41
Projek Lendor Lenda Biologji Tema :Piramidat Ushqimore , Crregullimet E Te Ushqyerit Nentema : Ushqimi Luan Rolin Kryesor Per Te Garantuar Shendetin Klasa XI4 Punoi : Justin Dema

Piramidat Ushqimore Crregullimet E Te Ushqyerit

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Projek LendorLenda BiologjiTema :Piramidat Ushqimore , Crregullimet E Te UshqyeritNentema : Ushqimi Luan Rolin Kryesor Per Te Garantuar ShendetinKlasa XI4Punoi : Justin Dema

Page 2: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 3: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Piramidat Ushqimore

Page 4: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Perberja e Piramides Në bazën e priamidës gjejmë ushqimet që

duhet të konsumojmë më shpesh: drithrat duhet duhet të preferohen krudo dhe një dozë 3-4 porcione në ditë fruta dhe perime. • 3-5 porcione në ditë perime dhe 2-3 fruta ( frutat me përmbajtje të lartë të sheqerit duhet të konsumohen në sasi të pakët). Këto ushqime janë të dobishme nëse konsumohen në vaktet e ndërmjetëme. • Produktet e qumshtit (1-2 herë në ditë) dhe proteinat (dy herë në ditë), duhet të jenë edhe me origjinë bimore.

Page 5: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

 Për të përmisuar absorbimin e proteinave duhet ti shoqëroni me karbohidrate. Për shembull makarona dhe fasule, makarona dhe oriz, oriz dhë bizele. Por këto pjata të ashtuquajtura unike duhet ti shoqëroni gjithmonë me perime për të mos çrregulluar shumë marrjen e kalorive. • konsumoni 3 herë në javë peshkë, 2-3 herë në javë mish, 2 herë në javë, 3-4 herë në javë bishtajore. •Në krye të piramidës gjejm sheqernat e thjeshta, të cilat duhet të merren në sasi të moderuar. Përsa i përket përdorimit të vajit, këshillohet vaji i ullirit ekstra i virgjër.

Page 6: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Dritherat Nje faktor I rendesishem per te pasur shendet te mire

eshte te hash gjerat e duhura ne masen e duhur . E nder ushqimet qe duhet te shmangim asnjehere jnae edhe dritherat.Llojet kryesore jane gruri misri thek elbi te cilat mund te konsumohen ne forma te ndryshme .Si rregull dritherat jane nje klase shume e rendesishme ne piramiden ushqimore mbase me te rendesishmet. Ata jane te domosdoshem per te siguruar energji dhe per te realizuar preceset jetesore brenda organizmit tone.Per kete arsye jane te perhapura ne mbare boten dhe eshte pothuajse e paimagjinueshme te mendohet nje vkt pa te pakten nje produkt drithri.

Page 7: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Perimet "Perime" vjen nga vegetabilis Latine (animuar) dhe nga

vegetare (gjallëroj), i cili rrjedh nga vegetus (aktiv), në lidhje me procesin e një fabrike në rritje. Kjo nga ana tjetër rrjedh nga proto-indo-evropian * bazë weg-ose * wog-, i cili është edhe burimi i pas anglisht, ka kuptimin e "të bëhet (ose qëndrimit) alert".

Fjala "perime" është regjistruar të parë në anglisht në shekullin e 14, , por aplikohet në ndonjë fabrikë. Fjala është përdorur ende në shkencë me atë (p.sh. të thotë, çështje perime, mbretëria bimore). Kuptimi i "perimeve" si "centrali rritur për ushqim" nuk është krijuar deri shekullin e 18-të.

Page 8: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Perimet janë ngrënë në mënyra të ndryshme, si pjesë e ushqime kryesore dhe si snacks. Përmbajtja ushqyese të perimeve ndryshon në mënyrë të konsiderueshme, edhe pse në përgjithësi ato përmbajnë proteina pak ose yndyrë, dhe proporcione të ndryshme vitamina, provitamins, minerale diete, fibër dhe karbohidratet. Perimet përmbajnë një shumëllojshmëri e madhe e phytochemicals të tjera, disa prej të cilave kanë qenë deklaruar të kenë prona antioxidant, antibacterial, antifungal, antivirale dhe anticarcinogenic.

Megjithatë, shpesh edhe perimet përmbajnë toksina dhe antinutrients si-solanine α, α-chaconine [11], frenuesit e enzimë (e cholinesterase, protease, amylase, etj), Cyanide dhe prekursorëve Cyanide, acid oxalic, dhe më shumë. [Redakto ] Në varësi të përqendrimit, komponimet e tillë mund të reduktojë ngrënshmëri, vlerën ushqyese, dhe përfitimet shëndetësore e perimeve dietik. Gatim dhe ose përpunimit të tjera mund të jenë të nevojshme për të eliminuar ose zvogëluar ato.

Page 9: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 10: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Frutat Në botanikë, fruti është një vezore e pjekur bashkë

me farat apo lulet e saj. Në gatim, kur flitet për frutat si ushqim, termi kryesisht i referohet vetëm atyre bimëve frutore që janë të ëmbla dhe mishtore si për shëmbull kumbulla, molla apo portokalli. Sidoqoftë edhe zarzavate të tjera si bajamet apo gruri klasifikohen si fruta të bimëve nga të cilat janë rritur. Pra në sferën e kuzhinës, domatet, speci jeshil apo patatet nuk konsiderohen fruta. Këto ama në syrin e një botanisti janë fruta por ne i klasifikojmë si zarzavate. Disa erëza janë fruta. Shumë rrallë, ka bimë që janë fruta në kontekstin e kuzhinës, dhe nuk janë fruta në një kontekst botanik. Sidoqoftë, nën rregullat e tregtisë tëBashkimit Evropian një karotë specifikohet si frutë, kjo ndoshta sepse frutat kanë një taksë më të lartë. Termi frutë fallco disa herë i referohet një frute si fiku ose një strukture bimore që i ngjan një frute por nuk e ka prejardhjen nga një lule

Page 11: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Rritja e pjesës më të madhe të frutave kërkon kujdes të veçantë. Mungesa e njohurisë dhe fertilizatorë të ndryshëm ndikojnë në prodhimin përfundimtar të një peme. Në pak specie, në mungesë të përkujdesjes dhe fertilizimit, fruti mund të zhvillojë një proces të njohur si me emrin partenokarpi. Këto lloj frutash janë pa farë.

Fruta term ka kuptime të ndryshme të varur nga konteksti, dhe termi nuk është sinonim për përgatitjen e ushqimit dhe biologjisë. Frutat janë mjetet me të cilat lulëzuan bimët shpërndarjen fara, dhe prania e farës që tregon se një strukturë është më i mundshëm një fryt, megjithëse jo të gjithë fara vijnë nga fruta.

Page 12: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 13: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Yndyrnat Yndyra është një lëndë ushqyese që përmban më

shumë energji, në 100 gramë yndyrë ka dyfish më shumë energji se sa në 100 gramë karbohidrate. Do me thënë që njerëzit duhet të bëjnë kujdes që të mos të hanë shumë yndyrna, sepse njeriu absorbon shumë energji shpejt dhe prandaj rrezikon të bëhet i trashë. Mund të jetë e vështirë për të parë sa yndyrë ka në një ushqim – vetëm kur ka gjalpë, vaj ose margarinë, që janë pothuajse yndyrna të pastra. Prandaj mund të flitet për dhjamë të fshehur, që është ai dhjam që nuk mund të shihet direkt me sy (për shembull është e vështirë të shikohet se sa dhjam ka në djathë që mund të përmbaj nga 10 % deri në 80 % yndyrë). Prandaj është mirë që të lexohet përbërja sa yndyrë ka në produktin ushqyes përkatës.

Ushqimi i përpunuar industrialisht nuk është më i keq se ushqimi i gatuar në shtëpi, por duhet pasur parasysh që dhjami është më i lirë se mishi dhe prandaj për prodhuesit është me interes që të shkëmbejnë pjesë të mishit me dhjam.

Page 14: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Nuk është shumë e shëndetshme që të hash shumë yndyrë. Midis të tjerave është shumë e pashëndetshme për enët e gjakut në trup të ekspozohen nga shumë yndyra, sepse yndyra mund të grumbullohet në muret e enëve të gjakut dhe në këtë mënyrë rritet rreziku për bllokimin e enëve të gjakut, prej të cilave njeriu mund të vdesë. Ndër të tjerash sasia e madhe e yndyrës në ushqim bën që njeriu të peshojë shumë. Njeriu është mbipeshë kur merr më shumë energji, sesa ka nevojë, sepse trupi e grumbullon këtë energjiekstra në formë dhjami rreth barkut ose vende të tjera në trup.

Page 15: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 16: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 17: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Bulmeti(Qumeshti) Qumështi është prodhim i lëngëshëm i pa tejdukshëm

me ngjyrë të bardhë që prodhohet nga gjëndrrat qumshtore të femrave gjitare (tek njerëzit e kafshët).Ne perberjen e tij gjenden vitaminat A B C E Gjendrrat gjitare janë posaçërisht të specializuara për taitjen e qumështit. Aftësia e prodhimit të qumështit nga ana e femrave gjitare është karakteristika kyçe që i bën të dallohen. Komponentët e qumështit të pa përpunuar janë të ndryshme varësisht nga lloji i gjitarit, gjithashtu qumështi ndryshon në përbërje edh brenda llojit varësisht nga raca ose kushtet tjera, por në tëgjitha rastet përmban sasi të konsiderueshme të yndyrës së ngopur, proteinave, kalciumitsi dhe vitaminës C. Për fat të keq gjat ngrohjes së qumështit vitamina C shkatërrohet.

Page 18: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Njerëzi si dhe gjitarët tjerë mund të ushqehen me qumësht nëne gjat fëmijërisë së tyre. Disa gjitarë humbasin aftësinë e prodhimit të qumështit edhe për shkak të mos largimit të tijë nga gjinjtë.

Disa kafshë prodhojnë qumësht edhe pas kohës së caktuar të ushqimit të të voglit kështu që njerëzit i shfrytëzojnë këto gjitarë për mbledhjen e qumështit dhe përdorimin e tijë për prodhimin e ushqimeve të dryshme.

Dieta me qumesht ul nivelin e kolesterolit ne gjak forcon kockat sistemin nervor normalizon funksionimin e zorreve she permireson mikro-floren.Gjithashtu kjo diete permireson gjendjen e lekures madje ndihmon edhe ne largimin e akneve .

Page 19: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Mishi Mishi eshte nje produkt ushqimor shume I

rendesishem per organizmin tone. Ky ushqim asimilohet lehte dhe ne permbajtje te tij gjejme proteina lende minerale aminoacide si dhe vitaminat te cilat ndihmojne ne prodhimin e energjise.

Page 20: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Mishi I Kuq Mishi ka qenë ndër shekuj një nga ushqimet më të çmuara për

njeriun. Vaktet pa mish janë konsideruar të varfra dhe të pamjaftueshme. Kohë më parë, të gjeje mish ishte shumë e vështirë, pavarësisht se ai që gjendej ishte mjaft cilësor.

Por sot mishi i kuq është një burim antibiotikesh dhe hormonesh të përdorura në trajtimin e kafshës gjatë rritjes së saj. Sot mishi mund të gjendet me shumicë, dhe pikërisht konsumi i tepërt i tij e ka kthyer atë në një nga produktet me të rrezikshme për shëndetin.

Konsumi i përditshëm i mishit të kuq, sot ndikon negativisht në shëndetin kardiovaskular. Ai është i lidhur drejtpërdrejt me shfaqjen e kancerit të zorrës së trashë. Mjekët dhe dietologët shprehen se përdorimi i tepërt i mishit, ka rritur rezistencën ndaj antibiotikeve duke na bërë më të dobët ndaj patogjeneve. Prandaj dy këshillat që duhet të keni parasysh kur përdorni mishin e kuq janë:

- Mos konsumoni më shumë se 250 gram mish në muaj.- Zgjidheni mishin të patrajtuar me hormone dhe antibiotikë. Kërkoni mish të rritur me ushqime natyrale, kullota të gjelbërta dhe jo hormone.

Page 21: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Peshku Peshk quhet çdo kafshë ujore kurrizore që është e

mbuluar me luspa, dhe e pajisur me krahe cifte dhe krahe teke. Shumica e peshqve janë me gjak te ftohte.Peshqit janë të pasur në organet më të madhe të ujit. Peshqit janë gjetur në lumenjte e maleve të lartë si prsh peshqit e vegjel dhe në thellësitë më të medha te oqeanit . Ushqimi i përgatitur nga peshku është quajtur peshk,dhe është një burim ushqimor i rëndësishëm per njerzit.Komerciale dhe peshkatarë jetese "gjueti" e tyre të peshkimit të egra ose "ferma" e tyre në pellgje ose në kafaze në oqean

Page 22: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Crregullimet E Te Ushqyerit

Page 23: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 24: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Anoreksia nervore Anoreksia nervore është një çrregullim i të ushqyerit

në të cilën personi bie shumë në peshë sepse e kufizon të ngrënit. Ky problem vihet re më dendur te gratë e reja dhe vajzat adoleshente se sa te meshkujt. Shkaqet e anoreksisë nuk janë zbuluar tërësisht, megjithatë ka të ngjarë që ato të jenë sociale, psikologjike e fiziologjike.

Psikologët thonë se konsumi i tepër i ushqimit ka një njëanshmëri me alkoolin si dhe me pirjen e duhanit, sepse sipas saj kjo është një shprehi e fituar gjatë jetës së individit. Por zakonisht abuzimi i rritur i ushqimit është një lloj prehje për njerëzit që gjenden në situatat problemore. Thonë se disa njerëz duke ikur nga problemi aktual, ata gjen mënyrën më të lehtë të ngushëllimit të vetvetes.

Page 25: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Manifestimet klinike te anoreksise nervoze jane,pergjithesisht,shume te renda nder te cilat mund te permendim edhe manifestimet e sistemit endokrin.Amenorrea(çrregullime,nderprerja e ciklit menstrual tek femrat)qe vjen nga reduktimi i sekretimit te faktoreve te lirimit te gonadotropinave(si dhe reduktimi i sekretimit te hormoneve LH e FSH). Manifestime te tjera me te zakonshme ,te lidhura me me reduktimin e lirimit te hormoneve te tiroides,jane edhe intolerimi ndaj te fohtit,bradikardi(zvogelim i numrit te rrehjeve te zemres)dhe modifikim te lekures. Lekura duket e thate dhe luspor(kur fillon te rripet) dhe merr nje ngjyre ne te verdhe per shkak te rritje se sasise se karotenit ne gjak. Densiteti i kockave dobesohet sepse bie niveli i estogjeneve ,qe stimulon osteoporozen((dobesim i kockave dhe si rrjedhim frakturohen me shpejt)qe verifikohet me shume pas menopauzes. Mund te manifestohen anemi,linfopeni(zvogelim i numrit te linfociteve)dhe ipoalbuminemi. Nje nder komplikimet me te rendesishme te anoreksise nervoze është edhe rritja e rrezikut te aritmive te zemres(çrregullim e i numrit te rrahjeve te zemres)qe mund te shkaktojen vdekje te parakohshme,qe mund te jete rrjedhoje zvogelimit te ioneve Ka+

Page 26: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Shenjat e anoreksisë nervore Crregullim i të ngrënit gjatë të cilit individi bie

jashtëzakonisht në peshë, për shkak të kufizimeve që i ve vetë të ngrënit.

Ushqimi i kufizuar Preokupimi me ushqime, kalori, reçet e

kuzhinë, pesha trupore etj. Mendimet posesive Perfeksionimi Sjelljet rituale Ushtrimet kompluzive Zhvillimi i dobët social Izolimi social

Page 27: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Nga hulumtimet e bëra, shihet se në rastet e shumta janë të përfshirë fëmija dhe adoleshentë, të cilët i bartin konflikteve e të pazgjedhura familjare si dhe ngarkesat emocionale, si fjala vjen, shtypja e ndjenjave që vjen nga hidhërimi në prindërit e tyre, që do të ngushëllohen në çrregullimet e të ushqyerit. Në këtë fushë janë të përfshirë fëmija si dhe adoleshentët nga ato familje që mbretëron konfliktet e pandërprera brenda familjes posaçërisht në mes çiftit martesor, si dhe nga ato familje ku mbretëron tirania dhe ku iu mohohet e drejta anëtarëve për t’i shprehur ndjenja e brendshme, ku mungojnë ndjenjat e sinqerta si dhe nga ato familje që keqpërdorin ngarkesat psikike, fizike dhe emocionale. Shembull klasik janë fëmija e alkoolikëve, të cilët do të bartin në rastet e shumta ndjenjat e alkoolikut siç është faji dhe turpi. Fëmija nga babi ose nëna e alkoolikë do ta kërkojnë fajin për alkoolizim e vetë. Gjithherë ata do ta bindin veten, se prindërit e tyre janë të pa mundshëm, të teje kërkues, që nuk kuptojnë, për këtë nuk është për t’u habitur, se fëmija e tyre do ta kërkojnë daljen nga kjo situatë në çrregullimet e të ushqyerit.

Page 28: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Sepse një alkoolik nuk mund ta marrin përgjegjësinë mbi vete, por ai këtë përgjegjësi do ta shpërndajnë anëtareve të familjes. Ashtu të gjithë do të bëhen të varur nga alkooli. Për shembull një fëmijë do ta fajësojë babin si dhe turpërohen para të tjerëve, sepse babai i tyre pi. Ai do tentojnë ta fshehin veprimin e babit, por e di se diçka me të nuk është në rregull, po ashtu ia fshehin babit alkoolin për mos t’i bie në dorë. Por nga ana tjetër frikohet se nuk di se si do të reagojë babi duke e ndërlidhur me dhunë në familje. Me një fjalë ai do të jetojë në një rreth të frikshëm dhe të paparashikueshme, dhe kuptohet se i lenë gjurmët e ndjenjave të një individit frustruam me kompleksin e pavlefshme, të padashur dhe pa përkatësi. Kurse në moshën e adoleshencës dalin edhe më tepër në sipërfaqe ndjenjat e ndrydhura dhe fillon ta urrejë dhe t’a përjashtojë prindërit, në disa raste edhe e braktis familjen. Fatkeqësisht ata për arsyet të pamundur në familje do të strehohen në boten e drogave, alkoolit, prostitucionit. Shpeshherë ju jepet e vetmja zgjedhje, si ta gjejnë rrugën nga ky kaos, dhe ajo shprehet tani në çrregullimet e të ushqyerit.

Page 29: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 30: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Bulimia nervosa  Bulimia nervosa është një çregullim psikologjik i të

ngrënit, që karakterizohet me intervale të të ngrënit të pakontrolluar të përcjellur me metoda joadekuate për kontrollim të peshës (të vjellur). Brengosja e tepruar për formën dhe peshën janë poashtu karakteristika të bulimisë.

Faza e kënaqësisë është intervali kur një individ ha sasi shumë më të mëdha të ushqimit se shumica e njerëzve në situate të ngjashme. Të ngrënit me kënaqësi nuk është përgjigje ndaj urisë intenzive. Zakonisht është rezultat i depresionit, stresit apo çështjes së vetbesimit. Gjatë këtij intervali, individi përjeton humbjen e kontrollit. Sidoçoftë ndjenja e humbjes së kontrollit poashtu përcillet edhe me intervale të shkurtëra të qetësisë.e cila shpesh përcillet me neveri ndaj vetes.

Page 31: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Njerëzit me bulimi mund të duken plotësisht normal. Shumica prej tyre kanë peshë normale e disa mund të kenë peshë të shtuar. Femrat me bulimia kanë tendenca të arrijnë lartë. Shpesh është e vështirë të përcaktohet se a vuan një person nga bulimia. Kjo ngjet për shkak se të ngrënit e tepruar dhe vjellja kryhen fshehurazi. Poashtu individët që vuajnë nga bulimia shpesh e mohojnë gjendjen e tyre.. Ata që vuajnë konzumojnë sasi të mëdha të ushqimit. Nganjëherë gjer në 20,000 kalori përnjëherë. Artikujt që i kënaqin janë zakonisht ato të etiketuara si "artikuj qetësues" ëmbëlsirat, me vlerë të lartë kalorike, apo ato të buta si akulloret, keku dhe tortat. Individi mund t'i dorëzohet kënaqësisë kudo prej dy e gjer më disa here në ditë.

Nëse keni një anëtarë të familjes që ka çrregullim të të ngrënit, një mjek apo këshillues mund t'ju ndihmojë në betejë me ç'rregullimin e tyre.

Page 32: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Shkaqet Gjer më tani nuk njihen shkaktarët e

bulimisë. Hulumtuesit besojnë se bulimia fillon me mospëlqim të trupit dhe brengosje ekstreme për madhësinë e trupit dhe peshën. Zakonisht individët që vuajnë kanë vetbesim të ulët, ndjenjë të pafuqisë dhe frikë se do të bëhen të trashë.

Page 33: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Komplikimet mjekësore nga bulimia

Si pasojë e bulimisë, zakonisht vjen deri tek erodimi i zmaltit të dhëmbëve për shkak të ekspozimit të përsëritur ndaj përmbajtjes së acidit të stomakut. Pastaj kaviteti dental dhe ndjeshmëria ndaj ushqimit të ngrohtë apo të ftohtë. Të ënjturit dhe dhimbjet në gjëndrat e pështymës (nga të vjelluarit e përsëritur

Page 34: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Statistikat

Bulimia më shumë i prek femrat. Rreth 10% të individëve të diagnostifikuar me bulimi janë meshkuj ndërsa 10% të individëve që vuajnë nga bulimia, do të vdesin nga uria, sulmi në zemër, komplikimet tjera mjekësore apo vetvrasja.

Page 35: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit
Page 36: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Obeziteti Obeziteti konsiderohet një situate

jonormale, ku ka depozitim te tepërt te yndyrës ne trup. Kjo ndodhe nga marrja e tepert e ushqimit, d.m.th te energjisë te tepërt. Për të vlerësuar gjendjen ushqyese të trupit dhe te obezitetit, përdorim Body Mass Index ( BMI )

Page 37: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

BMI = Pesha / Gjatesia2 ( Kgr/m2 ) Nje person klasifikohet mbipeshe kur BMI eshte midis 25 – 30 ndersa si obez nese eshte ≥ 30. Per shembull nje person qe eshte 97kg dhe gjatesi 1,76, ka BMI 31,3…eshte obez !

Klasifikimi – BMI Klasifkimi i te rriturve ne baze te BMI

Nënpeshe (-18) Peshe normale (18,50 - 24,99) Mbipeshe (29,99 - 25,00) Obez (+30)

Page 38: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

Nga vjen obeziteti? Etiologjia e obezites eshte shumefaktor, por

shkaku themelor eshte ngrenja e tepert...Obezita mund ti ndodhe te gjitheve. Megjitheate disa grupe jane me shume ne rrezik te behen te obez. Faktore te tjere qe lidhen me obezen jane : Stresi, lodhja, trishtimi

Mosha Disa ilace Çrregullime hormonale Nderprerja e pirjes se duhanit ( kjo nuk do te thote

qe te pini duhanin, perkundrazi ) Mbajta e kileve te teperta te shtatzanise Trashëgimia

Page 39: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

beziteti eshte nje situate shume renduese per shendetin dhe eshte e lidhur me shume semundje : Zemra ( infrakt ne zemer ) Sistemi i eneve te gjakut ( tensioni i gjakut, athirosklirosis) Sistemi I frymemarrjes ( syndrome kufizues, apnea ne gjume ) Sistemi hepato-temth ( gure ne melci, dhjamth ne melci ) Hormone dhe funksionet metabolike ( diabet, kolisterol etj)

Funksioni i veshkave Nyejt dhe muskujt Lekure Rrezik kirurgjikale Crregullime riprodhuese dhe funksione seksuale

Page 40: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

 E para duhet te vendosin me siguri qe duan te humbasi kilet, ti nenshrohet nje seri analizave laboratike te gjakut ( p.sh kolisterol, hormonale etj ) per te indetifikuar shkakun e obezites dhe pastaj ti drejtohet nje dietologu i cili do pergatisi nje diete ne nevojat dhe zakonet e pacientit Ndihme te madhe mund te ju ofrojne keto rregulla – keshilla :

Ndiqni nje diete me te gjitha grupet e ushqimeve e bazuar me rekomandimet e dietes mesdhetare. Perjashtoni ushqime qe kane shume yndyra dhe sheqer. Zgjidhni dhe perdorni produkte me pak sheqer ( produkte light ). Pakesoni sheqerin e thjeshte, sheqerin ne embelsirat, pijet me gaze, lengjet nektar. Sa me rralle ne dieten tuaj aq me mire. Zgjidhni dhe perdorni qumesht dhe kose me pak indyre 1,5 – 2 %

Mos perdorni produkte me shume kripe per shembull : snack, arra dhe bajame me kripe , sallamra dhe djathe te kriposura. Shume kripe lidhet me tensionin e larte, me semundje zemre etj Perdorni 5 rracjone fruta dhe perime cdo dite te fresketa e te kohes. 1 rracjon frute = 1 molle ose portokalle ose dardhe mesatare. 1 rracjon perimesh = 1 flixhane nes kafeje domate ose kastravec etj

Vaji kryesor per gatesen tuaj duhet te jete vaj ulliri. Mos perdorni shume gjalpe dhe vajra te tjera. Konsmoni peshke 1-2 here ne jave te cilet kane omega3 Perdorni «drithë» qe kane fibra. Drithë ( carbohydrates) me fibra jane makaronet, orizi, patate, pulse por te gatuara me pake vaje Pakesoni konsumimin e alkoolit Te beni stervitje cdo dite. 20- 30 min ecje ju ndihmon te keni nje peshe ideale. Pini uje…shume uje 8 – 10 gota te pakten cdo dite.

Page 41: Piramidat Ushqimore  Crregullimet E Te Ushqyerit

 Me të drejtë është folur dhe shkruar në vite madje vazhdon të flitet për rolin e aktivitetit fizik në shëndetin fizik e mendor e në veçanti parandalimin e obezitetit, po aq sa dhe të matshme të asaj pune sensibilizuese e vërtetojnë mbi 2000 fusha kalçeto (futboll në fushë e me porta të vogla) dhe 8000 salla fitnesi ku të rinjtë e të rejat me kulturë e respekt për shëndetin jo vetëm që shkojnë me dëshirë, por dhe me pagesë. Ky kontingjent përbën një pjesë të shoqërisë sonë bile një përqindje të vogël të saj. Ndërkohë që pjesa tjetër, ajo antisportive e shoqërisë, për arsye të njohura dhe të panjohura, përbejnë kontingjenti