Upload
arjen-noordzij
View
61
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Algemene effecten van vroegdiagnostiek en screening
Arjen Noordzij, uroloog Spaarne Gasthuis
Geen financiële belangenGeen belangenverstrengeling te melden
Wie gelooft in screening op:
1. Mammacarcinoom?2. Coloncarcinoom?3. Prostaatcarcinoom?4. Ziekte van Alzheimer?5. Syndroom van Down (prenataal)?6. Hypercholesterolaemie?
Stelling
Vroegdiagnostiek (screening) is altijd schadelijk.Sommige vormen van vroegdiagnostiek hebben ook positief effect
Vroegdiagnostiek
• Diagnose voordat er klachten ontstaan• Adagium: beste manier om mensen gezond
te houden is middels vroegdiagnostiek• Voorwaarden
• ‘reservoir’ van ziekte• Diagnostische test
• Wie?
Een test is nooit perfect
• Continue variabele (bijv. PSA, tensie)• Afkappunt• Sensitiviteit• Specificiteit
• Verhoging van sensitiviteit geeft ALTIJD verlaging van de specificiteit (en v.v.)
• Verhoging sensitiviteit => meer ‘patiënten’
Een test is nooit perfect
• Dichotome variabele (bijv. poeptest)• Sensitiviteit• Specificiteit• ‘pseudo dichotomie’
• Wat is de referentie (goudstandaard)?
Een test is nooit perfect
• Screeningtest: sens. & spec. 90%• Resultaat: afwijkend• Kans dat ik ziekte heb?
1. 0% – 25%2. 25% - 50%3. 50% - 75%4. 75% - 100%5. ?
Een test is nooit perfect
• Screeningtest: sens. & spec. 90%• Prevalentie 2%• Resultaat: afwijkend• Kans dat ik ziekte heb?
1. 0% – 25%2. 25% - 50%3. 50% - 75%4. 75% - 100%
Een test is nooit perfect
ziektetest nee ja totaalnormaalafwijkendtotaal 1000
88298
218
980 20
884116
Positief voorspellende waarde: 18/116
Een test is nooit perfect
• Vals negatief• Ten onrechte gerustgesteld• Kans op patiënten/dokters delay
• Vals positief• ‘onnodig’ aanvullend belastend onderzoek• Complicaties• Psychische gevolgen
Effecten van lead-time
• #1 Diagnose wordt vervroegd • #2 Patiënten zijn gemiddeld jonger• #3 Afwijkingen zijn gemiddeld kleiner• #4 Overleving lijkt langer• #5 Vroegdiagnostiek vooral bij ‘jongeren’
• Leeftijd gemiddelde patiënt neemt verder af• Extra aandacht
• Dus vroegdiagnostiek helpt (1)
Effecten van vroegdiagnostiek
• #1 Diagnose wordt eerder gesteld, maar• Tumor heeft ‘langste tijd’ al gehad
Effecten van vroegdiagnostiek
• #6 Overdiagnostiek• #7 Overbehandeling• #8 selectie van minder ‘agressieve’ ziekte• #9 intervaltumoren bij screening zijn
gemiddeld ‘agressiever’• Dus vroegopsporing helpt (2) en• Interval bij screening moet korter (#9)
Effecten van vroegdiagnostiek
• #6 Overdiagnostiek• #10 Toename van het aantal patiënten
• ‘belangrijk gezondheidsprobleem’• #11 Gemiddeld gunstiger prognostische
kenmerken• ‘we zijn op de goede weg’
• Dus vroegopsporing helpt (3)
Effecten van vroegdiagnostiek
• #12 Betere overleving• Overdiagnostiek• Lead-time• Patiënten wordt jonger• Gunstige prognostische factoren
• Je hoeft hier geen patiënten voor te behandelen
• Dus vroegdiagnostiek helpt (4)
Effecten van vroegdiagnostiek
• Mensen overleven ‘dankzij screening’• Niemand overleeft ‘ondanks screening’• Niemand gaat dood ‘aan screening’• Overdiagnostiek op individueel niveau niet
herkenbaar
Meer diagnoses
Meer ziekte Mildere ziekte
Hogere prevalentie Betere uitkomst
ScreeningMeer diagnostiek
Definitie abnormaal
++
SCREENING
overdiagnose
ziekte
genezenniet geholpen
vals +
normaal
leven te ‘danken’
gealarmeerd
gerustgesteld
+ +