Προτάσεις και συμβουλές για την βελτίωση

των

διατροφικών συνηθειών

Η παιδική ηλικία είναι μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδος για τη σωστή σωματική και ψυχική ανάπτυξη του ανθρώπου. Εκτός του ότι τα παιδιά, λόγω της ανάπτυξης, έχουν ιδιαίτερες ανάγκες σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, στην παιδική ηλικία αναπτύσσονται και οι διατροφικές συνήθειες που συνήθως μας συνοδεύουν σε όλη τη μετέπειτα ζωή μας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι τις τελευταίες δεκαετίες τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας αυξάνουν δραματικά. Η μείωση της φυσικής δραστηριότητας και οι λανθασμένες επιλογές τροφίμων είναι οι δύο κύριοι παράγοντες που συνθέτουν το παραπάνω πρόβλημα. Γενικότερα οι κακές διατροφικές συνήθειες σε αυτή την ηλικία θέτουν το παιδί σε κίνδυνο για ανάπτυξη, μακροπρόσθεσμα, διαφόρων προβλημάτων υγείας.

Μην ξεχνάμε ότι η παιδική ηλικία είναι η πιο κρίσιμη, κατά την οποία σχηματίζεται ο αριθμός των λιποκυττάρων που θα έχει το άτομο και ως ενήλικας. Κατά συνέπεια, ένας μαθητής που πάσχει από παιδική παχυσαρκία πιθανότατα θα ταλαιπωρείται με το βάρος του και ως ενήλικας και παράλληλα αυξάνει τις πιθανότητές του να εμφανίσει προβλήματα όπως διαβήτη και καρδιαγγειακά μετέπειτα στην ζωή του.

Επίσης, οι λανθασμένες διατροφικές συνήθειες έχουν σαν αποτέλεσμα αρκετές φορές ελλείψεις θρεπτικών συστατικών (όπως πχ αβιταμινώσεις) οι οποίες εμφανίζονται ως μια γενική αδυναμία, με αποτέλεσμα μειωμένη απόδοση στο σχολείο και στις καθημερινές δραστηριότητες και γενικότερα λιγότερη αντοχή και διάθεση. Σε σπάνιες περιπτώσεις μια ελλειπής διατροφή μπορεί να συμβάλει στην καθυστέριση της σωματικής αναπτυξης ενός παιδιού. Το σίγουρο είναι ότι οι κακές διατροφικές επιλογές, λόγω της αυξημένης ενέργειας και της ποσότητας ζάχαρης που περιέχουν, επηρρεάζουν το βάρος και την υγεία των δοντιών στα παιδιά και συνιστάται προσοχή.

Σε αντίθεση με το παρελθόν που το κύριο διατροφικό πρόβλημα ήταν η έλλειψη τροφής, σήμερα η μεγαλύτερη ανησυχία των γονιών είναι η παχυσαρκία και η συνέπειες στην υγεία μας! Μπροστά στον συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων, όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η ανάγκη για την ανάπτυξη υγιεινών διατροφικών συνηθειών είναι επιτακτική. Η παιδική ηλικία είναι η καταλληλότερη τόσο για τη διαμόρφωση όσο και για την υιοθέτηση τέτοιων συνηθειών, που δύσκολα θα τροποποιηθούν τα μετέπειτα χρόνια. Αν και ο ρόλος της οικογένειας σε ότι αφορά τη διατροφή και τις συνήθειες του παιδιού είναι πρωταρχικός και αδιαμφισβήτητος, το σχολείο έχει επίσης ένα σημαντικότατο έργο.

Τα παιδιά περνούν στο σχολείο περίπου το ένα τέταρτο της μέρας τους, ακόμα περισσότερο  αν  πρόκειται για ολοήμερο σχολείο. Η διατροφή τους τις ώρες αυτές είναι σημαντική, όχι μόνο από άποψη ποιότητας, αλλά και γιατί επηρεάζει σημαντικά τις γενικότερες συνήθειές τους. Το σχολικό κυλικείο αποτελεί την κυριότερη πηγή διάθεσης τροφίμων στο σχολείο, ειδικότερα για τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, για αυτό και το τι διατίθεται από αυτό μπορεί άμεσα να επηρεάσει τις επιλογές των παιδιών (αλλά και των εκπαιδευτικών!).

διατηρήσει τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού αναπληρώσει τις καθημερινές ‘φθορές’ με παραγωγή νέων

κυττάρων αντεπεξέλθει στις καθημερινές σωματικές δράσεις αναπτυχθεί δημιουργήσει αποθέματα στον οργανισμό για διάφορα

θρεπτικά συστατικάΗ ισορροπημένη διατροφή, που περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων από όλες τις κατηγορίες, μπορεί να προσφέρει στο παιδί τα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια που είναι απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξη και διατήρηση της υγείας του.

Υγιεινό κολατσιό είναι αυτό που παρέχει σημαντικά θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας, όπως υδατάνθρακες, βιταμίνες και μέταλλα. Η κατανάλωση κολατσιού μπορεί να είναι μια πολύ υγιής και ισορροπημένη διατροφική συνήθεια, για παράδειγμα πριν ή μετά την άσκηση ή αν τα κύρια γεύματα απέχουν χρονικά μεταξύ τους.

Καλύτερη συγκέντρωση Βελτιωμένη διάθεση Περισσότερη ενέργεια Μεγαλύτερη απόδοση στις δραστηριότητες (π.χ

μελέτη, αθλητισμός κτλ)

Το κολατσιό που θα επιλέξουμε να φροντίσουμε να είναι φτωχό σε αλάτι, μέτριο σε λίπος, πλούσιο σε υδατάνθρακες (και κυρίως σύνθετους), να περιέχει επίσης φυτικές ίνες, βιταμίνες και ασβέστιο. Η κατανάλωση κολατσιού βοηθάει στην καλύτερη κατανομή της ποσότητας των θερμίδων σε περισσότερα των δύο ή τριών κυρίων γευμάτων την ημέρα, η οποία φαίνεται ότι συμβάλλει στην καλύτερη ρύθμιση μεταβολικών παραμέτρων του οργανισμού (γλυκόζη αίματος, χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) και πιθανόν στον καλύτερο έλεγχο του σωματικού βάρους.

Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Υγείας έχει δημοσιεύσει λίστα με τα επιτρεπόμενα προς πώληση προϊόντα στα σχολικά κυλικεία. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σύμφωνα με την νέα  υγειονομική διάταξη (ΦΕΚ 2135/29.08.2013 τεύχος Β', Υγ. Διάταξη Υ1γ/ Γ.Π/οικ 81025/27.08.2013), οι μαθητές δεν θα πρέπει να βρίσκουν στα κυλικεία των σχολείων τους σάντουιτς με προσθήκη αλλαντικών ή μαργαρίνης, αναψυκτικά, τσίχλες ή καραμέλες, ενώ τα αρτοσκευάσματα τα οποία θα πωλούνται θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές σχετικά με τα υλικά τα οποία χρησιμοποιούν για την παρασκευή τους. 

Φρέσκα φρούτα ανάλογα με την εποχή καλά πλυμένα και συσκευασμένα σε ατομική μερίδα.

Αποξηραμένα φρούτα χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Συσκευασμένα έως 50γρ.

Φυσικός χυμός φρούτων ή και λαχανικών που παρασκευάζεται εντός των κυλικείων–καντινών. Δεν επιτρέπεται η προσθήκη ζαχάρων ή άλλων γλυκαντικών ουσιών.

Φρουτοσαλάτα και σαλάτα από φρέσκα λαχανικά που παρασκευάζεται εντός των κυλικείων χωρίς προσθήκη αλατιού. Επιτρέπεται μόνο η προσθήκη ελαιολάδου,  ξυδιού ή λεμονιού.

Γάλα τυποποιημένο, παστεριωμένο σε ατομική συσκευασία έως 500ml πλήρες και ημιαποβουτυρωμένο (1,5% - 1,8% λιπαρά).

Σοκολατούχο γάλα με χαμηλά λιπαρά (max. 1,8%) σε συσκευασία έως 250ml.

Γιαούρτι τυποποιημένο (έως 5% λιπαρά), χωρίς πρόσθετα σάκχαρα, σε ατομική μερίδα έως 200γρ.

Ροφήματα από συνδυασμούς φρέσκου γάλακτος και φρέσκων φρούτων που θα παρασκευάζονται στο κυλικείο. Δεν επιτρέπεται η προσθήκη ζάχαρης.

Τυριά σκληρά και μαλάκα

Κουλούρι σησαμένιο ολικής άλεσης πλούσιο σε φυτικές ίνες ή λευκό.

Κριτσίνια , φρυγανιες και κρακερς ολικής άλεσης πλούσια σε φυτικές ίνες ή λευκά, σε ατομική συσκευασία έως 50γρ.

Τα παραπάνω απλά αρτοπαρασκευάσματα πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προδιαγραφές:Κορεσμένα λιπαρά έως 3%, τράνς λιπαρά έως 0,1 %, νάτριο έως 0,5%.

Μουστοκούλουρα σε ατομική μερίδα έως 60γρ. Σταφιδόψωμο σε ατομική μερίδα έως 60γρ. Μπάρα δημητριακών ολικής άλεσης

Τυρόπιτα ή πίτα με λαχανικά Πίτσα Σάντουιτς με οτιδήποτε ψωμί Δεν επιτρέπεται η χρήση άλλων αλλαντικών, εκτός από

βραστή γαλοπούλα με τις παρακάτω προδιαγραφές:α) Κορεσμένα λιπαρά έως 1 % β) Νάτριο έως 1 %

Λαχανικά όλων των ειδών. Ελιές χωρίς το κουκούτσι και πάστα ελιάς. Αβγό καλά βρασμένο. Από λιπαρές ύλες επιτρέπεται μόνο η προσθήκη

ελαιολάδου.

Κρέμα και ρυζόγαλο σε ατομικές μερίδες των 150γρ. (με περιεκτικότητα σε λίπος γάλακτος έως 4%).

Χαλβάς σε ατομική μερίδα έως 50 γρ. Παστέλι σε ατομική μερίδα έως 50γρ. Μέλι σε ατομική μερίδα. Σοκολάτα υγείας και γάλακτος σε ατομική μερίδα

έως 30γρ. Δεν επιτρέπεται η διάθεση τσιχλών και καραμελών. 

Στα κυλικεία επιτρέπονται όλοι οι ξηροί καρποί χωρίς προσθήκη αλτιού ή ζαχαρής και φυσικά εφόσον δεν είναι τηγανισμένοι

• Εμφιαλωμένο νερό•Αφεψήματα: χαμομήλι, τσάι του βουνού, φασκόμηλο χωρίς προσθήκη ζάχαρης•Καφές μόνο για το προσωπικό•Απαγορεύονται τα αναψυκτικά

Η απόδοση του μαθητή στο σχολείο δεν εξαρτάται μόνο από το πόσο καλά έχει διαβάσει. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει και η σωστή διατροφή. Νηστικό αρκούδι δεν... γράφει καλά στις εξετάσεις! Οι γενικές αρχές που θα πρέπει να διέπουν τις διατροφικές συνήθεις του μαθητή δεν διαφέρουν σημαντικά από αυτές που θα πρέπει να ακολουθούμε όλοι μας. Απλώς, για τα παιδιά μικρές λεπτομέρειες έχουν μεγαλύτερη σημασία. Και αυτό διότι το παιδί εκτός από τις καθημερινές του ανάγκες, θα πρέπει παράλληλα να καλύψει και τις ανάγκες ανάπτυξης.

Όσον αφορά το γεύμα στο σχολείο και το απογευματινό σνακ, φρούτα, γιαούρτι σκέτο ή με φρούτα, ένα απλό τοστ, μπάρες δημητριακών, κουλούρι με σουσάμι ή 1 κομμάτι σπιτική πίτα αποτελούν ενδεδειγμένες λύσεις.

Από την άλλη μεριά, η με μέτρο κατανάλωση σοκολάτας αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών, ουσιών δηλαδή που μας φτιάχνουν τη διάθεση και ενισχύουν τις εγκεφαλικές λειτουργίες. Για αυτό και χαρακτηρίζεται ως «ενισχυτικό» τρόφιμο κατά την περίοδο εξετάσεων και έντονου διαβάσματος. Όμως, χρειάζεται προσοχή, διότι η αλόγιστη κατανάλωση σοκολάτας μπορεί να «εκτοπίσει» άλλα τρόφιμα από το διαιτολόγιο του παιδιού ή να επιδράσει αρνητικά στη ρύθμιση του σωματικού του βάρους.

Αντίθετα από τις παραπάνω προτεινόμενες επιλογές κολατσιού, υπάρχουν και εκείνες που συνιστάται να αποφεύγονται για τακτική κατανάλωση. Τέτοιες αποτελούν όσες είναι πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά μειώνουν και τα επίπεδα της ‘καλής’ χοληστερόλης. Trans λιπαρά οξέα υπάρχουν στο λίπος του μοσχαριού, στο βούτυρο και στο λίπος του γάλακτος, αλλά και στις τηγανιτές πατάτες. Τα μπισκότα που παρασκευάζονται από μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια περιέχουν 3%-9% trans λιπαρά οξέα, ενώ πολλά είδη πρόχειρου φαγητού (fast food, snack) περιέχουν από 8%-10% trans λιπαρά οξέα.

Επιπλέον, σημαντικό στοιχείο είναι και η περιεκτικότητα της ζάχαρης στο σνάκ του κολατσιού. Η ζάχαρη είναι ένα συστατικό που προκαλεί τερηδόνα και φθορές στην υγεία των δοντιών. Παράλληλα, είναι από εκείνα τα διατροφικά συστατικά που λέμε ότι έχουν ‘κενές’ θερμίδες, δηλαδή εκτός από την ενέργεια που προσφέρουν δεν περιλαμβάνουν κανένα άλλο θρεπτικό συστατικό (πρωτείνη, βιταμίνες, φυτικές ίνες, ανόργανα στοιχεία). Για το λόγο αυτό παραδείγματα λανθασμένων επιλογών για το σνακ του κολατσιού είναι τα παρακάτω, τα οποία καλό θα ήταν να μην καταναλώνονται συχνά:

Έτοιμες τυρόπιττες, λουκανικόπιττες κτλ Σοκαλατένια σνακς Κρουασάν βουτύρου και σοκολάτας Γαριδάκια Πατατάκια Σάντουιτς με παχιά αλλαντικά (σαλάμι αέρος, μορταδέλλα,

μπέικον) Μπισκότα γεμιστά Αναψυκτικά Ντόνατς και Λουκουμάδες Γκοφρέτες Παγωτό

Ένα κυλικείο που προσφέρει υγιεινά προϊόντα είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος που θα προάγει την υγεία. Εκτός από τη θεωρητική γνώση, η υγιεινή διατροφή στο σχολείο πρέπει να είναι υπόδειγμα και τρόπος ζωής, αλλά κυρίως πρέπει να είναι μια εύκολη και εφικτή επιλογή. Δίνοντας στα παιδιά εύκολη πρόσβαση σε πληθώρα υγιεινών επιλογών και ταυτόχρονα κρατώντας μακριά άλλες, χαμηλότερης θρεπτικής αξίας επιλογές, η υγιεινή διατροφή από θεωρία γίνεται πράξη! 

http://eyzin.minedu.gov.gr/Pages/Home.aspx

Iatronet.gr Τόσο λάθος διατροφή χορωδία Τυπάλδου