49
Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ 1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 2 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕ 17.06 ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΥΣ ΜΑΡΙΑ ΠΕ 03 ΚΛΑΠΗ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΕ 06

Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

  • Upload
    -

  • View
    20

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

1

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕ 17.06

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΥΣ ΜΑΡΙΑ ΠΕ 03

ΚΛΑΠΗ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΕ 06

Page 2: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

2

Η ομάδα των μαθητών, που υλοποίησαν το πρόγραμμα,

αποτελείται από τους μαθητές της Β1΄τάξης του σχολείου μας:

 

Page 3: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

3

ΑΛΕΙΦΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΛΕΞΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗΣ ΗΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΒΕΡΓΑΚΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΒΛΑΧΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΒΛΗΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΟΥΤΙΑΝΙΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΚΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΔΗΜΑ – ΔΡΟΥΛΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΡΤΕΜΙΣ – ΕΛΕΝΗ ΔΟΓΑΝΤΖΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

Page 4: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

4

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Η σημασία της ορθολογικής διαχείρισης των ελαιώνων. Η διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος στην

κοινωνία Η γνωριμία με την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά

μέσα από την διερεύνηση του θέματος. Μυθολογικές δοξασίες για το ιερό δέντρο της ελιάς. Σεβασμός του φυσικού περιβάλλοντος.

Page 5: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

5

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Ανάδειξη και προώθηση της οικολογικής, αισθητικής, πολιτιστικής και .οικονομικής αξίας των ελαιώνων.

Καλλιέργεια της δημιουργικής και κριτικής σκέψης των μαθητών.

Σύνδεση του σχολείου με την κοινωνία, συμβολή στη δημιουργία ενός ανοικτού στην κοινωνία σχολείου.

Αξιοποίηση διαδικτύου. Απόκτηση εμπειρίας των μαθητών από την ενεργό

αναζήτηση πληροφοριών.

Page 6: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

6

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1) ΕΙΣΗΓΗΣΗ -ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ2) ΟΜΑΔΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ3) ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΥΛΙΚΟΥ4) ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ5) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΛΙΚΟΥ6) ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ7) ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ

Page 7: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

7

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

Μουσείο ελιάς και ελληνικού λαδιού. Κ.Π.Ε. Καλαμάτας: εποπτικό υλικό, βιβλιογραφία. Κ.Π.Ε Μολάων: εποπτικό υλικό, βιβλιογραφία. Δημοτικοί και κοινωνικοί φορείς. Τοπικοί πολιτιστικοί φορείς. Κάτοικοι περιοχής. Οικογένειες των μαθητών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Μαθητές του σχολείου από άλλα τμήματα. Καθηγητές του σχολείου με γνωστικό αντικείμενο που να

συνδέεται με το θέμα.

Page 8: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ και ΕΜΕΙΣ

8

ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

• Πληροφορική• Γεωγραφία• Ιστορία• Οικιακή οικονομία• Μαθηματικά• Θρησκευτικά• Φυσική αγωγή• Αγγλικά• Τεχνολογία

Page 9: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

9

Ίσως δεν υπάρχει Ιερότερο φυτό από την Ελιά.

Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι. Όπως αναφέρει ο Πλίνιος, κατά το 580 π.Χ, ούτε το Λάτιο ούτε η Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά της.

Page 10: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

10

Στο νοτιότερο άκρο της Ηπειρωτικής Ευρώπης ξεδιπλώνεται η Λακωνία.

Το Λακωνικό παρθένο ελαιόλαδο ποιοτικά υπερέχει από όλα τα ελαιόλαδα του ελλαδικού χώρου χωρίς καμία αμφισβήτηση.

Page 11: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

11

Είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα αντίθετα, λογχοειδή, δερματώδη, σκουροπράσινα στην άνω επιφάνεια και αργυρόχροα στην κάτω. Τα άνθη της είναι λευκωπά, μονοπέταλα και πολύ μικρά, σχηματίζουν ταξιανθία βότρυος και εμφανίζονται προς το τέλος Μαΐου, ενώ ο καρπός ωριμάζει και συλλέγεται κατά τα τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα. Ο κορμός της ελιάς είναι οζώδης και καλύπτεται από τεφρόφαιο φλοιό.

Page 12: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

12

Το γένος Olea περιλαμβάνει τα εξής είδη και ποικιλίες:Ελαία η αγρία (Oleasylvestris), κοινώς αγρελιά ή

αγρελίδιΕλαία η ευρωπαϊκή (Oleaeuropaea) ή κοινή, το

συνηθέστερα καλλιεργούμενο είδος ανά τον ΚόσμοΕλαία η αιολόκαρπος (Oleaaeolocarpus)Ελαία η ηδύκαρπος (Oleanigradulcis)Ελαία η ισπανική (Oleahispanica)Ελαία η κρανιόμορφος (Oleacraniomorpha), κοινώς

σουβλολιάΕλαία η εκκρεμής (Oleapendula), κοινώς κρεβατοελιάΕλαία η κωνική (Oleaconica) κοινώς ελιά σαλωνίτικη

Page 13: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

13

Ελαία η λευκόκαρπος (Olealeucocarpa)Ελαία η μακρόκαρπος (Oleamacrocarpa), κοινώς

αετονυχολιάΕλαία η μικρόκαρπος (Oleamicrocarpa), κοινώς λιανολιά ή

λαδοελιάΕλαία η μαστοειδής (Oleamamillaris), κοινώς λιάστροςΕλαία η πρώιμος (Oleaprecox), κοινώς καλοκαιρίδαΕλαία η σαλέρνιος (Oleasalerniensis), κοινώς γαϊδουρολιάΕλαία η στρεπτή (Oleacontorta), κοινώς στριφτολιάΕλαία η στρόγγυλος (Olearotundavirida)Ελαία η υποστρόγγυλος (Oleasubrotunda)Ελαία η σφαιρική (Oleasphaerica)Ελαία η υπόχλωρος (Olea virida)

Page 14: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

14

Η ελιά ευδοκιμεί σε κλίματα εύκρατα χωρίς ακρότητες θερμοκρασίας (με μέση ετήσια θερμοκρασία 16◦C) για αυτό είναι ευρύτατα διαδεδομένη στη μεσογειακή ζώνη (όπως στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Τουρκία, την Αλγερία και αλλού). Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, αρκεί η θερμοκρασία να μη κατέρχεται πολύ και για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάτω από το μηδέν.

Ιδιαίτερα κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργειά της είναι οι παραθαλάσσιες.

Τα δένδρα φυτεύονται σε ευθείες σειρές ή σε ρομβοειδείς διατάξεις.

Ανάλογα με την ποικιλία και την ποιότητα του εδάφους η απόσταση μεταξύ των σειρών κυμαίνεται από 7 έως 20 μέτρα.

Η περιοχή στην οποία καλλιεργούνται ελαιόδεντρα ονομάζεται "ελαιώνας".

Page 15: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

15

Χρήση εργαλείου συγκομιδής ελιάς

Ο καρπός της ελιάς ωριμάζει στα μέσα προς τέλη του φθινοπώρου, οπότε και ξεκινάει η συγκομιδή, ή το λιομάζωμα. Η ελιά παραδοσιακά μαζεύεται με το χέρι, και το μάζεμα της ελιάς αποτελεί εδώ και αιώνες σημαντική αγροτική δραστηριότητα σε πολλές περιοχές της Μεσογείου.

Page 16: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

16

Συγκομιδή ελιάς με περιστροφική βέργα και χτένι.

Σε μεγάλους ελαιώνες χρησιμοποιούνται συχνά ειδικά μηχανήματα για τη συγκομιδή. Τα μηχανήματα χειρός (βέργες ελαιοσυλλογής) λειτουργούν συνήθως είτε με την αρχή της δόνησης (παλμική βέργα) ή της περιστροφής (περιστροφική βέργα) της κεφαλής , ή και συνδυασμό των δυο κινήσεων.

Κοντά στη χειρολαβή προσαρτάται ο βενζινοκινητήρας ή ηλεκτροκινητήρας που δίνει κίνηση στη βέργα.

Page 17: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

17

Ο καρπός της ελιάς είναι πολύ βασικός για τη Μεσογειακή διατροφή, τόσο ως εδώδιμος όσο και επειδή από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο.

Ο καρπός της ελιάς είναι θαυμάσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Η ελιά παρέχει φυτικές ίνες και μέταλλα στον οργανισμό και είναι πηγή της βιταμίνης Ε, που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό. Θεωρείται επίσης ότι η βιταμίνη Ε, επιβραδύνει τις αλλοιώσεις των κυτταρικών μεμβρανών και καταπολεμά την οστεοπόρωση.

Page 18: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΟ

18

Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους αιώνες στην καθημερινότητα των λαών της Μεσογείου και ειδικότερα στην Ελλάδα, τα κλαδιά, ο καρπός αλλά και το ελαιόλαδο, ο «χυμός» του ελαιόδεντρου, έχουν συμβολικό χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής των κατοίκων της περιοχής.

Page 19: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΛΑΔΙ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

19

Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία.

Στον Χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον Ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο.

Η ελιά είναι το μόνο φυτό που αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στην Βίβλο.

Κλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το περιστέρι στον Νώε, σύμβολο του θείου ελέους, της γαλήνης και της ειρήνης.

Page 20: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΛΑΔΙ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

20

Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα συνυφασμένο.

Ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες, γέννηση, βάπτιση, γάμο και θάνατο.

Με λάδι ελιάς αλείφεται το μωρό στο μυστήριο της βάπτισης ενώ είναι σημαντικός ο ρόλος του στο μυστήριο του Ευχέλαιου.

Σύμφωνα με μια άλλη ελληνική παράδοση, τα "λαδαδέλφια", άτομα δηλαδή που έχουν δεχθεί το λάδι της βάπτισης από τον ίδιο νονό, δεν επιτρέπεται να παντρευτούν.

Page 21: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΛΑΔΙ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

21

Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού. Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο Μύρο.

Το αγιασμένο από την εκκλησία λάδι θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή

Page 22: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

22

Χάλκινη κεφαλή πυγμάχου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Ο αθλητής στέφεται με κότινο, από τον οποίο σώζεται μόνο το στέλεχος.

Πηγές αναφέρουν ότι οι έξι πρώτες Ολυμπιάδες είχαν ως έπαθλο ένα μήλο.

Μετά καθιερώθηκε ως έπαθλο των Ολυμπίων ο κότινος, το στεφάνι από κλαδί της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει έξω από τον οπισθόδομο του ναού του Δία στην Ολυμπία.

Στα Παναθήναια σημαντικό ρόλο έπαιζε η ελιά του Ερεχθείου, αλλά και τα στέφανα που φτιάχνονταν με τα κλαδιά της.

Page 23: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

23

Το στεφάνι της ελιάς ήταν η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη (το ρήμα «στέφω» ήταν συνώνυμο του αμείβω).

Σε κανέναν άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα μπορούσαν να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο.

Πηγή έμπνευσης αποτελεί και στις μέρες μας ο κότινος, το στεφάνι της ελιάς, αφού επιλέχθηκε να είναι το σύμβολο της Ολυμπιάδας του 2004 στην Αθήνα. Σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών.

Page 24: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΩΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ

24

Σε ένδειξη της εκτίμησης που δείχνουν οι λαοί της Μεσογείου στην ελιά, πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης διακοσμούνται με μοτίβα αποτελούμενα από κλαδιά και καρπούς του ελαιόδεντρου.

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής η χρήση της ελιάς σε γάμους και βαπτίσεις, τόσο ως πρωτογενές υλικό (στεφάνια παράνυμφων σε γάμο, διακόσμηση λαμπάδων) όσο και ως διακοσμητικό στοιχείο (επάργυρα στέφανα του γάμου σε απομίμηση στεφάνου ελιάς, μπομπονιέρες.

Page 25: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Λευκά είδη σε προθήκη καταστήματος.

25

Page 26: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Λεπτομέρεια από είδη γάμου.

26

Page 27: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Πήλινη γάστρα με ζωγραφιστό μοτίβο ελιάς.

27

Page 29: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ, ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

29

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της Ελλάδας ειδικότερα, αναπόφευκτο ήταν η μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των κατοίκων της περιοχής.

Με έμπνευση την αγροτική ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας, ο Ολλανδός ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες με θέμα την ελιά.

Page 30: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ, ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

30

Μουσεία ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου. Τα μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού, ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές.

Page 31: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η ΕΛΙΑ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ, ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

31

Τα τελευταία χρόνια η ελιά έχει αρχίσει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης.

Αυτή τη στιγμή λειτουργεί Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με θέμα την ελιά, συντονιστικός φορέας του οποίου είναι το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας.

Το Θεματικό Δίκτυο «Ελιά» υποστηρίζει πλήθος δραστηριοτήτων σε πάνω από 15 συνεργαζόμενα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, και περιβαλλοντικά προγράμματα σε πάνω από 100 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη τη χώρα.

 

Page 32: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

32

Η επεξεργασία του ελαιόλαδου περιλαμβάνει την παραλαβή του καρπού, το πλύσιμο των ελιών, την άλεση του ελαιόκαρπου, τη μάλαξη, την παραλαβή και τέλος τον καθαρισμό του παραγόμενου ελαιόλαδου

Page 33: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

33

Παραλαβή του καρπού

Μετά την συγκομιδή οι ελιές παραδίδονται στις μεταποιητικές μονάδες για επεξεργασία. Η μεταφορά τους γίνεται σε πλαστικά τελάρα με οπές αερισμού ή σάκους από λινάτσα. Η επεξεργασία πρέπει να γίνει το γρηγορότερο δυνατόν. Σε διαφορετική περίπτωση ο καρπός θα πρέπει να μείνει σε χώρο με καλό αερισμό για μικρό χρονικό διάστημα.

Page 34: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

34

Αποφύλλωση, απομάκρυνση ξένων υλών

και πλύσιμο Οι ξένες προσμίξεις εάν αλεσθούν

μαζί με τον ελαιόκαρπο, επηρεάζουν αρνητικά το άρωμα του ελαιόλαδου και αυξάνουν την οξύτητά του. Γι’ αυτό το λόγο οι ελιές τοποθετούνται αρχικά στη χοάνη παραλαβής ελαιόκαρπου και στην συνέχεια στο αποφυλλωτήριο, για την απομάκρυνση των φύλλων και άλλων φερτών υλικών. Στη συνέχεια ακολουθεί πλύσιμο για την απομάκρυνση ξένων υλών (λάσπη, γαιώδη συστατικά, σκόνη, χώμα).

Page 35: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

35

Άλεση του καρπού Στις σύγχρονες

εγκαταστάσεις η άλεση γίνεται σε μεταλλικούς μύλους, σφυρόμυλους και σπαστήρες με αντίθετα περιστρεφόμενους οδοντωτούς δίσκους ή κυλινδροσπαστήρες, ενώ στα παραδοσιακά ελαιοτριβεία η άλεση του καρπού γίνεται με κυλινδρικές μυλόπετρες. 

Page 36: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

36

Μάλαξη της ελαιοζύμης Μετά την άλεση, η ελαιοζύμη

αναμιγνύεται στο μαλακτήρα (ανοξείδωτες δεξαμενές με διπλά τοιχώματα που θερμαίνονται με κυκλοφορία ζεστού νερού του οποίου η θερμοκρασία δεν πρέπει να ξεπερνά τους 25⁰ C ).

Η μάλαξη αποτελεί βασικό στάδιο της επεξεργασίας, διαρκεί συνήθως 30 λεπτά και συντελεί στην συνένωση των μικρών ελαιοσταγονιδίων σε μεγαλύτερες σταγόνες λαδιού.

Page 37: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

37

Αραίωση της ελαιοζύμης Στο μαλακτήρα

προστίθεται νερό μέχρι και 100% της ποσότητας της ελαιοζύμης (ανάλογα την ωριμότητα του ελαιόκαρπου), πριν την εξαγωγή του ελαιόλαδου σε 2-φασικούς ή 3-φασικούς φυγοκεντρικούς διαχωριστές.

Η θερμοκρασία του νερού δεν πρέπει να ξεπερνά τους 30⁰C.

Page 38: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

38

Εξαγωγή ελαιόλαδου Η παραλαβή του

ελαιόλαδου γίνεται με τρεις μεθόδους επεξεργασίας.

Την παραδοσιακή μέθοδο, τη 2-φασική και την 3-φασική διαδικασία.

Στην εικόνα παρουσιάζεται ένας τυπικός φυγοκεντρικός διαχωριστής ελαιοτριβείου.

              

Page 39: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

ΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΔΙΟΥ

39

Καθαρισμός ελαιόλαδου

Το τελευταίο στάδιο της παραγωγής ελαιόλαδου περιλαμβάνει τον καθαρισμό του από στερεά σωματίδια (τεμάχια σάρκας, φλοιού, θρύμματα πυρηνόξυλου, κλπ) που βρίσκονται διαλυμένα στην υγρή φάση

Page 40: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

OLIVE TRANSLATION IN ENGLISH

40

The olive, known by the botanical name Olea europaea, meaning "european olive", (syn. Olea sylvestris) is a species of small tree in the family Oleaceae.

Page 41: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

OLIVE

41

The olive's fruit, also called the olive, is of major agricultural importance in the Mediterranean region as the source of olive oil; it is one of the core ingredients in Mediterranean cuisine.

The word derives from Latin ŏlīva ("olive fruit", "olive tree"; "olive oil" is ŏlĕum) a borrowing from the Greek ἐλαία (elaía, "olive fruit", "olive tree") and ἔλαιον (élaion, "olive oil").

The word "oil" in multiple languages ultimately derives from the name of this tree and its fruit.

Page 42: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

HISTORY

42

It seems certain that the olive tree as we know it today had its origin approximately 6,000 to 7,000 years ago in the region corresponding to ancient Persia and Mesopotamia. The olive plant later spread from these countries to nearby territories corresponding to present - day Syria, Lebanon, Israel and the Palestinian territories.

As far back as 3000 BC, olives were grown commercially in Crete; they may have been the source of the wealth of the Minoan civilization

Page 44: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

NUTRITION

Vitamins Minerals

44

Vitamin A equiv. (3%) 20 μg beta-carotene (2%) 231 μg

lutein zeaxanthin 510 μg Thiamine (B1) (2%) 0.021 mg Riboflavin (B2) (1%) 0.007 mg Niacin (B3) (2%) 0.237 mg Vitamin B6 (2%) 0.031 mg Folate (B9) (1%) 3 μg Choline (3%) 14.2 mg Vitamin E (25%) 3.81 mg Vitamin K (1%) 1.4 μg

Calcium (5%) 52 mgIron (4%)0.49 mgMagnesium (3%)11 mgPhosphorus (1%) 4 mgPotassium (1%) 42 mgSodium (104%) 1556 mg Other constituents:Water 75.3 g

Page 45: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

RECIPES

45

  All recipes are traditional

recipes from Crete, Greece and the Mediterranean and they have been republished from the excellent publication "12 Months with the Olive Tree" published by the cultural organization "The Routes of the Olive Tree" - Chamber of Commerce and Industry of Messinia, Greece

Page 46: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

RECIPES

46

 Olive pate   Place in a bowl 250 g of black

olives without the stone, 80 g of anchovies washed and thinly cut, 50 g of caper and mush all together.

You add juice of one lemon, a tablespoon of brandy, 200 g olive oil, salt, pepper and stir well. Keep the pate in a closed jar in the fridge and use on bread preferably lightly toasted.

Page 47: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

RECIPES

47

Baked fish with tomato and olive oil sauce

Wash, salt and bake 4-5 fish slices - preferably sea bream or grouper - on the grill. In a bowl, mix two medium, ripe tomatoes thinly sliced, a cup of extra virgin olive oil, a tablespoon of thinly cut parsley, juice of half a lemon, salt and pepper.

Serve the fish while still hot, after you cover it with the tomato and olive oil sauce.

Page 48: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

RECIPES

48

Granny's fried potatoes

Peel and cut two large potatoes in thick pieces, salt them, sprinkle them with the juice of half a lemon and stir them well. Cover them and leave them for about 45 minutes.

In a deep frying pan, heat up 2 cups of virgin olive oil. Drop the potatoes in the hot olive oil and let them fry with no cover until they get golden.

Take them out with a strainer- ladle and place them on kitchen paper towels so that they totally drain from the excess oil. They are eaten hot.

Page 49: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

END OF THE PRESENTATION

49

GOOD

APETTITE !!!!!!!!

BUON APETITTO!!!!!

ΚΑΛΗ ΟΡΕΞΗ!!!!!!