli yatmmcllara ve ara~tlnna ve geli~tinne yapacak ara~tmcllara ilk elden dogru ~ekilde bilgi ula~tmlmasl ama<;lanml~tlr.

MADDE 20- Madde ile, Kanun hiikiimlerine gore ahnml~ ve allllacak tiim haklarda ba~vuru sahibi veya hak sahipleri araslllda <;lkabilecek anla~mazhklann itiraz iizerine oncelikle Bakanhk tarafllldan sonu<;landmlacagl diizenlenmi~tir. Aynca, Bakanhk tarafllldan allllan ba~vuru, ara~tlrma izni, arama ruhsatl ve i~letme ruhsatllldan dogan haklara tesir eden kararlara kar~l a<;llacak davalann ilk derece mahkemesi olarak Dam~tayda goriilecegi diizenlenmi~tir .

MADDE 21- Madde ile, Genel Miidiirliigiin ruhsat ve izinlerle ilgili ba~vuru

esnaslllda ve sonraslllda petrol haklan ile ilgili petrol sicili tutacagl ve bu petrol siciline nelerin kaydedilecegi hususlan diizenlenmi~tir. Ara~tlnna izni, arama ve i~letme ruhsatl ve bunlardan dogan petrol haklanmn veya bunlar iizerindeki haklann devri ve biitiin bunlar iizerine konulacak ~artlar ve klSltlann, Genel Miidiirliik<;e oncelikle degerlendirilecegi ve altml~ giin i<;inde sonu<;landmlacagl, petrol hakkl sahibi olabilmek i<;in yapllacak ba~vurularlll usul ve esaslan, ba~vuruya eklenecek belgeler ve bu belgelerin nitelik ve kapsaml, kaYltlara ili~kin diizeltmeler belirtilerek, bu hususlara ili~kin usul ve esaslann yonetmelikle diizenlenecegi ongoriilmii~tiir.

Yine aym maddede arama ve i~letme ruhsatlan ve bunlardan dogan petrol haklannlll, bu haklarlll arama veya i~letme sahasllllll herhangi bir par<;asllla kar~lhk gelenlerinin, petrol siciline kaydedilmekle birlikte, ta~lnmazlar iizerinde yapllabilecek satl~, rehin ve benzeri akitlere konu olabilecegi, petrol hakkllllll kullamimasllll icap ettiren ve usuliine uygun olarak petrol siciline tescil edilmi~ bulunan hakklll sahibinin, kendi haklarllllll kapsaml nispetinde petrol hakkl sahibinin haklarllla da sahip, aym zamanda onun yiikiimliiliikleri ile sorumlu olacagl hususlanna yer verilmi~tir.

Aynca, bOlgelerin ve a<;lk sahalann tespitini ve degi~ikliklerini, petrol hakkl sahipligi ile ilgili kararlarlll ilamm, mii~terek faaliyetlerde operatOrliik anla~masl tescilini zorunlu kllan diizenlemeler yapllml~tlr.

23

Ote yandan, ~irketin sermayesinin kontroliinii etkileyen ancak Kanuna gore yapllmasl gereken tescil i~lemine tabi kllmamayan bir petrol hakkmm ve ozellikle i~letme ruhsatlannm yurtiyi ve yurtdl~mdaki hisse devir i~lemlerinin Bakanhgm on iznine tabi olmasl ve bu uygulamaya ili~kin hususlann yonetmelikle diizenlenmesi ongoriilmii~tiir.

MADDE 22- Maddede petrol i~lemlerinin ancak Kanun kapsammdaki lzm ve ruhsatlann almarak yapIlabilecegi, kimlere petrol hakkl verilebilecegi, petrol hakkl sahibinin petrol i~leminin her a~amasmda araziyi eski haline getirmesi zorunlulugu yanmda, arazinin sahibine, varsa arazi iizerindeki tesislere ve iiriine verdigi zararl tazmin etmesi amaylanml~tlr.

Aynca madde kapsammda, faaliyetler esnasmda halkm ya~amml, dogaYI ve yevreyi etkileyebilecek tehlikeli bir fiilin onlenmesine ili~kin tedbirler ile ortaya ylkabilecek zarar ve ziyan iyin kullanIlmak iizere petrol hakkl sahibinin petrol hakkml elde etmesinden once Genel Miidiirliige verecegi teminat tutarlanna ve bu tutarlann belirlenmesinde esas almacak gostergeye, teminatlarm giincel seviyede korunabilmesi ve teminatlann tutannm Bakanlar Kurulu tarafmda yeniden belirlenebilecegine ili~kin diizenleme yapllml~llr.

Maddenin son flkrasmda yabanci sermayeli ~irketlerinin, Tiirk Ticaret Kanununa tabi klhnmakla birlikte Tiirkiye'deki faaliyetleri baklmmdan iilkemizde yerle~ik saYllmalan ongoriilmii~ ve bunlann petrol hakkl sahibi olmasmdan sonra Tiirkiye'de ~ube tescillerini yapIlabilmesindeki biirokratik siireyler azallllarak iilkemizde yatmm yapmalarl daha cazip hale getirilmi~tir.

MADDE 23- Madde ile, Kanunda belirtilen yasaklar ile izin ve ruhsatlarda yazlh kaYlt ve ~artlara uymayanlar ile petrol i~lemi esnasmda ortaya ylkacak tehlikeli fiiller nedeniyle uygulanacak para cezalan caydmclhgl saglamak amaclyla giiniimiiz ko~ullanna gore diizenlenmi~tir.

MADDE 24- Madde ile, petrol hakkl sahiplerinin Kanundaki yiikiimliiliiklerini siiresinde yerine getirmemesi veya klsmen yerine getirmesi, bu riayetsizligin devam etmesi, kendilerine uygulanan idari para cezalannm da sonuysuz kalmasl durumlannda Kanundaki yiikiimliiliiklerine ve/veya haklan ile ilgili koyulan ~artlara uymalan iyin ihtar mekanizmalan dahil, haklann iptaline kadar varan bir idari yaptmm uygulanmasl amaylanml~llr.

MADDE 25- Madde ile, Kanunun uygulanmasma ili~kin usul ve esaslann Bakanhk tarafmdan ylkarllan yonetmeliklerle diizenlenecegi ongoriilmektedir.

MADDE 26- Madde ile, iilkemizde hiikiimetler tarafmdan kalklnmada oncelikli yorelerdeki yatmmlara verilen te~vik ve desteklerden bu yorelere yatmm yapan petrol hakkl sahiplerinin de faydalandmlmasl amaylanml~llr.

MADDE 27- Madde ile, bazl kanunlarda yapllan degi~iklikler ile yiiriirliikten kaldmlan hiikiimlere yer verilmi~tir.

GE<;::ici MADDE 1- Madde ile mevzuata gore ahnml~ mevcut arama ve i~letme ruhsatlarmdaki kazanllml~ haklarm korunmasl amaylanml~tlr. Flkraya aynca miilga 6326 saYlh Kanunda Tiirkiye Petrolleri Anonim Ortakhgma verilmi~ olan mevcut sahalarla ilgili iiretim haklannm sahalardaki iiretimin sonuna kadar elinde kalmasl amaylanarak ilave yapllml~tlr.

Miilga 6326 saYlh Kanundaki bi:ilgesel sondaj yiikiimliiliigii diizenlemesi, biryok yatmmclYI aym bi:ilgede sahip oldugu diger ruhsatlarmda arama yapmakslZln en fazla bir veya birkay ruhsatmda altl ayda bir sondaj aymaya zorlamaktadlr. Bu durumda, Tiirkiye'dek~N'~~_"

",(ip'""<--" "~.\.

I·"'·.··;, .,.;, --")" .'-

~ N~

toplam ruhsatlann ancak iiyte birinde arama faaliyeti yapllabildigi uygulamada gorUlmektedir. Bu nedenle, mevcut yatmmcllann talebi halinde verecekleri yeni i~ programlan ile ciddi arama yapacaklarl yeni ruhsatlanm belirlemelerine fmat verilerek, bu ruhsatlann bu Kanunun hiikiimlerine tabi olmak iizere kendilerine yeniden verilebilmesi amaylanml~tlr. Boylece, petrol potansiyeli oldugu bilinen Giineydogu Anadolu ve Trakya bolgelerinde ba~vuruya aylk ruhsat alanlan olu~turulmasl, mevcut ruhsatlannda en klsa siirede bu Kanuna uyarlanabilmesi hedeflenmi~tir.

Aynca madde kapsammda mUlga 6326 saYlh Kanuna gore ahnml~ iiretim sahalanndaki boru hatlanmn i~letme ruhsatma eklenmesi hususlan diizenlenmi~tir.

Maddenin son flkrasmda ise ilgili yonetmeligin hazulanmasl ve Kanunun ongordiigii diger hazlrhklarm yapllarak uygulamada bir sarun ya~anmamaSl iyin bir yll siire ile yeni arama ruhsatl ba~vurusunun ahnmayacagl diizenlenmi~tir.

GE<;ici MADDE 2- Bu Kanunun yiiriirliige girdigi tarihte ba~laml~ olan ve mUlga 6326 say1l1 Kanun kapsammda alman bir belge ile ilgili olarak, yaplml devam eden projeler tamamlanmcaya kadar ithalat, ihracat ve kamula~tlrma haklannm yiiriirliigiiniin devam edecegi diizenlenmektedir.

GE<;ici MADDE 3- Bu Kanunun yaylml tarihinden itibaren, yeni yonetmelik ve diger mevzuat yiiriirliige girinceye kadar, Petrol Tiiziigiiniin, Genel Miidiirliik tarafmdan ylkanlml~ olan tamim ve genelgelerin bu Kanuna aykm olmayan hiikiimlerinin Genel Miidiirliikye uygulanmasma devam edilecegi belirtilmektedir.

GE<;ici MADDE 4- Bu diizenleme ile Ulkemizde yabancl personel yah~tlran i~letmecilere mUlga 6326 Say1l1 Petrol Kanununda ve Petrol Tiiziigiindeki hiikiimler dogrultusunda getirilen Tiirk vatanda~lanm yurtiyinde ve yurtdl~mda egitme yiikiimlUliigii kapsammda Genel Miidiirliikye tespit edilmi~ ancak bu yiikiimlUliiklerini heniiz yerine getirmemi~ olan i~letmecilerin egitim miikellefiyetlerini yerine getirmeleri amaylanml~tlr.

MADDE 28- Yiiriirliik maddesidir.

MADDE 29- Yiiriitme maddesidir.

25

Eki

'" T.e.

BA~BAKANLIK

KANUNLAR VE KARARLAR GENEL MUDURLUGU

Yiiriitme

•

MADDE 29- (1) Bu Kanun hiikumlerini Bakanlar Kurulu yiiriitiir.

RECEP TA YYip ERDOGA BASBAKAN

o EBAGI$ Avrupa Birligi Bakanl

ff·~~~ B.BOZDAG;::::;r 7