1

Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

Äàðõëààæóóëàëòûí òóõàéãàðûí àâëàãà

Äàðõëààæóóëàëò áîë òàíû õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàòàëãàà

áºãººä õ¿¿õýä ýð¿¿ë ñàðóóë ºñ÷ áîéæèõîä ýöýã, ýõ÷¿¿äèéí

àíõààðàëòàé, õàðèóöëàãàòàé áàéäàë õàìãààñ ÷óõàë áàéäàã.

Ýöýã, ýõ÷¿¿ä àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ.

Ýöýã ýõ÷¿¿ä òà á¿õýí ýíýõ¿¿ íîìíîîñ òàíû õ¿¿õäýä õèéãääýã çààâàë õèéõ ¿íäýñíèé òîâëîëûí âàêöèí,

ò¿¿íèé à÷ õîëáîãäîë, àþóëã¿é áàéäàë, âàêöèí òàðèóëàõûí ºìíºõ áîëîí òàðèóëñíû äàðàà àíõààðàõ

ç¿éëñèéí òàëààð ìýäëýã îëæ àâàõ áîëíî.

2012 îí, Óëààíáààòàð õîò

6 äàõü õýâëýë

Äàðõëààæóóëàëòûí òóõàéãàðûí àâëàãà

Ýöýã, ýõ÷¿¿ä àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ.

2 3

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ßÀÌÂÀÊÖÈÍ ÄÀÐÕËÀÀÆÓÓËÀËÒÛÍ ÃËÎÁÀË ÀËÚßÀÍÑ ÕÀËÄÂÀÐÒ ªÂ×ÈÍ ÑÓÄËÀËÛÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÒªÂ

ÄÀÐÕËÀÀÆÓÓËÀËÒÛÍ ÀËÁÀ

Áîëîâñðóóëñàí: Î.Äàøïàãìà (ժѯÒ) Æ.Ñýëýíãý (ժѯÒ)

Õÿíàñàí: Ä. Íàðàíãýðýë (ÝÌß) Ã. Ñ¿ðýíõàíä (ժѯÒ)

Õ¿¿õýä ýõýýñ òºðºõ人 çàðèì õàëäâàðò ºâ÷íèé ýñðýã ýõýýñýý äàìæèí äàðõëààòàé òºðºõ áîëîâ÷ õ¿¿õäèéí óã äàðõëàà íü ààæèì ààæìààð áóóðñààð òîäîðõîé õóãàöààíû äàðàà áóþó íýã íàñ õ¿ðýõýä ¿íäñýíäýý àëãà áîëíî.

Õàðèí íàéäâàðòàé äàðõëàë òîãòîîõ öîðûí ãàíö àðãà áîë äàðõëààæóóëàëò þì.

Äàðõëààæóóëàëò ãýäýã íü õàëäâàðò ºâ÷íèé ýñðýã äàðõëàë òîãòîîõ çîðèëãîîð ñýðãèéëýõ òàðèëãà õýðýãëýõ ººðººð õýëáýë âàêöèí òàðèõ àðãà õýìæýý þì.

Äàðõëààæóóëàëò áà ò¿¿íèé à÷ õîëáîãäîë

4 5

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

Çóðàã.1 Ìîíãîë óëñàä á¿ðòãýãäñýí óëààíáóðõàíû ºâ÷ëºë áà âàêöèíû õàìðàëò, 1960-2011

Çóðàã 2. Ìîíãîë óëñàä á¿ðòãýãäñýí  âèðóñò ãåïàòèòèéí ºâ÷ëºë áà âàêöèíû õàìðàëò, 1960-2011

Ýðäýìòýí Ýäâàðä Æåííåð 1796 îíä öàãààí öýöýã ºâ÷íèé ýñðýã âàêöèíûã àíõ ãàðãàæ àâñíààñ õîéø îëîí òºðëèéí õàëäâàðò ºâ÷íèé ýñðýã âàêöèíûã íýýæ, äýëõèéí óëñ îðíóóä äàðõëààæóóëàëòûí ¿íäýñíèé õºòºëáºðòºº íýâòð¿¿ëñíýýð äýëõèé íèéòýýð öàãààí öýöýã ºâ÷íèéã óñòãàñàí òºäèéã¿é, áóñàä îëîí õàëäâàðò ºâ÷íèé ãàðàëò, íàñ áàðàëòûã ýðñ áóóðóóëààä áàéíà.

Ìàíàé óëñ äàðõëààæóóëàëòûí ºðãºæ¿¿ëñýí õºòºëáºðèéã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëñíèé ¿ð ä¿íä öàãààí öýöýã, õàëäâàðò ñàà ºâ÷íèéã á¿ðýí óñòãàñíû çýðýãöýý âàêöèí íýâòð¿¿ëñíýýñ õîéø  âèðóñò ãåïàòèòûí ºâ÷ëºëèéã 30 äàõèí áóóðóóëæ (Çóðàã2), óëààíáóðõàí (Çóðàã1), ñàõóó, õºõ¿¿ë õàíèàä, òàòðàí çýðýã òàðèëãàòàé õàëäâàðò ºâ÷èí ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä á¿ðòãýãäýýã¿é áàéíà.

6 7

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

Âàêöèí íü õàëäâàðò ºâ÷íèé ýñðýã ºâºðìºö äàðõëàà áèé áîëãîäîã áèîëîãèéí áýëäìýë þì. Ýíý íü ºâ÷èí ¿¿ñãýã÷ áè÷èë áèåòèéã ¿õ¿¿ëñýí, ñóëðóóëñàí, èäýâõèã¿éæ¿¿ëñýí õýëáýðýýð ýñâýë ¿¿ñãýã÷èéí çºâõºí íýã õýñãèéã ë àãóóëñàí ºâ÷èí ¿¿ñãýõ ÷àäâàðã¿é º÷¿¿õýí æèæèã õýìæýýíèé ãàäíû áèåòèéã õ¿íèé áèåä îðóóëñíààð òóõàéí ºâ÷íèé ýñðýã áèåèéí äàðõëààíû ñèñòåìèéã ñýðýýæ, ¿¿ñãýã÷èéã äàõèí îðæ èðýõ ¿åä õ¿íèé áèå ººðºº òàíüæ óñòãàäàã äàðõëààíû ýñ¿¿äèéã áèé áîëãîõîä òóñëàäàã þì.

Õ¿¿õäýä âàêöèíûã óóëãàõ, òàðèõ ãýñýí õî¸ð àðãààð õýðýãëýíý.

Õîîðîíäîî çîõèöäîã õýä õýäýí òºðëèéí âàêöèíûã íýã ºäºð õýðýãëýæ áîëíî. Õî¸ð âàêöèíû õîîðîíäîõ çàé íýã ñàð áàéíà. Àëü íýã âàêöèíûã õèéëãýñíýýñ õîéø íýã ñàðûí äàðàà äàðààãèéí âàêöèíûã õèéëãýíý, íýã ñàðûí äîòîð äàõèí âàêöèí òàðèóëàõ íü ¿ð ä¿íã¿é áàéäàã.

Ñýðãèéëýõ òàðèëãà áóþó âàêöèí ãýæ þó âý?

âàêöèíû àþóëã¿é áàéäàë

Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãààñ çºâøººðºãäñºí, àþóëã¿é áîëîõ íü áàòëàãäñàí âàêöèíóóäûã õýðýãëýäýã áà âàêöèí íü ¿éëäâýðëýã÷ýýñ ýöñèéí õýðýãëýã÷ õ¿ðòëýõ á¿õ øàòàíä øààðäëàãà õàíãàñàí íºõöºëä õàäãàëæ òýýâýðëýãäýíý.

8 9

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

* Ãåïàòèò À-ãèéí ýñðýã âàêöèíûã 2012 îíîîñ íèéñëýë õîò, 12 àéìàãò, 2013 îíîîñ ¿ëäñýí àéìãóóäàä ¿å øàòòàéãààð íýâòð¿¿ëæ áàéíà.

Äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé õóóëèàñ...1. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí çºâëºìæ, øààðäëàãûí

äàãóó ñýðãèéëýõ òàðèëãà õèéëãýõ2. Ñýðãèéëýõ òàðèëãààñ òàòãàëçñàí áîë ò¿¿íèéãýý

áè÷ãýýð áàòàëãààæóóëàõ3. Ñýðãèéëýõ òàðèëãàä õàìðàãäàõ õóãàöààã ýð¿¿ë ìýíäèéí

áàéãóóëëàãààñ àëáàí ¸ñîîð ìýäýãäñýí òîõèîëäîëä ñýðãèéëýõ òàðèëãààñ õîöðîõã¿é áàéõ

4. Îëîí óëñûí ýð¿¿ë ìýíäèéí ä¿ðýì áîëîí Ìîíãîë Óëñûí áóñàä óëñ îðîíòîé õèéñýí ãýðýýíèé äàãóó òîäîðõîé íýðèéí ñýðãèéëýõ òàðèëãà õèéãäýõ ¸ñòîé óëñ îðîíä íýâòðýí îðîõ áîë óã òàðèëãûã õèéëãýõ

Òà õ¿¿õäýý äàðõëààæóóëàëòàä íü öàã õóãàöààíä íü á¿ðýí õàìðóóëñíàà𠺺ðèéí õ¿¿õäýý õàëäâàðò ºâ÷íèé ýðñäýëýýñ á¿ðýí õàìãààëíà.

Èðãýí äàðõëààæóóëàëòûí òàëààð äàðààõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý

Äàðõëààæóóëàëòûí ¿íäýñíèé òîâëîëÄàðõëààæóóëàëòûí òóõàé õóóëèíä çààñíààð èðãýí

á¿ð çààâàë õèéõ äàðõëààæóóëàëòàíä á¿ðýí õàìðàãäàõ ¿¿ðýãòýé. Õ¿¿õäýä õèéõ âàêöèíû òîâûã Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëîîð áàòàëäàã.

Õýðýâ ÿìàð íýãýí øàëòãààíààð âàêöèíàà õèéëãýæ ÷àäààã¿é áîë ºðõèéí ýì÷äýý õàíäàæ íºõºí äàðõëààæóóëàõ õóãàöààíû òàëààð çºâëºãºº àâàõ õýðýãòýé.

Çààâàë õèéõ äàðõëààæóóëàëòûí ¿íäýñíèé òîâëîë

(Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2009 îíû 189 äóãààð òîãòîîë)

Òºðñíººñ õîéø 24 öàãèéí äîòîð

2 ñàðòàéä

3 ñàðòàéä

4 ñàðòàéä

9 ñàðòàéä

2 ñàðòàéä

7 ñàðòàéä

15 ñàðòàéä

Ñ¿ðüåý (ÁÖÆ) I òóí

 Ãåïàòèò I òóí

Õàëäâàðò ñàà I òóí II òóí III òóí IV òóí

Ñàõóó, õºõ¿¿ë õàíèàä, òàòðàí+Â

Ãåïàòèò+ Õåìîôèëþñ èíôëþåíçà Â (Òàâò

âàêöèí)

I òóí II òóí III òóí

Óëààí áóðõàí-Ãàõàé õàâäàð -Óëààíóóä

I òóí II òóí

Ñàõóó, òàòðàí (Õî¸ðò âàêöèí)

I òóí II òóí

Òîâëîë

Âàêöèíû íýð

Òºðñíººñ õîéø 24 öàãèéí äîòîð

2 ñàðòàéä

3 ñàðòàéä

4 ñàðòàéä

9 ñàðòàéä

1 íàñ 2 ñàðòàéä

2 ñàðòàéä

7 ñàðòàéä

15 ñàðòàéä

À Ãåïàòèò* I òóí II òóí

Òîâëîë

Âàêöèíû íýð

10 11

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

Âàêöèí òàðèóëñíû äàðàà õºíãºí õýëáýðèéí õàëóóðàõ, óéëàãíàõ, áèå íü òàâã¿éðýõ, òàðüñàí õýñýãò óëàéõ, ºâäºõ, õàâäàõ çýðýã øèíæ òýìäýã èëýð÷ áîëîõ áà ýäãýýð íü ààæìààð àðèëíà. Ãýâ÷ çàðèì òîõèîëäîëä õ¿¿õäèéí áèåèéí îíöëîã, ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäëààñ øàëòãààëàí ºíäºð õàëóóðàõ, ÷è÷ðýõ, áóë÷èí ºâäºõ, Ẻëæèõ çýðýã äóíä çýðãèéí øèíæ òýìäýã ãàðäàã, ýíý ¿åä øèíæ òýìäãèéí ýñðýã ýì÷èëãýý õèéíý.

Çàðèì òîõèîëäîëä ºíäºð õàëóóðàëòààñ áîëæ õ¿¿õýä òàòàõ, óõààí àëäàõ øèíæ òýìäýã èëðýõýýñ áîëãîîìæëîõ õýðýãòýé. Õàðèí ìàø õîâîð òîõèîëäîëä õ¿íä õýëáýðèéí, ºâºðìºö, õîâîð øèíæ òýìäýã¿¿ä ãàðäàã ÷ ýíý íü èõýíõäýý òóõàéí õ¿¿õäèéí ºâ÷èí, òºðºëõèéí ýìãýãýýñ øàëòãààëñàí áàéäàã.

Äàðõëààæóóëàëòûí äàðàà èëðýõ óðâàë, õ¿íäðýëÒîâëîëûí äàðõëààæóóëàëòûí à÷ õîëáîãäëûí

òàëààð æèøýý äóðüäâàë:

ßïîí óëñàä 1970 îíû äóíä ¿åýð õ¿¿õä¿¿äèéí 70 õóâü íü õºõ¿¿ë õàíèàäíû ýñðýã âàêöèíûã õèéëãýäýã áàéñàí, ýíý ¿åä õºõ¿¿ë õàíèàäààð åð人 393 õ¿í ºâäºæ, íàñ áàðàëò ãàðààã¿é áàéæýý. Ãýòýë äàðààãèéí õýäýí æèë âàêöèíû òàëààðõ ñºðºã öóó ÿðèàíààñ áîëîîä äàðõëààæóóëàëòûí õàìðàëò 10%-èàð áóóðàõàä 1979 îíä õºõ¿¿ë õàíèàäíû ºâ÷ëºë ìàø èõýýð íýìýãäýæ 13000-ààñ èë¿¿ õ¿í ºâ÷ëºí 41 õ¿í õºõ¿¿ë õàíèàäíààñ áîëæ íàñ áàðæýý. Ýíý íü òîãòìîë õèéãääýã òîâëîëûí äàðõëààæóóëàëò íü õàëäâàðò ºâ÷íèé ãàðàëòòàé õîëáîîòîé áàéäãèéí íýã æèøýý þì.

12 13

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

Èëðýõ õàðèó óðâàë

Òàðüñàí õýñýã ãàçàðò óëàéõ, õàâäàõ, èäýýëýõ, øèíæ èëýð÷ óëìààð øàðõëàí òàâ òîãòîæ, ãÿëãàð, õîíõîð öàãààí ñîðâè ¿¿ñíý. Ñîðâè òîãòîõ õ¿ðòýë õóãàöàà çîíõèëîí 2-6 ñàð ¿ðãýëæëýõ áà ýíý íü äàðõëàë òîãòñîíûã ãýð÷èëíý. Ìàø õîâîð òîõèîëäîëä òàðüñàí õýñãèéí îéðîëöîîõ (ñóãà, ýãýìíèé) òóíãàëàãèéí áóë÷èðõàé ýìçýã áîëæ, òîìîð÷ ¿ðýâñýõ òîõèîëäîë á¿ðòãýãäýæ áàéñàí. Òºðñíèé äàðàà 24 öàãèéí äîòîð õèéëãýæ ÷àäààã¿é áîë íýã õ¿ðòýë íàñàíäàà ñ¿ðüåýãèéí ñîðèë òàâüæ íºõºí òàðèóëæ áîëíî.

Ýíý âàêöèí íü ñ¿ðüåýãèéí íÿí õ¿íèé áèåä òàðõàõààñ ñýðãèéëíý.

Âàêöèíû òîâëîë

Òºðñíèé äàðàà 24 öàãèéí äîòîð íýã òóí òàðèóëíà.

Õýðýãëýõ àðãà

Áóãàëãàíû àðüñàí äîòîð õèéíý.

Ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã ÁÖÆ âàêöèí

Óã âàêöèí íü õàëäâàðò ñàà ºâ÷íººñ ñýðãèéëíý.

Âàêöèíû òîâëîë

Òºðñíèé äàðàà 24 öàãèéí äîòîð 1 äýõ òóí, 2 ñàðòàéä 2 äàõü òóí, 3 ñàðòàéä 3 äàõü òóí, 4 ñàðòàéä 4 äºõ òóí

Õýðýãëýõ àðãà

2 äóñëààð àìàíä äóñààæ óóëãàíà.

Èëðýõ õàðèó óðâàë

Âàêöèíû äàðààõ ìàø õîâîð.

Õàëäâàðò ñààãèéí ýñðýã âàêöèí

14 15

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

 âèðóñ íü ýëýãíèé öî÷ìîã ¿ðýâñëèéã ¿¿ñãýäýã. ªâ÷èí ýäãýðýõ áîëîâ÷ àðõàãøèõ, âèðóñ òýýã÷ áîëîõ, ýëýãíèé àíõäàã÷ ºìºí (õàâäàð) ¿¿ñãýäýã áàéíà. “” Âèðóñò ãåïàòèòûí ýñðýã âàêöèíûã íÿðàéä òºðñíèé äàðàà 24 öàãèéí äîòîð òàðüñíààð ýëýãíèé àíõäàã÷ ºìºí㺺ñ íàéäâàðòàé ñýðãèéëýõ áîëíî. Âàêöèí íü âèðóñ òýýã÷ ýõýýñ òºðñºí õ¿¿õäèéã õàëäâàð àâàõààñ õàìãààëíà.

Âàêöèíû òîâëîë

Òºðñíèé äàðàà 24 öàãèéí äîòîð òàðèóëíà.

Õýðýãëýõ àðãà

Ãóÿíû áóë÷èíä òàðèíà.

Èëðýõ õàðèó óðâàë

 Ãåïàòèòûí âàêöèí õàìãèéí àþóëã¿é, âàêöèíû äàðààõ óðâàë ìàø õîâîð.

“â” âèðóñò ãåïàòèòûí ýñðýã âàêöèí

Âàêöèíû òîâëîë

9 ñàðòàéä 1 äýõ òóí, 1 íàñ 2 ñàðòàéä 2 äàõ òóí

Õýðýãëýõ àðãà

Âàêöèíûã äàãàëäàõ óóñãàã÷ øèíãýíýýð íàéðóóëæ áóãàëãàíä àðüñàí äîð òàðèíà.

Èëðýõ õàðèó óðâàë

Õºíä¿¿ðëýõ. Âàêöèí òàðèóëñàíààñ õîéø 24 öàãèéí äîòîð âàêöèí òàðüñàí ãàçàðò õºíä¿¿ðëýæ, õàâäàæ áîëíî. Èõýíõ òîõèîëäîëä 2-3 õîíîãèéí äîòîð øèíæ òýìäýã àëãà áîëíî.

Õàëóóðàëò. Âàêöèí òàðèóëñàíààñ õîéø 7-12 õîíîãèéí äàðàà áàãà çýðýã õàëóóð÷ áîëíî. Ýíý íü 1-2 õîíîã ¿ðãýëæèëíý.

Òóóðàëò. Âàêöèí òàðèóëñàíààñ õîéø 7-10 õîíîãèéí äàðàà áàãà çýðýã òóóðàëò ãàð÷ áîëíî. Òóóðàëò îéðîëöîîãîîð õî¸ð õîíîã ¿ðãýëæèëæ, ýì÷èëãýýã¿éãýý𠺺𺺠àëãà áîëíî.

Ýíý âàêöèí íü 5 õ¿ðòëýõ íàñíû õ¿¿õäýä èõýâ÷ëýí òîõèîëääîã óëààíáóðõàí, óëààíóóä, ãàõàé õàâäàð ºâ÷íººñ ñýðãèéëíý.

Óëààíáóðõàí, óëààíóóä ºâ÷èí íü õàëóóðàëò, òóóðàëòûí øèíæ òýìäýã èëýðäýã, õàëäâàðëàëò ìàø ºíäºð.

Ãàõàé õàâäàð íü ãîë÷ëîí ÷èõíèé îð÷ìûí çàðèì ¿åä õýë, ýð¿¿íèé äîîä ø¿ëñíèé áóë÷èðõàéã ¿ðýâñ¿¿ëäýã âèðóñýýð ¿¿ñãýãääýã õàëäâàðò ºâ÷èí þì.

Óëààíáóðõàí, ãàõàé õàâäàð, óëààíóóäûí õàâñàðñàí âàêöèí

16 17

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

(Ñàõóó, õºõ¿¿ë õàíèàä, òàòðàí+ãåïàòèò Â+õåìîôèëþñ èíôëþåíçà Â)

Ýíý íü ñàõóó, õºõ¿¿ë õàíèàä, òàòðàí, ãåïàòèò Â-èéí ºâ÷ëºë áîëîí, õåìîôèëþñ èíôëþåíçà  õýâøèíæèéí íÿíãààñ ñýðãèéëíý. Õåìîôèëþñ èíôëþåíçà  õýâøèíæèò íÿí íü 5 õ¿ðòëýõ íàñíû õ¿¿õýä èë¿¿ ºâ÷èëäºã òàðõè íóãàñíû, ìåíèíãèò, óóøãèíû õàòãàëãàà ºâ÷íèéã ¿¿ñãýíý. Òàâò âàêöèí ìàø ¿ð ä¿íòýé áàéãàà íü ñóäàëãààãààð òîãòîîãäñîí.

Âàêöèíû òîâëîë

2 ñàðòàé I òóí, 3 ñàðòàé II òóí, 4 ñàðòàé III òóí

Õýðýãëýõ àðãà

Õ¿¿õäèéí ãóÿíû áóë÷èíä òàðèíà.

Èëðýõ õàðèó óðâàë

Õàëóóðàõ. Âàêöèí òàðèóëñàí îðîéäîî õàëóóð÷ áîëíî. Ýíý íü íèëýýä ò¿ãýýìýë èëýðäýã øèíæ áºãººä ýíý ¿åä õàëóóí áóóðóóëàõ ýìèéã ýì÷èéí çààâðûí äàãóó õýðýãëýíý. Âàêöèí òàðèóëñàíààñ õîéø 24 öàãèéí äàðàà õàëóóð÷ ýõýëáýë âàêöèíòàé õîëáîîòîé áàéõ ìàãàäëàë áàãà áàéäàã.

Õºíä¿¿ðëýõ. Òàðüñàí ãàçàð óëàéæ, õºíä¿¿ðëýõ, õàâäàõ òîõèîëäîë èëðýõ áà ýíý íü õýâèéí õàðèó óðâàë þì. Ýíý ¿åä õóóðàé, õ¿éòýí æèí (õýò õ¿éòýí áîëîí õºëä¿¿ áàéæ áîëîõã¿é) òàâèõ. Õóóðàé, õ¿éòýí æèí ãýäýã íü æèæèã õóâàíöàð, øèëýí ñàâàíä óñ õèéæ òàðüñàí ãàçàðò æèí òàâèõ þì. Ñàâíû ãàäàð òàëûã ñàéí óãààõã¿é áîë òàðüñàí ç¿¿íèé í¿õýýð ãàäíààñ õàëäâàð îðæ ¿ðýâñýæ, èäýýëýõ, áóãëàõ àþóëòàé áàéäàã.

Òàâò âàêöèí

Õàëóóðàõ, æèõ¿¿äýñ õ¿ðýõ, õîîëîíä äóã¿é áîëîõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, Ẻëæèõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ çýðýã øèíæ¿¿äýýð öî÷ìîã ýõýëäýã “À” âèðóñò ãåïàòèò ºâ÷íººñ ñýðãèéëíý.

Ìàíàé óëñ “À” âèðóñò ãåïàòèò ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ âàêöèíûã 2012 îíîîñ ¿å øàòòàéãààð ýõë¿¿ëýí 2013 îí ãýõýä ¿íäýñíèé ò¿âøèíä íýâòð¿¿ëíý.

Áàÿí-ªëãèéÓâñ

Õîâä

Çàâõàí

Ãîâü Àëòàé

Õºâñãºë

Áàÿíõîíãîð

Àðõàíãàé

ªâºðõàíãàé

Äàëàíçàäãàä

Áóëãàí Äàðõàí Óóë

Óëààíáààòàð

Òºâ

Äóíäãîâü

Äîðíîãîâü

Ãîâüñ¿ìáýð

Õýíòèé

Äîðíîä

Ñ¿õáààòàð

Ñýëýíãý

Îðõîí

2012

2013

“à” âèðóñò ãåïàòèò өâ÷íөөñ ñýðãèéëýõ âàêèí

Âàêöèíû òîâëîë

1 íàñ 2 ñàðòàéä I òóí, 2 íàñòàéä II òóí

Õýðýãëýõ àðãà

Õ¿¿õäèéí ãóÿíû áóë÷èíä òàðèíà.Èëðýõ õàðèó óðâàë

Âàêöèí õèéëãýñíèé äàðàà òàðüñàí õýñýãò óëàéõ, õºíä¿¿ðëýõ áîëîí õàëóóðàõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, Ẻëæèõ, òîëãîé ºâäºõ, ñóóëãàõ, àðüñàí äýýð òóóðàëò ãàðàõ øèíæ òýìäã¿¿ä ãàð÷ áîëíî.

18 19

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

Ýíý âàêöèí íü ñàõóó, òàòðàí ãýñýí 2 ºâ÷íººñ ñýðãèéëíý. Ñóðãóóëèéí íàñíû õ¿¿õäýä òàðüíà. ªºðººð õýëáýë ñàõóó, òàòðàí ºâ÷íèé ýñðýã äàðõëàë ñýðãýýõ âàêöèí þì.

Âàêöèíû òîâëîë

7 íàñòàé I òóí, 15 íàñòàéä II òóí

Õýðýãëýõ àðãà

Áóãàëãàíû áóë÷èíä òàðèíà.

Èëðýõ õàðèó óðâàë

Áàãà çýðýã õàëóóðàõ, òàðüñàí ãàçàðò óëàéõ, õàâäàõ øèíæ èëýðíý.

Îíöëîã òàë

Ñóðãóóëü äýýð íü òàðèõ òóë ýíý íàñàíä íü âàêöèí òàðüñàí ýñýõèéã ëàâëàæ, õÿíàæ áàéãààðàé.

Ñàõóó òàòðàíãèéí õî¸ðò âàêöèí Âàêöèí õèéëãýõýýð î÷èõäîî òà þó àíõààðàõ âý?

Âàêöèí õèéëãýõ ¿åä òà þó àíõààðàõ âý?

• Òàíû õ¿¿õäèéí âàêöèí õèéëãýõ ºäºð áîëìîãö ýì÷, ñóâèëàã÷ààð øààðäóóëàëã¿é õóãàöààíäàà î÷èõ

• Ñóì, ºðõèéí ýì÷èä õ¿¿õäýý çààâàë ¿ç¿¿ëæ ýð¿¿ë áàéãàà ýñýõèéã òîãòîîëãîíî. ªìíºõ âàêöèíæóóëàëòûí äàðàà óðâàë èëýðñýí áîë ýì÷èä õýëýõ.

• ßìàð âàêöèíû õýä äýõ òóíã òàðèóëàõ áîëñîí òóõàé ýð¿¿ë ìýíäèéí äýâòýðò íü áè÷¿¿ëæ àâàõ

• Õ¿¿õäèéíõýý ñýðãèéëýõ òàðèëãûí êàðò, ýð¿¿ë ìýíäèéí äýâòðèéã àâ÷ î÷èõ

• Ýì÷èä ¿ç¿¿ëñýí òóõàéí ºäºð íü âàêöèíûã õèéëãýõ

1. Õ¿¿õýääýý ÿìàð âàêöèí õèéëãýæ áàéãàà òóõàé ìýäýýëëèéã ñóâèëàã÷ààñ àâàõ.

2. Âàêöèíû äóóñàõ õóãàöààã õàðàõ.

3. Âàêöèí õèéõ ñóâèëàã÷ íü âàêöèí òàðèõ á¿ðä ãàðàà ñàâàíäàæ óãààæ õàëäâàðã¿éòãýíý.

4. ªºðºº ýâäýðäýã íýã óäààãèéí, øèíý ç¿¿ òàðèóð õýðýãëýíý. Õýðýãëýñýí ç¿¿ òàðèóðûã çîðèóëàëòûí àþóëã¿é õàéðöãàíä õèéíý.

Âàêöèíû øîøãîíû ìîíèòîðûí ºí㺠ººð÷ëºãäñºí áîë õýðýãëýõã¿é

20 21

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

• Õ¿¿õýääýý âàêöèí õèéëãýñýí òóõàé ñýðãèéëýõ òàðèëãûí êàðòàíä íü òýìäýãë¿¿ëæ óã äýâòýðýý íàñàí òóðøäàà õàäãàëàõ õýðýãòýé. Ýíý íü òóõàéí õ¿íèé òîäîðõîé ºâ÷íèé ýñðýã äàðõëààæóóëàëò õèéëãýñýí ãýñýí áàðèìò áîëîí ¿ëääýã.

• Âàêöèí òàðèóëìàãö ýì÷èéí õàæóóä 30 ìèíóò áàéëãàæ õ¿¿õäýý àæèãëààðàé.

Âàêöèí õèéëãýñíèé äàðàà òà þó àíõààðàõ âý? Òàíû àíõààðàõ ç¿éë

• Âàêöèí òàðèõ ¿åä õ¿¿õäèéã õºäºë㺺íã¿é, ñàéí áàðèõ.

• Âàêöèí òàðèóëìàãö òàðüñàí õýñãèéã 纺ëºí äàðàõ áºãººä ¿ðæ, íóõàæ áîëîõã¿é.

• Âàêöèí õèéëãýñíèé äàðàà õ¿¿õäèéã óéëóóëàõã¿é òàéâàí áàéëãàõ, ñàéí õîîëëîæ, øèíãýí ñàéí ºãºõ.

• Õ¿¿õäýý öàã àãààðò òîõèðóóëàí äààðóóëàõã¿é, õàëóóöóóëàõã¿éãýýð õóâöàñëààðàé.

• Âàêöèíû äàðààãèéí òóíã õèéëãýõýýð î÷èõäîî ºìíºõ âàêöèí õèéëãýñíèé äàðàà øèíæ òýìäýã èëýðñýí áîë ýì÷èä õýëýýðýé.

• Âàêöèí òàðüñàí õýñýã ãàçàðò áîîëò õèéõ, ÿìàð íýãýí ýì, òîñ ò¿ðõýõ øààðäëàãàã¿é.

• Âàêöèí òàðüñàí ãàçðûã ìààæèõã¿é, öîõèõã¿é, øàõàõã¿é, áîõèðäóóëàõã¿é áàéëãàõ.

• Õ¿¿õäýý òýâýð÷ ñààòóóëàõäàà âàêöèí òàðüñàí ãàçàðò õ¿ð÷ õºíäºõã¿é áàéõ.

Çөâëөìæ

22 23

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà Ýöýã ýõ÷¿¿ä, àñðàí õàëàìæëàã÷ íàðò çîðèóëàâ

Âàêöèí òàðèóëñàí õ¿¿õýä õàëóóðàõ, òàðüñàí ãàçàð õºíä¿¿ðëýõ, õàâäàõ, óéëàãíàõ, öî÷ðîìõîé áîëîõ, õîîëîíäîî äóðã¿é áîëîõ, ÷àíãààð òàñðàëòã¿é óéëàõ, íîéðìîãëîí óíòààðàõ çýðýã øèíæ òýìäýã èëýðâýë:

• Õºõººð íü ñàéí õîîëëîõ áóþó öàé, õÿðàì, öýâýð óñ çýðýã øèíãýí ñàéí óóëãàõ.

• Õýðýâ äýýðõ øèíæ, òýìäýã¿¿ä 2 õîíîãîîñ äýýø õóãàöààíä èëýðâýë ñóì, ºðõèéí ýì÷èä ¿ç¿¿ëæ çºâëºãºº àâàõ, ýì÷èéí çààâðààð øèíæ òýìäýãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýã õèéõ íü ç¿éòýé.

Ýöýã, ýõ÷¿¿ä òà á¿õýí îðøèí ñóóãàà ãàçðààñàà øèëæèõ òîõèîëäîëä õ¿¿õäèéíõýý ñýðãèéëýõ òàðèëãûí êàðò, ýð¿¿ë ìýíäèéí äýâòðèéã õàðúÿà ºðõ, ñóìûí ýì÷ýýñýý àâ÷, î÷èõ ãàçàðòàà á¿ðòã¿¿ëýí âàêöèíàà ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéëãýõ ¸ñòîé.

• Òà òîâëîëûí äàãóó õèéãäýæ áóé âàêöèí, ç¿¿ òàðèóðò ÿìàð÷ òºëáºð òºëºõã¿é

• Õ¿¿õäèéí âàêöèíûã òîâëîë àëäàãäóóëàõã¿é áàéõàä òàíû ¿¿ðýã àñàð èõ þì.

Äàðõëààæóóëàëòòàé õîëáîîòîé ìýäýýëýë àâàõûã õ¿ñâýë Àéìàã, íèéñëýëèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí ãàçàð, Ä¿¿ðãèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí íýãäýëèéí äàðõëààæóóëàëòûí êàáèíåò, ñóì, ºðõèéí ýì÷èä õàíäàæ áîëíî. Õàëäâàðò ªâ÷èí Ñóäëàëûí ¯íäýñíèé Òºâèéí Äàðõëààæóóëàëòûí àëáàíû 451798, www.nccd.gov.mn õàÿãààð ìýäýýëýë àâ÷ áîëíî.

Ýöýã ýõ÷¿¿äèéí àíõààðàëä

1. Äàðõëààæóóëàëò ïðàêòèêò, 2004îí

2. Õ¿¿õäèéí äàðõëààæóóëàëòûí òàëààðõ ýöýã ýõ÷¿¿äýä çîðèóëñàí ãàðûí àâëàã, Àìåðèêèéí ºâ÷íèé õÿíàëò ñýðãèéëýëòèéí òºâ, 2011 îí

3. “Äàðõëààæóóëàëò” ýöýã, ýõ÷¿¿äýä çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãà 2003, 2006, 2008 îí, Ñ.Íàðÿä

4. “Âàêöèí õýìýýõ ýýëòýé ¿õýðæèí”, 2004 îí, Ï.Íÿìäàâàà

5. Õàëäâàðò ºâ÷íèé õÿíàëòûí ëàâëàõ, 2010 îí

Àøèãëàñàí ìàòåðèàë

24

Òàíû õ¿¿õäýä õèéãäýõ äàðõëààæóóëàëòûí òóõàé ãàðûí àâëàãà

Birth dose whithin the 24 hours

2 months

3 months

4 months

9 months

2 months

7 months

15 months

BCD I dose

Hepatitis B (Hep B) I dose

Polio (OPV) I dose II dose III dose IV dose

Pentavalent(DTP+HepB+Hib)

I dose II dose III dose

Measles Mumps Rubella (MMR)

I dose II dose

Diphtheria Tetanus (DT) I dose II dose

Schedule

Vaccines

Birth dose whithin the 24 hours

2 months

3 months

4 months

9 months

1 year 2 months

2 months

7 months

15 months

Hepatitis A (Hep A) I dose II dose

Schedule

Vaccines

National immunization schedule