Heyelan

Heyelan

Beran GÜRLEME - Jeofizik Mühendisliği - KOCAELİ ÜNİVERSTESİ - 2011

Yamaçta Duraylılık●Belli bir eğimi olan yamacın harekete geçirenyüklere karşı dengede olmasına duraylılık denir.

●Kayma, devrilme, akma ve şişme gibi biçimdeğişikliğine neden olan hareket ettirici güçlertoplamı, bu devinimlere karşı yeri tutan güçlerdenbüyük olmadıkça yamaç dengesi ve biçimibozulmaz.

Yamaçta Duraylılık●Yamacın, tümünün ya da bir parçasının eğim yönünde hareket etmesi, bir yüzey boyunca kayması, yer değiştirmesi ya da yol almasına yer kayması denir.

●Kayma tutturulmamış birimler içinde ise; toprak kayması, tutturulmuş birimler içinde ise; kaya kayması olarak adlandırılır.

Yamaçta Duraylılık

●Bu tür alanlarda katman ve yüzey eğimleri

baş aşağı ise, yüzey, eğim kayma dayanım

açısını geçerse, yeraltısuyu sığsa ve kaygan

katman varsa ve bunların üzerine bir de üst

yapı yükü gelirse kayma kolaylaşır.

Heyelan kesiti

●Heyelanlarda üst seviyeler aşağı doğru

hareket ederken (Kayma bölgesi), alt

kısımlarda“ÇÖKME”, “KABARMA” ve

“AKMA” bölgeleri (Birikme bölgesi) meydana

gelir. Heyelan kütlesi üzerinde birbirinden

farklı özgün kısımlar bulunmaktadır. Bunlar;

Heyelan kesiti

●Taç: Heyelanın en üst kısmıdır. Ana aynanın

bölgede hareketsiz kalmış kısımı olarak tanımlanır.

●Taç ta gerilme çatlakları gözlenir.

●Ana (Esas) Ayna:Kayan birimin kitlesinin dik veya

dike yakın yüzeyi.

●Esas aynanın önünde kayan bölge içerisinde bir

kayma kaması ve ikicil aynalar meydana gelebilir.

Heyelan kesiti

●Tepe: Hareket eden kütle ile ana aynanın kesiştiği yerin

en üst noktası.

●Ana Kütle: Kayma yüzeyi boyunca hareket eden

malzemenin tümü.

●Çapraz (Enine) Çatlaklar: Heyelanın topuğunun üst

kısmında meydana gelen çatlaklardır. Genellikle kabarma

bölgesinde meydana gelir.

●Kabarma bölgesine karşılık çökme bölgelerinin ögün

yapıları ise heyelan gölcükleridir.

Heyelan kesiti

●Topuk: Hareket eden kütlenin en son kısmı. Heyelansınıflamalarında malzemenin toplandığı yer olaraktanımlansa da topuk genellikle dairesel kaymalardakullanılan bir terimdir.

●Heyelanlarda üst kısımlar aşağı doğru kayarken altkısımlarda çökme, kabarma ve akma bölgelerigözlemlenebilir. Heyelanların orta kısımlarında genellikleçökmeler meydana gelirken alt kısımlarında kabarmalarmeydana gelir.

Yerkayması Bileşenlerio Eğimo Yeraltısuyu

o Kaygan Toprak

Yerkayması Tetiklenmesio Yağışo Yüklemeo Ağaçlandırma (özellikle rüzgalı bölgelerde)o Kazı ile yerin dengesini bozmao Yersarsıntısı (Doğal sarsım)o Patlatma (Yapay sarsım)

Yerkayması Sonuçları○ Yerin bükülmesi

○ Yeni su sızıntıları

○ Yer değiştirmeler

○ Küçük titreşimler

○ Yerde çatlamalar

Tanı Yöntemleri

● Jeofizik Araştırmalar

o Yeraltısuyu varlığı ve derinliği araştırması (Elektrik

Yöntem)

o Yer gevşeklik ve sıklık araştırması (Sismik Yöntem)

o Su toplanan yerler ve akış yönleri (Uçlaşma

Yöntemi)

o Yeraltı kesitleri (Yer altı radarı, sismik, elektrik)

o Kayma düzlemi ve su (Kuyu içi ölçüsü)

o Kayma gelişmesi (Kayma Ölçer)

Tanı Yöntemleri

● Jeolojik Gözlemler

o Topografik Ölçümler (Taç, baş, gövde, topuk, etek)

o Yeraltısuları beslenmesi,

o Katman dizini ve türü belirleme işleri.

Önleme Yöntemleri

● Yerin Kurutulması

o Yağış toplama olukları

o Atıksu yönlendirmeleri

o Bahçe kuyuları

● Yerin Tutturulması

o Ağaçlandırma

o Çivileme

● Yapay Engelleme

o Dayanak (İstinat) duvarı

o Perdeleme

o Yük Kaldırma

● Dengeleme○ Dinlendirme○ Eteği Yükleme○ Taşı Hafifletme

● Sürekli Gözlem○ Jeofizik○ Jeodetik○ Jeolojik

La Conchita heyelanı, 2005

Tanımlar●Yerkaymaları, durgun, etkin ve gelişmekte olan

kayan yerler olarak ayrılır.

●Durgun kayma bölgeleri doğmuş, gelişmiş,

kaymış ve etkinliğini yitirmiş alanlar olup bu yöreler

yüzeyde kayma aynaları ile tanınırlar.

● Etkin kayma bölgeleri günümüzde kaymaları

süren yerlerdir.

●Gelişmekte olan alanlar ise henüz kaymamış,

ancak kaymaya aday olan yerlerdir

Yerkayma Alanlarının

Kestirilmesi veTanısı

●Jeofizik belirtiler; kaymaya hazırlanan

kütlenin, durağan yere göre fiziksel

özelliklerinde zaman içinde ölçülen

değişikliklerdir.


Kestirilmesi ve Tanısı

●Jeomorfolojik belirtiler; kaymaya

hazırlanan kütlenin, durağan yere göre

biçiminin şişerek, çatlayarak ya da uzayarak

uğradığı, zaman içinde gözlenen

değişikliklerdir.


Kestirilmesi ve Tanısı

●Jeolojik belirtiler; kaygan yeryapısal birimlerin

varlığı, katmanlaşma eğimleri, bozuşması kolay

mineral parçaları, eklem ve kırıklar ve suyla

beslenme olanaklarının görülmesidir.

Yüzey Eğimi ve Jeolojik Tanı

●Eğik yüzeylerin kayması ve yamaç duraylılığı

●Yerin kaymaya dayanımı ve kayma

değiştirgenleri

●Yamaç Güvenliği ve Tutturma

Yerkaymasının Jeofizik Tanısı

●Yerkaymalarının jeofizik yöntemlerle

belirlenebilmesi için gelişme ve oluşma süreci

içinde kayan kütlenin çevreye göre bir takım

fiziksel özellik değişimi yaratan başlıca etmen

sudur.

●Zaman içinde bölgede su birikmesi, yerde

değişimler yaratır.

Yerkayması Araştırmaları

Bulunması isteneler

●Kayma yüzeyi

●Kayan kütlenin sınırları

●- Topuğun yeri

●- Taç’ın yeri

●- Genişlik

●Suyun varlığı


●Elektrik iletkenliği artırır - σ, ε

●Kütlenin ağırlığını artırır - ρ

●Sismik dalga geçiş hızını yavaşlatır – v

●Magnetik duyarlığını düşürür – k

GEM-300 19975Hz İletkenlik


●Gözenek basıncını artırır – p

●Doğal uçlaşma (Elektrokinetik ve osmotik

potansiyel ) oluşturur – V

●Kopma ve kayma başlangıcında çok küçük

kopma titreşimleri oluşturur – T

●Hacim artışı, kabarma ve kayma oluşturur - ΔL


●İnceleme alanında sürekli ölçümler yaparak,

zaman içinde incelenen fiziksel özelliğin değişimi

izlenir.

●Zaman içinde, suya doygunluk arttıkça, elektrik

iletkenlikte artış, yerçekiminde ve mıknatıslanmada

düşüş, doğal polarizasyonda düşüş, sismik dalga

geçiş hızında yavaşlama, yer titreşiminde sıklaşma

ve genlik büyümesi, yerde uzama gözlenir.

Jeofizik Ölçüm●Ortamın karmaşık olması nedeniyle iki boyutlu modellemeçalışmaları önerilir. Ölçümler de bu amaca yönelik olarakalınmalıdır

●Ölçümler birbirine paralel hatlar boyunca alınmalıdır

●Yerkaymalarında topografik bilginin ölçümlere eklenmesiönemlidir.

●Hat boyunca ölçüm noktalarının yükseklikleri ve konumlarıalınarak modelleme çalışmalarında göz önüne alınır.

●Topografik bilgi yoksa ölçümler topografyadan en azetkilenecek şekilde alınmalıdır

Hat boyunca topografik etki göz önüne

alınarak yapılabilecek ölçüm

Hat boyunca topografik etki

göz önüne alınmadan

yapılabilecek

ölçüm

Özdirenç Yöntemi ve Topografya

YerRadarı ve Topografya

XPatlayıcı Kullanma

XKazık Çakma

XXXXKazıklar

Kafes Duvarları, Destek Duvarları ve

XXXDayanaklar

XXXYeraltı Hendek Kurutması

XXXYatay Kurutma

XXXYüzey Kurutma

XKırmızı Kodun Düşürülmesi

XKayan Kütlenin Kaldırılması

XYamaçların Yatırılması

XXBaşın Kazınması

XXTaşıma

BAŞGÖVDEETEK

YERKAYMASI ÜZERİNDE KORUNACAK BÖLÜMÖNLEMLER

Heyelan örneği Taiwan

Suyun Uzaklaştırılması

Ankraj Örnekleri

İstinad Duvarı (Dayanak)

Ağırlıkla Topuktan Dengeleme

Kaynaklar● Ercan A. Yerarastirma Yöntemleri; Bilgiler Kurallar TMMOB Jeofizik Müh. Odasi Yayini, 339 sf.

● Ulusay R.,Uygulamalı jeoteknik bilgileri,2001

● V. A. Bogoslovsky ve A. A. Ogilvy Geophysical Methods For The Investigation Of Landslides Geophysics, Volume 42,

(1977)

● http://www.kingston.ac.uk/~ku00323/landslide/

● http://binadoktoru.com/sismikretrofit.html

● http://www.imoistanbul.org.tr/ist-bulten/SAYI74/KAZIKLIYOL.doc

● http://www.kingston.ac.uk/~ku00323/landslid/trench.htm

● http://anaheim-landslide.com/La_Conchita_TopView_large_1_2005.htm

● http://www.zemintas.com.tr.

● http://www.geobos.com/referanslar.html#

● http://members.iinet.net.au/~anningj/landslip.html

İletişim:[email protected]

Engineering

Heyelan