47
Θηλασμός Θηλασμός , , μπιμπερό και μπιμπερό και δόντια δόντια Στέλιος Παπαβέντσης Στέλιος Παπαβέντσης MBBS MRCPCH DCH IBCLC MBBS MRCPCH DCH IBCLC 05/15 05/15 www.pediatros-thes.gr www.pediatros-thes.gr www.childnurture.com www.childnurture.com

θηλασμός και δόντια

  • Upload
    papave1

  • View
    1.729

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: θηλασμός και δόντια

ΘηλασμόςΘηλασμός, , μπιμπερό και μπιμπερό και δόντιαδόντια

Στέλιος Παπαβέντσης Στέλιος Παπαβέντσης MBBS MRCPCH DCH IBCLCMBBS MRCPCH DCH IBCLC05/1505/15

www.pediatros-thes.grwww.pediatros-thes.grwww.childnurture.comwww.childnurture.com

Page 2: θηλασμός και δόντια

Περίγραμμα ομιλίαςΠερίγραμμα ομιλίας

Οφέλη θηλασμού (και μετά το έτος)Οφέλη θηλασμού (και μετά το έτος) Θηλασμός και τερηδόναΘηλασμός και τερηδόνα Τεκμηριωμένοι παράγοντες κινδύνουΤεκμηριωμένοι παράγοντες κινδύνου Μη θηλασμός και στοματικές ανωμαλίεςΜη θηλασμός και στοματικές ανωμαλίες Τερηδόνα σε μικρά παιδιά: πρόληψη και Τερηδόνα σε μικρά παιδιά: πρόληψη και

αντιμετώπισηαντιμετώπιση Αποθηλασμός: πως;Αποθηλασμός: πως;

Page 3: θηλασμός και δόντια

Αποκλειστικός θηλασμός για έξι μήνες, Αποκλειστικός θηλασμός για έξι μήνες, έπειτα συνέχιση θηλασμού έως έπειτα συνέχιση θηλασμού έως τουλάχιστον τουλάχιστον δύο ετώνδύο ετών

Χωρίς ανώτερο όριο, για όσο επιθυμούν Χωρίς ανώτερο όριο, για όσο επιθυμούν μητέρα και παιδίμητέρα και παιδί

Καμία απόδειξη βλάβης > οφέλουςΚαμία απόδειξη βλάβης > οφέλους Ανθρωπολογικές έρευνες: διάρκεια Ανθρωπολογικές έρευνες: διάρκεια

γαλουχίας στον άνθρωπο 2 ½ με 7 χρόνιαγαλουχίας στον άνθρωπο 2 ½ με 7 χρόνια

Page 4: θηλασμός και δόντια

Μόλις 6% των βρεφών θήλαζαν στους 12 μήνες Μόλις 6% των βρεφών θήλαζαν στους 12 μήνες (2009)(2009)

Αντικείμενο πολιτισμικής καταδίκης, κοινωνικού Αντικείμενο πολιτισμικής καταδίκης, κοινωνικού ρατσισμού, στιγματισμού παιδιού και μητέρας, ρατσισμού, στιγματισμού παιδιού και μητέρας, ενδο-οικογενειακών τριβών, αναίτιας ενδο-οικογενειακών τριβών, αναίτιας ενοχοποίησηςενοχοποίησης

Μύθοι της κουλτούρας μπιμπερό που Μύθοι της κουλτούρας μπιμπερό που διαιωνίζονται και από επαγγελματίες υγείαςδιαιωνίζονται και από επαγγελματίες υγείας

Οδηγίες βασισμένες σε πολιτισμικές αντιλήψεις Οδηγίες βασισμένες σε πολιτισμικές αντιλήψεις και προσωπικά βιώματα και όχι στην επιστήμηκαι προσωπικά βιώματα και όχι στην επιστήμη

Page 5: θηλασμός και δόντια

Ανάλογη με την συχνότητα θηλασμούΑνάλογη με την συχνότητα θηλασμού Υψηλότερη συγκέντρωση λιπαρών και Υψηλότερη συγκέντρωση λιπαρών και

κυρίως ωφέλιμα λιπαράκυρίως ωφέλιμα λιπαρά 30% απαιτούμενης ενέργειας30% απαιτούμενης ενέργειας 45% των αναγκαίων πρωτεινών45% των αναγκαίων πρωτεινών 35% των απαιτήσεων σε ασβέστιο35% των απαιτήσεων σε ασβέστιο 75% των αναγκών σε βιταμίνη Α75% των αναγκών σε βιταμίνη Α 60% των αναγκών σε βιταμίνη 60% των αναγκών σε βιταμίνη CC 95% 95% των αναγκών σε βιταμίνη Β12των αναγκών σε βιταμίνη Β12

Mandel et al, Pediatrics 2005

Page 6: θηλασμός και δόντια

Αμερικανική Ακαδημία Οικογενειακών Αμερικανική Ακαδημία Οικογενειακών Γιατρών: τα παιδιά που αποθηλάζουν πριν Γιατρών: τα παιδιά που αποθηλάζουν πριν τα δύο τους χρόνια βρίσκονται σε τα δύο τους χρόνια βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο νοσηρότηταςαυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας

Προστατευτική επίδραση και αθροιστικού Προστατευτική επίδραση και αθροιστικού θηλασμού και παροντικού θηλασμούθηλασμού και παροντικού θηλασμού

Κλινική εμπειρία: ιώσεις και παιδικοί Κλινική εμπειρία: ιώσεις και παιδικοί σταθμοί/ απουσία συστηματικών ερευνώνσταθμοί/ απουσία συστηματικών ερευνών

Page 7: θηλασμός και δόντια

Συνεχιζόμενο χτίσιμο του ανοσοποιητικού συστήματος Συνεχιζόμενο χτίσιμο του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού (0-5 ετών)του παιδιού (0-5 ετών)

IGA 1gr/ IGA 1gr/ μέρα ανεξάρτητα όγκου γάλακτος! (ίδια λήψη μέρα ανεξάρτητα όγκου γάλακτος! (ίδια λήψη σε πρωτόγαλα, αποκλειστικό θηλασμό ΚΑΙ συνεχιζόμενο σε πρωτόγαλα, αποκλειστικό θηλασμό ΚΑΙ συνεχιζόμενο μετά το έτος)μετά το έτος)

Λυσοζύμη, σε μεγαλύτερη συγκέντρωση άνω του έτους!Λυσοζύμη, σε μεγαλύτερη συγκέντρωση άνω του έτους! Πολυδύναμα αρχέγονα κύτταρα και ανοσολογικά Πολυδύναμα αρχέγονα κύτταρα και ανοσολογικά

κύτταρα σε εκατομμύρια ανά κύτταρα σε εκατομμύρια ανά ml ml μητρικού γάλακτος ΚΑΙ μητρικού γάλακτος ΚΑΙ στους 15 μήνες!στους 15 μήνες!

Χωροχρονική μοναδικότητα και συνεχής προσαρμογή Χωροχρονική μοναδικότητα και συνεχής προσαρμογή στο οικογενειακό οικοσύστημα (αέναη οικολογική στο οικογενειακό οικοσύστημα (αέναη οικολογική ισορροπία)ισορροπία)

Page 8: θηλασμός και δόντια

Αντικαρκινικοί παράγοντεςΑντικαρκινικοί παράγοντες Αναπτυξιακοί παράγοντεςΑναπτυξιακοί παράγοντες

Ραγδαία ωρίμανση γαστρεντερικούΡαγδαία ωρίμανση γαστρεντερικού Ραγδαία ωρίμανση εγκεφάλου – Ραγδαία ωρίμανση εγκεφάλου –

μυελινοποίησημυελινοποίηση

Ένζυμα που συμπληρώνουν την πέψηΈνζυμα που συμπληρώνουν την πέψη Ορμόνες που συμπληρώνουν τα ορμονικά Ορμόνες που συμπληρώνουν τα ορμονικά

συστήματα του μικρού παιδιού (ωκυτοκίνη συστήματα του μικρού παιδιού (ωκυτοκίνη έναντι ορμονών στρες)έναντι ορμονών στρες)

Page 9: θηλασμός και δόντια

MRI scans: MRI scans: σημαντικά ενισχυμένη σημαντικά ενισχυμένη εγκεφαλική αύξηση και σημαντικά εγκεφαλική αύξηση και σημαντικά αυξημένος όγκος λευκής ουσίας σε αυξημένος όγκος λευκής ουσίας σε μετωπιαίες περιοχές σε παιδιά που μετωπιαίες περιοχές σε παιδιά που θήλασαν > 1χρόνο, συγκριτικά με < θήλασαν > 1χρόνο, συγκριτικά με < 1χρόνο1χρόνο

CL Sean et al, NeuroImage 2013

Page 10: θηλασμός και δόντια

Προοπτική μελέτη στη Δανία από το ’60Προοπτική μελέτη στη Δανία από το ’60 Δοσοεξαρτώμενη σχέση διάρκειας θηλασμού Δοσοεξαρτώμενη σχέση διάρκειας θηλασμού

και και IQ IQ ενηλίκωνενηλίκων Μέσο Μέσο IQ 99.4 IQ 99.4 για όσους θήλασαν < μήνα, 104 για όσους θήλασαν < μήνα, 104

για όσους θήλασαν > 9 μηνώνγια όσους θήλασαν > 9 μηνών

Mortensen et al, JAMA 2002

Page 11: θηλασμός και δόντια

Θηλασμός 24 μηνών και άνω Θηλασμός 24 μηνών και άνω συσχετίστηκε με μείωση κινδύνου συσχετίστηκε με μείωση κινδύνου αναπνοής από το στόμα σε ηλικία 6-9 αναπνοής από το στόμα σε ηλικία 6-9 ετώνετών

Δοσο-εξαρτώμενη μείωση δεικτών Δοσο-εξαρτώμενη μείωση δεικτών αθηροσκλήρωσης με διάρκεια θηλασμού αθηροσκλήρωσης με διάρκεια θηλασμού σε δείγμα γεννημένων 1937-39σε δείγμα γεννημένων 1937-39

Limeira et al, Eur J Paed, 2013

Martin et al, Arterioscler 2005

Page 12: θηλασμός και δόντια

Θηλασμός > 18 μηνών συσχετίστηκε με Θηλασμός > 18 μηνών συσχετίστηκε με σημαντικά καλύτερη ανοχή γλυκόζης και σημαντικά καλύτερη ανοχή γλυκόζης και λιγότερη αντίσταση στην ινσουλίνη στα 5 λιγότερη αντίσταση στην ινσουλίνη στα 5 έτη έτη

Θηλασμός > έτους:Θηλασμός > έτους: 20 φορές μικρότερος κίνδυνος ορθοδοντικών 20 φορές μικρότερος κίνδυνος ορθοδοντικών

προβλημάτων σε παιδιά 3-6 ετών, σε προβλημάτων σε παιδιά 3-6 ετών, σε σύγκριση με όσα δεν θήλασανσύγκριση με όσα δεν θήλασαν

5 φορές μικρότερος κίνδυνος σε σύγκριση με 5 φορές μικρότερος κίνδυνος σε σύγκριση με όσα θήλασαν 6-12 μήνεςόσα θήλασαν 6-12 μήνες

Veena et al, Diabetologia 2011

Kobayashi et al, Am J Orthod 2010

Page 13: θηλασμός και δόντια

Μείωση 4.3% του κινδύνου καρκίνου Μείωση 4.3% του κινδύνου καρκίνου μαστού με κάθε 12 μήνες επιπλέον μαστού με κάθε 12 μήνες επιπλέον θηλασμούθηλασμού

““ΤΤhe cumulative incidence of breast he cumulative incidence of breast cancer in developed countries would be cancer in developed countries would be reduced from 6.3 to 3.9 per 100 women reduced from 6.3 to 3.9 per 100 women by age 70, if women had the average by age 70, if women had the average lifetime duration of breastfeeding that lifetime duration of breastfeeding that had been prevalent in developing had been prevalent in developing countries”countries” Collaborative Group, Lancet 2002

Page 14: θηλασμός και δόντια

Συνολικός Συνολικός lifetime lifetime θηλασμόςθηλασμός

Σε σύγκριση με θηλασμό 0-Σε σύγκριση με θηλασμό 0-11 μήνες11 μήνες

12-23 μήνες12-23 μήνες Μείωση κινδύνου 66.3%Μείωση κινδύνου 66.3%

24-35 μήνες24-35 μήνες Μείωση κινδύνου 87.4%Μείωση κινδύνου 87.4%

36-47 μήνες36-47 μήνες Μείωση κινδύνου 94%Μείωση κινδύνου 94%

De Silva et al, Cancer Epidemiology 2010

Page 15: θηλασμός και δόντια

Ωοθηκών: Ωοθηκών: OR 0.56 OR 0.56 για μέση διάρκεια για μέση διάρκεια θηλασμού 18 μήνες και άνω, συγκριτικά θηλασμού 18 μήνες και άνω, συγκριτικά με καθόλου θηλασμό με καθόλου θηλασμό

Καρκίνος ενδομητρίου Καρκίνος ενδομητρίου

Jordan et al, Cancer Causes 2012

Page 16: θηλασμός και δόντια

Μετα-ανάλυση με 270 χιλιάδες άτομαΜετα-ανάλυση με 270 χιλιάδες άτομα Δοσο-εξαρτώμενη, στατιστικά σημαντικά Δοσο-εξαρτώμενη, στατιστικά σημαντικά

αντίστροφη συσχέτιση διάρκειας αντίστροφη συσχέτιση διάρκειας θηλασμού και εμφάνισης διαβήτη τύπου 2θηλασμού και εμφάνισης διαβήτη τύπου 2

RR 0.68 RR 0.68 στην ομάδα θηλασμού άνω έτους στην ομάδα θηλασμού άνω έτους σε σύγκριση με ομάδα που δεν θήλασανσε σύγκριση με ομάδα που δεν θήλασαν

Για κάθε επιπλέον χρόνο θηλασμού, Για κάθε επιπλέον χρόνο θηλασμού, περαιτέρω μείωση κινδύνου κατά 15%περαιτέρω μείωση κινδύνου κατά 15%

Aune et al, Nutr Metab 2014

Stuebe et al, JAMA 2005

Page 17: θηλασμός και δόντια

Δοσο-εξαρτώμενη μείωση κινδύνου μεταβολικού Δοσο-εξαρτώμενη μείωση κινδύνου μεταβολικού συνδρόμουσυνδρόμου

Δοσο-εξαρτώμενη μείωση ολικής λιπώδους Δοσο-εξαρτώμενη μείωση ολικής λιπώδους μάζας και ποσοστούμάζας και ποσοστού

HR 1.22 HR 1.22 για εμφάνιση υπέρτασης σε μητέρες για εμφάνιση υπέρτασης σε μητέρες που δεν θήλασαν, σε σύγκριση με όσες θήλασαν που δεν θήλασαν, σε σύγκριση με όσες θήλασαν > 12μήνες (56000 συμμετέχουσες> 12μήνες (56000 συμμετέχουσες

Ram 2008, Gunderson 2010

Wiklund et al, Public Health Nutr 2012

Stuebe et al, Am J Epidemiology 2011

Page 18: θηλασμός και δόντια

Προστασία από μεταβολικό Προστασία από μεταβολικό σύνδρομοσύνδρομο

Δεδομένα από 140 Δεδομένα από 140 χιλιάδες γυναίκες στις χιλιάδες γυναίκες στις ΗΠΑ, μέσης ηλικίας 63 ΗΠΑ, μέσης ηλικίας 63 ετώνετών

10% μικρότερη 10% μικρότερη πιθανότητα για πιθανότητα για υπέρταση,10% μικρότερη υπέρταση,10% μικρότερη για στεφανιαία νόσο, 20% για στεφανιαία νόσο, 20% λιγότερο υπερλιπιδαιμία λιγότερο υπερλιπιδαιμία για κάθε 12μηνο για κάθε 12μηνο θηλασμούθηλασμού

Schwarz EB et al. Schwarz EB et al. Duration of Duration of lactation and risk factors for lactation and risk factors for maternal cardiovascular disease.maternal cardiovascular disease. Obstet Gynecol. 2009;113(5):974-Obstet Gynecol. 2009;113(5):974-82.82.

Γυναίκες που Γυναίκες που δεν θήλασαν δεν θήλασαν ποτέ και ποτέ και πάσχουν από:πάσχουν από:

Γυναίκες που Γυναίκες που θήλασαν θήλασαν τουλάχιστον τουλάχιστον για 1 χρόνο για 1 χρόνο και πάσχουν και πάσχουν από:από:

ΥπέρτασηΥπέρταση 42.1%42.1% 38.6%38.6%

Διαβήτη 2Διαβήτη 2 5.3%5.3% 4.3%4.3%

ΥπερλιπιδαιμίαΥπερλιπιδαιμία 14.8%14.8% 12.3%12.3%

Στεφανιαία Στεφανιαία νόσονόσο

9.9%9.9% 9.1%9.1%

Page 19: θηλασμός και δόντια

Million Women Study, UK (740 Million Women Study, UK (740 χιλιάδες χιλιάδες συμμετέχουσες μετά εμμηνόπαυση)συμμετέχουσες μετά εμμηνόπαυση)

1% μικρότερο 1% μικρότερο BMI BMI για κάθε 6 μήνες για κάθε 6 μήνες θηλασμούθηλασμού

Αντιρροπιστική στις εγκυμοσύνες Αντιρροπιστική στις εγκυμοσύνες επίδραση του θηλασμούεπίδραση του θηλασμού

Bobrow KL et al. IJ Obes 2013

Page 20: θηλασμός και δόντια

7000 γυναίκες > 50 ετών στην Κίνα7000 γυναίκες > 50 ετών στην Κίνα Συνολικός Συνολικός lifetime lifetime θηλασμόςθηλασμός 3 3 ετών και ετών και

άνω σχετίζεται με μείωση του κινδύνου άνω σχετίζεται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης ρευματοειδούς αρθρίτιδας στο εμφάνισης ρευματοειδούς αρθρίτιδας στο μισόμισό

Ραγδαία αύξηση αυτοάνοσων σε μέση και Ραγδαία αύξηση αυτοάνοσων σε μέση και Τρίτη ηλικία τις τελευταίες δεκαετίες…Τρίτη ηλικία τις τελευταίες δεκαετίες…ταυτόχρονα με ραγδαία μείωση ποσοστών ταυτόχρονα με ραγδαία μείωση ποσοστών θηλασμού θηλασμού

Adab P et al, Rheumatology 2014

Page 21: θηλασμός και δόντια

Δοσο-εξάρτηση σε δείγμα 120000 Δοσο-εξάρτηση σε δείγμα 120000 γυναικών στη Σουηδίαγυναικών στη Σουηδία RR 0.8 RR 0.8 για 12-23 μήνες συνολικού θηλασμούγια 12-23 μήνες συνολικού θηλασμού RR 0.5 RR 0.5 για 24 και άνω μήνες συνολικού για 24 και άνω μήνες συνολικού

θηλασμούθηλασμού

Karlson et al, Arthritis Rheum 2009

Page 22: θηλασμός και δόντια

Συνολικός θηλασμός και υγεία στην τρίτη Συνολικός θηλασμός και υγεία στην τρίτη ηλικία (κράση παλιών γιαγιάδων;)ηλικία (κράση παλιών γιαγιάδων;)

Γυναίκες με 3, 4, 6, ή 8 συνολικά χρόνια Γυναίκες με 3, 4, 6, ή 8 συνολικά χρόνια θηλασμού στην αναπαραγωγική ηλικία θηλασμού στην αναπαραγωγική ηλικία έχουν αυξημένη πιθανότητα για έχουν αυξημένη πιθανότητα για μεγαλύτερη ηλικία εμμηνόπαυσης, άρα:μεγαλύτερη ηλικία εμμηνόπαυσης, άρα: Καθυστέρηση ή μείωση κινδύνου νοσημάτων Καθυστέρηση ή μείωση κινδύνου νοσημάτων

φθοράς στην τρίτη ηλικία (καρκίνοι, φθοράς στην τρίτη ηλικία (καρκίνοι, καρδιαγγειακά, αθηροσκλήρωση, άνοια κα)καρδιαγγειακά, αθηροσκλήρωση, άνοια κα)

Page 23: θηλασμός και δόντια

ΟικονομικάΟικονομικά Για την οικογένεια: λιγότερο κόστος αγοράς Για την οικογένεια: λιγότερο κόστος αγοράς

ξένου γάλακτοςξένου γάλακτος Για ταμεία και σύστημα υγείας: πιο υγιή παιδιάΓια ταμεία και σύστημα υγείας: πιο υγιή παιδιά Για εργοδότες: λιγότερες αρρώστιες και ώρες Για εργοδότες: λιγότερες αρρώστιες και ώρες

απουσίαςαπουσίας

Περιβαλλοντικά: Μειώνεται η επιβάρυνση Περιβαλλοντικά: Μειώνεται η επιβάρυνση από την παραγωγή, διακίνηση, χρήση και από την παραγωγή, διακίνηση, χρήση και απόρριψη ξένου γάλακτοςαπόρριψη ξένου γάλακτος

Μείωση κοινωνικής ανισότηταςΜείωση κοινωνικής ανισότητας

Page 24: θηλασμός και δόντια

Όσο περισσότερο διαρκεί ο ΜΘ, τόσο πιο Όσο περισσότερο διαρκεί ο ΜΘ, τόσο πιο πιθανά και πιο ισχυρά τα οφέλη τουπιθανά και πιο ισχυρά τα οφέλη του

Οι μεγαλύτερες διαφορές στην υγεία Οι μεγαλύτερες διαφορές στην υγεία διαπιστώνονται στις επιστημονικές έρευνες διαπιστώνονται στις επιστημονικές έρευνες ανάμεσα σε βρέφη που δε θήλασαν ποτέ και ανάμεσα σε βρέφη που δε θήλασαν ποτέ και εκείνα που πήραν αποκλειστικά το γάλα της εκείνα που πήραν αποκλειστικά το γάλα της μαμάς τους για έξι μήνες, συνεχίζοντας έπειτα με μαμάς τους για έξι μήνες, συνεχίζοντας έπειτα με μακροχρόνιο θηλασμό τουλάχιστον για τα μακροχρόνιο θηλασμό τουλάχιστον για τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής τουςπρώτα δύο χρόνια της ζωής τους

Καμία λογική στο ως δια μαγείας όριοΚαμία λογική στο ως δια μαγείας όριο

Page 25: θηλασμός και δόντια

Αναντικατάστατο μέσο διαπαιδαγώγησης και Αναντικατάστατο μέσο διαπαιδαγώγησης και ρύθμισης συμπεριφοράςρύθμισης συμπεριφοράς

Η ζωή πιο εύκολη: για να κοιμηθεί, για να Η ζωή πιο εύκολη: για να κοιμηθεί, για να βγει από κρίση θυμού, όταν είναι άρρωστο καβγει από κρίση θυμού, όταν είναι άρρωστο κα

Το παράδειγμα (Το παράδειγμα (norm) norm) για τις επόμενες για τις επόμενες γενιές – φαινόμενο ντόμινο:γενιές – φαινόμενο ντόμινο: Μέσα από άλλα παιδιά και οικογένειες που τον Μέσα από άλλα παιδιά και οικογένειες που τον

βλέπουνβλέπουν Εμπειρία ζωής για το ίδιο το παιδί, στην έλλογη Εμπειρία ζωής για το ίδιο το παιδί, στην έλλογη

σφαίρα, για όταν γίνει ενήλικαςσφαίρα, για όταν γίνει ενήλικας

Page 26: θηλασμός και δόντια

Άγκυρα, βάση αναφοράς, Άγκυρα, βάση αναφοράς, καταφύγιο, επανασύνδεση, reboot, καταφύγιο, επανασύνδεση, reboot, επαναφορά, ανανέωση, λήθη και επαναφορά, ανανέωση, λήθη και επάνοδος στην αρχική κατάσταση, επάνοδος στην αρχική κατάσταση, reload, reload, παρηγοριά και ανακούφιση. παρηγοριά και ανακούφιση. Το στήθος της μαμάς για κάθε Το στήθος της μαμάς για κάθε νήπιο. Θερμίδες και γέμισμα του νήπιο. Θερμίδες και γέμισμα του στομαχιού είναι ελάχιστο κομμάτι στομαχιού είναι ελάχιστο κομμάτι από το πολύ ευρύτερο που είναι ο από το πολύ ευρύτερο που είναι ο θηλασμός σε αυτήν την ηλικία..θηλασμός σε αυτήν την ηλικία..

Page 27: θηλασμός και δόντια

If a need is met, it goes away.If a need is met, it goes away.If a need is unmet, it remains a need to be If a need is unmet, it remains a need to be desperately searched into childhood, desperately searched into childhood, teenage and adult years.teenage and adult years.

Jack NewmanJack Newman

Page 28: θηλασμός και δόντια

Κατηγορίες κινδύνων σίτισης των Κατηγορίες κινδύνων σίτισης των βρεφών με ΥΜΓ/ ΕΓΑΒβρεφών με ΥΜΓ/ ΕΓΑΒ

Κίνδυνοι από το μη θηλασμό (μη Κίνδυνοι από το μη θηλασμό (μη περιεχόμενο του ΕΓΑΒ)περιεχόμενο του ΕΓΑΒ)

Κίνδυνοι από το περιεχόμενο/ συστατικά του Κίνδυνοι από το περιεχόμενο/ συστατικά του ΕΓΑΒΕΓΑΒ

Κίνδυνοι από την χρήση μπιμπερόΚίνδυνοι από την χρήση μπιμπερό Κίνδυνοι από την κακή προετοιμασία του Κίνδυνοι από την κακή προετοιμασία του

ΕΓΑΒΕΓΑΒ

Page 29: θηλασμός και δόντια
Page 30: θηλασμός και δόντια

Οι κίνδυνοι υγείας του μη θηλασμούΟι κίνδυνοι υγείας του μη θηλασμού 100% μεγαλύτερο κίνδυνο για 100% μεγαλύτερο κίνδυνο για οξείες λοιμώξεις των ώτων (ωτίτιδα)οξείες λοιμώξεις των ώτων (ωτίτιδα) 47% μεγαλύτερο κίνδυνο για 47% μεγαλύτερο κίνδυνο για έκζεμα (ατοπική δερματίτιδαέκζεμα (ατοπική δερματίτιδα)) 178% μεγαλύτερο κίνδυνο για 178% μεγαλύτερο κίνδυνο για διάρροιες και εμετούς (γαστρεντερική διάρροιες και εμετούς (γαστρεντερική

λοίμωξηλοίμωξη)) 257% μεγαλύτερο κίνδυνο για 257% μεγαλύτερο κίνδυνο για νοσηλεία στο νοσοκομείο για παθήσεις νοσηλεία στο νοσοκομείο για παθήσεις

αναπνευστικού αναπνευστικού κατά τον πρώτο χρόνοκατά τον πρώτο χρόνο της ζωήςτης ζωής 35% μεγαλύτερο κίνδυνο για 35% μεγαλύτερο κίνδυνο για άσθμα χωρίς οικογενειακό ιστορικόάσθμα χωρίς οικογενειακό ιστορικό 32% μεγαλύτερο κίνδυνο για 32% μεγαλύτερο κίνδυνο για παιδική παχυσαρκίαπαιδική παχυσαρκία 64% μεγαλύτερο κίνδυνο για 64% μεγαλύτερο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 23% μεγαλύτερο κίνδυνο για 23% μεγαλύτερο κίνδυνο για οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμίαοξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία 18% μεγαλύτερο κίνδυνο για 18% μεγαλύτερο κίνδυνο για οξεία μυελογενή λευχαιμίαοξεία μυελογενή λευχαιμία 56% μεγαλύτερο κίνδυνο για 56% μεγαλύτερο κίνδυνο για σύνδρομο αιφνιδίου βρεφικού θανάτουσύνδρομο αιφνιδίου βρεφικού θανάτου 138% μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη 138% μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη νεκρωτικής εντεροκολίτιδας νεκρωτικής εντεροκολίτιδας

σε πρόωρασε πρόωρα 4% μεγαλύτερο κίνδυνο για 4% μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο μαστού για την μητέρακαρκίνο μαστού για την μητέρα, σε , σε

σύγκριση με μητέρες που θήλασαν για ένα χρόνοσύγκριση με μητέρες που θήλασαν για ένα χρόνο 27% μεγαλύτερο κίνδυνο για 27% μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο ωοθηκών στην μητέρακαρκίνο ωοθηκών στην μητέρα, σε , σε

σύγκριση με μητέρες που θήλασαν για ένα χρόνο. σύγκριση με μητέρες που θήλασαν για ένα χρόνο.

US Surgeon General, 2011

Page 31: θηλασμός και δόντια

Οι κίνδυνοι του μη θηλασμού: Μ Οι κίνδυνοι του μη θηλασμού: Μ Βρετανία (1)Βρετανία (1)

Εάν οι μισές από τις μητέρες που επί του παρόντος δεν θηλάζουν καθόλου Εάν οι μισές από τις μητέρες που επί του παρόντος δεν θηλάζουν καθόλου θήλαζαν για 18 μήνες κατά την διάρκεια της ζωής τους, τότε στην Μεγάλη θήλαζαν για 18 μήνες κατά την διάρκεια της ζωής τους, τότε στην Μεγάλη Βρετανία θα είχαμε:Βρετανία θα είχαμε:• 865 λιγότερες διαγνώσεις καρκίνου μαστού τον χρόνο• 865 λιγότερες διαγνώσεις καρκίνου μαστού τον χρόνο• Μείωση του συνεπαγόμενου κόστους για το σύστημα υγείας κατά 21 • Μείωση του συνεπαγόμενου κόστους για το σύστημα υγείας κατά 21 εκατομμύρια λίρεςεκατομμύρια λίρες• Βελτιωμένη ποιότητα ζωής που ισοδυναμεί με 10 εκατομμύρια λίρες για • Βελτιωμένη ποιότητα ζωής που ισοδυναμεί με 10 εκατομμύρια λίρες για κάθε ετήσιο πληθυσμό πρωτότοκων μητέρων.κάθε ετήσιο πληθυσμό πρωτότοκων μητέρων.

Εάν το 45% των βρεφών θήλαζαν αποκλειστικά για τουλάχιστον 4 μήνες, και Εάν το 45% των βρεφών θήλαζαν αποκλειστικά για τουλάχιστον 4 μήνες, και εάν το 75% των βρεφών σε νεογνικές μονάδες θήλαζαν κατά το εξιτήριό εάν το 75% των βρεφών σε νεογνικές μονάδες θήλαζαν κατά το εξιτήριό τους, θα είχαμε στην Μεγάλη Βρετανία:τους, θα είχαμε στην Μεγάλη Βρετανία:• 3285 βρέφη κάθε χρόνο λιγότερα στο νοσοκομείο με γαστρεντερίτιδα και • 3285 βρέφη κάθε χρόνο λιγότερα στο νοσοκομείο με γαστρεντερίτιδα και 10637 λιγότερες επισκέψεις σε γιατρό, σώζοντας περισσότερα από 3.6 10637 λιγότερες επισκέψεις σε γιατρό, σώζοντας περισσότερα από 3.6 εκατομμύρια λίρες τον χρόνοεκατομμύρια λίρες τον χρόνο• 5916 λιγότερα βρέφη νοσηλευμένα για αναπνευστική λοίμωξη κάθε • 5916 λιγότερα βρέφη νοσηλευμένα για αναπνευστική λοίμωξη κάθε χρόνο, και 22 χιλιάδες λιγότερες επισκέψεις σε γιατρό το έτος, σώζοντας χρόνο, και 22 χιλιάδες λιγότερες επισκέψεις σε γιατρό το έτος, σώζοντας έτσι περίπου 6.7 εκατομμύρια λίρες κάθε χρόνοέτσι περίπου 6.7 εκατομμύρια λίρες κάθε χρόνο• 21045 λιγότερες επισκέψεις στον γιατρό για διάγνωση μέσης ωτίτιδας, • 21045 λιγότερες επισκέψεις στον γιατρό για διάγνωση μέσης ωτίτιδας, επιφέροντας μείωση κόστους 750 χιλιάδες λίρες τον χρόνοεπιφέροντας μείωση κόστους 750 χιλιάδες λίρες τον χρόνο• 361 λιγότερες διαγνώσεις της δυνητικά θανατηφόρου νεκρωτικής • 361 λιγότερες διαγνώσεις της δυνητικά θανατηφόρου νεκρωτικής εντεροκολίτιδας, σώζοντας έτσι περισσότερες από 6 εκατομμύρια λίρες εντεροκολίτιδας, σώζοντας έτσι περισσότερες από 6 εκατομμύρια λίρες τον χρόνοτον χρόνο

Preventing disease saving resources. UNICEF UK 2012Preventing disease saving resources. UNICEF UK 2012

Page 32: θηλασμός και δόντια

Οι κίνδυνοι του μη θηλασμού: Μ Οι κίνδυνοι του μη θηλασμού: Μ Βρετανία (2)Βρετανία (2)

Εάν ο αριθμός βρεφών που ελάμβαναν έστω και λίγο μητρικό Εάν ο αριθμός βρεφών που ελάμβαναν έστω και λίγο μητρικό γάλα ανέβαινε κατά μόλις 1% στον πληθυσμό, αυτό θα γάλα ανέβαινε κατά μόλις 1% στον πληθυσμό, αυτό θα οδηγούσε σε αύξηση στον Δείκτη Νοημοσύνης IQ που, στο οδηγούσε σε αύξηση στον Δείκτη Νοημοσύνης IQ που, στο εύρος του γενικού πληθυσμού, θα μπορούσε να επιφέρει εύρος του γενικού πληθυσμού, θα μπορούσε να επιφέρει κέρδος στην οικονομική δραστηριότητα κατά 278 εκατομμύρια κέρδος στην οικονομική δραστηριότητα κατά 278 εκατομμύρια λίρες κατά έτος.λίρες κατά έτος.

Μια πολύ μικρή αύξηση των ποσοστών αποκλειστικού Μια πολύ μικρή αύξηση των ποσοστών αποκλειστικού θηλασμού θα μπορούσε να οδηγήσει σε τουλάχιστον 3 θηλασμού θα μπορούσε να οδηγήσει σε τουλάχιστον 3 λιγότερες περιπτώσεις Αιφνιδίου Θανάτου Βρεφών τον χρόνο, λιγότερες περιπτώσεις Αιφνιδίου Θανάτου Βρεφών τον χρόνο, που, πέρα από την αποφυγή απώλειας ανθρώπινων ζωών, που, πέρα από την αποφυγή απώλειας ανθρώπινων ζωών, θα είχε βαθιές συνέπειες στις οικογένειες σώζοντας περίπου θα είχε βαθιές συνέπειες στις οικογένειες σώζοντας περίπου 4.7 εκατομμύρια λίρες τον χρόνο σε χρηματικό κόστος.4.7 εκατομμύρια λίρες τον χρόνο σε χρηματικό κόστος.

Μια μέση αύξηση του μητρικού θηλασμού θα μπορούσε να Μια μέση αύξηση του μητρικού θηλασμού θα μπορούσε να οδηγήσει σε περίπου 5% μείωση της παιδικής παχυσαρκίας, οδηγήσει σε περίπου 5% μείωση της παιδικής παχυσαρκίας, που με τη σειρά της θα έσωζε περίπου 1.6 εκατομμύρια λίρες που με τη σειρά της θα έσωζε περίπου 1.6 εκατομμύρια λίρες κάθε χρόνο.κάθε χρόνο.

Preventing disease saving resources. UNICEF UK 2012Preventing disease saving resources. UNICEF UK 2012

Page 33: θηλασμός και δόντια

Θηλασμός και τερηδόναΘηλασμός και τερηδόνα

Αναζήτηση Αναζήτηση Pubmed Pubmed Breastfeeding or lactation or bottle or infant Breastfeeding or lactation or bottle or infant

formulaformulaANDAND Caries or teeth or dental or tooth decay or Caries or teeth or dental or tooth decay or

malocclusion malocclusion Βρέθηκαν 39 σχετικές έρευνες και ανασκοπήσεις Βρέθηκαν 39 σχετικές έρευνες και ανασκοπήσεις

βιβλιογραφίας μεταξύ 2004 – 2015βιβλιογραφίας μεταξύ 2004 – 2015 Μεθοδολογικά προβλήματα: μικρά δείγματα, Μεθοδολογικά προβλήματα: μικρά δείγματα,

αναδρομικές, μη συνυπολογισμός παραγόντων αναδρομικές, μη συνυπολογισμός παραγόντων κινδύνου κινδύνου

Page 34: θηλασμός και δόντια

Αντικρουόμενα αποτελέσματα (1)Αντικρουόμενα αποτελέσματα (1) Διάρκεια θηλασμού κάτω των 6 μηνών συσχετίστηκε με Διάρκεια θηλασμού κάτω των 6 μηνών συσχετίστηκε με

αυξημένο κίνδυνο τερηδόνας στα 5 έτη, όχι στα 9 (αυξημένο κίνδυνο τερηδόνας στα 5 έτη, όχι στα 9 (Hong Hong et al 2014)et al 2014)

Συχνότητα και σοβαρότητα τερηδόνας σημαντικά Συχνότητα και σοβαρότητα τερηδόνας σημαντικά μικρότερη σε νήπια που είχαν θηλάσει αποκλειστικά μικρότερη σε νήπια που είχαν θηλάσει αποκλειστικά ((Majorana et al 2014)Majorana et al 2014)

Breast-feeding was not a risk factor for ECC after Breast-feeding was not a risk factor for ECC after adjustment for confounders (Nunes et al 2012) adjustment for confounders (Nunes et al 2012)

The burden of milk-bottle feeding at night was a clear The burden of milk-bottle feeding at night was a clear determinant for ECC (OR = 5.5) determinant for ECC (OR = 5.5) whereas breastfeeding per se, its duration, the burden whereas breastfeeding per se, its duration, the burden of breastfeeding at night were notof breastfeeding at night were not (Mohebbi et al 2008)(Mohebbi et al 2008)

Θηλασμός άνω των 2 ετών συσχετίστηκε με αυξημένο Θηλασμός άνω των 2 ετών συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής τερηδόνας, πιο έντονα σε υψηλή κίνδυνο σοβαρής τερηδόνας, πιο έντονα σε υψηλή συχνότητα θηλασμού (συχνότητα θηλασμού (Chaffee et al 2014)Chaffee et al 2014)

Page 35: θηλασμός και δόντια

Αντικρουόμενα αποτελέσματα (2)Αντικρουόμενα αποτελέσματα (2)

After adjusting for potential After adjusting for potential confounders breastfeeding and its duration were confounders breastfeeding and its duration were not associated with the risk for early not associated with the risk for early childhood carieschildhood caries ( (Lida et al 2007)Lida et al 2007)

Πληθυσμιακή παρέμβαση (Πληθυσμιακή παρέμβαση (PROBIT) PROBIT) που αύξησε που αύξησε σημαντικά τα ποσοστά θηλασμού στους 3 και 12 σημαντικά τα ποσοστά θηλασμού στους 3 και 12 μήνες ζωής δεν είχε καμία επίδραση στην μήνες ζωής δεν είχε καμία επίδραση στην συχνότητα τερηδόνας (συχνότητα τερηδόνας (Kramer et al 2007)Kramer et al 2007)

Συσχέτιση σοβαρής πρώιμης τερηδόνας και Συσχέτιση σοβαρής πρώιμης τερηδόνας και θηλασμού άνω των 12 μηνών (θηλασμού άνω των 12 μηνών (Azevedo et al Azevedo et al 2005)2005)

Page 36: θηλασμός και δόντια

Θηλασμός και στοματική χλωρίδαΘηλασμός και στοματική χλωρίδα

Λακτοβάκιλλοι επικρατούν σε Λακτοβάκιλλοι επικρατούν σε αποκλειστικά θηλάζοντα 3 μηνώναποκλειστικά θηλάζοντα 3 μηνών

Αναστέλλουν την ανάπτυξη Αναστέλλουν την ανάπτυξη S mutansS mutans(Holgerson et al 2013)(Holgerson et al 2013) Παρουσία Παρουσία S Mutans S Mutans στη μητέρα αυξάνει στη μητέρα αυξάνει

τον κίνδυνο παρουσίας του και στο τον κίνδυνο παρουσίας του και στο βρέφος (βρέφος (Reed et al 2014)Reed et al 2014)

ΥΜΓ μειώνουν σημαντικά το τοπικό ΥΜΓ μειώνουν σημαντικά το τοπικό PH – PH – όχι το μητρικό γάλα!όχι το μητρικό γάλα!

Page 37: θηλασμός και δόντια

Λακτόζη μητρικού γάλακτοςΛακτόζη μητρικού γάλακτος

Δεν είναι εκεί μόνη της, αλλά σε συνδυασμό με Δεν είναι εκεί μόνη της, αλλά σε συνδυασμό με αντιβιοτικούς και ενζυματικούς παράγοντεςαντιβιοτικούς και ενζυματικούς παράγοντες

Πέπτεται από λακτάση σε γλυκόζη και γαλακτόζη ΌΧΙ Πέπτεται από λακτάση σε γλυκόζη και γαλακτόζη ΌΧΙ στο στόμα αλλά στο στομάχιστο στόμα αλλά στο στομάχι

LLittle evidence of problems with dental decay among our ittle evidence of problems with dental decay among our prehistoric breastfed ancestors prehistoric breastfed ancestors

No significant dental decay in deciduous teeth in other No significant dental decay in deciduous teeth in other mammals mammals

If breastmilk caused decay - evolution would have If breastmilk caused decay - evolution would have selected against it selected against it

It would be evolutionary suicide for breastmilk to cause It would be evolutionary suicide for breastmilk to cause decay decay

Page 38: θηλασμός και δόντια

Θηλασμός = λακτόζη;;Θηλασμός = λακτόζη;;

ΩκυτοκίνηΔεσμός μητέρας παιδιούΧαλάρωση νηπίουΜείωση άγχους αποχωρισμού

Άλλοι θρεπτικοί παράγοντες Αυξητικοί παράγοντεςΟρμόνες – ένζυμα Κύτταρα άμυνας – πολυδύναμαΑντικαρκινικοί παράγοντες προβιοτικά πρεβιοτικάΑντισώματα (IGA) λυσοζύμη (>>) λακτοφερρίνη κα

Λακτόζη

Page 39: θηλασμός και δόντια

Θηλασμός: θηλή και γάλα πίσω Θηλασμός: θηλή και γάλα πίσω από τα δόντια!από τα δόντια!

Απομύζηση γάλακτος με μπιμπερό: τεχνητή θηλή στα δόντια

Page 40: θηλασμός και δόντια

Τερηδόνα σε μικρά παιδιά: πραγματικοί Τερηδόνα σε μικρά παιδιά: πραγματικοί παράγοντες κινδύνου (1)παράγοντες κινδύνου (1)

1.1. Επίπεδο εκπαίδευσης οικογένειαςΕπίπεδο εκπαίδευσης οικογένειας

2.2. Πολλά αδέρφιαΠολλά αδέρφια

3.3. ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ (!!)ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ (!!)

4.4. Κάπνισμα μητέρας και παθητικό κάπνισμαΚάπνισμα μητέρας και παθητικό κάπνισμα

5.5. Αντιβιώσεις κατά την εγκυμοσύνηΑντιβιώσεις κατά την εγκυμοσύνη

6.6. Συχνές αντιβιώσεις σε βρέφηΣυχνές αντιβιώσεις σε βρέφη

7.7. Παρουσία Παρουσία streptococci mutans streptococci mutans στην οικογένειαστην οικογένεια

8.8. Γενετική προδιάθεση (υποπλασία σμάλτου)Γενετική προδιάθεση (υποπλασία σμάλτου)

Page 41: θηλασμός και δόντια

Τερηδόνα σε μικρά παιδιά: πραγματικοί Τερηδόνα σε μικρά παιδιά: πραγματικοί παράγοντες κινδύνου (2)παράγοντες κινδύνου (2)

1.1. Μπιμπερό (άνω του έτους, νυχτερινό τάισμα)Μπιμπερό (άνω του έτους, νυχτερινό τάισμα)

2.2. Γλυκά, χυμοί, αναψυκτικά (ακόμα χειρότερα αν Γλυκά, χυμοί, αναψυκτικά (ακόμα χειρότερα αν είναι σε μπιμπερό)είναι σε μπιμπερό), , συχνά συχνά ενδιάμεσα σνακ ενδιάμεσα σνακ (θηλάζοντα τρώνε λίγο και συχνά!)(θηλάζοντα τρώνε λίγο και συχνά!)

3.3. Καθυστέρηση έναρξης πλυσίματος δοντιών Καθυστέρηση έναρξης πλυσίματος δοντιών (μετά το έτος)(μετά το έτος)

4.4. Μη χρήση οδοντόκρεμας με φθόριοΜη χρήση οδοντόκρεμας με φθόριο

5.5. Μη επίσκεψη σε οδοντίατροΜη επίσκεψη σε οδοντίατρο

Page 42: θηλασμός και δόντια

Μικρό παιδί και τερηδόνα: Μικρό παιδί και τερηδόνα: πρόληψηπρόληψη

Προαγωγή αποκλειστικού θηλασμού και συνεχιζόμενου θηλασμούΠροαγωγή αποκλειστικού θηλασμού και συνεχιζόμενου θηλασμού Όχι πιπίλα μετά τα 2 έτηΌχι πιπίλα μετά τα 2 έτη Όχι μπιμπερό μετά τους 18 μήνες (Όχι μπιμπερό μετά τους 18 μήνες (Health Canada)Health Canada) Όχι νυχτερινά μπιμπερόΌχι νυχτερινά μπιμπερό Όχι άλλα υγρά σε μπιμπερό πριν γάλακτοςΌχι άλλα υγρά σε μπιμπερό πριν γάλακτος Όχι μεγάλες ποσότητες χυμών (<100Όχι μεγάλες ποσότητες χυμών (<100ml/ 24ml/ 24ωρο)ωρο) Όχι γλυκά, όχι συχνά σνακΌχι γλυκά, όχι συχνά σνακ Έγκαιρη έναρξη βουρτσίσματος (με τις πρώτες εκφύσεις)Έγκαιρη έναρξη βουρτσίσματος (με τις πρώτες εκφύσεις) Τακτικό βούρτσισμαΤακτικό βούρτσισμα Σωστές τεχνικές βουρτσίσματος για μικρά παιδιά/ ΜίμησηΣωστές τεχνικές βουρτσίσματος για μικρά παιδιά/ Μίμηση Χρήση οδοντόπαστας ΜΕ ΦΘΟΡΙΟΧρήση οδοντόπαστας ΜΕ ΦΘΟΡΙΟ Έγκαιρη τακτική επαφή με οδοντίατροΈγκαιρη τακτική επαφή με οδοντίατρο Επικέντρωση σε Επικέντρωση σε Target groups/ Target groups/ Ομάδες κινδύνουΟμάδες κινδύνου

Page 43: θηλασμός και δόντια

Μη θηλασμός και προβλήματα Μη θηλασμός και προβλήματα στόματος - γνάθουστόματος - γνάθου

Πιπίλα άνω του έτους και μπιμπερό άνω τωνΠιπίλα άνω του έτους και μπιμπερό άνω των 18 μηνών18 μηνών Περισσότερες λοιμώξεις (άφθες, μυκητίαση, Περισσότερες λοιμώξεις (άφθες, μυκητίαση,

γαστρεντερίτιδες, ωτίτιδες)γαστρεντερίτιδες, ωτίτιδες) Κακή σύγκλιση δοντιών/ εφίππευση/ Κακή σύγκλιση δοντιών/ εφίππευση/ συνάθροισησυνάθροιση/ anterior open bite/ anterior open bite Μπιμπερό και τερηδόναΜπιμπερό και τερηδόνα Παθολογική διάπλαση προσώπου (μακρόστενη κάτω Παθολογική διάπλαση προσώπου (μακρόστενη κάτω

γνάθος, τοξωτή υπερώα, ανοιχτό στόμα, πρόπτωση γνάθος, τοξωτή υπερώα, ανοιχτό στόμα, πρόπτωση γλώσσας, αποφρακτική άπνοια, θορυβώδης αναπνοή, γλώσσας, αποφρακτική άπνοια, θορυβώδης αναπνοή, SIDS)SIDS)

Non-nutritive sucking habits/ Non-nutritive sucking habits/ πιπίλισμα δαχτύλουπιπίλισμα δαχτύλου Προβλήματα άρθρωσης/ λόγουΠροβλήματα άρθρωσης/ λόγου

Page 44: θηλασμός και δόντια

Μη θηλασμός και διαμόρφωση Μη θηλασμός και διαμόρφωση στόματοςστόματος

In children breastfed for In children breastfed for 12 months or more, the 12 months or more, the prevalence of distoclusion prevalence of distoclusion at 3-5 years of age was at 3-5 years of age was 56% lower than in those 56% lower than in those breastfed for shorter breastfed for shorter periods periods ((Caramez et al Caramez et al 2012)2012)

Non-breastfed premature Non-breastfed premature children had a higher risk children had a higher risk of of developing malocclusiondeveloping malocclusion (Guedes et al 2015)(Guedes et al 2015)

Μη Μη θηλασμόςθηλασμός

ΘηλασμόΘηλασμός άνω του ς άνω του έτουςέτους

Posterior Posterior crossbitecrossbite

31.1%31.1% 2.2%2.2%

Anterior Anterior open biteopen bite

31.9%31.9% 6.2%6.2%

Romero et al 2011, Cobayashi et al 2010

Page 45: θηλασμός και δόντια

Συμπέρασμα: μη οριστική Συμπέρασμα: μη οριστική τεκμηρίωσητεκμηρίωση

Καμία οριστική τεκμηρίωση ότι ο θηλασμός συνιστά Καμία οριστική τεκμηρίωση ότι ο θηλασμός συνιστά ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για τερηδόναανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για τερηδόνα

Απαιτούνται μεγάλες, καλά σχεδιασμένες προοπτικές Απαιτούνται μεγάλες, καλά σχεδιασμένες προοπτικές έρευνες από την γέννηση, με συνυπολογισμό όλων των έρευνες από την γέννηση, με συνυπολογισμό όλων των γνωστών παραγόντων κινδύνουγνωστών παραγόντων κινδύνου

Οι οδοντίατροι έχουν ρόλο στην προώθηση του μητρικού Οι οδοντίατροι έχουν ρόλο στην προώθηση του μητρικού θηλασμού ενθαρρύνοντας παράλληλα σωστές πρακτικές θηλασμού ενθαρρύνοντας παράλληλα σωστές πρακτικές στοματικής υγείαςστοματικής υγείας

Προφανώς ΚΑΙ τα θηλάζοντα μπορεί να έχουν τερηδόναΠροφανώς ΚΑΙ τα θηλάζοντα μπορεί να έχουν τερηδόνα View the big picture, View the big picture, όχι ο καθένας στο κουτάκι του όχι ο καθένας στο κουτάκι του

Page 46: θηλασμός και δόντια

Θηλασμός και δόντια: Θηλασμός και δόντια: συμπεράσματασυμπεράσματα

Η γενικευμένη οδηγία για μη ανώτερο όριο θηλασμού δεν οδηγεί σε Η γενικευμένη οδηγία για μη ανώτερο όριο θηλασμού δεν οδηγεί σε πρόβλημα δημόσιας υγείας στα δόντια των μικρών παιδιώνπρόβλημα δημόσιας υγείας στα δόντια των μικρών παιδιών

Ο μακροχρόνιος θηλασμός μειώνει την συχνότητα πιπιλίσματος Ο μακροχρόνιος θηλασμός μειώνει την συχνότητα πιπιλίσματος δαχτύλουδαχτύλου,, πιπίλας και μπιμπερό πιπίλας και μπιμπερό

Δεν μπορεί να τεκμηριωθεί γενικευμένη «προληπτική» οδηγία Δεν μπορεί να τεκμηριωθεί γενικευμένη «προληπτική» οδηγία νυχτερινού αποθηλασμούνυχτερινού αποθηλασμού

Απότομος νυχτερινός αποθηλασμός φέρει κινδύνους: ολικός Απότομος νυχτερινός αποθηλασμός φέρει κινδύνους: ολικός αποθηλασμός, απαρηγόρητο κλάμα, συναισθηματικές και αποθηλασμός, απαρηγόρητο κλάμα, συναισθηματικές και συμπεριφορικές διαταραχέςσυμπεριφορικές διαταραχές

Σε Σε συγκεκριμένασυγκεκριμένα ευαίσθητα παιδιά από άλλους παράγοντες, η ευαίσθητα παιδιά από άλλους παράγοντες, η επίδραση του θηλασμού φαίνεται να έχει να κάνει με τη διάρκεια επίδραση του θηλασμού φαίνεται να έχει να κάνει με τη διάρκεια (αποκλειστικός - έως έτους προστατευτικός παράγοντας, συχνός (αποκλειστικός - έως έτους προστατευτικός παράγοντας, συχνός νυχτερινός άνω 1-2 ετών παράγοντας κινδύνου)νυχτερινός άνω 1-2 ετών παράγοντας κινδύνου)

Σε παιδιά με πρόβλημα, υπάρχουν άλλοι τεκμηριωμένα σημαντικοί Σε παιδιά με πρόβλημα, υπάρχουν άλλοι τεκμηριωμένα σημαντικοί παράγοντες κινδύνου που μπορούν να αντιμετωπιστούνπαράγοντες κινδύνου που μπορούν να αντιμετωπιστούν

Αν παρά τα παραπάνω φαίνεται να χρειάζεται νυχτερινός Αν παρά τα παραπάνω φαίνεται να χρειάζεται νυχτερινός αποθηλασμός και συμφωνούν οι γονείς, πρέπει να γνωρίζουμε πως αποθηλασμός και συμφωνούν οι γονείς, πρέπει να γνωρίζουμε πως γίνεται γίνεται

Page 47: θηλασμός και δόντια

Τακτικές μείωσης θηλασμούΤακτικές μείωσης θηλασμού

Μείωση συχνότηταςΜείωση συχνότητας Νυχτερινός αποθηλασμόςΝυχτερινός αποθηλασμός Συνολικός αποθηλασμός (ποτέ σύσταση Συνολικός αποθηλασμός (ποτέ σύσταση

από οδοντίατρο!)από οδοντίατρο!) Συμβουλευτική από ειδικούς (Συμβουλευτική από ειδικούς (IBCLC/ LLLIBCLC/ LLL))