Safety BuddyNVVK-Zuid 26-11-2013

Docent

Trainer

HRCoach

Veiligheid

Maastricht Weert

Juni Daalmans

Therapeut

programma• Herhaling vorige keer (Human Factor)

• begrippen bewust / nietbewust / onbewust

• model van breinfuncties rondom veiligheid

• Wat is leren en hoe doen we dat?

• Wat is Safety Buddy?

• Wat is de rol van de Veiligheidskundige?

Bewustzijn

• We kunnen op onze automaat thuis komen

• We hebben dus geen bewustzijn nodig om auto te rijden

• Wat dan wel?

• Hoeveel % van ons gedrag is bewust?

Vormen van bewustzijn

Onbewuste processen

Nietbewusteprocessen

Bewuste processen

3 vormen bewustzijn

Nietbewust: gedragsmachine, automatisch gedrag

Onbewust: oerdriften (overleven, reproduceren, samenleven)

Honger, seksualiteit, groepsgedrag, veiligheid

Patronen die worden aangeleerd en aangeroepen

Bewust: los van bekende, creatief, redeneren, taal

Als nietbewuste er niet uit komt, bij nieuwe of onverwachte gebeurtenissen

Processen in ons brein

Onbewuste processen

Nietbewusteprocessen

Bewuste processen

Coordinatiecentrum

Omgeving

Model van gedrag

• Veiligheidsgedrag

• Motorische handelingen

Model van breinfuncties

Risico begrip =

Het vermogen om risico’s te detecteren te ontdekken in onze omgeving, werkprocessen en plannen.Risico begrip werkt dag en nacht onbewust en scant al onze activiteiten op mogelijke risico’s en losse eindjes.

Als je tijdens het avondeten ineens denkt aan iets dat je overdag vergeten bent, dan is dit proces aan het werk.Risicobegrip komt tot stand door een samenwerking van ons cognitief centrum (begrip) en ons angstcentrum (pas op!)

risicobegrip

Risico Sensitiviteit =

Onze waarneming (sense) en registratie van risico’s in onze omgeving.

Het is het resultaat van een leerproces, waarbij steeds een prikkel gekoppeld wordt aan angst.

Deze combinatie wordt opgeslagen in een speciaal “pas op” archief in ons brein.

Risico sensitiviteit is vooral nietbewust.

risicosensitiviteit

Risico detectie =

De combinatie van risicosensitiviteit en risicobegrip.

Samen vormen ze het startpunt voor vele veiligheidsgerelateerde acties.

Zonder de hulp van de MRI-scanner zouden we het verschil tussen beide processen moeilijk kunnen zien.

risicoevaluatie

Risico evaluatie =

Een inschattingsproces op basis waarvan het brein bepaalt of er actie nodig is om een bepaald risico te verminderen zodat het niet kan leiden tot beschadiging van jezelf of je omgeving.

De potentiele schade en de optredingskans zijn van belang in die afweging.

Ons zelfvertrouwen (inschatting dat we een situatie aankunnen) heeft een grote invloed op risico-evaluatie.

perceptieregels

Perceptie van regels

Regels helpen om gedrag te reguleren.We houden ons meer aan regels als we:- het voordeel ervan inzien,- de balans tussen kosten en opbrengsten reëel vinden.

Helaas zijn kosten meer zichtbaar dan opbrengsten en ook altijd eerder dan de opbrengsten.

Perceptie druk

Druk is middel om paraatheid te creërenGezonde druk ontstaat vanuit besef dreigingOngezonde druk vanuit irritatie of hoge normen. Die creëren we zelf en kan leiden tot niet adequate reacties.

Omgeving (baas) kan druk opvoeren als men teveel in de comfortzone zit en druk reduceren als men zich

paraatheid

Perceptie van teamgedrag.

We zijn zoogdieren, geconditioneerd om bij elkaar te blijven.Lid zijn van de groep hoort bij ons overlevingsmechanisme.

Een groep staat ons maar een beperkte afwijking van de norm toe.Bij te veel afwijking wordt je gepest of verstoten.

We volgen daarom een groep, zelfs als die zich onveilig gedraagt.

perceptie gedragteam

Perceptie gedrag leider

Belangrijk rolmodel met macht Perceptie richt zich vooral op gedrag, in mindere mate op woorden (betekenis)

Vertrouwen door:- consistentie woord-daad- bewaken grenzen

perceptie gedragleider

perceptieveiligheids-

prikkels

Perceptie van veiligheidsprikkels

Sommige processen in ons brein werken op basis van associatie.Hoe sterker de associatie, hoe sterker de neiging om volgens die associatie te handelen.Reclame is op dit principe gebaseerd, veiligheidsgedrag ook.

Veiligheidsgedrag is gerelateerd aan de hoeveelheid en versheid van veiligheidsprikkels die we ontvangen.

veiliggedrag

Veilig gedrag

Veilig gedrag is het resultaat van vele processen die tegelijk in ons brein plaatsvinden.

Deze processen beïnvloeden elkaar wederzijds (+ of -) in stemrondes.

Wil = uitkomst van stemronde.

Verreweg de meest processen zijn niet- of onbewust.

leerprocessen

zenuwcellen

lerenBinnen het brein bestaat leren uit:

1. Aanleggen van verbindingen - uitlopers

2. Vermenigvuldigen van verbindingen- contactpunten

3. Versnellen van verbindingen - witte isolatie - bij hoog gebruik

• kan op commando (woordjes oefenen)

Afleren

Binnen het brein bestaat afleren uit:

•weghalen van isolatie

•afsterven van verbindingen

•afsterven gebeurt alleen als verbinding in onbruik raakt

•kan niet op commando

conclusie leren

• Als je in een keer het goede gedrag kan aanleren

• bespaart dat veel ellende bij het veranderen van gedrag

• De eerste dagen / weken / maanden in een nieuwe functie zijn de wittebroodsweken van goed gedrag

Safety coaching

Hoe kunnen we veilig gedrag leren?

•nieuwe ketens van patronen verwerven

•oude ketens veranderen of stoppen

Hoe komt gedrag tot stand?

!!patroon 1

patroon 2

patroon 3

patroon 4

Trigger

Geautomatiseerd gedrag: 70 km per uur

patroon 1

patroon 2patroon 3

patroon 70

Trigger

70

patroon 1

patroon 2patroon 3

patroon 70

Trigger

Je mag nog maar 50 km per uur rijden!

patroon 50X

50 Leren met hulp

van bewuste

Bewuste kan maar één ding tegelijk doen!

patroon 1

patroon 2patroon 3

patroon 70

Trigger

patroon 50

Patroon 70wordt

opnieuwgeactiveerd

XDenk aan probleem

70

conclusie

• Gedragsverandering van woord naar daad

• kan wel, mits vaak herhaald

• maar is moeizaam, vergt steeds aandacht

• die worden geactiveerd zodra aandacht verslapt

• oude patronen zijn niet weg

Alternatief: Model leren

• komt voort uit oerdrift: bij de groep behoren

• onbewust proces

• kopieren van gedragspatronen

• van modellen die we waarderen

Model leren

patroon 1

patroon 2 patroon 3

patroon 50

Model

Onbewustimiteren

50

voordeel modelleren

• Model blijft aanwezig ->

• Leerproces beloont zichzelf ->

• Imiteren activeert het beloningscentrum in het brein

• Veel kans om gekopieerde patronen sterker te maken door herhaling

Samengevat

• Gedrag bestaat uit nietbewuste patronen

• Aanleren van patronen is veel eenvoudiger dan veranderen

• Modelleren is een krachtige vorm van leren die net als veilig gedrag onbewuste processen inzet om gedrag te vormen

Safety Buddy• Achtergrond: benut de kracht van modelleren

1. Selecteer daarvoor de meest gewenste modellen

2. Zet die in stelling, maak ze belangrijk

3. Leer ze hun kracht als voorbeeld aan te wenden om betere en veiligere collega’s te krijgen

• Principe: coachen door voordoen

wat is safety buddy?

• Een rol, geen functie

• doe je als onderdeel van je reguliere werk

• gekoppeld aan een nieuwe collega

• tijdelijke rol, gedurende inwerkperiode collega

• betreft inwerken op uitvoeren functie en op veiligheid

• coach on the job

wie kan safety buddy zijn?

• Senioriteit in de functie

• Respect/aanzien in de groep

• Kent werkprocessen + voorschriften

• Zelf gevoelig voor risico’s in werk

• Neemt veilig gedrag serieus

safety buddy - inwerken• Neemt nieuwe collega onder de arm

• Inwijden in het ABC van het werk - vraagbaak

• Laat hem zien/voelen waar risico’s in werk liggen

• Laat hem processen + kritische punten begrijpen

• Leert veiligheidsmarges in te bouwen

safety buddy - coachen

De safety buddy leert je ook om:

•gevoelig te worden voor onrustgevoelens

•te beseffen dat lage én hoge druk gevaarlijk zijn

•te beseffen dat we van nature risico tolerant zijn

•te beseffen dat we geneigd zijn om alle wijsheid overboord te zetten om doelen te halen

Rol veiligheidskundige

Staffunctie - niet uitvoerend

•doceren: kennisniveau inzake veiligheid verhogen (hard en zacht)

•instrumenteren / faciliteren -> Safety Buddy

•sensibiliseren

Rol VK bij safety Buddy

• Concept introduceren in organisatie

• Draagvlak over rol creëren bij alle managers

• Zorgdragen dat Buddy’s geselecteerd worden

• Opleiden (laten opleiden) Safety Buddy’s

• Instrumenteren Safety Buddy’s (checklists, Buddy platform)

vragen?

discussie?discussie?discussie?

Meer informatie• Sheets via slideshare

• Website: www.brainbasedsafety.nl

• Boek: Human Behavior in Hazardous Situations (Elsevier)

• Open training in april 2014

• Maandelijks gratis blog, aanmelden via website of nu visitekaartje

• Voorbeelden blog: cultuurverandering, stress/burnout, multitasking, handsfree bellen