Havalandirma tesisat-bolum-3

3. KANAL KONSTRÜKS‹YONUTürk Standart ve fiartnamelerinde kanal konstrüksiyonu üzerinde faz-la durulmam›flt›r. Bay›nd›rl›k Bakanl›¤› fiartnamesine göre, bas›nç s›-n›fland›rmas›na ve takviye durumuna bak›lmaks›z›n, galvanizli sackanallar için Tablo 3.1’de verilen sac kal›nl›klar› ifade edilmifltir.

Halbuki kanal konusunda en detayl› çal›flmalar› içerenSMACNA standartlar›nda bas›nç, takviye ve konstrüksiyonözelliklerine göre farkl› sac kal›nl›klar› kullanmak mümkün-dür. Ayn› bas›nç için takviyeyi (mukavemet art›r›c› önlemler)art›rarak sac kal›nl›¤›n› daha az tutmak mümkündür.

3.1. SMACNA STANDARTLARINA GÖRE D‹KDÖRTGEN

KES‹TL‹ KANAL KONSTRÜKS‹YONU

SMACNA standartlar› öncelikle projeler üzerinde kanal bas›nç s›n›-f›n›n gösterilmesini gerektirir. E¤er ihale evrak› içindeki kanal pro-jelerinde bas›nç s›n›f› gösterilmemiflse, h›zlar ne olursa olsun kanalbas›nç s›n›f› 250 Pa kabul edilecektir. V.A.V. sistemleri için ise, yi-ne kanal bas›nc› ifade edilmemiflse, bas›nç s›n›f› 500 Pa kabul edi-lecektir.Kanallar konstrüksiyon aç›s›ndan takviyeli ve takviyesiz olarak ikiana gruba ayr›labilir. Takviyesiz kanal konstrüksiyonu fiekil 3.2’deverilmifltir. Takviyesiz kanallar için sac kal›nl›klar› ise Tablo 3.3’de

ve-ril-

1

fiekil 3.2. TAKV‹YES‹Z KANAL

Kanal Boyutu

En genifl kenar› 250 mm’ye kadar







Sac Kal›nl›¤›

0.50

0.60

0.75

0.90

1.00

1.15

1.25

fiekil 3.1. TAKV‹YES‹Z KANAL

2

mifltir. Bu tabloda galvaniz sac kal›nl›klar›, bas›nç s›n›f› ve kanalgeniflli¤ine göre ifade edilmifltir.Standarda uygun birleflme yap›lmas› flart› ile takviyesiz kanallardabirleflme aral›klar› (tek parça kanal uzunlu¤u) için herhangi bir s›-n›rlama söz konusu de¤ildir.Geniflli¤i 500 mm’yi geçen kanal yüzeyleri ve sac kal›nl›¤›, 1,00 mmveya daha az olan ve 1 m2’den büyük desteklenmemifl panel alanlar›,e¤er kaplanmam›fl veya d›fltan izole edilmemiflse çapraz vurarak sa¤-lamlaflt›r›lmal›d›r. Daha kal›n sactan yap›lan, daha küçük boyutlu, da-ha küçük panel alan› olan ve kaplanm›fl veya d›fltan izole edilmifl ka-nallar için bu iflleme gerek yoktur. Tipik çapraz vurulmufl ve kordon-lu kanal konstrüksiyonu fiekil 3.4’de görülmektedir.

3.2. TAKV‹YEL‹ KANALLAR

Takviyeli kanallar kullan›ld›¤›nda sac kal›nl›klar›n› daha ince almakmümkündür. Takviyeli kanal örne¤i fiekil 3.5’de görülmektedir.Takviye olarak, ara takviyeler veya takviye edilmifl kanal birleflme-leri tarif edilmifltir. Çeflitli ara takviyeler Tablo 3.6’da ve takviyeolarak kabul edilen çeflitli kanal birlefltirme konstrüksiyonlar› Tablo3.7’de verilmifltir. Burada takviyenin rijitli¤i bir harf ile gösterilmifl-tir. A harfinden L harfine do¤ru rijitlik giderek artmaktad›r.Kanal birleflmeleri için yukar›daki iki tabloda verilenlerin d›fl›ndadaha fazla say›da konstrüksiyon vard›r. Bunlar ve rijitlik s›n›flar›SMACNA standartlar›nda verilmifltir. Ara takviyelerin ve birleflme-lerin rijitlik (veya sa¤laml›k) s›n›f›na göre aralar›nda b›rak›lacakmesafe farkl› olacakt›r.Takviyeler aras›ndaki mesafeler tablolar halinde verilmifltir. Her birbas›nç s›n›f› için ayr› bir tablo haz›rlanm›flt›r. Tablo 3.8’de 500 Pabas›nç s›n›f› için, kanal geniflli¤ine, rijitlik s›n›f›na ve sac kal›nl›¤›-na göre takviye aral›klar› verilmifltir. Benzer tablolar, SMACNAstandartlar›nda Tablo 1-3 ile 1-9 aras›nda farkl› bas›nç s›n›flar› içinverilmifltir. Bu tablodan yararlanarak farkl› alternatif çözümler eldeetmek mümkündür. Bu farkl› alternatif çözümler kolon 3’den 9’akadar 6 de¤iflik biçimde verilmifltir. Burada harf, belirli bir kanal ge-niflli¤i ve takviye rijitlik s›n›f›n›; say› ise sac kal›nl›¤›n› göstermek-

tedir. Buna göre Tablo 3.6 ve 3.7’den yararlanarak uygun bir aratakviye aral›¤› için kesim noktas›ndaki harf (takviye veya birleflmekonstrüksiyonu) seçilebilir.Takviye seçimi için önce genifl kenar ele al›nmal›d›r. Bu kenar içinet kal›nl›¤› belirlendikten sonra k›sa kenar için ayn› et kal›nl›¤›ndanhareketle takviye gerekip, gerekmedi¤i ve gerekiyorsa ayn› takviyearal›¤› kullanarak takviyenin rijitlik s›n›f› belirlenebilir.Tablo 3.8’te baz› hallerde iki alternatif çözüm verilmifltir. Örne¤in(J-1,30) ve (F+çubuk) gibi. Burada 1,30 mm kal›nl›kta sac kanaldaJ rijitlikte takviyeler veya F rijitlikte her iki uçtan çubukla ba¤lan-m›fl takviyeler kullan›labilir. Baz› hallerde ise sadece çubukla ba¤-lanm›fl takviyeler kullan›labilir ki bunlar örne¤in (H-1,30 Ç) olarakgösterilmifltir.Örnek:450 x 300 mm kanal, bas›nç s›n›f› 500 Pa Tablo 3.8’den e¤er kanal1,00 mm sactan üretilirse herhangi bir takviyeye gerek olmad›¤› gö-rülmektedir. Kanal e¤er sac kal›nl›¤› 0,70 mm olursa bu kez k›sa ke-nar›n (300 mm) takviye edilmesine gerek yoktur. Bu durumda geniflkenarda A rijitlik s›n›f›nda 260 cm ara ile takviye gerekir.Bu takviye Tablo 3.7’deki takviye özelli¤ine sahip kanal birleflmekonstrüksiyonlar›ndan biri ile gerçeklefltirilebilir. Her iki tablodakibütün birlefltirme konstrüksiyonlar› söz konusu A rijitli¤i sa¤lamak-tad›r. Birleflmeler bu konstrüksiyonlardan biri ile olmak flart› ile 260cm uzunlukta kanal parçalar›ndan oluflan 0,70 mm kal›nl›ktaki ka-nal alternatif çözümdür.Örnek:Ayn› bas›nç s›n›f›nda 750 x 450 mm kanalKanal’›n 750 mm kenar› için çözümler:1) 330 cm aral›kl› D s›n›f› rijitlikte takviyeli, 1,30 mm kal›nl›kta

sactan mamul.2) 260 cm aral›kl› D s›n›f› rijitlikte takviyeli, 1,00 mm kal›nl›kta

sactan mamul.3) 160 cm aral›kl› C s›n›f› rijitlikte takviyeli, 0,70 mm kal›nl›kta

sactan mamul.4) 130 cm aral›kl› C s›n›f› rijitlikte takviyeli, 0,55 mm kal›nl›kta

200 ve alt›

201 - 250

251 - 300

301 - 350

351 - 400

401 - 450

451 - 500

501 - 550

601 - 650

651 - 700

701 - 750

750 - 900

KANALBOYUTU

(mm)

TAKV‹YE GEREKL‹

125

0.55

0.55

0.55

0.55

0.55

0.55

0.70

0.85

1.00

1.30

1.30

1.60

250

0.55

0.55

0.70

0.70

0.85

0.85

1.00

1.30

1.30

1.60

1.60

BASINÇ SINIFI (Pa)

Pozitif veya Negatif Sadece Pozitif

500

0.55

0.55

0.70

0.85

1.00

1.00

1.30

1.60

750

0.70

0.70

0.85

1.00

1.30

1.30

1.60

1.60

1000

0.70

0.85

1.00

1.30

1.30

1.60

1500

0.70

1.00

1.30

1.30

1.60

2500

0.85

1.30

1.60

Tablo 3.3. TAKV‹YES‹Z KANAL SAC KALINLIKLARI (mm)

3

fiekil 3.4. ÇAPRAZLANMIfi KENARI KORDONLU KANAL

4

fiekil 3.5. ‹K‹ TARAFTAN TAKV‹YEL‹ KANAL

5

sactan mamul.K›sa kenar için çözümler yukardaki örnekte verilmifltir. Buna göre çözüm:- Kanal› 1,00 mm kal›nl›kta sactan üretmek, kanal parçalar›n›n

uzunlu¤unu 260 cm seçmek ve birleflmeleri D s›n›f› rijitlikte birkonstrüksiyonla gerçeklefltirmek.

- Kanal› 0,70 mm kal›nl›kta sactan üretmek, kanal parçalar›n›nuzunlu¤unu 260 cm seçmek, birleflmeleri C s›n›f› rijitlikte yap-mak ve genifl kenarlar›na B s›n›f› ara takviye koymak.

- Kanal› 0,55 mm kal›nl›ktaki sactan üretmek, kanal parçalar›n›nuzunlu¤unu 260 cm seçmek, birleflmeleri B s›n›f› rijitlikte yap-mak ve hem genifl hem de k›sa kenarlara 130 cm aral›kla B s›n›f›

ara takviye koymak.- Kanal› 0,55 mm kal›nl›kta sactan üretmek kanal parçalar› uzun-

lu¤unu 130 cm seçmek ve birleflmeleri B s›n›f› rijitlikte yap-mak.

3.3. ALMAN STANDARTLARINA GÖRE D‹KDÖRTGEN

KANALLARDA SAC KALINLI⁄I

Alman standartlar›nda sac kal›nl›klar› daha basit verilmifltir. Bas›nçs›n›flar› 6 kademeden oluflur. Bunlar Tablo 3.9’da verilmifltir. Kanalkonstrüksiyonu ise kaynakla veya kenetle olmas›na göre S tipi ve Ftipi olarak ikiye ayr›lm›flt›r. Buna göre tavsiye edilen min. malzemekal›nl›klar› Tablo 3.10’da verilmifltir.

Tablo 3.6. ARA TAKV‹YELER

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

KÖfiEBENT

H x T (MIN)

25 X 1.30 mm

32 x 1.30

40 x 1.60

40 x 3.0

40 x 4.0

50 x 3.0

50 x 4.0

65 x 3.0

65 x 4.0

65 x 7

Z PROF‹L

H x B x T (MIN)

20 x 15 x 1.00 mm

20 x 15 x 1.30

25 x 20 x 1.00

40 x 20 x 1.00

40 x 20 x 1.30

50 x 30 x 1.00

50 x 30 x 1.60

50 x 30 x 2.25

75 x 30 x 1.60

75 x 30 x 2.25

75 x 30 x 3.0

Ω PROF‹L

H x B x D x T (MIN)

40 x 20 x 17 x 1.00 mm

40 x 40 x 20 x 1.3

40 x 40 x 20 x 2.25

50 x 25 x 20 x 2.25

65 x 50 x 20 x 2.25

75 x 40 x 20 x 1.6

75 x 40 x 20 x 2.25

U PROF‹L

H x B x T (MIN)

20 x 75 x 1.3 mm

30 x 75 x 1.3 mm

25 x 50 x 3

30 x 75 x 3

35 x 75

40 x 75

40 x 100

YOK

R‹J‹TL‹KSINIFI

6

3.4. KANALLARIN MESNETLENMES‹

Kanallar genellikle as›larak yerlerine monte edilirler. Kanal ask›s›olarak çeflitli konstrüksiyonlar kullan›labilir. fiekil 3.11’de yuvarlakve dikdörtgen kanallar için kullan›labilecek çeflitli ask› konstrük-siyonlar›n›n detaylar› verilmifltir. Bu flekillerde kanal› asmakta çelik

fleritler, çelik çubuklar veya tellerden yararlan›lm›flt›r. Ask› aral›k-lar›na göre kullan›lacak flerit, tel veya çubuk boyutlar› kanal büyük-lü¤üne ba¤l› olarak Tablo 3.12’de verilmifltir. Örne¤in çevresi 6000mm olan (P/2 = 3000 mm.) kanal› asmak için, 3,2 m’de bir ask› kul-lan›l›rsa, ask› fleritleri 40 x 1,60 mm olacakt›r. Çubuk kullan›l›rsaçubuk çap› ø 15 mm olmal›d›r. Yuvarlak kanal kullan›lmas› halindeise ask› aral›klar› ile kullan›lacak flerit, çubuk veya tel boyutlar›Tablo 3.13’de verilmifltir. Dikdörtgen kanallar›n as›lmas›nda altl›kolarak genellikle 75 mm genifllikte U profil kullan›l›r. Bu profillerinaltl›k olarak kullan›lmas› halinde ask› aral›klar›n›n ne olaca¤› dik-dörtgen kanal en ve yüksekli¤ine göre fiekil 3.14’de verilmifltir.

Tablo 3.7. EN‹NE BA⁄LANTI TAKV‹YELER‹

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

R‹J‹TL‹KSINIFI

T-2 fiEK‹LL‹

H x T

30 x 0.55 mm

30 x 0.85 mm

YOK

T-10 S fiEK‹LL‹

H x T

25 x 0.55

25 x 0.70 mm

30 x 1.0 mm

W = 5 mm

45 x 0.85

W = 5 mm

45 x 1.3

W = 5 mm

YOK

T-11 S fiEK‹LL‹

H x T

15 x 0.55

15 x 0.85 mm

25 x 0.55 mm

25 x 0.70 mm

YOK

T-12 S fiEK‹LL‹

H x T

20 x 0.55 mm

30 1.3 mm

40 x 0.70

4

40 x 1.3 mm

YOK

T-13 AÇISAL DESTEKL‹

H x T x HR

40 x 0.7 mm

40 x 3 lama

40 x 0.85 mm

40 x 3 lama

40 x 1.0 mm

40x40x5 mm köflebent

50 x 1.0 mm


50 x 1.0 mm


YOK

Bas›nç s›n›f›

Bas›nç de¤eri (Pa)

1

1000

2

2500

3

6300

4

-630

5

-1000

6

-2500

Tablo 3.9. ALMAN STANDARTLARINA GÖRE BASINÇSINIFLARI

7

Tablo 3.8.

Kanal boyutu (mm)

1

250 ve alt›

275 - 300

325 - 350

375 - 400

425 - 450

475 - 500

525 - 550

575 - 600

625 - 650

675 - 700

725 - 750

775 - 900

925 - 1050

1075 - 1200

1225 - 1350

1375 - 1500

1525 - 1800

1825 - 2100

2125 - 2400

2450 üstü

500 PaPoz. veya Neg.Statik Bas›nç

2

0.55 mm

0.70 mm

0.85 mm

1.0 mm

1.0 mm

1.3 mm

1.6 mm

1.6 mm

Takviyesiz KanalSac Kal›nl›¤›

D‹KDÖRTGEN KANAL TAKV‹YELER‹Minimum Sac Kal›nl›¤›nda Minimum Rijitlik S›n›f›

Takviye Aral›¤›

330 cm

3

A - 0.85

A - 0.85

B - 1.0

B - 1.0

C - 1.0

C - 1.0

C - 1.3

D - 1.3

E - 1.6

260 cm

4

A - 0.55

A - 0.70

A - 0.70

A - 0.70

B - 0.85

B - 0.85

C - 0.85

C - 0.85

C - 1.0

D - 1.0

E - 1.3

E - 1.6

G - 1.6

160 cm

5

A - 0.55

A - 0.55

A - 0.55

A - 0.55

A - 0.55

B - 0.55

B - 0.55

C - 0.70

C - 0.70

D - 0.85

E - 0.85

F - 1.00

G - 1.3

F + çubuk

H - 18

F + çubuk

I - 16

F + çubuk

130 cm

6

B - 0.55

C - 0.55

D - 0.70

E - 0.70

E - 0.55

F - 1.0

G - 1.0

F + çubuk

H - 1.3

F + çubuk

J - 1.3

F + çubuk

K - 1.6

100 cm

7

E - 0.70

F - 0.70

G - 0.85

F + çubuk

H - 0.85

F + çubuk

I - 1.0

F + çubuk

K - 1.3

G + çubuk

80 cm

8

G - 0.70

F + çubuk

J - 1.0

G + çubuk

H - 181

65 cm

9

H - 0.70

F + çubuk

I - 0.85

F + çubuk

F + çubuk

8

Tablo 3.10. KENAR UZUNLUKLARI

Nominal Ölçü(mm)

100106112118125132140150160170180190200212224236250265280300315335355375400425450475500530560600630670710750800850900950

10001060112011801250132014001500160017001800190020002120224023602500265028003000315033503550375040004250

a b10010611211812513214015016017018019020021222423625026528030031533535537540042545047550053056060063067071075080085090095010001060112011801250132014001500160017001800190020002120224023602500265028003000315033503550375040004250

Tolerans0/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-30/-40/-40/-40/-40/-40/-40/-40/-40/-40/-40/-40/-40/-5

Bas›nç S›n.1 ve 4

0.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.60.80.80.80.80.80.80.80.80.80.80.81.01.01.01.01.01.01.01.01.01.01.01.01.11.11.11.11.11.11.11.11.11.11.11.1-

Min. Malzeme kal›nl›¤› (mm)Kenar Uzunluklar›

(mm)Tip F Tip S


1.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.52.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.03.03.03.03.03.03.03.03.03.03.03.03.04.04.04.04.04.04.04.04.04.04.04.04.05.0


1.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.51.52.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.02.03.03.03.03.03.03.03.03.03.03.03.03.04.0


0.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.70.90.90.90.90.90.90.90.90.90.90.91.11.11.11.11.11.11.11.11.11.11.11.11.21.21.21.21.21.21.21.21.21.21.21.2-

s

9

fiekil 3.11. ALT ASKI TESP‹TLER‹

10

Kullan›lacak 75 mm genifllikteki U profillerin boyutlar› ise Tablo3.15’de görülmektedir. Bu tablodaki toplam taflma de¤eri ask› teli

ile kanal duvar› aras›ndaki her iki taraftaki aç›kl›¤›n toplam›d›r. As-k› yerlefltirilmesi ve taflmalar fiekil 3.16’da gösterilmifltir.

Tablo 3.12. D‹KDÖRTGEN KES‹TL‹ KANAL ASKILARININ M‹N‹MUM ÖLÇÜLER‹

P =7502

P =18002

P =24002

P =30002

P =42002

P =48002

P =Daha2 üstün

Kanalçevresininyar›s› (mm)

ÖZEL ANAL‹Z GEREK‹R

TEK ASKI ‹Ç‹N MÜSAADE ED‹LEN MAX. YÜK

E¤er fleritler üstüste birlefltirilmiflseafla¤›daki minimum ba¤lay›c›lar› kullan›n.

25 x 0.70; 1.00; 1.30 mm için 1 adet 1/4” civata25 x 1.60 mm için 2 adet 1/4” civata40 x 1.60 mm için 2 adet 3/8” civataBa¤lay›c›lar yanyana de¤il arka arkaya yerlefltirin.

fiER‹T

25 x 0.85 mm - 120 kg

25 x 1.0 mm - 145 kg

25 x 1.3 mm - 190 kg

25 x 1.6 mm - 320 kg

40 x 1.6 mm - 5000 kg

TEL VEYA ÇUBUK (ÇAP)

2.7 mm - 36 kg

3.4 mm - 55 kg

4.1 mm - 70 kg

7 mm - 125 kg

10 mm - 310 kg

15 mm - 570 kg

18 mm - 910 kg

20 mm - 1350 kg

fierit

25x0.85 mm

25x1.3 mm

25x1.6 mm

40x1.6 mm

40x1.6 mm

-

Tel/çubuk

3.4 mm

10 mm

15 mm

15 mm

15 mm

15 mm

fierit

25x0.85 mm

25x1.0 mm

25x1.3 mm

25x1.6 mm

25x1.6 mm

25x1.6 mm

Tel/çubuk

3.4 mm

7 mm

10 mm

10 mm

15 mm

15 mm

fierit

25x0.85 mm

25x0.85 mm

25x1.0 mm

25x1.3 mm

25x1.6 mm

25x1.6 mm

Tel/çubuk

2.7 mm

7 mm

10 mm

10 mm

10 mm

10 mm

fierit

25x0.85 mm

25x0.85 mm

25x0.85 mm

25x1.0 mm

25x1.3 mm

25x1.6 mm

Tel/çubuk

2.7 mm

7 mm

7 mm

7 mm

10 mm

10 mm

320 cm aral›ktayerlefltirme




Tablo 3.13. DA‹RESEL KES‹TL‹ KANALLAR ‹Ç‹NM‹N‹MUM TAfiIYICI ÖLÇÜLER

250 alt›

275 - 450

475 - 600

625 - 900

925 - 1250

1275 - 1500

1525 - 2100

Çap

(mm)

3.85

3.85

3.85

3.85

3.85

3.85

3.85

Max.b›rak›lacak ara (m)

bir 2.7

iki 2.7

veya bir 4.1

iki 3.4

iki 4.1

Tel çap›

(mm)

7

7

7

10

iki 10

iki 10

iki 10

Çubuk

(mm)

25 x 0.85

25 x 0.85

25 x 0.85

25 x 10

iki 25 x 1.0

iki 25 x 1.3

iki 25 x 1.6

fierit

(mm)

11

fiekil 3.16. ASKI YERLEfi‹M‹ VE TAfiIMA

Tablo 3.15. U PROF‹L SEÇ‹M‹

150 mm

450 mm

750 mm

E¤er taflma afla¤›dakide¤erlerden fazla de¤ilse

0.70 mm

0.85 mm

1.30 mm

Min. U profilet kal›nl›¤›

75 x 40 mm

75 x 50 mm

75 x 50 mm

Min. U profilboyutu

fiekil 3.14. MÜSAADE ED‹LEN ASKI ARALIKLARI DÜZ KANAL 75 mm GEN‹fiL‹KTE DESTEK PROF‹L‹

Entertainment & Humor

Havalandirma tesisat-bolum-3