สุขภาพช่องปาก (สำหรับ อสม และ ชมรมผู้สูงอายุ)

การดูแลสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ

อ. ทพญ. ดร. มัทนา เกษตระทัต10 มิถุนายน 2554

Saturday, October 20, 12

1. สุขภาพช่องปากสําคัญอย่างไร

2. ช่องปากผู้สูงอายุต่างจากวัยอื่นอย่างไร

3. ดูแลรักษาสุขภาพช่องปากอย่างไร


ความสําคัญของสุขภาพช่องปากความสะอาดรู้สึกสบาย

ความสวยงามการพูด การออกเสียง

การเข้าสังคมอาหารและโภชนาการ

สุขภาพร่างกายและจิตใจโดยรวมSaturday, October 20, 12

ตรวจโรคจากปาก

• หลักฐานว่าสูบบุหรี่

• ลิ้นเลี่ยน เลือดจาง?

ฯลฯ


สุขภาพช่องปากสุขภาพโดยรวม


ทางเดินเชื้อโรค

• ติดเชื้อในปอด• ติดเชื้อในกระแสเลือด • ติดเชื้อที่ข้อเทียม• ติดเชื้อที่เยื่อบุหัวใจ ลิ้นหัวใจ หรือ ที่ลิ้นหัวใจเทียม


http://www.empowher.com/files/ebsco/images/lung_aspiration.jpg

Source: Prof. MacEntee, UBC


สุขภาพช่องปากเกี่ยวข้องกับ

โรคหัวใจและหลอดเลือด

โรคเบาหวาน


สุขภาพช่องปากสุขภาพโดยรวม

จัดการกับปัจจัยเสี่ยงร่วม


ยาสูบแอลกอฮอลน้ําตาล

ความเครียดฯลฯ


กินให้ดี


กินแล้วมีอะไรดีขึ้น?Saturday, October 20, 12

เสียค่าบุหรี่ไปเท่าไหร่ แก้ปัญหาชีวิตได้มั้ย


แผลในปากก่อนเลิก-หลังเลิกบุหรี่


http://static1.pg.in.th/asset/photo/medium/4976/dr7Gw8SsqG.jpg

เลิกยากแต่ให้รู้ว่าเสี่ยงมากSaturday, October 20, 12

http://www.gotoknow.org/file/banmihospital/view/124347

ออกกําลังกาย เข้าสังคมSaturday, October 20, 12

ฟันไม่ได้หลุดไปตามอายุขัย


เนื้อเยื่อลิ้นเหงือกกระดูกน้ําลายฟัน


การเปลี่ยนแปลงอื่นๆเมื่อสูงวัย

เนื้อเยื่อลิ้นเหงือกกระดูกน้ําลายฟัน



อายุเยอะก็ฟันผุได้


ผู้สูงอายุที่แปรงฟันเองไม่ได้

(Courtesy: Prof. Michael MacEntee)Saturday, October 20, 12

รากฟันผุ

(Fejerakov and Kidd, 2003)Saturday, October 20, 12

ฟันสึกฟันกร่อน

(Langlais & Miller, 1998)Saturday, October 20, 12

ฟันกร่อน

(Langlais & Miller, 1998)Saturday, October 20, 12

http://www.dental--health.com/images/badteeth/baltimore_periodontitis.jpg

รํามะนาด


http://www.dental--health.com/images/badteeth/baltimore_periodontitis.jpg

รํามะนาด


(Langlais & Miller, 1998)

เหงือกบวมจากยากันชัก


Source: Dr. Chris WyattSaturday, October 20, 12

(Iowa Geriatric Education Centre, 2005)Saturday, October 20, 12

ไม่มีฟันแล้วก็ต้องมาหาหมอปีละครั้ง!



มะเร็งช่องปาก


เส้นเลือดขอดใต้ลิ้น

(Langlais & Miller, 1998)

ไม่เป็นไรSaturday, October 20, 12

ลิ้นแบบนี้หล่ะ?


ลิ้นอักเสบ


ลิ้นแตกเพราะน้ําลายน้อย


ปากแห้ง น้ําลายน้อยไม่ใช่ขบวนการชราภาพ


ยาที่มีผลข้างเคียงทําให้ปากแห้ง• ยาแก้แพ้ ยาโรคซึมเศร้า ยาความดัน ยาขับปัสสาวะ ยารักษาโรคพาร์กินสัน ยานอนหลับ กล่อมประสาท


แผลมุมปากSaturday, October 20, 12

(Iowa Geriatric Education Centre, 2005)Saturday, October 20, 12

Lichen planus of buccal mucosa

Linear albaSaturday, October 20, 12

leukoplakia


ข้อต่อขากรรไกร


Jane Chalmers

<http://www.healthcare.uiowa.edu>

Best-practice Geriatric Oral Health Training


ตรวจคร่าวๆเพื่อส่งหาหมอ

• 0 = ไม่มีปัญหา• 1 = เริ่มมีปัญหา ต้องหาหมอ แต่ไม่รีบมาก

• 2 = รีบพบัทนตแพทย์ด่วน!Saturday, October 20, 12







มีฟันที่ใช้งานได้ไม่เจ็บ ไม่ปวด

ไม่มีแผล ไม่ติดเชื้อ

เป้าหมาย


การดูแลรักษาสุขภาพช่องปาก


ทําอย่างไรฟันถึงไม่ผุ• กําจัดคราบจุลินทรีย์ (ขี้ฟัน)

• ส่งเสริมการคืนกลับของแร่ธาตุสู่ฟัน

• กระตุ้นน้ําลาย อย่าให้ปากแห้ง

• ปรับพฤติกรรมการกิน



รากฟันผุ



ไม่ผุแล้ว


“2 x 2 x 2 x 2 ”แปรงฟันวันละ 2 ครั้ง

คร้ังละ 2 นาทีด้วยยาสีฟันฟลูโอไรด ์2 เม็ดถั่วลันเตา

แล้วไม่ทานอะไร 2 ชม.


“2 x 2 x 2 x 2 ”แปรงฟันวันละ 2 ครั้ง

คร้ังละ 2 นาทีด้วยยาสีฟันฟลูโอไรด ์2 เม็ดถั่วลันเตา

อย่าบ้วนน้ําเยอะ

แล้วไม่ทานอะไร 2 ชม.


Green pea = ถั่วลันเตา

(ประมาณ 0.25 g)


แปรงขนนุ่ม

แปรงก่อนหรือหลังอาหาร?แปรงก่อนหรือหลัง floss?แปรงเหงือก แปรงลิ้น?


แปรงซอกฟัน


1. มีฟลูโอไรด์

2. ไม่ผสมแอลกอฮอล

น้ํายาบ้วนปาก


น้ํายาบ้วนปาก/ น้ําลายเทียม

คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯคณะทันตแพทยศาสตร์ มหิดลรพ. รามาธิบดี



เจลหล่อลื่นสูตรน้ํา หรือ วาสลีน

ทาริมฝีปากแห้งSaturday, October 20, 12

การจัดการกับภาวะปากแห้ง

• ดื่มน้ําให้พอเพียง จิบน้ําที่ละนิดแต่บ่อยๆ• อาหารที่มีกลิ่นและรสชาติดีๆ มีกากเส้นใยเยอะๆ• น้ําลายเทียม• ยาทาริมผีปาก


อุปกรณ์



Open Wide® Disposable Mouth Rest


Modified mouth prop

http://community.wihd.org/Page.aspx?pid=302Saturday, October 20, 12

Modified mouth prop

http://community.wihd.org/Page.aspx?pid=302Saturday, October 20, 12


1. แนะคิว

2. ช่วยจับ


3. ทําให้


นุ่มนวล อ่อนโยน


desensitize

Nishimura et al, 2007 Residential care education in Japan


เคล็ดลับ• ยืดหยุ่นในเรื่องเวลาที่จะแปรง • หลายครั้งต้องช่วยกัน 2 คน• ใส่ถุงมือ• อย่าเอานิ้วเข้าไปอยู่ระหว่างฟัน• แปรงขนนุ่ม หัวเล็ก • ถอดฟันเทียมก่อนเสมอ• กุมมือผู้ป่วยไว้ หรือ กอดจากด้านหลัง• ให้ผู้ป่วยนอนตะแคง ใช้ผ้าหรือถาดรูปไตรอง


ลําดับขั้นตอนการแปรงฟันวิธี “mob and go”

1. เช็ดกําจัดเศษอาหารและคราบชิ้นใหญ่ออกก่อน2. ในขั้นแรกนี้ ถ้าเป็นไปได้ให้ผู้ป่วยกัดฟันไว้ 3. แปรงด้านนอกของฟันทุกซี่ก่อน ใช้ท่าแปรงที่ถนัด4. แปรงด้านในฟันหน้าบน ตั้งแปรงแนวตั้ง5. แปรงด้านในฟันหลังบน ถูซ้ายขวาหรือเป็นวงกลม6. แปรงด้านในฟันหน้าล่าง7. ด้านในของฟันหลังล่างเป็นตําแหน่งสุดท้ายที่จะแปรงเพราะอาจสําลัก

ซับน้ําลายและเศษอาหาร/คราบจุลินทรีย์ตลอดการแปรงSaturday, October 20, 12

แปรงฟันเทียมด้วยทั้งด้านนอกและด้านใน


ปิดฝาไว้ ระวังหนู


การเตรียมตัวก่อนมาทําฟัน

• อย่าหยุดยาสลายลิ่มเลือดมาเอง• อย่าลืมทานยาความดัน• ทานยาหรืออาหารเสริมอะไรอยู ่บอกหรือเอายาให้หมอดูก็ได้

• มีโรคประจําตัวกรุณาบอกหมอSaturday, October 20, 12

เลือดออกง่ายทานยาสลายลิ่มเลือด หรือ ยาป้องกันเลือดแข็งตัว

แปะก๊วยทานเหล้าเป็นประจํา


กิจกรรมเปลี่ยนเจตคติ“เอาใจเขามาใส่ใจเรา”

งานปฐมนิเทศแพทย์อินเทิร์นคณะแพทยศาสตร์ UNC, สหรัฐอเมริกา


ต้อหิน ต้อกระจก

เบาหวานจอประสาทตาเสื่อมตามอายุ

Age-friendly Primary Health Care (PHC) Centres Toolkithttp://www.who.int/ageing


ดูแลผู้สูงอายุผู้สูงอายุคือบุคคลที่

มีค่าต่อสังคม

ใจเย็นๆSaturday, October 20, 12

ขอบคุณค่ะSaturday, October 20, 12

Health & Medicine

สุขภาพช่องปาก (สำหรับ อสม และ ชมรมผู้สูงอายุ)