Шүдний өсөлт хөгжил

Насс-308Ж.Урандэлгэр

ШҮДНИЙ ӨСӨЛТ ХӨГЖИЛ

• ХНАС-ын эмнэл зүйд:

Үүний тулд сүүн шүд ба байнгын шүдний хэвийн өсөлт хөгжлийг таньж мэдэх нь чухал

Шүдгүй байх үе

Байнгын шүдний эгнээ

бий болохЭмчилгээ, оношлогоо

Дэд сэдвүүд-ШҮД БҮРЭЛДЭХ1. Шүдний эх үүсгэвэр тавигдах

1. Шүдний эх үүсгэвэр үүсч хөгжих2. Шүдний цөгц ба сурвалжийн өсөлт

2. Шүдний өсөлт хөгжлийн үе шат1. ӨСӨЛТИЙН ҮЕ2. ЭРДЭСЖИХ ҮЕ3. ШҮД ШҮДЛЭХ ҮЕ4. ЭЛЭГДЛИЙН ҮЕ5. ШИМЭГДЭХ ҮЕ

3. Шүдний өсөлт хөгжлийг үнэлэх арга1. Сүүн ба байнгын шүдний өсөлт хөгжил2. Рентгэн шинжилгээгээр өсөлт хөгжлийг үнэлэх

1. Шүд хэлбэржих үеийн гажиг1. Шүдний эх үүсгэвэрийн хэлбэржилт эхлэх үе, хуваагдлын үеийн өсөлт хөгжлийн гажиг2. Эд ялгаран хөгжих үеийн өсөлт хөгжлийн гажиг3. Хэлбжр ялгаран хөгжих үеийн өсөлт хөгжлийн гажиг4. Коллаген хуримтлагдах үе, эрдэсжилтын үеийн хатуу эдийн хэлбэржилтийн өсөлт

хөгжлийн гажиг

Шүд бүрэлдэх1. Шүдний эх үүсгэвэр тавигдах

1.1 Шүдний эх үүсгэвэр үүсч хөгжих1.1.1 Сүүн шүдний эх үүсгэвэр тавигдах

Шүдний хөхлөг,

тугалмайн эд үүснэ

Шүдний нум

Салстын хучуур эдийн

суурийн давхарга зузаарна

Шүдний ялтас

үүсгэнэ

Шүдний эх үүсгэвэр

үүсч хөгжинө

Паалангийн эд

хэлбэржинэ

Эктодермэндодерм

Паалангийн эрхтэн, шүдний

хөхлөг үүсч хөгжинө

Шүдний уутанцар

Шүдний сурвалж

ясжмаг эд, холбоос эд

үүснэ

Ху.эдийн дотогш түрсэн

эндодермээс Хучуур

эдээс

УХ 6д.х/ургийн урт 10-13 мм/

УХ 8д.хЭрүү хоншоорны нийт

20 ш сүүн шүдСүүн шүдний эх үүсгэвэр гэнэ.

Бундуу хэлбэрийн үе эхэлнэ.

УХ 10д.хМалгай хэлбэрийн

үе эхэлнэ

Хонх хэлбэртэй болно.

Паалангийн ху.эд- амелобласт- пааланХөхлөг- одонтобласт- тугалмай

Ийнхүү шүдний цөгцөн хэсгийн хэлбэржилт явагдана.

1.1.2 байнгын шүдний эх үүсгэвэр тавигдах

• Сүүн шүд ХОНХ хэлбэртэй болох үед түүний хэлэн талд шүдний ялтас сунаж дараагийн шүдний эх үүсгэвэр үүсч эхэлнэ.

• Эндээс үүсч хөгжсөн байнгын шүд нь үүдэн шүд, соёо, бага араа шүд болно.

• Их араа шүд нь сүүн шүдний эх үүсгэвэр дистал талруу сунасан хэсгээс үүсч хөгжинө.

2.Шүдний цөгц ба сурвалжийн өсөлт хөгжил2.1 сүүн шүдний эрдэсжилт

• Тугалмайн эд—цөгцний хэсгээс эхлэн хүзүүвчийн чиглэлд дотор талруу тархаж, зөөлцийн хөндийрүү нарийсна.

• Паалан-шүдний хүзүүвчийн чиглэлд гадна талруу тархана.

Ургийн үед эхийн эрүүл мэнд, хооллолтын байдал хямрахад эрдэсжилтийн эмгэг гажиг үүсч болно

Ургийн 4 сар-сүүн төвийн үүдэн шүдУргийн 6 сар-сүүн 2-р араа

2.2 шүдний цөгц, шүдний сурвалж бүрэн хэлбэржих

Сүүн үүдэн шүдний цөгц-1.5-2.5сартайдСүүн 2-р араа шүдний цөгц- 10-11 сартайд• Гэх мэт төрсний дараа 1 жилийн

дотор сүүн шүднүүдийн хэлбэржилт бүрэн дуусдаг.

• Цөгцний хэлбэржилт дуусах үеээс паалангийн хучуур эдийн гадна ба дотно хөдөлгөөнт хэсэг нь сурвалжийн оройн чиглэлд хөгжиж сурвалж хэлбэржинэ.

• Hertwig-хучуур эдийн бүрхүүл шүдний цөгцний хэсэгт үргэлжлэн

шүдний ялтаснаас үүссэн тугалмай, шүдний уутанцараас үүсэх ясжмаг эд нь шүдний сурвалжийн хэлбэржилтийг хангана.

2.3 Сүүн шүдний сурвалжийн шимэгдэлт

• Сүүн шүд нь физиологийн шимэгдэлтийн үед унаж, дараагийн байнгын шүдээр солигддог.

2.4 байнгын шүдний эрдэсжилт Төрсний дараа 3 жилийн дотор төвийн үүдэн шүднээс эхлэн 2-р их араа хүртэл ээлж дарааллан эрдэсжилт явагддаг. Харин 1-р их араа шүд нь хамгийн эрт буюу төрөх үед эхэлдэг

Шүдний цөгц хэлбэржих хугацаа нь сүүн шүдэнд 3-6 жил болдог.

1-р их араа шүдний цөгц бүрэн хэлбэржих нь 3 нас бөгөөд энэ үеээс эхлэн 2-р их араа шүд эрдэсжилт эхэлнэ.

Шүдний өсөлт хөгжлийн үе шат

• Шүдний өсөлт хөгжлийн процесс гэдэг нь: шүдний эх үүсгэвэр тавигдахаас эхлэн шүд шүдлэх элэгдэх хүртэлх удаан хугацааны өөрчлөлтийг хэлнэ.

1. Өсөлтийн үе1. эхлэх үе-шүдний ялтас бий болох, шүдний эх үүсгэвэрийн ху.эдийн зузаарлаас

үүснэ. /УХ 6д.х/2. Хуваагдлын үе: шүдний эх үүсгэвэрийн эсүүд хуваагдан олширч BUD хэлбэртэй

болох үе. Паалангийн эрхтэн үүсч хөгжинө. /УХ 8д.х/3. Эд ялгаран хөгжих үе: эсүүд ялгаран хөгжиж шүдний хөхлөг, шүдний уутанцар

хэлбэржих үе амелобласт, одонтобласт ялгаран хөгжинө. Хонх хэлбэртэй болно.4. Хэлбэр ялгаран хөгжин үе: амелобласт, одонтобласт эсүүд хил хязгаар тодорхой

болно. Шүдний уутанцараас цементобласт үүснэ. Ирээдүйн шүдний цөгц, сурвалжийн хэмжээ, хэлбэр тодорхой болно.

5. Коллаген хуримтлагдах үе

2. Эрдэсжих үе

• Нэмэгдэж олширсон үндсэн эдэд эрдэс давсууд хуримтлагдан, эдүүд хөгжиж бат бэх болох үе

3.Шүд шүдлэх үе

• Эрүүний ясан дотор шүд шилжиж, бул амны салстыг нэвтлэн цухуйж шүдлэн эсрэг шүдтэйгээ хорших хүртэл үе

4. Элэгдлийн үе

• Шүд шүдлэж дууссаны дараа үйл ажиллагааны дүнд хоршиж байгаа шүднүүд хоорондоо элэгдэл үүсгэх үе

5. Шимэгдэх үе

• Сүүн шүдний сурвалжинд одонтокласт эсийн улмаас шимэгдэлт явагдах үе.

физиологийн- шимэгдэх ёстой цагтаа шимэгдэнэ

Эмгэг- шимэгдэх ёстой цагаасаа эрт, хожуу, огт шимэгдэхгүй

байх...

3. Шүдний өсөлт хөгжлийг үнэлэх арга

• Сүүн шүдний өсөлт хөгжилШүд Эх

үүсгэвэр тавигдах

Эрдэсжилт эхлэх

Цөгц хэлбэржих

Сурвалж хэлбэржих

Сурвалж шимэгдэх

Төвийн үүдэн

УХ 7д.х УХ 4-4.5 сар

1.5-2.5 сар 1.5 нас 4нас

Хажуу үүдэн

УХ 7д.х УХ 4.5 сар 2.5-3 сар 1.5-2 нас 5нас

Соёо УХ 7.5 д.х УХ 5 сар 9сар 3.25нас 7нас

1араа УХ 8 д.х УХ 5 сар 5.5-6 сар 2.5 нас 8нас

2 араа УХ 10 д.х УХ 6 сар 10-11 сар 3нас 8нас

• Байнгын шүдний өсөлт хөгжилШүд Эх үүсгэвэр

тавигдахЭрдэсжилт эхлэх

Цөгц хэлбэржих

Сурвалж хэлбэржих

Сурвалж шимэгдэх

1-р их араа УХ 3.5-4 сар Төрөх үе 2.5-3нас 9-10нас -

Төвийн үүдэн

УХ 5-5.25сар

3-4сар 4-5нас 9-10нас -

Хажуу үүдэн УХ 5-5.5 сар 10-12сар 4-5нас 10-11нас -

Соёо УХ 5.5-6сар 4-5сар 6-7нас 12-15нас -

1 бага араа Төрөх үе 1.5-2нас 5-6нас 12-13нас -

2-р бага араа

7.5-8сар 2-2.5нас 6-7нас 12-14нас -

2р их араа 8.5-9сар 2.5-3нас 7-8нас 14-16нас -

3-р их араа 3.5-4нас 7-10нас 12-16 нас 18-25нас -

Рентген шинжилгээгээр өсөлт хөгжлийг үнэлэх

Nolla рентген зургаар эрдэсжилт, хэлбэржилтийн хөгжлийг 10 үе шат болган ангилсан

Шүд хэлбэржих үеийн гажигшүдний өсөлт хөгжил ба хэлбэржих үеийн гажиг

Өсөлтийн үеЭрдэсжих

үеШүд шүдлэх

үеЭлэгдлийн

үеЭхлэх үе-хуваагдлын үе

Эд ялгаран хөгжих үе

Хэлбэр ялгаран

хөгжих үеЗохицлын үе

Гажигийн онцлог

Шүдний тооны гажиг

Бүтцин гажиг Хэлбэрийн гажиг

Хэмжээний гажиг

Эрдэсжилтийн гажиг

Шүдлэлтийн гажиг

Элэгдлийн гажиг

Паалангийн дутуу хөгжил

• Нянгийн бус эмгэг: хэсгийн болон ерөнхий

• Төрөлхийн гажигууд:үүдэн шүд агт араа бага араа г.м

• Паалангийн дутуу хөгжил /амелобласт эс/

• Динтиногенез /одонтобласт/

• А вит дутагдлын эмгэг /шүдний ху.эдийн/

• Гетчинсоны шүд

• Mulberry molar

• Microdont /жижиг шид/

• Паалангийн дутуу хөгжил:: системийн ба хэсгийн

• Chronological hypoplasia

• Localized enamel pit

• Тугалмайн дутуу хөгжил

• Hepocalcification

• Motted teeth

• Паалангийн зөөлрөлт

• Интерглобуляр тугалмай

• Хожуу шүдлэх:1 ба олон шүд

• Infraversion dentition

• Infravertion tooth

• Давхар шүд• Байрлалын

гажигтай шүд

Маш бага элэгдэл

Паалангийн хэт

хөгжил

Үлдэгдэл ху.эд—уйланхай

Шүдний ху.эд—паалангийн ху.эдийн хавдар

Илүү төвгөр

Илүү шүд, сурвалж dend in dente шүд

Шүдний эдийн хавдар

Одонтома—/паалангийн дусал энгийн нийлмэл одонтома/--илүү шүд

Тугалмайн эд хатуурах: нас, гэмтэл, шүд цоорох өвчний нөлөөгөөр

Эмгэг зуулт Хэт элэгдэл