1

ΦΩΣΙΑ

ΑΠΩΛΕΛΑ ΒΛΟΣΟΠΩΝ ΚΑΛ ΚΛΛΜΑΣΛΚΘ ΑΛΛΑΓΘ

2

ΦΩΣΙΑ βαςικζσ πλθροφορίεσ για τον Εκπαιδευτικό

Απώλεια Βιοτόπων και Κλιματικι Αλλαγι

Γιατί χρειαηόμαςτε τα δάςθ;

Σα δάςθ μασ προςφζρουν από τον αζρα που αναπνζουμε μζχρι το ξφλο που χρειαηόμαςτε. Σα

δάςθ προςφζρουν καταφφγιο ςε τεράςτιο αρικμό διαφορετικϊν ειδϊν όπωσ και τθ

δυνατότθτα εργαςίασ και επιβίωςθσ ςε ζνα μεγάλο μζροσ του ανκρϊπινου πλθκυςμοφ.

φμφωνα με το WWF, πάνω από 2 διςεκατομμφρια άνκρωποι ςτθρίηονται ςτα δάςθ για

καταφφγιο, τρόφιμα, νερό, καφςιμα, υλικά, όπωσ και 300 εκατομμφρια άνκρωποι που ηουν

πραγματικά μζςα ςε αυτά.

κεφτείτε πϊσ τα δάςθ επθρεάηουν τθ ηωι ςασ ςιμερα. Φάγατε καρφδια ςτο πρωινό ςασ;

Είναι το γραφείο ςασ φτιαγμζνο από ξφλο; Γράφετε πάνω ςε χαρτί; Φυςιξατε τθ μφτθ ςασ ςε

ζνα μαντθλάκι; Διαβάςατε περιοδικό;

Όμωσ παρά τθν εξάρτθςι μασ από τα δάςθ επιτρζπουμε τθν εξαφάνιςι τουσ και μάλιςτα με

ραγδαίουσ ρυκμοφσ. Κάκε λεπτό, εξαφανίηεται από τον πλανιτθ μασ ζνα δάςοσ μεγζκουσ 20

γθπζδων ποδοςφαίρου.

Σα δάςθ και θ κλιματικι αλλαγι

Σο κλίμα τθσ Γθσ αλλάηει και όλοι οι ερευνθτζσ ανά τον κόςμο ςυμφωνοφν ςτο ότι θ

ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα είναι ο κφριοσ λόγοσ τθσ ραγδαίασ κλιματικισ αλλαγισ. Σο διοξείδιο

του Άνκρακα και άλλα αζρια διατθροφν τθ γθ μασ ηεςτι, παγιδεφοντασ μζςα ςτθν ατμόςφαιρα

τθ κερμότθτα που εκλφεται από τον ιλιο, όπωσ ςυμβαίνει και ςε ζνα κερμοκιπιο. Χωρίσ αυτά

τα αζρια όλα κα ιταν παγωμζνα ςτον πλανιτθ μασ. Όταν καίμε καφςιμα που περιζχουν

άνκρακα (πετρζλαιο, αζριο και κάρβουνο) για να λειτουργιςουμε θλεκτρικοφσ ςτακμοφσ, για

τα αυτοκίνθτα, τθ κζρμανςθ κτλ, απελευκερϊνεται επιπλζον "βρώμικοs άνκρακασ" ςτθν

ατμόςφαιρα. Θ υπερβολικι ποςότθτα αυτοφ του "βρϊμικου άνκρακα" είναι που κακιςτά τθ Γθ

επικίνδυνα ηεςτι.

3

Φωτιζσ και δάςθ

Περίπου το 30% τθσ Γθσ αποτελείται από δαςικζσ εκτάςεισ. Μετά τουσ ωκεανοφσ, τα δάςθ

είναι θ μεγαλφτερθ αποκικθ διοξειδίου του άνκρακα. Σα δάςθ βοθκοφν ςτθν καταπολζμθςθ

τθσ κλιματικισ αλλαγισ απορροφϊντασ διοξείδιο του άνκρακα από τον αζρα, μζςω τθσ

φωτοςφνκεςθσ. Αλλά τι ςυμβαίνει όταν ζνα δάςοσ πιάνει φωτιά; Θ φωτιά πραγματικά

καταβροχκίηει τα δάςθ. Όταν τα δζντρα φλζγονται, απελευκερϊνεται καπνόσ από τα ξφλα.

Αυτόσ ο καπνόσ περιζχει διοξείδιο του άνκρακα το οποίο αργότερα απελευκερϊνεται ςτθν

ατμόςφαιρα.

Εάν λοιπόν τα δζντρα απορροφοφν το διοξείδιο και το αποκθκεφουν ςτο ςϊμα τουσ, τότε

περιςςότερα δζντρα ςυνεπάγονται λιγότερο βρώμικο άνκρακα ςτθν ατμόςφαιρα!

Επομζνωσ, η δενδρο-φφτευςη ζχει ςαν άμεςο αποτζλεςμα την δζςμευςη άνθρακα. Μια ακόμη

νίκη κατά του βρώμικου άνθρακα!

4

Περιγραφι δραςτθριοτιτων που κα διεξαχκοφν ςτο βιωματικό μαηί με τθν Ομάδα Μαχθτών Σίτλοσ Βιωματικοφ προγράμματοσ

"Μζςα ςτο Δάςοσ"

Μακθςιακά Αποτελζςματα - τόχοι

Να αναγνωρίςουν το ρόλο των δαςϊν ςτθν πλανθτικι ιςορροπία, μζςω τθσ απορρόφθςθσ διοξειδίου του άνκρακα.

Να περιγράψουν ποιεσ προςωπικζσ μασ ςυνικειεσ ςυμβάλλουν ςτθν υπερκζρμανςθ του πλανιτθ αλλά και ςτθν αποψίλωςθ των δαςϊν, και με ποιον τρόπο. Να καταγράψουν τισ αλλαγζσ ςυμπεριφορϊν και τισ κετικζσ ανκρϊπινεσ παρεμβάςεισ για τθ μείωςθ "βρϊμικου άνκρακα" και τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ.

Να αναφζρουν τισ πυρκαγιζσ και τθν αποψίλωςθ των δαςϊν ωσ κίνδυνο για τα δάςθ και για τουσ κατοίκουσ τουσ.

Δραςτθριότθτεσ και μζκοδοι

Ειςαγωγι - Γνωρίηουμε τουσ "Ε" ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 1 Η ιςτορία του δάςουσ υνοδευόμενοι από μουςικι, οι αρχθγοί τθσ Ομάδασ Μαχθτϊν Άνκρακα ΜΑΗΛ με τα παιδιά ειςζρχονται ςτθν αίκουςα . Σα παιδιά παροτρφνονται να περπατιςουν ςτο δάςοσ, να το νιϊςουν με τισ αιςκιςεισ τουσ (αφι, όςφρθςθ, ακοι, όραςθ, κτλ) και να το «ανακαλφψουν» με τθ φανταςία τουσ. Καθοδηγούμενη άζκηζη «Θάβω ηη ζηενατώρια μοσ» Μεηαμορθώνοσν ηο τώρο ζε δάζος

Μεταμορφϊνουν το χϊρο τουσ ςε δάςοσ με αλθκινά δζντρα/φυτά/φφλλα, πζτρεσ, μπλε φφαςμα ςαν ποτάμι κτλ. Σουσ ηθτείται να φανταςτοφν «Σι πλάςματα ηουν εδϊ;» Σα τοποκετοφν. Θ Ρίβα λζει ςτα παιδιά "Μια Αμαδρυάδα παίηει ςτο δάςοσ! Ασ τθν φωνάξουμε να μασ πει μια ιςτορία». Θ Αμαδρυάδα, υπάρχει και ωσ κεότθτα αλλά και ωσ δζντρο! Θ Ρίβα εξθγεί τι αναπαριςτά θ Αμαδρυάδα. Μαηί τθν καλοφν με τουσ ιχουσ του δάςουσ (π.χ. φυςικά μουςικά όργανα) και των ηϊων. Να ζχουν ετοιμάςει κάτι τα παιδιά ωσ δϊρο.

5

Αφιγθςθ Ιςτοριών από τθν Αμαδρυάδα Σα παιδιά αναπαυτικά κάκονται ςε κφκλο μζςα ςτο "δάςοσ" και θ Αμαδρυάδα, τουσ αφθγείται μια ιςτορία με κεατρικό τρόπο.

Θ πρϊτθ ιςτορία αναφζρεται ςτθν ιδιαίτερθ ςχζςθ μεταξφ των παιδιϊν και τουσ δάςουσ, τθν καταςτροφι των δαςϊν από τουσ ανκρϊπουσ αλλά και τι κάνουν τα παιδιά για να ςϊςουν το αγαπθμζνο τουσ μζροσ ςτο δάςοσ. Θ ιςτορία κα ειπωκεί με τρόπο ϊςτε να εμπνεφςει ςτα παιδιά το ςεβαςμό προσ το δάςοσ, τόςο για τθ δικι τουσ προςωπικι υγεία αλλά και για εκείνθ του πλανιτθ. Θ ιςτορία κα κίξει ςθμαντικζσ ζννοιεσ, όπωσ ότι τα δζντρα δίνουν ηωι και προςφζρουν καταφφγιο και τροφι ςτα ηϊα, όπωσ και ςε μασ. Παγωμζνεσ εικόνεσ Μόλισ τελειϊςει θ αφιγθςθ καλοφμε τα παιδιά ςε ομάδεσ να φτιάξουν από μια παγωμζνθ εικόνα-φωτογραφία από μια ςκθνι τθσ ιςτορίασ που τουσ ζκανε εντφπωςθ. Ηθτάμε από το κοινό τον τίτλο τθσ κάκε εικόνασ. Σα παιδιά ρωτοφνται αν γνωρίηουν δζντρα ςτο ςχολείο τουσ, ςτθν γειτονιά τουσ… Σουσ δίνουν ονόματα, τα υιοκετοφν. Λζει ςτα παιδιά πωσ αυτό που φοβοφνται πολφ τα δζντρα είναι θ φωτιά! Σο δάςοσ κινδυνεφει από το ςυχνό ξζςπαςμα πυρκαγιϊν που οδθγεί ςτθν αποψίλωςθ των δαςϊν και ςτθν απϊλεια βιοτόπων των ηϊων. «Σα δζντρα είναι ςυναιςκανόμενα όντα, μποροφν να αιςκανκοφν αλλά μποροφν και να φοβθκοφν. Δείχνουμε τθ ςχζςθ μεταξφ του διοξειδίου του άνκρακα, των πθγϊν του, των δζντρων και τθσ φωτιάσ παρουςιάηεται και εξθγείται ςτα παιδιά. Σα δζντρα μασ βοθκάνε με το να κακαρίηουν τον βρϊμικο αζρα. Όταν καίγονται τα δζντρα ελευκερϊνεται πάλι θ ρφπανςθ.

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 2 Βρώμικοσ Άνκρακασ και Δζντρα Θ Αμαδρυάδα, ειςάγει το πνεφμα τθσ Φωτιάσ χρθςιμοποιϊντασ κόκκινα υφάςματα, μεταμορφϊνοντασ μερικά παιδιά ςε φλόγεσ που χορεφουν, κινοφνται ςτο χϊρο. Σα υπόλοιπα παιδιά παίρνουν πράςινα υφάςματα και μεταμορφϊνονται ςε δζντρα τα οποία ςτζκονται ακίνθτα. Οι μακθτζσ χωρίηονται ςε δφο ομάδεσ: Σα δζντρα και τισ Φλόγεσ. Παιχνίδι για να κατανοιςουν τθν ζννοια τθσ «υπερκζρμανςθσ» του πλανιτθ. Σο παιχνίδι το δείχνουν οι αρχθγοί ςτα παιδιά για να κατανοιςουν πριν το κάνουν τα ίδια. ε ζνα μικρό παιχνίδι ρόλων αναπαριςτϊνται οι ακόλουκεσ ςχζςεισ. Ζνασ εκ των αρχθγϊν τθσ Ομάδασ

6

κα αναπαριςτά τον άνκρωπο που εκλφει το βρϊμικο άνκρακα (πχ. Με τετράγωνα κομμάτια υφάςματοσ που κα γράφουν "βρϊμικοσ άνκρακασ"). Ο άλλοσ αρχθγόσ τθσ Ομάδασ κα βρίςκεται ςτο κζντρο τθσ αίκουςασ ζχοντασ το ρόλο του πλανιτθ μασ. Θ Γθ ιδθ ζχει ζνα ποςοςτό διοξειδίου του άνκρακα (πχ. Σα ροφχα του αρχθγοφ αυτοφ) που τον βοθκά να διατθρείται ςε μια άνετθ κερμοκραςία. Αυτό λζγεται το Φαινόμενο του Κερμοκθπίου. Θ αλικεια είναι πωσ χωρίσ τα φυςικό διοξείδιο του άνκρακα θ Γθ μασ κα πάγωνε. Σθν ρωτάμε: «Πϊσ νοιϊκεισ; Είςαι άνετθ; Ηεςταίνεςαι πολφ ι κρυϊνεισ;» για να δείξουμε τθν ιςορροπία τθσ Γθσ. Μζςα από το παιχνίδι τα παιδιά κατανοοφν το ρόλο των πυρκαγιϊν ςτθν αφξθςθ εκπομπϊν του CO2.

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 4 υηιτθςθ, ανακεώρθςθ, ιδζεσ, λφςεισ Οι μακθτζσ χωρίηονται ςε ομάδεσ. Ο Αρχθγόσ των Μαχθτϊν ρωτάει τουσ μακθτζσ «Κζλουμε να βοθκιςουμε τθ Γθ να δροςιςτεί. Σι μποροφμε να κάνουμε για να προςτατεφςουμε τα δζντρα;" Χωρίηονται ςε ομάδεσ και παίρνει θ κάκε ομάδα από μια καρτζλα (π.χ. πρόλθψθ, πυροςβεςτικι, δενδροφφτευςθ, ςκουπίδια). Θ κάκε ομάδα παρουςιάηει τθ λφςθ που προτείνουν και παρουςιάηουν κάποια δράςθ που μποροφν να κάνουν ατομικά ι ομαδικά. Οι αρχθγοί κακοδθγοφν για να καταλάβουν πωσ τα δζντρα και τα δάςθ αποτελοφν το πιο ςθμαντικό κλειδί για τθν επιβίωςθ τθσ Γθσ. Ο αρχθγόσ προτείνει να ξεκινιςουμε τισ δράςεισ με τθ δενδροφφτευςθ ρωτϊντασ: «Κα κζλατε να φυτζψετε ζνα δζντρο; Ζτςι δεςμεφεται το οξυγόνο».

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 5 Δενδροφφτευςθ Οι Αρχθγοί των Μαχθτϊν κάνουν μια επίδειξθ φυτεφοντασ μια μικρι ελιά, χρθςιμοποιϊντασ πζτρεσ για αποςτράγγιςθ, πλοφςιο χϊμα, κομπόςτ και νερό.

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 6 Σο Δζντρο που ζλεγε «Ευχαριςτώ» Σα παιδιά κάκονται μαηί ςε ζνα κφκλο γφρω από το φρεςκο-φυτεμζνο δζντρο κακϊσ οι Αρχθγοί τθσ Ομάδασ κακοδθγοφν μια ςυηιτθςθ γφρω από τθν εκτίμθςθ και τθ ςθμαςία των δζντρων και των δαςϊν ςτθ ηωι των ανκρϊπων και των ηϊων, όπωσ και για όλο τον πλανιτθ. Ο κάκε μακθτισ κα γράψει ςε ζνα χαρτάκι ζνα ςθμείωμα ευγνωμοςφνθσ ςτο δζντρο. Κάποιοι μακθτζσ κα διαβάςουν τα ςθμειϊματά τουσ ςτο δζντρο. Προτείνουμε να αγκαλιάηουν ζνα δζντρο τθν θμζρα.

7

Μικρό Διάλειμμα Πίνουμε νερό ςε χάρτινα ποτθράκια (ζχουμε ο κάκε ζνασ ςθμειϊςει το όνομα του με ανεξίτθλο μαρκαδόρο), τρϊμε ψωμί με ελαιόλαδο και μυρωδικά.

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 7 Γνωρίςτε και καλωςορίςτε τουσ Φίλουσ του Δάςουσ Κατά τθσ διάρκεια τθσ φφτευςθσ, ομάδεσ των 15 παιδιϊν περίπου κα οδθγοφνται ςε μια άλλθ τάξθ όπου υπό τθν κακοδιγθςθ των Αρχθγϊν κα γνωρίςουν, μζςω φωτογραφιϊν και παιχνίδι ρόλων που κα υποδφονται ηϊα του δάςουσ, (πχ. χελϊνα, ςκαντηόχοιροσ, αρουραίοσ). Σα παιδιά κα κακίςουν ςε ζνα κφκλο και οι αρχθγοί κα τουσ ειςαγάγουν ςτο πρόβλθμα των ηϊων που χάνουν το βιότοπό τουσ εξαιτίασ των πυρκαγιϊν. Δενδρο-υπόςχεςθ Μαχθτισ: «Τπόςχομαι - να προςτατεφω το δάςοσ - από τισ φωτιζσ - με τον τρόπο - που γνωρίηει ζνασ Μαχθτισ». «Τπόςχομαι!» φωνάηουμε όλοι μαηί και φζρνουμε το ςθκωμζνο δεξί χζρι με δφναμθ πάνω ςτο τεντωμζνο αριςτερό!

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 8 Φφτευςθ Χρθςιμοποιϊντασ τα χάρτινα ποτθράκια τουσ, τα παιδιά καλοφνται να φυτζψουν κάτι μόνα τουσ (πχ. μαϊντανόσ) υπό τθν επιτιρθςθ των εκπαιδευτικϊν τουσ.

8

Περιγραφι προαιρετικών δραςτθριοτιτων για υλοποίθςθ μζςα ςτθν τάξθ υπό τθν κακοδιγθςθ του εκπαιδευτικοφ Σίτλοσ προγράμματοσ

"Γνώριςε το δζντρο"

Μακθςιακά Αποτελζςματα - τόχοι

Οι μακθτζσ αναγνωρίηουν ότι θ προςωπικζσ μασ ςυνικειεσ ςυμβάλλουν ςτθν υπερκζρμανςθ του πλανιτθ και τθν αποψίλωςθ των δαςϊν Απαρικμοφν τρόπουσ και αλλαγζσ ςυμπεριφορϊν για τθ μείωςθ "βρϊμικου άνκρακα" και τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ γενικά

Δραςτθριότθτεσ Άλλεσ πικανζσ δραςτθριότθτεσ

Παραδείγματα επιπτϊςεων ςτθν ελλθνικι άγρια πανίδα λόγω πυρκαγιϊν ωματικι ζκφραςθ και Κεατρικό παιχνίδι: πχ. Δζντρα και παιδιά που δείχνουν τον κφκλο του δζντρου από τθ γζννθςθ μζχρι το κάνατο Μουςικά παιχνίδια: πχ. Ιχοι του δάςουσ, τα παιδιά δθμιουργοφν τθ μουςικι του δάςουσ χρθςιμοποιϊντασ τθ φωνι τουσ, το ςϊμα τουσ, υλικά από τθ φφςθ-κλαδιά, φφλλα, πζτρεσ κτλ.. Λςτορίεσ με ιχουσ: Σα παιδιά αφθγοφνται μια ιςτορία για το δάςοσ και δθμιουργοφν ιχουσ για να ςχθματίςουν τθν ιδανικι ατμόςφαιρα για τθν ιςτορία τουσ Δραματοποίθςθ- «Σο δζντρο που ζδινε» του ελ ίλβερςτάιν: τα παιδιά αναπαριςτοφν τουσ χαρακτιρεσ τθσ ιςτορίασ και εξάγουν ςθμαντικά μθνφματα τθσ ςχζςθσ μεταξφ δζντρων και ανκρϊπων. Μιλιςτε για τθν αξία τθσ προςφοράσ χωρίσ ανταλλάγματα, αλλά με υπερβολικι αγάπθ. Θ φφςθ ζχει αυτοφ του είδουσ τθν αγάπθ, τθν άνευ όρων, που είναι αγνι και απεριόριςτθ.. Αναηιτθςθ αρχαίων Ελλθνικϊν μφκων ανκρϊπων που ζδωςαν το όνμά τουσ ςε ςυγκεκριμζνα δζντρα/φυτά: Δάφνθ, Πλάτανοσ, Κυπαρίςςθσ, Βελανιδιά κτλ. Γίνετε φίλοι με ζνα δζντρο ςτο ςχολείο ι ςτθν κοινότθτά ςου