Upload
san-aye
View
1.137
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-1
2011 ckESpf? yxrtBudrf? tkyfa& - 1500
wefzdk; ( 600 ) usyf
yHkESdyfa&;ESifh pmtkyfxkwfa0a&;vkyfief;
pmayAdrmef pmwnf;rSL;csKyfu
rSwfyHkwiftrSwf 07492 jzifh yHkESdyfí
rSwfyHkwiftrSwf 03911 jzifhxkwfa0onf/
*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/
2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk
0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&
*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol
udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')
pDpOfwnf;jzwfol - a':EkEk,Of (eef;nGefY,Ofcrf;)
pmwnf;
rsufESmzHk;yef;csD - a0rGefvif;
pmayAdrmefxkwf jynfolYvufpGJpmpOf
EdkifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yfEd kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yf
Ed kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yfEd kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yfEd kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yf
pD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yfpD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yf
pD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yfpD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yfpD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yf
vlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yfvlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yf
vlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yfvlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yfvlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yf
'd k Ywm0efta&;oHk;yg;'d k Ywm0efta&;oHk;yg;
'd k Ywm0efta&;oHk;yg;'d k Ywm0efta&;oHk;yg;'d k Ywm0efta&;oHk;yg;
Ä jynfaxmifpk rNydKuGJa&; .... 'dkYta&;
Ä wkdif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfrI rNydKuGJa&; .... 'dkYta&;
Ä tcsKyftjcmtmPm wnfwHhckdifNrJa&; .... 'dkYta&;
Ä EdkifiHawmfwnfNidrfa&;? &yf&Gmat;csrf;om,ma&;ESifh w&m;Oya'
pdk;rkd;a&;/
Ä trsKd;om; pnf;vHk;nDnGwfrI ckdifrma&;/
Ä pnf;urf;jynfh0aom 'Drkdua&pDpepf &Sifoefckdifrmatmif wnfaqmuf
a&;/
Ä zGJUpnf;yHktajccHOya'ESifhtnD acwfrDzGHUNzdK; wkd;wufaom
EdkifiHawmfopf wnfaqmufa&;/
Ä pdkufysKd;a&;udk ykdrkdzGHUNzKd;wkd;wufatmif aqmif&GufNyD; acwfrDpufrI
EkdifiHxlaxmifa&;ESifh tjcm;pD;yGm;a&;u@rsm;ukdvnf; bufpkH
zGHYNzKd;wkd;wufatmif wnfaqmufa&;/
Ä aps;uGufpD;yGm;a&;pepf yDjyifpGm jzpfay:vma&;/
Ä jynfwGif;jynfyrS twwfynmESifh t&if;tESD;rsm; zdwfac:í
pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufatmif wnfaqmufa&;/
Ä EdkifiHawmf\pD;yGm;a&;wpf&yfvHk;udk zefwD;EdkifrIpGrf;tm;onf
EdkifiHawmfESifhwkdif;&if;om;jynfolwkdY\ vuf0,fwGif&Sda&;/
Ä wpfrsKd;om;vHk;\ pdwf"mwfESifh tusifhpm&dwåjrifhrm;a&;/
Ä trsKd;*kPf? Zmwd*kPf jrifhrm;a&;ESifh ,Ofaus;rI tarGtESpfrsm;?
trsKd;om;a&;vu©Pmrsm; raysmufysufatmif xdef;odrf;apmifh
a&Smufa&;/
Ä ppfrSefaom rsKd;cspfpdwf"mwfjzpfonfh jynfaxmifpkpdwf"mwf
&Sifoefxufjrufa&;/
Ä wpfrsKd;om;vHk; usef;rmBuHUckdifa&;ESifh ynm&nfjrifhrm;a&;/
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-3
pOfpOfpOfpOfpOf 0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm; pmrsufESmpmrsufESmpmrsufESmpmrsufESmpmrsufESm
Ä orkdif;wGifwJh NrdKUav;qD 1
Ä vuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onf 12
Ä twdwfut&dyfvkdygvmcJh 21
Ä ol&JNrdKU ac: xD;vif;NrdKU 28
Ä rxifrSwfbJ a&mufvdkYvmol 39
Ä csif;-Arm *EÅ0ifcspfMunfa&;NrdKUav;ESifh orD;ysKd
arMunfvGifcsKd 55
Ä ]]ysL}} qkdwmolwkdYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD 74
Ä wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0 96
Ä wm0efawGMum;u *kPfjr§ifhol 123
Ä jrefrmhorkdif;pmrsufESmay:u
]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}} qD 133
Ä a&S;a[mif;orkdif;0if a&TuGeftkyf
apwDawmfjrwfxHyg;0,f 143
Ä jrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmif
o,f,lcGifh&&SdcJhaom apmfbGm;tEG,f 161
Ä NrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifh 175
Ä &wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv 192
Ä vGrf;&wJhNrdKUol 207
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-4
*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol
orkdif;wGifwJh NrdKUav;qD
]]onfqDonfNrdKU onfodkYapwD}} [k rD}} [k rD}} [k rD}} [k rD}} [k rMumao;rDurS
awGUqHkvmcJh&aom olYtajymwdkYudk pdwftm½kHwGif jrifa,mif
vsufESifh uRefawmfwpfa,muf0efxrf;b0 wpfukd,fawmf c&D;
ESifcJhonf/ &efukef-rauG; aeYpOftcsdefrSefc&D;onfwif bwffpfum;
]]xdyfwef;}} BuD;udk pD;cJhonf/ 0efBuD;rsm;½kH;&Sd rdcifXme (½kH;csKyf)
rS e,fajymif;c&D;yif jzpfonf/
e,ftajymif;ta&TUrlt& &efukefNrdKUawmfrSonf ouf
qdkif&mwdkif;ESifh jynfe,f½kH;odkY 0ifa&mufowif;ydkYMu&ao;
onf/ NyD;awmhrS rdrdwm0efxrf;aqmif&rnfh NrdKUodkYc&D;quf
Mu&onf/ onfrlt& uRefawmfwm0efxrf;&Guf&rnfh NrdKUav;
ESifh oufqdkifaom wdkif;NrdKUawmf ]]rauG;NrdKU}} wGif wpf&ufwm
&yfem;um rauG;wdkif; pDrHudef;a&;qGJa&;OD;pD;Xme (wdkif;pDrH
1
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-5
udef;½kH;)ü wkdif;OD;pD;rSL;ESifh awGUqHk&vsuf wdkif;rSL;\Mo0g'udk
cH,lcJh&ao;onf/
aemufwpfaeYwGif rauG;NrdKU taemufbufjcrf; p&m
taemufNrdKUawmftrnf& yckuúLNrdKUodk Y ukef;vrf;ydk Yaqmif
(u.y.&) vdkif;um;jzifh c&D;qufcJh&jyefum yckuúLNrdKUudk
a&mufcJh&onf/ yckuúLNrdKUwGif ntdyf&yfem;cJhonf/
NrdKUe,fOD;pD;rSL; wm0efxrf;aqmifaeaom yckuúLNrdKUae
vkyfazmfudkifzuf oli,fcsif;aMumifh olYtodrdwfaqG\ ukef
vnf;wif c&D;onfvnf;pD; 'kwd,urÇmppfvufusef csuf
yvufum;BuD;jzifh uRefawmf qufvufc&D;ESifcJh&jyefygNyD/
uRefawmfonf yHkawmif yHknm&yf0ef; a,mwdkYXmaeu
]]xD;vif;}} qdkaomNrdKUav;odkY yckuúL- ayguf- xD;vif; vrf;
tm;jzifh tqdkygum;BuD;udk pD;eif;vdkufygcJhygonf/ xdkc&D;um;
vlpD;bwfpfum;[lír&Sd? yHkrSefajy;qGJay;aom vdkif;um;[lí
r&Sd[k odxm;onf/ xdkYaMumifh c&D;oGm;jynfol ololigigwdkY
tm;xm;&aom xdktcspfawmfum;BuD;um; ypönf;tjynfh vl
awGtrsm;BuD;ESifh jzpfavonf/
'DZifbm tnmaqmif;at;at; eHeuf (6) em&DwGif
yckuúLNrdKUrS pwifxGufcJhonf/ oli,fcsif;jzpfol\ az;rrI
aMumifh um;BuD;a&SUcef; (acgif;cef;) rSm uRefawmfpD;cGifh&cJh
onf/ yckuúL-ayguf-xD;vif; armfawmfum;vrf;onfum;
e,fcsJUNAdwdoQwdkYacwfu ppfa&;? pD;yGm;a&;t& azmufvkyfcJh
aom vrf;aywnf; tuGmta0;c&D;rdkiftm;jzifh (96) rdkifonf
ajrjyefYa'orsm;wGifawmh cPuav;ESifh a&muf&SdoGm;Edkif
onf/ yckuúL-ayguf-xD;vif;oGm; um;vrf;uawmh wpfae
ukefeD;yg; armif;ESif&onf[k qdkavonf/ wpfzefonf vrf;
c&D;onf aqmif;ESifh aEG&moDwGifom oGm;vmí&aom ajr
vrf;jzpfum rdk;usvmNyDqdkvQif oGm;ír&awmh/
aygufNrdKUonf yckuúL-ayguf-xD;vif;vrf;\ tv,f
A[dkvnf; jzpfonf/ yckuúLrS aygufodkY (47) rdkif&Sdonf/ ayguf
NrdKUrS xD;vif;NrdKUodkY (49) rkdifcefY&Sdonf/ yckuúLrS ayguftxd
vrf;c&D;um; ajrjyefYrsm;onf/ aygufNrdKUrS taemufbufodkY
xGufonfESifh awmwef;ESifh awmifpOfwdkYu wjznf;jznf;jrifhí
oGm;onhf ]]ykHawmif}} awmifwef;BuD;\ awmifpOftoG,foG,f
rsm;udk ausmfjzwfvm&awmhonf[k ajymMuonf/
(18) rdkifcefYarmif;ESifcJhNyD; ]]uHr}} qkdaom tkef;yifrsm;
ESifh tkyftkyfqkdif;qkdif;&SdvSonhf &GmBuD;udka&mufvmonf/
yckuúLa'o yljyif;ajcmufaoGUvSaom e,fy,fwkef;u ]]tkdat
ppf}} &Gm[kac:Muonf/ xkd&GmwGif um;udk&yfonf/ eHeuf
tapmapm vufzuf&nfaomuf rkefYpm;Mu&efjzpfonf/
um;&yfem;pOf wpfESpfom;t&G,f uav;i,fESifh tar
wkdY um;BuD;ay:rSqif;&ef BudK;pm;aeonfudk uRefawmfjrifae
&onf/ c&D;oGm;wpfOD;u ulnD[efjyifonf/ cav;udk urf;
vifhonf/ cav;u rvkdufcsif? idkavawmhonf/ ZGwftwif;
ESifhyif rdcifjzpfolu um;BuD;ay:rSqif;&onf/ rdcifjzpfol
um;ay:rS ajrBuD;jyifodkY a&mufNyD;aemuf cav;udkjyef,l\/
2
3
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-6
rdcifjzpfolxH a&mufoGm;cJh&onf[kqkdayr,fh idkoHurwdwf
ao;/ rdcifjzpfolu om;ydk;apmif (csnfapmif) ESifh aEG;axG;
apvkdufawmhrS tidk&yfonf/ trSefawmh apmapmpD;pD;
aqmif;wGif;BuD;rSm trkd;udkif;zGifhum;BuD;ay: avw[l;[l;ESifh
um;pD;vm&m aEG;atmifaxG;ayGU apmifBuD;udkNcHKxmonfrS
uif;vGwfoGm;ojzifh csrf;at;aomaMumifh id kyH k&onf[k
uRefawmf,lqrdonf/
armfawmfum;BuD;wpfpD;vHk; ,mOfarmif;? ,mOfaemuf
vkduftygt0if pkpkaygif; (25) OD;&Sdonf/ uHr&GmrS pwifxGuf
awmhrnfqkdawmh um;q&mudkajymí om;trdudk um;a&SUcef;rS
vkdufygpD;eif;ap&ef pmempdwfjzifh uRefawmfajymqkdpDpOfay;cJh
jzpfonf/ om;onfrdcifrSm touf (20) pGef;pGef;cefYom&SdOD;
rnf[krSef;qrdonf/
]]aus;Zl;txl;wifygw,fq&m...ESpf&ufoHk;&uf
aerS um;toGm;tvm&SdwJh 'Dvrf;c&D;rSm onfum;udk pD;cGifh
&wmudkbJ um;q&mukduaus;Zl;wifaeMu&wmyg/ 'Dxuf
'Dvrf;c&D;rsKd;rSm um;a&SUcef;u vHkvHkNcHKNcHKeJY pD;jzpf&atmif
u½kPmw&m;eJY em;vnfpmemwwfpGm ae&may;vmcJhwJh 'Du
q&mtwGufvJ uRefrtrsm;BuD; aus;Zl;wifrd&ygNy D/
[efaqmifpum; r[kwf&ygbl;&Sif wu,fyg...}}/
om;onfrdcifajymvmcJ haom pum;rsm;aMumif h
uRefawmfhpdwfwGif yDwdjzpfcJhrd&ygonf/ [mvm[if;vif;zGifh
ukefwifum;BuD;\ um;abmf'Dtrkd;udkif; oHudkif;BuD;tm; vuf
ESpfzufjzifhudkifvsuf um;pD;&onfudkyif uRefawmfauseyf&
jyefao;onf/ ywf0ef;usiftvSty ½Icif;wkdYtm;Munhf½I&if;
jrifuGif;us,fyef;csDum;BuD;udk tm;yg;w&jrifvmae&ívnf;
olwkdYom;trdudkyif uRefawmfujyefvnfí pdwfxJu aus;Zl;
wifaerd&onf[k qkd&rnfyifjzpfacsonf/
rkd;enf;&yf0ef;a'ovnf;jzpf yljyif;ajcmufaoGUaom
t&yfvnf;jzpfí uHr rS aygufNrdKU 1 &D;um; awmifukef;i,f
[ifwkdif;awmrsm;ESifh opfyifwkdYusJyg;pGmom &Sdaeonf/ awmif
uwHk;awG[kom qkd&rnfjzpfonf/ wpfcgwpf&H vrf;c&D;wGif
um; wpfpD;ESifhwpfpD; a&Smifwdrf;&pOftcg zkefvHk;BuD;awG
wvdyfvdyfMum; zkefrkefwkdif;wkdufcwfbdonfhtvm; vTrf;rkd;
zHk;tkyfoGm;Mu&awmhonf/ uRefawmfhrSm vufudkifyk0gudk
ESmacgif;pnf;tjzpf pnf;xm;&onf/
aygufNrdKUodkYa&mufcgeD; ]]urf;rjzL}} acsmif;BuD;uqkd;vS
onf[kajymMuonf/ oJacsmif;us,fBuD;jzpfonf/ yHkawmif
yHknmawmifwef;BuD;wkdYrS acsmif;zsm;cHí pwifpD;qif;vmMu
aom acsmif;i,frsm;wGifyg0ifaeaom urf;rjzLacsmif;u
rkd;Owkumv0,f acsmif;a&usojzifh onfrSmbufurf;wGif
ESpfnoHk;nponfjzifh xrif;qkdifuav;rsm;rSm tqifajyovkd
tdyfMu& pm;Mu&onfrsm;udkvnf; BuHK&wwfonf/ acsmif;u
twm;tqD;ozG,fjzpf&um c&D;vrf;romr,m&SdMu&onf[k
ajymMuonfudk odcGifh&cJh&onf/ trSefawmh yckuúLESifh ayguf
NrdKUwkdYrSm ajrjyefYydkif;a'orsm;wGif rkd;enf;yg;rI&SdaomaMumifh
4
5
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-7
) a
aEGrkd;aqmif; oHk;&moDpvHk;yif oGm;vmrI&SdMuonf/ um;
tquftoG,faeYwkdif;vkdvkd &SdwwfaMumif;qkdonf/ aygufrS
xD;vif;NrdKUodkY um;rkd;usNyDqkdonfESifh roGm;Muawmh/ oGm;vm
ír&awmh[kod&ayonf/
aygufNrdKUrStvGef ]]vlom;tp yHkawmifu}} [k urÁnf;
wifcJh&m yHkawmifawmifwef;jrifhBuD;\ awmifpOftoG,foG,f
wkdYu jrifhíjrihfívmNyDjzpfonf/ awmawmiftxyfxyfjzwf
ausmf&aom c&D;vrf;um; a>rvdefa>raumuf&SdvSacs\/
awmifwef;awmifpG,fwpfck\ tedrfhqHk;tydkif;udk a&G;cs,fjzwf
oef;&if; jzwfoef;&if;uqifhíqifhí jrifhrm;vm&if; awmif
\tjrifhqHk;tydkif;udk ausmfjzwf&onf/ wpfawmifwufqif;
wpfawmeif;vsuf c&D;qufMu&aom oabmjzpfygonf/
onf*E¦0ifyHknmawmifwef;a'o a,me,fajr&yf0ef;
qD rvmrDuyifvQif yckuúLNrdKUZmwd pma&;q&m? q&m
jroef;wif a&;om;wifjycJ haom ]]yH kawmif yH knmoGm;
awmvm;}} udk zwf½IcJhNyD;NyD pdwf0ifwpm;vnf;&Sd&onf/
yHkawmifESif h yH knmawmifwef; jrifhnDaemifwdk Yum;
yifv,fa&rsufESmjyiftxuf ysrf;rQtjrifhay (3000) ausmf
pD&SdMuonf/ awmifajrmuftNydKif oG,fwef;vsuf&Sdonf/
taemufbuf&Sd ysrf;rQtjrifhay (7000) ausmf csif;½dk;rawmif
wef;BuD;ESifh tNydKifvnf;jzpfonf/
ajrjyefYa'orStvm aygufNrdKUtaemufbufrS tp
jyKum yHkawmifawmifwef;jrifhBuD;udk jrif&awGU&jzwfausmfMu
&onf/ wjznf;jznf;ESifh opfawmopfyifwdkYu pdyfívmonf/
pdrf;ívmonf/ yHkawmifawmifwef;BuD;\ ta&SUbufonf
taemufbufavmuf opfyif? opfawm xlxyfpGmr&SdvS/
taemufbufjcrf;udk rrD[kajymMuonf/ rSefygavonf/
yHkawmif yHknmrSm pwifpD;qif;vmaom ausmacsmif;?
urf;rjzLacsmif;wkdYudk trSDjyKíum; vrf;ab;aus;&Gmav;rsm;
udk jrif&awGU&&if;rS awmtxyfxyfawmifpOfwef;wkdYudk jzwf
ausmfum awmif\tjrifhqHk;tykdif;udk a&mufvmcJh&onf/
]]xD;vif;NrdKUe,frS vdIufvSJpGmBudKqdkyg\}} [laom qkdif;bkwf
BuD;udk awmifxdyfrSmawGUvkduf&onf/ awmifxdyfrS taemuf
t&yfodkYqif;cJhawmhrS opfawm0g;awmBuD;rsm;u ydkíxlxyf
vmoonf/ pdrfhprf;a&aygufudkvnf; awGU&onf/ uRef;?
ysOf;uwkd;? ydawmuf? opf,m? tifMuif;? ,rae? aESm tp
&Sdonfh EdkifiHhtzkd;wef obm0opfawmBuD;rsm;? opfyifBuD;rsm;?
0g;awmBuD;rsm;wdkYrSm pdrf;BuD;NrdKifBuD;jzpfíaeatmif tkyfrkd;
xm;vsuf&SdaeonfudkawGU&onf/
um;pD;&if;avwkdufcwfEIef;tjyif aqmif;\tat;
'Pfudk (Navy) a&wyftaEG;xnf *smuiftxlBuD;udk
0wfqifum umuG,fxm;&onf/ acgif;pGyf? vuftdwf?
ajctdwfwdkYuvnf; 0wfqifxm;&ao;onf/ awmifay:um;
vrf; a,m&yfrJZmNrdKifum; at;vSonf/ opfyifig;yifBuD;rsm;
ay:rS ESif;cufESif;aygufwkdYaMumifh um;vrf;onf a&zsef;xm;
ouJhodkY &TJpdkaebdonf/
6 7
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-8
awmifpOfa&r&? awmtxyfxyfwkdYudk jrifae&&if;
a&opf? ajropf? ywf0ef;usiftopfudk uRefawmfonf w0
BuD;jrifawGUcHpm;ae&jcif;twGufvnf; rsm;pGmoabmusae
rd&onf/ wpfzufu awmif\eH&H? tjcm;wpfzufrSmu acsmuf
eufurf;yg;wkdY0,f tonf;w,m;,m; &ifwzkdzdkjzifh um;BuD;
ud kpD;&onfum; aMumufp&maumif;vSonf/ qifBuD;
wpfaumifyrm wvIyfvIyfwtdtdESifh b,f,drf;nmEGJUjzifh
aeYvnf (12) em&DausmfausmfcefYwGif ]]usif;}} qkdonfh&GmBuD;
udk a&mufvmcJh&onf/
ta&SUbufyHkawmifawmifwef;BuD;ESifh taemufbuf
yHknmawmifwef;BuD;wkdYtMum; usif;&GmwGif eHeufpmpm;&ef
um;udk&yfem;cJhonf/ ]]rdbarwåm}} trnf& OD;bodef;\
xrif;qkdifwGifjzpfonf/ yckuúLrS oli,fcsif;\aus;Zl;aMumifh
um;'½dkifbm? py,f,mESifhtwl uRefawmfonf wpf0dkif;wnf;
wGif pm;&onf/
twlvmc&D;oGm;rsm;vnf; toD;oD;pm;Muonf/ om;
trdudkuRefawmf&Hzef&Hcg Munhfrd&onf/ om;udkxrif;cGHUí
auR;vkduf? tarupm;vkdufESifhudk uRefawmfawGU&onf/
uav;rSm MunfMunfvifvifESifh &Sdaeonf/
xrif;pm;NyD;í uRefawmfwdkY0dkif;twGuf uRefawmfu
xrif;zkd;usoifhaiGay;acs&efjyKawmh xrif;qkdifykdif&SiftrBuD;
u um;q&mu&Sif;ay;NyD;oGm;NyD[k ajymvmcJhonf/ ]]wkd;u
om;trdtwGuf xrif;zk d;[if;zd k;udk &Sif;ay;yg&ap}} [k
uRefawmfu xrif;qdkifydkif&Sif {nhf0wfjyKwnfcif;ay;vmaom
arwåmapwem a&aEG;Murf;? vufzufESifh ajryJqHaMumf?
xef;vsufcJwkdYudk oHk;aqmif&onf/
]]q&m...q&mu uRefrwkdYom;trdtwGuf usoifh
xrif;zkd;udk &Sif;ay;cJhw,fvdkY qkdif&SifuajymjyvdkY odcJh&w,f
q&m/ tm;emp&mq&m&,f? ay;cJhwJhaiGtwGuf 'DuaiGudk
jyefay;yg&ap usrwdkYom;trdtwGuf vrf;c&D;rSm ulnDay;
vmcJhwJh q&mhapwemawGudk usrwu,fav;pm;rdygw,f
q&m? b,fawmhrSvJ rarhygbl;q&m...}}
om;onf rdcifu om;i,fudk csDrvsufESifh uRefawmfh
xHa&mufvmcJh? pum;ajymcJh? xrif;pm;p&dwftwGuf ydkufqHudk
ay;vmcJhonf/ uRefawmfvufumjyvsuf r,lcJhyg/ pum;
tenf;i,fajymrd&ygonf/
]]'DvdkulnDzdkYtcGifhBuHKvm ulnDay;&wmudkyJ uRefawmf
u0rf;omrd&ygw,f/ onfa,me,fa'otwGuf uRefawmf
[mvmjcif;aumif;wJh c&D;onfwpfOD;jzpf&ygap...vdk Y
pdwf&if;apwemrSefeJY ukokdvfjyKjzpf&wmvJygygw,fAsm...}}
]]aMomf..'geJY q&mu Xmeqkdif&mt&m&Sdwpfa,muf
vdkY um;q&muajymjywmudk od&ygw,f/ t&m&SdqkdvkdYom
,Hkvkduf&w,f/ touft&G,fuvJi,fi,f vlyHkuvJacsmacsm
aemf...uRefrwkdYom;trdukd ckvkdapwemrsm;pGmeJY ulnDay;cJh
wJhtwGufvJ aus;Zl;wif&rIwpfcktjzpf vlBuD;rdbawGu
qkay;ovkd qkay;yg≈..q&mhb0wpfavQmuf oGm;av
8
9
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-9
&m a&mufav&mt&yfrSm rsufESmjrifcspfcifygap? toHMum;
oem;ygap? ol,kwfrmeJYvGJvdkY olawmfaumif;rsm; vlaumif;
rsm;eJY awGU&ygap...vkdYom uRefrqkawmif;ay;yg&apawmh
aemf q&m...}}
]]aMomf...aMomf...[kwfuJh...[kwfuJh...}} [kom
uRefawmfqdkvdkufrdawmhonf/
um;py,f,m\ EId;aqmfoHESifhtwl uRefawmfvnf;
um;BuD;ay:odkYwG,fí wifvdkufursm;ívmonf/ tcsdefukef
oufom vrf;BuHKpD;wpf&GmESifh wpf&Gmc&D;oGm;rsm;ygwum;[k
uRefawmfoabmaygufvmcJhrd&ygavonf/
xrif;qkdifuxGuf vrf;ab;0J,mwGifjrif&onfrSm
wGJzuftxufwef;ausmif;? usef;rma&;aq;cef;? jynfolY&Jwyf
zGJUpef;wkdY&Sdonfudk qkdif;bkwfBuD;rsm;t& od&onf/ wvIyfvIyf
ESifh armif;ESif&if;c&D;qufaepOf obm0awmawmifa&ajrudk
uRefawmfonftm;yg;w& jrif½IcGifh&aeonf/ opfyifjrifhBuD;
rsm;wGif oZifyef;wkdYudkjrif&onf/ obm0awmyef;awmifyef;
&eHYwkdYudk&onf/ vwfqwfat;jraomavudk ½I½dIuf&onf/
MunfEl;csrf;ajrUp&mjrifuGif; tjzmjzmudkMunfh½I&if; awmxdyf
ydkif;udka&mufcJh ausmfjzwfcJh qif;cJhawmh wpfae&m0,f prf;a&
aygufudkjrifawGU&jyefonf/
tdyJh tdyJhESifhyif awmifajctqif;wGif tnmbef;?
tv,fbef;qkdaom &GmwkdYudkjzwfausmf&if; tMunfbef;qkd
aom &Gmudka&mufvmonf/ us,fjyefYonhf a&T0ga&mifpyg;cif;
wkdY0,faumuf&dwfodrf;aeMuonfudk jrif&onfrSm aysmfp&m
toGifjzpf&onf/ &GmudkvGefNyD;aomf awmifpOfwef;wpfckudk
wufcJhonf/ awmwef;0,fum;BuD;u ajy;vTmaeonf/
aerif;BuD;u xGufvmoa,mifa,mif&Sdvkduf aqmif;wdrfwkdYu
zHk;vTrf;oGm;vkdufESifh aeudkjrif&onfr&SdvS/
onfvkdESifh awmifpG,fwpfckudk csKd;auGUvkdufawmh ]]xD;
vif;NrdKUrS vdIufvSJpGmBudKqkdyg\}} [laom NrdKUw0ifqkdif;bkwf
BuD;udk bGm;ceJjrifvkduf&onfrdkY uRefawmfonfrsm;pGmtHhtm;
oifhoGm;rdcJh&ygavawmhonf/ vufrSem&Dudk Munhfrdvkdufawmh
nae (4) em&Dxkd;cgeD;NyDjzpfavonf/ vmcJh&onfhc&D;udk
wGufqMunhfvdkufrdonf/ (10) em&Domc&D;wGif onfrkd; q&m
jroef;wifh\ ]]yHkawmifyHknmoGm;awmvm;}} um; uRefawmfh
twGuf r[mc&D;&SnfBuD;ygwum;[kom qkdvkduf&ayawmh
onf/
wpfzefvnf; jrefrmEkdifiHonf yHkawmifyHknmorkdif;?
ausmufacwforkdif;? waumif;rS ukef;abmiftxd ukd,fhxD;
ukd,fhMuXmef;ESifhaecJh wkd;wufcJhaomorkdif;? vGwfvyfa&;
twGuf jynfaxmifpkaoG;? ZmwdaoG;? Zmwdrmefjzifh ajymif
ajrmufpGmjyefvnf&,lcJhaom orkdif;? vGwfvyfa&;udk umuG,f
apmifha&SmufcJhaom orkdif;aMumif;xGef;ajymifonhf EkdifiHjzpf
onf/ a&ajrMoZmaumif;? Owkaumif;? o,HZmwaumif;rsm;
jynhf0pHkvif*kPfwifEkdifaom EkdifiHjzpfonf/ onfodkYaom EkdifiH
wGif;u &efukefom;uRefawmfonf yHkawmifyHknmorkdif;ESifh
10
11
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-10
yHkawmifyHknm&yf0ef;a'o&Sd jrefrmhorkdif;wGif tvGefpdwf0if
pm;bG,f&m aumif;vSonfh ]]xD;vif;}} qkdaom NrdKUav;qD
a&mufvkdYvmcJh&ygNyD/
jrefrmhvGwfvyfa&;BudK;yrf;rIorkdif;wGif ta&;ygonhf
tcef;u@wpfcktaejzifh xm0pOf&Sifoefatmif BudK;yrf;Mu
&rnhf jynfaxmifpkpdwf"mwfarG;zGm;EkdifcJh&mvnf;jzpf wjznf;
jznf;ESifh wdrfjrKyfaysmufuG,froGm;Ekdif&avatmifa&m vlod
enf;vSao;aomfvnf; *E¦0ifNrdKUav;wpfjrdKU jzpf&aMumif;udk
azmfxkwfay;vdkvSaom orkdif;cspfol? EkdifiHcspfol uRefawmf
onf xD;vif;NrdKUudk a&muf&SdvmcJh&ygavonf/
vuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onf
uRefawmfwkdYpD;vmcJhaom c&D;onfESifh ukefpnfwif
aqmifonfh csufyvufum;BuD;u NrdKU\tv,f xrif;qkdif
wef;wGif *dwfqHk;onf/ c&D;onfrsm;ESifh um;py,f,mwkdY
um;pD;eif;vkdufygvmMuonfh c&D;twGufum;cusoifhaiGrsm;
&Sif;aeMuonf/
]]&efukefNrdKUu ajymif;a&TUvmwJh OD;&JjrifhvdIifqkdwmyg
vm;&Sif...}} [laomtoHESifh rdef;uav;ESifh axmifaxmif
armif;armif;trsKd;om;wpfOD;wkdYu uRefawmhfxHa&mufvm
onf/ olwkd Yudk taotcsmtuJcwf Munhfrdvkdufawmh
uRefawmfh0efxrf;awGrSef; od&onf/ taMumif;rSm olwkdY\
tusÐb,fbuf &ifbwfay:0,f uRefawmfwkdY½Hk;Xme\ ½Hk;
wHqdyftrSwftom;&ifxkd;udk jrifvkduf&íjzpfavonf/
]][kwfygw,f...uRefawmf &JjrifhvdIifyg}}
[kqdkvdkufonfESifh olwdkYu rdwfqufvmcJhMuawmhonf/
trsKd;om;jzpfolu ]]udka0vif;}}? trsKd;orD;trnfu ]]r&D&Dar}}
[líod&SdcJh&avonf/
olwkdYESpfOD;u ]]bmaMumifhrsm; uRefawmftm;vma&muf
BudKvifhaecJhygvdrhf}} [k uRefawmftxyfxyftcgcg pOf;pm;
aerd&ao;onf/ tajymif;ta&TU trdefYpmxGufNyD;onfESifh
,if;trdefYpmudk uRefawmf,laqmifvmcJhonf/ nTefMum;a&;rSL;
(pDrH)u uRefawmfESifh oufqkdifaom rauG;wkdif;? wkdif;½Hk;
twGufa&m uRefawmfxrf;aqmif&rnfh NrdKUe,f? uRefawmfESifh
vJvS,fwm0efxrf;aqmif&rnfh NrdKUe,frSL;tajymif;ta&TU
twGufyg pmrsm;udk uRefawmfom,laqmifoGm;yg&ef ay;tyf
cJhonfum; uRefawmfomvQifodygonf/ odkYpOfvsuf b,fvkd
jzpf&ygvdrfh[k awG;aerdonf/
]]q&m a&mufvmvdrhfr,fqkdwmudk &efukef½Hk;csKyfu
rr ]]a':arMunfvGifcsKd}} u ½Hk;udkoHBudK;pmay;zdkYxm;vdkY tckvdk
vmBudKae&wmyg&Sif}}
]]aMomf...[kwfygNyD...}}
a':arMunfvGifcsKd...rarMunfvGifcsKd...arMunf
vGifcsKd...[lí trSwfw&jrnfwrf;&if;rSmyif wpfc&D;xJvm
cJ h Muol om;onfrdcifu uRefawmf htm;vma&mufum
EIwfqufcJhonf/ olwkdYrSm xD;vif;NrdKUü wpfnwmtdyfpufNyD;
aemufaeYwGif olwdkY&Gm (qifpG,f&Gm) udk ajcvsifukef;aMumif;
12
13
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-11
c&D;quf&ef&Sdao;aMumif;? aemufrS uRefawmfhxHvma&muf
awGUqHkOD;rnfjzpfaMumif;ajymvmonf/ uRefawmfhteD;&S d
]]&D&Dar}} ESifhvnf; om;onfrdcifu wD;wkd;pum;awGajymae
Muao;onf/ olwkdYawGu todtuRrf;awGjzpfaeMuwmudk;[k
vnf; uRefawmfaumufcsufcsrd&avonf/
oHaowåmBuD;wpfvHk; c&D;aqmif (Hand Ba) avufqGJ
tdwfBuD;wpfck ESifh xdef;xdef;odrf;odrf; tjrwfwEdk;o,faqmif
vmcJhaom ]]'Hkrif;}} (vufpGJtdwfo@mef txyfom;jzifhjyKvkyf
xm;onf) wkdYudk uRefawmfh0efxrf;ESpfOD;wkdYu ,laqmifMu
onf/ uRefawmfu um;q&mESifh py,f,mwkdYtm; EIwfquf
onf/ vdyfpmygtwkdif; uRefawmfwnf;ckdaexkdif&rnhftdrfodkY
uRefawmfh½Hk;0efxrf;jzpfolwkdYESifhtwl ajcvsifavQmufumvmcJh
awmhonf/
vdyfpmygt& OD;jrifhodef;+a':0if;0if;vdIif [kod&
onf/ uRefawmhfaqGrsKd;r[kwf/ uRefawmfhazazESifh wuúodkvf
twlwpfzuf tpdk;&bufBuD;wpfckrS nTefMum;a&;rSL;jzpfolu
nDawmfpyfol OD;jrifhodef;rdom;pkxH pma&;ay;vdkufonf/
wnf;ckdaexkdif&efESifh tppt&m&mulnDapmifha&Smufay;ap
&ef tdwfzGifhay;pmudk uRefawmf,laqmifvmcJhonf/ xkdtdrf
udka&mufcJhawmh olwkdYrdom;pkukd ,laqmifvmonfhpmudkay;
onf/ olwdkYzwf½INyD;awmh uRefawmhftm;vnf; zufvSJwuif;
jzifh BudKqkdcJhMuygonf/
]]q&muawmh pHeef;awmfudka&mufvmcJh&NyD/ ylyefp&m
bmrSrvdkawmhbl;aemf? pdwfcsvufcs at;at;csrf;csrf;om
aeayawmhq&m...}} [k &,fusJusJESifh wynhfr&D&Daru
qkdvmonf/
]]bmygvdrfh...}} [k uRefawmfpOf;pm;cdkuf
] ]' Dvk dq&m&JU...OD;av;OD; jrih fode f;e J Y a':av;
a':0if;0if;vdIifwdkYudk uRefrwkdYu bBuD;odef;vkdYyJ trsm;u
ac:Muwm...q&mrBuD;vdIifvkdYyJac:Muwmyg...'Du orD;
oHk;a,mufeJYqkdawmh rdom;pkig;a,mufayghq&m? aysmf&Tif&wJh
rdom;pkygyJ&Sif...}}
...NyD;awmh 'Du orD;acsmav;awG oHk;a,mufwkdY&JU
trnfawGuvJ xl;xl;jcm;jcm;jzpfaew,f q&m? ...tBuD;
jzpfolu eef;jrifhvdIif? tvwfu eef;jrifhcdkif? ti,fqHk;orD;
av;u eef;jrifhBudKif...wJh..
tJ'gaMumif h q&mhud k pHeef;awmfay:a&muf&NyD?
eef;awmfay:pH&NyDvdkY apmapmuajymcJhjzpfwmyg? olwkdYnDtpfr
awGudk aumif;aumif;om ckdif;pm;ayawmh...}}
[k &D&Daru ]]aemuf}}aeonf/
]]tdk;...'gaMumifhudk;...}} [k oabmaygufvm&
onf/ olwkdYawGtm;vHk;rSmvnf; &D&Darhpum;aMumifh w[m;
[m;ESifh jzpfaecJh&avonf/
onftxJ udka0vif;u
]]q&mrBuD;vdIifa&...'Duq&m? uRefawmfwkdYq&m
trnfuvJ ]]OD;&JjrifhvdIif}}... vdkYac:w,fAs..}} [kajymvm
14
15
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-12
cJhjyefonf/
]]a[...[kwfvm;...}} [k olwkdYrdom;pku oHNydKif
xGufoGm;Mu& ydkrkdí&,farmjzpfcJhMu&ao;avonf/
uRefawmfonf pma&;q&m wuúodkvfbkef;Ed kif\
emrnfausmf0w¬KBuD;jzpfaom ]]oli,fcsif;vkdyJqufí ac:rnf
ckdif}} pmtkyfBuD;udk trSwf&vmrd&ao;onf/ olY0w¬KBuD;xJrSm
awmh NrdKif&,f? BudKif&,f? ckdif&,f? vdIif&,fESifh ZmwftdrfzGJUxm;
aom uRefawmfhtoJ(onf;)pGJ arwåmbGJU0w¬K&SnfBuD;yJjzpf
onf/ ,ck onfrSmuawmh uav;t&G,fav;awGyJ&Sdaeao;
onf/
nydkif;wGif olwkdYxyfrHvmcJhMuOD;rnf/ wm0efvTJajymif;
&rnhf NrdKUe,fOD;pD;rSL;udkyg ac:vmMurnf/ NrdKUe,frSL;uvnf;
&efukefrS oHBudK;pmvmuwnf;u ajrjyefYa'oodkYajymif;a&TU
&rnfhtwGuf 0rf;omaecJhonf/ ,ckuRefawmfa&muf&SdvdkYvm
NyDqkdonfESifh ydkíyifaysmf&TifaernfrSm aocsmonf[kajym&if;
&D&Dar? udka0vif;wkdY ½Hk;odkYjyefoGm;Muonf/
olwdkYjyefoGm;cJhNyD;aemuf nDtpfrrsm;xJrS tBuD;jzpfol
eef;jrif hvd Iifu vrf;jytjzpfvk dufygvsuf olrESif htwl
uRefawmfonf armacsmif;xJa&qif;csKd;cJhonf/
]]tm;...yg;...yg...}} aerif;BuD;udk ,aeYwpfaeY
vHk;rjrifcJh&onhftjzpfrS ck..0ifvkyfqJqJav;wGif rSdefjyjy
av;omjrifvkduf&onf/ taemufbufcsif;½dk;rawmifwef;jrifh
BuD;um; eD;eD;av;jzpfíaeonfrkdY twkdif;om;jrifae&av
onf/
olwkd YqDu"avht& armacsmif;wGifa&csKd;Muojzifh
NrdKUolNrdKUom;tcsKdUudk armacsmif;wpfavQmuf uRefawmfjrif
awGUae&onf/ txufzuf armacsmif;\[kdrSmzufurf;
ukef;ajrwpfae&mu apwDawmfwpfqludkvnf; vSrf;jrif&
onf/ ESpfrkdifcefYawmh&Sdvdrfhrnf[k tuGmta0;udkrSef;qrd&
onf/ emrnfausmf a&S;a[mif;orkdif;0if a&TuGeftkyfapwD
awmf[k trnfwGifaMumif; rdvdIifajymjyí odcGifh&cJhonf/
csif;awmifwef;BuD;rS acsmif;zsm;cHpD;qif;vmcJhaom
armacsmif;a&u pdrfhpdrfhat;vSonf/ trSefwu,fwrf; 0efcH
yg&vQif &uf&ufpufpufudk at;aeonf[kuRefawmfajymudk
ajymcsifonf/ armacsmif;a&MunfMunf0,f ausmufwHk;
ausmufcJ? ausmufp&pf? oJ? a,mufoGm;? c½kESifh ig;i,fav;
rsm;wkd Yud k twkdif;om;jrifae&onf/ vlBuD;cg;vnfcef Y
a&teufwGif uRefawmfonf cPwjzKwfom acgif;ikyfa&csKd;
Ekdifonf/ acs;tjrefwGef; acgif;jrefjrefavQmf qyfjymtjref
vl;umudpöudk NyD;pD;ap&onf/ csKd;ae&if;rSmyif ckdufcdkufwkefa
atmifcsrf;aeonf/ rsufESmokwfwbufapmifBuD;udk cE¨m
udk,ftm;ywfNcHKum tdrfodkYjyefcJh&avonf/
npmpm;NyD;csdef vomrSeftdrfrD;tvif;a&mifatmuf
0,f OD;av;odef;rdom;pkESifh uRefawmftv’myov’mypum;wkdY
ajymaeMuonfhtckduf wm0efvTJajymif;rnhfNrdKUe,frSL;ESif h
aeYvnfuwynhfESpfa,mufwkdY a&mufvmcJhMuonf/
16
17
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-13
onfvrf;c&D;ESifh onftoJ (onf;) pGJcsufyvuf
um;av;pD;cefYu xD;vif;NrdKUav;\ vufoHk;awmfBuD;rsm;jzpf
aMumif;? wcsKdUaomvlyk*¾dKvfawGtaMumif;? aomif;ajymif;axG
vm w0g;0g;ESifhyGJusum Al;oD;aygif;aMumf? vufzufokyfpm;
Mu? a&aEG;Murf;aomufMu&if; a&mufwwf&m&mawG ajymae
cJhMuonf/ olwkdYwpfawGajymaeMuavaom taMumif;t&m
rsm;? a,moH0J0JESifh a,mpum;wkdYudk em;qif&if; vSrf;cJhjref;cJh
&onhf ,aeYc&D;Murf;udk arhaysmufum tyef;rsm;ajy&ay
awmhonf/
]][kd..wkef;u a&S;bk&ifrsm; apmfbGm;rsm;vufxufu
opfawmBuD;av;&yf&SdcJhw,fqkd&mrSm ck..q&ma&muf&SdvdkY
vmcJh&wmuawmh ]]a,mrJZmNrdKif}} yJq&ma&U? jynfrajrjyefY
a'ou nDaemifwdkif;&if;om;wkdY ta&muftayguftxd
tawGUenf;aeao;wJh a,me,fajr&yf0ef; a,mwkdYXmeDu
rJZmNrdKif NrdKUav;wpfNrdKUygyJcifAsm? &efukefNrdKUBuD;rSmfaexkdifNyD;
wrifwumonfNrdKUav;udkrS a&G;cs,fumajymif;a&TUa&muf&Sd
vmcJhwJhq&mudkawmh tHhMorqHk;aygifq&m&,f...
rJZma&TvDqDtjypf&SdvdkY e,fESif'ufcHcJh&wJh trwfBuD;
vuf0JokE´&om&SdaecJhao;&ifjzifh trwfBuD;upum;qkdvdrfh
r,f/ OD;&JjrifhvdIif[m a,m&yfXmae xD;vif;qkdwJh rJZmNrdKifqD
&nf&G,fcsufvJ&Sd tcspfvJNidNyD; avQmufvSrf;cJhavonfvm;
rwluGJjym;wJhoabmxm;udkawmh trwfBuD;u tHhMordrSmAs...
udka0vif;tajymu ZmwfxJtNidrfhxJu pum;odkYES,f
wefqmqifvsufajymvmae&if;u rNyD;qHk;ao;? aemufquf
wGJpum;wpfcsKdUudk qufvufajymvmcJhjyefonf/
]]aMu;eef;pmwpfapmifu BudKwifvdkYawmifa&mufvmcJh
&wmqkdawmh taMumif;awmh{uef&Sdvdrfhr,fxifyg&JU...}}
uRefawmfhtm;wm0efvTJajymif;ay;oGm;rnhf OD;ausmfausmf
udkMunhfvsuf &,fp&mvkdvkdESifh pum;pç vmcJhjcif;vnf;jzpf
onf/
]]a[...}} [k q&mausmfuajym
]][m...}} [k uRefawmfujzpf&vsufESifh...
a,mrJZmNrdKifc&D;onf uRefawmf bmudkrSjyefrajymjy
jzpfvkdufawmh/
wu,fwrf;tm;jzif h vuf0JokE ´&trwfBuD;E Si f h
uRefawmfonfawmBuD;jrufrnf; rJZmqkdonhft&yfa'orsm;
qD a&mufvmMu&yHkjcif;vnf;rwl/
rJZma&TvDa&muftrwfBuD;u &mZmtjzpf'PfoifhcJh
aví rJZmNrdKifqDa&muf&onf/
uRefawmf&JjrifhvdIifuawmh Xmeqkdif&mjypfrIwpfpH k
wpf&mvnf; r&SdcJhovdk ESvHk;om;ESifh pyfvsOf;ívnf; tcspf
ab;'Pf tcspf&efpG,fwdkYvnf; roifhcJh/
wpfckawmh uRefawmfajym&rnfxifonf/ vuf0JokE&
trwfBuD;u rJZma&TvDrSmraysmfydkufcJh/
uRefawmfufawmhrl *E¦0ifrSwfwrf;&Sdayrifh toGm;
tvmcufcJvGef;ojzifh jrefrmhorkdif;wGif wefzkd;vnf;BuD;vS
18
19
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-14
um jynfaxmifpkwkdif;&if;om; jynfoljynfom;taygif;wkdY
ta&;r&SdrjzpfvkdtyfvSaom ]]wkdif;&if;om;tm;vHk; aoG;pnf;
nDnGwfa&;}} twGuf emrnfausmfMum;xif&Sm;oifhygvsuf
rxifr&Sm;jzpfumvlodvnf; tvGefenf;aeao;onhf
]]xD;vif;}} NrdKUav;tm; tao;xm;xif&Sm;vmap&atmif
azmfxkwfay;&efudkom t"duxm;onfudkawmh avmavm
q,fü olwkdYawGodEkdifMuvdrfhOD;rnf rxifay/ orkdif;a&;tjrif
jzifhvnf; uRefawmfrSef;qum aysmfaerdonfuawmh trSef/
xkdYxuf...*E¦0ifNrdKUol arMunfvGifcsKdu uRefawmf
a&muf&SdvmrnhftaMumif; BudKwifíaMu;eef;pmwpfapmif
ydkYxm;cJhonfqkdjyefawmh...
pOf;pm;p&mawGu trsm;BuD;...ESifh..
aMomf..e,fESiftjypf'PfaMumifh rJZma&TvDqDa&muf
cJh&avaom vuf0JokE&trwfBuD;ESifh rwlnDaom a,mrJZm
NrdKifc&D;onf uRefawmf&JjrifhvdIifygay/
twdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJh
olwkdYwpfawGtdrfodkY jyefoGm;cJhMuNyD;í uRefawmfbk&m;
0wfjyKjzpfcJhonf/ aMu;pnf½dkuf trQawGa0NyD;csdef uRefawmf
tdyf,m0ifawmh n (10) em&Dxkd;NyD;cJhNyD/\
ESpfxyfwkdufcHtdrfBuD;ay:0,f uRefawmfwpfa,muf
wnf;tdyf&onf/ OD;av;odef;wkdYrdom;pk um;atmufxyfwGif
olwkdYtcef;ESifh olwkdYjzpfMuonf/ ntdyfnae {nfhonfrsm;
a&mufvmwnf;cdkMuvQif tdrftay:xyfrSmyif ae&may;NrJ
[kajymcJhonf/ OD;av;odef;wkdYrdom;pku þodkYyiftdyfaeus[k
qdkcJhonf/ &yfa0;u {nhfonfrsm; vma&mufrSomvQif tdrf
tay:xyfudk toHk;jyKovkdrsK d;jzpf&onf/ tay:xyfü
bk&m;cef;? bk&m;ausmif;aqmifawmfxm;&Sdonf/ NyD;awmh
tdyfcef;oHk;cef;xm;&Sdavonf/ odkYjzpfí q&mrBuD;vdIifajymjy
csuft& jrwfpGmbk&m;ociftm; qGrf;? yef;? a&csrf;? qDrD;udpö
ESifh ntcgbk&m;0wfjyKMuaom tcsdefrsm;rSwyg; tdrftay:
xyfonf jyLwif;wHcg;rsm;udk zGifhvSpfxm;avhr&Sd/ odkYayr,fh
aeYpOfawmh wHrsufpnf;vSJ Murf;wkdufjcif;awmh 0wå&m;rysuf
[kqkdygonf/
ta&SUt&yfudkacgif;jyKí tdyf&mukwifudk pDpOfxm;
onf/ vuf0JbufaxmifhwGifjzpfonf/ acgif;&if;bufESifh
ab;bufwGif vG,fvG,fulul wHcg;zGifhí&onf/ acgif;&if;
buf jyLwif;wHcg;udkzGifhvkdufawmh jymodkvjynhfcgeD; v\
tvif;a&mifu &Tef;vufom,maeonf/ tdrfNcH0dkif;odkYt0if
NcH0if;wHcg;BuD;teD;u tkef;yifwkdY&Sd tkef;oD;rsm;ESifh tkef;ckdif
rsm;udk va&mifjzifh xifxif&Sm;&Sm;jrifae&onf/ ESif;&nfwkdY
zsef;xm;aom tkef;vuf? tkef;&GufwkdYrsm; a&Tpufa&Tajymuf
a&T&nfaiG&nfaomufaeovdk jzpfaeonf/
tdyf&mukwifab;buf jyLwif;wHcg;udk zGifhvkdufaom
tcg [dk;...taemufbuf&Sd jym&nfrdIif;rdIif; taemuf½dk;r
20
21
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-15
wHwkdif; csif;awmifwef;jrifhBuD;udk va&mifjzifhjrifawGU&onf/
teD;&S d o&ufyifrS opf&Gufwkd Yuvnf; wvufvufESif h
ta&mifawGu a&Ta&mifjzpfvkduf aiGa&mifjzpfvkdufESifh jzpf&
onf/ ESif;&nfwkdY usqif;cJhíjzpfonf/
]]om,mvSyvkdufwm}} [k uRefawmhfEIwfrS wD;wkd;
a&&Gwfrdvm&onftxd jzpf&onfESifh onfvkd½Icif;rsKd;udk ,ck
rSom xl;xl;jcm;jcm; jrifrdzl;&jcif;vnf;jzpf&onfrkdY tdyf&rnf
udk ESajrmovdkjzpfaerdonf/ ae0ifrsKd;csKyfonfESifh tdrfwdkif;
vkdvkdwHcg;awGydwfxm;Muonf/ at;vGef;í[k qkdonf/ ,ck
vnf; 0ef;usifudkMunhfae&if;rSmyif tat;"mwfu ½dkufcwf
vTrf;rkd;vmonfaMumifh jyLwif;wHcg;wkdYudkydwfcg tdyfawmhrnf
[k tdyf&mukwifay:0,f vSJvkdufrdawmhonf/
a&eHqDvomrSef rD;tdrfudkNidrf;um tdyf,m0ifcJhNyD/
awmfawmfESifh tdyfraysmfcJh? vmcJhNyD;aom &efukefrS xD;vif;NrdKU
odkY c&D;tm;pOf;pm;rd&wmaMumifhvnf;ygonf/ jzwfausmfcJh&
onfh tEÅ&m,fBuD;rm;aom yHkawmifyHknmawmifwef;jrifhBuD;
wkdYudk jrifa,mifaerdonf/ uRefawmf½Hk;tzGJU0efxrf;wkdYu
ajymcJhMuaom pum;wkdYudkvnf; jyefvnfMum;a,mifvmrd&
jyefonf/
]]aMu;eef;pmwpfapmifu BudKwifvkdYawmif a&mufvm
cJh&wmqkdawmh taMumif;awmh{uef&Sdvdrfhr,fxifyg&JU...}}
]]tif;...cufawmhvJ cufom;...av}}
&efukef (½Hk;csKyf)u xD;vif;NrdKUol ]]arMunfvGifcsKd}} udk
jrifa,mifxifa,mifvmrd&jyefawmhonf/
nTef Mum;a&;rSL; (pDrH) rS q&mOD;oef;azonf
tajymif;ta&TUudpöü tcuftcJrjzpfapa&;tvkdYiSm twwf
EdkifqHk; pDpOfay;cJhonf/ apwemrsm;pGmxm;wwfaom q&mu
arMunfvGifcsKdESifh uRefawmhfudk olY½Hk;cef;üawGUqHkay;cJhonf/
trSefu q&monf0efxrf;a&;&mESifh ywfoufvmvQif jrefrm
wpfEdkifiHvHk;&Sd zGifhvSpfNyD; pDrHudef;OD;pD;½Hk;rsm;? zGifhvSpf&ef
usefrsm;? NrdKUe,fpDrHudef;rSL;rsm;? 'k-NrdKUe,fpDrHudef;rSL;rsm;wdkY
tm; NrdKUe,ftrnfESifh vlyk*¾dKvftrnfudkyg rvGJEkdifavmuf
atmif odxm;onf[kajymí&onhf tBuD;tuJwpfOD;ygay/
q&mOD;oef;azonf apwema&m oabmxm;yg
aumif;onhftjyif ½dk;om;wnfMunfvSonf/ vkdtyfonfrsm;
vkdtyfrnfrsm;udk ulnDay;wwfavhvnf;&Sdonf/ tpkd;&Xme
BuD;wpfckwGif tBuD;qHk;nTefMum;a&;rSL;csKyfBuD;ukd 0efxrf;wkdif;
od&Sdxm;wwfMuouJhodkY q&mOD;oef;aztm;vnf; odaeMu
onf/ q&mOD;oef;azonf 0efxrf;rsm;udk omreftcsdefrsm;
wGif OD;? a':wyfí ac:avhr&SdbJ cifrif&if;ESD;aomoabm?
vlwef;pm;rcGJjcm;wwfaom oabmrsKd;jzifh udk? r b,fol
b,f0g[lí csKdomMunfat;aomtoHjzifh y#doE¨m&jyKum
ac:qkdwwfonfh cifrifp&m cspfp&mav;pm;p&m q&mygay/
]]uJ arMunfvGifcsKd? 'Du udk&JjrifhvdIifwJh? vltiftm;pDrH
udef;a&;qGJa&;u@ (Man Power Planning Section) uaygh?
udk&Ju &nf&G,fcsuf&Sdw,f? olYqE´t& arMunfvGifcsKd&JU
xD;vif;NrdKUudk tajymif;ta&TU (Transfer) ,lwJhol? orD;u
22 23
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-16
olYudkwwfEkdiforQ ajymjyulnDay;apvkdygw,f/ udk&Ju vlawmf
wpfOD;ygyJ? 'Dvkdac:awGUajymjy&wmuvJ q&mwkdY&JU pDrHudef;
a&;qGJa&;Xmeqkdwmu twwfEdkifqHk;csdefnd§NyD; zGifhvSpfqJyJaygh?
XmeydkiftaqmuftOD;? NrdKUe,fOD;pD;t&m&Sdaetdrfqkdwm wkdY
uvJqkdawmh NrdKUe,fawGrSm aea&;xkdifa&;udpö tcuftcJ
wpfcsKdU&Sdae&w,f/
vufa&wjyifpD;qkdwmvdk nDtpfudkarmifESrozG,f
pnf;pnf;vHk;vHk; oabmtaeeJY wpfOD;udkwpfOD; ,dkif;yif;tul
tnDay;EkdifMuapvdkYygyJuG,f/
[k txufygtwkdif; q&muajymay;cJhonf/
odkYESifh arMunfvGifcsKdudk yxrOD;qHk; teD;uyfawGUodcGifh
&cJhonf/
]]arMunfvGifcsKd}} ...wJh/ emrnfav;ESifh vkdufavsm
nDaxGpGm tqkdyg rdef;uav;onf MunfMunfomom pdwf
oabmxm;? vSycspfMunfcsifp&m tNyHK;ydkif&Sif? csKdomaom
pum;ajymoHav;ESifh udkufnDvSonf/
cifrif&if;ESD;&rItp oabmtaejzifh olrESifhuRefawmf
onf bm;vrf; (r[mAE¨Kv yef;NcHvrf;) &Sd ]]a&Trif;orD;}}
vufzuf&nfqkdifodkY oGm;a&mufcJhMuum ESpfOD;om;pum;awG
ajymjzpfcJhMuonf/ vufzuf&nfaomuf rkefYpm;&if;? &if;ESD;
oGm;Mu&ygonf/
]]udk&JjrifhvdIif}} [k wpfvHk;csif;? jznf;jznf;csif;ac:qkd
vmcJhonfh olYtoHudk uRefawmfuyifpwifí tac:ta0:udk
jyifay;jzpfonf/ Xmewdkif; 0efxrf;tcsif;csif;vnf;jzpfum
olpdrf;rsm;vnf; r[kwfMuojzifh rpdrf;MuavonhfoabmESifh
]]udk&JvdkYac:Ekdifygw,f? trsm;uawmh udk&JvkdYyJac:a0:aeMu
wm MumcJhNyDrkdYyg}} [k &if;ESD;rIjyKcJhjzpfygonf/
olruvnf; ]][kwfuJhyg&Sif}} [k qkdcJhyg\/
trSefawmh olrESif h uRefawmfonf jruRef;ndKndK
&efukefpD;yGm;a&;wuúodkvfBuD;wGif wufa&mufynmoif,lcJh
zl;MuolwdkYvnf; jzpfcJhMuygvsuf rqHkqnf;jzpfcJhMu/ uRefawmf
u olrxuf (3) ESpfapmum bGJU&cJholjzpfonf/ uRefawmfu
(Day) aeY ausmif;om; ac: &efukefausmif;om;jzpfum olr
rSme,frSausmif;oljzpfí taqmifaecGif h&oljzpf&onf/
wpfzef twef;csif; ESpfcsif;rwlojzifhvnf; rodruRrf;jzpfcJh
Mu&jcif;vnf;jzpfonf/ awGUqHkMu&ef qHkEdkifcGifh&Sdygvsuf uH
Mur®muray;ao;cJh[efwlonf/ jrifyifrjrifzl;cJhjzpfMu/
ausmif;awmfBuD;u bGJU&cJ h NyD;aemuf jrefrmEk difiH
0efxrf;a&G;cs,favhusifha&;tzGJUu ac:,lcJhaom &mxl;0if
tifwmAsL;rsm;udk a&;ajz? EIwfajz ajzqkdatmifjrifcJhNyD; tvkyf
cefYxm;awmhvnf; uRefawmfu olrxufapmum 0efxrf;jzpf
cJh&onf/ 0efBuD;rsm;½Hk;&Sd pDrH b@m0efBuD;Xmevufatmuf
pDrHudef;a&;qGJa&; OD;pD;Xme (½Hk;csKyf) wGif tvkyf0ifawmhvnf;
uRefawmfu olrxuf (3) ESpfapmíaeonf/
onftxJ 0efBuD;rsm;½Hk;BuD;twGif;&Sd uRefawmfwkdY½Hk;csKyf
qkdonfuvnf; u@awGursm;? tcef;awGu rsm;vSonf/
24
25
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-17
ajrnDxyfrSmvnf; &Sdonf/ tay:xyfrSmvnf; &Sdonf/ onf
odkYES,fjzpf&onfomru jzpfcsifawmh olrutay:xyfwGif
&Sd u@rsm;rSm wm0efusonfrdkY ajrnDxyfrSm wm0efausaom
uRefawmfESifh uawmfawmfESifh rqHkawGUjzpfovkd jzpfMu&av
onf/
½Hk;csKyfrSm (5) ESpfyif &SdcJh&NyDjzpfaom uRefawmfhtm;
vnf; uRefawmfhabmf'g taygif;toif;wpfcsKdU\ ajymoHudk
awmh uRefawmfMum;zl;cJhovkdvkdawmh&Sdonf/ topfcefYtyf
vmcJhaom 'kwd,-pDrHudef;rSL; rdef;uav;awGxJrSmawmh
]]a,mrif;orD; xD;vif;{u&D}} av;u qHauom&Snf&Snf
jrefrmqefqefav;ESifh tifrwefacsmvSonf[k ajymMuonf
udk Mum;rdonf/
odkYayr,fh olr ESifh uRefawmfonf awhawhqkdifqkdif
uGJuGJjym;jym; rSwfrSwfom;om;awmh rawGUjzpfcJhrd[k uRefawmf
xifonf/ ajymvkduajymapawmh[kom ajym&awmhrnhf
taMumif;omjzpfawmhonf/ uRefawmfhrSmvnf; ½Hk;uqif;vQif
EkdifiHjcm;bmomwuúokdvfudk nydkif;tcsdefydkif; ausmif;wufcGifh
&&SdEdkifcJholjzpfaomaMumifh ausmif;om;jzpf&jyefonf/ *syef
bmom&yfudk,lum wufa&mufynmoif,laeol wpfOD;vnf;
jzpfae&jcif;aMumifhvnf; jzpf&ygonf/
rnfodkYyifjzpfap ckawmh uHMur®mt& qHkvmMu&ygNyD/
qHkpnf;cGifhzefvmcJh? awGUjrifvmcJh&í a,moltacsmtvSav;
udk uRefawmfhpdwfu wdrf;nTwfcgp&Sdao;onhf &ufydkif;uav;
rSmyifvQif olrESifh uRefawmfcGJcGmcJhMu&ovkd jzpfvmcJh&jyef
avNyD/
onfodk Yaom avmavmvwfvwf rMumao;rDu
twdwftaMumif;udk jyefajymif;í owd&vmrd&jcif;uvnf;
apmapmu½Hk;0efxrf;wpfOD;jzpfol udka0vif;ajymvmcJhonhf
&efukeffrS aMu;eef;pmtaMumif;cH pum;oHtm; trSwf&um
uReffawmfNyHK;rd&ao;awmhonf/
NyD;awmh---&D&Darh pum;oH---
]]bmwJh...q&ma&mufvmvdrfhr,fqkdwmudk &efukef
(½Hk;csKyf)u ararMunfvGifcsKdu ½Hk;udkoHBudK;pmay;ydkYxm;cJhvdkY
tckvkdvmBudKae&ygw,f&Sif...}} wJh/
]]aMomf...yHkawmifyHknm&yf0ef; a,mwkdYXmae xD;vif;
ajru tvSrzk&m;av; a,mrif;orD; xD;vif;{u&D arMunf
vGifcsKd&,f...}}
[k uRefawmfjrifa,mifwrf;wrd&if;u wpfaeYwmvHk;
armyef;EGrf;e,fvmcJh&orQ ajzodrfh&vsuf tdyfaysmfatmif
BudK;pm;umtdyf&ygOD;r,f/ &efukef (½Hk;csKyf) okdY ½Hk;udpöjzifh
oGm;a&muf&onhftcgrsKd;wGif arMunfvGifcsKdESifh awGU&zkdYta&;
csOf;uyfvrf;aMumif;awGudk &SmazG&ayOD;rnf[k pdwfu&,f
vsuf BudK;pm;umvQif tdyfygawmhrnf/ tem*wfaeY&ufrsm;
twGuf tdyfrufvSvSrufEkdifygap[k qkawmif;&if;u rMumrD
rSmyif uRefawmftdyfaysmfoGm;cJh&avawmhonf/
26 27
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-18
ol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKU
eHeuftdyf&muEdk;awmh (7) em&DyifausmfcJhNyD/ cEmudk,f
u EGrf;vSonf/ udk,fvufawGudkufcJí rxcsifcJh/ (96) rkdif
c&D;u (96) yg;aom a&m*gawGudk pkNyHKcHpm;ae&onfodkYom
ajymcsifawmhonf/ rxívnf; rjzpf/ udk,hfrdbudk,hftdrf
udk,fh,mr[kwf[laom todpdwfu Edk;qGojzifh vl;vJumx
jzpfcJh&onfESifh rdbwkdYaus;Zl;udk atmufarhvmrd&ao;onf/
rdbarwåmudkydkí odem;vnfvmrd&onf/
tdrftay:xyfMurf;jyif? atmufxyfodkYtqif;avScg;?
tdrfrBuD;ESifh wGJpyfvsuf rD;zkdaqmif? xrif;pm;cef;? oHk;a&tkd;
wkdYxm;&Sd&m vufoef;vHk;cefY cyfpdyfpdyfysOfcif;vomMurf;jyif
wkdYudk eif;rd&wkdif; reif;&J&avmufatmif at;pufaeonf[kk
ajymcsifonf/
]]Ekd;vmNyDvm;...r*FvmeHeufcif;yg}} [k q&mrBuD;vdIif
u EIwfcGef;qufvmcJhjcif;ESifhtwl rdvdIifu uRefawmfrsufESm
opfap&eftvkdYiSm a&aEG;ESifh a&at;wkdY a&mpyfxm;onfh
aiGzvm;BuD;udkay;vmonf/ rsufESmopf oGm;wkduf oefYpifae
qJ0,f ywf0ef;usifudkMunhfrdawmh 0ef;usifwpfckvHk;onf
ESif;jrLawGESifh arSmiffaeonf/ aqmif;ESif;rIefwkdYu cEmudk,fudk
vmxdonf/ rBuHKpzl; xl;xl;jcm;jcm; jzpfvdkYaeayonf/
tdrftay:xyfodkY jyefwufcJh? acgif;NzD;cJh? ajctdwf
vuftdwf0wfxm;vsufESifh atmufxyfodkY jyefqif;uma&tdrf
0ifcJhonf/ aemuf {nhfcef;r&Sd&modkYtvm OD;av;odef;ESifhtwl
trsKd;om;BuD;wpfOD;wkdY qufwDxkdifcHkwdkY0,f xkdifaeMuonfudk
uRefawmfawGU&onf/
]]udk&J a&...'Du q&meJY q&mrwdkYu udk&JudkawGUzdkY
vmMuolawG}}
]]aMomf...[kwfuJh [kwfuJhygcifAsm}}...[k uRefawmf
acgif;ndwfrdonf/
]]'Dvkd...udk&Ja&...'Du OD;Munfwifh? ZeD;jzpfolu
a':arvGifjrifhwJh? tv,fwef;jyq&meJY q&mrwkdYaygh/ olwkdY
rSm orD;av;wpfa,muf xGef;um;w,f/ tJ'Dh orD;av;u
&efukefrSmt&m&Sdrav;qkdygawmh? nwkef;u udk&JwynfhawG
ajymMuwJhpum;xJrSmvJygNyD;om;? udk&J 'DNrdKUudkajymif;a&TU
a&muf&Sdvmr,fhhtaMumif; oHBudK;pmudk BudKwifay;ydkYcJhol[m
'Du q&m? q&mrwkdY&JU orD;yJaygh...}}
]]aMomf...aMomf...}} [kom todtrSwfjyKrd&if;
av;pm;orIjyK&moabmESihfvnf; uRefawmfacgif;ndwfum
&SdaerdcJhonf/
]]udk&Ja&...'Du qwfxrif; (qwfqefESifh aumuf
n§if;qeftjzLa&maESmí aygif;xm;)? b,maMumf? Al;oD;aygif;
aMumfwkdYu q&mq&mrwdkYu udk&Jpm;zkdY,lvmay;MuwmuGJU/
'Du xrif;aMumfffylylav;eJY ,kefom;aMumfu OD;av;odef;wkdY
tdrfu pDpOfxm;wm at;at;aq;aq;pm; jznf;jznf;pm;?
rdwfqufpum;awGajymqkdMu&if;ayghuG,f...}} [laom
OD;av;odef;\ pum;oH/
28
29
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-19
]]aus;Zl;wif&ygw,fAsm...azmfa&GwJhtodpdwfeJY ckvkd
wul;wu,laqmifum a&mufvmMuwmudkyJ uRefawmfu
xyfrHaus;Zl;wifaMumif; pum;qkdyg&ap...}} [k qdkrdonf/
rwfwyf&yfaeMu&if;rS tm;vHk;xkdifjzpfMuonf/
]]cPaemf...OD;eJY a':a':wkdY}} [kajymum tdrftay:
xyf&Sd&mwufcJh txkyfwpfxkyfudkqGJum jyefqif;cJhonf/
]]'gu &efukefvufaqmifyg...ykpGefajcmufygcifAsm..
OD;eJY a':a':wkdYrdom;pktwGuf rdwfqufvufaqmifqkdygawmh
nuvJ uRefawmfhrdwfaqGeJY uRefawmfh0efxrf;awGudk ay;NyD;yg
NyD...'DrSmu ykpGefajcmufu &Sm;w,f? aps;BuD;w,fqkdvkdY..}}
txufyguJhodkYajym&if;u uRefawmfonf olwkdYtm;
ykpGefajcmufxkyfudk vufaqmiftjzpfay;tyfcJhonf/
]]tm;em;p&muG,f...ta0;BuD;u o,fvm&w,fvdkY
...}} [k a,musfm;jzpfoluajymqJrSmyif ZeD;jzpfoluvnf;
]]tef;...'DbufrSmawmh ykpGefajcmufu&Sm;wmtrSef
yJ? aps;vJjrifhw,f/ q&may;wJh ykpGefajcmufudk Amvacsmif
aMumfvkyfNyD; OD;OD;zsm;zsm; q&mawmfBuD;ausmif;udk qGrf;[if;
ydkY&r,f...}} [k ajymcJhao;onf/
]]aMomf...q&m q&mrwdkYcifAsm...uRefawmfhudk
q&mvkdYrac:bJ udk&JvdkYbJac:Ekdifygw,f/ emrnftjynhftpHk
uawmh ]]&JjrifhvdIif}} yg/ azaz OD;&JacgifjrifheJY arara':nGefY
nGefYvdIifwdkY&JUom;wpfOD;yg/ azaz ararwdkYu i,fi,fuwnf;
u 'DaeYwkdifatmif uRefawmfhudk ]]udk&J}} vkdYyJac:Muwm/
ausmif;aepausmif;tyfawmhrS &JJjrifhvdIifvkdYrSnfhac:cJhMuwm
yg/ uRefawmfeJY odMucifrifMuolawGuvJ ]]udk&J}} vkdYyJac:a0:
Muwmrsm;ygw,f...}}
onfodkY uRefawmfuajym...olwdkYuvnf; ]]0ifyg?
xGufyg? vmvnfyg? vkdtyfwm&Sd&ifvJajymjyyg...wwfpGrf;
orQ ulnDay;yghr,f...}} [k tjyeftvSefajymqkdMu&if;u
eHeuftdyf,mx tapmpmudk uRefawmfpm;onf/ olwkdYZeD;
armifESHonfvnf; OD;av;odef;wkdYESifh pum;pjrnfajym a&aEG;
Murf;aomuf&if; pum;vufqHkawG uscJhMuao;onf/
olwkdYZeD;armifESHonf olwkdYtdrfodkY jyefcgeD;wGif pmtkyf
wpftkyfvufaqmifay;onf/ EIwfqufpum;qkd&if;...
]]udk&J...ckvdk a&mufvmwJhwpfckduf xD;vif;qkdwJh
a&S;a[mif;NrdKUav;? &mZ0ifxJu NrdKUav;taMumif;udk odap
csifvdkY OD;u,lvmcJhwm...at;at;aq;aq; zwfMunhfyg
OD;...}}
]]aMomf...[kwfuJhyg cifAsm...aus;Zl;wifygw,f..
uRefawmfuvJ odcsifaewm MumygNyD wu,fhudk aus;Zl;wif
&ygw,fcifAsm..}}
olwkdYZeD;armifESH jyefoGm;cJhMuawmh tdrf\rD;zdkaqmif
&Sd&mrS nDtpfroHk;azmfwkdY uRefawmfhxHa&mufvmcJhMuonf/
]]q&m OD;&J &Sifh...olwkdYorD; rrarMunfvGifcsKdu
tawmfacsmwm vSwmaemf...OD;OD;q&meJY aumif;aumif;
odvm;...cifvm;? rrarcsKd&JU rdbESpfyg;qdkwmu orD;wdkY&JU
30
31
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-20
q&m? q&mrawGav pmtoiftjyvJawmfMuw,f/ oabm
apwemvJaumif;Muw,f&Sifh}}
tBuD;r eef;jrifhvdIifu þodkYES,fpum;qkdvmcJhonf
ESifh...
]]uJ...pkef;ua0ra&...OD;udk q&mvdkYrac:eJYawmh/
OD;&JvdkYac:csifac: tudkav;vkdY ac:csifac: [kwfzl;vm;..}}
]][kwfuJhyg tudkav; &Sifh}} wJh
]]at;...at;...tpfudkr&SdwJholav;awGrdkY OD;&Ju
tudkav;jzpf&wm 0rf;omw,f/ eef;yxr? eef;'kwd,? eef;
wwd, wkdYa&...}}
olwkdYvnf;NyHK; uRefawmfvnf;NyHK;&TifpGm &SdaecJhMu&av
onf/ NyD;awmh arMunfvGifcsKdESifhuvnf; onfudkvmcgeD;rS
awGUcJh& cifrifcJh&onfhtaMumif;udk ajymjyay;vdkuf&ayonf/
xkdaeYu pae½Hk;ydwf&ufjzpfíwpfaMumif;? um;pD;cJh&
aom EGrf;e,frI'PfaMumifhwpfaMumif;aMumifh uRefawmfonf
aetdrfrSwjcm;odkY roGm;jzpfcJh? reufzefa&mufawmhrS nDtpfr
oHk;azmfESifhtwl xD;vif;wpfNrdKUvHk;udk vSnhfywfavhvmawmh
rnf[k olwkdYawGudkajymxm;onf/ a&aEG;Murf;aomuf&if;u
apmapmuay;xm;cJhaom pmtkyfudkpwifum zwfjzpfonf/
]xD;vif;NrdKU a&TuGeftkyfbk&m;orkdif;}} [k trnfwyf
um bk&m;BuD;a*gyutzGJU tusKd;awmfaqmifcsKyf OD;xGef;BuD;
u jyKpka&;om;xm;\/ ed'gef;rSmyif ]]xD;vif;NrdKUorkdif;
a&;jyefvQifvnf; a&TuGeftkyfbk&m;orkdif;rygvQifrNyD; tNrJ
'GefwGJvsuf&Sdjyef&um;}} [k azmfjyxm;av\/ jrefrmwkdYrSm
]]jrefrmESifh yk*H}} cGJjcm;ír&ovkd ]]xD;vif;ESifh a&TuGef½kyfapwD
awmf}} onf cGJjcm;írjzpf[k qkdxm;ay\/
xD;vif;NrdKUav;\ &mZ0ift& rlvtac:rSm (ol&JNrdKU)
[kqkd\/ NrdKUwnfonhfckESpfrSm aumZmouú&mZf (110) ck?
omoemouú&mZf (1292) ckk[kod&\/ a&S;u uav;aus;
awmifndKt&yf t&drn (,ck &mZN*dK[f)rS vma&mufwnfcJh
onf[k qkd\/ yk*Hjynf a&Tavmif;rif;vufxuf eef;ouf
av;ESpfajrmufaomf ]]apmfbGm;rif; eE´&mZm}} trnf&S d
apmfbGm;BuD;wnfonhfNrdKU[k qkdxm;av\/ ,ckrsufarSmuf
xD;vif;NrdKU\ taemufawmifbuf (2 rk difcG J)cef YtuGm
armacsmif;\ ta&SUbufwGifjzpf\/ Mumaomfarmacsmif;
a&vrf;aMumif;ajymif;cJ hojzif h ,cktcg armacsmif;\
taemufbufukef;jrifhrkdYrkdYwGif[kqkd\/
ouú&mZf (453) ckESpfwGif yk*Hjynfh&Sif tavmif;pnfol
rif;wkdif;cef;vSnfhvnfawmfrlvmpOf a,majrt&yfa'oodkY
a&mufvmcJh\/ armacsmif;twkdif; azmifawmfpBuFmjzifh qef
wufcJh\/ xkdt&yfa'oodkYa&muf&Sd uGef;axmufem;aecdkuf
azmifpBuFmOD;&Sd urÁKxD;jzLawmf tvkdvkdyGifhvif;vmawmfrl
onfESifh tqkdyga'oudk ]]xD;vif;}} [kac:wGiforkwfapcJh\/
armacsmif;a&tvsOf azmifawmfOD;0,f Ak'¨jrwfpGmbk&m;&Sif\
"mwfawmfarGawmfrsm;u a&Tig;Muif;a,mifwlpGmaqmifí
uGefYjrL;onfudk ½dk;½dk;uGefjzifhzrf;aomfr&cJh/ ykPÖm;jzL? ykPÖm;ndK
32
33
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-21
[l;&m;ynm&SifwkdYwGufcsufrIt& a&TuGefESifh tkyfzrf;apawmh
rS&cJ h\/ jrwfpGmbk&m;&Sif\ "mwfawmfarGawmfwkd Ytm;
Xmyemí od&d"r®maomurif;BuD; wnfxm;cJhaom apwD
a[mif;ae&müyif XmyemoGif;NyD;vQif apwDawmfwnfapcJh\/
a&TuGefESifh tkyfzrf;rS&onhf"mwfawmf arGawmfwkdYukd Xmyem
jcif;aMumifh ]]a&TuGeftkyfapwDawmf}} [k urÁnf;xkd;rSwf
xD;vif;NrdKUt&yf orkwdynwfawmfrlcJhap\/
'kwd,xD;vif;NrdKUonf yk*Haejynfawmf odef;cGefrif;\
om;awmfa&Tavmif;rif; (yk*Hrif;quf (55) qufwGif (28)
qufajrmuf) eef;wufNyD; av;ESpftMum aumaZmouú&mZf
(110) ESpf? waygif;vjynhfausmf (5) &uf Ak'[l;aeYü apmfbGm;
eE´&mZmwnfcJhaom xD;vif;NrdKUtm; apmfbGm;tqufquf
qufcHcJh\/ om;awmforEÅ&mZm? aemufyknpnfol ponf
jzifhqufcH\/ xkdYaemuf apmfbGm;rif;qufrSm ESpfaygif; (300)
ausmfjzwfaecJhonf[kqkd\/ yk*Haejynf yk*HEkdifiHawmfBuD;
ysufNyD;aemuf cef;ywfapmfbGm;tkyfcsKyfcJhaom xD;vif;NrdKUum;
apmfbGm;qufjywfjyefcJh\/
[Hom0wD bk&ifhaemifrif;w&m;BuD;vufxuf ouú
&mZf (933) ckESpfü rkd;aumif;apmfbGm;BuD;\om; OD;apmeHudk
xD;vif;apmfbGm;cefYtyfcJhonfrS ouú&mZf (1119) ckESpfwGif
awmifwGif;pm;bGJUcH apmfbGm;OD;usHtxd apmfbGm; (8) quf
tkyfcsKyfcJh\/
]]tavmif;rif;w&m;BuD; OD;atmifaZ,svufxuf
ouú&mZf (1120) ckESpfwGif ,ckxD;vif;NrdKUae&modkY ajymif;
a&TUcJh\/ OD;usHonf ¤if;nDt&if; oD&dpnfolausmfxifbGGJU&
twGif;0efOD;NzdK;? *kdPf;tkyfq&mawmf toQifaZmw,EÅpaom
ynm&Sdyk*¾dKvfwkdYESifh wkdifyifí ykPÖm;ynm&SdwkdY\ wGufcsufay;
aomtcgt& ouú&mZf (1120) ckESpf? 'DC-122? &ó?
waygif;vjynhfausmf (1) &uf? Ak'¨[l;aeY ae0ifausmftcsdefü
pD&ifzG,ftvHk;pHkESifhwuG wmaygif; 273? awmifaygif; 1953?
rkdufaygif; 5859? vufopfaygif; 46872? tus,ft0ef;&Sd
í we*FaEGaxmifh em&Dwkdif? &m[kaxmifh e&Dwkdifrsm;ESifh ta&SU
rsufESmwGif ¨E´mwHcg;? awmifrsufESmwGif ukef;jrifhwHcg;?
taemufrsufESmwGif aZ,smwHcg;? ajrmufrsufESmwGif 0Hom
wHcg;? ¤if; (8) XmewkdYudk (NrdKU) [kac:qkd\/ Xmewpfcktjzpf
owfrSwfí ausmif;? odrf? ½Hk;? tdrf? ewfuGef; ¤if; (5) XmewkdYudk
wpfNydKifeufwnf; wnfaqmufíNyD;avonf...}} [k
xD;vif;NrdKUwnf orkdif;wGifazmfjyxm;av\/
xkdYaMumifh ,ckrsufarSmufüwnf&Sdaeaom þxD;vif;
NrdKUonf ,cifNrdKUa[mif;ae&mrS ajymif;a&TUí NrdKUa[mif;\
trnfjzpfonhf (xD;vif;) NrdKUudkyif xyfqifhcH,lNyD;vQif emr
ynwfowfrSwfum wnfaxmifcJ h jcif;jzpfonf/ 'kwd,
xD;vif;NrdKUyif jzpfayawmh\/
yxrxD;vif;NrdKUtaMumif; yk*Hjynhf&Siftavmif;pnfol
rif;BuD;uausmufpm a&;xkd;xm;apcJhaom ausmufpmrl&if;
onf ukef;abmifacwf tavmif;rif;w&m;BuD;vufxufodkY
34
35
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-22
a&mufvmcJh\/ xD;vif;NrdKUwnf apmfbGm;OD;usH\om; NrdKUol
BuD;OD;jrwfpHu tavmif;bk&m;OD;atmifaZ,s\ om;awmf
ti,fbkd;awmfOD;0dkif; ac: A'Hkri;fvufxufwGif ausmufpm
udkaejynfawmftr&yl&odkY ydk Yaqmifay;cJh&\/ ausmufpm
a[mif;rSm yk*Hacwfta&;tom;jzpfí aESmif;vlrsm;twGuf
t"dyÜm,frysuf&avatmif bkd;awmfpyfxkd;ausmufpm[k
jyifqifa&;om;apcJh\/ a&TuGeftkyfbk&m;ausmufpmum; ,ck
tcgrEÅav;NrdKU r[mrkedwHwkdif;twGif; bk&m;BuD;\taemuf
bufwGif wnf&SdaeaMumif;od&Sd&ay\/
txufygwkdYum; taxmuftxm;jynhfpHkpGm&Sdaom &mZ
0ifxJu xD;vif;NrdKUtaMumif;ygay/
acwfopfyx0D0ifoabmjzifh wifjy&ygvQif xD;vif;
NrdKUav;tm; aumif;pGmxifjrifvmEkdifygrnf/
jrefrmEkdifiHajryHkukdMunhfí ajym&ygu rauG;wkdif;
taemufajrmuf,Gef;,Gef;? rEÅav;NrdKUBuD;\ taemufwnhf
wnfheD;yg;wGif awGUjrifEdkifonf/ csif;½kd;rawmifwef;BuD;\
ta&SUbufwGif&Sd\/ ta&SUavmif*sDwG'f (94 'D*&D? 41 rdepf
8 puúefY) ESifh (94 'D*&D? 26 rdepf? 18 puúefYtMum;/ vwåDwG'f
rSm ajrmufvwåDwG'f (21 'D*&D? 24 rdepf? 8 puúefYESifh (21
'D*&D? 53 rdepf? 28 puúefYtMum; wnf&Sdonf/
ta&SUbufwGif aygufNrdKUe,f? awmifbufwGif aqm
NrdKUe,f? ajrmufbufwGif *efYa*gNrdKUe,fESifh taemufbufwGif
csif;jynfe,fwkdYESifh xdpyfvsuf&Sdonf/ NrdKUe,ftus,ft0ef;rSm
pwk&ef;rkdif (515) &Sdum ta&SU-taemuf (23) rkdifESifh
awmif-ajrmuft&Snf (34) rkdifcefY&Sdavonf/ &efukefNrdKUBuD;
ESifh rkdifaygif; (590) ausmfcefYtuGmwGif wnf&Sdayonf/
yifv,fESif h a0;uGmNyD; awmifwef;rsm;txyfxyf
umqD;aeonf/ yifv,fa&rsufESmyiftxuf (1385) ay
tjrifhwGifwnf&Sdaeaom NrdKUav;jzpfonf/ &moDOwktm;jzifh
wpfESpfywfvHk; yljyif;onhftcsdefonf wkdawmif;rI&Sdonf/
ESpfpOfrkd;a&csdefvu® (40 rS 60) twGif; &GmoGef;avh&Sdonf/
awmifay:opfawm? &Gufjywfa&mawm? tifwkdif;awmrsm;
[lí opfawmBuD;rsm;&SdNyD; uRef;? ysOf;uwkd;? ydawmuf?
tifMuif;? opf,m? &if;rm? tif? aESm? axmufBuHU? oif;0if?
vufyH? ½Hk;? opfap;? oeyfcg;? 0g; trsKd;rsKd;wkdYtjyif b,aq;
yifrsm;vnf; aygrsm;pGmaygufa&mufvsuf &Sdavonf/
xD;vif;NrdKUav;odkY vrf;yef;qufoG,fa&;rSm t"du
(2) ck&Sdonf/ yxrvrf;rSm rHk&Gm-ykvJ-*efYa*g tNrJwrf;oGm;
uwå&mvrf;ay:&Sd a&rsufeD&GmteD;rS z,fcGmumvm&aom
vrf;jzpfonf/ xkdz,fcGmvmaomvrf;rSm ajrvrf;jzpfum
xD;vif;NrdKUodkY (28) rdkifcefYa0;onf/ rHk&Gm-ykvJ-*efYa*gvrf;
twkdif; rkd;&moDwGifoGm;vmMu&onf/ ykvJNrdKUrSaeí yckuúL
NrdKUodkYoGm;í&onf/ xdkYaMumifh yckuúL-xD;vif;vrf;c&D; (ykvJ-
*efYa*gvrf;rS) um;aEGrdk;aqmif;oGm;vmí&NyD; (147) rkdif
a0;onf/
'kwd,vrf;c&D;rSm aqmif;ESifh aEG&moDwdkYwGif oGm;vm
36
37
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-23
í&aom ajrom; (yckuúL-ayguf-xD;vif;) vrf;jzpfum (96)
rdkifa0;onf/
tcsKyftm;jzifhqkd&ygvQif a&S;a&S;umvrsm;rS &mZ0if
xJu NrdKUuav;yifjzpf\/ pdrf;pdkvef;qef;aeonfh awmawG
awmifawG? jymvJhaeonfh rkd;aumifuif;BuD;? 0g*Grf;qkdifawGvdk
a&GUvsm;aeonfh wdrfawmifwdrfvdyfawGESifh ndKUrdIif;vsuf
vGrf;pzG,fNrdKUav;vnf;jzpfíaeavonf/
xdkYjyif..xD;vif;NrdKUav;onf...
rxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmol
wm0ef0wå&m; vkyfxHk;enf;rsm;ESifhtnD wm0efvTJ
ajymif;jcif;tydkif;ESifh uRefawmfu vufcH,ljcif;tydkif;wdkY NyD;
pD;cJhNyD/ odkYjzpfí ,cifNrdKUe,fOD;pD;rSL;ESifhtwl ,ck OD;pD;rSL;
uRefawmfonf NrdKUe,ftzGJUtpnf;rsm;jzpfaom NrdKUe,fygwD
,lepf? NrdKUe,fjynfolYaumifpD? vkyfief;ppfaq;a&;? w&m;pD&if
a&;? Oya'a&;&mtzGJUwdkY&Sd yk*¾dKvfBuD;rsm;xH "avht& oGm;
a&muf*g&0jyK EIwfquf&onf/ oduRrf;cifrif&if;ESD;rIudk tp
jyK&onf/ tm;vHk;vdkvdku azmfazmfa&Ga&G &SdvSonf/ ½kd;½kd;
om;om; rSefrSef&nf&nfawGom jzpfMuonf/ oabmxm;wdkY
aumif;yHk&onf[k uRefawmfxifjrifrdavonf/
yxrueOD; ½kH;pwuf&onfh &ufowåywf ½kH;zGifh&uf
twGif; uRefawmfonf aetdrfESifh½kH;? ½kH;ESifhaetdrfom jzpfae&
onf/ ½kH;odkY ajcvsifavQmufumoGm;onf/ pufbD;rpD;jzpf/
pufbD;rpD;jzpf&onfhtaMumif;udkvnf; ajymjyOD;rS jzpfrnf/
xdkpOfu xD;vif;NrdKUav;onf tdrfajc (588) ESifh
vlOD;a& (3100) om&Sdonf/ t"du &yfuGufBuD; 2 ckowf
rSwfxm;onf/ NrdKUv,f uwå&mvrf;rBuD;\ ta&SUbufydkif;
udk &yfuGuf (1)? taemufbufjcrf;udk &yfuGuf (2) [kac:
onf/ odkYayrJh trSeftm;jzifh 4 ydkif;&Sdonf[k ajymí&onf/
ajrmufukef;ydkif; (uefawmfav;) ESifh NrdKUuGuftopf azmfxkwf
xm;&m (uGufopf) ydkif;[lí NrdKUcHwdkYu cGJjcm;í ajymwwfMu
ao;onfhtwGufaMumifh av;ydkif;&Sdonf[k qdk&jcif;yifjzpf
onf/
NrdKU\ awmifbufydkif;rSjzpfap? ajrmufbufydkif;rSjzpfap
oGm;MuvmMu&&mwGif NrdKUv,favmufwGif NrdKUv,foHwHwm;
BuD;&Sdonf/ ukef;jrifhESpfckMum; tedrfhqHk;tydkif;wGif wnf
aqmufxm;onf/ odkYjzpfaomaMumifh pufbD;pD;vQif awmif
bufydkif;qdkvQif awmifydkif;oefYoefY ajrmufbufydkif;qdkvQif
ajrmufydkif;oefYoefY oD;oefYpDpD;vQifawmh tqifajyonf/ uRef
awmfu &yfuGuf (2) wGif aexdkifNyD; NrdKUv,foHwHwm;BuD;\
awmifbufydkif;jzpfum uRefawmfh½kH;u oHwHwm;BuD;\ ajrmuf
bufydkif;ukef;jrifhwGif jzpfaeonf/ ukef;jrifhESpfckMum; twuf
c&D;u pufbD;udk qif;wGef;um wuf&onf/ xdkYaMumifh uRefawmf
onf pufbD;rpD;jzpfacs/
a&mufcgp&ufrsm;wGif ½kH;ESifhtdrf? tdrfESifh½kH;? aeYESifhn
avmufudkom owdxm;rdovdk jzpf&onf/ ,if;wGif txl;
ojzifh owdxm;rd&onfuawmh nwmu &SnfvGef;vSonf[k
38 39
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-24
taotcsmajymí &onf/ aqmif;vv,fvnf; jzpfaeonf/
uRefawmf rSwfom;xm;rdzl;aom taMumif;wpf&yfvnf; &Sd
onf/ urÇmajrmufjcrf;wGif usa&mufaeaom EdkifiHwdkYwGif
'DZifbmv 22 &ufaeYnwmonf t&SnfqHk;[k jrefrmEdkifiHa0'
tzGJUcsKyfu qdkxm;onf/ nae 4 em&DcefYqdkvQifyif rdk;ucsKyf
NyD/ csif;awmifwef;jrifhBuD;\ awmifajcwGif&Sdaeívm;rod?
aerif;BuD;u uG,fonfESifhtarSmifxku pdk;rdk;vmcJh&awmh
onf/ onftxJ vQyfppfrD;u rvif;Edkifao;aom NrdKUav;
jzpfaejyefawmh xD;vif;rJZmt&yf\ aqmif;nrsm;um;
&SnfvGef;vSacsawmhonf/
vomrSeftdrfESifh za,mif;wdkifudk tm;xm;um npm
pm;? n 8 em&DcefYqdkvQifyif wpfNrdKUvHk; wdwfqdwfNidrfouf
um qlqlnHnHtoHwdkY rMum;&awmh/ tat;"mwfudk umuG,f
&ef rdrdwdkY tdrfwHcg;rsm;tm; naerdk;csKyfvQifyif ydwfxm;Mu
um vrf;BudK vrf;Mum; vrf;rBuD;wdkY 0,f,lolenf;&onf/
½kyf&Sif½kHr&Sd? jrif;vSnf;r&Sd? qdkuúm;r&SdaomNrdKUav;jzpfonfrdkY
aqmif;umvnbufonf wdwfqdwfNidrfoufvGef;um &Sdae
avonf/
uRefawmfum; nbufa&mufvQif vomrD;tdrfjzifh pm
zwfonf/ pmtkyftiSm;qdkif[lí r&Sdao;awmh eD;pyf&mwdkYrS
r*¾Zif;a[mif;? 0w¬Kta[mif;awGudk iSm;&rf;apum zwfjzpf
onf/ nwdkif;eD;yg;vnf; ]]'Hkrif;} wD;cwfoDcsif;qdkrd&onf/
tdyf&m0if rD;rSdwf? rsufpdydwfaomfjim; csufjcif;qdkovdk
tdyfíraysmf? n 10 em&DausmfcefYqdkvQif armacsmif;taemuf
buf awmifpOfawmwef;qDrS qif;vmMuaom awmacG;[loH
wkdYum; aqmif;nOfh,Hnrsm;wkdif;rSm Mum;ae&onf/ Mumvm
aomf awmacG;awGu awmwef;ukef;jrifhrS qif;vmMuum
,mcif;? v,fuGif;wkdYudk jzwfoef;vsuf armacsmif;pyfqD
a&mufvmavh&S donfudk cefYrSef;íodaewwfNyD/ acs(*sD)
a[mufoHudkvnf; rMumrMumMum;&wwfonf/ zkd;acgif
iSufuav;\ om,maomjrnfoHuvnf; nwkdif;vkdvkdMum;
ae&onf/ olwkdYawGum; xD;vif;qkdaom awmNrdKU? xkdYaemuf
awmifay:NrdKUav;u aqmif;nrsm;\ zGm;zufawmfrsm;[kajym
&rvm;rod? awmobm0 tqifwefqmawG[lívnf;
wifpm;íqkd&rnfxifonf/
nOfhv,fwpfa&;Edk;í tdyfr&tdyfraysmfwwfaom
nrsm;wGif uRefawmfonf ckwifab;jyLwif;wHcg;udk tom
t,mzGifhMunhfrdvQifjzifh tat;"mwfu ododomompdrfhueJ
at;atmifaqmif;avu ,laqmifvmonf/ n..n udkif;
nTwfaeaom tkef;vuftkef;&Gufrsm;ay:rS ESif;usoH? opfyif
BuD;rsm;ay:&Sd tjrifhydkif;opf&Gufrsm;rS atmufydkif;opf&Gufrsm;
ay: tqifhvkduftqihfvkduf ESif;a& ESif;aygufwdkYu waysmuf
aysmufESif h r&yfrem; oufqif;usa&mufaeoHwk d Ytm;
uRefawmfjrifae& Mum;ae&onf/
jymodkwkdifcJhojzifh cGmndK oZifvdIifcJhNyD/ ESif;aomuf
u,f&Tif&Tif yGifhzl;awGqifum yGifhcsifwkdif;yGifh? vScsifwkdif;vS
40
41
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-25
qD;ESif;pdk&TJonfh tcgor,aywnf;/ oZif cGmndKoif;&eHYxHkí
at;yHkrSmurf;ukefavmufonfqdkaom ]]csrf;yHkrSm urf;ukef&pf
wmrkdY ref;wkefatmif vrf;qHku [pfcsifawmh...}} [lonfh
tcsKyfwef;q&mazudk owd&vmrdonf/
opfyifopf&Guftm;vHk;u ]]a&Tpufa&Tajymuf aiGcuf
aiGajymuf a&T&nfaiG&nfaomuf}} aeMuonf/ toJ (onf;)
cdkufwrQ csrf;aomat;jraom aqmif;jzpfaeonf/ ]]rcsrf;yg
bl;}} [k tm;wif;xm;aomfvnf;r&/ &efukeftdrfrS ,laqmif
vmcJhaom AE¨Kvaqmif? csnfapmifESifhr&avmuf[kqkdum
bBuD;odef;wkdYuxkwfay;vmcJhonfh *Grf;aqmifESifh a,mwif;
wdrfapmiftrnf& csnfxnfapmifBuD;oHk;xnftygt0if pkpk
aygif;apmif ig;xnftxyfxyf NcHKxm;cJhonfyifvQif tat;
"mwfurvHkcsif/ ajcqefYí ajcay:vQif ajcuat;í vuf
azmfvQif vufuat;&onfudk ay:onfESifhcsufjcif;od&onf
txdjzpf&onf/ jymodkvrSmrS onfiSmaeodkY a&mufvm&ol
uRefawmfhtzkdY nwmt&SnfqHk;v tat;qHk; tcsrf;qHk;vudk
rarhEkdifawmh tonf;(oJ) ckdufwrQ at;aomvygwum;/
vjymodkudk &moDtvkd rum&[kqdk\/ zkoQeu©wfESifh
pef;,SOfNydKifjynhfum Owå&momVf eu©wfESifh aerif;wdkY,SOf\/
ykpGefwm&m xGef;y\/ &moD½kyfrSm orifESifh ig;½kyf (wpfenf;)
a&xrf;orm; (wpfenf;) rum&f½kyfjzpf\/ em&Dtm;jzifh nOfh
(36) em&D&Sd\[lonfudk ajy;íuRefawmfjrifrd\/ xdktwkdif;
xD;vif;NrdKUav;wGif jzpfaeayawmh\/
nOfhwm&SnfvGef;vSonfh onfNrdKUav;rSm n n
uRefawmfonf tMumBuD;auG;um rtdyfEkdifawmh/ auG;&
vGef;í anmif;vmawmhonf/ tdyf&mxJwGif qufraecsif
awmh/ odkYjzpfí onfaqmif;&ufrsm;wGif eHeuftapmBuD;x
um vrf;avQmufjzpfawmhonf/
&efukeftdrfrSqdkvQif eHeufig;em&DcGJcefYwGif uRefawmf
vrf;avQmufxGufaeusjzpfonf/ onfrSm eHeufajcmufem&D
cGJvnf;arSmifaeqJ? 0g;wpf*dkuftuGmavmufudkom jrif&
onf/ ESif;jrLawGu xHk;pHtwkdif;zHk;vTrf;um ydwfqD;íaeonf/
xD;vif;aqmif;qkdonfu aeYwkdif;vkdyif þodkYjrifaeMu&onf
om[kqkdMuonf/ yg;pyfu[ç vkdufwkdif;rSmvnf; taiGUawGu
xGufvd k Yomaeawm honf/ vlpi fpp fu
e*g;jzpfvm&NyDqkd&awmh rvdkyif/
wu,fyg wcsKdUae&ufrsm;wGif aomufa&tkd; oHk;a&
tkd;rsm;wkdYwGif&Sdaeaom a&wkdYonftay:,Hwif;íaeonf/
naeydkif; ½Hk;uqif;vQif armacsmif;wGifuRefawmfa&csKd;onf/
ck&ufydkif; aeYpOfa&rcsKd;Ekdifawmh/ tdrf&SdtkwfuefxJrS a&ukd
a&aEG;ESifhpyfum a&csKd;ukd,fvufoefYpif&jcif;rsKd; jzpf&awmh
onf/ a[ref\at;pdrfhrIu ajrmufjyefavESifhtwl tonf;
udkckdufckdufwkefatmif csrf;apíjzpfavonf/
]]rdk;avmufjyif;xef oGef;csjyefaomf a&mif0grxGef;
csrf;&SmvGef;í...}} qkdcJhavol vuf0JokE´&trwfBuD;\
tcsrf;ESifh tvGrf;udk vrf;avQmuf&if;u owd&rdvmonf/
42 43
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-26
tvGrf;tuJqHk;ESifh tcsrf;toJqHk; a,m&yfrJZm xD;vif;NrdKU
av;\ aqmif;&ufrsm;udk BuHKae&ol uRefawmfhrSmawmh udk,fh
qE´ESifh udk,frkdYomjzpfí tjypfajymírjzpfawmh/ &efukefudk
jrefajy;csifpdwfu ay:vmrdcJhonfuawmh trSef? qE´\&nf
&G,fcsuftwGufqkdawmhvnf; udk,fhtjypfESifh udk,fom&Sdygap
awmh[k tm;wif;umaevkduf&awmhonf/
onfvkdESifh xD;vif;wpfNrdKUvHk;udkvnf; ESHYESHYpyfpyfa&muf
cJh odEdkifcJh&ygNyD/ NrdKUe,f&SdygwD? aumifpDuzdwfMum;aom
tpnf;ta0;yGJrsm;? Xmewdk Y\ vkyfief;qkdif&mudpö&yfESif h
oufqkdifaom tpnf;ta0;yGJrsm;? tm;upm;yGJqkdif&m tpnf;
ta0;yGJrsm;? vlrIa&;? omoema&;ESifh pyfvsOf;aom tpnf;
ta0;yGJrsm; ponfwkdYudk wufa&muf&jcif;ESifhtwl Xmeqkdif&m
tBuD;tuJrsm;ESifhvnf; jrefjrefqefqef odvm&ovkdjzpf&
awmhonf/
txl;ojzifhawmh NrdKUe,fpm&if;½Hk; 0efxrf;rsm;ESifhu
txl;cifrifaecJhNyD/ rsm;aomtm;jzifh pm&if;ppfrsm;? pm&if;
ppfrSL;rsm;rSm &efukefpD;yGm;a&;wuúodkvfqif;rsm;jzpfMuonf/
trdwuúodkvfBuD;taMumif; q&m? q&mrBuD;awGtaMumif;u
tp taMumif;pHkwkdYudk ajymMu&&if;u ajymrem qkdremjzpf
oGm;cJhMu&NyD/ ruif;&m ruif;aMumif; todtuRrf; cifrif
olawGvnf;jzpfMu&um aysmf&TifrIudk&aponf/
wzefNrdKUe,f jynfolYaumifpD½Hk; ½Hk;tzGJU0efxrf;rsm;ESifh
uvnf; cifrifvm&onf/ uRefawmfwdkY½Hk;Xmesvkyfief;u rsm;
aomtm;jzifh jynfolYaumifpDESifh teD;uyfpyfqkdif qufoG,f
tm;jyKaqmif&Guf&jcif;aMumifhvnf; jzpfygonf/
xkdodk YESifh onfumvrsm;wGif vkyfief;wm0efrsm;u
em;&onf[lír&SdvS/ rwfvukefwGif wkdif;½Hk;&Sd&m rauG;NrdKU
odkY uRefawmfoGm;a&muf&onf/ NrdKUe,fwpfckvHk;\ ESpfcsKyf
pD;yGm;a&; pDrHudef;taumiftxnfazmfEdkifrI tpD&ifcHpm
tpnf;ta0;ESifh XmeaiGpm&if;rsm;udpöwkdYjzifh wkdif;OD;pD;rSL;ESifh
awGU&? udk,fhvkdyif wkdif;twGif;&Sd (25) NrdKUe,fu NrdKUe,fOD;pD;
rSL;tcsif;csif;awGUMu&? wkdif;½Hk;&Sdvkyfazmfudkifzufrsm;ESifh qHk&
awmhaysmf&Tif&onf/
wkdif;rSL;BuD;u ajym&Smygonf/
]]&efukefom; udk&Ja& wm0efus&mNrdKUe,frSm aeom;us
NyDvm;/ ajrjyefYa'oudk vm&jyef&wJhtcg NcHKvTmeJYtdyf,mvdyf
rygvdkYuawmh c&D;roGm;aveJYqkdwm&,f um;aMumifh&,f..
&moDOwkaMumifh&,f...awmifNydKwHwm;ysuf acsmif;a&usvdkY
BuHK&mrSmZ&yfrSm tdyfwwfMu&wwfwmawG&,f...qkdwm
awGudk odxm;NyDaygh..udk&J&JU rdcifvkdvJjzpf? tBuD;trSL;BuD;
wpfOD;vJjzpfwJh 'k-nTefMum;a&;rSL; ararBuD;uawmh uRefawmhf
qDvSrf;vSrf;zkef;qufwm oHk;av;Budrf&SdNyD/ cifAsm;wkdYNrdKUe,fu
w,fvDzkef;qufoG,fa&;pepfuvnf; r&Sdao;avawmh
cifAsm;udk uRefawmfjyefrajymjyEdkifcJhbl;/ cifAsm;udk tawmf
cif&Smapwemxm;&Smwm? trBuD;u uRefawmfhq&m&if;rkdY
aMumuf&w,fAs odvm;..cifAsm;uawmh wu,fygyJ.../
44
45
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-27
rauG;a&mufcdkuf zkef;qufvkdufygOD;/ trBuD;u udk&Judk
awmfawmfMunhfwmyJaemf...olYqDzkef;rquf&if uRefawmfhudk
]]aum}} aeOD;r,fAs...}}
]]wkdif;rSL;BuD;cifAsm;...[dkudkpwifa&mufcJhNyD;NyD;csif;
tarBuD;qDudk uRefawmfpma&;ay;ydkYcJhNyD;ygNyD/ c&D;Murf;? aea&;
xkdifa&;? vkyfief;a&;&m? NrdKUav;taMumif; tpHktvifygyJ/
'kwd,NrdKUe,fOD;pD;rSL;? wpfOD;vnf;&SdrSjzpfrSmqkdwmvJ xnfha&;
cJhygw,f..}}
[lí uRefawmfajymjzpfcJhygonf/
]]tef;...udk&Ja&...cifAsm; aemufvxJrSm wkdif;udk
wpfacgufvm&OD;rSmaemf/ ESpfpOfESpfwkdif; aqmif&Gufaeusjzpf
wJh A[kdu&nfrSef;csufawGudpö? NrdKUe,ftvkduf pDrHudef;&nfrSef;
csufrsm; wm0efay;tyfyGJudpö? NrdKUe,fwkdif;&JU &-oHk;rSef;ajc
aiGpm&if;rsm;udpö...}}
]][kwfuJhyg cifAsm...}} [k uRefawmfajym&ygonf/
rMumvkdufyg/ xD;vif;NrdKUe,f jynfolYaumifpDOuú|
(r.y.u Ouú|)? v,f,mopfawm om;ig;wm0efcH
(r.y.u tzGJU0if)ESifh uRefawmfwkdYjzpfonf/ wkdif;aumifpD
wGif tpnf;ta0;yGJBuD; wufa&mufMu&onf/
tpnf;ta0;yGJBuD;NyD;awmh xHk;pHtwkdif; wkdif;rSL;BuD;xH
uRefawmfa&muf&onf/ ]]udk&Ja& tarBuD;qD zkef;qufzdkY
rarheJYaemf}}...[k ajymvmcJhygonf/
onfwpfBudrfc&D;uawmh ryef;vS[kqk d&ayrnf/
taMumif;um; r.y.u ydkif rmZ'g*spfjzifh vmcJh&? jyefcJh&
ojzifh vloufomygonf/
xD;vif;NrdKUudk jyefvnfa&muf&SdcJhNyD;onfESifh ]]xD;vif;
NrdKUe,f\ ESpfpOfpDrHudef; &nfrSef;csufrsm; wm0efay;tyfyGJ}}
twGuf pDpOfp&mrsm;udk pDpOf&awmhonf/ &yfuGufESifh aus;&Gm
wpf&Gmcsif;pDtvkduf jynfolydkifor0g,rydkif yk*¾vduydkif
tvkduf? oD;ESHwpfckcsif;tvkduf aqmif&Guf&efrsm;um; aqmif
&Gufae&awmhonf/ r.y.u ESifhtwl vkdtyfvQif tpnf;
ta0;ESifh awGUqHkaqG;aEG;rIudk XmetBuD;tuJBuD;rsm;ESifh
tao;pdwfpDpOfae&onf/ aeYrtm; nrem;qkdouJhodkY jzpf&
avonf/
xkdpOf&ufrsm;twGif; wpfaeYaomtcgrSmawmh-
uRefawmf½Hk;odkYtvm vrf;wGifNrdKUe,fygwD,lepf Ouú|
BuD;ESifh qHkonf/ vrf;avQmufvmMu&if;...]]vmAsm udk&J&m
...0efxrf;oufomqkdifrSm vufzuf&nfaomuf&if; axG&m
av;yg; pum;ajymMuao;wmaygh}}...[k qkdvmcJhí xkdqkdif
odkYa&mufcJh&onf/
vufzuf&nfaomuf&if; pum;pjrnfajymaeckduf teD;
tem;0ef;usif&Gmrsm;rS vlyk*¾dKvftcsKdUwkdYu ygwDOuú|BuD;udk
awGUMuawmh 0ifa&mufEIwfqufum pum;vufqHkusaecJhjyef
onf/
eHeuf (10;00) em&Dxkd;cgeD;rS vufzuf&nfqkdifrS xcJh
Mu? vrf;avQmufum ½Hk;odkYa&mufcJh&onf/ uRefawmf½Hk;odkY
46
47
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-28
a&mufaomf ½Hk;twGif;&Sd pm;yGJtvGwfwpfckay:0,f pm;p&m
awGtjynhfhtpHkESifh jzpfaeonfudk uRefawmfjrifawGUvkduf&onf/
xl;jcm;aeonf/
uRefawmfonf pyfpyfpkpkvkyfwwfol r[kwfírar;jzpf
acs/ aqmif&Guf&rnhf rNyD;jywfao;aom pm&if;Z,m;rsm;
udpöudkom pdwftm½Hkua&mufaeonf/ vufESdyfpufwif&ef?
pmul;pufwGifvdSrfh&ef? za,mif;puúLwGif vufESdyfpuf½dkuf&ef
rsm;? za,mif;azmufNyD;í jyefvnfpDpOf&efrsm; ponfjzifh&Sd
onf/
NrdKUe,fcsKyfpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf vdktyfaom
pmtkyfta&twGufpm&if;? Xmeqkdif&mtoD;oD;odkY cGJa0ay;&
rnhfpm&if;? &yfuGufESifh aus;&Gmwpfckcsif;pDtwGuf oufqkdif
&mpm&Gufpmwrf;pm&if;Z,m;? jynfolydkif or0g,rydkif yk*¾vdu
ydkifrsm;udpö? cGJa0csxm;rIrsm;tm; vpf[mrIrjzpf&avatmif
aqmif&Guffaerdonf/
xkdpOfwGif &D&Dar ½Hk;cef;twGif;0ifvmoHudk uRefawmf
Mum;onf/ rMunhfrd? rMunhfjzpf? udka0vif;u vufESdyfpuf
½dkufaeonf/ wpfpHkwpfa,muf 0ifvmoHvkdvkdvnf; Mum;
onf/ tav;rxm;rd uRefawmfhpm;yGJa&SU&Sd {nhfonfxkdif&ef
cHkteD;wGif wpfa,mufaomol rwfwwf&yfvmovkdvkdxif
onf/
]]OD;pD; OD;&JjrihfvdIif&Sifh...}}
qkdaomtoHudk Mum;vkduf&ojzifh toH&Sif&Sd&mudkarmh
Munfhjzpfonf/
]]tkd}}...[k tmar#dwfoHxGufvmcJh&&if; uRefawmfhrSm
tHhMojcif;? thhHtm;oifhjcif;ESifh tidkufrdovdk jzpfoGm;cJh&onf/
½kwfw&uf jyefvnfum owdxm;jzpfawmhrS...
]]aMomf...a':arMunfvGifcsKdygvm; xkdifygAsm/ bm
taMumif;udpöESifh b,fu b,fvkda&mufvkdYvmcJh&ygvdrfh/
ZmwdNrdKUudk cGifheJYjyefvmw,fqkdygawmh...NyD;awmh vGrf;p&m
vJ&SdaecJhvdkYeJY wlyg&JU...}}
uRefawmfajymcJh...olwkdifcJhonf/
]]q&ma&...q&m tHhMo&atmifvdkYqkdNyD; rrarcsKdu
EIwfydwfxm;vkdYrajymjzpf&wmyg/ 'DrSm a&aEG;Murf;vJ&NyD; rkefY
[if;cg;vJtoifhjyifvkdufawmhr,f/ rkefYawGuvJpHkvdkY tJ'gawG
tm;vHk;[m rrarcsKd&JU apwemawG vufaqmifawGaygh...}}
[k &D&Daru ajymvmcJhonf/
] ]aMomf...aMomf...pm;rSmayg h...}}[kqk dum
uRefawmfwkdYtm;vHk;onf pm;p&mawGjyifqifxm;&m pm;yGJqD
odkYa&mufMu&onf/ pkpk½Hk;½Hk;ESifh pm;Mu a&aEG;Murf;aomufcJh
MuESifh jzpfaecJhavonf/ txl;txl; tm;vHk;aysmf&Tifrd&onfh
pum;um; olrrdbESpfyg;rSvGJí rnfolYtm;rQ ajymjyrxm;
ao;onfhpum;yifjzpfygonf[k odvm&jcif;yif/
,if;um; tjcm;r[kwf/
a':arMunfvGifcsKdonf uRefawmfhXmeodkY ]]'kwd,
NrdKUe,fpDrHudef;rSL;tjzpf wm0efeJY ajymif;a&TUvmcJhwmygq&m}}
...qkdaompum;ygay/
48 49
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-29
onfodkYajymqkdvmjcif;ESifh wygwnf; &efukef (A[kd
½Hk;csKyf) rS e,fajymif;trdefYpmudk uRefawmfhxHay;tyfvmcJh
onf/
]]½Hk;csKyfrSm tajymif;ta&TUatmf'gatmuf (Order Out)
wmeJY OD;&JjrifhvdIif&JU 'knTefrSL;tarBuD; (ararpk) u uRefrudk
ac:awGUwm? uRefrudkvJ aoaocsmcsmMunhfaevdkufwm
uRefrpdwfxJ wpfrsKd;jzpf&ao;&JU.../
]]orD;...OD;&JjrifhvdIifqkdoludk awGUzl;ovm;/ orD;u
xD;vif;NrdKUol tppfyJvm;? arG;&yfajrZmwdrSm ckxufwkdif
aexkdifaeolyJvm;}}
[k pum;awGar;vmcJhonf[k ajymvmcJhonf/
]][kwfygw,f&Sif...uRefrarG;zGm;&m ZmwdvJjzpf? ckxd
wkdifvJ rdbESpfyg;wkdY&Sd&m xD;vif;NrdKUrSmaexkdifqJ jzpfygw,f
&Sifh...}}
]]aMomf...at;...at;...aumif;wmayghuG,f..
ydkNyD;awmif oabmusao;w,f...xD;vif;NrdKUolrS [kwfyg
&JUvm;vdkY? ewfwkdYwkdif;jynfursm; a&mufvmw,fxif&w,f/
tawmfhudkacsmwJh vSwJholav;rkdY...}}
[k 'k nTefrSL;BuD;u aphaphMunhfum ajymvmawmh
arMunfvGifcsK drSm raewwf rxkdifwwfqkdouJhod k YES,f
&SufaoG;awGjzmum acgif;iHkYaerd&ao;onf[kvnf; &,f&,f
armarmajymcJhao;onf/
]]tif;....a,me,folav;awGu orD;vkdyJacsmMu
w,fxifygh/ udk&Jwpfa,mufawmh Asmrsm;&OD;awmhrSmygyJ/
orD;ue,fajrcHrdk Y udk&Judkapmifha&Smufay;ygaemf/ udk&Ju
pdwf&if;vJtvGefaumif;wmuGJU/ ulnDwwf ,dkif;wwfwwf
aysmfaysmfaewwf oabmaumif;wJh pdwf"mwft&if;cHeJYrkd Y
wpfaMumif;? t&G,fuvJ i,fao;? bGJU&½kyfacsm olYrdbrsm;
uvJ csrf;omolawG ynmwwfawGjzpfjyef? udk&Ju Opömayg
½kyfacsmt&m&SdvJ jzpfjyefqkdawmh pdk;&drfw,fuGJU...rawmf
wa&mfawG rjzpfapcsifbl;/ aemiftem*wfrSmvJ &mxl;BuD;BuD;
eJY wm0efBuD;BuD;awGudk xrf;aqmifEkdifr,fholayyJrkdY vJygw,f}}/
½kH;csKyfu rluvJyJ NrdKUe,ftawGUtBuHKr&Sdao;&if &mxl;
BuD;BuD;awGtwGuf &mxl;wdk;jr§ifhray;bl;qdkawmh ole,fudk
ajymif;a&TUjzpfwm trSefu olYudk &efukefwdkif;twGif;u NrdKU
e,fwpfckckudk ajymif;a&TUay;rdkYygyJ.../
udk&J udk,fwdkifuyJ a,mapou xD;vif;NrdKUudk pdwf0if
pm;owJh? xD;vif;udkyJ oGm;csifowJh...]]ysL}} qdkvm;? ]]awmifom;}}
qdkvm; vlrsKd;wpfrsKd;udk okawoejyKcsifavhvmcsifw,fqdk
vGef;vdkY.../
at;av.. olYazazuvJ ordkif;Xmeu t&m&SdBuD;
wpfOD;ayudk;/ olYararuvJ wuúodkvfwpfcku ordkif;uxdu
aygh... ararpkeJYcifrif&if;vJjzpf nDtpfr0rf;uGJvJjzpf..
nDtpfrt&if;awGvdkyJ cspfMu&wm.../
udk&J&JU qE´udkvJ 'DuorD;av;u yHhydk;ulnDay;apvdkyg
w,fuG,f... udk&Ju ]]ordkif;bmomudka&m pD;yGm;a&;bmom
50
51
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-30
&yfudka&m odyfpdwf0ifpm;wJhol.../
at;av... ordkif;tpOfudk rarhwm? ordkif;udkazmf
xkwfwm? ordkif;udktpOfxdef;odrf;wm? wdkif;&if;om;vlrsKd;pk
awGtcsif;csif; pnf;vHk;nDnGwfrIudk jzpfapwm.. awG[m
trsKd;*kPf? Zmwd*kPfjrifhrm;a&;eJY ,Ofaus;rItarGtESpfrsm;?
trsKd;om;a&;vu©Pmrsm; raysmufrysufatmif xdef;odrf;
apmifha&Smufa&;wdkYtwGuf r&Sdrjzpf&SdygrS? rsKd;cspfpdwf"mwf&Sif
oefxufjrufrSmaygh.. 'grSvJ jynfaxmifpkBuD; rNydKuGJrSm?
tcsKyftjcmtmPm wnfwHhcdkifNrJrSmav... uRef;eJYudkif;wnf
rSDwJhyrmayghuG,f.../
udk&Ju wpfaumif<uufwpfrsufESmqdkwmvdk orD;wdkY&JU
xD;vif;NrdKUav;rSm &if;&if;ESD;ESD;todtuRrf;vJr&SdbJeJY qEtwGuf
vkyfief;½kH;twGuf owåd&Sd&SdeJYoGm;wmudkyJ tHhMord&w,f...
wu,fygyJuG,f.../
uJ...uJ a&mufvkd&mvrf;c&D;qHk;odkYwkdif ab;roD
&efrc cvkwfrxd ql;rNidyJa&muf&SdEdkif&um EkdifiHhwm0efrsm;
udkvJ ausausyGefyGef xrf;aqmifEkdifwJh 0efxrf;aumif;jzpfEdkif
ygap/ rdbq&morm;eJY udk,fhxufBuD;jrifhwJh vlBuD;t&m&Sd
vlBuD;olrawG&JU jynhfpHkrSefuefwJh pum;awGudkem;axmifvsuf
teaEÅmteEÅig;yg;udk tpOfrarhwJh vdr®ma&;jcm;&SdwJh orD;
tvdr®mav;jzpfygapuG,f...jrefrmrdefuav; yDoygap
uG,f...}}
[lí 'k nTefrSL;BuD;u pum;awGrSmcJh ajymcJhonfESifh
olrtaejzifh ararpkxm;vuftkyfcsD uefawmhrdcJh&aMumif;
olYukd om"k om"k om"k [k om"kawGac:umvQif at;at;
NyHK;NyHK;acgif;udk NidrfhumNidrfhum usef&pfaecJhyHkwkdYukd pHkvifpGm
ajymjycJhonf/
olr ajymjyvmcJhonfh pum;rsm;udk em;qifMu&if;u
uRefawmfwkdYtm;vHk;rSm MunfEl;&TifMunfcJh 0rf;omaecJhMu&
avonf/
tqHk;wGif uRefawmfrSwpfyg; arMunfvGifcsKd &D&Dar
udka0vif;wkdYrSm NrdKUav;ui,fi,f wpfNrdKUxJom;csif;jzpfae½Hk
ru aqGrsKd;eD;pyfawGvnf;jzpfum wpfOD;ESifhwpfOD; wpftdrf
ESifh wpftdrf rdom;pkcsif;vnf; &if;ESD;cJhMuNyD;rkdY ydkíyifaysmf&Tif
csrf;ajrUp&m aumif;aearawmhonf/
tpm;taomuf0kdif;udk pum;jzpfMu&if;u tm;vHk;\
a&SUarSmufü uRefawmfonf arMunfvGifcsKdudk pum;wpfcsKdU
ajymcJh&onf/
]]'DrSm a':arMunfvGifcsKd...wu,fuawmh arcsKd[m
a':arMunfvGifcsKdjzpfvmcJh&NyDqkdwmudk trsm;uodvmMuyg
vdrfhr,f/ av;pm;wJh oabmeJYygyJ...NrdKUarwåmudkcH,lwJh
oabmudkvufcH&rSmaygh...q&mrvdkYvJ ac:MuvdrfhOD;r,f...
uRefawmfhudk ]]q&m}} vdkYac:aeMuw,f/ 'gudk uRefawmf
vufcHygw,f...
52 53
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-31
'gayr,fh a':arMunfvGifcsKdtaeeJYu uRefawmfhudk
q&mvdkY rac:ygeJYvmAsm...&efukef ½Hk;csKyfrSmvkd udk,fhtcsif;
csif;&if;ESD;aeMuwJh oabmrsKd;eJY ac:ovkdrsKd;omac:ygAsm...}}
]]q&mu q&mygyJ&Sif...}} [k arcsKdu jyefajymvmcJh
ygonf/
]][m..r[kwfao;ygbl;Asm...}} [k uRefawmfqdkcJhrd
onf/
xkdpOftcgwGif &D&Daru Mum;u0ifvsuf
]]'Dvkd q&m&JU...usrwkdYtm;vHk;u q&mhudk q&mhvkdY
yJ ac:Mu&rSmygyJ/ q&mu Xme&JUtBuD;tuJudk; a':arMunf
vGifcsKdusawmh t&m&Sdrav;jzpfvdkY vmwmrSefayr,fh uRefr
wkdYuawmh ]]rrcsKd}} vkdYyJac:aerdrSmyg...EIwfusKd;aecJhNyDudk;?
tpnf;ta0;wkdY bmwkdYrSmqkd&ifawmh owdxm;NyD; a':ar
MunfvGifcsKdvdkY ajym&rSmayghaemf...}}
q&meJY rrcsKd ESpfOD;twGufuawmh 'Dvkdac:Mu&if
aumif;rvm; q&mOD;&JjrifhvdIifqkdwmxuf ]]q&m&J}} aygh? 'grS
r[kwf ]]OD;&J}} aygh r[kwfzl;vm;/
q&mu rrcsKdudkac:zdkY&mrSmawmh udk,fhxuftouf
t&G,ftm;jzifhvJi,f? udk,fhu tBuD;tuJjzpfaejyefqkdawmh
wpfcsKdUuac:Muovkd ]]q&mr}} qkd&ifvJ r[kwfjyefbl;}} [k
pOf;pm;&if; &,faeawmhonf/ aemufrS pum;jyefqufvmcJh
jyefonf/
]]tkd...[kwfNyDq&m...wpfNrdKUvHk;u ac:aeMuwm
u ]]arcsKd}} yJ Opöm/ &NyD q&ma&...a':arcsKd odkYr[kwf
arcsKdayghaemfq&m...tJ'gyJ oifhawmfygw,f/ aumif;yg
w,faemf.../}}
½Hk;tul udka0vif;uvnf; axmufcHcJhonf/
]]ac:csifovdkomac:awmh q&mOD;&Ja&}}...[k &if;ESD;
azmfa&GaomyHkpHjzifh a':arMunfvGifcsKdu 0dkif;zGJUaecJhMuaom
pm;aomuf0dkif;udk tqHk;owfapcJhum tvkyfvkyfMu&ef pwif
[efjyKMuawmhonf/
]]tef;...[kwfyg&JU a':arcsKd...tJ arcsKda&aemf..
[kwfNyDvm;/}}
]][kwfuJhyg&Sifh OD;&J...tJ...udk&J..q&m&J &Sifh...}}
]][kwfuJhyg...[kwfuJhyg Asm rxifrSwfbJ a&mufvdkY
vmola&...}}
csif;-Arm *E¦0ifcspfMunfa&;NrdKUav;eJY orD;ysKd arMunfvGifcsK d
'k- OD;pD;rSL; a':arMunfvGifcsKd ac: arcsKda&mufvmcJh
ojzifh uRefawmfwdkY tm;ydk&SdcJhMu&onf/ rdrd½kH;Xme zGJUpnf;yHk
t& 0efxrf;tiftm;zGJUpnf;yHktwdkif; 0efxrf;tiftm;tjynfh
t0 cefYxm;Edkifa&;udk qufvufwifjyaqmif&Guf&OD;rnf
vnf; jzpfygonf/
uRefawmfqdkonfuvnf; ]]a&Al;aygufwmrvdk... a&
ygzdkYomvdk}} [lonfhpum;uJhodkY rjzpfEdkifqdkaompum;oHudk
jzpfEdkif rajymcsifoljzpfygonf/ vkyfief;vkyfaqmif&mwdkif;wGif
54
55
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-32
rnnf;rnLjzifh atmifjrifNyD;ajrmufatmif twwfEdkifqHk;pGrf;
aqmifcsif? pGrf;aqmifwwfonfh vlpm;rsKd;jzpfygonf/ onfvdk
tm;BudK;rmefwuf pdwf"mwftrsKd;rsKd;udkom uRefawmfBudKuf
ESpfoufavh&Sdygonf/ onfodkYaom oabmxm;jzifhonf NrdKU
e,fav;wGif uRefawmfonf EdkifiHwm0efudk BudK;pm;xrf;
aqmifaeygonf/
trSefawmh uRefawmfhXmeonf þNrdKUe,fav;wGif þ
0efxrf; (4) OD;ESifhyif vkyfief;rsm;udk atmifjrifatmif EdkifEdkif
eif;eif;ESifh xrf;aqmifaejcif;vnf; jzpfygonf/ wpfNrdKUe,f
vHk;twGuf tvGefta&;ygaom ta&;BuD;aomvkyfief; pDrHudef;
vkyfief;BuD;rsm;wdkYudk jynfolwdkYu Edk;Edk;Mum;Mum; wufwuf
<u<uESifh atmifjrifatmif taumiftxnfazmfaqmifEdkif
wdkYyif jzpfygonf/ wpfe,fvHk;\ pm;0wfaea&;? pD;yGm;a&;?
ynma&;? usef;rma&;? vlrIa&;tp&Sdaom u@wdkif;wGif
vsmxm;&nfrSef;csufrsm; jynfhrDzdkYvdkonf/ oufqkdif&mu@
toD;oD;wdkY\ xkwfvkyfrIrsm; wdk;wufzdkYvdkonf/
ukefukefajym&ygvQif atmufajc tajccHtqifh aus;vuf
zGHUNzdK;rIr&SdbJ NrdKUjyzGHUNzdK;rIudk azmfaqmifí r&Edkifay/ ]]uRef;
udkif;rSD udkif;uRef;rSD}}qdkonfh pum;&yftm;vnf; av;av;
eufeuf em;vnfMuzdkYvnf; vdkygonf/ tajccHtkwfjrpf yGm;
pnf;aumif;ygrSvnf; opfaumif;wpfyif? wdkuftdrftaqmuf
tOD;wdkY a0pnfaumif;rGefNrJ cdkifEdkifygrnf/
½kH;vkyfief;awGu rsm;jym;? wm0efrsm;u BuD;rm;us,f
jyefYvSaomfvnf; rarmwrf;? rnnf;nLpwrf; uRefawmfwdkY
BudK;yrf;vkyfaqmifMuygonf/ tvkyfvkyfaeMuqJrSmyif arcsKd
onf tNyHK;rysuf? Munf&TifpGm jrifhrm;wufp&m MunfEl;p&m
&,fp&mwdkYudkajymwwf? t&Tef;azmufwwfao;onf/ r.,.u
½kH;rS arcsKdU aqGrsKd;awG pma&;rav;awGuvnf; vmvnfwwf
Muao;awmh ½kH;upnfum;aeonf/ MunfEl;aysmf&Tifp&m
aumif;ae&awmhonf/
]]aMomf...q&m OD;&J&,f.. a&S;acwfyk*Hjynfudk owd&
rdyg&JU.. yk*HaejynfawmfBuD;twGuf oufpGefYqHzsm;trIawmf
rsm;udk xrf;&GufEdkifMuwJh usefppfom;? iaxG½l;? ivHk;vufz,f?
anmifOD;zD;qdkwJh ppfolBuD;av;OD;udk trSwf&w,f/ ck..'Du
OD;&J&JU ½kH;rSmvJ vlpGrf;aumif;av;OD;&SdaeNyDvdkY oabmxm;aygh}}
]]aowl&Sifzuf aqmif&Gufruif; tcsif;csif;wGif
tcif;BuD;i,f &Sdcg0,fvnf; rz,fraoG nDnmukef;í ukef;Mu
av.. qdkwJh &Sifr[m&|om&&JU uAsmvdkyJ vkyfMuudkifMu&rSm
OD;&J&JU}}
txufygodkYiS,f arcsKdu tvkyfyrf; vlEGrf;udk pdwf
rnpfnL;&ap&ef BuHzefajymwwfavonf/ NyD;awmh.. ]]OD;&J
ysif;aerSmpdk;vdkYyg.. tvkyfawGu rsm;vGef;vdkY pdwfnpfNyD;
&efukefjyefajy;rSjzifh..}}[k rsufapmif;av;csdwfumvnf; ajym
wwfao;onf/
trSefawmhvnf; arcsKd ajymovdk pdk;&drfrnfqdku pdk;&drf
Muayvdrfhrnf/ tvkyfawG ZGwftvkyfawGrsm;NyD; ½kH;qif;um
56
57
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-33
tdrfa&mufjyefawmhvnf; tysif;ajyp&m tarmajzp&m
½kyf&Sif½kHr&Sd tat;qdkifr&Sd tNidrfhr&SdyGJr&Sd? ESpfwpfESpftwGif;
yGJvrf;obiftaejzifh NrdKUay:wGif oHk;BudrfcefYom&Sdwwfonf
[k qdkonf/
onfNrdKUav;udk t&m&Sdtqifh0efxrf;rsm;u awmfawmf
ESifhra&G;cs,fwwfMu/ ae& xdkif& pm;&aomuf& ukefpnf
taxGaxG aps;EIef;wdkYwGif pm;aomufzG,f&m om;ig;? [if;oD;
[if;&Guf opfoD;opfO tpkpkwdkYu t&rf;aygonf/ aps;vnf;
csKdonf/ p&dwfpursm; oufomonfuawmh trSefyif jzpf
onf/ odkYayr,fh qufoG,fa&;cufcJum yGJvrf;obif tyef;
ajy tyef;ajzp&mwdkYu enf;yg;onf/ Mumvmawmh pdwftae
ysif;&dum tjcm;aom ajrjyefYa'o&Sd NrdKUe,frsm;odkY tajymif;
ta&TUtwGuf BudK;pm;um ajymif;a&TUoGm;wwfMuavonf
vnf; jzpf&ayonf/ xD;vif;NrdKUav;wGif Mum&Snfraewwf
Muay/
wu,fyg.. tjcm;aomt&mrsm;udk &Snf&Snfa0;a0;
awG;p&mrvdk? EdkifiHawmfrS vpmp&dwfwdkYudk csxm;owfrSwf
ay;onfudkom Munfhygawmh/ vpmtkyfpktvdkuf cGJjcm;í
cHpm;aponf/ ajrjyefYa'orsm;ESifh rwlacs? cHpm;cGifhydkí ay;
xm;onf/ vlrIa&;tcufcJqHk; NrdKUe,frsm;u trsm;qHk;&NyD;
vlrIa&;cufcJaom NrdKUe,frsm;u 'kwd,jzpfum usefajrjyefY
NrdKUjyrsm;um; cHpm;cGifhrjyKacs/ rlt& xD;vif;NrdKUav;onf
vlrIa&;cufcJaom NrdKUe,frsm;wGif wpfNrdKUtygt0iftjzpf
owfrSwfjcif; cHxm;&onf/ &mcdkifEIef;jzifh tenf;qHk;ESifh tjrifhqHk;
cHpm;ap&ef vpmpau;tqifhtvdkuf cGJa0owfrSwfcHpm;ap
onfudk avhvmod&SdEdkifayonf/
onfvdktaetxm;rsKd;wGif a,me,fajrzGm; xD;vif;
a,molt&m&Sdrav;wpfa,mufu vkdvkdvm;vm;ESifh rdb
ESpfyg;ESifh aqGrsKd;rsm;&Sd&m ZmwdajrodkYjyefvmí trIawmfxrf;
umaeonfudk jrif&awmh uRefawmftm;&Sd&ygonf/ qkd;wkdif
yif aumif;wkdifyifqkdouJhodkY tppt&m&mudk ajymqkdnd§EIdif;
tajz&SmMu&ef tcGifhta&;vnf; jzpf&ayonf/ xkdYxufru
ajym&ygvQif ESpfOD;om;wkdY\ b0ESpfckwkdYonfvnf; &nf&G,f
&myef;wkdifwpfckqDodkYtwlvSrf;í 0rf;ajrmufpGmavQmufvSrf;zkdY
ta&;udk uRefawmfawG;rdumvQif MunfEl;rd&ao;avonf/
oZif 'gndKoif;? aygufvJvufyHyGifhum o&zDtifMuif;
arT;í &ifcwfuHhaumf ydawmufyef;wkdY xHk;vTrf;cJhNyD;cJhNyD/
]]oif;ajr&eHYwBudKif pHum;a&T0gESif h anmifoDwm
a&awmfoGef;csdefrkdY &Tef;apvdkYvdIif...}} tp&Sdonfh pmqkdawmf
OD;MuifO\ uqkefvzGJUudk trSwf&onf/ jrefrmv uqkefqef;
prSmyif ta&;tBuD;qHk;yGJBuD;wpfyGJukd ETJ&onf/
]]NrdKUe,fpDrHudef; &nfrSef;csufrsm;tm; atmifjrifatmif
taumiftxnfazmfa&; ESpfpOfpDrHudef;wm0efay;tyfyGJ}} BuD;
udk NrdKUe,fcef;rBuD;ü usif;yonf/
NrdKUe,fygwD,lepfOuú|BuD;rS vrf;nTeftrSmpum;ajym
Mum;onf/ NrdKUe,fjynfolYaumifpDOuú|BuD;u teD;uyf
BuD;Muyftaumiftxnfazmfa&;udk rSmonf/ v,f,mpkdufysKd;
58
59
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-34
a&;udk tm;xm;onfhNrdKUe,fav;rkdY NrdKUe,fjynfolYaumifpD
(tvkyftrIaqmiftzGJU0if) v,f,mom;ig;? opfawm wm0ef
cHu &yfuGufESifh aus;&Gmwpf&Gmcsif;tvkduf vkyfief;tm;om
csuf? tm;enf;csuf taxGaxGaqmif&Guf&efrsm;wkdYudk aoao
csmcsmajym&Sif;&Sif;onf/
NrdKUe,fpDrHudef;rSL; uRefawmfu pDrHudef;a&;&mudpö&yf
rsm;ESifh pyfvsOf;í twwfEkdifqHk;&Sif;jy&onf/ v,f,m?
om;ig;? opfawm? owåK? pufrIvufrI? vQyfppf? aqmufvkyf
a&;? ukefoG,fa&;ESifh or0g,r? ynma&;? usef;rma&;? aiGa&;
aMua&;? tp&Sdojzifh pDrHudef;awG&SdyHkudkajym&onf/ odap&
onf/
txl;ojzifhawmh pdkufysKda&;udk tm;xm;vkyfudkifaeMu
aom NrdKUe,fav;jzpfaomaMumifh v,f,m? om;? ig;ESifh
opfawmu@wkdY\ tcsKdUaom tcsuftvufrsm;udk odxm;
vkdufemaqmif&GufEkdif&ef &Sif;jy&onf/
v,f,mpdkufysKd;xkwfvkyfa&;ESifh pyfvsOf;í "mwfajr
MoZmtrsKd;rsKd;? ykd;owfaq;rStp oGif;tm;pkrsm;ta&;ygyHk?
oD;ESHwpfckcsif;pD\ pdkufpu? atmifpu? txGufEIef;twGuf
pkpkaygif;wGif txl;txGufwkd;? omreftxGufwkd;? ½dk;½dk;cGJjcm;
pdkufysKd;xGuf&Sda&; udpö&yfrsm;taMumif; wifjyjzpfonf/
oD;xyf oD;n§yf tpm;xkd;oD;ESHrsm;taMumif;vnf; yg0ifonf/
pdkufysKd;ajr? oD;xyfoD;n§yf? tom;wifpdkufysKd;ajr? yvyf
ajr? pdkufysKd;Ekdifaom ajr½dkif;? v,f,majrazmfxkwfrI? yvyf
ajrazmfxkwfrI? a&oGif;pdkufysKd;ajr? qnfajrmif;rsm;qkdif&m?
a&pkyfpuf? x,fxGefwHk;xGefwH aygufwl;a*:jym; tqHk;
odrf;usKH;í jyifqifxm;&Sd vkyfaqmiftaumiftxnfazmfa&;
wkdYvnf;yg0ifonf/ jynfolydkif? or0g,rydkif? yk*¾vduydkif
ydkifqkdifrIudpö&yfrsm;? uRJEGm;0ufMuuf tp&Sdonhf wd&pämef
arG;jrLxkwfvkyfa&;rsm;wkdYudkvnf; rajymrjzpfrSm&ao;onf/
opfawmu@tydkif;wGif jynfolydkif? or0g,rydkif?
yk*¾vduydkiftaMumif;jcif;&mrsm;? udkif;zsm;udkif;em;? xif;?
rD;aoG;? opfacguf? avQmf? wifwGJyGJnuf? &Sm;ap;? ysm;&nf
ponf opfawmxGufypönf;rsm; xkwfvkyfa&;&mudpö&yfrsm;?
opfawmBudK;0dkif;? tjcm;opfawmajr? tjcm;ajrrsm;taMumif;
uRef;ESifh opfrmpdkufcif;udpö&yfrsm;ponfjzifh tawmfav;pHkpHk
vifvifESifh odoifhodxkduf a&SmifMuOfumvkyfaqmifEkdifMuzkdY
awGuvnf; rygrjzpfrSm& ajymMum;&avonf/ uRef;ESifh
ydawmuftpm;xdk;pkdufjcif;udkvnf; odap&onf/
onfyGJBuD;wGif xl;jcm;onfu tcrf;tem;rSL;yifjzpf
onf/ Nrd K Ue,forD;ys K dt&m&S drav; 'k-Nr d K Ue,fOD;p D;r SL;
]]a':arMunfvGifcsKd}} udk yGJxkwfEkdifcJhygonf/ tpdrf;azsmh
zuf&Sif0wfpHkwGif yk0gudkpHkcsí tacsmtvS&wemav; arcsKd
onf olYe,fajr? olYNrdKU? olYaqGolYtrsKd; ta&;ygolwkdYa&SUarSmuf
pifjrifhay:0,f xifay:cJh&onf/ olYwm0ef ol£a`E´&& vSvS
yywnfwnfwHhwHhESif h wm0efausoGm;EkdifcJ honf/ jrefrm
qefqef ,Ofaus;odrfarGUpGmaom jrefrmhtrsKd;orD;wpfOD;
tjzpf tacsmtvSudkjrifMu&ovkd NrdKUe,fwgifta&;ygol
6061
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-35
wpfOD;tjzpfESifhvnf; *kPfwifholrkdY tm;vHk;uvnf; tHhMocJhMu
avonf/ *kPf,lcJhMuavonf/
tvm;wl uRefawmfonfvnf; ,cifESpfuESifhrwl
vlopft&m&SdwpfOD;udk olwkdYawGUjrifcJhMu&ofn/ wm0efydkif;udk
tqifajyajyESifh pDpOfaqmif&Gufay;EkdifcJhjcif;ESifhtwl &yfuGuf
aus;&Gmrsm;rS Ouú|BuD;rsm;ESifhvnf; yxrqHk;tBudrf awGUqHk
Mu&jcif;vnf;jzpf&ygonf/
xkdonfaeYnrSmyif uRefawmfonf arcsKdESifh pyfvsOf;NyD;
tvGefpdwf0ifpm;bG,f&m taMumif;t&mrsm;udk odcJh&onfu
uRefawmf htwGuf yd krk dtH htm;oif hcJ h&ayonf/ arcsK du
uRefawmfwkdY½Hk;tzGJUom; rdom;pkESifh olYrdom;pkwkdY\ awGUqHkyGJ
av;udk zdwfMum;cJhonf/ vGwfvGwfvyfvyf aysmf&TifpGm npm
pm;yGJav;udk zefwD;ay;cJhonf/ onfnudk uRefawmhfwpfouf
rarhEdkifawmhyg/
pm;zG,f&m om;ig;[if;oD;[if;&Guf taMumftavSmf
pHkvifpGmaom xrif;pm;0dkif;udk NyD;pD;cJhNyD;í tcsKdyGJESifh a&aEG;
Murf;aomufMupOf arcsKdajymjycJhonfh taMumif;&yfrsm;ujm;
wefzkd;rjzwfEkdifygay/
]]arcsKd&JU tBuD;tuJvJjzpf? q&morm;vJjzpf? arcsKdUudk
taMumuft&GHUr&Sd wnfwnfNidrfNidrfeJY vlod&SifMum;qkdovkd
*kPfwifay;wJhq&maumif;vJjzpfwJh OD;&Judkaus;Zl;wif*kPfjyK
jcif;vJjzpfygw,f/ 'DhtwGufa&m trSwfw&taeeJYyg 'D
a,mvHkcsnfppfppfav;udkvJ q&mhudkuefawmhjcif;tjzpfeJY
ay;tyfyg&ap...}}
q&mvJ odNyD;om;jzpfrSmyg...jrefrmhvGwfvyfa&;
BudK;yrf;rIorkdif;rSm 0HomEkacwfu emrnftausmfMum;qHk;
t0wftxnfjzpfwJh a,mvHkcsnfoabmrsKd;tjzpfeJY tav;
teufxm;NyD; ay;tyfuefawmhjzpf&wmyg/ yifeDacsmeJY a,m
vHkcsnfvkdY vlodrsm;xif&Sm;cJh& tJonhfacwfumvrSm *E¦0if
jzpfcJh&w,faemf/ yifeDtusÐuawmh q&mhudkray;jzpf&bl;/
q&mhcE¨mudk,ftwkdif;txGmeJY tqifrajyjzpfrSmpdk;wmrkdYyg/
yifeDtusÐqkdwmrSmvJyJ yifeDwkdufyHkqkdwmu 0wfqifolrSm
yGa,mif;a,mif;BuD;jzpf&ifvJ Munfhraumif;ovkd usOf;usOf;
usyfusyfqkdvJ Munhf&qkd;wmaMumifhyg/
a,mvHkcsnftqifu ]]rif;BuD;qif}} vkdYac:ygw,f/
arcsKdwkdYq&mOD;&Jwpfa,muf &mxl;BuD;BuD;rm;rm; tqifhjzpf
jzpf? vkyfief;BuD;wpfck&JUtBuD;trSL;BuD;jzpfjzpf vlBuD;rif;b0
udka&muf&SdoGm;EkdifoljzpfygapqkdwJh oabmvJygygw,f/
NyD;awmh tJonfvkdjzpfoGm;cJhwJhtcgrSmvJ tJonhfvHkcsnfav;udk
0wfcJh&if arcsKdwkdYudkvJ owdw&jzpfap&atmifvkdYygyJ...b0
wpfauGUrSm awGUqHkcJhzl;wmudk rarh&atmifvkdYayghq&m...
aemufNyD;awmh arcsKdudk,fwkdif tcsdef&tm;vyfwJhtcgrsKd;rSm
&ufvkyfNyD; ay;tyfuefawmhjzpf&wmygq&m..}}
]]aMomf...arcsKd&,f...}}[líom uRefawmfajymjzpf&
avonf/
tdrfa&SU{nfhcef;rpm;yGJ0dkif;wGif olYrdbESpfyg;ESifhtwl
uRefawmfwdkY 0dkif;xdkifvsuf a&aEG;Murf;aomuf *sif;(csif;)okyf
62 63
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-36
vufzufokyfpm;Muonf/ olYrdbESpfyg;rSmvnf; NyHK;NyHK;&Tif&Tif
ESifh oabmjynfhMuonfhtoGifudk jrifodae&onfudk uRefawmf
oabmawGUrdygonf/
]]q&m&,f...orD;av;u NrdKUe,ftqifht&m&Sdrav;
jzpfvmawmh tu,fíq&m c&D;oGm;cdkuf q&mr&SdwJhtcdkuf
rSmqdk&if olu q&mhae&mrSm tpm;xdk;wm0ef,l&awmhrSmrdkY
[kdutpnf;ta0;wuf? 'Dutpnf;ta0;wufeJY wm0efawG
u BuD;vmNyD... vkyfief;wm0eft&yf&yfawGtwGuf tpp
t&m&mBuD;Muyfoifjyay;ygq&m...udk,fhrsufpdatmufrSmawmh
orD;i,fav;vdkYyJ jrifaeqJrdkYygq&m 'gaMumifh qHk;rp&m&Sd&if
q&meJYorD;av;u t&G,fcsif;u rwdrf;r,drf;qdkayrJh tBuD;
tuJ0wå&m;tjynfh&SdwJh q&mu qHk;ryg/ trSm;&SdvmcJh&ifvJ
axmufjyyg/ jyKjyifp&m&Sd&if jyKjyifMu&wmrdkY arwåma&SUxm;
NyD; yJhjyifyg..vdkY rdbESpfyg;u arwåm&yfcHygw,f q&m
&,f...}}
aMomf...r[kwfwmAsm...OD;eJY a':a':wdkY&JUorD;u
&efukefNrdKUBuD;u txifu& pD;yGm;a&;wuúodkvfBuD;rSmvJ av;
ESpfwdwd ynmawGoif,lcJhNyD; bGJUvJ&cJhNyD;NyD/ t&m&Sdtqifh
0efxrf;a&;&m tifwmAsL;vJ atmifjrifcJhvdkY t&m&Sdrav;vJ
jzpfcJhNyD/ azmifBuD;A[kdjynfolY0efxrf;wuúodkvfrSmvJ aZ,s
tqifhoifwef;udk wufa&mufatmifjrifNyD;ajrmufcJhNyD;NyD/
½kH;csKyfrSmvJ XmewGif oifwef;wufa&muf atmifjrifcJhNyD;NyD/
½kH;csKyfrSmawmif 2 ESpfausmf wm0efxrf;&GufcJhNyD;NyDqdkawmh
rpdk;&drfrylyefygeJYawmh cifAsm...OD;wdkYorD;u awmfvJawmf
wJh orD;ygyJ... tm;vHk;eJYvJ cspfcspfMunfMunfvJ ajymwwf
qdkwwf aewwfwJholvdkY uRefawmfjrifodxm;ygw,f... NrdKU
u vlawGuvJ olYudk awmfawmfcspfMuyHkudk uRefawmfjrif&yg
w,f...}}
uRefawmfu txufygpum;rsm;udk ajymjyjzpf&ygonf/
]]aMomf...cspfcspfMunfMunfqdkvdkY ajym&OD;r,fq&m/
q&mu vkyfief;wm0efxrf;aqmif&if; udk,fhqE´t& tjcm;
wm0efwpfckudkvJ avhvmokawoejyKcsifw,fqdkvm; orD;
u ajymw,f/ tJ'gudk orD; &efukefu xD;vif;NrdKUudk ajymif;
a&TUcGifh trdefYpmxGufawmhrS q&mh&JU 'kñTefrSL; ararpkqdkwm
u arcsKdUudkac:awGU? q&mhtaMumif;udk wpfcsKdUwpf0uf ajym
jyvmawmhrS orD;odcGifh&cJhwmvdkYqdkw,f...}}
arcsKdU tazuajymvmcJhawmhrS uRefawmfuvnf; jyef
ajymjzpf&onf/ azazhqE´? uRefawmfhqE´oufoufyg/ tcsdef
&vmwJhtcgrSm olwdk Yudk,folwdk Yu ]]ysL}}vdk YqdkcJ hMuavwJh
]]awmifom;}}awGtaMumif;udk *CePavhvmokawoejyK
csifvdkYyg/ uRJul;a&yg oabmvJjzpfygw,fOD;...wpfcsufckwf
ESpfcsufjywfqdkygawmh...}}
]]at;...at;...aumif;ygw,fuG,f...odyf
aumif;ygw,f...tm;vJay;ygw,f/ 'DNrdKUav;uvJ jynfreJY
wpfjcm;a'owkdYu nDaemifwkdif;&if;om; nDtpfudkarmifESr
awGtzdk Y tvmvnf;enf; ta&mufvnf;enf;&ao;wJh
64
65
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-37
NrdKUav;vJjzpfae&w,f/ ayoHk;axmifausmfpDtjrifh&SdMuwJh
yHkawmifyHknm awmifwef;jrifhBuD;wkdYu wHwkdif;BuD;awGozG,f
ydkif;jcm;umqD;xm;ovkd jzpfaewmaMumifhvJygyg&JU...
vrf;yef;c&D;u Murf;&cufcJ&w,faygh/
at;av...'DNrdKUav;taMumif;udk orD;arcsKdu OD;eJY
a':a':wkdYxuf ckESpf? ouú&mZf twdtuseJY ydkNyD;avhvmod&Sd
xm;w,f/ orD;av;u orD;wkdY&JUq&mudk jynhfjynhfpHkpHkajymjy
ay;yguG,f}} [k arcsKdUtazu ajymvmcJhonf/
]]'Dvdk OD;&J&JU...azaz ararwkdYu OD;&Judk ]]xD;vif;NrdKU
a&TuGeftkyfbk&m;orkdif;}} qkdwJhpmtkyfvufaqmifay;cJh? OD;&J
zwfNyD;cJhNyDod&w,f/ tJ'gu xD;vif;NrdKUav;&JU a&S;&mZ0if
orkdif;vkdYyJqkdygawmh...}}
]]ck arcsKdajymjyrSmu acwfopf jrefrmhorkdif;xJu
pdwf0ifpm;p&m *kPf,lzG,f&m rarhtyfbG,f&m armfuGef;urÁnf;
wif *E¦0ifwifcJhwJhtaMumif;awGyg/ wdwdususeJY "gwfyHk
rSwfwrf;eJYvJ jrefrmhorkdif;pmrsufESmay:rSm orkdif;0ifjzpfcJh&
wJhjzpf&yfwpfcsKdUudk ajym&rSmyg/ wpfenf;tm;jzifh xD;vif;qdkwJh
NrdKUav;[morkdif;aMumif;rSm rnHhcJhbl;/ orkdif;&JUtajymif;tvJ
a&pD;aMumif;rSm tpOftvmaumif;cJhavwJh wu,fhjrwfEkd;
*kPf,lzG,f&m NrdKUav;wpfNrdKUjzpfw,fqkdwmudk jrefrmjynfol
jynfom;awGtaeeJY wpfcsdefwkef;uxuf ydkNyD;ydkNyD; ododvmap
csifygw,f q&m...}}
]]'Dvkd OD;&J&JU...acwfa&pD;aMumif;eJYtwl jrefrmhorkdif;
[m urÇmhorkdif;eJ Y ywfoufvm&awmh t*Fvdyfe,fcsJU
usL;ausmfppfoHk;BudrfjzpfcJh&w,faemf/ (1889) ck? Zefe0g&Dv
(1) &ufaeYrSm NAdwdoQtifyg,mtwGif; oGwfoGif;cH&? jrefrmh
vGwfvyfa&;qHk;½HI;cJh&w,f/ oDaygbk&ifeJY rdom;pkwkdYygawmf
rlNyD; (2) vcefYtMum t*FvdyftkyfcsKyfa&;pepfrSm yk*Hc½dkif0ef
tjzpf G.S AYER (*sDtufpftm,m) qkdwJh ta&;ydkif[m
rauG;wkdif;twGif;&Sd a,me,fajra'oeJY csif;jynfe,fwkdYudk
odrf;ydkufzkdYpDpOfcJhw,fav...}}
'k Akdvf atyDvmwif OD;aqmifwJh ppfonfvufeufudkif
tiftm;tcsKdU[m a,me,feJY csif;awmifwef;udka&mufvmcJh
w,f/ olwdkYoabmuawmh jrefrmEdkifiHawmfBuD;wpfckvHk; t*Fvdyf
ydkife,fjzpfcJhNyD;NyDqdkwJh oabmeJY n§dEIdif;NyD; odrf;ydkufNyD;cgp
jrefrmEdkifiH&JU ckcHawmfvSefrIawGudk tqHk;owf tomt,m
tay:pD;eJY odrf;,ltkyfcsKyfzdkYyJaygh.../
'gayrJh...ratmifjrifcJhygbl;/ ckcHwdkufcdkufppfyGJawG
[m e,fajrtESHYygyJ/ csif;awmifwef;&Sd a&T*sKd;jzLrif;om;wyf
eJY yl;aygif;rdMuNyD; t*FvdyfwdkYudk awmfvSefMuw,f/ xD;vif;
NrdKUe,ftwGif; xD;vif;wyfudk AdkvfoJBuD; OD;pD;NyD; usKdif;&Gmol
BuD; AdkvfatmifuJ? zl;awmif;&Gmu AdkvfomEdkif? anmifuef&Gm
u Adkvfzdk;ESpf polwdkY[m rsKd;cspfe,fcspf acgif;aqmifawGtjzpf
eJY xif&Sm;cJhw,f/ vufeufcsif;rrQawmhvJ t½HI;ay;cJh&w,f
aygh&Sif...(1887) ckESpf? Zefe0g&Dv (9) &ufaeYrSm e,fcsJU
wkdYu xD;vif;NrdKUudk odrf;,lcJhw,fqdkygawmh...}}
66
67
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-38
]]t*FvdyftkyfcsKyfa&;pepfudkBudKufvdkY tkyfcsKyfcHaejcif;
r[kwfwJh NrdKUe,fol NrdKUe,fom;awG[m tpkd;&udkawmfvSef&ef
tNrJBuHqae&if;u *sDpDbDat toif;csKyfBuD;udktaMumif;jyK
NyD; 0HomEktoif;awGay:vmjyefw,f/ xD;vif;NrdKUe,frSm
OD;nDarmif? OD;pd k;Ek diftp&SdwJh e,fcspfrsK d;cspfyk*¾ dKvfawGu
OD;aqmifEkd;Mum;vIyf&Sm;cJhjyefw,f}}
(1300) jynhfta&;awmfyHkumv xD;vif;NrdKUe,frSm
OD;bcspf? OD;cspfnGefYwkdYu OD;aqmifNyD; NrdKUe,fu ]]&mZrked
rif;bk&m;BuD;}} rSm wpfvwdwdoydwfpcef;BuD;zGifhum e,fcsJU
qefYusifa&;w&m;yGJrsm; a[majymqefYusifvmcJhMujyef&JU/
ajrjyefYa'o yckuúL? rEÅav;? &efukefponfwkdYeJY qufoG,f
aqmif&GufcJhMuw,f/ 0HomEkpdwf"mwfeJYtwl jynfwGif;jzpf
]]a,mvHkcsnfeJY yifeDtusÐ}} wkdYukd0wfqifjcif;jzifh trsKd;om;a&;
pdwf"mwfvTrf;NcHKEkdifcJhMuygw,f/
(1941) ckESpf? 'DZifbmv (7) &ufaeYrSm tar&duef
ydkif ykvJqdyfurf;udk ppfrausnmbJ *syefuAHk;BuJcJhwmeJY
(1939) ckESpfu pwifjzpfyGm;aecJhwJh 'kwd,urÇmppfrD;BuD;[m
tm&SwkdufodkYul;pufvmcJhawmhwmaygh/ e,fcsJUt*FvdyfawG
ppf½HI;? *syefawGa&mufvm tkyfcsKyfcJhMujyefa&m/ (1-8-1943)
aeYrSm ay;tyfcJhwJh twkta,mif ta,mifaqmifvGwfvyf
a&;rSef; odvmcJheJY wpfaeYwpfjcm;qkd;0g;vmaewJh ]]zufqpf
*syef}} wkdYukdarmif;xkwfzdkY BudK;yrf;tm;xkwfMu&jyefw,fav/
jrefrmhacgif;aqmifBuD;rsm;&JU pnf;vHk;nDnGwfrI pnf;½Hk;rI
atmuf&Sd *syefYacwftaetxm;rSm xD;vif;NrdKUe,ftwGif;
,m,DtkyfcsKyfa&;udk OD;nDarmif? OD;jr? OD;bkd;atmifwdkY OD;pD;
aqmif&GufcJhMuw,f/ (1942? 43) ckESpfrsm;rSm ]]tm&Svli,f
tzGJU}} udk xD;vif;NrdKUe,frSmvJ OD;Mumpdef? OD;pkd;atmifwkdYu
zGJUpnf;cJhNyD; tajctaet&yf&yfwkdYudk vIyf&Sm;aqmif&GufcJhMu
ygw,f/
'DvkdeJY 'kwd,urÇmppfBuD;NyD;qHk;vdkY *syef&efrS uif;vGwf
cJhayrJh r[mrdwft*FvdyfwyfawG&JU tkyfcsKyfrIatmufrSm jrefrm
jynf[m r½kef;om rvIyfomjzpf&jyefw,f/ wwfEkdiforQ
jrefrmjynfudk tkyfcsKyfvsuft&if;&Sife,fcsJUo½kyfjzpfwJh
]]aoG;cGJtkyfcsKyfa&;eJY *kPfaoG;pkyfcs,fvS,fa&;}} twGuf
t*FvdyfawG[m jynfrudkvGwfvyfapNyD; awmifwef;a'o
jynfe,frsm;udk qufvufpdk;rkd;Ekdifa&; BudK;pm;vmMujyefw,f
av...awmifwef;eJY ajrjyefYjynfe,fjynfr aoG;uGJatmif
aoG;cGJvmMujyefw,faygh/
(1947) ckESpf? yifvHkpmcsKyfudktaMumif;jyKNyD; ]]csif;-
Arm wkdif;&if;om;rsm; cspfMunfa&;nDvmcH}} BuD;udk xD;vif;
NrdKUav;rSm (1947) ckESpf? rwfv (3) &ufrS (5) &ufaeYtxd
oHk;&ufwkdifwkdiffcrf;em;odkufNrdKufpGm usif;yEkdifcJhMuw,fav/
tJonhf nDvmcHBuD;udk jrefrmhtrsKd;om;acgif;aqmifBuD;
wpfOD;jzpfol ]]'D;'kwfOD;bcsKd}} acgif;aqmifNyD; ocifvGwf? ocif
pHwifwkdYeJYtwl csif;vlrsKd;acgif;aqmifawG yg0ifcJhMuw,f/
awmifydkif;csif;awmifrS OD;0A®ol;armif? ajrmufydkif;csif;awmif
68
69
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-39
rS OD;Z[l;wkdYyg0ifcJhw,f/ tm;vHk;oabmwl vufrSwfa&;xkd;
EkdifcJhMuw,f/ vlxky&dowf (5000) ausmfjzifh csif;-Arm
cspfMunfa&;udk yl;wGJtkwfjrpfcsay;EkdifcJhMuw,faygh/
arcsKd ESpfzufbkd;bGm;awG&JU tajymt& odyfudkaysmfMu
&w,fqkdyJ/ xD;vif;NrdKUav;rSm vlawGuvJtrsm;BuD;/ tJonf
vdkwpfcgrS rjrifpzl;? rBuHKpzl;qkdawmhvJ tHhMorqHk;aygh/
aysmfvkdufMu&wmrsm; rajymygeJYawmhwJh/ vufoD;vufarmif;
awGwef;? atmfMu[pfMu? a<u;aMumfoHawGwkdifMu? aysmf&Tif
nDnGwfaeMu pnf;pnf;vHk;vHk; pkpk½Hk;½Hk;eJY aysmf&TifaevdkufMu
wm? uMuckefMutkd;pnf'dk;ywfawGeJY nHaeMuwm...aMumuf
cref;vdvd&SdvSNyD; aysmfMu&vGef;vkdYa&m vGwfvyfa&;BuD;&awmh
rSmrkdYa&mqkdawmh 0rf;om&vGef;vdkY rsuf&nfrsm;awmif usMu&
w,fqkdw,faygh/
xm;ygawmhav . . .cspfMunfa&;nDvmcH udk,fpm;vS,f
ocifatmifrif;eJYOD;armifuav;wdkYu awmifydkif;csif;awmif?
OD;"r®ol;armifeJYOD;bqdkifwdkYu wdkYuajrmufydkif;csif;awmifqDodkY
tkyfpkESpfpkcGJum jynfe,fjynfrrcGJjcm;bJ awmifweff;ajrjyefY
yl;aygif;vdkY vTwfvyfa&;t&,la&; wdkif;&if;om;rsm;aoG;pnf;
nDñGwfa&;wdkYudk aqmfMopnf;½Hk;cJhMuw,f/ tJonfwkef;u
a,me,fajra'oqkdwm vrf;yef;qufoG,fa&;tvGefcufcJ
cJhwm? opfawmBuD;av;&yftygt0ifjzpfwJh a,m&yfrJZmqdkyg
awmh? tJ'Davmuf oGm;a&;vma&; cufcJvSwJh pdrfhBuD;NrdKifBuD;
yHkawmifyHknm awmifwef;BuD;awGqDa&mufatmif vmcJhNyD;
cspfMunfa&;udk&atmif pnf;½kH;cJhMuwJh EdkifiHhacgif;aqmifBuD;
awGudk arcsKdt&rf;av;pm;rdw,f/ csD;usL;rdw,f/ *kPf,lrd
w,f&Sif.../
OD;"r®okarmif[m yifvHknDvmcHBuD;odkY wufa&muf&ef
jzpfayrJh csif;-Arm cspfMunfa&;vkyfief;awGu rNyD;pD;ao;vdkY
rdkY rwufa&mufEdkifcJhbl;qdkwm ordkif;t& od&w,f/
qufvufNyD; ajym&&if 12-2-1947 aeYrSm *E¦0if
ordkif;wGif &pfwJhjzpf&yf ]]yifvHknDvmcH}}BuD;udk &Srf;jynfe,f
awmifydkif; yifvHkNrdKUav;rSm usif;yEdkifcJhMuw,f/ wdkif;&if;om;
tm;vHk; aoG;pnf;nDnGwfrIordkif;oufao ]]yifvHkpmcsKyf}} udk
vufrSwfa&;xkd;EdkifcJhMuw,f? tm;vHk;wdkYaoG;pnf;nDnGwfcJhMu
onfaygh...
AdkvfcsKyfatmifqef;&JU vrf;ñTefcsuft& vGwfvyfa&;
udk tEkenf;eJYr&ygu wpfjynfvHk; tHk<uwdkufcdkufMuzdkY jynfolY
&JUabmfawmfwyfzGJUrs,' zGJUcJhw,f/ xD;vif;NrdKUav;rSmvJ
AdkvfñGefYvl OD;pD;NyD; jynfolU&Jabmf 100 cefY zGJUpnf;pcef;cs
aqmif&GufEdkifcJhw,f...
'DvdkeJY EdkifiHeJYt0ef; &[ef;&Sifvljynfoltaygif; wdkif;&if;om;
taygif;wdkY pkpnf;nDnGwfaqmif&GufEdkifcJhMuvdkY wpfEdkifiHvHk;
arQmfvifhawmifhwcJhMu&wJh? tESpfESpftvvu arQmfrSef;cJhMu
&wJh ]]vGwfvyfa&;}} BuD;udk tcuftcJtrsKd;rsKd;eJY &ifqdkifwm
tEdkif,lausmfvTm;EdkifcJhMuvsuf t&,lcJh 1948 ckESpf Zefe0g&Dv
4 &ufaeYrSm vGwfvyfa&;&cJh&w,f...
70
71
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-40
'ghaMumifh tvHk;pHkudk jyefcsKyf&if a&S;&mZ0ifu ol&JNrdKU
ac: xD;vif;NrdKUav;[m &mZ0ifaemufcHordkif;eJY NrdKUav;jzpf
ovdk pdwf0ifpm;zG,f&maumif;vSwJh NrdKUtjzpfomru acwf
opfjrefrmhordkif;rSm ZmwdaoG; ZmwdrmeftpOf Edk;Mum;xuf
oefwJhNrdKU? pnf;vHk;nDnGwf vGwfvyfaom jynfaxmifpkjrefrm
EdkifiHawmf ay:aygufvma&;rSm jynfaxmifpkpdwf"mwf trSef
wpfu,f arG;zGm;&Sifoef jzpfxGef;cJh&mNrdKU? awmifwef;ajrjyefY
jynfe,f jynfrrcGJjcm;bJ csif;-ArmcspfMunfa&;eJY wdkif;&if;om;
wdkYaoG;pnf;nDnGwfa&;udk rSwfwdkifpdkufcJhwJh blrdeufoefNrdKU...
tjzpfeJY jrefrmhacwfa&pD;ordkif;aMumif;wpfavQmuf pnf;vHk;
cspfMunfnDnGwfum wdk;wufaomtjrif tpOf&Sifoefaeav
wJhNrdKU *E¦0ifNrdKUav;wpfNrdKUjzpfaMumif;ukd aESmif;acwftquf
quf jynfoltrsm; od&Sdapcsifw,f OD;&J&,f...}}/
xD;vif;NrdKUav;taMumif;udk jynfhjynfhpHkpHkajym&í arcsKd
armoGm;cJhNyDxifonf? tajymudk&yfum a&aEG;Murf;wpfcGuf
aomufaecJhonf/ NyD;awmh vufzufokyfESifh ajryJqHaMumfudk
pm;onf/
]]tif;... aemufqHk;tydkif;... arcsKdwdkYtydkif;...
ordkif;eJYawmh rqdkifbl;qdkygawmh..'DtaMumif;av;u OD;&J
od½kHoufoufrQomyg/ wu,fawmhvJ ordkif;udk rarhwwf
wJh? ordkif;udk cspfwwfwJh ordkif;udk jrwfEdk;av;pm;wefzdk;xm;
wwfwJh pdwf"mwfrsKd;vdkYyJ qdkyg&apawmh...
'guawmh uRefr&JU emrnfyJ OD;&J...
uRefr&JU ESpfzufbdk;bGm;eJY rdbawGu azmfjyygpdwfxm;
pdwf"mwfrsKd;eJY uRefrudk emrnfay; rSnfhac:apcJhMuowJh
av... ]]arMunfvGifcsKd}}qdkwm teuft"dyÜm,f&SdwJh trnf
emrjzpfap&r,fwJh...
ar...qdkwm trsKd;orD;rdef;uav;awGudk &nf&G,f
ñTef;qdkw,f?
Munf...qdkwm vlrsK d;wpfrsK d;eJ Y wpfrsK d;cspfcspf
MunfMunfjzpfap &SdapvdkwJh oabmudk qdkvdkw,f?
vGif..qdkwmu omrmeftrsm;olwumwdkYxuf ay:
ay:vGifvGif xifxif&Sm;&Sm; jzpfEdkif&atmif BudK;pm;&,lydkif
qdkifEdkif&r,fqdkygw,f?
csKd.. qdkwmuawmh emrnfwpfckvHk;&JU txGwftjrwf
qHk;yJ? b,fawmhrS rarh&bl;qkdwJh trSmpum;eJYtwl jrefrm
EdkifiHvGwfvyfa&;BuD;twGuf pGrf;pGrf;wrH BudK;yrf;xrf;&Guf
cJhwJh jrefrmwdkY&JU tmZmenfacgif;aqmifBuD;rsm;xJrSm 'D xD;vif;
qdkwJh a,mwdkY|meDNrdKUi,fav;qD tcuftcJaygif;rsm;pGmxJu
a&mufatmifvmcJhol csif;-Arm*E¦0ifwdkif;&if;om;cspfMunf
pnf;vHk;nDnGwfa&;udk OD;aqmiftkwfjrpfcsay;cJholjzpfwJh 'D;'kwf
OD;bcsKdudk tpOfxm0&av;pm;*kPf,l tav;tjrwfjyK owd
&aejcif;tjzpf ]]csKd}}qdkwJh pum;vHk;udk tjrwfwEdk;,lxm;jcif;
yJ jzpfygowJh&Sifh...
wu,fwrf;awmhvJ uRefrazaz OD;Munfwifh? arar
a':vGifarjrifhqdkwJh arG;rdbESpfyg;&JU trnfwdkYudkvJ yg0ifap
72
73
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-41
&avatmif ararhtrnfu ]]ar}} eJY azazhtrnfxJu ]]Munf}}
wdkYudk,lum 0ef;0dkif;wJh oHa,mZOfoabmvJ qdkifw,fqdkyg
w,f...txufygtaMumif;t&mawGudk wpfaeYaomtcg
rSmawmh q&mhudk ajymjy&r,fqdkNyD; arcsKdU&ifxJrSm udef;atmif;
wnf&SdaecJhwmudk ckawmhajymjzpf&NyD/ arcsKdajymcsifwJh xD;vif;
NrdKUav;eJY arcsKdUwdkYb0 wpfpdwfwpfydkif;udk ajymjyaecJhwmudk
pdwf0ifwpm; em;qifay;cJhMuwJhtwGufvJ tm;vHk;udk aus;Zl;
wif&ygw,f q&m&,f...}}/
t"dyÜm,f&SdvSpGmaom *E¦0ifxD;vif;NrdKUav;ESifhET,fí
arMunfvGifcsKdqdkaom arcsKd\ pum;rsm;wdkYtm; em;axmif
aerd&if;u uRefawmfonf arcsKdudk rdom;pk\pdwf"mwft&if;cH
oabmudk ydkíav;pm;vmrd&awmhavonf/
rxifrSwfbJ? arQmfvifhrxm;bJ Zmwdajr arG;zGm;&mNrdKU
uav;qD a&muf&SdvmcJh? wm0efxrf;aqmifaecJhavaom
arcsKd? olYZmwdcsufa<uarG;&yfajr arG;zGm;cJh&mNrdKUuav;\
trsKd;udk wdk;wufatmif azmfaqmifzdkY rqkwfrepf aqmif&Guf
csifpdwf &nf&G,fcsufawG wyHkwyifESifhtwl jyefvmcJholjzpf
ygaMumif; uRefawmhftm; ajymjycJhzl;onf/ arcsKdonf xD;vif;
NrdKUav;tm; wzufzufwGif ydkrdkwdk;wufjzpfxGef;vmEdkifap&
atmif udk,fpGrf;&Sdoí ÓPfpGrf;&Sdoí tpGrf;ukefBuHaqmif
BudK;yrf;rnf[k oHEé|mefcsxm;aMumif; qdkcJhonf/ uRefawmfh
tm;vnf; wwfEdkifpGrf;orQ vrf;jytm;jznfhulnDay;Edkifygap ...
[k arwåm&yfcHpum;udk ajymMum;cJhzl;onf/
]]aMomf...yHkawmif yHknm&yf0ef;rSm csif;-Arm jrefrmh
wdkif;&if;om;tcsif;csif; aoG;pnf;nDnGwfa&;twGuf *E¦0if
cspfMunfa&;udk ordkif;rSwfausmufwifcJh&m *E¦NrdKUav;u
]]arMunfvGifcsKd}} qkdwJh Zmwdrmeftxkdxkd&,feJY xD;vif;NrdKUol
av;&,f...}}
]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD
]oa&acwå&m EkdifiHawmfBuD;ysufpD;NyD; at'D (107)
ckESpfrSm ork'&mZfrif;u yk*HEdkifiHawmfBuD;udk wnfaxmifw,f/
aus;&Gmaygif; (19) &GmeJY pwifcJhwJh yk*HEkdifiHawmfBuD;[m
at'D (107 rS 152) ckESpftxd ESpfaygif; (45) ESpfwkdifwkdif
xD;eef;pdk;pHoGm;cJhw,f/
tJonhfumvawGrSm ykyÜg;a'orSm ]]pE´ma'0D}} qkdwJh
ysLtrsKd;orD;av;[m tvGefacsmarmvSyw,fvkdY emrnfBuD;
w,f/ wkdwkdajymMuygpdkY&JU rif;BuD;uawmfaumufawmfrlcJh
rdzk&m;jzpfcJhw,f/ tJonhfrdzk&m;rSm ]]armifpdefY}} qkdwJh yef;yJ
q&marmifwpfa,muf&Sdw,f/ a,mufzawmfudkbk&ifu ]]"g;}}
wpfvufqufockdif;apcJhw,f/ "g;aumif;wpfvufjzpf&
atmif BuHaqmifBudK;pm;um "g;wpfvufudkqufoEkdifcJhay
r,fh "g;cwf&mtpuftajymufav;awGwpfcsKdU yg&Sdaewm
aMumifh aemufxyf"g;wpfpif;qufoGif;bkdY apckdif;jyefw,f/
a,mufzawmfu onfrQxd BudK;pm;tm;xkwfxkvkyf
xm;wJh"g;udk tjrifrMunfvifao;wJhtvdkeJYvdkY oabm&cJhwm
74
75
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-42
rkdY rif;BuD;&JUeef;awmfutxGuf eef;awmfwHcg;wkdifudk "g;eJY
wGwfcJhrdw,f/ wHcg;wkdifu rdkif;jywfoGm;cJhayr,hf "g;pGrf;&nf
aMumifh ,dkifvJroGm;cJhbl;qkdygawmh...? eef;awmfwHcg;ydwfcsdef
rSm wm0efuswHcg;rSL;eJY om;jzpfolwHcg;ydwfpOftcgrS wHcg;rSL;
'Pf&m& om;ao&jzpf&wmudk armifpdefY&JUvufcsufyJvdkY wHcg;
rSL;u &efNidK;xm;cJhavw,f/
bk&ifBuD;uawmh trSefwu,ftjypfrjrifcJholygyJ/
bk&ifBuD;&JUqEtwGufudk armifpdefYvJyJ olYyef;yJtzGJUawmfom;
awGeJY aemufxyf"g;topfwpfpif;&zkd Y tm;BudK;rmefwuf
cif;usif;vkyfaqmifaeav&JU/
tjcm;wpfzufrSmuawmh yxr"g;udkpGefYy,fvkdufwm
aMumifh rif;BuD;tay:remvkd trkef;xm;NyD; vlolvufeufudk
pkaqmif;aeygaMumif;? vdrfvnfumavQmufwifvkdY ppfolBuD;
rSL;BuD; rwfBuD;wkdYtm;vJ pnf;½Hk;axmufcHapol wHcg;rSL;&JU
pum; rif;BuD;,HkvmrdcJhw,f/ 'ghaMumifh *Hk;acsmwJhpum;udk
,HkNyD; armifpdefwkdYudkzrf;qD;tyfESHbkdY trdefYay;wmudk rdzk&m;BuD;
pE´ma'0DMum;od&wmeJY wpfNydKifeuf armifeJYESpfr tvGef
cspfcifMuwmaMumifh nOfhwGif;csif;wdwfwqdwf owif;ydkYum
aqGrsKd;pkwkdY {&m0wDjrpfBuD;udk jzwful;NyD; taemufbufurf;
udk xGufajy;cJhMuawmh0,faygh/
'DvdkeJY taemufbufopfawmBuD;awG xlxyfvSwJh
awmifwef;jrifhBuD;awGqDajy;cJhMu&&Smw,f/ bk&ifhppfwyf
& JrufawGud k y ke f;&if;ajy;cJ h Mu&wJ h awmifwef; BuD;r k d Y
]]ykef;awmif}} vkdYac:wGifcJhMu&mu umv&SnfMumvmcJhawmh
,aeYtcgrSm ]]yHkawmif}} vkdYjzpfaecJh&NyD/
ykef;vQKdajy;vTm;Mu&&if;u awmBuD;jrufrnf;? pdrfhprf;
NrdKif,HxJrSm wpfzGJUeJYwpfzGJU wpfpkeJY wpfpk vloHay;vkdY nmoH
ay;vkdY wuGJwjym;rjzpfMu&avatmif a&Smif&if;wdrf;&if;
ykef;&if;uG,f&if; nmoHay;umoGm;cJhMu&wmrkdY ]]ykef;nm}} vkdY
trSwfonmjyKcJhwm[m ,aeY ]]yHknm}} awmifwef;BuD;jzpfae
&owJh/
]]tJonfrSm &mZ0if0w¬KvkdYajymrvm;? '@m&DvkdYqkd&av
rvm;? olwkdYawG&JU tjzpftysuforkdif;pOfvkdYyJ ,lq&rvm;
OD;&J pOf;pm;rd&atmif arcsKduajymjy&wmygyJ/ rsufarSmuf
umvawGrSm '@&DudkvJypfy,fvdkY r&bl;vkdYajymMu? a&;Mu
wmawGeJY '@&Dudktm½HkcHNyD; okawoejyKvkyfwmawG wl;azmf
aqmif&GufMunhfMuwJhtcgrSm qkdif&mqkdif&m a&S;acwftoHk;
taqmifypönf;vufeufud&d,mawG pwmawGudk wl;azmf
awGU&Sd&jyefawmhvJ tcufom;vm;aemf...}}
[k arcsKdUpum;rsm;ESifh oHk;oyfjrifMunhfyHkwkdYudk uRefawmf
pdwf0ifpm;pGm em;axmifaerdcJh&ygonf/
]]uJ qufNyD;awmh ajym&OD;r,fqdk&if rdzk&m;pE´ma'0DeJY
rdef;rom;jzpfolawG[m awmtxyfxyfawmiftoG,foG,f
awmifjrifhawmifwef;BuD;wkdYudk ausmfjzwfwufqif; c&D;Murf;
ESifMu&awmh tvGefw&mrS armyef;EGrf;e,fMu&&Smw,faygh/
pOf;pm;jrifa,mifMunfh&if odEdkifygw,fav/ oem;p&mh b0
76
77
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-43
jzwfoef;rIawGygyJ/ onfawmBuD;jrufrnf; awmifwef;jrifhBuD;
awGxJrSm om;&Jwd&pämefawGuvJ aygygbdoeJY}}
tJonfrSm acR;xGuf aoG;xGuf xdckduf&Sem'Pf&mawG
vJ &Mu&&SmrSm trSefyJvkdY ,lqjrifa,mifrdw,f/ ygvmMuwJh
wbuf (apmif) eJY &ifbwfrSmpnf;aESmifvsufajy;Mu& oGm;Mu
& ckdatmif;ykef;uG,fMu&eJYyJ c&D;qufMu&rSmygyJ/ awmawmif
twuftqif; c&D;Murf;rSm armyef;aeMu&wJh'PfeJY &ifrSm
tarmudk tarmrqkdYapbdkY ,laqmifygvmMuwJh wbufeJY
acR;awGudkokwf taomhESifvdkY c&D;wGifapcJhMu&w,f/ &ifrSm
wbufudkpnf;aESmif&if; c&D;ESifcJhMu&w,f/
]]tJonhf wbufpnf;wJhtusifhu ,ck 'DrSm OD;&Jjrifae
&wJhyHkpHtwkdif;ygyJ/ oD;oefYwrifwum jyifqif0wfpm;aexkdif
Muwm r[kwfwmtrSefygyJ OD;&J &,f...}}
txufyguJhodkYES,f arcsKdU ajymqkdwifjyrIrsm;ESifh arcsKdU
rdwfaqGwkdY&Sd&m &Gm ]]awmifom;}} wkdYtaersm;Muonhf &Gmrsm;
xJrS ]]aq;rif;awm}} qkdonhf&GmBuD;udk olESifh uRefawmfa&muf
&SdaecJh avhvmaecJh&jcif;vnf;jzpfygonf/ pae we*FaEG
½Hk;ydwf&ufwkdYvnf;jzpf? aqmufvkyfa&;tif*sifeD,mBuD;u
*spfum;av;udk tultnDay;cJhojzifhvnf; onf&Gmudka&muf
EkdifcJh&jcif;jzpfygonf/ aq;rif;awm&GmBuD;u xD;vif;NrdKU\
ajrmuft&yfwGif&Sdum rdkiftm;jzifh (20) eD;yg;cefY a0;uGmyg
onf/ ]]ysL}} [k olwkdYudk,folwkdYajymqkdaeMuaom ]]awmifom;}}
wkdYxH avhvma&;c&D;tjzpfa&muf&SdaecJh&ygonf/ xkd&Gm\
aumifpDpma&;rav;rSmvnf; arcsKdESifh oduRrf;cifrifvSol
vnf;jzpfum tultnDudk tjynhft0ay;ojzifh uRefawmf
onf rsm;pGmaus;Zl;wif&aMumif;udkvnf; ajymjzpf&ygonf/
uRefawmfuawmh ]]awmifom;}} trsKd;orD;BuD;? i,f
wkdYudk trSwfw& rSwfrSwf&& "gwfyHk½dkuf,lEkdifcJh&ygNyD/ aumifpD
pma&;rav;tdrfü aus;&GmaumifpDOuú|BuD;vnf; a&mufvm
cJhojzifh ydkí[efusvSygonf/ em;ae&if; a&aEG;Murf;? pm;p&m
awG tpHktvifESifh uRefawmfwdkYtm; {nhfcHauR;arG;aeonfrkdY
{nhf0wfausyGefvSonfudkyif uRefawmfwkdYu tm;emaerd&
ao;aMumif; Ouú|BuD;ESifh aumifpDpma&;rav; rdom;pkwkdY
tm; rkom;ryg [efaqmifpum;r[kwfbJ ajymrd&ao;onf/
odkYpOftwGif; arcsKdESifh olwkdYwpfawG &,f&,farmarm
ESifh ajymqkdaeMuaom pum;oHrsm;udkum; uRefawmfrod? vHk;0
rod? bmawGajymqkdaeMurSef; uRefawmfwpfa,muf vHk;0
em;rvnfcJhacs/
]]OD;&Judk arcsKdajymr,f...apmapmu pum;awG&JU
tqufvJjzpfw,f/ oufqkdifwmawGvJyJjzpfw,fqkdygawmh}}
ajy;a&SmifvmcJh&wJh olwdkYtjzpf olwkdYb0u ysLw&m;cH
ajy;awGrSef;od&if yk*H&Sifbk&ifxH awmfyg;owif;pum;ay;ydkY
rSmudk pkd;&drfcJh xdwfvefYaMumuf&GHUcJhMuwmrkdY awmifwef;jrifh
BuD;awGay:rSm aexkdifMuwJh ]]awmifom;}} awGvkdY pum;enf;
&efpJajymqkdNyD; olwkdY&JUb0awG ajc&mazsmufcJhMu&Smw,f/
xkdYtwl yk*HrSmwkef;u ajymqkdcJhMuwJh pum;awGudkvJ 'DrSm
78
79
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-44
wpfrsKd;wGifNyD; ajymqkdum aevmcJhMuw,f/ ckeu olwkdYawGeJY
arcsK dajymqkdaecJ h MuwJh pum;awGu ]]awmifom;wkd Y&JU
awmifom;pum;yJ qkdygawmh ysL odkYr[kwf awmifom;wkdYeJY
teD;uyfawGU& jrif& pum;awGudkMum;&vkdY OD;&J0rf;omae
w,f r[kwfvm;}}
]]aMomf...aMomf...[kwfwmaygh...rSefwmaygh ...
tm;vHk;udkaus;Zl;wif&ygw,f...}}
[k uRefawmfjyefvnfajymjy&avonf/
]]OD;&J jrifwJhtwkdif;yJ? 0wfpm;qif,ifyHku xl;jcm;w,f/
vHkcsnf (xrD) udk tjzLxnfoufouf 0wfqifMuw,f/ *g0ef
yHkpHjzpfw,f/ *g0efu ajcusif;0wftxd &Snfw,f/ cg;rSm
cg;ywfvdk a&Ta&mifaiGa&mifBudK;rsm;eJY &pfywfxm;wwfMuNyD;
vnfyif; (odkYr[kwf) ycHk;ay:rSm yk0gwifxm;wmvJ&Sdw,f/
cE¨mudk,ftxufydkif;rSm trnf; (rJ) a&mifwbuwf (apmif
&Snf) udk *sKdif; (csKdif;) atmufrS vQKd&pfywfum &ifom;udk
zHk;zdatmifpnf;w,f/ toGifwpfrsKd;eJY vSyyHkqef;w,f/ 'Dvdk
yHkpHrsKd;udk OD;&J jrifrdzl;vkdYvm;/ ckawmh toGifqef; tjrifqef;
udk jrifzl;oGm;&NyDaygh...tJonfrSmyJ &ifrSm teDa&mifwbuf
eJY pnf;aESmifxm;olawGu tysKd? trnf; (rJ) a&mifwbufeJY
pnf;aESmifaeolwkdYu ttdkvkdY cGJjcm;owfrSwfxm;av&JU...}}
]]&Sif;NyD arcsKd a& . . .jrif&ol pdwf0ifpm;olawGtzdkY
O.K tdkaujzpf&wmaygh? tawG;rrSm;Edkdifawmhbl;aygh . . .
wpfcgwnf;eJYyJoJoJuGJuGJpGJvef;umydk;yef;vdkY&wmaygh}}/
onfodkYES,f uRefawmftajymtm; arcsKdESifh aumifpD
pma&;rav;wdkYu oabmusí &,faeMuao;onf/
]]tef;...qufajymr,f OD;&JUa&...olwkd YawGrSm
cufwmu ]]pmay}} r&S dbl;jzpfaew,f/ bmompum;yJ
usef&pfaecJhwmrsKd;aygh/ a&Munf&m jrufEk&m t&yfa'oawG
qD ajy;vTm;&SmazGMu? tdk;tdrfxlaxmifMu? pdkufMuysKdUMueJYrkdY
xifyg&JU/ pmayurusef&pfcJhovdk jzpf&w,f...(Spoken
Language) omjzpfaew,fqkdygawmh...}}
at;av...pmayta&;tom;&SdwJh bmompum;
(Written Language) onfyif pmayjr§ifhwifrS vlrsKd;jrifh&r,fh
tajctaeyJr[kwfvm; OD;&J&,f
tck awmifom;wkdY&JU bmompum;[m tajymbmom
pum;omjzpfwmaMumifh tcsdefrDxdef;odrf;xm;Edkifjcif;r&Sdyg&if
trSefyifaysmufuG,foGm;rSmudk arcsKdpOf;pm;pdk;&drfrdygw,f/
urÇmay:rSmvlrsKd;wpfrsKd;pDrSm udk,fydkifbmompum;? pmayeJY
,Ofaus;rI? "avhxHk;wrf;rsm;&SdpNrJr[kwfvm; ...bmom
pum;qdkwm[m vlrsKd;wpfrsKd;aysmufuG,froGm;bdkYtwGuf
umv&SnfMumpGm xdef;odrf;xm;EdkifbdkYvdktyfvSygw,f? ]]ajr
rsKdívlrsKd;rjyKwf? vlNrdKrSvlrsKd;jyKwfrnf...}} qdkwJhpum;vJ&Sd
om;...
olwdkY&JU0wfpm;qif,ifrIqdkwmaeYBuD;? &ufBuD;? tcgBuD;? &uf
jrwfwdkYrSmombk&m;oGm;ausmif;wufoGm;&mrSm tawmfrsm;rsm;
vmaeMuNyD...'gawGaMumihfrdkY udk,fpm;jyKvu©Pmwpf&yf
80
81
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-45
tjzpf ckdifcHpGm&yfwnfaeEdkifa&;rSm ]]trsKd;om;a&;todtjrif}}
jzihfoufwrf;&Snfatmifapmihfa&SmufEkdifpGrf;&Sd&efvJvkdtyfvS
ygw,fvdkY arcsKd ajymcsifw,f...
rdrdwdkY&JUrdcifbmompum;wdkY rdrdwdkYudk,fwkdif ESpfNcdKufpGm
ajymqdk&if;eJY om;pOfajr;qufawGudk vufqifhurf;NyD; tarG
qufcHjcif;awG jyKvkyfoGm;yg&ifawmh trsKd;om;a&; todjzihf
xdef;odrf;apmihfa&Smufjcif;yifjzpfw,fvdkY qdk&rSmyJaygh...
'gawGeJYywfouf&if awmifom;wdkY&JUbmompum;? rd½dk;
zvmeJYusihfoHk;cJhMuwJh"avhp½dkuf? 0wfpm;qif,ifxHk;zGJUrIwdkYeJY
pyfvsOf;NyD; txl;ojzihf awmifom;pum;ukd tjcm;bmomp
um;rsm;? jrefrmpum;rsm;eJY ,SOfwGJvsufa&S;uynm&SifwkdYu
a&;om;jyKpkwifjyxm;cJhjcif;awGvJ tenf;tusOf;&Sdyg&JU/
aemufawmhrS OD;&J udkavhvm&atmif arcsKday;ygr,f...
awmifom;awG[m Ak'¨bmom0ifawGjzpfMuw,f/ bm
omw&m;udk tvGefav;pm;,kHMunf MunfndKMuw,f/ olwdkY
awG[mtjcm;aombmom;t,l0g'udk vufcH,HkMunfrI[lí
r&SdoavmufygyJ/ okdYaomf ewfudkylaZmfyorIrsKd;awmh&Sdwmudk
arcsKdavhvmod&Sdxm;ygw,f...
]]awmifom;wdkY&JUtoGifo@efrSm Armrsm;xufudk,f
cE¨mawmifhwif;BuD;xGm;Muonf/ oefrmMuonf/ pufrIvuf
rIESih f pd kufysK d;a&;bufwGif Armrsm;xufwDxGifrIomvGef
Muonf/ &Sif;&Sif;bGif;bGif;yGifhyGihfvif;vif; ajymqdkwwfonhf
tjyif½dk;om;jzLpifMuolwdk Yvnf; jzpfMuonf/ olwdk Yonf
Armrsm;ESif hvnf;rwl? csif;vlrsK d;rsm;ESih fvnf;rwl..}}vkd Y
(190) ckESpf yckuúLc½dkif a*ZufwD,m; (Palcolcu District
Gazetter) rSm ]]rpöwmtkd0if}} qkdolu a&;om;cJhzl;wmudk
avhvmrSwfom;xm;zl;w,f/ a'owGif;eJYteD;0ef;usifae
aom Armtrsm;pk? csif;vlrsKd;rsm;eJY,SOfNyD; oljrifawGUcJh&rIudk
wifjycJhjcif;vnf;jzpfyHk&ygw,f...
a&S;tcgu ]]wpf&mhwpfyg;? vlrsKd;jcm;om;? rSwfom;
opfopf? ckESpfjrefrm? wvdkif;rSmav;? &Srf;a&;oHk;q,f? ocFsm
oG,fjy? ajcmufq,fukvm;? ocFsmxm;onf? jzpfyGm;okwNzdK;
NzdK;wnf;}} qkdwJhvlrsKd; (10) yg;&SdaMumif;zGJUqdka&;pyfxm;cJh
wmudkpD;&JvJ Mum;zl;rSmyg/ jrefrm (7)rsKd;? wvdkif;(rGef) (4)
rsKd;? &Srf; (30)? ukvm;vlrsKd;aygif; (60) qdkxm;w,fr[kwf
vm;...
tJonfrSm Arm (7) rsKd;&Sdw,f? Arm (jrefrm)? ysL?
awmifolawmifom;? urf;,H? a,m? &ckdif? xm;0,fwdkYyg0if
w,f/ Arm (7)rsKd;teuf ]]a,m}} qdkwJh arcsKdwdkYeJY a&maESm
aexdkifwJh olwdkYawG[m ]]awmifom; awmifol}} wdkYyJaygh/
tJ'Dh ]]awmifom; awmifol}} wkdY[m,aeY jrefrmEkdifiHwdkif;&if;
om;rsKd;EG,fpk (100)ausmfrSm ryg0ifao;bl;av/ ysLvlrsKd;
wkdY&JUtquftEG,fwpfckvm;? csif;vlrsKd;wdkY&JUaoG;csif;awGv;?
ynm&SifawGpOf;pm;p&mjzpfae&qJygyJ/ pdwf0ifpm;bG,f&mvJ
aumif;vSygw,f/ arcsKd Mum;odzl;wmwpfckawmh&Sdw,f/
'Dtifefat (DNA)qdkvm;? ppfaq;okawoejyKEdkifcJh&ifawmh
tajzrSefay:vmEkdifrSmayghaemf...
82
83
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-46
olwdkY&JU aemufcHordkif;udkazmfjy&mrSm awmifolrsm;ay:
aygufvmjcif;udkxnhfoGif;azmfjyxm;wmudkvJ arcsKd avhvm
rSwfom;xm;zl;yg&JU
]]jrifpdkif; rSef &Srf;?
ycef; rSef &SJ;?
rzJ rSef yif;?
pvif; rSef csif;?
usyif; rSef urf;ysH?
yk*H rSef uEÅK?
ipOfhul rSef ukvm;?
ykyÜg;rSef awmifom;...qkdwJhazmfjyxm;csufu
(jrefrmrif;tkyfcsKyfyHk pmwrf; ('k) pmrsufESm-19 rSmyg&Sdyg
w,f)? azmfjyygt&qkd&if ]]awmifom;tp ykyÜg;}} uvkdY qkdprSwf
jyKxm;Muw,fqkdygawmh.../
awmifom;awGu olwkdYudk,folwkdY ac:a0:MuwJh
pum;u ]]a&mif;'l; (0g) a&mif;wl;}} vkdYac:w,f/ a&mif;'l;
qkdwm[mvJ ]]ajy;0ifvmolrsm;}} vkdY olwkdYpum;eJY t"dyÜm,f
&w,f/ a,me,fajrawGqD ajy;0ifvmolawGyJ r[kwfvm;/
]]orkdif;rSm aysmufqHk;oGm;wJh ysLvlrsKd;wkdYeJY pyfvsOf;NyD;
a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuyif olwkdYudk,fwkdif olwkdYbkd;pOfab;quf
,HkMunfajymqkdaeMuwJh a&mif;'l;ac: awmifom;awGudk
orkdif;ynm&Sif? okawoDynm&Sif? bmomaA'ynm&SdawG
taeeJYvJ avhvmrItpkpkwkdYudk qufvufaqmif&GufaeqJvkdY
arcsKdodxm;ygw,f/ 'Du OD;&Jtygt0ifaygh...'Du vlBuD;
rif;BuD;uvJ wwfpGrf;orQ okawoejyKazmfxkwfay;Ekdifygap/
&Sif;wrf;wpfck ay:xGufvmEkdifygapvkdYyJ uRefrtqkdjyKyg&JU&Sif
tm;udk;yg&ap...}}
]]aMomf...&Sif;jy? ac:awGUjy? ajymjy&wmarmNyDaygh/
a&mh...a&mh a&aEG;Murf;av; aomufvkdufygOD;...rkefYawG
vJpm;vkdufygOD;...}} [k uRefawmfonf a&aEG;Murf;cGufudk
aumufumiifum arcsKdUtm;ay;ygavonf/ xkdpOftckduf
olYqDrSrsufapmif;av;wpfcsuf MunfMunfomom tMunhf
av;udk vSpfceJ uRefawmfjrifawGUvkduf&avonf/ uRefawmfh
&ifonfvnf; at;jríoGm;cJh&avonf/
trSefvnf; EkdifiHawmfBuD;\ vlrIa&;OD;wnfcsufrsm;
wGif trsKd;*kPf Zmwd*kPf jrifhrma&;ESifh ,Ofaus;rItarGtESpf
rsm; trsKd;om;a&;vu©Pmrsm; raysmufysufatmif xdef;odrf;
apmifha&Smufa&;qkdonf acwfwkdif;acwfwkdif;rSm r&Sdrjzpf
vkdtyfcsufwpfcktjzpfESifhvnf; &Sdae&rnfrSm uRefawmfwkdY
EkdifiHom;tm;vHk;\ wm0ef0wå&m;ygay/
aumifpDpma&;rav;\tdrfwGif aus;&GmOuú|BuD;ESifh
twl awmifom;trsKd;orD;wkdYtm; ,ckuJhodkY at;at;aq;
aq;awGUqHkum cspfcspfcifcif &if;&if;ESD;ESD;&Sdae&rIrsm;twGuf
tm;vHk;udkaus;Zl;wifygwifaMumif; uRefawmfpum;qkdjzpf
onf/ arcsK donfvnf; olwkd Ytm; awmifom;pum;jzifh
ajymaeonfudk uRefawmfjrifawGUae&onf/ olwkdYawGtm;vHk;
84
85
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-47
ovnfvnf; vdIufvSJazmfa&GpGm &,fumarmumESifh &SdaeMu
onf/
wm0efus&GmcH aumifpDpma&;rav; arcsK dE Si f h
uRefawmfwkdYonf &GmBuD;\ta&SUbufpDodkY vrf;avQmufum
oGm;cJhMujyefonf/
aq;rifawm&GmBuD;um; wGJzuftxufwef;ausmif;?
wkdufe,faq;½Hk? jynfolY&Jtcef;wkd Y&S donf/ 1983 ckESpf?
oef;acgifpm&if;t& tdrfajc (148) cefY&SdNyD; vlOD;a& (1073)
cef Y&S daMumif; od&onf/ vrf;avQmufoGm;ae&if;rSmyif
jrifawGUvkduf&onfrSmum; rdIif;ndKndKtoGifESif h obm0
ausmufe*g;BuD;u wu,ftHhMop&m/
armfawmfum;vrf;ray:rS qif;cJhum &Jpcef;teD;u
vloGm;vrf;? awmvrf;av;twkdif; ausmufe*g;BuD;qDoGm;ae
Muonf/ v,fuGif;jyifrsm;udk jzwfausmf&onf/ ra0;vSyg?
wkdufoHk;&meD;yg; avQmufvSrf;cJh&onfxifonf/ ausmufe*g;
BuD;qDodkY a&mufcJh&awmhonf/ wu,fhobm0 ausmufe*g;
BuD;ygay/
obm0ausmufe*g;BuD;udk awGUjrifrdMu&olwkdif;
tHhMorqHk;jzpf&jcif;ESif h pdwf0ifpm;jcif;&S d Mu&avatmif
ausmufe*g;BuD;u nd§KU"mwfjyif;vSonf[k ajymMuonfudk
uRefawmfMum;zl;cJhonf/ wu,fvnf; ausmufe*g;BuD;u
tHhMop&mjzpfaeonf/ ausmufe*g;BuD;onf obm0ausmufcJ
rsm;jzifh tpDpDtxyfxyfESifh jzpfaewnf&Sdaeygonf/ vlwkdYu
wrifzefwD;xm;onfhES,f jzpfaeonf/ odkYaomf rnfolwpfOD;
wpfa,muf tzGJUtpnf;wpfzGJUurQ zefwD;xm;cJhMujcif;r[kwf
ygav/
a'ocHwkdYu e*g;BuD;tm; ½dkaoMu? av;pm;Mu\/
tcsKdUu tm;udk;rI? ,HkMunfrI? tm;xm;rI&SdMu\/ e*g;BuD;teD;
wGif ewfuGef;wpfckvnf; aqmufvkyfxm;&SdonfudkawGU&\/
e*g;BuD;teD;u awmvrf; vloGm;vrf;av;tm;jzifh teD;&Sd
awmifpOfwef;rsm;udkjzwfausmfum ausmuftkyf? MumO,smOf?
uHom? qifpG,f? tHk;aESmufjrpfudkif;? &SJ? v,fuef; ponhf
aus;&Gmrsm;odkYoGm;a&mufEkdifonf/ e*g;BuD;teD;wpfae&m0,f
acwåtyef;ajzem;ckd&ef cefYoGm;aomZ&yfBuD;wpfckudkvnf;
awGU&avonf/ xkdYjyif c&D;oGm;trsm;wkdYtwGuf tarmajy
aomufoHk;Ekdif&ef a&csrf;pifwpfckudkvnf; xm;&SdonfudkawGU
&avonf/
]]ewfESifh e*g;rvSnhfpm;ESifh}} [laom tqkduvnf;
&Sdojzifh e*g;BuD;wnf&Sd&m e,fajrwpf0dkuf 0ef;usifeD;em;0,f
r½dkraorjyKrlMu/ tayghtav;oGm;jcif; rjyKMu&ay/ rzG,f
r&majymqkdvkyfudkifjcif;? npfnrf;qJa&;wkdif;xGmjcif;wkdYudk
vnf; rjyKvkyfMuacs/ trdIufo½dkufwkdYyif r&SdapMuay/
a&S;a&S;ya0oPDacwfrsm;uwnf;u pwifíyif
wu,fhobm0usus touf0ifvSonhf yef;csDum;xJu e*g;
BuD;yrmES,f&SdaewnfaecJhjcif;jzpfonf/ tifrwefvnf;vSbd
onf/ jyKjyifxm;jcif; vHk;0r&Sd/ e*dkaetoGiftjyiftwkdif;
87
88
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-48
wnf&Sdaejcif;yif jzpfavonf/ xl;xl;jcm;jcm; jzpfaejcif;yg
ay/
]]ajrjyiftajcrS pwifum OD;acgif;xdyftjrifhtxd
(36) ay&Sdw,f/ ajrmuft&yfudk OD;acgif;axmifvsufeJY
awmifbuft&yfodkY wjznf;jznf;edrfhavQmqif;oGm;cJh udk,fvHk;
yHkoP²meftwkdif;yJaygh/ cE¨mudk,fBuD; t&Snftvsm;tm;jzifh
tawmif (30)? wpfenf; (54) ay&Snfvsm;jzpfay:aew,f/
tNrD;ydkif;uawmh ajrBuD;xJikyfvQKd;oGm;avwJh oabmygyJ/
pdwf0ifpm;p&mvJ aumif;vSw,fqkd&rSmygyJ...}}
]]pOf;pm;bG,f&m awG;rdwmu ajrjyifrS e*g;BuD;
OD;acgif;tarmufBuD;xdyftxd tjrifh (36) ayeJY cE¨mukd,f
tvsm; (54) ayqkdwmawGu ]]e0if;}} ynmeJY csdefxdk;Munhf&if
xl;jcm;aewmtrSefygyJ/ (36) qkdwJh e0if;u ]]pdwfe0if;}}
yJ/ t"d|mef,lvkdolawG aqmif&Guf&ef e0if;vkdYvJqkdMuw,f/
'D OD;acgif;axmifaewJh e*g;BuD;[m ½kyfeJYemrf oabmw&m;
t& emrfpdwfudef;atmif;aeonfvm;? tvkd&Sd&mqE´? tusifh
jrwfwkdYudk tm;xkwfusifhBuH&mrSm pdwfudkxdef;odrf;Ekdif&ef[m
ta&;BuD;vSw,fqkdw,fav/ emrfqkdwJh pdwftm½Hk[m b,fudk
rSrajy;bJ ]]{u*¾wm}} jzpfvm&if ]]orm"d}} &vmr,f/ orm"d
&vm&if ]]ynm}} &Ekdifw,fqkdwm owdcsyfrdbdkY e*g;BuD;u
ajymjyaew,fxifygh...}}
þodkYES,f arcsKdu pdwfygvufyg&Sif;jyaeqJ uRefawmf
uajymjyrdonf/
]]aumifpDpma&;rav; nDri,fa&U...rif;wkd Yrr
arcsKduawmh a,m*D 'grSr[kwf oDv&Sifb0eJY &dyfom0ifum
wpfoufwm w&m;tm;xkwfawmhr,fxifyg&JU}}
]][dk;...[kd;...raemufeJYav/ e*g;BuD;u odMum;
oGm;cJh&if cuf&csnf&JU...[if; aemf q&m}}
arcsKdu olYEIwfcrf;ESpfvTmudk vufnd§K;av;ESifh uefYvefY
jzwfaxmifxm; yg;pyfydwfxm;onfhoP²mefjyK&if; ajymcJhjcif;
jzpfonf/
]][kwf...[kwf...}} [k uRefawmfonf todtrSwf
jyK pum;jyqdkazmfusL;cJh&onf/
]]qufvufNyD;wifjy&&if (54) ay&Sd cE¨mudk,ftydkif;
[mJ (54) qkdwJh e0if;ut"dyÜm,f&SdvSwJh ]]ynme0if;}} ? t&m
&mrSm ynm[mta&;BuD;w,f/ ynmÓPfr&Sd&if tqkd;
taumif;udk a0zefydkif;jcm;EkdifpGrf;r&SdwJhtwGuf oHo&mrSm
vnfapEkdifw,f/ ynm&Sdvm&if ynmjzifht&m&mukd xkd;xGif;
odjrifvmEkdif&mu ½kyfudkappm;í &Ekdifw,f/ avmuDcsrf;om
rsKd;pHkudkjzpfap? avmukwå&mcsrf;omrsKd;udkjzpfap jzpfxGef;&&Sd
apEkdifwJhoabmudk e*g;BuD;uzGifhqkdaewmavvm; awG;q&ef
cufygbdaygh/
'gwifb,fuOD;rSmvJ e*g;qkdwJh emrtu©&m *Pef;
ocsFmt& (e=7? *g;=2 ) qkdawmh aygif;jcif;oabmt& (9)
jzpfjyefa&m? e0if;ynmt& (9) [m rlve0if;ac:w,f?
tajcwnfe0if;vdkYvJqkdw,f/ e0if;pOft&mrSm ]]'ku©Nidrf;
89
90
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-49
e0if;}} aygh/ wpfcsKdUuN*dK[fpD; N*dK[feif; tqkd;tnHhawGtwGuf
,Mwmacsr,fqkd&ifvJ ]]toHk;cse0if;}} ac:Muav&JU? rdrdwkdY&JU
b0atmifjrifa&;twGuf vkdovkdaqmif&GuftoHk;jyKEkdifyg&JU/
]]tkd...awmfvkdufwm rr&,f? uRefru uRefrwkdY&Gm
u tJonfavmufxdatmif odrxm;Mubl;? aumif;vkdufwm?
'Dvkdod&awmh tm;vHk;udkjyefajymjy&OD;r,f}}
aumifpDpma&;rav;\ arcsKdUtm;csD;rGrf;axmyemjyK
oHudk Mum;&awmh uRefawmfonfvnf; arcsKdUtm; rcsD;usL;yJ
raeEkdif/ acgif;Nidrfhum Nidrhfumjyaerd&onf/ arcsKduvnf;
NyHK;umvQifqwfí pum;qkdvmjyefonfudk uRefawmfwkdYem;qif
Mu&jyefonf/
]]onfvkdxl;jcm;eufeJwJh? vQKdU0SufeufeJqef;Mu,fvSwJh
*rÇD&qefvSwJht&mwkdY Zmwfvrf;wkdY yHkjyifwkdY'@m&DwkdYqkdwm
awGudk awGU&jrif&BuHK&Mum;&wJhtcgrSm jzpfEkdifyghrvm;?
pdwful;,OfyJjzpfrSmyghrvm;? pdwful;,OfyJjzpfrSmyg ponfjzifh
xifwwfawG;rdwwfMuao;ygw,f/ 'gayrJh *rDÇ&wefckd;awG
qkdwm[m cufom;vm;}}
avmu&JUqef;Mu,frI? obm0&JUqef;Mu,frIawG[m
vlom;wkdY&JU omreftodÓPfrsKd;eJY vkdufrrDEdkifbl;av/ rdrdwkdY&JU
ÓPfwpfxGmwpfrkdufeJYvJ t&mtm;vHk;wkdYudk tqHk;tjzwfray;
Ekdifbl;/ ÓPfrrDwJhtaMumif;udpö? tjzpftysuf? jzpfpOfpwm
awG[m rsm;pGm&Sdw,fqkdygawmh/ *rÇD&oabmt&rsm;pGm
euf½Idif;vSygw,fav/
xD;vif;NrdKUe,feJY e,fedrdwfcsif;xdpyfum ajrmuf
t&yfrSm&SdaewJh *efYa*gNrdKU (yk*H&mZ0ift& uHhaumfNrdKU) jrpfom
jrpfBuD;twGif;u a&mifjcnfawmfuGefYjrL;vkdY&&SdcJhw,fqkdwJh jrwf
Ak'¨pG,fawmfudpö? tJonhfjrwfpG,fawmfwpfql[m tvsm;oHk;
opf? vHk;ywfwpfopf&SdNyD; pOf;i,fudkif;a&mif&Sdw,fqkdw,f/
jrwfpGmbk&m;&Sif&JU e*g;wkdYjynfrSm&Sdw,fqkdwJh pG,fawmfrsm;
vm;/ abm*0wDjynfu pG,fawmfrjzpfEkdifbl;vkdY ajymvkdYrjzpf
Ekdif/
tif;0aejynfawmfodkY uHhaumf&Gm(*efYa*g)rS yifhaqmif
udk;uG,fcJhwJh pG,fawmfjrwf[m rif;&JUtrdefYeJY yifhaqmifukd;
uG,fcJhaMumif; bkef;BuD;&[ef;bk&ifeJYjynfoltrsm;udk a&mif
jcnfawmfuGefYjrL;vdkY zl;awGUcGifheJY xl;jcm;rIudk ay;pGrf;cJhaMumif;
eJY 'DjrwfpG,fawmf[m tif;0aejynfawmfrSm raysmfbl;qdkw,f/
oHk;Budrfwdkifwdkif tvdktavsmuf uHhaumft&yfudk jyefa&muf
a&mufvmcJhw,fqdkw,f/
tif;0bk&if paerif;u ]]uHhaumf&Gma'oaeolrsm;udk
udk;uG,fMuap}} vdkYtrdefYawmfxkwfjyefcJh? 'DjrwfpG,fawmfudk
|myemum ]]pG,fawmf&SifapwDawmf}}orkwfcJhMuwm ,aeYwdkif
yJ/ pG,fawmf&SifapwDjrwf&Sd&meJY 'Du e*g;BuD;&Sd&kmeJYqdk&if 18
rdkifcefYavmufyJa0;w,f? 'Dawmh e*g;wdkYjynfu pG,fawmfjrwf
rdkY rodEdkifwJhtaMumif;rsm;pGmeJY xl;jcm;aewJh ausmufe*g;BuD;
[m pG,fawmf&SifapwDjrwf&Sd&mudk t"d|mefwpfckckeJY tpOf
tNrJ OD;cdkuf&Sdcdk;vdkYaeonfyJvm;av...tod&cuf&vGef;yg&JU ..
91
92
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-50
tJ'gawGu wu,fyJaemf..]]rSefeef;&mZ0ifawmfBuD;rSm? OD;ukvm;
r[m&mZ0ifawmfrSm}} yg&Sdaeav&JU&Sif...? aMomf... 'Du
q&mBuD;u Nidrfcsufom;aumif;vScsnfvm;&Sifh...}}/
] ]aMomf...tif;...[kwfyg& J UAsm...tajym
aumif;vSwJh arcsKdvdkYyJ ajym&awmhrSmygyJ... arcsKdUpum;?
arcsKdUtajym ajym[ef? arcsKdUtjrif? arcsKdUawG;qcsufawGu
jrifhvJjrifh? tquftpyfuvJaumif;? pdwf0ifpm;zG,f&m jzpf
&vGef;vdkY udk,fawmh tHhMoaerd&vGef;vdkYyg/ bmaMumifhrsm;
&mZ0ifawG ordkif;awGudk ausnufpGm odae&ygvdrfh...{uEÅ
awmh vl½kd;½kd;r[kwfwef&m...ewfa'0DyJvm;...odkufeef;&Sif
awGyJvm; acwftqufqufu taMumif;t&mawGudk uRrf;usif
aevGef;vdkY awmvdkufwmvdkY...}}/
]]a[m...ajr§mufyifhjyefNyDwpfa,muf...}}[k &,f&,f
armarmESifh arcsKdwpfa,mufpum;qdkvmcJhjyefavonf/ pma&;r
av;uvnf; &,farmaecJhavonf/
]]tif;...arcsKdUpum;awGudk em;axmifcJh&&if;u
uRefawmf odxm;wmav;wpfcsKdUudk ajymjycsifrdvmao;&JU..}}
]]ajymygq&m&,f...q&meJY rrarcsKdwdkY a&mufvm
vdkY 0rf;omaysmf&Tifrd&ovdk pdwf0ifpm;p&mpum;awG wefzdk;&Sd
wJh pum;awG A[kokwawGtzHkzHk todtjrifawGtpHkpHkudk Mum;
vm&awmh t&rf;oabmusrdw,f/ t&rf;vJMunfEl;rIawG
jzpf&w,f/ em;pGifhaeNyDq&m...wpfcgrS tJonfvdk jynfhjynfh
pHkpHkpum;rsKd;awGudk uRefrMum;rdcJhwmtrSefyJ...}}
txufyguJhodkY pma&;rav;\ &ifzGifhoHudk Mum;vm
&jcif;ESifhtwl rvSrf;rurf;&Sd Z&yfBuD;qDodkYoGm;Mu? Z&yfay:
wGif at;at;aq;aq; xdkifMu&if;rSmyif uRefawmfonf od
xm;onfh taMumif;t&mwpfcsKdUudk ajymjyrd&avonf/
]]e*g;eJY pyfvsOf;NyD; Ak'¨bmom omoemawmfBuD;rSm
txifu& tjzpftysufawGqdkwm trsm;BuD;ygyJ/ bk&m;a[m
"r®a'oemawmfwdkYrSmrSmvJ trsm;BuD;awGUjrifEdkifw,f/ Ak'¨
bmomrSm pwkr[m&mZfewfrif;BuD;av;yg; &Sdw,fr[kwf
vm;/ ewfrif;BuD;av;yg;wdkY&JU ½kyfyHkoP²mefeJY tac:ta0:
awGrSm a&S;ynm&SdBuD;awG a&;qGJxm;cJhwJh yk&ydkuf? yef;csD?
½kyfyHkawGvJ &Sdygw,f/ aw&|ewfrif;qdk&if rudk#fyHk? 0d*lVu
ewfrif;u *VKefacgufyHk? 0d½lyu©ewfrif;qdk&if e*g;acgif;yHk
eJY uka0&ewfrif;qdk&if bDvl;acgif;yHktjzpfwdkYeJYaygh...}}/
'gwif b,furvJ/ e*g;rsm;&JU trnftrsKd;rsKd;wGif
cJhwmawGudkvJ odEdkifw,f/ trsm;BuD;yJ Ak'0ifZmwfedygwfawmf
vm atmifjcif;&Spfyg;rSm eaE´yeE´ e*g;rif;BuD;udk Ak'¨u
atmifjrifawmfrlyHk? rkÍövdEmowåm[rS Ak'jrwfpGm zvormywf
0ifpm;aewmudk e*g;rif;BuD;u tav;tjrwf t½kdtaoay;
e*g;½kHrdk;xm;apmifha&Smuf t½kdtaojyKyHk? a[m...'Du a,m
e,fajrBuD;eJY qufpyfaewJh rif;bl;? puk? pvif;a&Tpufawmf
bk&m;ordkif;? a&S;uokemt&EÅwdkif; er®'gjrpf (,ck-ref;acsmif;)
urf;rSm er®'ge*g;rif;BuD;&JU avQmufxm;awmif;yefcsuft&
Ak'¨u ajcawmf&mcsxm;ay;oem;awmfrlcJhwmudkMunhfOD;/ Ak'¨
93
94
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-51
jrwfpGm&JU ajcawmf&mtppfqdkwm urÇmrSm t&Sm;om;? zl;awGU
&cJhygbdvdkY rSwf,lMu&wm/
NyD;awmh e*g;eJYywfoufvm&if ,aeYrsufarSmufurÇm
BuD;rSm tBuD;tus,fqHk; tpOftvm&Sdw,fqdkwJh w½kwfEdkifiH
BuD;u w½kwfwdkY&JU a&S;a[mif;½dk;&m t,ltqudkvJ ajymjy&OD;
r,f/ w½kwfwdkYu e*g;qdkwm Opöm"eeJY wefcdk;tmPmapmifh
a&SmufjzpfxGef;rI jy,k*fvdkY cH,lMuw,fav/ e*g;ESpftwGif;
arG;zGm;olwdkY[m olaX;tjzpfaomfvnf;aumif;? 0efxrf;tjzpf
aomfvnf;aumif; bGJUxl;*kPfxl;BuD;awGeJY xif&Sm;olrsm; jzpf
wwfMuw,fqdkw,faygh/
e*g;½kyfyHkav;awGudk ausmufom;? opfom;? a&T? aiG?
ow¬KponfwdkYtay:rSm xkqpfum tjrwfwEdk; 0wfqifxm;
wwfMuw,f/ 'Dvdkaqmifxm;? 0wfxm;jcif;u usef;rmNyD;
touf&Snfum tdrfaxmifa&;? arwåma&;? tqifajyom,m
0ajymapw,fvdkY tckdiftrm,HkMunfxm;Muw,fav/
a[m jrefrmrwkdY&JUtcgay; jyu©'defudkMunfhOD;/ &uf
&mZm? jyó'g;? 0g&rdwåL? e*g;vSnhfponfjzifhyg&Sdw,fr[kwf
vm;/ tcsdeftcg &ufaumif;&ufjrwf eu©wfN*dK[fae?
aqmif&efa&Smif&efkwdkYeJYtwl ckepfaeYzGm;aeYemrfydkif trSwf
tom;vnf;xm;&Sdw,f/ tJonfrSm paeudk,fpm;jyKum e*g;
yJaygh/
vsifwJhtqdyf&SdwJh e*g;rsKd;awG? jyif;wJhtqdyf&SdwJh e*g;
rsKd;awG? rsufpdvufeuf&SdwJh 'd|0doe*g;rsKd;awG? a&üwnfwJh
ukef;üwnfwJh? awmifwkdYüaewJh? jrpfwkdYüaewJh? wefcdk;£'dyg'f
toD;oD;wkdYeJY jynhfpHkwJh e*g;taygif;...tJonfvdk cyfodrf;
ukefaom e*g;rsKd;wkdY[m tuREfkyftm;tcgcyfodrf;jrwfaom
csrf;omudkvnf;aumif;? touf&Snfjcif;? temuif;jcif;?
tqif;vSjcif;? ab;&efuif;yapjcif;udkvnf;aumif;jyKMuyg
ukefavmh...vdkYwkdifwnfqkawmif;&r,f...qkawmif;&w,f
aygh/
at;av...acwfodyÜHoabmeJYajym&&if blrdaA'
ynm&SifawGu onfe*g;BuD;udkvma&mufavhvmcJhMuwmawG
&SdcJhw,f/ olwkdYtqkdt& ]]ajrusefawmif}} vkdYowfrSwfaMumif;
od&w,f/ a&S;a&S;ESpfy&dapä'MumjrifhcJhNyD;csdefrsm;u ajrBuD;rsm;
ud ka&wk dufpm;Ny D; usef&pfc J hwJ hausmufcJ ausmufwH k ;
ausmufjym;awG&JU yHkoP²mefrSm e*g;OD;acgif;eJY cE¨mudk,fydkif;
yHk jzpfaecJhwmaMumifh ]]ausmufe*g;}} vkdY trnfwGifcJhMuyHk&
yg&JU/
jrefrmjynfw0ef;rSm 'Du ausmufe*g;BuD;avmufjrifh
NyD; BuD;rm;wJhobm0ausmufe*g;qkdwmrsKd;udk rawGUzl;yg
aMumif; rSwfwrf;wif rSwfwrf;0,fw,fqkdyg&JU/
tif; 'Dausmufe*g;BuD;uvJ &Sm;yg;xl;qef;ayw,f/
ta&SUbufawmifpOfwef;eJYvJ wGJrae? taemufbufawmif
ukef;eJYvJ ta0;BuD;rkdY xD;xD;BuD;vkdjzpf&w,f/ ajrjyefYa'o
odkYr[kwf c&D;vrf;yef;tquftoG,fawG tqifajyaumif;
rGefvSwJh NrdKUawGrsm;qDrSmomqkd&if 'De*g;BuD;u urÇmausmf
95
96
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-52
avmufNyD/ EkdifiH&yfjcm; c&D;oGm;awG txl;ojzifh EkdifiHwum
rSm&SdMuwJh w½kwfvlrsKd;awGu tjrwfwEdk;eJY trsm;qHk;e*g;BuD;
qDudk ta&mufvmMurSmrvGJygbl;/
]]acsmifususeJY c&D;vrf;tquftoG,fuvJ cufcJae
ao;wJh 'DxD;vif;NrdKUe,fav;u awmvufaus;&GmrSm wnf&Sd
aewmrkdY vlodenf;vSao;ovdk jzpfae&wm? aemifumvrsm;
rSmawmh wkd;wufvmaewJhacwfBuD;eJYtwl vQKdU0SufeufeJqef;
Mu,fvSwJh 'De*g;BuD;aMumifh 'D aq;rif;awm&Gm[m rkcspnf
um;wkd;wufvmrSmyJvkdY uRefawmfjrifa,mifrdao;&JUAsm...}}
uRefawmf\ txufygpum;rsm;tm; tqHk;owf
ajymMum;cJhonfESifh wqufwnf;
]]tr,fav;...nDra&...'grS 'dkYq&ma[h/ arcsKd
wkd Yq&m...[kwfzl;vm;...wu,fyg...arcsKduawmh
thHMocsD;usL;rd&wmtrSefyJaemf...}}
[k arcsKdu pdwfygvufyg ajymvmcJhawmhavonf/
aumifpDpma&;rav;onfvnf; ]][kwfw,f...[kwfw,f
rrarcsKda&}} [k aumufcHcJhavonf/ tm;vHk;onfvnf; Z&yf
rSqif;um obm0ausmufe*g;BuD;qDodkY jyefvnfíoGm;cJhMu
awmhonf/
]]uJ...uJ...a&mufwkef;a&mufckduf todcsif;
zvS,fNyD; awmfawmfav;vnf; jynhfjynhfpHkpHk odcJhMu&NyD/
'Dtodudk xyfavmif;jznfhcsifao;wm wpfckudkvJqkdcsifao;
&JU...'gu bmvJqkdawmh ]]rodolausmfoGm; odolazmfpm;}}
qkdwJhpum;vkdyJ eufeJwJhtjrifeJY 'DvQKdU0Sufqef;Mu,fNyD; *rÇD&
qefvSwJh e*g;BuD;udk cGifhyefNyD; ausmufcJi,fav;wpfckpD
udk ,l&r,f/ tBuHatmif qE´jynhf vkd&moHk; ]]taqmif}}
tjzpfaygh...}}
qkdvmcJhol arcsKdonf ajym&if;uyif e*g;BuD;OD;acgif;
&Sd&m atmufajrjyif? tifwkdif;ajrrS ausmufp&pfcJvHk;wkdYudk
aumuf,lavawmhonf/
]]a&mh...'gu nDrzdkY&m? 'gu rrtwGuf...a[m
'gu OD;&JtwGuf}} [kqdkum aumufumiifum ay;vmcJhonf/
]]tkd...ausmufcJav;u wpfrsKd;av;yJ...'DrSm
MunhfMuygOD;...}} [k uRefawmfhtwGuf arcsKday;tyfcJhaom
cJvHk;av;tm; olwkdYESpfOD;udkjyrdonf/
]]aMomf...[kwfom;yJ...ausmufcJav;awGu
vHk;vHk;acsmacsmav;awGvkd jzpfaeygvm;/ ausmufcJwpfvHk;qkd
NyD; aumuf,lay;vkdufwm? ]]0}} (wa) vHk;yl;av;vkdjzpfNyD;ae
av&JU? ]]0}} yl;av;vm;? ]]0d}} oabmvm;? ]]0}} ay:w,fqkdwm
aumif ;wJ he dr dwf ? aumif ;wJ htwdwf,l&r,f/ yxrH
bkd;bkd;atmifudk uRefrwkdYMum;zl;NyD;om; r[kwfvm;/ ]]0}} qkdwJh
]]pr}} udkOD;&Ju tvkdtavsmufvufcH&&SdcJhwm...tJonfh
txJ cJvHk;av;wpfckrSm taygufuav;uygaejyefao;&JU...
arcsKdwkdYcJvHk;av;awGu cyfjym;jym;rnDrnm rvSryoabm
rsKd; jzpfae&JU...OD;&Juawmh a&SUa&Smufwdk;wufBuD;yGm;aumif;
97
98
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-53
pm;OD;rSm trSefyJvdkY t"dyÜm,faumufvdkY&NyD...}}
]][kwfyg&JUaemf}} [k pma&;rav;uvnf; cJvHk;av;
udk taotcsmMunhfumaeawmhonf/ arcsKduvnf;acsmif;udk
NidrfhumMunhfaecJhavonf/
]]tif;...obm0ausmufwHk;ausmufcJwkdYrSm obm0
tavsmuf taygufav;wpfckygvmwmrsKd;udk jyifopfwkdYu
odyfvdkcsifwm/ jyifopfvlrsKd;awG t,ltqt& udkifaqmifol
rSm udkifaqmifxm;&Sdol&JUtdrfrSm 'Dausmufuav;aMumifh
ya,m*awGudk Ekdifeif;w,f/ ab;&efuif;w,f/ twkduftckduf
awGudk Ekdifeif;apEkdifw,fvkdY ,HkMunfMuNyD; olwkdY&JUtaqmif
tjypfeJ Y BudK;av;eJ Ycs dwfqG Jxm;wwfMuw,fvk d Y zwf½I
rSwfom;rd&zl;w,f...}}
w½kwfvlrsKd;awGusawmh ]]ay:arh}} vkdY olwkdYpum;eJY
ac:w,f/ ]]&wemxkyf}} vkdYac:w,f/ taqmiftjzpf aqmif
xm;Muw,f/ *syefawGusawmh om;orD;&zkdYaqmifxm;Muav
&JU}}/
]][m...wu,fawmh 'dkYq&myJvdkYxyfrH*kPf,l&jyefNyD
rrarcsKda&...}} [k qkdvmcJholu pma&;rav;yifjzpfonf/
NyD;awmh olronfuRefawmf&&SdcJh&aom cJvHk;av;rsKd;udk vkdufvH
&SmazGaeavawmhonf/
xkdpOftckduf uRefawmfonf arcsKdUteD;odk Yuyfcg
pum;wpfcGef;ajymrdoGm;onf/
]]'DrSm arcsKd...]]0}} tzl;av;qkdwmxuf twGJav;
vkdYajymcsifw,fr[kwfzl;vm;/ wpfenf;tm;jzifhvJ ]]0}} r&SdbJ
]]0d}} vkyfvkdYr&bl;vdkY oabmaygufcH,lrdyg&JU...txl;ojzifh
awmh udk,fhb0twGuf e*g;BuD;uapmifha&SmufcJhNyDxifyg&JU..
udk,fawmhav MuifemazmftwGJav;&vmcJhNyDvdkY ajymEkdif&
atmif...}}
[líajymrd&if;u arcsKdUudkuRefawmfMunhfaerdpOf
awmyef;? awmifyef;? obm0 yef;&eHYwkdYtm; o,faqmifwkduf
cwfvmaom oif;ysHUvwfqwfonfhav? xkdavajyav;acwf
aoG;wkdufcwfaeonfhtckduf qHauom&Snfwkd Yu avrSm
vGifharsmae[ef? acsmarmvSywifhw,fvSaom arcsKdU½kyf
tqif;oGifjyifESif h olYEIwfcrf;tvTmrS yGif hvmcJhavaom
tNyHK;jrjrvSvSav;aMumifh uRefawmfh&ifonf MunfEl;jzma0
oGm;cJh&avonf/
]]ausmufe*g;teD;rSm [dkpum; 'Dpum;awGrajym&bl;
av/ ausmufe*g;BuD;u tvdkrusvkdY pdwfqkd;oGm;rSjzifhaemf
...odvm;}}
olYrsufvHk;av;wkdY rSdwf[efjyvsuf olYEIwfcrf;udk olY
vufacsmif;av;rsm;ESifh ]]½I;...wkd;wkd;}} [efjyKum uRefawmfh
tm;MunhfcJ haom olYtMunhf [efyeftrlt,mav;um;
uRefawmfhwpfouf pGJvef;oGm;apcJh&NyD/ olYrsufarSmufwGifyif
ausmufcJtwGJav;tm; uReffawmfhESvHk;om;wnf&Sd&mbuf
tustdwfuyfodkY xnhfoGif;vkdufrdawmhonf/
ol...arcsK donf uRefawmf h vkyf&yfav;tm;
99 100
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-54
Munfom&TifjypGmaom rsufESmtaetxm;av;ESifh pkdufMunhf
aecJhonfudk uRefawmfjrifae&avonf/
]]e*g;BuD;&,f...arcsKdUudkypfrxm;ygeJYaemf...}}
[laom olYEIwfrS&G&GwkdifMum;aeonfh pum;oHudk uRefawmf
Mum;cJh&&if; uRefawmf,lq,HkMunfrdonfuawmh arcsKdonf
e*g;BuD;tm;armfMunhfum awmif;yefaecJhonfvm;/ 'grS
r[kwf awmif;qkdaeavonfvm; uRefawmfrodEkdif wkdifwnf
umaeavonfvnf; jzpfEkdifonf/
]]jyefMu&atmifvm; OD;&J &,f}} [k ryGifhwyGifh olYtoH
av;u tm;i,faeoa,mifa,mif...ESifh...bmaMumifh
rSef;rod...rod...}}
wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0
]]b0[lonf rarQmfvifhyJESifhvnf; jzpfvm&wwf
onf}} qkdaompum;udk uRefawmfBuHKvmcJh&ygonf/
pDrHudef;a&;qGJa&;OD;pD;Xme (NrdKUe,f½Hk;)\ vkyfief;&yf
rsm;rSm ESpfpOfpDrHudef;rsm;a&;qGJjcif;? ESpfwkdpDrHudef;rsm;a&;qGJ
jcif;? tao;pdwfpDrHudef;rsm;a&;qGJjcif;? pDrHcsufrsm;a&;qGJjcif;?
vpOftpD&ifcHpm a&;qGJxm;&Sda&;ESifh oHk;vywftpD&ifcHpm
jyKpkwifjyjcif;? NrdKUe,ftwGif;&Sd OD;pD;Xmersm; (jynfolYaumifpD
tqifhqifhtygt0if) wkdY\ bwf*sufaiGpm&if;rsm;udk ppfaq;
jyKpkum (NrdKUe,fcsKyf) tjzpf aiGpm&if;jyKpkjcif;wkdYonf rjzpf
rae wm0ef,laqmif&Guf&onhf wm0ef0wå&m;rsm;yifjzpfyg
onf/
ynma&;? usef;rma&;? or0g,r? ukefoG,fv,f,m?
aqmufvky fa&;? qufoG,fa&; (pmwk duf ? aMu;eef; ?
w,fvDzkef;)? ukefoG,fa&;? ajrpm&if;? v,f-pdkuf-&Sif; ponf
wkdYuJhodkY jynfolvlxkESifh wkduf½dkufawGUxdqufqH&jcif;oabm
r&Sdacs/ jynfolwkdYESifh aiGa&;aMu;a&;tay;t,l vkyfaqmif
&jcif;rsKd;vnf; r&SdvSay/ txl;pDrHudef;BuD;rsm;rSvGJí aiGom;
jzifhtay;t,l&Sd&aom vkyfief;oabmrsKd;ryg0ifacs/
odkYapumrl NrdKUe,fwpfNrdKUe,ftwGif;&Sd Xmeqdkif&m
toD;oD;rsm;ESifh ywfoufaqmif&Guf&mwGif a&SUqHk;u yg0if
onf/ ta&;tBuD;qHk; taetxm;wGif&Sdum vkdtyfvQif vdk
tyfovdk tm;vHk;wdkYESifhawGUqHkn§dEIdif;aqmif&Guf&onf/ txl;
ojzifh tmPmydkiftzGJUvnf;jzpfonfh jynfolYaumifpD(NrdKUe,f)
\ BuD;MuyfuGyfuJrI tpDtpOfatmufwGif wm0ef,laqmif
&Gufay;&onf/ pm&if;Z,m;rsm;ESifh vkyfief;taumiftxnf
azmfEdkifrI tajctaersm;tm; wifjyay;&onf/ ygwD\ OD;
aqmifrItcef;u@atmuf0,f aumifpD\ BuD;MuyfuGyfuJrI
udk tav;xm;um tm;vHk;aom Xmeqdkif&mrsm;ESifh n§dEIdif;
qufpyfaqmif&Guf&jcif;yif jzpfayonf/ wm0efvnf; tifrwef
BuD;rm;vSonf[k trsm;u ajymMuqdkMuayonf/ NrdKUe,f
twGuf ESpfpOftqdkjyKcsufrsm;udk csdefcgtavsmuf wifjy&
onf/
ta&;tBuD;qHk;tcsdefrsm;um; wpfESpfvQifwpfcg
bwf*suf&moDtpjzpfaompNyD(odkYr[kwf) arvwGif NrdKUe,f
101 102
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-55
pDrHudef;&nfrSef;csufrsm;tm; Xmeqdkif&mtm;vHk; (pD;yGm;a&;
ESifhoufqdkif&m)ESifh &yf aus;toD;oD;odkY ]]pDrHudef;wm0efay;
tyfyGJ}} tcrf;tem;jzifh wm0efay;tyf&jcif;jzpfonfh ta&;
BuD;vSonf/ xdkYjyif OD;pD;Xmersm;ESifhqdkif&m bwf*suf 9 oef;
rSef;ajc &nfrSef;csufrsm;wdkYudk ay;tyf&onf/ ,if;wdkYum;
A[dkrS wdkif;ESifhjynfe,f NrdKUe,frsm;odkY twdtus csrSwfay;tyf
vnf;jzpfonf/ aeYpOftvkyfrrsm;wwfvSacs/ &Hzef&Hcg txl;
pD&ifcHpm (vdktyfygu) a&;om;jyKpkay;&wwfonf/
tcsKyftm;jzifhqdk&ygvQif NrdKUe,ftwGif; t&m&mwdkif;
udk od&Sdxm;EdkifzdkYvnf; vdktyfovdk rsm;aomtm;jzifhvnf;
tm;vHk;aomtzGJUtpnf;? ½kH;Xmersm;ESifh tqifajypGm n§dEIdif;
xdawGUyg0ifaqmif&Gufae&onfh Xmewpfckvnf; jzpfygonf/
t&nftcsif;jynfh0aom pDrHudef;rSL;rsm;onf r&Sdrjzpf vdktyf
ouJhodkY jynfh0aom 0efxrf;aumif;wpfOD;jzpf&ef vdktyfvS
onf/ tajymtqdkajyjypfrGef&nf t&nftcsif;jynfhrDonfhol
onf ZmwfobifuyGJwpfck\ jynfolYtcspfawmf rif;om;uJh
odkYqdkvQifvnf; rrSm;acs/
uRefawmfonfum; vlcspfvlcifrsm;í xifay:ausmf
Mum;aom yk*¾dKvfwpfOD;jzpfívmcJh&avonf/ NrdKUe,fXmeqdkif
&m tBuD;tuJwpfOD;tjzpf xD;vif;NrdKUav;udk uRefawmfa&muf
&SdvmcJhNyD; &ufowåwpfywfcefYqdkvQifyif uRefawmfhtm; NrdKU
aevlrsm;u odcJhMuNyD/ NrdKUav;u i,fonfjzpfí NrdKUodkY vlpdrf;
wpfa,muf wm0eft&a&muf&SdcJhonfESifh csufcsif;qdkovdk
owif;wpf&yfuawmh rD;yrmysHUESHY&avonf/ odkYjzpfí vl
wpfOD;\ aumif;qdk;owif;[lonf jrefqefvSonf/ xdkYaMumifh
vnf; wpfOD;ESifhwpfOD; wpftdrfESifhwpftdrfwdkYtaejzifh r[kwf
wm raumif;wmvkyfMuvQif Mum&SnfrcHMu/ tcsif;csif; r½kd;
rom;vkyfpm;ír&acs/ xdkYaMumifhyifvQif xD;vif;NrdKUav;ü
cdk;qdk;vk,uf cg;ydkufEIduf raumif;aomZdrfcHr,frsm;vnf;
vHk;0r&Sd/ ukefukefajym&vQif wnf;cdkcef;r&Sd/ tESdyfcef;r&Sd/
jynfhwefqmr&Sdacs/ þrQtxd NrdKUav;u oefYavonf/ þ
odkYaom taMumif;tcsufrsm;aMumifh wpfOD;ESifhwpfOD; tcsdef
MumMum rapmifhvdkuf& tcifrif\ tod jrifwwfayonf/
uRefawmhftazonf pmayorm;? *Dworm;vnf;
0ifaomaMumifh om;jzpfol uRefawmfonfvnf; pma&m *Dw
yg 0goem&SdcJhonf[k ajym&rnfyifjzpfonf/ &efukeftdrfüqdk
vQif uRefawmfonf rMumrMum pE&m;wD;avh&Sdonf/ wuúodkvf
ynmoifumvvnf; wuúodkvftEkynmtoif;0if jzpfcJhzl;
onf/ uRefawmf pE´&m;tjyif 'Hkrif;? r,f'vif? armif;ESifh
*pfwmwD;wwfol jzpfonf/ tm;upm;bufwGifrl Muufawmif
upm;jcif;udk 0goemxHkonf/ ,ckxD;vif;NrdKUav;odkYa&muf
cJhawmh tm;upm;½kHoD;oefYr&Sdí Muufawmifrupm;jzpfawmh/
xD;vif;NrdKUav;odkY vmcJhpOfuyif ]]'Hkrif;}} udk ,l
aqmifvmcJhonf/ a&mufcgp&ufowåywftwGif;rSmyif n
ntcgrsm;0,f uRefawmf 'Hkrif;wD;cwf&if;ESihf oDcsif;qdkonf/
tdrf&SdnDri,fwdkYuvnf; tEkynmADZav;awGygcJhMuí xif
104
105
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-56
onf/ uRefawmfhxHa&mufvdkYvmMuwm olwdkYoDqdkcsifonfh
oDcsif;wdkYtm; uRefawmfhwD;cwfay;&onf/ olwdkYvnf; ESpf
oufaysmf&TifMu uRefawmfonfvnf; tazmf&cJh&avonf/
tdrfeD;csif;rsm;ESifhvnf; tcifrifjrefcJh&avonf/ uRefawmfh
tm; cifrifMu av;pm;Mu todwuRrf;wdkY wdk;íwdk;í vmcJh
&avonf/
trSefawmh xD;vif;NrdKUav;wGif pE&m;vHk;0r&Sd/ armif;
yifvQifr&Sd/ 'Hkrif;vnf;r&Sd/ r,f'vif? wa,m? *pfwmwdkY
awmh rsm;onf/ NrdKUudka&muf&SdcJhNyD;í rMumrDyif ajrjyefYa'o
yckuúLNrdKUrS r,f'vifwpfvufudk vlBuHKESifhrSmum 0,f,l
a&muf&SdvmcJhojzifh tcsKdUaomnrsm;wGif vrf;avQmuf&if;
r,f'vifwD; jzpfawmhonf/ at;csrf;aomva&mifESifh nt&om
udk cHpm;jzpfcJhavonf/
xdktwGufaMumifhyif ]]olawmfcsif;csif;owif;avGUavGU
aygif;zufawGU}}[k qdk&avrvm;? trsKd;wlaom iSuftcsif;csif;
pkzGJUaeonfvm; ajym&rnf xifonf/ NrdKUe,fvrf;pdkufcif;
refae*sm? ukefoG,fv,f,mrefae*smwdkYESifh aygif;pnf;rdvm
&onf/ tpnf;ta0;wdkYwGifawGU&if; qHk&if;u wGJzufrdvm
Muawmhonf/ jzpfcsifawmh vrf;pdkuf&Sif; refae*smBuD;u
&efukefZmwdjzpfonf/ pdkufysKd;a&;wuúodkvfbGJU&jzpfum &efukef
½kH;csKyfwGif tvkyf0if rauG;udk ajymif;& aemuf *efYa*gNrdKUudk
ajymif;& *efYa*gNrdKUol tacsmtvS olemjyKq&mrav;ESifh
tdrfaxmifuscJhonf/ aemuf xD;vif;NrdKUav;udk ajymif;a&TU
wm0efuscJhonf/ ZeD;onfESifh uav;rsm;u *efYa*gNrdKUrSmyif
aeMuonf/ refae*smBuD;uawmh xD;vif;NrdKUrSm wpfudk,f
wnf;aeonf/ v,fpdkuf&Sif; ½kH;0if;BuD;xJ refae*smBuD;twGuf
oD;oefYtdrfwpfvHk;&Sdonf/ olY0efxrf;rdom;pk tdrfav;awG
vnf; &SdonfrdkY olYtwGuf pm;a&;? aea&; ryl&/ olYwynfh
0efxrf;wdkYu tpp vkyfaqmifay;Muonf/ olYyifudk,fADZu
tEkynmorm;jzpfí tEkynmudk tjzwfrcH? olu Arm*Dwm
udk uRrf;usifpGm wD;cwfEdkifoljzpfum naeydkif;tcsdefwGif at;at;
aq;aq; ]],rum}} av;udk rSD0J&if; *DwmwD;oDcsif;qkdav
onf/
aemufwpfOD;rSm ukefoG,fv,f,mrefae*smjzpfonf/
olu abmvHk;upm;orm;aumif;vnf;jzpfonf/ ajrjyefY
yckuúLNrdKUom; Zmwdjzpfonf/ rdom;pkyg xD;vif;rSmaeMu
onf/ olurS wu,fhtEkynmrsKd;½dk;[k ajymí&onf/ yckuúL
NrdKUwGif olYaqGrsKd;rsm;u Zmwfq&m? Zmwfobifaxmifum
e,fwumvSnhfí ujytoHk;awmfcHonfh aMu;pm;tEkynm
vkyfief;ukd vkyfudkifaeMuolrsm;[kod&onf/ olonfyif
udk;wef;? q,fwef;ausmif;om;b0wkef;u aEG&moDausmif;
ydwf&ufrsm;wGif ZmwftzGJUESifh vkdufyg&if; tu? tqkd? tajym
awGwwfcJhonf/ twD;trIwfudkrl rwwfuRrf;cJh? pnf;0g;e&D
wkdYudkawmh uRrf;usifonf/ tkd;pnf'kd;ywfavmufawmhwwf
onf/ Zmwfrif;om;[ef tqkd? tajym? tidk? &,fp&m armp&m
rsm;udk waomaomESifh [Jwwf ajymwwf o½kyfaqmifwwf
106
107
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-57
onf/ olYudkNrdKUvlxkvnf; cifMu cspfMu ½dkaoav;pm;Muav
onf/
a&S;a&S;upm; ]]usD;&,f cg&,f bkwf&,f}} [lonfu
uRefawmfwkdYoHk;a,mufom;twGuf jzpf&NyD/ olYudk½dkao udk,fh
½dkaovnf;jzpfMu&wm ajymrem qdkrem qJrem nD&if;tpfudk
vkd jzpfoGm;Mu&awmhonf/ rMumrMum naecsrf;ESifh ntcg
wkdYwGif v,fpdkuf&Sif; ½Hk;0if;us,fBuD;u refae*smBuD;\tdrf
onf uRefawmfwkdYtwGuf tjrnf;pHkpHkESifh em;cdkaysmf&TifMu&m
]]edAÁmefbHk}} av;wpfckjzpfvmcJh&avonf/ olwkdY\wynfhrsm;
u NrdKUe,ftwGif;vpOf e,fvSnhfqif;Mu&olawGrkdY e,fujyef
vmvQif acs (*sD) om;? awmMuufom;? ,kefom;? cgom;? csKd;
(*sKd;) om; tp&Sdojzifh &moDtvkduf zGwf y'wfygrusef
olwkdYq&mxH,l ,lvmaeusvnf;jzpfonf/ aEGOD;umvm
jrLxaomtcg umvrsm;qkdvQifjzifh xef;&nfaumif;aumif;
ESifh oDcsif;ta[mif; topf [pfa<u;Mu&if; acsmifusus
xD;vif;NrdKUav;wGif pdwftyef;udk xef;&nfESif harQmum
aysmfatmifaejzpfMu&avonf/ qkdMu uMu wD;MuaysmfMu
&avonf/
uRefawmfum; ,rumukd rSD0Javhr&Sdojzifh raomuf
acs/ tjrnf;pm;&if; olwkdYESifhwGJzufum *Dwa&tvsOfaMum
arsmyg&if; aysmf&onf/ ukefoG,fv,f,mrefae*sm q&ma&Tu
0dkif;udkOD;aqmifavh&Sdovdkjzpf&onf/ olqkdcsifaom oDcsif;udk
uRefawmfwdkYuwD;cwfay;&onf/ q&ma&Tuawmh oDcsif;qdk
vkduf? xuvkduf? ta[mtajymawGESif h id kcsif;csvkduf?
a&mufwwf&m&m awm"avhtawGUtBuHKrsm;udk [mopHk
aESm&if; tcsdefuukefrSef;rod ukefvGef&onfudk auseyfae
avonf/ oabmusum aysmfaerdMu&avonf/
onfvkdcsdefcgrsKd;wGif uRefawmfwkdYrSm ]]txm}} BuD;awG
ESifh raeMu/ uRefawmfwkdY0dkif;twGuf pm;a&;aomufa&;u
ryl&/ pm;p&mawG aomufp&mawGu ]]vQH}} aeonf/ qefa&
pyg;aygç pm;oHk;oD;ESHaygonfh a,ma'orsm;um; þodkYESifESif
jzpfonf[kqkdMuonf/ aysmfp&m tyef;ajzp&m[lí ½kyf&Sif½Hk
r&Sd? ZmwftNidrfhyGJwkdYu pyg;odrf;csdef? yJodrf;csdef? &Sif;jyKem;o
tvSLr*FvmESifh bk&m;yGJwkdYrS vGJvQifMunfh&cJ &SdcJhonf/ odkY
twGufaMumifh ysif;p&mvdkvdk jzpf&wwfonf/ ,if;udk uRefawmf
wdkYuawmh txufygtwdkif; aysmf&Tifp&m0dkif;av; zefwD;um
aeMujcif;vnf; jzpfygonf/
Mumvmaomf uRefawmfonfvnf; xef;&nfav;
aomufwwfvmawmhonf/ olwdkYu ]]enf;enf;avmuf...
enf;enf;yg}} ESifh qG,fqG,fvmMu&if;u tawGUtBuHKopf
pcJh &vmcJh&awmhonf/ ½kyfysufqif;ysuf rl;½l;atmifawmh
olwdkYvnf; raomufMuovdk uRefawmfvnf; tjzpfrcHyg/
tm;vHk;u wwfEdkiforQ xdef;odrf;wwfMuygonf/ rjzpfrae
vnf; xdef;odrf;Muygonf/
odkYpOfvsuf &Hzef&HcgwGif tmPmydkiftzGJUtpnf;u
aysmfwuf uwwfonfh yk*¾dKvfBuD;ESifh w&m;a&;u q&mjzLwdkY
108
109
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-58
vnf; a&mufvmwwfao;onf/ olwdkYESpfOD;a&mufvmvQif
awmh uRefawmfhudk 0dkif;av;u ydkí ]]pnf}} oGm;&.. t&nf
t0ifrsm;um awmfawmfav; rl;oGm;wwfMu&onf/ aysmf
vnf; tawmfaysmfjzpfMuonfyifqdkygawmh/
onfvdknrsm;wGif ukefoG,fv,f,m refae*smBuD;u
cPcP rMumrMum uRefawmfhxHvSnfhum pum;pvmonfudk
uRefawmfcH&wwfonf/
]]Opömayg ½kyfacsm bGJU&ynmwwf vlysKdvlvGwf t&m&Sd
jzpfwJh &efukefNrdKUawmfBuD;u rif;om;av;udk xD;vif;NrdKUol
eJY ay;pm;&r,f/ rif;om;av;a&mufvmrS uRefawmfydkaysmf
vmrd&wm? t&ifuqdk ½kH;eJYtdrf tdrfeJY½kH;yJ jzpfaecJhwm..
rif;om;av; 'DNrdKUrSm tcsdefMumMum ESpfMumMumNrJEdkif&atmif
BuHaqmifMurS jzpfrSm...}}
xdkif;wGif &SdaeMuukefaomoltm;vHk;wdkYuvnf; ]][kwfygh
[kwfygh...axmufcHw,f}}[k oHpOfvdkufMuNrJ jzpfonf/ v,f
pdkuf&Sif; refae*smBuD;uvnf; cyfaxGaxGav;ESifh pum;qdk
wwfao;onf/ &efukefodkY ½kH;udpöoGm;a&muf&onfhtcgwdkif;
v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;onf uRefawmfhrdbrsm; tdrfa&muf
onf/ rdbrsm;ESifh awGUqHkonf/ xD;vif;NrdKUrS uRefawmf\
rdom;pktwGuf a,mvHkcsnfppfppf? ysm;&nfppfppf? qwfom;
ajcmuf? acs (*sD) om;ajcmuf? ,kefom;ajcmufponfwdkYudk
re fae*smBuD;u ,laqmifoGm;umay;aeusjzpfonf/
uRefawmf &efukefodkYoGm;a&mufonhftcgwGifvnf; refae*sm
BuD;ypönf;wkdYudk ,laqmifoGm;cJhum olYrdbrsm;xHa&mufatmif
oGm;awGUqHkum ay;aeusvnf;jzpfygonf/ v,fpdkuf&Sif;refae*sm
ESifh uRefawmfonfwu,fhaoG;&if;om;&if; nDtpfudk&if;wrQ
vnf;jzpf&ygonf/ olonfyifvQif a,mNrdKUawmfol *efYa*gol
jzpfonfh olYZeD;\aqGrsKd;rsm;xJrS *efYa*gNrdKUolwpfa,mufESifh
ay;pm;&rnf[k ajymaeusvnf;jzpfygonf/
enf;enf;av;rsm;onfhtcgrsm;qkdvQif v,fpdkuf&Sif;
refae*smBuD;onf uRefawmfhtm;aexkdif&mtdrfodk Y rjyef
apawmh/ olYwynhfrsm;ESifhvnf; rydkYaqmifapawmh/ refae*sm
BuD;tdrfüyiftdyf&atmif pDpOfay;umtdyfaponhf&ufrsm;rSm
vnf; wpfBudrfESpfBudrfrucsifawmh/ tBudrfa&ursm;vkdYvm
aeonf/ &yfa0;rSa&mufvm wm0efxrf;aqmifaeMu&aom
b0ay;tajctaeonf taMumif;aMumif;aMumifhomjzpfNyD;
t&m&Sdwpfa,muf\ *kPfodu©mudkawmh txdtckdufrcHMuay/
onfpdwfrsKd;jzifh *kPfodu©mudktoufwrQ wefbdk;xm;aeMu
olwkdYvnf;jzpfonfudk tm;vHk;uvnf; odxm;em;vnfMuojzifh
uRefawmfwdkYtm; tm;vHk;wkdYucifrifav;pm;Mu tm;xm;Mu
ayonf/ EkdifiHa&;rvkyf? &Twf&Twf&Suf&Sufrvkyf? trsm;wkdYu
cspfcif,HkMunfrIudkvnf; &&Sdxm;Muolrsm;omjzpfavonf/
wpfaeYwGifawmh-
]]opfikwfrsm;EG J Uzefrsm;&ifeJ YowJ h...ck di frmwJ h
ausmufawmifBuD;rsm;awmif wkdufpm;zefrsm;vm&if yGef;&yJh&
w,fwJh...aysmf&Tifwmrsm;vmaeNyD; ,rumrBudKufzl;qdkwJh
110 111
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-59
olu tpyxrtaeeJY obm0yifus&nfppfppf xef;&nfav;
avmufaomufjzpfvmcJhNyD...Mumvm&ifpGJ? pGJ&mut&ufawG
aomufvmawmhr,f...n n tdrfjyefrtdyfwmawG&SdvmNyD
vkdY OD;av;odef;wdkYrdom;pku ajymaeMuNyDq&m...'gawGeJY
qufEG,fNyD; q&mhudkarcsKdpum;ajymcsifw,fq&m...}}
]]udk,fhtxuf vlBuD;rdkYvufatmufi,fom;jzpfolu
apwemeJYaxmufjyrdwmudk tjypfwpfckvdkYjrifjcif;eJY udk,fa&;
udk,fwmudk pGufzufjcif;vkdYjrifcJh&ifvJ uRefrarMunfvGifcsKd
BudKwiftcGifhawmif; awmif;yef&if;pum;wpfcsKdUudk ajymcGifhjyK
ygvm;q&m...}}
]]aMomf...ajymyg...ajymyg? rajympzl;ajymvmav
awmhvJ uRefawmfem;qif&rSmaygh...bmygvdrfh}}
arcsKdu pwifajymvmcJh tcGifhawmif;cHvmcJhonhf
pum;udk uRefawmfcGifhjyKay;cJhygonf/
]]'Dvdkygq&m...vkyfief;ydkif;qkdif&mawGeJY ywfouf
vmcJh&if bmwpfckrStjypfajymp&mr&Sd&avmufatmifawmfwJh
OD;&Jyg...wkdif;½Hk;eJY &efukef (½Hk;csKyf)udk q&mhudk,fpm;oGm;
a&mufcJh&pOfwkef;u rauG;rSmwkdif;rSL;BuD;u uRefrudkajymcJh
wmudk uRefrwu,fav;pm;*kPf,lrdcJh&wmyg...}}
]]udk&J uAsm...uRefawmfhq&m&if;&efukef (½Hk;csKyf)
u 'k-nTefrSL;BuD;u udk&Judkodyftav;xm; tm;xm;um? udk&J
½Hk;csKyfrSm&SdpOfu 'k-nTefrSL;BuD;xHcGifhawmif;w,f/ wpfEdkifiHvHk;
rSm&SdwJh OD;pD;Xme? bkwfaumfydka&;&Sif;? tzGJUtpnf;awG&JU
vkyfief;oabmobm0 taetxm;awGudk odxm;em;vnf
csifw,fNyD; ½Hk;csKyfawGtoD;oD;udk vSnhfajymif;NyD; udkifwG,f
aqmif&GufcGifhudkawmif;owJh...tcGifh&cJhowJh...}}
yrmajym&&if 0efBuD;Xmewpfckcsif;pD&JUvufatmuf
&Sd XmeawGtm;vHk;udkavhvmcJhwm? tJonfwkef;u pkpkaygif;
(170) cefY&Sdw,fxifyg...'gawGudk udk&JuudkifwG,fod&Sd
em;vnfEkdifcJhw,f/ qufoG,faqmif&Guf&wJh XmewkdYudkvSnfh
ajymif;wm0ef,lw,faygh/
a':arMunfvGifcsKdwkdYu ½Hk;csKyfrSm ESpftm;jzifhvJ (3)
ESpfcefYomqkdawmh xdawGUrI rrsm;vSbl;/ XmewGif oifwef;u
(4) vwufa&muf&ao;NyD;awmh e,ffbufudkajymif;a&TUwm0ef
xrf;cJhNyDqdkawmh udk&Jvkdr[kwfcJhbl;aygh/ udk&Ju awmfawmhfudk
BudK;pm;wJhol/ wpfaeYwpfcsdefrSm wm0efBuD;BuD;udk,lvmEdkifvdrfh
r,fvkdY 'k-nTefrSL;BuD;u arQmfvifhxm;wmtrSefyJ...udk&Ju
½Hk;csKyfrSmwm0efxrf;aqmifaeaeqJrSmvJ I.F.L (EdkifiHjcm;
bmomwuúodkvf) 0ifcGifhpmar;yGJajz-0ifcGifh&vkdY nae½Hk;qif;
NyDqkd&if tdkiftufzft,fvfrSm tcsdefydkif; *syefbmomudk
wufa&mufoif,latmifjrifEkdifcJhol? tem*wfrSmtm;xm;&
r,fh0efxrf;aumif;wpfOD;jzpfEdkifbdkYaygh/
olYe,ftawGUtBuHK,laepOftwGif;rSmyJ pDrH b@m
0efBuD;XmeBuD;wpfckvHk; atmufrSmyg0ifaeMuwJh Xme? tzGJU
tpnf;awGtm;vHk;eJY pyfqkdifNyD; oifhavsmf&mbmom&yfawGeJY
EkdifiH&yfjcm;ynmawmfoif tpDtpOfawGuvJay:vmaeMuyJ?
udk&Jb,fvkdpOf;pm;r,frodbl;/ wpfaeYawmh udk&J &efukefudk
112113
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-60
jyef0ifvdrfhr,fqkdwmudk uRefawmfjrifw,f/ e,frSm (2) ESpf
jynhfoGm;cJhNyDqkd&if udk&JtwGuf &efukefudkjyefajymif;a&TUbkdYu
rcufygbl;? olYoabmuom t"duygyJ/
]]xm;ygawmhav...NrdKUe,fygwD? aumifpDpwJh
tmPmydkiftzGJUtpnf;awGeJYuvJ udk&Jwpfa,muftqifajy
w,fMum;&vkdY pdwfcsrf;om&ygw,f/ wpfcsKdUaomNrdKUe,fawG
rSmu tpmrauswmav;awG &SdwwfMuwmrSm owif;aumif;
omMum;&wmrkdY uRefawmf0rf;om&ygw,f/ uRefawmfu udk&J
udk pdwfcsNyD;om;yg/ ,HkMunfNyD;om;yg/ udk&JeJY uRefawmfeJYu
nDtpfudkvkdcifwma&m? 'k-nTefrSL;BuD;&JU aus;Zl;t&Sdeft0ga&m
qkdawmhvJ tu,fírsm; udk&Jwpfa,mufrSm vkdtyfcsuf?
tjcm;aom tm;enf;csufawGrsm;&SdcJh&ifvJ e,fajrcHjzpfolu
today;ajymjyulnDay;vkdufygAsm...}}wJh/
onfpum;awGt&vJ q&mhudkusrt&JpGefYajymjzpf
vmrd&wmyg/ q&mvJMum;zl;NyD;om;ygav...rdausmif;rif;
a&cif;jyqkdwmvkdjzpfae&ifvJ cGifhvTwfygq&m...
ol&mar&,aMumifh q&maumif;owif;? t&nf
tcsif;? *kPfodu©mawG[m ,kwfavsmhusqif;roGm;apcsifwm
u arcsKdUpdwf&if;yg/ rxifrSwfbJ rNidoifhwm Nid txdtawGU
arm[awmrSm oGm;ykyfavvGifharsmyg roGm;apcsifygbl; q&m
&,f/
]]'gawGaMumifh xdef;yg? odrf;yg? aysmfwmawmh aysmfyg
q&m&,f...aeYpOf&ufqufawGjzpfvmrSmudk pdk;&drfw,f/
xD;vif;NrdKUav;rSm a&mufae&wJhtckduf tpyxrrSm ysif;p&m
aumif;w,f? aysmfp&m&Smw,f? aysmf&Tifvmw,f/ taysmfvGef
NyD; ysufpD;oGm;&um NrdKUav;uae xGufajy;oGm;&wJhtjzpfrsKd;
(ysif;? aysmf? ysuf? ajy;) rjzpfapcsif½kd; trSefygq&m...arcsKd
ajymrSm;? qkdrSm;? txiftjrifrSm;wJhoabmjzpfoGm;cJh&ifvJ
cGifhvTwfwwfygap...cGifhvTwfEkdifygapvkdY...}}
arcsK d Uapwempum;rsm;ud k em;axmif&onfrSm
uRefawmfwkdY½Hk;tzGJUtm; rdom;pkav;wkdYonf a&aEG;Murf;ESifh
vufzufokyf0dkif;udk qifETJaeMupOfwGifjzpfavonf/
]]trIdufup jyom'frD;avmif}} qkdwmudk uRefawmf
oabmayguf&rSmyJaygh arcsKd}} tjypfjyqHk;rolawG oJvHk;trQ
rsm;jym;ygap}} qkdwJh Ak'¨jrwfpGmom;awmf &[ef;awmft&Sif
&m[kvmu w&m;&&m&aMumif;tjrifudk zGifhqkdusifhoHk;cJhovkd
ayghav...uRefawmfoabmaygufcH,lygw,f arcsKdraeYuyJ
tdrfunDrawmfawGuvJ ajymcJhMuNyD/ uRefawmfwkdYtzGJU nzuf
av,mOfuGif;a[mif;BuD;xJrSm wD;Mu qkdMu aysmfMu&if;u
uRefawmfrl;cJh&ygyaumaygh...}}
n (11) em&Davmuf&SdaecJhNyD/ &DwDwD a0awaw
aumif;aumif;rjzpfao;bl;qkdwJh q&ma&TUtajymaMumifh
refae*smBuD;OD;0if;&JU wynhfawmfom;wpfa,mufu &rf
wpfvHk;oGm;,l xef;&nfeJYa&may;cJh...tJ'Dhta&maMumifh
114
115
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-61
uRefawmfrl;cJh&NyD/ vHkcsnfudk*Gif;odkif;NyD; uaecJholudkyif
uRefawmfb,fol b,f0grSef;rodcJhawmh/ r,f'vifvJ wD;vdkY
r&awmhEkdif? aexkdif&mtdrfudkydkYapcJhMuw,f/ nOfheufoef;
acgifrS wdrfudkjyefa&mufawmh vlrSef;olrSef;rodEkdif&avmuf
atmifudkbJrl;cJh...b,fvkdb,fvkd tdyf&mukwifay:a&mufcJh
&rSef; uRefawmfrodEkdifcJhbl;ayghav/
reufrkd;vif;awmh ]]udkav;aemf...vlqkd;BuD;jzpfvkdY
vmaeNyD/ aeYwkdif;aeYwkdif;om vlqkd;BuD;jzpfvm&if orD;wkdYu
awmh udkav;udkrcspfawmhbl;...udkav;vkdYvJ rac:awmhbl;
...vdkY rdvIdifuajymvmcJhw,fAsm/ olwkdYrdom;pku uRefawmf
wkdYom;vkd om;yrmt&mxm;aeMuwm nDtpfroHk;azmfuvJ
a&mufcgpuawmh ]]OD;&J}} vkdYac:cJhMuayrJh wpwpMumvm
awmh udk,fhtpfudk&if;yrmoabmxm;NyD; ]]tudkav;}} ac:&if;
]]udkav;}} vkdYwGifvmac:vmMuwJhtxd oHa,mZOf&Sd&SmMuwm
arcsKdajymcJhovkd (ysif;? aysmf? ysuf? ajy;) jzpfvkdYvmcsifaeNyD
xif&JU...qifjcif&r,f...qifqifjcifjcifudk jyKjyifaeOD;rS}}
uRefawmfhpum;udk olwkdYem;axmifaeMuonf/ pum;
oHvnf; wdwfoGm;cJhawmhovdk NidrfNidrfqdrfqdrf jzpfaecJh&onf/
]]tqHk;owfpum;wpfcGef;tjzpfeJY arcsKdajym&OD;r,f
q&m...a&xJudk tqdyfxnfh&if tqdyfjzpfoGm;NyD aq;xnfh
&if aq;&nfjzpf&w,fwJh q&m/ q&m owdxm;em;vnfEdkif
wwfygap/ q&mh&JU apwem? arwåmawGudk rsm;pGmem;vnf
vsufeJY wkYHvS,f apwem? arwåmpum;awGudk arcsKd ajymjy
jzpf&jcif;ygyJ q&m&,f...}}/
a&aEG;Murf;0dkif;rS uRefawmfxcJh? uRefawmfhpm;yGJteD;
wGif zwfwyf&yfcJh...[kd;ta0;u csif;awmifwef;jrifhBuD;udk
ai;MunfhaerdcJhonf/ ESif;jrLoifwdkif; NcHKodkif;vdkY 0ef;caeav
onf/
]]q&m&Ja&... bmawGawG;ae? aqG;aewmwkef;As?
nu tawmftxdemoGm;cJhw,fxif&JU...}}
ukefoG,fv,f,mrefae*sm q&ma&T\ pum;oHudk
Mum;&&if; ol½kH;cef;xJ a&muf&SdaecJhonfudk owdxm;rd&awmh
onf/ ol uRefawmfhpm;yGJa&SU&Sd cHkwGif 0ifxdkifvmcJhonf/
]]q&ma&Taemf...0efxrf;qef qeftdwfawGudk
aumif;oifh tqifajyatmif taumif;a&m? toifha&mudk
]]udkwm}}tjzpf xkwfay;vdkY&ayrJh arcsKdwdkY q&mudkawmh tJvdk
[kda&m onfa&m vlrSef;olrSef;rod rl;½l;ap&atmifawmif
rzefwD;vdkufygeJY&Sif...}}[lí arcsKdUpum; tm;vHk;Mum;vdkuf
Mu&onf/
]]aemufaemufudk q&ma&T uRefrwdkY½kH;xJ0ifvm&if
wkwfBuD;BuD;eJY ½kdufykwfarmif;xkwfypf&r,f/ udka0vif;a&
wkwfBuD;BuD;wpfacsmif;avmufawmh &Smxm; aqmifxm;OD;rS...}}
[laom pma&;rav; &D&Dar &efawGUoHudkvnf; rMum;pzl;
uRefawmf Mum;vdkuf&NyD/
]]a[m...bmawGjzpfaeMuygvdrfh...rausreyf
116
117
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-62
&efawGUoHawGygvm;...qlnHqlnHeJY? 'g av,mOfuGif;a[mif;
r[kwfzl;? ½kH;aemf ½kH;Xme...[J...[J...[J...}}[kqdkum
uRefawmfh½kH;xJ a&muf&Sdvmoluawmh v,fpdkuf&Sif;refae*sm
BuD; OD;0if;yif jzpfawmhonf/
]]'Dwpfcg *efYa*gu refae*smBuD;uawmf tvnf
tywf a&mufvmw,fMum;&ifawmhvm;...refae*smBuD;
wpfa,mufawmh av,mOfuGif;a[mif;BuD;u blrdurÁvmrSm
n..n ]]uJ}} aevdkufwmrsm; aumif;aumif;BuD;udk &Sif;jyjzpf
atmif &Sif;jyvkduf&OD;r,f...}}[laom &D&Dar\ toHESifh
refae*smBuD;udk xGufvmcJhjyefavNyD/ refae*smBuD;rSm xdkifyif
rxdkif&ao;/
xdktcdkuf-
]]a[m...q&m&JwdkY ½kH;cef;u w,fvJpnfum;aeygh
vm;? vlBuD;rif;awGpHkvdkY...}}
NrdKUe,fjynfolYaumifpDOuú|BuD;u NyHK;NyHK;NyHK;NyHK;ESifh
a&mufvmavawmh uRefawmfonf xdkifae&if;rSxum
uRefawmfhae&mtm; Ouú|BuD;twGuf ae&mudkay;onf/ Ouú|BuD;
u ]]xdkif&ao;wmayghav}} [kqdkum xdkifcJhygonf/ uRefawmf
wdkY tm;vHk;onfvnf; Ouú|BuD;udk rsufESmrlum udk,fpDudk,fpD
xdkifcJhMuonf/
]]usKyfvmwm wjcm;r[kwfzl;As...q&ma&TwdkY? q&m0if;
wdkY? q&m&JwdkY? orOD;pD;u OD;0if;BuD;? pm&if;ppf½kH;u OD;pef;?
w&m;a&;u OD;ydkufwdkYtygt0if q&ma&TwdkYtzGJUudk zdwfMum;
pm a&mufvmvdrfhr,f/ xef;yifukef;&Gmu q&maomifhajr;
uav;eJY ajr;rav;wdkYudpö? &SifjyK em;o tvSLr*Fvm&Sdw,f/
tJonfrSm q&mwdkY 0dkif;udktul;yJ zdwfMum;r,fqdkwmygyJ...
aumif;aumif; 0g;wD; qdkwD; bmwD; nmwD;ayghAsm...}}
Ouú|BuD;\ cyfNyHK;NyHK;ESifhtajymtqdk uRefawmfwdkY
tm;vHk;Mum;cJhMu&onf/
]][m...tJ'grS jyóemyJ Ouú|BuD;cifAsm? a[m'Du
q&m&J&JU wynfhawGu uRefawmfhudkawmif aemifudk ½kH;cef;xJ
0ifvmcJh&if wkwfeJY½kdufzdkY pDpOfaeMuNyDAs/ olwdkY&JU q&m&Judk
umtda`E´zsufaprIeJY uRefawmfhudk w&m;cHvkyf rkef;csifaeMu
wm... 'ku©rS wu,fh'ku©BuD; jzpfae&NyDAs...}}
[laom q&ma&TU pum;oH/ v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;
uawmh ]]t"duuawmh uRefawmfyJAs..."m;udkzsufwm 0g;
rsufyg.. olYudkzsufwm v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;yg jzpfcJh&NyD
Ouú|BuD;&JU...}}[lívnf; ajymvmcJh&if; q&ma&Ta&m q&m
0if;yg w[m;[m;ESifh &,farmaeMuawmhonf/
]][m...[kwfvm;...bmawGrsm; jzpfaeMuygvdrfh...
usKyfuvJ e,fu&GmawGqD oGm;aecJh&vdkY NrdKUjyowif; vpf[if;
cJh&NyDqdkygawmh...}}[laom Ouú|BuD;\ pum;oH/
]][kwfw,f Ouú|BuD;&Sifh...v,fpdkuf&Sif;refae*sm
BuD;u olYarG;aeYqdkvm;... refae*smBuD;uawmfeJY aqGawmf
rsKd;awmftzGJU [dkif;vyfpfwpfpD;eJY vmMur,fqdkvm;...tJ'geJY
av,mOfuGif;a[mif;BuD;xJ aysmfyGJETJMuowJh/ obifynm&Sif
118
119
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-63
BuD; q&ma&TeJY ta[m tajym tqdk tidkaumif;eJY yGJawmif;
vdkYqdkNyD; uwJholuvJueJY? reufrdk;vif;awmh e*g;jzpfvkdYyJ
ajrvQKd;rdk;ysHwmrsKd; awG;,l&avmufatmif nu udk,fhckwif
ay: udk,fb,fvdka&mufrSef; rodwJhvlvJ&Sdav&JU&Sifh...}}[l
aom arcsKd\tajym...
]]a[..[kwfvm;...}}[k Ouú|BuD;u tHhMo[efjy
um &,faeawmhonf/ NyD;rS-
]]onf;cHpmem em;vnfcGifhvTwfay;vdkufMuyguG,f...
a':arcsKdwdkY &D&DarwdkYa&... olwdkYu vlawmf vlaysmfawGuGJU/
jyóem&SmwwfMuwJholawG r[kwfMuaybl;/ wu,fh
vlaumif; vlawmfawGygyJ/ olwdkYawG 'DrSm ESpfMumMum&Sdae
wm0efxrf;aqmifaeMuwmudkyJ udk,fhrSm 0rf;om*kPf,lae&
wm/ udk,fhXmeqdkif&mvkyfief;awGtjyif 'Du xD;vif;NrdKUe,f
&JU tusKd;twGuf ygwD? aumifpDu wm0efawGtygt0if &yf
xJ &GmxJ bmom omoem vlrIa&;awGyg 0dkif;0ef;xrf;aqmif
ulnDvkyfudkifay;MuwJh OD;aqG;qHjrnfh yk*¾dKvfawGyguG,f...
emrnfqdk; emrnfysufvJ wpfcgrS &SdMuwJh olawGrS r[kwfawmh/
½kyf&Sif½kHr&Sd? tNidrfhyGJ ZmwfyGJqdkwmuvJ&Sm;qdkawmh
cufom;vm;? 'DNrdKUav;rSm aysmfaysmf&Tif&TifeJY aejzpfMuwmudk
yJ 0rf;omaus;Zl;wif&wm... wpfcsKdU0efxrf;awG? XmetBuD;
tuJawGrsm; a&mufvmwmrS rMumao;? aumif;aumif;rS
rcifyif&ao;...wpfESpfavmufyJaeNyD; ajrjyefY&Sd NrdKUe,fawG
qD ajymif;a&TUp&myif &SdoGm;Muawmhwm/
[kwfawmhvJ [kwfwmygyJ...aqmif;eJYaEG&moDu
'Du yckuúL-ayguf-xD;vif;um;vrf;u 96 rdkifqdkawmh wpfaeY
eJY a&mufEdkifao;? [dk ykvJ-*efYa*gvrf;udk toHk;jyKoGm;vm&
wJh rdk;wGif; rdk;Owkusawmh yHkawmif yHknm awmifwef;BuD;awG
udk wuf&? qif;&wJh um;vrf;u jrifhrm;rwfapmufeJY? 'DMum;
xJ rdk;rsm;vdkY awmifNydK&wm? acsmif;a&usvdkY ESpfn oHk;ntdyf
xrif;qdkifrSm Z&yfwdkYrSmtdyf&? pD;vmwJh um;BuD;uysuf awm
xJawmifxJuae teD;qHk;&Gmav;wdkYqD ajcvsifukef;aMumif;
avQmufMu&eJY 'ku©awGu rsm;vSav&JU/ owif;pmawmif
wpfvaerS pkNyD;zwf½IMu&wmrsKd; r[kwfvm;...tif;...
tif;...&D&Dar...nnf;wdkYq&m q&m&Judk 'DrSm MumMum
av; NrJapcsifw,f r[kwfvm;...}}/
[k Ouú|BuD;u pum;awGu ajym&if;u ar;vmcJh
avawmhonf/
&D&Daru ]][kwfuJh&Sifh...}}[k axmufcHonf/ Ouú|
BuD;u qufíajymonf/ ajymwm r[kwfbl;aemf...oHa,mZOf
BudK; aESmifBudK; odvm;? igvJ BudK;&SmaecJhwm... awGUawmh
awGUxm;NyDa[h...}}
[kqdkum Ouú|BuD;u arcsKdUqD vSrf;MunfhcJhonfudk
uRefawmfjrifvdkufonf/ arcsKduawmh acgif;udkiHkYum aecJh
avonf/
onftcdkuf q&ma&Tu taemufuav; ]]aemuf}}
vmcJhjyefonf/
120
121
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-64
]]ck...xD;vif;NrdKUBuD;rSm vQyfppfrD;vJ vif;awmhr,f/
rD;vif;yGJBuD;vJ pDpOfusif;yOD;rvm;rod? ckwavm ajymif;a&TU
a&muf&SdvmwJh tm;^umOD;pD;rSL;uvJ *Dwmorm;? rD;vif;
a&; vQyfppftif*sifeD,muvJ '&rfwD;q&m? 'Du q&m&Ju
awmh acwfay:a&m a&S;a[mif;a&m ta&SUwdkif;a&m taemuf
wdkif;a&m jrefrm*Dwa&m urÇmh*Dwyg uRrf;usifwJh *DwtEkynm
orm;qdkawmh...NyD;awmh aumvdyfausmif;u ausmif;NyD;vm
MuwJh armifarmifvif;wdkY vli,ftzGJUeJY wGJvdkuf&ifawmhvm;/
yGJBuD;yGJaumif; 0uf0ufuGJjzpfrSm...[J...[J Ouú|BuD;qD
rSm ypönf;aumif;av;awGvJ 'gZifvdkuf yguifvdkuf&Sdw,fvJ
Mum;&&JU...}}
qdkaom q&ma&T\avoH...
þwGif v,fpdkuf&Sif; refae*smBuD; q&m0if;uvnf;
]]yifh}}vmcJhjyefonf/
]]&D&Dara&... nnf;wdkYt&m&Sdr a':arcsKdudkvJ tJ
onfhn pifwifyGJrSm oDcsif;wpfyk'f ESpfyk'favmuf csD;jr§ifhay;
zdkY yGJawmif;&r,f...tpDtpOfqGJxm;&r,faemf...}}
]]q&ma&T...refae*smBuD;wdkY 'DwpfcgxyfNyD; ajym
vdkuf&OD;r,f &Sifh/ wkwfu wpfacsmif;xJeJY rvHkavmufawmh
bl;/ ESpfacsmif;awmh &Smxm;rS...}}
[k &D&Daru ajymvmonfudk q&ma&TwdkY oabm
aygufcJhMuonf/
]]Ouú|BuD;uawmh...a[...b,fvkdwkef;[..}} [l
íom NyHK;vsufqdkaecJhavonf/
xdkYaemuf Ouú|BuD;u OD;aqmifí ]]vmMuAsm...0efxrf;
oufomqdkifudk vufzuf&nf oGm;aomufMu&atmif...}}[k
qdkvmcJhojzifh ajymvufp pum;0dkif;udk &yfwefYcJhum ½kH;rS
xGufvmcJhMuawmhonf/
aemufwpfaeY ½kH;ydwf&ufjzpfonfhaeYvnfydkif;wGif
wpfa&;wpfarm tdyfjzpfcJhonf/ tdyf,mrSx rsufESmopfqJ
wdrfodkYtvnfa&mufvmaeus tdrfem;eD;u reDvmESifh nDtpfr
oHk;azmfwdkY tpm;taomufwpfckck vkyfpm;Murnfqdkum pDpOf
aeMuonfhtoHudk uRefawmf Mum;ae&onf/ rsufESmopfNyD;
í tdrftay:xyfodkY uRefawmf a&mufcJhonf/ rdk;&dyfav&dyf
wdkY xifvmonfh&ufawGudk a&mufvmcsifNyD/ 0g*Grf;qdkifawG
odkYiS,f a&GUvsm;aeonfh wdrfawmif wdrfvdyfwdkYudk tay:xyf
&Sd zGifhxm;onfh jywif;wHcg;aygufwdkYudkausmfum jrifae&onf/
bm&,fvdkYr[kwf? 'Hkrif;udktoHnd§umaerdonf/ rdk;OD;opfpNyD
rdkY ]]rdk;oufavESif}}oDcsif;udk wD;um oDcsif;qdkaerdcJhonf/
cHpm;rIuvnf; onfoDcsif;udk uRefawmfBudKufESpfoufonf/
ywf0ef;usif obm0taetxm;uvnf; yHhydk;zefqif;ay;ae
oa,mif jzpfaeonf/ *Dwa&tvsOfpD;arsm&if; oDcsif;vnf;
qHk;...twD;oHvnf; &yfawmhrnftjyK-
]]udkav; a&...{nfhonfa&mufaew,f...'DrSmvJ
tm;vHk;jyifqifNyD;NyD...a&aEG;Murf;eJY tm;vHk;0dkif;Mur,f...
qif;vmawmh...}}/
122
123
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-65
[k rdvIdifu avScg;rS wufvmwm avScg;xdyfem;rSae
í uRefawmfhudk vSrf;ajymcJhaomaMumifh atmufxyfodkY uRefawmf
qif;cJhawmhonf/
]]aMomf...arcsKdvJ a&mufaewmudk;...}}[k uRefawmf
toHjyKonf/
]]&efukefudk vGrf;aew,f xifyg&JU...}}[k reDvmu
uRefawmfhtm; ]]aemuf}} vmcJhonf/ uRefawmfuvnf; jyefajym
jzpfcJh&onf/
]][kwfygbl;Asm...obm0&moDOwkuvJ rkd;OD;p
rkd;oufav taemufawmifavav;&awmh &wmawmhvJ
rkd;&eHYudkcHpm;rdvmwmeJY 'Hk;rif;wD; oDcsif;ygqkdjzpfoGm;wmyg...}}
]]uJ...uJ tvGrf;taqG;&Sd&ifvJ ab;z,fxm;? 'DrSm
rrarcsKd,lvmwJh &Sm;&Sm;yg;yg; rkd;usvufzufokyf? yJrkefYaMumf?
rdvIdifwkdYpDpOfwJh All;oD;aygif;aMumfeJY tcsOfa& a&aEGMurf;eJY
tvGrf;awGajyayawmh...rrarcsKdvJ a&mufvmcJhawmh
ykdaumif;wmaygh...}}
[líyif reDvmu pum;qufcJhonf/ pm;Muaomuf
Mu&if;rSmyif reDvmu pum;qufcJhjyefonf/
]]tm;vHk;pm;NyD;oGm;MuNyDqkd&if reDvmBudKufwJh oDcsif;
wpfyk'fudk q&muwD;ay;&r,f? qkdvJqkd&r,f? em;axmifyg&
apaemf...}}
]]tif;..uav;udk rkef YauR;NyD; cd ki f;wmudk}}[k
uRefawmf ajymcJhawmh teD;&Sd OD;av;odef;ESifh q&mrBuD;wdkYu
yg &,faeMuao;avonf/
tvwfr rdcdkifu tay:xyfodkYwufum 'Hkrif;udk oGm;
a&muf,lvmay;onf/ reDvm awmif;qdkcJhaom ]]cspfNyHK;ESif;qD}}
oDcsif;udk uRefawmf wD;cwfoDqdkay;&ygawmhonf/ wD;cwf
oDqdkay;aepOftwGif; trSwfwrJhrSonf trSwfxifxif arcsKdU
udk uRefawmf yefxm;vsufESifhudk uRefawmfjrifae&avonf/
vufpowfawmh reDvm zefwD;cJhaom {&d,mtwGif;
uRefawmf oufqif;usa&mufcJh&jcif;yif jzpfacsawmhonf/
reDvm nDtpfroHk;azmfwdkYu arcsKdUudk ]]vSvdkY}} [lí cspfMu
onf/ aqGrsKd;awGvnf; jzpfMuonf/ wpfck&SdonfrSm arcsKd
aexkdif&monf &yfuGuf (1) jzpfonf/ uRefawmfwkdYaexkdif&m
&yfuGuf (2) udkk awmfawmfESifh arcsKdra&mufjzpf? a&mufvm
vQifvnf; [kdpOfuwnf;uyif onfnDtpfrav;wkdYtwGuf
pm;p&mwpfckckawmhygvmpNrJ? tvSbk&ifrav;wpfyg;rk d Y
t&m&Sdrav;wpfOD;rkdY oabmaumif;olav;rkdY tm;vHk;uarcsKdU
udk cifMucspfMuonf/ OD;av;odef;ESifh q&mrBuD;wkdYuvnf;
orD;awGudkarcsKdUvkd t&m&Sdrav;jzpfatmif BudK;pm;Mu[k
oGefoifqHk;ravhvnf;&Sdavonf/ olwkdYtm;vHk;uvnf; arcsKd
ESifh uRefawmfhtm; eD;pyfapcsifMuonf[k uRefawmfxifonf
av/
]]aumif;vkdufwm q&m&,f...}} [k oDcsif;oDqkd
wD;cwftNyD;wGif reDvmuajymcJhonf/
]]uJ...reDvmeJY orD;wdkYa&...rru q&mhudkajym
p&m&SvkdY 'DudkwrifoufoufvmcJhwm? orD;wkdYqDra&mufcJhwm
124 125
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-66
vJMumNyDqkdawmh wpfcsufckwfESpfcsufjywfvJjzpfoGm;&wm?
orD;wkdYuvJ 0dkif;ulajymay;Muaemf...}}[k pum;yv’ifcHum
arcsKduuRefawmfhudk ajymvmcJhavonf/
]]'Dvkdyg q&m...'Dupmudk t&ifzwfMunfhvkdufygOD;?
NyD;awmhrS arcsKdajymyghr,f...}}
arcsKdajymvmjcif;ESifhtwl pmudkuRefawmfhtm;urf;
ay;cJhonf/ pmudk uRefawmfzwfonf? pmutdwfzGifhay;pm
vnf;jzpfonf/ pmygtaMumif;t&mrSm &efukefNrdKU&Sdtpfukd
jzpfolu nDtpf&if;jzpfaom xD;vif;NrdKU&Sd NrdKUe,fynma&;rSL;
xH pma&;cJhjcif;jzpfonf/ xkd&efukefu yk*¾dKvfBuD;ESifh uRefawmfh
zcifESifhuvnf; wuúodkvftwlwufzufrsm; jzpfMuum ,ck
jyefvnfawGUqHkrdMu&if;u xD;vif;NrdKUtaMumif;udk pum;pyfrd
cJhMuaMumif;? xD;vif;NrdKUav;wkd;wuf&m wkd;wufaMumif; yg0if
ulnDay;yg&efESif h ynmwwfbGJU&rsm; tem*wfwGifyd krk d
xGef;um;vmapa&;twGuf ynmtvif;zGifhay;apvkdaMumif;
ynmwwfrsm;rsm;vmonfESifhtrQ EkdifiHwpfEkdifiHonf rvTJ
raoGwkd;wufaom EkdifiHjzpfvmEkdifrnfjzpfaMumif;? puFmyl
EkdifiHav;udk yrmay;í&aMumif;? xkdYaMumifh ½Hk;csdefjyifywGif
uRefawmfhtaejzifh ynmjzefYjzL;ay;Ekdifap&efudk a&;om;xm;
avonf/
]]NrdKUe,fynma&;rSL;BuD;eJY OD;&JeJYuvJ cifrif&if;&SdNyD;
om;? ynma&;rSL;BuD;uvJ q&mhvDvmOD;r,fvkdYvJ arcsKdKUukd
rSmvdkufw,f? wu,fvJ arcsKdarwåm&yfcHyg&ap? OD;&Juynm
jynhf0oljzpfavawmh wpfzufwpfvrf;uvJ arcsKdwkdYxD;vif;
NrdKUe,f e,fole,fom;awG NrdKUolNrdKUom;awGeJY rdbawGudkvJ
ulnD&ma&mufatmif ynmtvif;zGifhay;ygq&m&,f...
tm;vHk;u0rf;omMurSmyg}}
arcsKdwdkYNrdKUav;rSm pD;yGm;jzpfoabmeJY ]]usL&Sif}} qdkwm
vJ r&Sdygbl;? awmifolv,form; ,morm;om;orD;awGu
trsm;pkrdkY aiGaMu;vJcsrf;omMuvSw,fr[kwfavawmh pD;yGm;
a&;orm;awGuvJ usL&SifrzGihfvSpfMuygbl;? 'DtajctaerSmyJ
usL&Sifav;wpfckawmh&Sdaew,f/ oluvJ 0efxrf;wpfOD;ygyJ?
0efxrf;i,fav;yg? ocsFm? "gwk? ½ly? ZD0bmom&yfudkjyw,f?
t*Fvdyfpmygjyoay;w,f? olwpfOD;wnf;eJYqdkawmh b,fvG,f
yghrvJ? olu t*Fvdyfpmukd tuRrf;BuD;r[kwfzl;? bmom&yf
tm;vHk;twGuf t.x.u ausmif;BuD;u q&m? q&mrawGu
oifjyay;vdkufwJhpmawGudk oluxyfrHaEG;ay;wJhoabm pmaus
atmifqdkwJhoabmeJY usL&SifqdkNyD;ajym&wmyg/ xyfrHoifay;wJh
oabmygyJ...ydkufqHav;rjzpfpavmufyJ,lNyD; apwemeJY
oifay;aewmyg/
'DrSm arcsKd uq&mhudk wkdufwGef;csifwmuawmh t*Fvdyf
bmomudkjyay;zdkYyJjzpfygw,f/ ausmif;BuD;u q&m? q&mr
awGoifjyay;vkdufwmrSefayrJh taMumif;aMumif;aMumifh
em;r&Sif; rodwmav;awGudk jyefar;zkdYusawmh q&m? q&mr
awGudk aMumufpdwfu&Sdao;wmr[kwfvm;...tJ'gukd usL&Sif
126 127
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-67
rSmjyay;vkdufwJhtcg olwkdYav;awG em;vnfwwfajrmufoGm;Mu
&atmifaygh...}} [k arcsKduajymjyaeygonf/
]]jyay;yg udkav;&,f...orD;wkdYq,fwef;a&muf
awmhrSmrkd Y ydkaumif;wmaygh...tm;udk;ygw,f q&mBuD;
OD;&JjrifhvdIif&Sifh}} [k rdvdIifuygxyfqifh wkdufwGef;vmcJhonf/
]]usL&Sifjy&vkdY armyrf;cJh...anmif;nmudkufcJvmcJh
vm&ifawmh rdvdIifeif;ay;&rSmaemf}} [k uRefawmfpç cJhjzpfonf/
]]tr,fav;...'gav;rsm;...nDtpfroHk; a,muf
wpfa,mufwpfvSnhfpD eif;ay;OD;rSm? zsm;emudkufcJ&ifvJ ryl
eJY/ azaz ararwkdYu usef;rma&;0efxrf;yJOpöm? aq;awGvJ
&Sdw,f/ aq;vJxkd;ay;OD;rSm....}} [lí vdIif? ckdif? BudKifwkdYu
nd§EdIif;xm;onhftvm; oHNydKif[pfa<u;vkdY vmcJhao;awmhonf/
arcsKd uRefawmfhrsufESmudk tuJcwfMunhfaecJhrSef;
uRefawmfodaeygonf/ uRefawmhfxJrS a&&maocsmaom
oltvdk&Sdjzpfapcsifonfh qE´twkdif;jzpfaprnhf pum;oHukd
arQmfvifhapmifhpm;[efjyum&SdaecJhonfudk uRefawmfjrifae&
ygonf/
]]aumif;NyDav...tvSL'geqkdwm tvSLcHwJhyk*¾dKvfu
vkdtyfvkdY tvSLchvmcJhNyDqkdrSawmh ay;vSLoluvJ pdwfqE´
aumif;aumif;eJY vSLwwf&rSmaygh/ 'grSvJ tvSLcHoleJY vSL'gef;
ol ,loleJYay;ol ukodkvfppfppfjzpf&NyD; qkawmif;awGjynhfpHk
&wmr[kwfvm;...wuúodkvf0ifwef; (10) wef;udk t*Fvdyf
pmjyay;yghr,f/ arcsKdyJ pDpOfaqmif&Gufay;ygav...}}
uRefawmfajymjzpfcJhygNyD/
]]a[;...'grS 'kdYudkav;uG? OD;&JuG? OD;&JjrifhvdIifwJha[h
...}}
nDtpfroHk;azmfwkdY\toHESifhtwl arcsKd\Munfvif
&Tifjyaeaom cspfMuifp&mrsufESmav;udk uRefawmftxl;owd
xm;rdjrifaerdcJh&avonf/
xkdaeYunaeydkif;wGif arcsKdUudk nDtpfroHk;azmfESifh
reDvmwkdYu arcsKdUtdrfodkY vkdufygydkYaqmifcJhMuonf/
NrdKUe,fynma&;rSL;BuD;uvnf; armacsmif;odkY a&vm
csKd;&if; uRefawmfhxHa&mufcJh? usL&Sifjyay;rnfhtaMumif;odcJh
awmh...
]]aus;Zl;txl;wifygw,f OD;&J&,f...zGHUNzdK;rIenf;ae
ao;wJh 'De,fajrav;ukd ydkrkdzGHUNzdK;wkd;wufvm&avatmif pGrf;
aqmifay;r,fh trsKd;om;aumif; q&maumif;wpfOD;ay:xGuf
vkdYvmcJh&NyDrkdY uRefawmf0rf;omw,f/ uRefawmfu xD;vif;NrdKU
om;ppfppfrkdY Zmwdajrudk ydkrkdwkd;wufvmapcsifwmuawmh
aepOfeJYtrQ jzpfae&olygyJ/ aus;Zl;awGtrsm;BuD; aeYwkdif;
wifaerd&rSmygyJAsm/ arcsKdUudkvJ Ekd;Mum;wuf<uwJh NrdKUe,f*kPf
udk NrdKUe,ftusKd;udkaqmifoltjzpfeJY csD;usL;rd&ao;&JUAsm...}}
vdIufvdIufvSvSJ&SdvSaom? tm;yg;w&&SdvSaom? [ef
yeftrlt&mrsm;jzifh ½dk;om;yGifhvif;vSNyD; [efaqmifyefaqmif
pum;wkdYukd tydkrajymwwfaom ynma&;rSL;BuD;\ &ifxJu
128
129
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-68
pum;oHu apwemjynhf0vSonhf oabmtm;uRefawmfwGuf
qrdum pmoifay;&rnfudk uRefawmfawG;vsuf aysmfaerdcJh
&ygonf/
wjznf;jznf;ESifhodí odívmcJh&if;u wu,fwrf;
owåKcs Munh fr dawmh awmifolv,form; ausmif;ol
ausmif;om;0efxrf;i,fav;rsm;ygrusef av;pm;tm;udk;cspf
Munf&if;ESD;rIudk &mcdkifEIef;jynhf&ap&atmif tusKd;jyKjynfolY
0efxrf;aumif;wpfOD;? twk,lbG,f&myk*¾dKvfwpfOD;tjzpf
jzpfvmap&ef aqmifMuOf;ay;cJholrSm arcsKdomjzpfayonf/
taMumif;&if;rSefrSm &efukef(½Hk;csKyf)odkY arcsKdUtm;
wm0efwpfckjzifh uRefawmfapvTwfcJh&onf/ wm0efjzifhoGm;
a&mufcJh&pOf arcsKdonfazmfjyyg ynma&;rSL;BuD;\tpfukdawmf
nTefMum;a&;rSL;BuD;xH a&mufcJhawGUqHkcJhonf/ aqGrsKd;&if;vnf;
jzpfí xkdnTefrSL;BuD;\tdrfwGifyif wpfnwmtdyfcJh&ao;onf/
xkdnu xD;vif;NrdKUe,ftaMumif;rsm;? olwkdYaqGrsKd;rdwfo*F[
wkdY\ taMumif;rsm;? ajymMuar;MuESifh &SdaecJh&onf/ xkd
taMumif;cHrsm;rS arcsKdonf olYe,fajr? olYNrdKUtm; ydkrkdwkd;wuf
apvkdaom&nf&G,fqE´ jyif;jyrIrsm;tm; nTefrSL;BuD;udkajym
Mum;cJhonf/ arwåm&yfcHcJhonf/ nTefrSL;BuD;uvnf; tm;&
ESpfoufvsuf pDpOfaqmifMuOf;rIaMumifhvnf; uRefawmfonf
usL&Sifq&mb0jzpfvmcJh&onfudk uRefawmfodvmcJh&ayonf/
þodkYESifh ta&GU\pGrf;tm;jzifh uRefawmfonf EdkifiHh
0efxrf;vnf;jzpf? e,frd e,fz NrdKUrd NrdKUz trsm;jynfolawmif
ol,mvkyf0g;rckwftygt0if vlwef;pm;tvTmtoD;oD;wdkY\
om;i,f orD;i,f tem*wfEdkifiHawmfBuD;\ vli,fvl&G,f
ausmif;olausmif;om;taygif;twGuf tm;xm;rSDcdk&mopfwpf
yif jzpfvmcJh&onf/ opfwpfyifaumif;awmh iSufwpfaomif;
udk em;EdkifapcJh&onf/ usL&Sifq&mb0 wpfzufwpfvrf;u
xrf;cJh&onf/
usL&Sifq&mqdkayrJh uRefawmfuawmh pD;yGm;a&;usL&Sif
q&m? tojymusL&Sifq&m r[kwfcJhyg/ uRefawmfonf aiGaMu;
wpfjym;wpfcsyfrQudkvnf; vufrcHcJh? r,lcJh? arwåm apwem
jzLpifpGmjzifh tusKd;aqmifumjyocJhaom ]]tcrJh usL&Sifq&m}}
om jzpfygonf/
]]aMomf...ta&GU\pGrf;tm;um; wefbdk;rsm;jym;vS
aypGwum;.../
wm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifhol
]]vlESifhemrnfjzpfa&;xuf emrnfESifhvljzpfvmapa&;
udk BudK;yrf;tm;xkwfoifhw,fr[kwfvm; q&m}}...[k arcsKdu
ajymcJhzl;ygonf/ ar;vmcJhzl;ygonf/
wpfzefvnf; ]]ynmwwf&if vlawmf? tusihfpm&dwå
aumif;&ifvlaumif;? vlawmfvJjzpfvlaumif;vJjzpfwJh OD;&JyJ
Opöm}} ...wJh/
olpum;rsm;udk tav;teufxm;í pOf;pm;rd&wdkif;
arcsKdukd uRefawmfav;pm;rd&onf/ uRefawmfukdum; av;pm;
130
131
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-69
,HkMunfolrsm;twGuf uRefawmfBudK;pm;aqmif&Gufay;&yg
onf/ tdrfuay (40_60) tjynhfeD;yg;aqmufvkyfxm;aom
ESpfxyfwdkufcHtdrfBuD;jzpfonf/ atmufxyfwpfckvHk;onf
usL&Sifcef;rBuD;yifjzpfum rD;zdkaqmifu oD;oefYjzpfonf/
usK&Sifq&m\ rdom;pkuvnf; oabmaumif;Muonf/
uRefawmfusL&SifodkYtvm pmrjyrD pm;p&mwpfckckESihfa&aEG;
Murf;udk tNrJpDpOfzefwD;ay;xm;avhvnf;&Sdonf? ynma&;udk
tm;ay;Muaom rdom;pkvnf;jzpfavonf/
uRefawmfudk OD;pm;ay;um ½Hk;zGihf&ufqdkvQif ½Hk;qif;NyD;
aemufnae (4;15) em&DwGif uRefawmfusL&Sif0if&onf/
wpfem&Dwdwdjyay;&onf/ (5;15) qkdvQif uRefawmfucsdefNyD;
NyD/ (15) rdepfem;csdef&aom ausmif;olausmif;om;rsm;u
rlvusL&Sifq&mu (5;30)em&DwGif jyefpNyD; (6;30)em&DcefY
wGif wpfaeYwmusL&SifcsdefNyD;pD;onf/
odkYjzpfaomaMumihf uRefawmfonf ½Hk;qif;cJhonfESihf
aexdkif&mtdrfodkY rjyefEdkifawmh? usL&Sifjyo&onfhtdrfokdY oGm;
&awmhonf/
pae? we*FaEGESihf wjcm;½Hk;ydwf&ufrsm;wGif rlvusL
&Sifq&mu "gwk? ½ly? ZD0? ocsFmbmom&yfwdkYudk tpDtpOfcGJ
xm;onfhtwdkif;jyonf/ (3)em&Dtcsdef,lonf/ uRefawmf
onfvnf;tvm;wl (3)em&Djy&onf/ tm;&yg;&jzpfMu&
onf/
olu eHeufydkif; (9-12)em&Dtxd,lonf/ uRefawmf
u(3-6)em&Dtxdjzpfonf/ uRefawmfwdkYusL&SifwGif ausmif;ol
ausmif;om;aygif; (60)ausmf&Sdavonf/ txufwef;ausmif;
awmfBuD;rS ausmif;olausmiff;om;rsm;tjyif wuúodkvf0ifwef;
ESpfESpf½Hk;? oHk;ESpf½Hk;olav;ig;OD;vnf; usL&SifodkYvmwufMuonf/
usL&Sifq&mrjzpfrDuawmh ½Hk;ESihftdrf? tdrfESihf½Hk;om
jzpfygonf/ ,cktrl ½Hk;rSusL&Sif? usL&SifrStdrfjzpfcJh&awmhonf/
uRefawmfhrSm tem;&csdef[lí r&SdvSawmh? odkYjzpfí tcsdefwdkY
uvnf; ukefrSef;rodukefvGefovkdjzpf&awmhonf/ bmyJjzpf
jzpf uRefawmfaysmf&ygonf/ yifyef;onf[lírajymrd? NrdKUe,f
ygwDaumifpDtmPmydkiftzGJUtpnf;rsm;u yk*d¾KvfBuD;rsm;ESihf
NrdKUrdNrdKUz ausmif;olausmif;om;rdbrsm;wdkYuvnf; 0rf;om
tm;&aumif;csD;ay;Muojzihf uRefawmfrsm;pGm ydwdjzpfrd&ygonf/
onfodkYaomvkyf&yftwGufvnf; twdkif;rod aysmf&Tifauseyf
rd&ygonf/
þodkY aysmf&Tifauseyfaerd&onhfMum;rSmyif tcuf
tcJwpfcsKdUudk tqifajypGmajz&Sif;Edkif&atmifvnf; tawmf
BudK;pm;,l&wwfygonf/ EkdifiHh0efxrf;yDopGmESifh NrdKUe,fXme
wpfck\ tBuD;tuJyDopGm rjzpfraevkdufygaqmif&Guf&jcif;
rsm;vnf; &Sd&BuHK&ygonf/ ygwDaumifpDwkdYrS tcgtm;avsmfpGm
ay;tyfvmonfh wm0efrsm;u&Sdacsao;\/ ygwDrl0g'rsm;ESifh
tnD NrdKUe,fwGifaus;&Gmtkyfpkrsm;wGif awmifolv,form;
a&;&m&ufwkdoifwef;udpörsm; zGifhvSpf&mü Xmeqkdif&mtBuD;
132
133
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-70
tuJrsm;taejzifh tcsdefydkif;oifwef;ydkYcsa[majymay;&jcif;
vnf;yg0if\/ xkdaus;&GmqDodkY oGm;a&muf&\/ awmifol
v,form;wkdYuvnf; Xmeqkdif&mtBuD;tuJrsm;udk rysuf
ruGufvmapvkdMu\/ XmeBuD;uJrsm;rS a[majymydkYcscsufrsm;
udk iHhvifhMu\/ A[kokwrsm;&&Sdapí tvGefESpfoufoabm
usMuay\/
uRefawmf\ a[majymydkYcscsufrsm;udk vGefpGmrSpdwf0if
wpm;&SdMu oabmusESpfoufMuojzifh aumif;owif;u ysHUESHU
&um tjcm;aomaus;&Gmtkyfpkrsm;wGif usif;yonhftcgü
vnf; a&Smif;vTJír&wwf/ uRefawmhfukd,fpm; 'k NrdKUe,fOD;pD;rSL;
arcsKdtm;apvTwf&efrSmvnf; olrrSmrdef;rom;jzpfaeojzifh
rvTwf&uf? udk,fwkdifomtepfemcHjzpf&ayawmh\/ onf
ae&mwGif ntdyfnaec&D;jzpf&onfhtcg oifwef;usif;y
onhfaus;&Gmrsm;u ydkíoabmusMuacs\/ ,if;um; nydkif;
wGif*DwtEkynmazsmfajza&;ud k qifET J&jcif;yifjzpf\/
oifwef;zGifhí a[majymydkYcs&rnfqkduwnf;u xkdaus;&GmrS
aus;&GmvlBuD;rsm;u uRefawmfwkdY\tEkynmypönf;rsm;jzpf
onhf r,f'vif? wa,m? 'Hkrif;wkdYukd BudKwifumawmif;qkdzdkY
,laqmifoGm;MuNyD;vnf;jzpfonf/ olwkdY&Gmü wpfyGJwpfvrf;
azsmfajzay;Mu&\/ pyDumESifh rkdufu½dkzkef;ESifh wpf&GmvHk;u
em;qifMuavonf/ rsm;aomtm;jzifh pmoifausmif;wGif
usif;ywwfavh&Sd&m &GmrS&Gmol&Gmom;wkdYu pk½Hk;umvma&muf
em;qifMu\/ olwkdYawmif;qkdvmaom oDcsif;rsm;udkvnf;
wD;ay;&qkday;&onf/ tauR;tarG;um; tvQHty,f? ,r
umqkdonfrSmvnf; ajymp&mrvkd/
v,fpkduf&Sif; refae*smBuD;? ukefoG,fv,f,mrefae*sm
ESifh uRefawmfwkdYum; oifhwifh½HkrSD0JMuonf/ *kPfodu©mtwGuf
iJh&xnhfwGufMu&onf/ &Gmuawmh vGefpGmrSESpfoufoabm
usMuavonf/ xkd*DwtEkynmaMumifhvnf; trsm;uwrf;w
Muonfjzpfí arcsKdUudkapvTwfí rjzpf&jcif;ygay/
xkdodkYaom&ufrsKd;wGif uRefawmfhusL&Sifudkzsuf&onf/
rlvusL&Sifq&mu tcsdefyk dí&ayonf/ uRefawmfNrdKUokd Y
jyefa&mufvmcJhvQif rlvusL&Sifq&muvnf; uRefawmfh
twGuf nd§EIdif;umtpm;jyefjznfhay;ygonf/ wpfOD;ESifh wpfOD;
um; em;vnfrI&SdMuavonf/
þrQomruao; aphpyfaocsmtm;ukd;&onhfol
tjzpfESifh tvGefwm0efBuD;vSaomwm0efukdvnf; ay;xm;
ao;onf/ NrdKUe,fa&G;cs,fwifajr§mufyGJqkdif&mESifh ywfouf
um ]]Mum;jzwfa&G;cs,f wifajr§mufyGJusif;ya&;aumfr&Sif}}
\ twGif;a&;rSL;tjzpf uRefawmfwm0efxrf;&ao;onf/
xkdYtjyif &moDOwkom,maom aqmif;ESifh aEG&moDwkdYwGif
aus;&Gmrsm;odkY ]]ppfaMumif;BuD;ig;aMumif;}} qif;&mwGifvnf;
vkdufyg&ao;onf/
onfodkYaom uRefawmfh\taetxm; ta&;ygaerI
udk arcsKdu*kPf,lonf/ aus;&GmtoD;oD;okdYa&mufwkdifvnf;
arcsKdUoli,fcsif;rsm;u uRefawmfhtm;vma&mufawGUqHkavh&Sd
134
135
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-71
Muonf/ olYoli,fcsif;rsm;um; tcsKdUuausmif;q&m? q&mr
rsm;jzpfaeMuovkd aumifpDpma&;rsm;vnf;&SdMuonf/ vkdtyf
onfrsm;udk tultnDay;wwfMuonf/ xkd YaMumifhvnf;
uRefawmfonfydkíaysmfygonf/ aysmfaerd&ygavonf/
uRefawmfhqE´wpfckjzpfaom olwkdYudk,folwkdY ]]ysL}} [k
,HkMunf,lqaeMuonfh ]]awmifom;}} aus;&Gmrsm;tm;vHk;udk
uRefawmfa&mufEkdifcJhonf/ xD;vif;NrdKUe,ftwGif; awmifom;
aus;&Gm (23) &Gm&Sdonf/ ,if;&Gmrsm;tm;vHk;odkY uRefawmf
a&mufcJhavhvmcJhjzpf&onfrSmvnf; uRefawmfhtwGuf wefzkd;
jzwfír&Ekdifonhf tawGUtBuHKvnf;jzpf&ayofn/ pmwrf;
wpfckudkvnf; a&;om;jyKpkjzpf&avonf/
xkdpOf&ufrsm;wGif arcsKdonf uRefawmfhtwGufta&;
tBuD;qHk;aomoljzpfvm&onf/ uRefawmhfae&mtm;tpm;xkd;
wm0efxrf;aqmifay;&onf/ c&D;rSjyefa&mufvmonhftcg
tppt&m&m taxGaxGt&yf&yfukd aeYpGJESifhwuG jyefvnf
wifjy&Sif;jyay;onf/ olYudkuRefawmfwu,fcsD;usL;jzpf&yg
onf/ olronf vGefpGmtvkdufodí wm0efvnf;aus\/
]],HkMunfpdwfcsw,fqkdwm olY½dk;om;rIudk,HkMunfw,f/
pdwfcsr,fqkdwmu uRefawmhfwm0ef vkyfief;rsm;pGmukd vTJxm;
vkdY&w,f/ ,HkMunfwmu pm&dwåeJYqkdifw,/f pdwfcsw,fqkdwm
u t&nftcsif;eJY qkdifw,f...}}
okdYuvkd uRefawmfuajymwkdif;vnf;...]]q&mu
odyfpum;ajymaumif;w,faemf...vlawGudk em;cHomatmif
auseyfaeatmifqGJaqmifEkdifpGrf; wu,f&SdwmtrSefyJrkdY arcsKd
u twk,lae&wm}} [k tarmajyatmif ESpfodrfhay;wwfol
yifjzpfonf/ uRefawmfuvnf; arcsKdajymvmcJhrIudk auseyf
aerdwwfavonf/ trSefawmh arcsKdUpdwf"gwfonf rGefjrwf
aompdwf"mwfrsKd;jzpfavonf/
pae? we*FaEG ½Hk;ydwf&ufwdkYwGif uRefawmfusL&Sifjy
&modkY &Hzef&Hcg arcsKda&mufvmwwfao;onf/ olYrdbrsm;udpö
aqGa&;rsKd;a&; bmoma&; oma&;ema&;udpöjzihf vrf;BuHKvQif
0ifvmwwfjcif;yifjzpfonf/ uRefawmpmoifjyaeqJ aemuf
qHk;twef;&SdxkdifcHkwGif xkdifumoifMum;aerIudk avhvmae
wwfao;onf/ usL&SifpmoifcsdefNyD;onftxd apmihfqdkif;ae
wwfonf/ pmoifom;wdkYvnf;tdrftjyef olY&yfuGufxJu
ausmif;olav;awGESihf vufwGJum uRefawmftm;vnf; olYtdrf
okdYvkdufyg yg&ef tddrfvnfac:wwfonf/ olwdkYESifhtwltkef;EdkY
acgufqGJ? rkefY[if;cg;? aumufn§if;aygif;? qDxrif; ponfjzifh
wpfckr[kwfwpfckckawmh auR;arG;zdkY&mjzpfavonf/ wpfcg
wpf&Hawmhvnf; uRefawmfwpfOD;wnf;jzpfwwfavonf/
wpfaeY -
]]q&m jzpf&wmvJrvG,fbll;aemf}} [k arcsKdu ajym
vmcJhygonf/
]]tif;...udk,feJYnDtpfudkvkdcif...ukd,fxuf(2)ESpfapmNyD;
bGJU&oGm;wJh pDyGm;a&;wuúokdvf arcaqmifausmif;om;BuD;
ayghav? olu rEÅav;Zmwdaygh/ oltazudk arcsKdvJMum;zl;
136
137
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-72
NyD;om;jzpfoGm;rSmyg/ q&mBuD;jrauwkav? trnft&if;u
OD;csrfajrUwJh? jrefrmpmygarmu©BuD;yg/ q&mBuD; qDa&mufcJh
pOfu q&mBuD;uolYtawGYtBuKHudk ajymjy&if;rSm ukd,frSwf
om;xm;cJhzl;&wJh pum;av;wpfcGef;ygyJ...
...bmwJh...q&mqkdwm ]]emoHk;em}}wJh apwem?
tepfem? 0goemwJh b,furvJwJh/ emoHk;emtjyif pmzwfem
tMuifemwnf;[laom ]]emig;em}}tjyif toHem wpfckwkd;NyD;
]]emajcmufem}}jzpf&w,fwJh...
uRefawmhpum;rqHk;ao; odkYayrJh arcsKduajymvmcJh
onf/
]]'gaMumihfrdkYxifyg&JU q&mOD;&JjrihfvIdif emrnfausmf
&wm? tajymtqdkuvnf;aumif;? Opömayg ½kyfacsm t&m&Sd
vJjzpfjyefqdkawmh t[rf;...t[rf;...pmay;pm,leJYbGJU,l
Mur,fh pmay;pm,lajzqkdaeqJ q&mrav;awGuvJ tdrfudk
pmvmar;Muw,fMum;yg&JU...'gaMumihf arcsKdu wpfckxyf
jznfhpGufumajymcsifw,f... 'gubmvJqkdawmh ]]tMuifem}} ukd
EG,fNyD; ]]tcspfem}} r&ygapeJYvdkY}}...
]]tkd...arcsKd&,f...rajymaumif;bl;av...}} [k
olYbkruswus ceJYwJhwJhpum;qkdcJhrItm; uRefawmf þrQom
ajymrdcJhonf/ ol\twGif;pdwfudkvnf; vSpf[ovkdjzpfvmcJh
&onfudk uRefawmfowdxm;jrifvmrdcJh&avonf/
olYpum;u rukefao;? qufvmcJhjyefao;onf/
]]tvGrf;emuvJ &Sdao;w,fxifaygh...a'gufwm
rav;qkdvm;...&efukefupmwpfapmifvJ a&mufvmcJhw,f
qkdyJ tdrfvdyfpmeJY a&mufvmwmwJh...}}
]]tif;...tJ'grS 'ku©rS wu,fh'ku©jzpfNyD/ i&JawG
awmhBuD;ukefawmhrSmyJ...usm;awGvJ udkufcHae&OD;r,f
a':arcsKd&JU...rQpfcsKd;rdI&Sm roGm;aveJYOD;aemf...}}
onfodkYES,f cyfjrefjrefcyfqwfqwfuav; uRefawmf
ajymjzpfcJhonf/
]]rodvkdYyg q&mBuD;&,f...'Du wynhfrarcsKdu
tvkdufrodovdkjzpf&w,fxifygh? q&mrBudKuf&if arcsKd rçp
awmhygbl;av...}}
]]tif;...ajymjyw,f/ tjrifrSm; txifrSm;olBuD;a&U
...odvm;? aocsmem;axmif? tMuifemqkdwJ hpum;eJ Y
pyfvsOf;vm&if odxm;apcsifoltwGuf odxm;oifhNyDqkdwJh
tcsdefusawmh odap&r,fhpum;wpfcGef;udk uRefawmftMuifem
tjynfheJYajymjyEkdifbdkY ajymjzpfbkdY&Sdygw,fav/ ckawmh ckcsdef
xdawmh uRefawmhf&ifxJrSm apmihfpnf;ae&wJhtodpdwfeJY
udef;atmifumae&ao;wmrsKd;eJY odrf;qnf;xm;ae&qJygyJ...}}
tMuifemudk zGifhtrdawmhrS trkef;emwkdY toJ (onf;)
emwkdYqkdwmrsKd;eJY BuHKqHkvmzG,f&mtjzpfrsKd;udk uRefawmfcHpm;
Ekdifr,frxifvkdYyg/
i,fpOfcav;b0wkef;u udk,fESpfoufoabmuswJh
,rif;½kyfav;wpfckudk olrsm;awG0,f,loGm;rSmpdk;vkdY ]]0,fay;
jrefjref0,fay;}} qkdwm twif;ylqm idkjy&wmrsKd;awmifjzpfcJh
138
139
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-73
&&JU? ckawmhvJ pOf;pm;csifhcsdefwwfwJh t&G,feJYtodu tirf;
r&oabmeJYjzpfap? tcGifhomvkdYjzpfap tvQiftjrefodrf;ydkuf
&,lvkdpdwfeJY rawmif;qkdr,ljzpf&wJh pdwfrsKd;jzpfaerd&w,f/
cav;b0uawmh ,rif;½kyfuav;&vmvkdY aysmf&TifpGmjzpf&
qJrSm ,rif;½kyfuav;rSm tjzpftemtqmawGUw,fqkdNyD;
qkdif&SifudktopfwpfckeJY vJvS,fay;ygvdkYajymvdkY...qdkif&Sif
uvJ cav;rdkYvdkYqkdNyD; cGifhvTwfumtopfwpfck jyefay;vkdY&yg&JU
...jyefay;wwfMuyg&JU.../
'Dtouft&G,frSmawmh upm;p&mt½kyfr[kwfwJh
Muifemol,rif;½kyfudkjzifh tcsdefwkdav;wpfcktwGif;oabmrsKd;
eJYomjzpfaeao;avwmuwpfaMumif;? cav;wGvdk tvk
t,ufoabmrsKd;eJYawmhvJ &,lvkdpdwfrjzpfvkdwmuwpf
aMumif;aMumifh udk,fhukd,fudkEIwfukdapmihfpnf; pdwfudkapmifh
pnf; cE¨mudk,fudkapmifhpnf;vkdY aeaejzpf&wmyg/
rrkef;ayr,fh emoGm;cJhMu&r,fhtjzpfrsKd; b0rsKd;udkvJ
rjzpfapcsifbl;/ rjrif&wJhBudK;wpfBudK;[m bmyJjzpfjzpf
qufwHk;ygwJhBudK;rsKd;ukdvJ rvkdvm;bl;/ rjzpfapcsifbl;qkdyg
awmh.../
at;av...ukd,feJYteD;qHk;vlurS ukd,fhudkem;vnfrI
r&SdcJh&if? udk,fhudkraumif;jrifoabmeJY b,folawGu bmawG
b,favmufajymvkdufMurvJqkdwm awG;rd&if; pdwfylyefrd&
ao;yg&JU...&Sdygapav...vlwpfOD;&JU*kPfodu©mqkdwm
vQKdU0SufESvHk;om;vdkY ajym&avrvm;...NyD;awmh ESvHk;om;eJY
pyfvsOf;vm&if tMuifemcGeftm;qkdwm vlom;wkdif;&JU arG;&m
ygpGrf;tifwpfrsKd;yg...MuifemvdkwJh pdwfuwm;rEkdifqD;r&
ESpfOD;ESpfzuf wlnDrQwJh pyfwludk,fwl vufwGJ&ifqkdifEkdifr,fhol
jzpfzkd Y[mta&;BuD;vSygw,f/ tod&cufwJh ESvHk;om;[m
tifrwefwefbdk;xm;wwfzkdYvkdyg&JU arcsKd&,f.../
]]tkd...OD;&J&,f..aqmⅅaemf q&m? arcsKdUudkrsm;pGm
cGifhvTwfyg? qE´aZmwpfckeJY ajymcJhrd&jcif;u tjypfjzpfoGm;&
NyDrdkY pdwfraumif;awmifjzpfvmrd&ygw,fq&m...q&majym
aecJ hwJ hpum;awGu wu,fhb0pum;awGqkdwmod&NyD;
wu,fhukdq&mhudk av;pm;vmrd&wmtrSefygyJ/ ajymcJhrdwJh
pum;awGtwGuf uefawmhaemfq&m...}}
arcsKdvuftkyfcsD[efjyKvsuf uRefawmfhudkMunhfum
awmif;yef&Smygonf/
]]MunfjzLwJhtodeJY arcsKdUudkuRefawmf tjypfrwif&uf
ygbl;av? wu,fawmh arcsKdqdkwm ta&mifvif;vufawmuf
yavh&SdwJh ywåjrm;wpfvHk;udk ydkrkdwefzdk;jrifhvmap&atmif
tpOftNrJta&mifwifay;aeol uRefawmfh&mxl;*kPfodef*kPf
&Sdefjrifhrm;vmap&atmif BuHaqmifBudK;yrf;aewJh tusKd;
aqmifay;aeolayyJav...wm0efawGMum;u arcsKd&JUrem;
raeapwemawGeJY *kPfydkrkdwufap&atmif *kPf&Sdefukdjr§ifhay;
aewJhtwGufvJ arcsKdUudkuRefawmf *kPf,laevQufygqkdwmudk
,HkygarcsKd&,f...}}
onfodkYES,f uRefawmfarcsKdUtm; wHkYjyefrd&yg\/
140 141
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-74
]aMomf...q&m&,f... cdkifcHhwJh tkwfjrpfudk csNyD;rS
wpfqifhNyD;wpfqifh? wpfxyfNyD;wpfxyf jrifhoxufjrifhatmif
jrifhaeatmif wnfaqmuf&r,fav... 'grS wdk;wufatmif
jrifwJh vlaumif;vlawmfwpfa,muf odkYr[kwf NrdKUe,fwpfe,f
EdkifiHawmfwpfcktjzpf ydkrdkwifhw,f *kPfjrifhvmrSmbJ r[kwf
bl;vm;...vdkY...}
azmfjyyg arhcsKd\ wefbdk;&SdvSaompum;wdk pum;rsm;
udk Mum;&aom uRefawmf...
]][kwf...[kwf...a':arMunfvGifcsKd}}[k ajymrd
avonfudk oljrifcJhonf/ rsufarSmifMuKwfvmvsufESifh oljyef
ajymvdkufyHku...
]][if;...aemf...q&m tajymaumif;BuD; *kPfBuD;
olBuD;&JU...}}[lownf;/
jrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qD
]]'d k YrsK d;qufoufwrf;rSmawmh vmprf;a[h xyfrH
aomif;usef; rvGwfwrf; azmfxkwfvdkY wjyKwfaqmfr,f...}}
rsufESmaMum vnfyif;aMumBuD;awG axmifvsuf
rausreyf tm;rmefcJ aowGif;xJrS vGwfajrmufcJhol tb
OD;atmifcdkifu jrefrmhordkif;wGif emrnfqdk;ESifh pwif&atmif
½kdif;pdkif;,kwfrmcJhMuonfh aomif;usef;olawGtaMumif;udk ajym
jyvmcJhonf/
jrefrmEdkifiH uGefjrLepfygwD pwifvmcJhjcif;rsm;ESifh wpf
qpfcsKd; tajymif;tvJtjzpf ajray:ygwDtjzpf &yfwnfcGifh
r&aomtcg ajratmufawmcdkygwDtjzpf vufeufpGJudkifum
aomif;usef;vmcJhMuonfh uGefjrLepfESifh aomif;usef;olordkif;
um; Mumavav qdk;avavjzpfvmcJh&avonf/ awmifukef;
awmifwef; awmifpOftxyfxyfrsm;wGif vQKdajrmifpdrfhprf;rsm;
aygrsm;um obm0opfyif opfawmBuD;rsm; xlxyfzHk;vTrf;
vsuf&Sd&m yHkawmifyHknm&yf0ef;a'oBuD;um; emrnfausmfa'o
BuD;wpfckyif jzpfonf/ awmifwef;BuD;awGujrifh awmBuD;jruf
rnf; awm&dyfawmif&dyfuBuD;onfhtjyif qufoG,foGm;vm
a&;u tvGefcufcJcJh&onf/ ajrjyefYa'owdkYESifh taepdrf;ovdk
jzpfcJh&wm zGHUNzdK;rIenf;cJh&aom a'owpfckjzpfcJh&onf/ ajr
jyefYu nDaemifom;csif;wdkYvnf; ta&muftayguf enf;cJh&
onf/ a&mifpHkaomif;usef;olykefwdkYonf yHkawmifyHknma'o
BuD;rsm; cdkatmif;BuD;pdk;rif;rlí tvGefaumif;onfh e,fajr
BuD;tjzpf tm;xm;um aexdkifvmcJhMuonf/
1948 ckESpf? ESpfOD;ydkif;rSpwifí awmwGif;oHk;ygwDwdkY
yHkawmifyHknmwnf&Sd&m&yf0ef; a,me,fajra'oudk a&muf&Sd
cJhMuonf/ tEkESihftMurf;yHkpHtrsKd;rsKd;jzihf pnf;½Hk;rIatmufwGif
tvHeDuGefjrLepfygwDonf bD;vif;NrdKUe,ftwGif; tiftm;t
aumif;qHk;taetxm;okdY a&muf&SdcJhavonf/
1949 ckESpf? atmufwkdbmvwGif xD;vif;NrdKUtm;
tvHeDwkdYu pD;eif;wkdufckdufodrf;ydkufEkdifcJhNyD; wpfvcefYpdk;rkd;cJh
onftxdjzpfcJh&onf/ (1954-55) ckESpfceYfwGif tvHeDwkdY
tiftm;taumif;qHk;tajctaeodkY a&muf&SdcJhonf/
142 143
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-75
(1956) ckESpfwGif wyfrawmfonf a,me,fajrrsm;
twGif;&Sd aomif;usef;olwkdYtm; ]]atmifrmC}} ppfqifa&;
xkd;ppfjzifhpwifacsrIef;wkdufckdufonf/ MunfndKESpfvkdír[kwf
bJ taMumufw&m;jzifhay;cJh? auR;cJh? aeaecJhMu&aom? eD;&m
"g;udkaMumuf&GHUum aexkdifcJhMu&aom a,me,fajr&Gmtrsm;
u &Gmol&Gmom;wkdYonf wyfrawmfESifh vufwGJnDwlyg0ifulnD
um tvHeDwkdYtm;wkdufckdufvmEkdifcJhMuawmhonf/ wyfrawmf
aMumifh tm;rmefwkdYEdk;Mum;vmcJhMu&awmhonf/
taMumif;r&Sd tjypf&Sm vnfpif;um"g;jzifh tckwf
cH&? BudK;ESifhwkyfum rwfwyfa&m? ikwfwkwfyg paw;cHMu&
aom &Gmol&Gmom;wkdYb0u rQpfcsKd;? rdI&Sm? xif;ckwf0g;ckwfESifh
v,f,mpdkufysKd;a&;tvkyfudkyif aumif;aumif;rvkyf&JcJhMu/
wxdwfxdwfwvefYvefY usD;vefYpmpm;b0rsm;jzifh aeYnrsm;
pGm vrsm;pGm ESpfrsm;pGmudk ukefvGefum vlYb0wefbkd;r&Sd/
tvHeDwkdY ESdyfpufonhf'PftrsKd;rsKd;cHaeMu&onhfb0u tqdk;
&Gm;qHk; tajctaeodkY a&muf&SdvmaeMu&onfvnf; jzpfae&
awmhonf/
wpfaeY...xkdwpfaeYum; (1960 ckESpf? {NyDv (27)
&ufaeY/ jrefrmouú&mZf (1322) ck? uqkefvqef; (3) &uf)
Ak'¨[l;aeYjzpfonf/
wyfrawmf (109) 0,f&if; ,leDazmif;0wf ta,mif
aqmiftvHeDwkdYu qifpG,f&GmxJ0ifcJhNyD/ wyfrawmfqkduf*kdPf
zrf;NyD; &Gmudkvnf; olwkdYu0dkif;xm;cJhMuNyD/
]]awmwGif;rSm tvHeDqefawGawGUxm;w,f/ xefawG
udkzrf;,lEkdifMubkdY &Gmom;awGxrf;ydk;eJY BudK;,laqmifvkdYvmcJh
Mu...}}
[lí t&dyfaoaoyHkpHcsKd;cJhMu\/ &Gm\awmifbuf
rlvwef;ausmif;odkY tjrefvma&mufpka0;Mu&ef EdI;aqmfcJh
atmfcJhMu\/ xGufvmol &Gmom;wkdYtm;vnf; apmifhMunhf
apmifhMuyfum &Gm\tjyifbuf xGufckdif;apcJh\/
rkd;vif;vkeD; t½kPfwufcsdefcefYwGif AdkvfcsKyfvkyfolu-
]]rif;wkdY&Gmu vlpk&wmMumvScsnfvm;/ rif;wkdYawGu
tvHeDac:rS jrefjrefvmMu? tvHeDawmif;rS jrefjrefay;Mu
w,f/ 'dkYwyfrawmfudkawmh rif;wkdYwpfawGu *½krpkdufbl;/
'dkYu tvHeDawGvdk &uf&ufpufpufrowfayrJh rif;wkdYudkrSwfrd
om;rd&Sd&avatmifawmh 'Pfay;jyr,f/ &JabmfwkdY olwkdYygvm
MuwJh BudK;eJYolwkdYawGudkwkyfMuprf;...}}
[k a'gESifh armESifh trdefYay;cJh\/ wpfcPtwGif;rSm
yifvQif &Gmom;wdkYrSm vufeufjyefBudK;wkyfcHMu&avawmh\/
av;ig;a,mufwpfwGJjzpfap? ESpfa,mufwGJ oHk;a,mufwGJjzpf
ap? ausmcsif;uyftaetxm;jzifh BudK;wkyfcsnfaESmifjcif;udk
cHMu&av\/ vlpkvla0;jzpfaeaom &Gmom;wkdYtm;BudK;jzifh
csnfaESmifumxm;½HkiESifh rNyD;ao;? csnfaESmifwkyfaESmifjcif;
cHaeMu&onfh twGJrsm;tm; wef;pDwkdifapcJhao;\/ NyD;awmhrS
olwdkYZmwd½kyfudk jyvmavhawmh\/ olwkdYonf tvHeDjzpf
144
145
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-76
aMumif;? vufpm;acsjcif;jzpfaMumif; em;rcHomatmifqJqkd
Budrf;armif;&if; aoewfwkdYjzifh '&pyfypfcwfawmh\/ xkdifae
&mwGifyifaoMu&awmh\/ raor&Sif &Sdaeao;olrsm;ukd vSH
pGyfrsm;jzifh xkd;ckwfowfjzwfcJhMuacs\/ vlowfuGif;&SdajrwkdY
um; aoG;rsm;wkdYjzifh csif;csif;eDumoGm;cJh&acsNyDwnf;/ aMomf
...,kwfrm&ufpufvGef;vSaypG/
tvHeDa,musfm;? tvHeD&JarrwkdY tiftm; (100)
ausmfcefY&Sdonf[kqkd\/ olwkdYawGum; qifpG,f&Gm&Sd t&G,f
a&mufNyD;a,musfm;wkdYtm; &ufpuf,kwfrmpGm owfjzwfcJh½Hk
ESifh tm;r& rauseyfEkdifao;cJh/ wpf&GmvHk;udkvnf; rD;½dIUxm;
ypfcJhMuao;av&m tdrfwpfvHk;ESifh bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;
om usef&pfcJh&onfum; tjzpfqkd;vSaypG/
xdkpOfu qifpG,f&GmwGif pkpkaygif; tdrfajc (71) tdrf?
rlvwef;ausmif; (1) ausmif;ESifh bkef;awmfBuD;ausmif; (1)
ausmif;&Sd\/ &Sd&SdorQt&G,fa&mufNyD; a,musfm;OD;a&teuf
c&D;vGefaecJhol oHk;av;OD;omtowfrcH&bJ touf&Sif
usef&pf&\/ &GmwGifrdef;rESifh cav;rsm;omusefcJh&onfh tjzpf
qkd;ygay/ xkdpOfu jrefrmhorkdif;wGif þtjzpfrsKd;udk rMum;zl;
cJhMuay/
t&G,fa&mufNyD;a,musfm;OD;a& (74) OD;wkd Ytm;
wpf&ufwnf;? wpfaeYwnf;? wpfae&mwnf;? wpfcsdefwnf;rSm
pkNyHKumtowfcHMu&? t&Sifvwfvwf "g;ESifhtckwfcHMu&?
aoewfESifh ypfowfcHMu&aom tjzpftysufBuD;um; qkd;&Gm;
,kwfrmurf;ukefatmif &ufpufrkdufrJvGef;vSaypGwum;/
&Gmol&Gmom;wkdYum; O'gef;rausEkdif/
]]tJ'Djzpf&yfqkd;BuD;uawmh urÇmwnfoa&GU arh
aysmufvkdY&Edkifawmhr,f rxifygbl;q&mwkdY&,f...}}
[laom tvHeDwkdYowfjzwfcJhpOfu toufraobJ
usef&pfcJhavol tbOD;atmifckdifESifh tbOD;barmifwkdY\
NydKifwlpum;oHwkdYu uRefawmfhem;xJ0,foH&nfylodkYES,f yl
avmifvGef;vS&onf[kom qkdcsifygawmhonf/
,rf;aiGUawG rD;ckd;awGu jrLcdk;awmifckd;wkdYESifh a&m,Suf
zHk;tkyfchJ&um xdkonhfaeYu ta&SUrkd;ukyfpuf0dkif;rS xGufay:
vmcJhavaom a&mifjcnfwpfaxmif tvif;aqmifonfh
aerif;BuD;onfyif onfjzpftifudk r½I&ufEkdifcJhNyDxifh/ qif
pG,f&Gm vlowfyGJtcsdefum; eHeuft½kPfwufcsdef/ xdkaeYum;
qifpG,f&Gmav;tzdkY eHeufcsdefwGifyifae0ifcJh&awmhavaom
aeYjzpfcJh&acsawmhonf/
]]aomif;usefolawG owfcJhaví
aoyef;awGyGifh aomuqifcJh
oGm;ESifha&mhav trQa0Mu
aovludkppf a,musfm;jzpf\
ckepfq,fhav; renf;ao;awmh
awG;wkdif;raMu ajzwkdif;tHBudwf
twdwfZmwfem [dkwpfcgu
146147
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-77
wkdY&Gmtjzpf qkd;vGefvGef;/
qifpG,farmfuGef; vGrf;apnTef;...}}
qkdwJh uAsmydk'fwpfck[m arcsKdUb0xJrSm b,fvkdrS
azsmufvdkYr&EdkifwJhtjypfudk cHpm;&w,fq&m/ uAsmq&mu
atmifqef;odef; (yckuúL) av? q&modw,fr[kwfvm;? yck
uúLZmwdjzpfwJh atmifqef;odef;[m xD;vif;NrdKUe,fu ]]'dkYjym;
&Gm}} BuD;rSm aus;&GmaumifpDpma&;0efxrf;tjzpfeJY xrf;aqmif
tJonhf&GmolvHkrysKdav;eJY tdrfaxmifjyKolaygh/ arcsKdeJYuvJ
t&rf;cifygw,f/ tJ'g uAsmtydk'f (37) ydk'fyg ]]eHeufcsdefwGif
ae0ifonf}}...qkdwJh qifpG,f&GmtaMumif;udk zGJUpyfxm;wJh
uAsm&SnfBuD;xJu wpfykd'fygyJq&m&,f...}}
qifpG,f&Gm tjzpfqdk;BuD;udkum; wpf&GmvHk;od? xD;vif;
NrdKUe,fwpfe,fvHk;od? wdkif;jynfod EdkifiHodjzpfcJh&onf/ jrefrmh
ordkif;pmrsufESmay:0,f jrefrmwnfoa&GU urÇmwnfoa&GU
xifusef&pf&NyD/ 0rf;enf;rsuf&nfus&rIu rarhawmhEdkif/
uRefawmf pdwfraumif;jzpfcJh&? vHk;0pdwfrcsrf;ajrUjzpf
cJh&pGmESifhyif tb OD;atmifcdkif? tb OD;barmifESifh tb
OD;rif;axG;? aus;&Gmpma&; OD;cifarmif0if;wdkYu arcsKdESifh
uRefawmfhtm; ac:aqmifum aus;&GmtESHY vdkufvHjyoay;cJh
Muygonf/
vHk;ywfav;ayausmf&Sd uRef;wdkifaygif; 100 ESifh
aqmufvkyfxm;onfh bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;odkYvnf; a&muf
cJh& Munfh½IcJh&onf/ wdkifwpfvHk;vQif tjrifhay 50 ausmf
tenf;qHk;&Sdonf[k qdkonf/ xdkrQavmufBuD;aom &Snfaom
ausmif;wdkifBuD;rsm;wdkYESifh bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;um; 1940
ckESpf0ef;usifu aqmufvkyfxm;cJhjcif;jzpfonf[k od&onf/
xdktcsdefu qifpG,f&Gmav;wGif tdrfajc 50 ausmfcefYom&Sd
ao;aMumif;ESifh qifpG,f&Gmol&Gmom;wdkY\ nDnGwfrI BudK;yrf;rI
wuf<urI pnf;½kH;MurIwdk Yudk bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;u
oufaoxlaeayawmhonf/
ae&mtESHY vdkufvHjyo&if;u pma&; OD;cifarmif0if;
u ajymcJhonf/ ,ckawmh qifpG,f&Gmav;onf tdrfaxmifpk
150 ausmfESifh vlOD;a& 1000 eD;yg;&SdaMumif; (R.H.C)
usef;rma&;aq;cef;ESifh q&mrvnf;&SdcJhNyD/ wGJzuftxufwef;
ausmif;BuD;yif &SdaecJhNyD/ wuúodkvf0ifwef;atmifí bGJU&NyD;
ol vli,fwdkYvnf; wpxufwp rsm;jym;wdk;yGm;vmaecJhNyD/
wdrfBuD;wdrfaumif;awGjzifh aus;&Gmav;udk xlaxmifum pnf
pnfum;um; jzpfaeygNyD/ qifpG,f&Gm wGJzuftxufwef;
ausmif;wGifyif qifpG,f&GmZmwdausmif;q&m? q&mrwdkY&Sdae
cJhMuNyD[kvnf; qdkcJhavonf/
aomif;usef;ol tvHeDwdkYaMumifh towfcH&ol 74
OD;\ trnfpm&if; twdtusudk ausmufpma&;xdk; urÁnf;
wifxm;onfh ausmufpmwdkifudkvnf; jrifcJh&onf/ tvm;wl
udk ausmufpmwdkifwpfck xD;vif;NrdKU &mZrked (rif;bk&m;BuD;)
bk&m;teD; pmMunfhwdkuf taqmuftOD;\ ta&SUbufwGif
148 149
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-78
vnf; pdkufxlxm;onfudk uRefawmfjrifawGUod&Sdxm;NyD;jzpf
onfudk jrifa,mifowd&vdkufrd&ao;awmhonf/
qifpG,f&Gmuav;um; xD;vif;NrdKUe,ftwGif; xD;vif;
NrdKU\ ta&SUajrmuf,Gef;,Gef; awmvrf;c&D;tm;jzifh 12 rdkif
cefYtuGmwGif wnf&Sdaeyg\/ rsufarSmufumv uRefawmfwdkY
a&mufcJhpOfrSmyifvQif om,mpdkjynfat;csrf;wnfNidrfvsuf
pnfyifzGHUNzdK;wdk;wufvmaecJhygNyD? nDnGwfrIuvnf; tm;&p&m
aumif;vSonfh &Gmuav;ygay/
ordkif;pmrsufESmay:u þqifpG,f&Gmuav;taMumif;
pHkpHkvifvifESifh uRefawmhftm; odapcsifvSaom olum; arcsKd
yifjzpfonf/ ygwDaumifpD\ wm0efay;rIt& tzGJUrsm;zGJUap
um awmifolv,form;wdkYtm; pdkufysKd;p&dwfacs;aiGxkwfacs;
ay;&ef wm0efjzifh aus;&Gmtkyfpkwpfpkudk uRefawmfwm0ef,l
cJh&onf/ uRefawmfu tzGJUacgif;aqmifjzpfonf/ pdkufysKd;a&;
bPf0efxrf;wpfOD;? v,fpdkuf&Sif;0efxrf;wpfOD; (aus;vuf
refae*sm)? ajrwdkif;pma&;wpfOD;? jynfolY&JwyfzGJUrS vHkNcHKa&;
0efxrf; (2) OD; pkpkaygif; (6) OD; jzpfonf/ wm0efusaus;&Gm
tkyfpkBuD;&Sd aus;&Gmwpf&Gmcsif;pDodkY wpf&Gm0ifwpf&Gm xGufoGm;
a&mufMu&onf/ aus;&GmwdkY&Sd Ouú|? tzGJU0if aus;&Gmpma&;
wdkYESifh pDpOfxm;NyD; pm&if;rsm;t& awmifolv,form;wpfOD;
csif;pDudk pdkufysKd;p&dwfaiGaMu;xkwfay;jcif;yif jzpfonf/
aus;&Gmrsm;odkY uRefawmfwdkYtzGJU a&muf&Sd&rnfh aeY&uf
c&D;pOfZ,m;tm; arcsKdUudk ay;xm;onf/ ta&;ay:udpö&yf
rsm; ay:aygufvmyguvnf; tqifajyap&ef xdkuJhodkYyif
ay;xm;aeusjzpfonf/ pae? we*FaEG½kH;ydwf&ufESifh qifpG,f
&GmwGif a&muf&Sdaernfh uRefawmhftwGuf qifpG,f&GmvlowfyGJ
udpöudk txl;odapcsifívnf; arcsKdonf olYtpDtpOfESifhol
tqifajypGm a&muf&SdvmcJhjcif;vnf; jzpfygonf/ wpfaMumif;
vnf; arcsKdESifhtwlwuG vdkufygvmcJhMuaom olESpfOD;rSm
vnf; tdrfeD;csif;aqGrsKd;rsm;vnf;jzpfum ausmif;q&mrav;
ESpfOD;[k od&onf/ *efYa*gNrdKUrS acwåvma&mufcJhaom olwdkY
aqGrsKd;wpfOD;ydkif *spfum;av;udk iSm;&rf;um emrnfausmf
]rdk;aumif;&Gm vQm&Snfq&mawmf (vQmvu©Pm&Sif) BuD;xH
vma&mufzl;ajr§mf&if; qifpG,f&GmodkYvnf; a&mufvmcJhMujcif;
jzpfonf/ *spfum;udk aq;rif;awm&GmBuD;ü xm;&pfcJhum olwdkY
onf qifpG,f&Gmudkrl ajcvsifukef;aMumif;c&D;ESifcJhMujcif;
vnf; jzpfonf/ tm;vHk;u qifpG,f&Gm&Sd aqGrsKd;rsm;ESifhvnf;
awGUMu&efvnf; yg0ifonf/ þwGif arcsKdonf txl;u@
tjzpfESifh Zmwfvrf;tpu ]]om;onfrdcif}}ESifh uRefawmfhtm;
awGUqHkay;jcif;vnf; yg0ifcJhonf/
]]om;onfrdcifum; rlvwef;q&mrjzpf\/ arcsKdwdkY
tm;vHk;ESifhvnf; cifrif\/ q&mrav;onf uRefawmfhudk awGU
qHk&ef xD;vif;NrdKUodkY wpfBudrfvma&mufcJhao;aomfvnf;
uRefawmfu c&D;oGm;aeojzifh rawGUEdkifcJh&yHkudk ajymcJhao;\/
olrtdrfodkY tm;vHk;udktvnfac:cJhojzifh a&mufcJhMu&ao;\/
uRefawmfhtm;vnf; a,mvHkcsnfwpfxnfudk trSwfw&vuf
150 151
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-79
aqmiftjzpf ay;tyfcJhav\/ xifrSwfrxm;cJhaom apwem
onf ,cktcg0,f t&mxifcJh&avNyD[k 0rf;omrd&aom
tjzpfwdkYudk uRefawmfjyefajymif;um ajymrdcJh&ao;avonf/
arcsKdwdkYu qifpG,f&Gm vlBuD;rdbaqGrsKd;rsm;a&m om;
onfrdcif q&mrav;ESifhyg uRefawmfhtm; awGUqHkapum NyD;
jynfhpHkNyD;aemuf qifpG,f&GmrS jyefvnfxGufcGmoGm;cJhMuav
onf/
aMomf... bmaMumifhrsm; uRefawmfhtwGuf onf
avmufxdatmif yg&rDjznfhay;&if; &yfusKd;? &GmusKd;? trsm;
tusKd;? NrdKUe,ftusKd;wdkYtwGuf tzufzufrSm pdwfa&mudk,fyg
ESpfjr§yfum xrf;aqmifBudK;yrf;aeygvdrfh? apwemrsm;pGmESifh
apmifha&Smufapmifhxdef;ay;ygvdrfh/
wu,fwrf;tm;jzifh xD;vif;NrdKUESifh NrdKUe,fwpfckvHk;
ESifhpyfvsOf;NyD; *kPf,lzG,f&mudk *kPf,lcsD;usL;csD;jr§ifhwwfapzdkY
½Iwfcsoifhonfh taMumif;udpöjzpf&yf[lorQwdkYtm;vnf; em;
vnfumvQif tem*wfumvwpfavQmuf a&Smif&Sm;wwfEdkif
MuapzdkY tqdk;tjriftaMumif;w&m;rsm;tm; qifjcifrd&vsuf
rusL;vGefrdMuapzdkY? ZmwdaoG;Zmwdrmeftjynfht0ESifh NrdKUe,f
wpfpkvHk;udk ydkrdkzGHUNzdK;wdk;wufapvdkonfh trsKd;om;a&; trsKd;om;
aoG; cspfMunfpnf;vHk;a&; tm;rmefaoG;wdkYu arcsKdUcE¨mudk,f
xJ0,f ae&mtESHY pD;qif;aejcif; jzpf&ygonf[kvnf; arcsKd
onf uRefawmfhtm; tBudrfBudrfajymcJhzl;onfudk axmufcsifh
rd&jcif;tm;jzifh arcsKdUudk uRefawmf aumufcsufcs&rnfqdkvQif
awmh...
aMomf... av;pm;NyD;&if; av;pm;vmrd&if; av;pm;
vdkYvmaerd&jyefygNyDaum arcsKd&,f...
a&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,f
]]b0qdkwm om,majzmifhjzL;avhr&Sd}} qdkonfhpum;
udk uRefawmfMum;zl;NyD; jzpfygonf/ vlom;wdkYb0 vlwpfOD;?
vlESpfOD;? rdom;pkwpfpkponfwdkY\ pm;0wfaerItpkpkaom b0
oHo&mc&D;vrf;onf tNrJxm0pOf om,mat;csrf;pGm
avQmufvSrf;Mu&onfr[kwfyg/ b0\cvkwfuefoif;
ql;an§mif;ESifh taxGaxGtxpftaighwkdYudk wpfcsdefr[kwf
wpfcsdefcsdefwGif BuHK&qHk&awGUBuHKwwfMu&ygonf/ yef;arGU,m
r[kwfaom ca&mifvrf;udkvnf; avQmufvSrf;wwfMu&yg
onf/
arcsKdESifh uRefawmfonf wpfOD;udkwpfOD; em;vnfrI?
Muifemw&m;rsm; jzi f hom wpfa,mufE Si f hwpfa,muf
taxmuftulay;vsuf az;rpGmaevmcJhMuygonf/ ywf0ef;
usiftjriftm;jzifhrl ]]&nfpm;awGjzpfaeMuNyD}} [k ,lqaeMu
onfudk arcsKda&m uRefawmfyg &dyfpm;odxm;rdMuonfvnf;
jzpfygonf/ ]]ESpfOD;pvHk;[m t&m&SdawGvJjzpfMuavawmh
awmfvJawmfMuygw,f/ aewwfxkdifwwf oGm;wwfvmwwf
&SdMuygw,f/ tm;vHk;uvJ oabmus oabmwlaeMuwm...
aeeJYv a&TeJYjrygyJ}} [kvnf; uRefawmfwkdYESpfOD;om;\ a&SUwGif
a&m aemufuG,fwGifyg ajymqkdaeMuonfudk udk,fwdkifMum;&
152 153
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-80
BuHK&vnf;jzpfMu&ygonf/ wpfcsKdUu ar;vnf; ar;jref;vm
onfrsm;udkvnf; arcsKdBuHKawGU&rnfrSm trSefyif&Sdaeygvdrfh
rnf/ uRefawmfonfvnf; BuHKawGUumvmae&ygonf/
odkYpOfvsuf uRefawmfwkdYESpfOD;om;rSmrl wpfOD;udkwpfOD;
cspfpum;udkrajymjzpfMuao;cJh/ &nf;pm;vnf;rjzpfMuao;cJh/
,if;udk rsm;aomtm;jzifh wkdYu,HkMuvdrfhrnfrxifacs/ arcsKd
onfvnf;aumif;? uRefawmfonfvnf;aumif; tppt&m&m
udk xdef;umodrf;umomvQif aeaeMuygonf/ a&S;uvlBuD;
rdbwkdYajymzl;aom ]]oHk;ESpfoHk;rkd;}} qkdonfh pum;vnf;t&Sdom;
[kyif ajym&rvdkjzpfygonf/ &Hzef&Hcgajymvnf; ajymMu&yg
onf/
uRefawmfhpdwfqE´ESifh oabmt&qkd&ygvQif arwåm
[lonf tpdkiftcJ? t&nftckd;taiGUponhf ½kyf0w¬Kj'yfrIefwkdY
taeuJhodkY MunfhEdkif? jrifEdkif? odEkdifaom t&mr[kwfay/
&ifwGif;qE´\ aphapmfrIaMumifh pdwftm½HkrSapvTwf ydkYvTwf
vkdufaom pdwf\vdIif;rsm;yifjzpfonf[k qkdcsifygonf/
wpfenf;vnf; avmuüapwemonf uHw&m;jzpfay&m
apwemrSefolrsm;\ ESvHk;om;a&;&m tm;xkwfrIonf tNrJ
wapt&mxifavh&Sdygonf/ tvkyfwm0eftay: apwem
xm;ouJhodkY arcsKdUtay:udkvnf; uRefawmfapwemxm;yg
onf/ uRefawmhfapwemxm;rIum;vnf; arcsKduwefbkd;xm;
onfudk uRefawmfodae&ovkd arcsKdonfvnf; wkefYjyef
em;vnfxm;onf[k uRefawmf,lq,HkMunfcsifygonf/
tcspfOD;ESifh tcspfqHk;[laom &ifckefoHwkdYonf &ifcGif
wpfcküqHkrSwftjzpf aysmf0ifpD;arsmcGifh&MuonfqkdygvQif
MumavwaoG; rcH0HhMuonfrSm "r®wmvnf;jzpfonfrkdY xkd
&ifckefoHwkdYtm; Mum;Edkif&rnhfwcsdefonf ra0;vSawmh[lí
vnf; (0g) wpfaeYrSmawmh rvTJraoGBuHKvm&awmhrnf[lí
vnf; arcsKdESifh uRefawmfxifxm;Muygonf/
]]qkdygawmhav...onfodkYaom pdwfrsKd;awGudk,fpD
udk,fpDrSm&SdMuvsufvnf; jzpf? a[mha[mh&rf;&rf;r[kwf/
taysmfBuHpdwfxm;ESihf aemifcgvmaemifaps; wtm;yl;uyf
ZGwftwif;t&,l ydkif;vHk;vkdoabmr&SdMuvdrfhbl;...}} [k
,HkMunf,lqxm;MuonhftwGufaMumifhvnf; a&TuGeftkyf
bk&m;yG JawmfBuD;\ waygif;vjynhfaeYn0,f arcsK dESif h
uRefawmfESp fO D;om; bk&m;zl;a&mufjzpfcJ h Muavonf/
rdef;uav;&Sif\ rdbrsm;uvnf; cGifhay;cJhygonf/
a&S;a[mif;ork dif;0if a&TuGeftkyfbk&m;BuD;um;
NrdKUe,fvHk;qkdif&m bk&m;BuD;vnf;jzpfygonf/ ,ckESpfwGif oHk;csD
yGJygonf/ oHk;csDyGJqkdonfrSm waygif;vqef; (14) &ufaeY
nwGifZmwfyGJujyNyD; vjynhf (15) &ufaeYv,fwGif tNidrfhu
jyay;&um nwGifZmwfyGJBuD;ujy toHk;awmfcH&jcif;udk qkdvkd
ygonf/ wpfe,fvHk;uvnf; bk&m;zl;vmMuavh&Sdojzifh ESpfpOf
vkdvkdyif xkd&ufwkdYwGif pnfpnfum;um;vnf;&SdvSygonf/
yGJawmf&Sd&m bk&m;BuD;ukef;ajruvnf; us,f0ef;vSygonf/
&Gmrsm;rSvmMuaomolwkdY\ EGm;vSnf;tpktzGJUrsm;uvnf; olY
154
155
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-81
tkyfpkESifhol 0dkif;zGJU&SdaeMuygonf/ aps;qkdifwef;wkdYuvnf;
ypönf;awGpHkvifvSonf/ t0wftxnfqkdifwef;rsm;? opfoD;
opfOqkdifwef;rsm;? a'oxGufysm;&nfppfppf? ysm;za,mif;?
oeyfcg;acguf? aq;jrpfaq;Orsm;? v,f,moHk;toHk;taqmif
ypönf;rsm;? uav;upm;p&mypönf;rsm;? pm;aomufqkdifwef;
rsm; ponfjzifhpHkvSonf/
a&TuGeftkyfbk&m; ½kyfyGm;awmfjrwfudkzl;onf/ xD;vif;
NrdKU\wpfckwnf;aom bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;jzpfaom
]]r*Fvmausmif;}} ausmif;wkdufq&mawmfBuD; t&Siftm'dpö0Ho
udk OD;csuefawmhonf/ oifhawmf&m rvSrf;rurf;wGif
uRefawmfESifhtwlvmcJhol arcsKdUtm;vnf; q&mawmfBuD;u
jrifonf/ arcsKdUudkawmh txl;ajymp&mrvdk? q&mawmfBuD;u
odNyD;om;jzpfonf/ uRefawmfhtm;vnf; q&mawmfBuD;u
cifonf/ bmoma&;ESifh pyfvsOf;í uRefawmfaqmif&Gufay;cJh
rIrsm;udk q&mawmfBuD;uodonf/ NrdKUe,ftwGif; oHCm*kdPf;
aygif;pHk tpnf;ta0;wGif uRefawmfuo,f,lydkYaqmifa&;
aumfrwDwm0efudk,lum wpfe,fvHk;&SdyifhoHCm oHCmawmf
taygif;udk BudKydkYaqmif&Gufay;&onf/ armfawmfum;vrf;ray:
&Sd &Gmrsm;teuf pk&yftjzpfowfrSwfxm;&Sdonhf &GmwkdYxH
armfawmfum;BuD;rsm;jzifh udk,ffwkdifta&mufoGm;um apmifhBudK
&-qGrf;uGrf;udpörsm; tqifajyatmifpDpOfay;&? a0,sm0pö
udpö&yfrsm;udk aqmif&Gufay;&onf/ vpf[mrIr&Sd&avatmif
xrf;aqmif&onfESifh xD;vif;NrdKUwGif&SdaepOf vjynhfvuG,f
tcgBuD;&ufBuD;rsm;0,f ausmif;BuD;odkY Oykofapmifha&mufae
Muvnf;jzpfonf/ tv’myov’mypum;rsm;udkvnf; ausmif;
BuD;ay:rSm q&mawmfBuD;ESifh teD;uyfaqG;aEG;ajymMum;aeus
vnf;jzpf&avonf/ Mumvmawmh q&mawmfBuD;u uRefawmfh
udk ]]&efukefom;'um}} [k trSwfonmjyKum ac:awmhonf
udk bk&m;BuD;a*gyuvlBuD;awGyif odaecJhMuNyD;vnf;jzpfav
onf/
]]&efukefom;'um...'DNrdKUav;rSm taeMumvm
awmh bkef;BuD;u ]]yg&rD}} qkdwJhpum;udk owd&rd&JU? yg&rDqkdwm
&,ljcif;? odrf;ydkufjcif;r[kwfzl;? pGefYvTwfjcif;? ay;qyfjcif;jzifh
om wnfaqmuf&wmuG,fh...jrifhjrwfolwkdY&JUtvkyfyJuG,fh
...}}
avmurSm jrifhzkdYqdkwmuawmh odwfcufvSwmr[kwf
aybl;/ BudK;pm;zkdYeJY yg;eyfzkdYomvkdwm? jrwfzkdYuawmh eJeJcuf
w,f/ ½dk;om;jzLpifajzmifhrwfzdkYvkdw,f/ tJonhfpdwfxm;? qE
rGefeJY ay;qyfvkdwJh ESvHk;om;&SdrS wpfOD;wnf;BuD;yGm;aumif;pm;
a&;xuf 0ef;usifeJYavmuudk aumif;usKd;jyKzkdYvkdtyfvSayw,f
uG,fh.../
&efukefom; 'umav;taMumif;u bkef;BuD;xHa&muf
ouGJU/ 'umav;u awmf&Smygw,f/ 'DNrdKUe,fav;&JU tusKd;udk
jznfhpGrf;ay;ouG,f/ trsm;tusKd; xufoefolayudk;/ tJ...
jrpfwkdYobm0 jrifh&muae edrfh&mudkpD;qif;w,fqkdw,f/ vlY
obm0usawmh edrfh&mrS jrifh&modkYwufvSrf;EdkifbkdYjzpfw,fuGJU/
156
157
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-82
avmuBuD;udk tvSqifEkdifbkdY/ vlom;awG&JU vkdtyfrIpdwfqE´
awGudk b0awGudkjyifbkdYu bkef;BuD;ajymjycJhwJh yg&rD&SdOD;rSuGJU
...'grS b0awGjrifh&rSmuGJU.../
wpfcsKdUu trdtzqkdwm bmvJvdkYar;&if rajzwwf
Mubl;/ bkef;BuD;u&Sif;jyodap&w,f/ trdqkdwm &ifüjzpfaom
om;orD;udkjrwfEdk;wwfwJhaMumifhvkdY/ tzqkdwmu om;orD;
ukd apmifha&SmufwwfwmaMumifhvkdY odap&w,f/
tif;...'dkYawG jrefrmjynfBuD;&JUAk'¨bmom omoem
udkxGef;yatmif pwifcJhwJhyk*HaejynfawmfBuD;umvu &[ef;
awmfwpfyg;jzpfwJh yk*¾dKvfjrwf &Sift&[HudkodMuwmrsKd;omrsm;
w,f/ &Sift&[H&JU emrtrnf&if; &Sif"r®'óDqkdwmudk rod
Muaybl;r[kwfvm;/
a[m [dk 'umrav;u bkef;BuD;udkajymzl;awmh
bkef;BuD;odxm;cJh&w,f/ 'D&efukef'umav;u a,mwkdYXmae
taMumif;udk azmfxkwfcsifol? awmifom;awGudk avhvmum
trsm;jynfolwkdYxH wifjycsifol? xD;vif;NrdKUav;udk *kPfwifh
atmifazmfaqmifcsifol qkdayw,fudk;/ aumif;ygay&JUuG,f/
yg&rDqkdwmuvJ jznfhrSjynhfwmuGJU/ aemufacs;
(EGm;acs;) uaygufwJhBuHvJcsKdw,f/ trdIufxJu&wJh a&TvJ
aumif;w,f/ EGHxJuaygufwJh Mumyef;vJarT;jraewmyJqkdawmh
tcsif;csif;xdef;odrf;apmifha&Smufvsuf ulnDaqmif&GufMu
wwfapuG,faemf/ 'umav;? 'umrav;wkdY om"k...om"k
...om"k...om"kuG,f/
q&mawmfBuD;u NyHK;NyHK;BuD;ESifh Mo0g'xl;awGudk pdwfyg
vufygajymcJhonf/ uRefawmfwkdYvnf; bk&m;BuD;a*gyutzGJU
0ifwkdYteuf OD;av;OD;atmifodef;xHarSmufü bk&m;BuD;\
vdktyfaomjyKjyifrIrsm;twGuf tvSLawmfaiGvSL'g;ay;tyfcJh
Muonf/ a*gyuvlBuD;rif;rsm;uvnf; 0rf;ajrmufpGmESifh
uRefawmfwkdYESpfa,muftm; qkawGtrsm;BuD;ay;cJhMuao;av
onf/ uRefawmfudk,fwkdifyifvQif raeYnu tvSLawmfaiG
vufcHjzwfydkif;ay;aom þtzGJU þ0dkif;wkdYwGifwm0efuscJhao;
ygonf/ þbk&m;BuD;udpöü rlvuwnf;uyif NrdKUe,ftmPm
ydkiftzGJUtpnf;rS yk*¾dKvfrsm;? NrdKUrdNrdKUzrsm;? NrdKUe,fXmeqkdif&m
tBuD;tuJrsm;? a*gyutzGJU0ifrsm;? yGJawmfatmifatmif
jrifjrif pnfpnfum;um;jzpfajrmufapa&; aysmfyGJ&TifyGJusif;y
a&;aumfrwDrsm;? bk&m;zl;? bk&m;yGJvmolrsm;twGuf usef;rm
a&;aq;cef;? yGJawmfvHkNcHKa&;? bk&m;BuD;odkY<ua&mufvmMu
onhf q&mawmf oHCmawmftaygif;twGuf a0,sm0pötzGJU
rsm;...ponfwkdYrSmtm;vHk; nd§nd§EIdif;EdIif;ESifh pkpnf;nDnGwf
umomvQif usif;yaqmif&Gufjcif;vnf; jzpf&ayonf/
pkaygif;nDnGwfrIjzifh oHCmawmfrsm;wnf;ckdem;ae&ef Z&yf
(17) aqmif? bk&m;vlBuD;rsm;wJwef;? tkyfcsKyfolXmeBuD;uJ
rsm;twGuf tkyfcsKyfa&;wJwef;? vQyfppfrD;ay;pufpuf½Hk?
a&csrf;pif tp&Sdonfjzifhvnf; &Sdaeayonf/
bk&m;BuD;tm½HkcHtaqmuftOD;rS arcsKdeJY uRefawmf
xGufvmcJhMuum ajrmufzufapmif;wef;u (18
?
) aytjrifh&Sdj
158
159
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-83
jcaoFhBuD;ESpfpD;&Sd&mqD avQmufvSrf;jzpfMuonf/ yHkawmifyHknm
&yf0ef; a,mwkdYa'oum; ajrjyefYrSmvkdr[kwf/ xD;vif;ajrrSm
aqmif;ESif;jrLawGua0qJ/ waygif;v[lonf vrsm;xJwGif
tom,mqHk;v[k qkdxm;onfhtavsmuf waygif;vjynhf
nvrif; BuD;\ xdefxde fomaeaom va&mifatmuf
rkd;atmufajrjyifonf vSyvGef;aeonf/ [dk;ta0;rS jymvJh
oG,fwef;aeaom yHknmawmifpOfwef;ESifh taemufbuf&Sd
csif;½dk;rawmifwef;jrifhwkdYtm; vSrf;jrifae&onf/ awmifpOf
awmwef;rsm;u teD;av;wGifwnf&SdaeonfrkdY xkdt&yfa'o
qDrS wkdufcwfvmaomavwGif tifMuif;yef;&eHYwkdYukd&ae
onf/ tifMuif;yef;&eHYwkdYu BudKifavsmufysHUoif;arT;NyD;&if;
arT;&if;jzpfaeavonf/
]]om,mvGef;aevkdufwm arcsKd&,f...}}[k bk&m;
BuD;\vQyfppfrD;a&mif? va&mifatmuf0,f vrf;avQmufae
Mu&if;u uRefawmfajymrdcJhonf/ ajym&if;u arcsKdUudkapmif;
iJhumMunhfrdcJhonf/ ]]vSaevkdufwm}} [k olYudkuRefawmfajym
csifaerd&onf/ odkYayr,fh rajymjzpfcJh? olYrsufESmav;u
odyfMunfvifaerI r&Sdovkdjzpfeonf/ avQmufvSrf;vmMu&if;
u jcaoFhBuD;wkdYteD;a&mufvkdYvmonf/ cg;v,fcefYomom
nmbufapmif;wef;bufü &yfjzpfMuonf/
arcsKdonf apmif;wef;wGif&yfaeMu&mrS xD;vif;NrdKUqD
arQmfMunhf&if;u rodromoufjyif;csoHudk uRefawmfMum;vm
cJh&&if;u olpum;pwifajymvmcJhonf/
]]pdwfxJrSm rMunfrvifjzpfvmae&rIav;awGu b0
&JUtwm;tqD;ozG,frsm; jzpfvmavrvm; OD;&J&,f...
jyóemwpf&yfvdkY jrifvmcJhNyDqkd&if wpfa,mufcsif;yJjzpfjzpf?
wpfpkwpfzGJUtaeeJYjzpfjzpf aygif;pkqHkpnf;aqG;aEG;MuygrS
oifhjrwfrIudk&aprSmygyJ/ trdIufup jyó'frD;avmifqkdwm
owdayghavsmhrI? trIrJhtrSwfrJhvkdufavsmumaerIwkdYu pwif
wmvJjzpfr,faemf OD;&J/ jzpfEkdifajct&if;cHvkdYvJ qkd&r,fxifyg
&JU...}}
vQKdU0SufEkdifvGef;tm;BuD;ol wpfa,muf&,fvkd YvJ
tjypfrqkdom? tjypfrqkd&ufygbl;/ NidKjiifrd&w,fvkdYvJ ajymbkdY
roifhawmfbl;xifyg&JUav...arcsKduawmh xdefcsefrxm;
wwfbl;qdkygawmh? xm;ygav...OD;&J&JU &efukefowif;awGu
trSefyJvm;vkdY arcsKdrar;&ufygbl;/ OD;&Judk arcsKdtjrifrrSm;
apcsifbl;/ axhaighajymqkdMu&r,fholawGrS r[kwfwmyJav...
vkdYcH,lxm;rdawmhvJ cufom;vm;...
OD;&JqkdwJh udk,fhq&morm;udk,Hkw,f/ udk,fh&JUq&m
wpfa,muftaeeJYvJ OD;&Judkav;pm;rd&ovdk trsm;tcsKd;?
NrdKUe,ftusKd; rkd;csKyfae0ifxdawmif rem;r&yf &THxJAGufxJ
aeylrk d;&Gmra&Smif wpfawmifwufqif; wpfawmeif;vkd Y
wpf&Gmcsif;pDudk tvDvDtcgcgoGm;cJh? wm0efxrf;&GufcJhwJholyJrkdY
ydkvkdYav;pm;rdygw,f/
a,me,fawm&yf awmiftxyfxyfrSm om;&JtEÅ&m,f
awGuvJ rao;vSbl;/ aMumuf&GHUxdwfvefYzG,f usm;[def;oHeJY
0Howå0gwkdYeJY yufyif;wkd;rdwJh vlawGawmif&SdaeBuHKaeMuwm
160 161
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-84
awmif &Sdao;ayr,hf wm0ef,l&&mt&yfa'oawGqD rnnf;
rnLoGm;cJhavwJh OD;&Jukd arcsKdqdk;vJpdk;&drfrdw,f...csD;usL;vJ
csD;usL;rdygw,f/ awmawGawmifawGeJY tuRrf;w0ifr&SdvSwJh
&efukefom;...NyD;awmh tppt&m&mudk raMumifhrusaeEkdif
oljzpfygvsufeJY qkdawmhvJ ydkNyD;tHhMoaerd&ygw,f...trSefyg/
trSefawmh NrdKUe,f&JUXmewpfcku tBuD;tuJwpfOD;
[m olYvufatmuf0efxrf; i,fom;wpfa,mufudk trdefY
wm0efeJY ckdif;apcGifh&SdolayyJ/ NrdKUe,fOD;pD;rSL;uJhodkY tvm;wl
wm0ef,lEdkif&r,fh 'k-NrdKUe,fOD;pD;rSL;udk apvTwfoifhwmyJ
r[kwfvm;/ cufcJMurf;wrf;wJh rkd;wGif;umv rkd;awGavawG
a&awGeJY rkd;arSmifarSmifawmifBudKawmifMum; awmvrf;?
jzwfvrf;udk qifoGm;&mvrf;udk vkduftyifyef; tepfemcHum
oGm;a&mufaqmif&Gufolu arcsKdUq&m? arcsKdUtwGuf tepf
emcHay;oltjzpftrsm;uvJ jrifMuovkd arcsKdvJ tNrJjrifygw,f
q&m...}}
q&mhqE´eJY q&mç &nf&G,fcsufrsm;pGmeJY 'DNrdKUav;udk
ajymif;a&TUcJh? a&mufvmcJhq&moGm;vmaexdkif vkyfudkifBudK;yrf;
rIawG[m tem*wfxD;vif;NrdKUe,fav;twGuf tzufzufu
zGHUNzdK;wdk;wufvmap&if; trsm;jynfolawG od&Sdxif&Sm;vmEdkif
&avatmif apwemtjynfheJY xm;&Sdaqmif&GufEdkifwmudkvJ
arcsKdtxl;yJ0rf;ajrmufrdygw,f/
q&mpdwf0ifpm;wmu udk,fh&JUXmeav;wpfcktwGuf
omru NrdKUe,fwpfckvHk; yPm&zdkY tjrifus,fus,feJY BudK;pm;
aewmyJ r[kwfvm;... arcsKd q&mhudkjrifwJh tjrifu rSm;
vdrfhr,fvdkY vHk;vHk;rxifbl;/ q&m[m vkyfief;wpfck b0wpfck
udk wdkufyGJwpfckckyrmES,ftav;xm;? oabmxm;wmuvm;/
auo&mZmjcaoFhrif;wdkYvdkyJ qdkygawmh/ owå0gwpfaumifudk
ao;w,f? i,fw,f? BuD;w,f&,fvdkY rcGJjcm;? olYcGeftm;udk
wpforwfwnf;xm;NyD; vuf&zrf;tkyfodrf;ydkufwwfwmrsKd;
yg/
'Dawmh...q&m[m a'gifh (axmifh) aphatmifjyifNyD;
rS wkdufyGJudkwm0efxrf;aqmifwwfolyJvkdY arcsKdjrifw,f...
q&mhukdb,fawmhrS txifrrSm;bl;/ tjrifroefYrjzpfbl;qkd
wmudk,Hkygq&m.../
]]xm;ygawmhav...q&mhtwGufMum;&wJhowif; u
q&mhudk,fa&;udk,fwmrdkY arcsKdrar;&ufwmtrSefygyJ/ q&m
ajymrS uRefrarcsKdem;axmifyg& odyg&ap/ q&murajym
oí uRefrr,HkMunfrjzpfygbl;qdkwmudkawmh q&modapcsif
ygw,fq&m...arcsKdUpum;awGvJ awmfawmf&SnfoGm;cJh&
w,faemf...}}
arcsKdonf pum;<u,fonf/ t&m&mudkcsifhcsifhcsdefcsdef
awG;awG;qq pOf;pm;ajz&Sif;wwfol[kvnf; uRefawmfjrif
onf/ olYtawG;tjrifwkdYu rSm;cJvSonfjzpfí uRefawmfarcsKdU
tm; b,fawmhrSvnf; rvSnhfpm;cJh? rvSnfhpm;csif? rvSnhfpm;
&uf/ olaxmufjyajymqkdcJhjcif;rsm;aMumifhvnf; &Hzef&Hcg
tyef;ajzwD;cwf pm;aomuf0kdif;udkqifETJMu&onhf tcgrsm;
162 163
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-85
rSmyifvQif awmfoifh½HkqkdouJhodkY usifhBuHcJhjzpfonf/ onfvkdyGJ
rsKd;awGBuHKvmcJh&wkdif;vnf; aemufwpfaeYqkdvQif arcsKdUudkjyef
ajymjyjzpfonf/ rvdrfnm? xdefcsefírxm;/ jyóemrrnf
apumrl odu©mudkrxdckdufapvkdaom arcsKdUoabmqE´tm;
uRefawmfav;pm;vkdufemjzpf&jcif;[kvnf; qkd&rnfyifjzpfyg
onf/
rnfodkYqkdap? arcsKdonf vlY*kPfodu©m? vlYwefbkd;udk
enf;enf;av;rS tnd§K;EGrf;rcHapvkdjcif; pdwf&if;&Sdonfukd
uRefawmfuod&onhftwGufvnf; olYudkaus;Zl;wifrd&yg
onf/ ywåjrm;ta&mifrrSdefatmif tusKd;aqmifum awmufy
&Tef;jrapol[kvnf; tpOftNrJjrifwm;rd&ygonf/ bmyJjzpfjzpf
,cktcsdefonf arcsKdajymvmcJhavaom pum;rsm;twGuf
olodap&ef yGifhyGifhvif;vif; &Sif;vif;ajymjyay;&rnf/ wu,fh
trSefukd odxm;apoifhNyD[kvnf; uRefawmfqHk;jzwfvmrd&yg
onf/
rnfodkYqkdap? arcsKdonf vlY*kPfodu©m? vlYwefbkd;udk
enf;enf;av;rS tnd§K;EGrf;rcHapvdkjcif; pdwf&if;&Sdonfudk
uRefawmfuod&onhftwGufvnf; olYudkaus;Zl;wif&ygonf/
ywåjrm;ta&mifrrSdefatmif tusKd;aqmifum awmufy&Tef;jr
apol[kvnf; tpOftNrJjrifwm;rd&ygonf/ bmyJjzpfjzpf ,ck
tcsdefonf arcsKdajymcJhavaompum;rsm;twGuf olodap&ef
yGifhyGifhvif;vif;&Sif;vif;ajymjyay;&rnf/ wu,fhtrSefudk
odxm;apoifhNyD[kvnf; uRefawmfqHk;jzwfvmrd&ygonf/
xdkodk YqHk;jzwfvmrd&avmufatmif jzpfvm&jcif;
uvnf; tHhMop&mvdkjzpfvmaejcif;aMumifhyifjzpf&onf/
uHMur®mu wkdufqkdifvGef;vSonf[lí ajym&awmhrnfomjzpf
awmhonf/ uRefawmfowif;tjyif arcsKdUowif;uvnf; ck
wavmav;wGifyif ysHUESHUvmcJhonfudk uRefawmfMum;ae&
onf/ wpfcsdefwnf;rSmvkdvkdyif oufa&mufvmcJh&avaom
owif;ESpf&yfrSmvnf; xl;xl;qef;qef;vkdjzpfaerd&onfu
awmhtrSef/
uRefawmfhowif;uawmh v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;
q&m0if;&efukefujyefvmcJhNyD;onfhaemufwGif jzpfvmcJh&
onf/ nDtpfukdt&if;yrmES,f cifrifpdwfxm;jzifh pwifum
]]ab;wD;}} vmcJ h jcif;vnf;jzpfygonf/ q&m0if;BuD;u
tifrwef pç wwf? aemufç wwfonf/ twnfyJvkdvkd? &,f
p&mjzpfap&atmifyJvkdvkdESifh pç ae? aemufç aeMu/ uRefawmhf
tay:oHa,mZofxm;vGef;&wmaMumifhvnf; jzpf&onf/
olu arcsKdESifh uRefawmfhudk&nf;pm;awGjzpf? cspfolawGjzpfum
b0vufwGJazmfjzpfapcsifvSonf/ tvGefvSyrGef&nfum
usufoa&&SdvS cspfpzG,faumif;vSavaom arcsK dUtm;
uRefawmfu&,lydkifqkdifoifhaeNyD[k cPcPyifajymavh&SdNyD;
jrefjrefeD;pyfoGm;apcsifoljzpfonf/ ,ckq&m0if;BuD;u Xme
vnf;ul;ajymif;awmhrnf/ xD;vif;NrdKUav;rSvnf; rMumrDwGif
ajymif;a&TUoGm;&awmhrnfrkdY arcsKdESifh uRefawmfhtm; ab;wD;
umzefwD;aeonfvnf;jzpfonf[k ajym&awmhrnfomjzpf
164
165
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-86
avonf/ usef&pfarcsKdjzpfaeOD;rnf[kvnf; qkdwwfao;
onf/
q&m0if;BuD;u uRefawmfhrSm&efukefwGif &nf&G,fol
&SdaeNyDvdkvkd...q&m0efrav;ESifh oHa,mZOf&SdaeMuovkdvkd
uRefawmhf0efxrf;pma&;rav; &D&Darwkd Y ukda0vif;wkd Yudk
aemufawmufawmufpum;ESifh &nf&G,fcsuf&Sd&Sd ajymcJhjcif;
vnf;jzpfEdkifonf/ xkdonfrS pwifum ,ckvkdarcsKdu pum;
t&SnfBuD;ajymvmcJhjcif;[k uRefawmf,lqjzpfygonf/
]]&efukefowif;qkdwmeJY pyfvsOf;NyD; ajymcsifw,f
arcsKd/ ukd,fhnDrav;eJY taMumif;taygif;oifhaewJh q&m0ef
rav;wpfa,muf&Sdw,f/ olrMum;rjrifEkdifwJh ae&ma&mufae
wJh udk,furdef;uav;wkdY&JU £a`E´eJY *kPfodu©mukd wefbkd;xm;
pGmeJY oljrifEkdifrS r[kwfwmbJqkdNyD; r[kwfwrf;w&m; vdrfvnf
pum;vJrajymcsifygbl;arcsKd...}}
q&m0efrav;eJY udk,feJYu bmrSjzpfao;wmr[kwf
zl;/ oluukd,fhxuf (2) ESpfausmfi,fw,f/ i,fpOfu udk,fh
nDrav;eJY wpfausmif;wnf; wpfwef;wnf;twl? aq;wuúodkvf
&MuawmhvJ twlwljzpfMuw,f/ ESpftdrfhwpftdrf oabmrsKd;
0ifxGufoGm;vmaexkdifwmrsKd;jzpf&w,f/ ESpfzufrdbwkdYtae
eJYuawmh om;ay;orD;,loabm vHk;0r&Sdao;wmtrSefygyJ/
a&&SnfrSmawmh zdwfjcif;zdwf udk,fhtdwfwJzdwfapcsifwmrsKd;
awmh rdbawGrSm&Sdcsif&SdaeMurSmayghav...olYrdbudk,fhrdb
awGqkdwmuvJ acwfynmwwfawGyJqkdawmh olwkdYajymwwf
MuwJhpum;uvJ ]]Avig;wefeJYvJjynhfpHkcJhMuNyDyJ...vli,fawG
b0aumif;qkd;ESpfwef a0zefydkif;jcm;wwfMuNyDrkdY olwkdYb0c&D;
olwkdYvGwfvyfpGm zefwD;avQmufvSrf;Muygvdrfhr,f}} vdkYom
oabmaygufxm;MuNyD;om;yJaygh...}}
xm;ygawmhav...tJonhf q&m0efrav;u
wpfrsKd;yJarcsKd&JU/ olu xkdif0rfaoG;enf;enf;ygav&JU? olwkdY
aqGrsKd;BuD;awG tajccsaexkdifaewJh xkdif0rfEkdifiHudk tawmf
oGm;csifaeyHk&w,f? [dkrSmyJtvkyfvkyfcsifaewmeJY [kdudkyJ
txifBuD;aewmrsKd;jzpfaeav&JU/
at;av...udk,fuawh rsKd;cspfpdwf"mwf&ifoef
jrifhrm;wJholvkdYyJ qkd&rvm;...Zmwd ykn *kPfrmevdkYyJajym
&r,fxifyg&JU? olYudkcifrifpdwfuvGJNyD; udk,fhb0wpfavQmuf
vHk;&JU vufwGJMuifemazmftjzpfeJYawmh rjzpfEdkifwmtrSefyJ/
oleJY ukd,fbmpum;rS rajymxm;Muao;ovkd udk,hfpdwfqE´
uvJ qefYusifzufawmh r[kwfao;ayr,fh uGJvGJaewmawmh
trSefyJaygh...trkef;w&m;awmh olYtay:r&SdEdkifwmrSefay
r,fh cspfarwåmusawmhvJ ESif;tyfjcif;rjyKEkdifbl;.../
'gaMumifh OD;&Jzufuawmh&Sif;NyD...&Sif;ygonfvkdY
arcsKdwpfOD;wnf;udk tpOD;qHk;&Sif;jyajymjzpfrd&jcif;yJygav/
]]q&mhb0udk pyfpkw,f? pGufzufw,fvkdYawmh rxif
vkdufygeJY q&m/ wpfcsKdUvlawGu arcsKdUudkajymvmMuwJh pum;
awGt& r[kwfrrSefwmqkd&ifvJ oJoJuGJuGJodEdkifMuapbdkYtwGuf
arcsKdwkdYuq&mhtay: tumtuG,fay;Mu&rSmyJaygh...}}
166
167
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-87
*kPfodu©mqkdwm taumiftxnfr&Sdayr,fh usqif;
oGm;&if jyeftzwfq,fvdkY vG,fulwmrsKd;rS r[kwfwm? olY
pGrf;tm;uBuD;rm;vSygw,f/ ]]EIwfaMumifhaMu vufaMumifh
ao}} qkdwmvJ&Sdw,fr[kwfvm;/ toHaMumifhzm;ao rjzpf
apvkdrkdY q&mh&JUemrnf*kPfowif;aumif;[m jzpfEkdif&if r[m
pBuFm0VmwHwkdif;xdatmif ysHUESHUoufa&mufoGm;apcsifwJh qE
rsKd;eJYvJ arcsKdajymjzpf&wmyg/ oabmxm;BuD;wwfwJhq&mu
arcsKdrsm;em;vnfrIwpfpHkwpf&m rSm;,Gif;w,fvdkY ,lqcJhrd&if
vJ cGifhvTwfay;wwfrSmygaemf...}}
]]aumif;ygNyD arcsKd&,f/ q&mhtaeeJYuawmh trSef
wu,fpnf;rusKd; pnf;razmufcJhbl;qkdwmudk ckvkdajymjyjzpf&
wmuvJ ukd,fhudk,fudk,HkMunfEkdif&atmif oHo,uif;uif;eJY
aeaejcif;ygyJ onfpdwfrsKd;eJYyJ udk,fhb0tem*wfrSm cspfjcif;
arwåmtjynhfygwJholwpfa,mufeJY wpfoufwmaysmf&TifMunfEl;
csrf;ajrU&r,fh tcspftdrfuav;wpfckudk wnfaqmufoGm;Ekdif
zdkY &nf&G,fBudK;pm;aeqJygav...}}
onfpum;udk uRefawmfajymcJhjcif;ESifh wpfqufwnf;
oufjyif;&Snfudk rIwfxkwfrd&vsuf&SdcJhonf/ ,if;udk arcsKd
jrifoGm;odoGm;cJhonf/ pum;qkdvmcJhonf/
]]arcsKdtar;xlcJhovkd jzpf&vkdY OD;&JajzqkdcJh&NyD; tvkd
rusjzpfrd&vdkYyJvm; q&m&,f...oufjyif;&Snfudk rIwfxkwf
rsufESmawmfBuD;uvJ ykyfokd;ovkdvkdjzpfoGm;ovdkyJ...}}
]]tif;...ykyf&ifay: [kwf&ifausmf...wJh? ausmif;
q&muawmfjzpfawmhr,fqdkvm;? ukefonfyGJpm;BuD;&JU acR;r
jzpfawmhr,fvJ Mum;rd&&JU? ckwavmav;rSm owif;ysHUaewm
...}}
odkYuvdkajymaeqJ pum;pyiftqHk;rowf&ao;...
]]q&maemf...arcsKdUudkr,HkrMunfeJYrsm;? ajym&uf
vkdufwm q&m&,f...}}
]]aMomf...arcsKd&,f... q&mu r,HkMunfvdkYrS
ajymrSrajym&ao;wm? arcsKduom ajymjyvmrS OD;&Jod&rSmyJ
Opöm? OD;&Ju udk,fuajymwmxuf olrsm;u ajymwmudk OD;pm;
ay; em;axmifwwfwJhtavhrsm;wJholrsKd;av...}}
]]aumif;ygNyDq&m&,f...&efukefom; &efukefolawG
vdk pum;udk tqifwefqmaumif;aumif;eJY rajymwwfolu
arcsKdyg? axhwmawmh r[kwfzl;aemfq&m...arcsKduawmh
awmNrdKUolvdkYyJ ajymyg&apawmh...ajymp&mwnfhwnfhyJ ajym
csifwwfwm...rsKd;qdkawmh...}}
&Sif;&Sif;yJ ajymjzpf&NyD/ [kdbufe,fu bDtD;'DbGJU&
q&mwpfa,mufygyJq&m/ NyD;cJhwJh oHk;av;&ufavmufuyJ
xD;vif;udk a&mufvmw,f/ tdrfrSmwnf;cdkoGm;cJhw,f/ olYrdb
eJY uRefrrdbrsm;uvJ wpfzufwpfvrf;u ta&mif;t0,fvkyf
ief;eJY qufEG,faeMuolawGvJ jzpfMuw,f/ olu arcsKdUrdb
awGqDvm&mrSm &nf&G,fcsufawGu wpfckxJ r[kwfbl;/ olY
rdbrsm;vkyfief;udpöu ygvmcJhovdk arcsKdUudk tMuifempum;
awG vmajymwm/ wpfpcef;jyefxvmjyefwmyJvdkY ajym&rSmyg
168
169
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-88
yJ q&m&,f... wpfcsdefu wuúodkvfausmif;aeb0udk jyefp
&jyefOD;r,fq&m...
arcsKdpD;yGm;a&;wuúokdvfausmif;olb0? oluvJ ynma&;
wuúodkvfausmif;om;b0? arcsKdeJYwpfcef;wnf;twlae olwdkY
NrdKUoludktrSDjyKNyD; oluarcsKdwkdYtaqmifudk cPcPa&mufvdkY
vmw,f/ arcsKdUudkvJ ta&mw0ifvkyfNyD; &nf;pm;pmay;cJhzl;
w,f/ arcsKduawmhtwlae oli,fcsif;eJYvJ rsufESmrysufcsif?
wpfOD;eJY wpfOD;vJ rpdrf;um;csifwmaMumifh jyefvnfvkdYpum;
ajymcJh&w,f/ 'DvdkcspfwJhpdwfrsKd;awG&SdzkdYxuf udk,fhrdbudk,fhNrdKU
udk,fXmaerSmtvkyftudkif &mxl;wpfckeJYaexkdifoGm;EkdifzdkYudk
om tav;txm;qHk;jzpfae&ao;w,f/ tcspfvrf;c&D;udk
ravQmufvSrf;csifao;bl;/ cifrifwJhpdwfrsKd;yJxm;Edkifao;w,f
vdkY ol&JUurf;vrf;vmrIudk pum;jyefajymjzpfcJh&w,faygh.../
jzpfcsifawmh olYrdbrsm;eJY arcsKdUrdbrsm;eJYu wpfzuf
wpfvrf;u pD;yGm;a&;vkyfief;t& oduRrf;qufoG,fvmMu
jcif;u tpjyKNyD; aemufxyfwpfzef arcsKdUukdBuH&G,fvmjyefcJh
wm? azazararwdkYuvJ olYowif;udkMum;xm;NyD;om;? olpmjy
wJhausmif;u q&mrav;wpfa,mufeJyu bmvkdvkd? ydkum
0dkif;uvJ xkdifwwfao;? xef;&nft&ufuav;wjrjreJYvlyJ
ukefonfyGJpm;om;rdkYvdkY ajym&rvm;yJ? pum;tajymav;eJY
qufqHa&;uaumif;ovdkvkd 'gayr,fh a,musfm;pum;r[kwf
bl; q&m&JU? rdef;rvdkrdef;r&oabm&SdowJh/ 'ghaMumifhvJyJ [kd
q&mrav;eJY cGmNyJoGm;Muw,fqkdav;yJ/ vlysKdawmhvlysKd
vlvGwfygyJ...wu,fwrf;awmh aumif;owif;ur&SdvSygbl;
q&m&,f...rdbawGeJY qufpyfywfoufNyD; rvdrfhwpfywfeJY
vlBuD;csif;oabmwlay;Muzdk Y ajcvSrf;vmvSrf;wm? 'gudk
b,fub,fvkdjzpfvm&w,f rajymcsifawmhygbl;/ owif;u
jyefYcJh&awmhw,fqkdygawmh/ olvma&mufcJhwmudk {nhf0wf
ausyGefay;cJhwJh azazararwkdYuvJ aemifudkqifjcifEdkif&av
atmif pum;vSpf[cJhw,f/ arcsKdUararuyJ ajymvkdufowJh
...arcsKdUoabmqE´rygbJ tdrfaxmifwpfckudk rwnf
aqmufcsifbl;/ bGJU&ynmwwfawGyJrkdY ESpfOD;om;cspfrdaeMuyg
NyDqdkcJh&if rdbpHknDeJY vma&mufNyD; aphpyfaMumif;vrf;awmif;
&rf;ygvkdYajymvkdufowJhav at;a&m.../
arcsKduvJajymjzpfatmifajymvkdufw,f...tcif
rifrysufomvmzkdYBudK;pm;yg...aemufxyf&nf;pm;pum;ajym
zdkY vHk;0rBudK;pm;ygeJYawmhvkdYaygh/
uJ...arcsKdUowif;uawmh &Sif;&Sif;yJaemf q&m...
wu,fygq&m&,f...udk,fhcspf&r,fholeJY MuifazmfMuifzuf
tjzpfb0wpfckudk avQmufvSrf;Mu&r,fhc&D;vrf;rSm olvJ&if
udk,fuwl? udk,fvJ&ifolu uxlrwfr,fhpdwfxm;rsKd;eJYom
oGm;csifwm? pdwfwludk,fwlb0rsKd;eJY vlrsKd;udkom b0qufwkdif;
qHkqnf;csifrdygw,f/
b0qufwkdif; qufwkdif;qHkpnf;vkd&if armifr,fESpfOD;
[m wlrQaomo'gw&m;&Sd&r,f? wlrQaomoDvw&m;&Sd&r,f?
wlrQaom pGefYBuJrI&Sd&r,f? wlrQaomtodÓPfynm&Sd&r,f
170
171
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-89
vdkY xD;vif;NrdKu? r*Fvmausmif;wkdufq&mawmfBuD;u [dk
wavmav;uyJ arcsKdUudkrdefYcJhzl;ao;w,fav/
arcsKdu rdef;rom;qkdawmhvJ q&mr&,f...razmuf
jyefwJhopöm&,f? vHkNcHKNrJckdifwJh arwåmuGef&uf&,frsKd;eJYom
om;a&Ttkd;xrf;vmwJhtjzpfudk ydkifqkdif&&if; olY&ifrSmaysmfydkuf
yg&apvkd Y qkd&rSmygyJav/ qkawmif;jynhf0vSapw,fvdk Y
emrnfausmfwJh 'Dua&TuGeftkyfbk&m; a&TuGeftkyfapwDawmfxH
arSmufrSm arwåm&if;rSefwJholeJY opömtyfESHumom ESpfa,muf
wpfb0 b0wpfckudk vlYb0oHo&mc&D;rSm wnfaqmufEkdif
cGifhtrSefwpfu,f& &ygapaMumif; qkawmif;rd&ygw,f OD;&J
&,f...}}/
]]aMomf...arwåmeJY opömudk...[kd; a&S;a&S;yk*Hacwf
u tavmif;pnfolrif;BuD; wnfxm;udk;uG,fcJhwJh 'Du a&TuGef
tkyfbk&m;? a&TuGeftkyfapwDawmfxHarSmufrSm arwåm&if;rSef
wJholeJY opömtyfESHumom ESpfa,mufwpfb0 b0wpfckudk
vlYb0oHo&mc&D;rSm wnfaqmufEdkifcGifh trSefwpfu,f&
&ygapaMumif; qkawmif;rd&ygw,f OD;&J&,f...}}
]]aMomf...arwåmeJY opömudk...[dk; a&S;a&S;yk*Hacwf
u tavmif;pnfolrif;BuD; wnfxm;udk;uG,fcJhwJh 'Du
qkawmif;jynhfa&TuGeftkyfapwDawmfxHyg;rSm wpfaeYaomtcg
wGifawmh...cspfcifpHkruf&wJh tcspfOD;eJY tcspfqHk;olqkdwm
eJY...arcsKdav...}}
jrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&Sd
cJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,f
]]b,f-nm-b,f-nm-b,f-nm-b,f}} [laom
toH/ NrdKUe,fjynfolY&Jpcef;rS &JwyfMuyfBuD;u oifwef;ol
oifwef;om;wkdYtm; atmf[pfumavhusifhay;aeonhftoH
jzpfonf/ tkyfpkvkduf tkyfpkvkdufudk nDnDnmnmjzpf&av
atmif oifwef;ay;aejcif;vnf;jzpfygonf/ &JwyfMuyfBuD;u
þrSmzufrS toHay;ae&if; av,mOfuGif;a[mif;BuD;wGif
ta&SUt&yfqDodkY ajy;vkduf? xkdrSwpfzef taemuft&yfxH
jyefajy;vkdufESifh jzpfaeonf/ [dkrSmzufurl &J 'k-t&mcHAkdvf
u avhusifha&; b,f-nm toHESifhtwl oluvnf;vkdufyg
vsuf tajctaet&yf&yfudk BuD;Muyfonfhtaejzifh tkyfpkESifh
twl vkdufvHajy;um Munhf½Iay;aeavonf/ b,fnmajy;
um avhusifhonhftzGJU\aemufü NrdKUe,ftm;^umrSL;u
vkdufygxdef;odrf;ay;vsufudkvnf; awGU&onf/ pHepfwus
vnf; avhusifhaeMuonfudk jrif&onfu tm;wufp&m? aysmf
p&m/
a&SUqHk;u vrf;pOfvli,f bifc&mwD;0dkif;ESifh yef;yGm;
tzGJU? aemufu awmifolv,form;tzGJU? tvkyform;tzGJU?
ynma&;0efxrf;tzGJU? usef;rma&;0efxrf;tzGJU? awmifom;
(trsKd;orD;rsm;om) tzGJUponfwkdYum; qkdif&m qkdif&mtzGJU
tpnf;taejzifh yg0ifvIyf&Sm;aqmif&GufMu&onf/ tzGJUwpfck
csif;pD\xdyfwGif tzGJUacgif;aqmifwpfOD;pDyg0ifum ,if;tzGJU
172
173
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-90
acgif;aqmifonfvnf; rdrd\tzGJUenf;wlpnf;csufrSefpGm
vkdufygajy;Mu&ygonf/
þuJhodkYavhusifhaeMujcif;um; tjcm;r[kwf/ &Srf;?
csif;? ucsif? u,m;? u&if? rGef? Arm? &ckdif tp&Sdonfhwkdif;&if;
om;vlrsKd;aygif;pHkwdkY\ pkpnf;pnf;vHk;nDnGwfrIjzifh yg0ifzGJUpnf;
xm;Mujcif;\ &vm'ftxG#ftjrwf trSwftom;jzpfaom
]]jynfaxmifpktvHawmf}} tm; o,f,la&;tpDtpOfwpf&yfudk
uHaumif;pGmo,f,laqmif&GufcGifh &&SdcJhjcif;aMumifhjzpfygonf/
EkdifiHawmft0ef; cspfMunfpnf;vHk;rI ckdifNrJapa&;udkvnf; &&Sd
apvsufav;eufí t"dyÜg,fjynhf0vSaom cH,lcsuf? &nf&G,f
csufaumif;rsm;ESifhvnf; jzpfavonf/
onfwpfESpfukefjzifh rauG;wdkif;twGif; tvHawmf
o,f,la&;c&D;pOfwGif rBuHKpzl; &Sm;&Sm;yg;yg;tcGifhxl;wpfckudk
xD;vif;NrdKUe,fav;rSvnf; &&SdvmcJh&ívnf; jzpf&ygonf/
,if;tcGifhta&;udkonfyifvQif cufcufcJcJESifh&&SdEdkifcJh&yg
onf/ tvHawmfu ykvJ-*efYa*gum;vrf;rBuD;twdkif; *efYa*g
NrdKU(a,ma'oNrdKUawmf)odkYa&muf&Sdum ntdyf&yfem;rnfh c&D;
pOfjzpfonf/ xD;vif;NrdKUay:rS jzwfoef;oGm;rnfhc&D;pOf
r[kwfacs? okdYayrJh jynfaxmifpktvHawmftm; xD;vif;NrdKUe,f
ole,fom;rsm;;uvnf; trGeftjrwf tjrwfwEdk;av;pm;
wefbdk;xm;onfhoabmudk euf½Idif;pGm jyvdkMuonf/ &orQ
tcsdeftawmtwGif; wpfwyfwpftm;yg0ifaqmif&GufvdkMu
onf/ wm0efBuD;rm;vGef;vSaom jynfaxmifpktvHawmfo,f
,la&;vkyfief;&yf BuD;rm;vnf; tav;xm;od&SdMuvsufESifhyif
xD;vif;NrdKUe,fole,fom; vkyfom;jynfoltaygif;udkuvnf;
wwfpGrf;orQ wm0efausyGefcsifMuonf/ jynfaxmifpkpdwf
"mwfESifh EdkifiHawmfBuD;tm; tcef;u@av;wpfcktaejzifh
yg0ifum cspfMunfjycsifMuavonf/
]]udk&Ja&...[dka&SUqHk;u OD;aqmifaewJh wpfa,muf
aomtrsKd;orD;u b,folb,f0gvJAs/ jrLESif;awgua0a0
aqmif;avuat;at;rSm apmifNcHKauG;&wm nwmuvJ &Snf
vGef;awmh auG;&wmMum cg;awGuanmif;nmvm? tdyfa&;vJ
0vdkYapmapmx vmcJhwmrdkY rsufrSefu ,lrvmjzpfbl;qdkawmh
apmapmujycJhwJh tcsKd;tqpfuvJus vSrSvS acsmrSacsm
trsKd;orD;udk usKyfod&atmif ajymjyygOD;As...[J...[J...}}
ygwDOuú|BuD;\toH? teDyk*¾dKvfBuD;u tmPmydkif
tzGJUtpnf;u yk*¾dKvfrsm;xJrSmawmh tvGefpçwwf aemufç
wwfqHk;jzpfonf/ NyHK;NyHK;NyHK;NyHK;ESifh &,fp&mvnf; tvGefajym
wwfqHk;? yHkudk ywfpvnf;&SmBuHum tajymwwfqHk;jzpfonf/
wpfcgwpf&H twnfaygufoabmrsKd;ESifh ajymaeonfuvnf;
olYpum;qHk;awmhrS aemufçaerSef;od& &,f&avonf/
]]rodygbl;Asm...&Sifr[m&|om&pmqdk&JU ]]ajcmuf
wefewf&GmbHkuvmodkY}}qdkovdk ewfwrQvSyayw,f/ a,m
a&TjynfqdkwJh a,mjynfa,me,fxJu ol&J ac: xD;vif;NrdKU
a&TjynfBuD;&JU ola,mifr,favvm; rodygbl;/ r[mu½kPm
awmf&Sif ocifBuD;&JU OD;aqG;qHjrnfh trIawmfxrf;&Jrufawmf
174
175
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-91
av; armif&JeJY oifhawmfaypGvdkY ravQmufwif&JwJh owådudk
azmfxkwfum t&JpGefYvsuf oHawmfOD;wifjzpf&ygw,fcifAs...}}
Ouú|BuD;ESifh uRefawmf\aemufu wdwfwqdwfav;
a&muf&SdaecJhol ukefoG,fv,f,m refae*smBuD; q&ma&T\
toHudk uRefawmfwdkY Mum;vdkufMu&jcif; jzpfonf/
]][kwfygh...[kwfygh...rSefyg hAsm...apmbGm;
tEG,fawmf rif;orD;av;wpfyg;ayrdkY olYtdrfawmfa&SU &mw
rwfum oJjzLcif;vdkY usKyf&Jrufawmfav; udk&JeJY vufcsif;quf
um av;pm;zdkY tBuHtxdef;awmfBuD;u jywfjywfom;om;eJY
em;azmufvdkY tjrefqHk;aqmifMuOf;aprsm;...wpfcsufvTwf
trdefYawmf...}}
[laom ygwDOuú|BuD;\ w[m;[m; &,fusJusJESifh
w0g;0g;toH a[rEÅaqmif;\eHeufcif;0,f vGifhysHcJh&if;
uRefawmfwdkYoHk;OD;om;rSm &,faecJhMu&avonf/
]][kwfw,f Ouú|BuD;? rajymrNyD; rwD;rjrnfwJh/ udk&J
taeeJY arcsKdUudkvuf&odrf;ydkufzdkYoifhvSNyD/ bmvkdvkdeJY udk&J
'DNrdKUudka&mufvmcJhwmyJ (3) ESpf (3) rkd;jynfhcJhNyD/ owif;trSef
uvJ olwkdYESpfOD;qDu r&Ekdifao;bl;/ xdefcsifxm;Muw,f
xif&JU? xdefcsefrIeJY pGJcsufwif&r,fxifyg&JU? cspfMunfa&;
owif;trSefuvJ olwkdYESpfOD;qDu r&Edkifao;bl;/ xdefcsefxm;
Muw,fxif&JU? xdefcsefrIeJY pGJcsufwif&r,fxifyg&JU? cspfMunf
a&;owif;xGufvkdY vmcJh&ifawmhvm;...armfawmf (Bottle)
aumif;aumif;? r,f'vifoHaumif;aumif;? 'Hkrif;vufoH
aumif;aumif;eJY taygif;toif;wpfodkufudk wkdufzkdYawmh
aumif;aumif;BuD;jypf'Pfcwf&r,fAs...}}
q&ma&TtoHu ajr§mufyifhoH rauseyfoHaESmu
Ouú|BuD;xH udk,ftrlt&mjy[ef? vuf[efESifh uRefawmfhtm;
]]xnfh}} aeonf/
uRefawmfuvnf; twnfhrcH? jyefajymrS jzpfawmhrnhf
[efjyifum jyefajymrd&awmhonf/
]]udk&JwdkYu r&JbJeJY rwGJ&Jbl; rETJ&Jbl;As/ trsKd;jrwf
tEG,fawmfudkvJ iJh&ao;yg&JU? ausmcsrS"g;jyrSef;odqkdwmvkd
yg;csrSyg;½dk;uGJaeygOD;r,fAsm...}}
]][kwfygNyD...[kwfygNyD...rif;orD;av;crsm arm
aea&mhr,f/ wef;jzKwf? em;apvkyfay;OD;rS...armfawmftem;
ac:ay;xm;OD;rS...[J...[J...}}
Ouú|BuD;uaemufNyD;&if;aemuf&if;u oifwef;acwå
&yfem;apbdkY avhusifha&;rSL;xH q&ma&TudkoGm;íajymaponf/
arcsKdonf uRefawmfwkdYteD;odkY a&mufvmcJhonf/
]]Ouú|BuD;...uRefrwkdYawmfawmfnDnDnmnm jzpf
aecJhNyDaemf...}} [k NyHK;&TifaomrsufESmxm;jzifh olYrsufESmudk
acR;okwf&if;uajymvmonf/ oifwef;jy&J'kt&mcHAdkvf? &Jwyf
MuyfBuD;? NrdKUe,ftm;^umrSL;wkdYvnf; toD;oD;a&muffvmMu
&if; w&if;wESD;&,farmum&SdaeMuonf/
]]at;...a':arcsKduawmhAsm? azmifBuD;A[dk0efxrf;
wuúodkvfBuD;u 0efxrf;avmif;oifwef; (aZ,s? qif;vJ
176
177
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-92
jzpfawmhtm;rmefuvJtjynfheJY tom;usaeNyDaygh/ a':arcsKd
uvJ udk,fhtzGJUudk &Hzef&Hcgab;uMunfh...olwkdYeJYtwlvdkuf
Munhf ajc[ef vuf[eftaetxm;tm;vHk; nDnmayhapaemf
...ajymomajym&wmygAsm...tzGJUawGtm;vHk;u tkdau
aeygNyD/ tm;&w,fAsm...}}
Ouú|BuD;\tajymESifh uRefawmfwkdYtm;vHk; tarmajy
Mu&yg\/
]]tif;...'DrSm a':arcsKda&...a':arcsKdvJ ckvdkyif
yef;ae&wm t"duw&m;cHawGu b,folawGvJqkdwmod&JU
vm;/ wu,frodavmufygbl;...[kwfw,fr[kwfvm;}}
Ouú|BuD;\tar;? arcsKduvnf; ]][kwfygw,f &Sifh}}
[k ajzqkdoH/
]]w&m;cHawGuawmh usKyfyJ...tJ...cifAsm;&JU
q&m OD;&JvJygw,f/ t"duawmh OD;&JupwiftBuHjyKwifjy
cJ hwm? a':arcsK d&JUOD;&Juawmh awmf&Smygayw,f...
a':arcsKdUudkESdyfpufwJhae&m 'Dutm;vHk;udk ESdyfpufwJhae&mrSm
av...wu,f jrifwwf awG;ac:wwfwJholygyJ...a&SU
avQmufvlBuD;jzpfvmOD;rSm odvm;...toufBuD;vmvdkY...}}
qkdcJhawmh teD;&Sdtm;vHk;wkdYu &,fMu&ao;avonf/
[kwfygonf/ BuHKawmifhBuHKcJ jynfaxmifpktvHawmf
jrefjynftESHYe,fvSnhfc&D;pOfBuD;u rauG;wkdif;twGif; *efYa*g
NrdKU (uHhaumfNrdKU) BuD;wGif ntdyf&yfem;&ef tpDtpOfjzpfay:
vmcJhonf/ *efYa*gNrdKUwGif ntdyf&efem;pOf ZmwfyGJ? tNidrhfyGJ?
aysmfyGJ&TifyGJ? tm;upm;yGJ? ½kyf&SifjyyGJ? *efYa*gNrdKUwGif ntdyf&ef
em;pOf "mwfyGJ? tNidrfhyGJ? aysmfyGJ&TifyGJ? tm;upm;yGJ? ½kyf&SifjyyGJ?
Xmeqkdif&mjycef;rsm;? aps;a&mif;qkdifcef;rsm;...ponfjzifh
0SJcsD;usif;y&efjzpfvm&onf/
a,mwdkYXmeDrSmu xD;vif;NrdKUe,fESifh aqmNrdKUe,fwdkY
taejzifh NrdKUi,fav;wdkYomjzpfaeNyD; *effYa*gNrdKUonf a,m
a'o\ NrdKUawmfozG,f NrdKUBuD;jzpfonf/ zGHUBuD;wdk;wufrI
taumif;qHk;vnf;jzpfí aeonf/ oufqdkif&matmufajc
tqifhqifhrS usKd;aMumif;jywifjycsufrsm;udk wkdif;a'oygwD?
wdkif;aumifpD? A[dktqifhwdkYrS toD;oD;oabmwlnDNyD;cJhMuí
jynfaxmifpktvHawmfu a&muf&Sdvmayawmhrnfvnf; jzpf
ygonf/
rlvatmufajctqifhwGif xl;xl;jcm;jcm; wifjycJh
onfrSm olwdkYudk,folwdkY ]]ysL}}awG[k ,HkMunf,lqxm;Muol
]]awmifom;}}wdkYtm; yGJxkwfwifjy&ef uRefawmftBuH&cJhrd&
onf/ awmifom;wdkYudk wifjya&;wGif txl;ojzifh awmifom;
trsKd;orD;rsm;wdkYtm; olwdkY½kd;&m0wfpHkjzifh yg0ifwifjy&efonf
ygwDOuú|BuD;ESifh uRefawmfwkdYpOf;pm;ajrmfjrifrIrsm;aMumifh
vnf; ay:aygufvmEdkif&jcif;[k ajym&rnfyifjzpfygonf/
,if;taMumif;t&mrsm;wkdYtm; ygwDOuú|BuD;u&Sif;jycJhawmh
teD;&Sdtm;vHk;wkdYu t&if;ppfawmh tjrpfajruudkaumif;pGm
odjrifcGifh&oGm;cJhMu&avonf/
uRefawmfonf tvHawmfBudKqkda&;vkyfief;&yfBuD;
178
179
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-93
wGif jyefMum;a&;ESifh pnf;½Hk;vIH Yaqmfa&; qyfaumfrwDü
wm0ef,l&onhftjyif pmwrf;jyKpka&;tzGJUacgif;aqmifvnf;
jzpfcJh&onf/ udk,fwkdifvnf; 0efxrf;tzGJUtpnf; (tvkyform;
aygif;pHk) wGif yg0ifcJhum tvHawmftm;BudKqkdcJholvnf; jzpfyg
onf/
tvHawmfo,f,la&;&uf eD;uyfvmNyDjzpfaomaeY
wpfaeYwGif xD;vif;NrdKUuwå&mvrf;rBuD;twkdif; tm;vHk;aom
tzGJUrsm;onf nDnmzszsESifh 0wfpHkjznfhtprf;avhusifhcJhMuyg
onf/ xD;vif;wpfNrdKUvHk;ESifh teD;tem;aus;&Gmrsm;rS &Gmol
&Gmom;vlxktaygif;wkdY Munhf½IcJhMuavonf/ tzGJUwkdif;u
olYrdepfpHEIef;twkdif; aqmif&GufMu&onf/ AD'D,kd½dkufívnf;
rSwfwrf;wifcJhonf/ jrifawGUMunhf½IjyolwdkYvnf; oJoJvIyfrQ
rsm;jym;cJhavonf/
xkdaeYu tzGJUrsm;tm;vHk;wGif txl;jcm;qHk;tzGJUum;
]]awmifom;vHkarysKd}} wkdYtzGJUyifjzpf\/ NrdKUe,fwGif;&Sd0efxrf;
rsm;? NrdKUay:&yfuGufrS &yfuGufolrsm;? t.x.u ausmif;ol
av;rsm;wkdYxJrS tacsmtvSrsm;wkdYudk a&G;cs,fapcJhumyg0if
zGJUpnf;xm;jcif;vnf;jzpf\/ awmifom;0wfpHkESifh tacsmtvS
rdef;uav;rsm;udk wpfpkwpfa0; pkpkpnf;pnf;toGifqef;tae
txm;jzifh jrifawGUae&jcif;um; pdwfwGif&Tifvef;tm;&
wuf<ubG,f&mjzpf&av\/
xdk awmifom;vHkarysKdwkdY\ tzGJUacgif;aqmif tacsm
tvSydkif&SifrSm t&m&Sdrav; a':arMunfvGifcsKdyifjzpfonf/
arcsKdtygt0if (17) OD;&Sdonf/ wpfzufvQif (8) OD;pDESifh
twef; (2) wef;zGJUpnf;um yg0ifcsDwuf&avonf/
arcsKdum; omrnr[kwf/ apmfbGm;tEG,fawmfwnf;/
a&S;jrefrm&Sifbk&ifrsm;acwfu xD;vif;NrdKUav;tm; apmfbGm;
rsm;cefYxm;tkyfcsKyfapcJhMu\/ apmfbGm;rsm;tpOftquf
tkyfcsKyfvmcJhavaom apmfbGm;qufrsm;ESifh pyfvsOf;í arcsKd
\aqGpOfrsKd;qufZ,m;udk uRefawmf&,lodrf;qnf;xm;yg\/
ouú&mZf (900) ausmfumvcefYwGif [Hom0wD
qifjzL&Sifrif;w&m;BuD;vufxuf rkd;aumif;apmfbGm;\om;udk
apmfbGm;t&mcefYonf/ ¤if;rkd;aumif;apmfbGm;\om;udk cEÅD;
apmfbGm;cefYonf/ ¤if;cEÅD;apmfbGm;ukd xD;vif;NrdKUapmfbGm;
t&mcefYtyfawmfrlcJhonf/ aqGpOfrsKd;qufZ,m;t& arcsKd
onfa&S;a&S;u apmfbGm;tEG,fawmfaywnf;/ rnHH hacs/
jrifhjrwfaom awmf0iftodkif;t0kdif; rsK d;EG,fjzpfonfudk
uRefawmfavhvm od&Sdxm;ojzifhvnf; þodkYajymEkdif&jcif;
vnf; jzpfonf/
odkYjzihf EdkifiHawmf\ tpDtpOftwdkif; jynfaxmifpk
tvHawmfo,f,lMu&rnfhae&ufrwdkifrD wpf&uftvdkodk Y
a&muf&SdvdkYvmonf/ BudKqdkpDpOfae&mcsxm;ay;a&; qyfaumf
rwD\tpDtpOfjzihf xD;vif;NrdKUrS ta&SUajrmufbuf (28)
rkdifcefYa0;uGmaom ]]a&jrufeD}} aus;&GmBuD;odkY o,f,lydkYaqmif
a&;um;BuD;rsm;jzihf oGm;a&mufcJh&onf/ ,if;&GmBuD;wGifvnf;
xD;vif;NrdKUe,f\ tpDtpOft& Xmeqkdif&mjycef;rsm;? or0g
180
181
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-94
,rypönf;ta&mif;qdkif? yk*¾vduaps;qdkifrsm;? vHkNcHKa&;apmihf
a&SmufrItzGJYrsm; ponfjzihfyGJawmfusif;ycGifhaMumihf &GmeD;csKyf
pyfaus;&Gmrsm;u jynfolawGESihf pnf;um;aeonf/ &GmBuD;\
um;vrf;rawmifbufab; v,fuGif;BuD;xJwGif jzpfavonf/
xkdnu uRefawmfonf rdrdESihfoufqkdifaom vkyfief;wm0ef
rsm;tm; xrf;aqmifaecJh&ao;onf/
(28-1-1986) aeYeHeufydkif;wGifawmh ppfukdif;wkdif;
rSa&muf&Sd qdkufa&mufvmrnhf tvHawmftm; vufqihfurf;
o,f,la&;tpDtpOft& wpfzGJUcsif;pDonf owfrSwfwm0ef,l
&rnhfae&mtoD;oD;odkY a&muf&Sdum apmihfBudKaeMu&onf/
yifv,fa&rsufESmjyiftxufayaygif; (3000)ausmfpD tjrihf
&Sdonfh yHkawmifyHknmawmifwef;jrihfnDaemifudk ausmfjzwf
azmufvkyfxm;aom ykvJ-*efYa*garmfawmfum;vrf;rBuD;t
wdkif; rlvowfrSwfxm;onhf tcsdefESihfavsmfnDpGm jynfaxmifpk
tvHawmfuqdkufa&mufvmchJygonf/
jynfaxmifpktvHawmfum; vmcJhacsNyD/ xD;vif;NrdKU
e,fav;\ tvHawmfBudKqkda&;tzGJUrSmvnf; tzGJUwpfzGJUcsif;
pD vufqifhurf;tpDtpOft& BudKqdkMu&NydD; tzGJUacgif;aqmif
vkyfolu tvHawmfudkvTJajymif;&,lNyD; tjcm;tzGJUwpfckxHjyef
vnfvufqihfurf;vTJajymif;ay;&onf/ tzGJUwpfckESihfwpfck
Mum; nDnDnmnm rSefrSefav;ajy;um csDwufMu&&if; jynf
axmifpktvHawmf vufqifhurf;o,f,la&;c&D;pOftavsmuf
wDAGD½dkuful;xkwfvTihfa&;tzGJUrsm;uvnf; rSwfwrf;wif½kduful;
aecJhMuonf/
yHkawmifyHknm&yf0ef; awmxJawmifxJNrdKif,HxJ0,f
omom,m,mwifhwifh&Tef;&Tef;wvQrf;vQrf;a0 aysmf&TifMunf
El;auseyfcJh&aom xdkaeY&ufudk xD;vif;NrdKUe,fole,fom;tm;
vHk;wdkYu vIdufvIdufvSJvSJ0rf;ompGmjzihf jynfaxmifpktvHawmf
tm;NcdrfhNcdrfhoJoJBudKqdk&if;atmifjrifNyD;pD;EdkifcJhMu&avonf/
wdkif;&if;om;rsm;twGif; jynfaxmifpkpdwf"gwfxm0pOf&ihfoef
ckdifrmapa&;aqmif&Gufusif;yay;jcif;tm; aomif;aomif;zszs
BudKqdkMuvsufESifhatmifjrifjynfhajrmufEdkifcJhygavonf/
tvHawmftm; xD;vif;NrdKUe,fu wm0ef,lausyGefpGm
ESihf vufqifhfurf;o,f,lNyD;pD;cJhonfESihf wpfnwmtdyf&yfem;
rnhf *eYfa*gNrdKUBuD;qDokdY qufvufxGufcGmoGm;cJhNyD; um;av;
um;BuD;toD;oD;ESihf armfawmf,mOfwef;BuD;um; tvHawmf
apmifha&Smufa&;tzGJYrsm;ESihf woDwwef;pDwef;umjzpfonf/
uRefawmfwdkY xD;vif;NrdKUe,frS tvHawmfBudKqdko,f,la&;tzGJY
rsm;tm;vHk;wdkYvnf; tqdkyg,mOfwef;BuD;aemufuaeí tpD
tpOftwdkif;vdkufygcGifh&&SdcJhMuojzihf *efYa*gNrdKUBuD;qD uRefawmf
wdkYa&mufjzpfcJh&avonf/ *efYa*gNrdKUe,frSvnf; jynfaxmifpk
tvHawmftm; tifwdkuftm;wkduf BudKqdkcJhMuonfh jynfolvlxk
BuD;wdkYrsm; jynfolYtm;upm;uGif;BuD;ESihf tjynfh&SdcJhonf/
þwGif *efYa*gNrdKUe,fole,fom;taygif;wdkYu xD;vif;
NrdKUe,frS tvHawmfBudKqdko,f,la&;tzGJUrsm;teuf ]]awmif
182 183
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-95
om;vHk;arysKd}}wdkYtzGJUtm;rsufpdtusqHk; oabmtusqHk;?
tESpfoufqHk;tjzpf vIdufvSJpGmMunhf½Itm;ay;jcif;udk t&&SdqHk;
jzpfcJh&onf/ jrefrmh½kyfjrifoHMum;wDADGrSvnf; arcsKdOD;aqmif
yg0ifonhf ]]awmifom;vHkarysKd}} tzGJYudk tom;ay;umazmfjy
cJhojzihf EdkifiHESihft0ef;u ½IjrifcJhMu&onf/ xkwfa0aom owif;
pmrsm;üvnf; arcsKdjynfaxmifpktvHawmf vufqifhurf;
o,f,l&if; olYtzGJUESihfnDnmzGzG tajy;uavm;o,f,laeMu
yHkyg&SdcJhayonfudk &ufydkif;twGif; uRefawmfwdkYjrifawGU& zwf
½IcJhMu&avonf/
xdkaeYu nbufwGif vGwfvGwfvyfvyfvnfywfcGifh
&&SdMuonf/ vQyfppfrD;awG xdefxdefvif;vsuf ZmwftzGJU?
tNidrfh? armuGef;½kyf&Sif? jycef;pHkvif? aps;qkdifwef;wdkYyg0ifum
&Sdaeaom *efYa*gNrdKUtm;upm;uGif;BuD;\ jynfaxmifpktvH
awmf ntdyf&yfem;pOf n½Icif;um;vGefpGmvSyvSygbdawmh/
arcsKdESihfuRefawmf ESpfOD;om;eD;eD;uyfuyfyHkpHjzihf aiGz
vm;BuD;wGif pdkufxlxm;onf jynfaxmifpktvHawmftm;
aemufcHxm;um trSwfw&"gwfyHk½dkufcJhMuao;onf/ xkdonhf
nu rD;a&mifpHktvStyrsm;atmuf0,f arcsKdonf pdwf"gwf
tiftm; &TTifvef;tm;&pGmESihf tNyHK;wa0a0 rsufESmcsKdaecJh?
aysmf&Tifcsrf;ajrUMunfEl;[efjzpfaecJhonfudk uRefawmfjrifae
&onf/
]]q&m&,f...arcsKdawmhav wkdif;&if;om;aygif;pHk
tygt0if jynfolvlxkwpf&yfvHk;u *kPf,l0ihf<um; tjrwf
wEdk;wef;bdk;xm;av;pm;cspfMunf Mu&wJh? pnf;vHk;nDñGwfrI
&JUtiftm;jzpfwJh jynfaxmifpktvHawmfjrwfudk xdawGUudkif
aqmifo,f,ljzpfwJh jynfaxmifpktvHawmfjrwfudk xdawGU
udkifaqmifo,f,lcGifh&cJh&NyDrdkY aysmfvkdufwm? *kPfvJ,l&w,f
av...NyD;awmh tJonfvkdudk,fwkdifudkifaqmifcGifhqkdwm
tvGefw&maom &cJvSwJhtcGifhta&;yJrdkY ydkNyD;wefbkd;xm;rd&
um aowyefoufwqHk; rarhEdkifawmhbl;...}}
aemufNyD; txl;ojzifh tJonfvkdtcGifhtvrf;udk&&Sd
atmif eufeufeJeJpOf;pm;awG;ac: ajrmfjrifrdcJh&wJh aus;Zl;
&Sifrsm;...tJonfrSmrS arcsKdU&JUaus;Zl;&Sif? arcsKdUudkay:vGif
atmif pifwifay;cJhwJhq&m...a[monfu arcsKdtvGef
av;pm;*kPf,l&wJh q&mhudktNrJwrf; aus;Zl;wifaerd&rSmyg
q&m&,f? vuftkyfcsDuefawmhw,faemf q&m...}}
teD;uyftaetxm;wGif onfodk YES,f arcsK du
ajymvmawmh uRefawmf0rf;omaerdcJh&ygonf/ wpdrfhpdrfh
Munhfumjrifae&vsuf&Sdaeaom arcsKdUrsufESmav;aMumifh
uRefawmfh&ifonf rsm;pGmckefaecJh&onf[k uRefawmfajymcsif
onf/ uRefawmfh&ifwGif; ESvHk;om;\vdIufarm&ifckef&rIu
arcsKdUtm;wpfpHkwpfckaom pum;wpfcGef;udkajymcsifvmaerd
awmhonf/ ESpftwefMumyif ajymcsifaerdcJhaom? odkodyf
NrdKodyfum odrf;qnf;xm;aerdcJh&aom pum;wpfcGef;twGuf
uRefawmhfpdwftpOfonf ,cktcg0,fxdef;xm;ír&Ekdifjzpf
vmcJh&NyD? xdef;xm;írjzpfEkdifawmh? r&EdkifcJhawmhacs/
184
185
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-96
]]apmfbGm;tEG,fudk oufqHk;wkdifwG,fwmoGm;yg&ap
awmh arcsKd&,f...}} [k uRefawmfzGifhtefrdawmhonf/
]]wu,fyJvm;q&m...trSefwu,fyJ apmfbGm;
tEG,fav; arcsKdUudkwG,fwm MuifemcJhygNyDvm;q&m&,f...
MunfEl;pGmMum;cGifh&&SdcJh&wmaMumifh xifyg&JUq&m? rsuf&nf
qkdwJhtcspf&JUoufao pGwfpkd&yf0ef;av;rSm Munfvifat;jr
wJh rsuf&nfav;awGawmif &SdvmcJh&NyD&Sif&,f...0rf;omvGef;
vkdY usvmcJh&wJh rsuf&nfav;awGyg...}}
arcsKdUrsufESm&Tef;jrjr vSyonhftNyHK; at;csrf;wnf
Nidrfvef;qef;aeonhf udk,f[eftaetxm;av;ESifh arcsKdUtm;
uRefawmfonf rsufawmifrcwfMunhfaerdcJhonf/ odk YpOf
twGif;rSmyif olYvufuav;ESpfzufudk El;nHhom,mpGm
uRefawmfqkyfudkifrdcJhonf/ tomt,mqkyfudkifqGJ,lrdcJhav
aom taetxm;rSmyif olYcE¨mudk,fav;u uRefawmhf&ifcGif
odkY tvkdufoifhwkd;0ifvm&onf/ olYcE¨mudk,frS a&arT;eHYoif;
oif;av;udk&onf/ cPtMumwGif arcsKdonfacgif;uav;
armhívmcJhonf/ ESpfa,mufpvHk; wdwfqdwfaecJhMuonf/
pum;rajymjzpfMu/ odkYayr,fh pum;awGtrsm;BuD;ajymae
onfudk aumif;uifxufu Mu,fyGifhav;awGu udk,fcsif;pm
NyD; odaeMuvdrfhrnf[k uRefawmfxifavonf/ uRefawmfwkdY
xifaeMuygavonf/
]]apmfbGm;tEG,fudk w&m;0ifazmfxkwfjzpfcJhwJh udk,fh&JU
pum;eJY wG,fwmMuifemcJh&wJhonfuaeYrSm udk,fwkdYESpfa,muf
wpfb0twGuf MuifemazmfvufwGJazmftjzpf cspfaerd&ygNyD
arcsKdqkdwJhtcspfav;&,f...}}
arcsKdonf uRefawmfh&ifcGifrS tomav;½kef;xGufcJh
onf/ Nidrf;at;vSaom tNyHK;av;jzifhpum;qkdvmcJhonf/
]]zGHUNzdK;rIvkdtyfaeao;wJh yHkawmifyHknm&yf0ef;u
a,mwkdYXmae&JU *E¦0ifcspfMunfa&;NrdKUav;eJY wkdif;&if;om;awG
NrdKUe,fole,fom;jynfolawGtwGufvJ aowyefoufwqHk;
twwfEkdifqHk; cspfMunfoGm;Mur,fqkdwmvJygw,faemfOD;&J}}
]]aMomf...tESpfom&jynhf0vSwJh trnfav;eJ Y
vkdufzufvSol a':arMunfvGifcsKdtwGuf udk&Juav oufqHk;
wkdifatmif *E¦0ifcspfMunfpwrf;...vdkY...}}
]][kwfuJhyg...q&m OD;&JjrihfvdIifqkdwJh? OD;&JqkdwJh...
udk&JqkdwJh...armifwJh...*E¦0ifrrkef;pwrf;eJY *E¦0ifcspfMunf
pwrf;aemfwJh...}}
]][kwfuJhygcifAsm...[kwfyg&JUcifAsm... aumif;vS
ygNyD rzk&m;av;a&...csKd...a&...vkdY...}}
NrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifh
wpfaeuG,faysmuf wpfrkd;aomufvsuf wpfaqmif;
ajymif;um aqmif;rSonfaEG? aEGrS onfrkd;? rkd;rSonfaqmif;
vawGtvDvDanmif;cJh? ESpfawGcsDcJh? a,mwkdYXmae xD;vif;ajr
rSm uRefawmfMumcJhNyD[k jyefvnfawG;rdcJhao;onf/
xD;vif;e,fajrudk tusKd;jyKvkyfief;wpfcktaejzifh
186
187
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-97
yHhydk;ulnDay;cJhaom tcrJhapwem usL&Sifq&mb0u wpfESpf
ausmfausmfomjzpfcJh&onf/ EkdifihH0efxrf;sm; usL&SifjycGifhrjyK
onfh Oya'xGuf&SdvmcJhojzifh apwemynm&dyfNrHKav;vnf;
r&Sd&awmh/ EkdifiHawmfOya'? pnf;rsOf;? pnf;urf;udk uRefawmf
wkdYrcsKd;razmufrzsufcJh/ (10) wef;ausmif;ol ausmif;om;
av;rsm;\ oDwif;uRwfwpfBudrf? rwfvqef;wGif wpfBudrf
apwemjzifh rdrdwkdYq&morm;udk uefawmhvufaqmif xD;vif;
pyg,f&S,f a,mvHkcsnf? rsufESmokwfyk0g? vufudkifyk0g? arT;
qyfjym? oGm;wkdufaq; oGm;wkdufwH tp&SdojzifhwkdYum; trSwf
w&av;rsm;tjzpf &SdaecJh&onf/
pmrjy&awmhvnf; wpfzufuBuHzefí aus;Zl;wifrd
&ao;onf/ tcgtm;avsmfpGm wm0efay;tyfvmrIrsm;rS
awmfawmfrsm;rsm;udk uRefawmfudk,fwkdifvdkufygum xrf;&Guf
jzpfonf/ &Hzef&HcgrSomvQif 'k-NrdKUe,fOD;pD;rSL; arcsKdUudkwm0ef
ay;jzpf&onf/ xkdYaMumifh xD;vif;wpfNrdKUe,fvHk; &yfuGufBuD;
(2) ck? aus;&GmBuD;rsm;ESifh &Gmi,fav;rsm;tygt0if (95)
&GmvHk;odkY uRefawmfa&mufEdkifcJh&avonf/
onfodkYomruao;? rdrd½Hk;Xmevkyfief;rsm;tm;vHk;wkdY
udk 'k-OD;pD;rSL; arcsKd? uRefawmfhvufxufrSmyif ti,fwef;
pma&;rS txufwef;pma&;b0jzpfvm&ol y&D&Dar? ½Hk;tul
b0rS vufESdyfpufpma&;&mxl;odk Y wkd;jr§ifhí&&SdvmcJh&ol
udka0vif;wkdYawGonf toD;oD;cGJa0,lwwf? uRrf;usifpGm
em;vnfumvsif aqmif&GufEdkifaecJhMuavNyD/ olwkdYtm;vHk;
tm; pdwfcspGmtm;udk;í&cJhNyD/ odkYjzpfí uRefawmftao;pdwf
avhvmvkdcJhaom ]]awmifom;}} wkdYtrsm;pkaexkdifMuonhf
xef;yifukef;? awma&mif;? 0g;bkd;acsmif? ypif;acsmif? 0ufouf
ajrmuf? 0ufouf&Gmr? [if;cwfukef;? oHy&m? tdkif;r? a&TcHk
wkdif? ZD;awm? tkef;awm? ausmuftkyf? MumO,smOf? tMunf
0g;bif;? xdefwkdif;? aq;rif;awm ponhfaus;&Gmrsm;tm;
tao;pdwfavhvmEdkifcJh&onf/
xdkrQESifh rauseyfEdkifao;? *efYa*gNrdKUe,ftwGif;u
awmifom;wdkY&SdMuonfh &Gm (5) &Gm? aqmNrdKUe,ftwGif;&Sd
(26) &GmwdkYodkYyg a&muf&SdEdkifcJhonf/ ½kH;rScGifh,lum oGm;a&muf
EdkifcJhjcif;vnf; jzpfonf/ txl;ojzifhawmh arcsKdUtultnD
udk trsm;qHk;&,lEdkifcJhjcif;aMumifh awmifom;wdkYb0udk ESHYESHY
pyfpyf odvmEdkifcJh&ygonf/ tppt&m&m tcuftcJr&SdEdkif
cJh&yg/
arcsKdonf Arm (jrefrm) vlrsKd;jzpfaomfvnf; awmif
om;wdkYpum;udk i,f&G,fpOfuyif oif,lwwfajrmufcJhum
uRrf;uRrf;usifusif ajymEdkifonf/ olYxHwGif uRefawmfu
oif,lcJhojzifh uRefawmfonfyif tawmfuav; ajymwwfcJh
NyD/ ajymwwfaeNyD/
tcsdefudk aumif;pGmtusKd;&Sdapjcif;jzifh uRefawmfonf
awmifom;wdkYb0udk avhvm&if; awGUoifh awGUtyfonfh
&[ef;oHCm? vlyk*¾dKvftcsKdUtm;vnf; oGm;a&mufawGUqHkEdkif
cJhonf/ rdk;aumif;&GmvQmvu©Pm&Sifq&mawmfBuD; (aemif
wGif;t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"Z b'´EÅynmomrdt&Sifjrwf)
188
189
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-98
ESifh &yf&GmvlolESifh ap;&mt&yfwGif w&m;tm;xkwfaeonfh
anmifuef&Gmawm&ausmif;q&mawmfwdkYxHodkY oGm;um zl;awGU
cGifh? 'gwAÁ0w¬KtpkpkwdkYudk uyfvSL vSL'gef;cGifhESifh q&mawmf
wdkYu rdefYrSmaom w&m;awmfrsm;tm;vnf; emMum;cGifhudk &&Sd
cJh&ygonf/
vlyk*¾dKvfrsm;teuf ]]zGm;zGm;av;}}[k wpfNrdKUe,fvHk;u
ac:a0:aeMuonfh a,m*Dr,fawmfBuD; ]]a':odef;ar}}ukdum;
uRefawmftav;teuftxm;qHk; jzpf&onf/ av;pm;csD;usL;
*kPfjyKcHwifxdkifaom yk*¾dKvftrsKd;orD;pGrf;aqmif&SifBuD;
wpfOD;vnf; jzpfavonf/ MunfndKzG,f&mvnf; aumif;vS
avonf/
xD;vif;NrdKU? r*Fvmausmif;wdkuf y"meem,uq&m
awmf t&Siftm'dpörax&f (aemiftcg r[mo'r®aZmwdu"Z
r[mur®Xmep&d, q&mawmf)\ OD;aqmifrIatmuf0,f
xD;vif;NrdKUay: &yfuGuf (1) ta&SUajrmuf,Gef;,Gef; awmifajc
awmpyfwGifzGm;zGm;av;\ &dyfomausmif;BuD;&Sdonf/ xkd&dyf
omausmif;BuD;wGif NrdKUolNrdKUom;? e,fole,fom;wkdY w&m;
pcef;0ifEkdif&atmif q&mawmfBuD;u OD;aqmifyHhydk;ulnDum
zGm;zGm;av;utkyfcsKyfpDrH aqmif&Gufonfvnf;jzpfygonf/
uRefawmfonf arcsKdESif htwl a&mufjzpfonfrSm
oHk;BudrfjynhfcJhNyD/ arcsKdESifh zGm;zGm;av;u aqGrsKd;t&if;BuD;
teD;av;jzpfonf/ zGm;zGm;av;onf apmfbGm;tEG,fawmfyif
jzpfonf/ &dyfompcef;0if;twGif; a&muf&S d&wkdif;vnf;
at;Nidrf;csrf;omjcif;okcukd uRefawmfcHpm;&onf/ &dyfom
pcef;tm; vSnhfvnfMunfh½IcGifh& tvSLawmfaiGvSL'gef;cGifh
&&if;u arcsKdajymjyvmcJhaom zGm;zGm;av;\b0taMumif;
udkvnf; od&SdcGifh&cJh&onf/ jrefrmhorkdif;wGif orkdif;0if*E¦0if
cspfMunfa&;NrdKUav;jzpfonfh xD;vif;NrdKUav;\ tarwpfOD;
tjzpf rav;pm;bJraeEdkifawmh/
]]'D&dyfomukd aAm"domoemh&dyfomvdk Yac:w,f/
zGm;zGm;av;vdk trnfwGifum ajymajymaeMuwJh a,m*Dr,f
awmfBuD;trnf&if;u q&mrBuD;a':odef;arvdkYac:ygw,f/
xD;vif;NrdKU&JUapmfbGm;tEG,f0if NrdKUolBuD;OD;jr? ZeD;a':yGm;vdIif
wkdYrS (1297) ck? 0gqkdvjynhfausmf (3) &uf? aomMumaeYzGm;
aygh/ [kdpOftcgu pul;rufx&pf (10) wef;atmifjzpfcJholyg...
jrefrmjynfvGwfvyfa&;&NyD; a,mwkdYXmaersm;xJrSm
wpfacwfwpfcgaygufaygufa&mufa&muf trsKd;orD;wpfOD;
tjzpf NrdKUolBuD;rvdkY emrnfausmfapmcJholygyJ/ NrdKUolBuD;rtjzpf
wm0ef,ltusKd;aqmifcJholjzpfygw,f/ NrdKUolBuD;t&mudkxrf;
cJholyg/
trIxrf;cJh&pOfumvrsm;u rNidrf;csrf;wJha&mifpHk
olykef aomif;usef;olawG&JU vufeufeJYppfrD;vQHatmufrSm
trsKd;rsKd;aom ESdyfpufn§Of;qJowfjzwfaewmawG? taxGaxG
qif;&J'ku©awGudk udk,fwkdifjrifawGUMum;odcHpm;cJh&w,f/ 'ku©
tzHkzHkjrifuGif;pHkawGukd oHa0&NyD; avmukwå&me,fbufudk
ul;ajymif;cJhawmhw,faygh/
190 191
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-99
ykodrfNrdKUq&mawmfbk&m;BuD;&JU&dyfomrSm (12) ESpf?
&efukefNrdKU? r[mpnf&dyfomrSm (18) ESpfcefYrQ w&m;tm;xkwf
cJhw,f/ r[mpnfomoemh&dyfomBuD;rSm [dawoDacgif;aqmif
tjzpfaqmif&Guf&if; &dyfomBuD;wpfck&JU wnfaqmufrI?
BuD;MuyfuGyfuJrI? w&m;tm;[kwfvmMuwJh a,m*Drsm;udkw&m;
jyvrf;nTefwJh ynm&yftoD;oD;wkdYukd w&m;tm;xkwf&if;
qnf;yl;cJhw,fav/
1339 ck? vaygif;vjynfhausmf 12 &ufaeYrSm a,m*D
90 wdkYudk xD;vif;NrdKU? r*Fvmausmif;wdkufBuD;atmufrSm tp
jyKNyD; w&m;pcef;pwifzGifhvSpfcJhawmhw,f/
r*Fvmausmif;wdkufBuD;q&mawmf b'´EÅtm'dpörS
'DaAm"domoemh&dyfom ausmif;aqmufvkyfzdkY ajrav;{uudk
cGifhjyKcJhw,f/ waygif;vjynfhausmf 13 &ufaeYrSpwifckwfxGif
&Sif;vif;Muw,f/ 1340 ck? uqkefvjynfhausmf 11 &ufaeYrSm
'Du &dyfomqGrf;pm;aqmifudk pwifaqmufvkyfjzpfcJhygw,f/
ygwDaumifpDrSyk*¾dKvfrsm;tygt0if q&mq&mrrsm;?
Xmeqdkif&mt&mxrf;? trIxrf;rsm;? "r®pBuFm0wftoif;rsm;?
e,fole,fom;taygif;wdkY&JU yg0ifyHhydk;0dkif;0ef;ulnDaqmif&Guf
rI? BudK;yrf;xrf;aqmifcJhMurIwdkYaMumifh wifhwifhw,fw,f
0if;xnfay:xGufvmcJhw,f/ ,ck jrifawGYae&wJh av;{u&Sd
&dyfom0if;udk ta&SUbufeJYajrmufbufrsufESmwdkYrSm tkwf
wHwdkif;um&HEdkifcJhw,f/ taqmuftODaygif; 18 aqmifudk
a,m*DrdcifBuD;&JU BuD;MuyfuGyfuJrIeJY aqmif&GufEdkifcJh&ygw,f/
avmuD avmukwå&maumif;usKd;? y&d,uúdomoem
awmf ydkrdkxGe;um;vmatmif pGrf;aqmifaeaeqJ zGm;zGm;av;
ESifhvnf; uRefawmfonf at;at;aq;aq; awGUqHkcGifh? pum;
ajymcGifh? Mum;odcGifhwdkYudk &&SdcJh&ao;onf/ at;csrf;wnfNidrf
Nidrf;at;vSonfhtoGifESif h zGm;zGm;av;\ pum;rsm;udk
em;axmifcJh&onfu MunfndKzG,f&m &SdvSonf/
'umav;u &efukefNrdKUBuD;u udk,fqE´eJYudk,f 'DNrdKU
av;av;rSm wm0efxrf;aqmifzdkY a&muf&SdvdkYvmcJhvmudk csD;usL;
&ygw,f/ rda0;za0;qdkwmvdk wpfe,fwpfaus; a0;vHvSwJh
acsmifusus awmawmiftxyfxyf 'Dt&yfa'orSm tcuf
tcJawG 'ku©awGawmh awGY&rSm trSwfygyJ/ tJonfhtxJrSmbJ
'umuav;&JU aumif;owif;pHkudk Mum;od&wJhtcgrsm;rSm
*kPf,lrd&ygw,f/
]]apwem t[Hbdu©Kur®H0'grd}} vdkY "r®a'oemawmf
u qdkxm;w,f/ apwemonf uHvdkY qdkw,faygh/ apwem
aumif;rSef&if uHaumif;wwfygw,fuG,f/ uH? pdwf? Owk?
tm[m&taMumif;w&m;av;yg;eJY ½kyfemrfcE¨mjzpfvmMu&wJh
vlowå0gwdkYrSm taMumif;w&m;eJY uif;Muw,fr&Sdaybl;/
twdwfuH? ypöKyÜefuHESpfyg;u b0jzpfpOfudk owfrSwfjy|mef;
NyD;vJjzpfw,f/ a&SmifvTJvdkYr&wwfaybl;uG,f/ odkYaomf 'ge?
oDv? bm0em ypöyÜefuHtrIwdkY[m qdk;arGudk y,fazsmufNyD;
aumif;uHudka&mufapwwfw,fqdkwJh todÓPfrsKd;&SdzdkY? apwem
aumif;eJY aumif;rIukodkvfawGudk yGm;rsm;jyKMuzdkYudk wdkufwGef;
192
193
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-100
&w,f/ a&rsm;a&Edkif? rD;rsm;rD;EdkifoabmudkvJ atmufarhqif
jcifwwf&r,f/
'umav;[m yHkawmifyHknm awmifwef;jrifhBuD;awG
udk ausmfjzwfoGm;vm&pOfc&D;wpfckrSm [D;Edk;um;BuD;wpfpD;
arSmufwmudk BuHKawGU&awmh c&D;onfawG qdk;qdk;0g;0g; xdcdkuf
'Pf&m&Mu? yGJcsif;NyD; aoaMuMu&wJhtcdkufrSm t"duvIyf&Sm;
ulnDaqmif&Gufay;cJholvdkY od&w,f/ aooGm;MuwJh ½kyfoGm;
tavmif;udk udkifwG,f&Jolr&SdjzpfMu&mrSm 'umav;wpfOD;
wnf;u tqifajy&mudk ayGUcsDo,frxm;ay;wJholvdkY ajymMu
onf/ oGm;&mvrf;c&D; twm;tqD;ozG,fjzpfysufrItzHkzHkudk
tvHk;pHkz,f&Sm;ay; aqmif&Gufay;pOfrSm raMumufr&GHU r&GHU
r&Sm rGefjrwfpdwfxm;eJY xrf;aqmiftusKd;jyKcJhwmawG[m
wu,fhtmZmenfpdwf"mwfayyJ/ jzLpifvSpGmaom pdwfaumif;
pdwfjrwfygyJ/
udk,fhb0oufwrf;wavQmuf b,fNrdKUb,f&GmrSm
a&mufaeae wu,fwrf;ezl;awGU 'l;awGUBuHKawGU&ifqdkifvm
&wJhtajctaerSm ulnDu,fwifaqmif&GufvdkwJh ol&Jaumif;
pdwf"mwfrsKd;? owåd AswådrsKd;u vlwdkif;rSm &SdcJhw,f? cJ,Of;vS
w,f? tJonfvdkpdwfxm;aumif;rsKd;&SdwJhyk*¾dKvfu a&mufav
&m&mrSm 'ku©awG awGUvm&w,fqdk&ifaomfrS tJonfh'ku©qif;
&JrsKd;u vGwfuif;apwwfw,fhoabm&Sdygw,f/
ajrjyefYa'ou udk,fhEdkifiHol EdkifiHom;awG[m yHk
awmifyHknmqdkwJhemrnfausmf awmifwef;jrifhBuD;wdkYudk jzwf
ausmfoGm;vmMu&wJhtcgrsKd;rSm uav;tygt0iftm;vHk;wdkY
[m wwfEdkiforQ ab;roD&efrc 'ku©rSvGwfuif;pGmeJY vdk&m
c&D;udk a&mufEdkifMuygapvdkY zGm;zGm;av;u aeYpOfarwåmydkY
vTwf qkawmif;trQawG ay;a0&w,fuG,f...wpfquf
wnf;ajym&&if onfyHkawmfyHknm&yf0ef;omru jrefrmwpfEdkifiH
vHk;rSonf wpfurÇmvHk;twGuf ouf&Sdowå0gtm;vHk;twGuf
arwåmydkYqkawmif;ay;&wmu aeYpOfygyJuG,f/
tif;...taMumif;uHraumif;MuvdkY jzpfvmcJhMuNyD
qkdcJh&ifvJ olwkdYwpfawGtwGuf oaAÁowåmur®oumvdkYyJ
w&m;oabmeJY ½I&ayw,f...'umav;vJ b,ft&yf
b,fa'oa&mufa&muf c&D;wpfckoGm;&NyDqkd&if c&D;xGufcGm
&&mtprSonf oGm;vkd&mc&D;vrf;tqHk;odkYwkdif tm;vHk;udk
arwåmydkYvdkYoGm;uGJU/ or®ma'0ewfaumif;ewfjrwftaygif;
uvJ apmifha&Smufygvdrfhr,f/ t"duawmh wkEdIif;r&Sd jrwfAk'¨
udk tm½HkjyK? &wemoHk;yg;? teaEÅmteEÅig;yg;udk jrifa,mif
O;dnTwfumoGm;vmrIjyKuGJU/
zGm;zGm;av;u *gxmawmfav;wpfckay;r,f? &Gwfqkd
oGm;vmaygh
]]od'db*0g t&[H Aka'¨g ar owåygum&H Ak'Ho&PH
*pämrd?
od'db*0g t&[H "ar®m ar owåygum&H "r®Ho&PH
*pämrd?
od'db*0g t&[H oHaCm arowåygum&H oHCH
194 195
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-101
o&PH*pämrd...wJh...&wemjrwfoHk;yg;wefcdk;
awmfaMumifh tEÅ&m,f'ku©qkd;awG ra&mufEdkif&avatmif
umuG,fwm;qD;ay;ygvdrfhr,fuG,f/ tJ'Dh*gxmawmfjrwfBuD;
[m &uúef;pifawmifq&mawmfbk&m;BuD; tpOftNrJ&Gwfqkdae
us *gxmayyJuGJU/
]]uJ...uJ...trsKd;om;aumif;? trsKd;aumif;orD;
av;wkdY avmuDtusKd;? avmukwå&mtusKd;wkdYudk a&muf&m
a'owkdif;rSm o,fykd;aqmif&Gufwwf&if; aumif;owif;*kPf
tzHkzHkeJY *kPf,lMu&r,fh yk*¾dKvfawGjzpfEkdifMuvsuf vlYb0qE´
awGeJYvJ jynhfpHkvmEkdifMu&um r*fzdkvfedAÁmefcsrf;omjrwfudk
&atmiftm;xkwfaqmif&GufEkdifMuonfvJ jzpfMuygapuG,f/
uJ...om"k...om"k...om"k...}}
zGm;zGm;av;onf acwfynmwwf? ÓPftajrmftjrif
&Sd qifjcifwHkw&m;rsm;ESifhjynhfpHkum Ak'\Nidrf;at;aom w&m;
"r®tusifhjrwfrsm;ukd usifhBuHyGm;rsm; tm;xkwf? trsm;twGuf
tvkyfvkyfvsuf avmuD? avmukwå&mtusKd;twGuf &nf&G,f
csuftjzmjzm xm;&SdpGmjzifh jynhf0aomvlom;wpfOD;\ b0
oHo&mc&D;onf tjzpfESifh r*fzdkvfedAÁmefeef;odkY avQmufvSrf;
aeolvnf;jzpfygonf/
jzpfvm&rnhf uHMur®muygvmcJ h NyDxif h ? a,m*D
r,fawmfBuD; zGm;zGm;av;ESifh awGUcJh&NyD; rMumrDrSmyif rauG;
wkdif; (25) NrdKUe,f tpnf;ta0;wufa&muf&ef xD;vif;NrdKU
av;rS rauG;NrdKUodkY rmZ'g*spfjzifh c&D;xGufcJh&onf/ Ekd0ifbm
aqmif;&ufwGifjzpfonf/ nOfhoef;acgif,HcefYwGif xD;vif;NrdKU
rS xGufcGmcJhMuonf/ ajrjyefYodkYtvm yHknmawmifwef;jrifhBuD;
udk ausmfjzwfcJhNyD;NyD/ yHkawmifawmifwef;BuD;udk ausmfjzwfae
qJ ykvJ-*efYa*gum;vrf;\ rkdifwkdiftrSwf (56^3) teD;wGif
armfawmfum;wdrf;arSmufrIjzpfcJh&onf/ b&dwfaygufum
rxddef;Ekdifrodrf;Ekdifjzpf&vsuf awmifurf;yg;,HBuD;udk wkdufNyD;
um;av;rSmwHk;vHk;BuD; jzpfoGm;cJh&onf/ um;av;ay: vkdufyg
vmMuolwkdY 'Pf&mtemw&wkdY&SdcJh&onf/ 'Pf&mBuD;BuD;
us,fus,fawmh rcHpm;Mu&/ onftxJwGif uRefawmfonf
um; rnfonhf'Pf&mrSr&cJhay/ tHhMozG,faumif;vSonf?
wpfzufuawmifjrifhurf;yg;eH&HBuD;? tjcm;wpfzufrSmu
acsmufeufBuD;? acsmufeufBuD;xJodkY um;av;omxkd;usoGm;
vkdufvQifawmhjzifh rawG;&Jp&m/
um;av;ay:0,f ygwD? aumifpDrS yk*¾dKvf (2) OD;yg0if
vkdufygcJhonf/ tm;vHk;udktqiftajyqHk;jzpf&atmif tul
tnDawmif;? tultnD&cJh? ajrjyefYodkYa&muf&SdcJh&awmh txuf
ygyk*¾dKvfBuD;wkdYu rauG;wkdif;odkYvnf;aumif;? xD;vif;NrdKUodkY
vnf;aumif; aMu;eef;jzifhowif;ydkYMu&onf/ tm;vHk;aom
Mum;Mu&oltaygif;u pdwfraumif;EkdifcJhMu&/
rMumrD&ufrsm;wGif xD;vif;NrdKUav;odkY uRefawmfwkdY
tzGJUjyefvnfa&muf&SdcJhMu&onf/ uRefawmfwkdYra&mufcJhrDrSm
yifvQif NrdKUav;ui,fi,frdkY uRefawmfwdkYtzGJUum; wdrf;arSmuf
cJh&onfhowif;u awmrD;yrmysHUESHYaecJh&NyD/ jyefvnfa&muf&Sd
196
197
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-102
vmcJh&onhfaeYu ae0ifrkd;csKyfcsdefrS a&muf&SdcJh&jcif;vnf;jzpf
onf/
uRefawmfaexkdif&m bBuD;odef;wkdYtdrfodkY um;'½dkifbm
u vdkufvHydkYaqmifay;cJhonf/ um;av;u tdrfodkYxkd;qkdufcJh
onfESifh tdrfem;eD;0ef;usifwdkYu0dkif;í0ef;ívmcJhMuonf/
]]raoaumif; raysmufaumif;? uHBuD;ayvdkY? uHaumif;ayvkdY
&wemoHk;yg;eJY ewfjrwfewfaumif;wkdYu apmifha&Smufay;ay
vdkY...}} ponfjzifh ajymqkdMu? ar;jref;MuESifh bBuD;odef;wkdY
tdrfonf owif;ar;vmolwkdYESifh pnf;um;oGm;cJh&awmhonf/
owif;Mum;Mum;csif;[kqkdum arcsKd? pma&;rav;
&D&Dar? pma&;av;udka0vif;wkdY n (8) em&DcefYwGif uRefawmfh
xHa&mufvmcJhMuonf/
]]onftpnf;ta0;udk wufa&mufapbkdY q&mu
uRefrudk&nf&G,fcJhwm? ta&;wBuD;vJjzpf? wpfnvHk; wpfaeY
vHk;armif;ESifrS tpnf;ta0;ukdtcsdefrDrSmqkdawmh rdef;rom;
uRefrtwGufc&D;yef;rSmuawmh taotcsmyJzdk Y...qkdNyD;
uRefrudkpmemaxmufxm;pGmeJY q&mvkdufoGm;jzpf&wm uH
Mur®muz,fayvdkYom touftEÅ&m,fra&muf&wm uRefr
twGufeJY xrf;aqmifcJh&wJhwm0efeJY 'ku©awGuvJ renf;awmh
bl;/ wu,fwrf;ajym&&if q&mhapwem? q&mharwåm? q&mh
aus;Zl;awGudk b,fvkdrSqyfvkdY ukefEdkifawmhr,frxifygbl;&Sif
wu,fyg &Sif...}}
onfodkYES,f arcsKdqkdcJhawmh tdrfeD;emcsif;av;av;
a':cifode f ;u Mum;0ifíajymvmcJ honf/ av;av;
a':cifodef;qkdonfu reDvm\tarjzpfonf/
]]bkef;eJYwefckd;eJY q&mOD;&JyJav...b,fao&OD;rSm
vJ/ trsm;oligu arwåmxm;Mu? arwåmydkYMu? av;av;uvJ
aeYwkdif;arwåmydk Yay;ae&wm/ udk,fhom;vkdcspfae&wmrsKd;?
'Hkrif;wD;&if; oDcsif;oDqkdaewmudk Mum;ae&&ifyJ av;av;
uawmh wpfaeYwmv,fxJ ,mxJrSmarmvmcJh&orQ tyef;
awGtarmawGajyoGm;&wm/ zG[Jh...aemufaemifudk 'DvdkrsKd;
xyfrHrBuHKawGUyg&apeJYvdkY qkawmif;ay;Mu? uJ...uJ...
rdvdIif? rdckdif? rdBudKifwdkY tdrfuAl;cif;rSm Al;oD;&Sdw,f...oGm;cl;
Mu? Al;oD;aMumfpm;Mur,fa[h...}}
xdkodkY ajymaeqJrSmyif bBuD;odef;? q&mrBuD;vIdifwdkYu
tdrfem;eD; OD;wif0if;av;tdrfodkY bk&m;udk;ql qGrf;uyfvSL&ef
ESifh ,ckn "r®pMum0wf&GwftzGJU0wf&GwfpOf? tauR;tarG;
udpöwdkYjzifh acwåoGm;a&mufMuOD;rnfqdkum tdrfuxGufMuonf/
at;at;aq;aq;em;aeMu pm;Mu a&aEG;Murf;0dkif;0dkif;Mu[k
vnf;rSmcJhao;onf/ uRefawmfowif;ar;&efa&muf&SdvmcJh
aom pma&;av;ukda0vif;vnf; cPvdkufygoGm;yg&ap[k
qdkum ygoGm;chJavonf/
tdrf\rD;zdkaqmifrSmawmh tvkyfawG½IyfaeMuonf/
tdrfa&SU{nhfcef;rxJwGifawmh av;av;a':cifodef;? arcsKdESihf
uRefawmfomusef&pfaeonf/
]]wu,faemf...q&m...arcsKdu pdwfylvdkuf&wm&Sif}}
198
199
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-103
[k arcsKdpum;pcJhjyefonf/ ]]aMomf...aouHra&muf oufr
aysmuf wJh...? zGm;zGm;av;uajymcJhzl;ovkdaygh/ jzpfoGm;cJh
avNyDqdkawmhvJ oaAÁowåmur®oum yJaygh arcsKd&,f/ vl
awGqdkwm oHo&mc&D;onfawGyJav rNrJaomw&m;oabm
twdkif;ajym&&if &SifuGJuGJMu&wmrsKd;&Sdovkd aouGJcGJMu&ao;
wmyJOpöm? avmu"Hudk BuHBuHcHEkdifzdkYyJ pdwfcE¨mrSmNrJapMu&rSm
qdkygawmh...w&m;oabmtwdkif;aygh...}}
[k uRefawmfajymjzpfrdawmh teD;&Sdav;av; a':cifodef;
u ajym&Smonf/ ]]'gawmh 'gayghav...'gayrJh...'gayrJh
u&Sdao;w,f}} [k&,farmum aemufcJhao;onf/ xdkaemuf
av;av;a':cifodef;onfvnf; rD;zdkaqmifqDodkYoGm;cJhawmh
onf/ tdrfa&SU{nfhcef;rxJwGif arcsKdESihfuRefawmfESpfOD;om
usefae&avonf/
tif;...cspfolawGjzpfcJhMuNyDqdkawmhvJ ydkvdkYyJpdk;&drf
aomuawGu &ifeJYtrQjzpfaeygw,farmif? armif? armihfvdk
vludkrQ cspfarwåmydkcJh&whJ xD;vif;NrdKUolav; uRefr...uRefr
arcsKdav armifukdtqHk;½HI;rcHEkdifbl; armifhukdom qHk;½HI;oGm;cJh
&ifawmhav arcsKdawmh ½l;rsm;oGm;r,fxifyg&JU? armifhukd
arcsKdb0xJu aysmufuG,froGm;apcsifovdk rsufpdatmufrSm
yJ tNrJvdkvdk jrifaecsifrdwm...
]]w&m;oabm w&m;oabmeJ Y ajymajymaewJh
armihfudk a[m'DavmuBuD;xJ? jrefrmjynf jrefrmhordkif;xJu
*EÅ0ifxD;vif;NrdKUav;rSm tcsdefMumMumaeapcsifao;wmyg/
NrdKUuav;ukdcspfwJhpdwf trsKd;om;cspfpdwfawGeJYjynfh0aeolu
uRefrarcsKdudk cspfwJhpdwfawGtrsm;BuD;eJY cspfwwfzdkYawGudk oif
jyay;&OD;r,fvdkY qufqufajymcsifao;wm? tm;udk;ygw,f
armif...odvm;...tif;...NyD;awmh ckrSyJ pdwfat;&awmh
w,farmif&,f...}}
uRefawmfonf arcsKdrsufESmav;udk MunfhaerdcJhonf/
Munhfír0EdkifcJh? xkdtckdufNrdKU\vQyfppf"gwftm;ay;pufrS
aeYpOfrD;ay;csdefoHk;em&Donf (9) em&Dü NyD;qHk;oGm;cJhí vQyfppf
rD;urSdwfoGm;cJhonf/ vomrSeftdrfESihfza,mif;wkdifudk xGef;n§d
cJhMuonf/ uRefawmfwdkY&Sd&modkY av;av;a':cifodef;ESihf&D&Dar
wdkYu vomrSeftdrfudk ,laqmifuma&mufvmMuonf/ uRef
awmfwdkY&SdaeMu&m pm;yGJ0dkif;wGiftwlvmxkdifMuonf/ arcsKd
ckeu ajymvmcJhaompum;rav;rsm;ukd &nf&G,fum uRefawmf
onf olwdkYtm; pum;wpfcsKdUudkajymrdavonf/
w&m;oabmESihf,SOfvsufb0wGif &SifoefaexdkifcGifh
uav;&aeao;orQawmh trsm;jynfoltusKd;twGuf a&muf
av&ma'orSm us&mwm0efxrf;&Gufa&;udk OD;aqG;qHjrnhfr
nnf;rnL rNidKrjiif 0efxrf;aumif;yDopGm aqmif&GufoGm;
Edkifa&;rSm uRefawmf\ cH,lcsufyifjzpfaMumif;udk odap&onf/
[kdbufacwfrsm;u aomif;usef;olwdkYu taMumif;r
&Sd taMumif;&Smum e,fajrvlxktay: enf;rsKd;pHkESihfEdSyfpuf
umpdk;rdk;cJhonf/ ,if;odkYaomumvqdk;rsm;xJwGifyifvQif rdef;
rom;wpfOD;jzpfol zGm;zGm;av;u owdå&Sd&Sd? &J&J0H0HESihf xD;vif;
200
201
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-104
NrdKUav;twGufa&m xD;vif;NrdKUe,ftusKd;twGufygawmifpOf
jrihfwef;awG txyfxyfMum; EdkifiHawmf\ta&;udpörsm;tvdkY
iSmonfvrf;onf c&D;awGudktxyfxyftcgcgoGm;cJh jyefcJh&
zl;onf/
onfodkYaom tajctaersKd;ESihf tajctaersKd;rsm;ESihf
EdIif;,SOfvmcJhvQif uRefawmfonfrajymyavmuf/
&GmawGudkcspfonf? NrdKUudkcspfonf? e,fajra'oudkcspf
onfrS EdkifiHawmfudkcspfonf qdk&mwGif pum;t&mtajymouf
oufrQjzihfawmh &mZ0ifrSmusefchJonfr[kwf? ordkif;rSm usef
&pfrnfr[kwf/ uRefawmfwdkYordkif;vSbdkY uRefawmfwkdYBudKyrf;
azmfxkwfvsuf ordkif;pmrsufESmtwGuf jy,k*faumif;awG
jzpfvmap&rnfomjzpfonf/
a&S;a&S;utac: (ol&J) qkdaom xD;vif;NrdKUav;onf
jrefrmh&mZ0ifordkif;pOfwGif NrdKU*kPfa&mifxGef;ajymifcJhonfh
NrdKUav;jzpfonf/ ol&Jaumif;rsm;pGmwkdY xGuf&Sday:xGef;&m apmf
bGm;wkdYtkyfcsKyfaomNrdKUav;jzpfonf/ tcsuftcsmusus xD;
pdkufeef;wnf a&S;bk&ifhaejynfawmf bk&ifrif;w&m;wdkY EdkifiH
awmftwGuf ppfonfol&J trIxrf;aumif;wkdYESihfwuG ema&;
emcH tMuyfwyfom;ygrusef ppfonftiftm; wyftiftm;wdkY
pkpkpnf;pnf;nDnDñGwfñGwfzGJUpnf;ydkifqdkifaexdkifMu&mt&yf
cHwyfNrdKU wyfNrdKUav;vnf;jzpfbdonf/
þonfwkdYudk odygvsufESihf uRefawmfonf udk,hfXme?
udk,fh½Hk;vkyfief;rQESihfomru NrdKUe,ftwGufvkdtyfrIaMumihfay;
tyfvmonfh wm0eftaxGaxGudk aemufwGefYwGefYqkwfí a&
omckdum avSBuHKpD;c&D;udkrvdkufygvdk? oufawmihfoufomae
í &pGmjzihfraeygvkd/ NrdKUe,fwdk;wuf&m wkd;wufaMumif;? zGHU
NzdK;aMumif;&nf&G,fcsufaumif;wkdYtwGuf tpOfawG;qum
vQif ½kyfvHk;ay:atmifyHkazmfay;csifoljzpfonf/ NrdKUe,fta&;
ESihfpyfvsOf;ygvQif t&m&mudk odxm;em;vnfpGmjzihf trsm;
jynfoltusKd;ukd &nfarQmfum tvkyfwm0efawGudk arcsKdonf
vnf; ydkrdkumaqif&GufapcsifcJhonf/ arcsKdonfNrdKUe,ftusKd;
udkarQmfcsihfvsuf NrdKUe,futm;xm;&rnfh trsKd;aumif;orD;&
wemav;wpfOD;tjzpfESihf pdwftm;xufoefckdifrmpGm BudK;pm;
jznhfqnf;ay;aeEdkifvm&NyDvnf; jzpfcJhNyDjzpfonf[k ajymEkdif
&onf/
'k-NrdKUe,fOD;pD;rSL; arcsKdonf t"dyÜm,fjynfh0vSaom
a':arMunfvGifcsKdtjzpfESihf trsm;wumESihf EIdif;pmvQif
vkyfydkifcGifh? vkyfEkdifcGifh? BudK;pm;cGifhawGydkrdkydkifqkdifaeoljzpfaecJh
ygNyD olwumxufydkí BuD;us,fjrihfrm;aom wm0eft&yf&yf
udk xrf;aqmifae&olvnf;jzpfcJhNyDrd k Y oltifrwefwG,f
wmjrwfEdk;cspfcif&onhf xD;vif;NrdKUe,ftusKd;twGuf qxuf
xrf;ydk;BuKd;pm;ay;Edkifygap...[laom apwempum;&SnfBuD;
udk uRefawmfajymaerdcJh&ygavonf/
aMomf...jrefrmhordkif;...xD;vif;NrdKUe,f orkdif;wGif
jrefrmtrsKd;orD;rsm;avmu trsKd;orD;rsm;pGmxJrSm &Sm;&Sm;yg;
yg;rdef;rom;wpfOD;jzpfcJh&ol NrdKUrolBuD;rjzpfaom a,m*Dr,f
awmfBuD;? q&mrBuD;? zGm;zGm;av; a':odef;aronfum; csD;
202
203
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-105
usL;*kPfjyKtm;usbG,f&mt&nftcsif;rsm;ESihfjynfhpHkolygay?
xD;vif;NrdKUe,fordkif;ü &SmrS&Sm;pHjyKxkdufolwpfOD;ygay/
xkda,m*Dr,fawmfBuD; ac:? q&mrBuD; ac:? zGm;zGm;
av; ac:? xD;vif;NrdKUrolBuD;r ac: a':odef;aronf arcsKdESifh
uRefawmfhtm;olYtawG;prsm;tm; ajymjycJhzl;onfukd arcsKdu
trSwf&vmrdonf[k ajymjyvmcJhonf/
]]aumif;owif;tzHkzHkeJY *kPf,lMu&r,fh yk*d¾KvfawG
jzpfEdkifMuygap}} qdkonhfzGm;zGm;av;\ trSmpum;tawG;p
rsm;wkdYtm; arcsKdonf BudK;pm;umazmfaqmifygrnf[k uRef
awmfhukd ajymjycJhavonf/ uwdukdvnf;ay;cJhavonf/
&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv
pma&;q&m? ½kyf&Sif'g½dkufwm q&mBuD;OD;okc\
]]booH&m}} Zmwfum;BuD;udk jrifa,mifrdonfESihf b0oHo&m
oDcsif;vdkyif uRefawmfwdkYb0u BuHKaeMuonfomjzpfygonf/
rwnfNrJaom avmuobm0udk odyifodvsufESifh jzpfcsifwdkif;
vnf;rjzpf? rjzpfcsifvnf;r&onfhb0tjzpfwdkYu a&muf&SdBuHK
awGUvmMu&onfhtcg jzpfoifhjzpfxdkufpGmaom b0ysKd;udk oifh
awmfovdk a&G;cs,favQmufvSrf;Mu&efonfom taumif;qHk;
[k xifjrif,lqxm;Muonfvnf; jzpfygonf/
,ck uRefawmfwdkY rsufpdatmufrSmyifvQif b0wdkYu
ajymif;vJí vmcJh&NyD; uRefawmfwdkY tifrwefcifrif&ygaom
v,fpdkuf&Sif;refae&*smBuD; q&m0if;wpfa,mufonfum;
onfNrdKUuav;ESifh uRefawmfwdkYtm; cGJcGmí oGm;&ygawmhrnf/
v,f,mESifhopfawm0efBuD;Xmeatmuf&Sd rdrdXme? bkwf
aumfydka&;&Sif;rsm;wGif wpfcktygt0ifjzpfaom jynfolYvkyf
tm;ae&mcsxm;a&;wyGJ (y.v.z) okdY ul;ajymif;um wm0ef
xrf;&Guf&ef EIwfqufyGJyif NyD;cJhNyD/ qnfajrmif;pwifwnf
aqmufum pdkufysKd;ajrrsm; azmfxkwfa&;twGuf pDrHudef;BuD;
wpfckudk OD;pD;wm0ef,ltaumiftxnf azmfaqmif&rnfhol
jzpfcJh&NyD? vltiftm;? vkyfom;tiftm;? pufud&d,mtiftm;
aiGaMu;tiftm;awGtrsm;BuD;ESifh a'oBuD;wpfck zGHUNzdK;wdk;
wufap&atmif wm0efBuD;BuD;udk,l&avawmhrnf/ olu
uRefawmfwdkY todkif;t0dkif;av;udk EIwfqufumvnf oGm;cJh
acsNyD/
oloGm;cJhNyD;awmh uRefawmfonfvnf; udk,fhudk,fudk
qef;ppfa0zefrIawGudk vkyfrd&onf/ uRefawmfonfyif onf
NrdKUav;ü 4 ESpfyif ausmfvmcJh&NyD/ onftawmtwGif;umv
rsm;twGuf uRefawmfwdkY ½kH;csKyfrS pmrsm;a&muf&SdcJhonf/
wpfESpfvQif wpfBudrfawmh a&muf&Sdvmaeusjzpfonf/ ajzvdk
u ajzqdkEdkif&ef jzpfonf/ taMumif;Mum;pm jzefYa0ay;ydkYrI
wGif uRefawmfwm0efxrf;aqmif&m xD;vif;NrdKUav;odkY pm
a&muf&SdrIu tcuftcJ&SdcJh&onf/ rdk;tcg acsmif;a&usjcif;?
awmifNydKjcif;? wHwm;usKd;aejcif;ponfhtaMumif;rsm;aMumifh
ajzqdk&rnfh&ufu vGefpGmeD;uyf&jcif;vnf;&Sdovdk oGm;a&;
vma&;jyefa&;udkvnf; wnfhwGufrd&um &efukefNrdKUodkY oGm;
204
205
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-106
a&mufum uRefawmf rajzjzpfcJh/ bmom&yfqdkif&m avhvmrI
tm;uvnf; &efukefNrdKUBuD;rSmvdk rsm;rsm;avhvmtm;&Sd rae
Edkifojzifh EdkifiH&yfjcm;ynmawmfoif tpDtpOfudk uRefawmf
vufavQmhí aecJhonfom jzpf&awmhonf/ &efukef&Sd rdrdq&m
orm;rsm;uvnf; uRefawmfu wGef;tm;ay;ayyif uRefawmf
uvnf; &efukefodkY tajymif;ta&TUvQufxm;? &efukefudkjyef
0ifawmhrS BudK;pm;awmhrnf[k pdwfrSmqHk;jzwfxm;rdonf/ rdrd
touft&G,ftm;jzifhuvnf; i,f&G,faeao;onfrdkY tcsdef
awG trsm;BuD;? tcGifhta&;awG trsm;BuD;&Sdygao;onf[k
oabmxm;um aerdcJhonfudkvnf;jzpfí ynmawmfoifudpö
udk rajzjzpf&jcif;ygay/ bmyJjzpfap b0wufvrf;twGuf
uRefawmf BudK;pm;&,lrnfhol? atmifjrif&matmifjrifaMumif;?
BuD;yGm;&mBuD;yGm;aMumif;? trsm;twGuf tusKd;jyKEdkif&m jyKEdkif
aMumif;rsm;ESifh jynfhpHkEdkif&atmif BudK;pm;&rnfhol[lívnf;
tpOftNrJpdwfxJwGif cH,lxm;csufu &Sdaeygonf/ aysmf&mrSm
rae&? awmf&mrSm aeEdkif&atmif pGrf;aqmif&ygOD;rnf[kvnf;
oHEéd|mefcsxm;rdygonf/
tvSnfhtajymif;qdkonfu wpfcgwpf&HwGif ajymjy
&ef cJ,Of;wwfonf/ arQmfvifhrxm;ygbJESifh olYtvdkvdka&muf
vmcsifa&mufvmwwfonf/ uRefawmfuawmh taumif;qHk;
tvSnfhtajymif;jzpfzdkY&mtwGuf tNrJBudK;pm;aeonfvnf;
jzpfygonf/ uRefawmfwdk Y pDrHudef;a&;qGJa&;OD;pD;Xme\
vkyfief;rsm;ESifh pyfvsOf;vmygvQif XmewpfckESifhwpfckta&;
qufqHn§dEIdif;aqmif&GufMu&mwGif ESpfOD;ESpfzuf oifhawmf
nDnGwfvufcHEdkifrnfh rZÑdrtaetxm;jzpf&atmif n§dEIdif;
aqmif&Gufaomrludk uRefawmfpGJudkifavh&Sdygonf/ twwf
Edkifbl; pDrHudef;rsm; atmifjrifpGm taumiftxnfazmfEdkif
a&;udkvnf; az;rxm;yg/ rjzpfEdkif rjzpfoifhaom tae
txm;rsm;udk em;vnfumomvQif usKd;aMumif;jy nDnGwfpGm
ajymwwfqkdwwf ajym&Jqdk&J pdwfvnf;&Sdygonf/ odkYjzpfaom
aMumifh trsm;uvnf; av;pm;cspfMunfrIudk uRefawmfcHpm;&
ygonf/ uRefawmfhXmu cHpm;&ygonf/
]]uJ... &D&Dar a& arcsKdUqDudk wifjyp&m&SdwJh rdk;a&csdef
udpörSm NrdKUe,fv,fpdkuf&Sif;? NrdKUe,fusef;rma&;OD;pD;Xme
(NrdKUe,fjynfolYaq;½kH)? usif;jynfolY&Jpcef;? qifpG,f? aq;rif;
awm... pwJh wdkif;wGma&;pcef;toD;oD;u ay;ydkYcJhwJhpm&if;?
vtvdkuf? ESpftvdkufpm&if;wdkYudk wifjyvdkufygOD;/ arcsKdpdppf
oHk;oyfNyD;cJh&if udka0vif;udk puf½kdufzdkYav;? za,mif;azmuf?
pufvSnfh? pkpkaygif; (6) pHkvSnfh&rSm arcsKdUqDu twnfjyKcsuf
rSefuefNyD;NyDqdkrS pufvSnfhaemf... [kwfNyDvm;....}}
'DuJhodkY ajymae pDpOfaepOf arcsKdu vcsKyfaiGpm&if;
wdkYudk pDpOfaecJhonf/
]]AsKdU... q&m&JU... bmawGtvkyfrsm;aewmwkef;
As... tvkyftNrJwrf;rsm;aewJh ½kH;ygyJAsm... usKyfOya'½kH;
uawmh usKyfwdkY ½kH;0efxrf;wdkYom ½kH;wufae&ovdkjzpfae&JU?
wGufp&m csufp&m a&;p&m jcpfp&mr&Sdaybl;... r&Sdbl;qdk
206
207
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-107
&wmu e,fole,fom;awGu Oya'udk av;pm;vdkufem
em;vnfMuoudk;As... t[rf;...}}[k Oya't&m&Sd OD;rsKd;
u a&mufvmum pum;ajymaecJhonf/
]][kwfwmayghAsm... OD;rsKd;wdkY½kH;tvkyfrsm;&atmifqdk
&if NrdKUuvlawG &Gmu vlawGudk &efwdkufay; &efjzpfap&atmif
vkyfay;&rvdk jzpfaeNyDAs...}} [kajymum ½kH;xJa&mufvmol
uawmh NrdKUe,fvQyfppftif*sifeD,m OD;apmyifjzpfavonf/
OD;apm ajymvmcJhonfhpum;aMumifh uRefawmfwdkYtm;vHk; &,f
Mu&ao;onf/ OD;rsKd;uvnf; tm;usrcH jyefajymvmcJhaom
pum;udkMum;Mu&aom uRefawmfwdkYrSm wcGD;cGD;ESifh &,fMu&jyef
awmhonf/
]]a':arcsKda&... OD;apmvm&if owdxm;Mu odvm;?
olu wdkYawGeJYwlwm r[kwfbl;? ocsKØif;ukef;uxvmcJhol pm;
p&mawG bmawG&Sd&if zGuf(0Suf) xm;Mu? zkwf0ifovdk pm;vdrfh
r,faemf...}} [l\/ trSefuawmh NrdKUe,fvQyfppftif*sifeD,m
rD;ay;puftaqmufttHkBuD;u ocsKØif;ukef;ajrae&mtpyf
wGif &SdaeaomaMumifh ,ckuJhodkY BuHzefumaemufçí ajymjy
jcif;yif jzpfavonf/
odkYuvdktawmtwGif; pmydkYorm;upmawGay;vm
onfudk udka0vif;u,laeonf/ ½Hk;pmudkoD;oefYcGJxm;um
uRefawmfhxHpmwpfapmif ay;vmcJhonf/ uRefawmfhemrnfjzifh
pmrSm uRefawmfh&efukeftdrf rdbrsm;uay;ydkYvdkufaom pmyif
jzpfavonf/
]]uJ...uJ q&m&J a& pmudktomxm;OD;? usKyfu
ocsKØif;ukef;uwwfvmwm? vufzuf&nfav;aomufrvkdYAs
tJ...vufzuf&nf'umuawmh a':arcsK dayghAsm...
[kwfzl;vm;...a':arcsKdu Asm...wpfOD;wnf;aomorD;
NyD;awmh olYzcifBuD;u &Sm;ap; tifwGJyGJnufawG xkwfvdkufNyD
Mum;w,f...awmfawmfjrwfw,f owif;&w,f...'Dawmh
orD;tvdr®mav;jzpfolu vufzuf&nf'umayghAsm...[kwf
zl;vm;...}} [lí OD;apmu arcsKdUudkpç cJhonf/
arcsKduvnf; jyefajymvmonf/
]]OD;apm pum;aMumifh arcsKdwkdYtdrfawmh "g;jywkdufcH&
awmhr,fxifyg&JU...trItoGm;tvmenf;aewJh OD;rsKd;&JU
Oya'½Hk;ukdawmh ra&mufyg&apeJY &Sif...vufzuf&nfomru
ygbl; rkefYvJauR;ygr,faemf...}}
]]a[;...'grS wkd YnDrav;uG...cspfolaumif;
&nf;pm;aumif; a,musfm;aumif;eJYawGUNyDvdkY cspfc&D;vrf;rsm;
vJ om,majzmifhjzL;EdkifMuygapAsm...}}[lí OD;rsKd;uwG,fç
cJhonf/ arcsKdUudkyg vufzuf&nfqkdifodkYvkdufyg&ef ac:aqmif
cJhMuojzifh uRefawmfwkdYonf NrdKUv,furdom;pkvufzuf&nf
qkdifodkY oGm;cJhMuawmhavonf/ onfNrdKUav;rSmonfvdkyJ
0efxrf;tcsif;csif;u cspfcifpGm&Sdavonf/
txufazmfjyyg ajymMuqkdMu&if;u vufzuf&nfqkdif
üvnf; [dktaMumif;onftaMumif; aomif;ajymif;axGvm
pum;awG ajymjzpfMuonf/ onfhrwkdifrDvydkif;uav;wGif
208
209
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-108
uRefawmfwkdYtm;vHk;onf EkdifiHawmftwGufta&;BuD;onfh
orkdif;a&;tul;tajymif;umvudk BuHKcJhMu&onf/ onfumv
wGif xD;vif;NrdKUav;onf thHMobG,f&majym&avmufatmif
wpfpHkwpf&maom tysuftpD;r&SdcJh/ ½Hk;? wdrf? ausmif;rS tp
Z&yftqHk; tysuftpD;rjzpfcJ h&/ wpfpH kwpfOD;rQ tao
taysmufr&SdcJh/ NrdKUay:a&m e,fajrwGif;u aus;&Gmrsm;tm;vHk;
onf NrdKUrdNrdKUzXmeqkdif&m tBuD;tuJrsm;wkdY\ arwåm&yfcHrI
tpDtpOfatmuf0,f arwåmw&m;xm;Mujcif;jzifh Nidrf;csrf;pGm
0dkif;0ef;xdef;odrf;ay;cJhMuíjzpfonf/ wu,fhudk tHhMop&m
aumif;vSatmif pnf;pnf;vHk;vHk; az;az;rr&SdcJhMuygonf/
aoG;xGufoH,dk vHk;0r&SdcJhygav/ wyfrawmfwyf&if;wyfzGJU
uyif rsm;pGmtHhMocJhygonf/ NrdKUe,fjynfolY&JwyfzGJUom ½Hk;pdkuf
ygonf/ emrnfqdk; r&SdcJhygav/
xdkaeYu ½Hk;qif;cJhNyD;aemuf tdrfodkYrjyefjzpfMuao;?
arcsKdUrdbu ckdif;xm;í[kqkdum NrdKUuGufopfxJ&Sd olYaqGrsKd;
tdrfud koGm;&OD;rnh ftaMumif; arcsK duajymvmcJ honf/
uRefawmhfum;vnf; vkdufcJhyg&efac:cJhonf/ odkYjzpfí arcsKdESifh
twl ½Hk;rSxGufcJhMuNyD;aemuf av,mOfuGif;a[mif;BuD;twkdif;
vrf;avQmufumoGm;jzpfMuonf/ arcsKdu uRefawmfhtm;
pum;ajym&efvnf;&Sdonf[k qkdvmcJhojzifhvnf; olESifhtwl
vkdufygjzpfcJh&onf/ &efukeftdrfrS pmukdaeYv,fydkif;uyif
uRefawmfzwf½IcJhNyD;aemuf arcsKdUtm;vnf;ay;um zwfapcJh
ygonf/ vQKdU0Sufxm;p&m taMumif;vnf;r&Sdygacs/ r&Sdawmh
ygav/
&efukeftdrfrSpmudk taMumif;jyKí arcsKdvnf;pmudk
zwfNyD;jzpfaomaMumifh od&SdNyD;vnf;jzpfygrnf/ uRefawmfh
rdom;pkwGif azaz? arar? uRefawmf? uRefawmfhESrESifh ti,f
qHk;nDwkdYyg0ifygonf/ uRefawmfu tBuD;qHk;om;jzpfonf/
uRefawmfhatmuf ESrav;u aq;wuúodkvfrS bGJU&NyD; q&m0ef
rav;yifjzpfcJhygNyD/ ti,fqHk;nDi,fonf bDtD;pD (ynma&;
bGJU)udk t*FvdyfpmESifh NyD;qHk;NyD; r[mbGJUwufa&mufcGifh&&SdcJh
aomfvnf; qufvufroif,ljzpfawmhyg/ nDi,fonf pD;yGm;
a&;vkyfief;rsm;vkyf&efukdom pdwftm;xufoefoljzpfygonf/
wuúodkvfubGJU&onfqkdonfESifh pD;yGm;a&;vkyfygawmhonf/
rdom;pktm;vHk; nd§EdIif;pDpOf oabmwlcJhMurIt& bm;vrf;
(r[mAE¨Kvyef;NcHvrf;) txufwGif ½kyfjrifoHMum;ESifh quf
pyfypönf;rsm;ta&mif;qkdifudkzGifhum apmpD;pGmae&m,lEkdifcJhyg
onf/ ta&mif;t0,fvnf; oGufcJhaumif;rGefcJhygonf/ odkYjzpf
í rEÅav;NrdKUBuD;wGifyg aps;uGuf&SdEdkif&efvnf; &nf&G,fum
tcsuftcsmus&m NrdKUv,fwGifqkdifBuD;wpfqkdifudk iSm;&rf;cJh
onf/ &efukefuJhodkYyif qkdifzGifhEkdifcJhonf/ &efukefrS refae*sm
wpfOD;ESifh ta&mif;0efxrf;rsm;udk apvTwfcefYtyfxm;EkdifcJhyg
onf/
wzef [kdw,f? rkdw,f? tif; ponfwkdY zGifhvSpfcGifhrlt&
A[ef;&SdrdrdwdkY aexkdif&m rdom;pkwkdufBuD;tm; [dkw,ftoGif
zefwD;cJhonf/ azazhtpDtpOft&jzpfonf/ ESpfa,muftdyf
tcef; (3) cef;? wpfa,muftdyfcef; (8) cef;yg ESpfxyfwkduf
210 211
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-109
jzpfonf/ rlvua&ul;uefvnf;&SdNyD;om;jzpfí EkdifiH&yfjcm;
c&D;onfrsm; at;at;csrf;csrf; em;cdkcsifhpzG,fjzpfcJh&onf/
EkdifiHjcm;om;jzpfMuaom vma&mufwnf;ckdolwdk Yuvnf;
azmfa&GaomqufqHa&;ESifh 0efaqmifrIaMumifh {nhfonfrjywf
vS/ refae*smESpfOD;udk cefYxm;aqmif&Gufaponf/ 0efxrf;rsm;
udkvnf; cefYxm;&onf/ aps;uGufpD;yGm;a&;pepfusifhoHk;csdef
azazESifh ararvnf; XmerStNidrf;pm;b0udkajymif;vJcH,l
um azazararwkdYu BuD;Muyfay;aomaMumifhvnf; &efukef
qkdifESifh rEÅav;qkdifwkdYu emrnf&a&mif;tm;aumif;aeonf/
rdom;pkydkif [kdw,fuvnf; tqifajyonf/ vkyfief;udpö0dpö
awGursm;awmh a&&SnfumvwGif pD;yGm;a&;avmuü ydkrkdí
tqifajyajyatmifjrifwkd;wuf BuD;yGm;vmapa&;tvkdYXm
tm;tudk;&qHk; jzpfrnhfol[k &nf&G,fxm;jcif;cH&aom
uRefawmfhtm; tm;vHk;uwrf;wrf;ww tvkd&SdaeMuonf/
i,fi,fuyif Mum;aeusazazhpum;udk ESpfrjzpfol
ua&;vmaom pmxJwGifygvmonf/ xkdpum;udk rjzpfrae
xnhfa&;ckdif;í a&;&ygonf[k ESpfri,fuqkdxm;onf/
]]vlqkdwm aysmf&mrSmrae&/ awmf&mrSmae&r,fqkdwJh
pum;udktrsm;BuD; em;vnfzdkYvkdw,f/ rlvwef;ausmif;om;
b0wkef;u aumif;? oifh? nHh cGJNyD; tqifhowfrSwf&mrSm
]]aumif;}} qkdwmudk&rS vlawmfac:Muwm? ausmif;wpfausmif;?
&Gmwpf&Gm? NrdKUwpfNrdKU? rdom;pkwpfpk? jynfolawGeJY EdkifiHawmf
tm;vHk;aumif;rGefwkd;wufwJhtqifhrSm &Sdaea&mufaewmrsKd;
jzpfEkdifbkdYpdwf"mwfudkarG;Mu&r,f/ tJ'Dpdwf"mwfrsKd;&SdapzdkY
qdk&if rdrdukd,frdrd ynm&SdowdjzpfcJ todeJYjr§ifhwifowday;Edkif
rS awmf½kHusw,f/ rawmfrw&m;pdwfrsKd;udkawmh y,fNyD; rsm;
rsm;&SdrSrsm;rsm; aumif;usKd;aqmif&GufEdkifr,fvdkY cH,lxm;Muap
csifwm...}}
txufyg azazpum;udkxnfha&;ae&if; uRefawmf
onf *syefbmom? pum;wwfuRrf;atmifjrifcJhNyD; 'DudpöESifh
ta&;tBuD;qHk;udpö&yfu yg0ifvmcJhonf/ rdrdwdkY [kdw,fwGif
vma&muf wnf;cdkaeus *syefvkyfief;&SifolaX;BuD;taMumif;
udk qufcJhonf/ ,if;*syefolaX;BuD;onf tvGefaphpyfaocsm
onf/ rMumrMum wnf;cdkvm&if;u uRefawmfwdkY rdom;pk0if
tm;vHk;\ taMumif;pHkudk od&SdoGm;cJhonf/ &if;ESD;jr§yfESHxm;
aom aiGaMu;t&if;tESD;? vkyfief;rsm;? ydkifqdkifrItp&Sdonf
wdkYudkvnf;aumif; odoGm;cJhonf/ rdom;pk0ifwdkYtm;vHk;\
ynmt&nftcsif;rsm;udkvnf; csD;usL;onf/ txl;ojzifhawmh
*syefbmomwwfuRrf;xm;aom uRefawmfhtm; awGUqHkcGifh
awmif;onf/ *syefolaX;BuD;ESifh uRefawmf? olYrdom;pkESifh
uRefawmfhrdom;pk? ESpfOD;ESpfzufpD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk vkyf
aqmifcsifonf/ uRefawmfhtm; *syefEdkifiHodkY ac:aqmifoGm;
vdkonf/ pD;yGm;a&;vkyfief;wdkYudk avhvmEdkif&efESifh ESpfEdkifiH
tusKd;pD;yGm;a&;wdk;zdkY awmif;qdkcJhNyD;[k ESri,fu a&;vm
onf/
tqHk;owftydkif;rSmawmh arcsKdUtaMumif;ygvmcJh
onf/ v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;q&m0if;\ &,f&,farmarm
212
213
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-110
wGef;wGef;wkdufwkduf pum;rsm;ESifh uRefawmfESifharcsKdUudk
oabmwlrd&aMumif;? arcsKdUaumif;aMumif;awGajymvmcJhao;
aMumif;jzpfonf/ q&m0if;BuD;u Xmetajymif;ta&TUudpöESifh
uRefawmfxHrS rdom;pkodkYvufaqmifay;ydkYcJhonfh ypönf;rsm;
vma&mufay;oGm;cJhpOfu ajymMum;xm;cJhonfhhpum;tcsKdUwdkY
vnf;ygonf/ a&;om;xm;onf/
arcsKdESifh uRefawmfcspfolawGjzpfaeMuygNyD[laom
pum;tm;vnf; ESpfOD;om;rSwyg; rnfolYtm;rQtodray;chJ
onfudk arcsKdem;vnfcJhygonf/ todray;ayrifh taetxm;
udktuJcwfrd aumif;aumif;em;vnfwwfonfh pdwf&SdolwkdYu
odygvdrfhrnf/ rsufESmjrifcspfcifygap? toHMum;oem;ygap}}
qkdonfh qkawmif;aumif;ESifh jynhfpHkavol arcsKd[kajym&rnf
vnf;jzpfonf/ arcsKdUudkvnf; uRefawmfrdom;pku awGUzl;?
jrifzl;Muí oabmusMu? cspfMuygonf/ þonfudk &nf&G,f
umvQif ]]rrarMunfvGifcsKdu udkudk&J&JUcspfolvm;}} [ka&;xm;
um ½Ir0atmifacsmonfh a,molau&Dxdyfxm;av;udk
&efukeftdrfu&mEIef;jynhf BudKqkdaeMuygaMumif;? azazarar
wkdYu orD;av;wpfa,muf wkd;vmwmaygh[k ajymMuaMumif;
awGESifh pmudktqHk;owfxm;avonf/
ESp fO D;om;vrf;avQmufpum;ajymvmMu&if;u
av,mOfuGif;a[mif;BuD; taemufbufxdyf tqHk;pGefem;
a&mufvdkYvmcJhonf/ NrdKUuGufopfu tedrfhydkif;wGif&Sdonf/ cP
avmufxdkifNyD; pum;awGajymcsifao;onf[k arcsK du
ajymvmcJhojzifh av,mOfuGif;a[mif;jyifrSm vGwfvGwf
vyfvyftaetxm;vnf;&Sdí ajrBuD;jyifwkdifjzpfonf/
]][kd;...rSmMunhfprf; OD;&J&,f...aerif;BuD;u
taemufcsif;½dk;rawmifwef;BuD;rSm ar;wifvkeD;aeNyD? aerif;
BuD;[m ol&JUwpfaeYwmwm0efudk xrf;aqmif&vdkY wm0efaus
awmhr,fhtcsdefrSmawmif azsmhawmhwJhtvif;a&mifeJY avmu
tvSudkaqmifaew,faygh/ ae0ifqnf;qmqkdwJh tvStyudk
tpGrf;ukefjyoGm;cJhao;wmyJaygh/ tJonfvdkyJ arcsKdav...
b,fudkyJa&mufae a&mufae'DxD;vif;NrdKUe,fav;twGuf
pGrf;tm;&Sdoí tusKd;jyKEkdifwJholjzpfcsifw,f...jzpfatmifvJ
BudK;pm;r,fOD;&J&,f...}}
wjznf;jznf;eJY OD;&JeJY arcsKdwkdYb0u wpfpHkwpfckaom
qHk;jzwfcsufudk csrSwfumb0vrf;udk avQmufvSrf;Mu&awmh
r,fqkdwm ra0;awmhbl;vkdY awG;aerdNyD;cJhygw,f? OD;&J&JUazaz
ajymaeuspum;twkdif;ygyJ? tm;vHk;aumif;rGefwkd;wufwJh
tqifhrSm&Sdae? a&mufaeEdkifzdkYeYJ aumif;usKd;aqmif&GufEkdifzdkY
qkdwmudk arcsKdoabmaygufygw,f/ arcsKdUudk 'g½dkufwmtzGJU
0ifjzpf&atmif vl&m0ifqHhum trsm;twGuf vkdtyfaewm
awGeJY vdktyfaewJh uGufvyfawGudkjznfhqnf;ay;Edkifap&atmif
OD;&Jrdom;pku pDpOfxm;ygw,fqkdwJh [dk;wavmav;u OD;&J&JU
&efukefupmudkyg arcsKdaumif;pGmem;vnfxm;ygw,f OD;&J&,f...
wjznf;jznf;eJY OD;&JeJYarcsKdwkdYb0u wpfpHkwpfckaom
qHk;jzwfcsufudkcsrSwfum b0vrf;udkavQmufvSrf;Mu&awmh
214
215
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-111
r,fqkdwm ra0;awmhbl;vdkY awG;aerdNyD;cJhygw,f/ OD;&J&JUazaz
ajymaeuspum;twkdif;ygyJ? tm;vHk;aumif;rGefwkd;wufwJh
tqifhrSm&Sdae? a&mufaeEdkifzdkYeJY aumif;usKd;aqmif&GufEdkifzdkY
qkdwmudk arcsKdoabmaygufygw,f/ arcsKdUudk 'g½dkufwmtzGJU
0ifjzpf&atmif vl&m0ifqHhum trsm;twGuf vkdtyfaewm
awGeJY vdktyfaewJh uGufvyfawGudkjznfhqnf;ay;Ekdifap&
atmif OD;&Ju OD;&Jrdom;pku pDpOfxm;ygw,fqkdwJh [dk;wavm
av;u OD;&J&JU&efukefupmudkyg arcsKdaumif;pGmem;vnfxm;
ygw,f OD;&J&,f/
vlYb0rSmwkd;wufwJhtjrifqkdwm vlwkdif;rSm&SdMurSm
trSefygyJ? reufjzef[m 'DuaeYxuf ydkaumif;rGefvm&r,f
qkdwmrsKd;udk vlwkdif;uarQmfvifhMuwm trSefyJjzpfw,f? arQmfvJ
arQmfvifhMu&rSmyJav...arQmfvifhMuw,faygh/
EdkifiH&yfjcm;udk txifBuD;wJhpdwfeJY olYaemufvdkufjzpf
roGm;zdkY vdkw,f/ rzGHUNzdK;ao;wm zGHUNzdK;wdk;wufvmap&atmif
qdkwm tajymeJYawmh r&Edkifbl;qdkwm&,f... tyifyef;tepf
emcHNyD; pdwf&Snfvuf&SnfeJY vkyfief;wdkif;udk pOf;pOf;pm;pm;
awG;awG;ac:ac: csdefcsdefqqeJY BudK;pm;Mu&rSm aumif;rGefwJh
enf;ynmtqifhqifhudk &,lwwfMu&rSm.../
arcsKdwdk Y txufwef;ausmif;om;b0u ½lyaA'
bmom&yfxJu e,lwef&JU ed,mrvdkyJaygh "To Every Action
There is Equal And Apposite Reaction" qdkwmvdkygyJ?
oufa&mufrIwdkif;rSm oleJYnDrQwJh wefjyefoufa&mufrIudk jrif
zYdkvdkw,f? wdkif;jynfudk tusKd;jyKw,f... wdkif;jynftwGuf
tvkyfvkyfqdkwJhae&mrSm? wdkif;jynftusKd;o,fydk;&mrSm b,f
ae&m b,f&mxl; b,ftqifha&mufrS EdkifiHh0efxrf;rS ukrÜPD
0efxrf;rS apwem0efxrf;rS tp&Sdojzifh cGJjcm;xm;vdkYrS rjzpf
Edkifwm? a&muf&mae&m us&mwm0efrSm rnnf;rnL udk,f
tm;&SdorQ pGrf;tm;&SdorQ aqmif&GufvkyfaqmifMur,fqdkwJh
pdwf"mwf&SdzdkYyJvkdwm r[kwfvm;.../
awmifol,mvkyf "m;rçckwf? wHigonf? opfckwform;
pwJh tvkyfvkyfudkifoltm;vHk;twdkif; wdkif;jynftwGuf tvkyf
vkyfaeMuolawGyJvdkY qdkMu&w,f/ olY[m udk,fhwm wm0efudk,f
pDnDMuvsuf tzufzufu wdk;wufap&atmif pGrf;aqmifMu
r,fqdk&if &Gmuav;wpf&GmrS 'DNrdKUuav;wpfNrdKU NrdKUjyBuD;qD
odkYwdkifatmif tqifhqifhajymif;vJwdk;wufvmrSmygyJ... 'gh
aMumifhvJyJ avSacwf? vSnf;acwfrS onf,aeY oabFm? armf
awmfum;? rD;&xm;? vQyfppfoHvdkuf&xm;? av,mOfysH vlrJh
av,mOfysH? 'Hk;ysHN*dK[fwkawG ay:aygufvm? ,aeY uGefysLwm
qdkwm ay:ayguftqHk;jyKvmaeMuNyD ckqdk wDAD AD'D,dkacGawmif
'DNrdKUav;udk a&mufvmcJh&NyDav.../
aemufususef&pfraecJhzdkYeJY wu,fhwdkif;jynfcspfwJh
pdwfudk aozdkYqdkwm[m us&mb0uae EdkifiHhtusKd;o,fydk;
aqmif&Gufaejcif;yJ jzpf&r,f/ BuD;rm;wJh &nf&G,fcsufawGeJY
ouf&Sdxuf ydkrdkjrifhrm;atmif pGrf;aqmifjycsifw,f/ tusKd;
oufa&mufrI ydkrdkjzpfxGef;vmvdrfhr,fvdkYvJ ,HkMunfw,f/ yrm
216 217
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-112
ajym&&if rlvwef;jyq&mrav;wpfa,mufu olYtwef;
av;udkom wm0ef,l&wmeJY NrdKUe,fynma&;rSL;BuD;usawmh
twef;pOfawGtm;vHk; ausmif;awmfBuD;wpfckvHk;tjyif wpf
e,fvHk;twGif;rSm&SdMuwJh rl? v,f? xuf ausmif;awG[lorQwdkY
udk wm0ef,lae&ovdkrsKd;aygh.../
'gawGaMumifhav... arcsKdawmh twwfEdkifqHk;
trsm;jynfoltusKd;twGuf a&SU½INyD; wm0efawGudk xrf;aqmif
Edkifatmif BudK;pm;r,fvdkY av;av;eufeuf qHk;jzwfxm;olyg
av...}}/
onfodkYES,f arcsKdUpum;rsm;udk uRefawmf em;axmif
cJh&ygonf/
]]uJ...'gawG 'gawGaMumifhav qdkcJhavwJh arcsKdUudk
OD;&Jajymawmhr,f/ 'gubmvJqdk&if arcsKdeJ Y OD;&Jwdk Y[m
tm;vHk;twGuf a&SU½INyD; qHk;jzwfcsufawG csMu&awmhr,f...
taocsmawmh em;axmifaemf arcsKd.../
wpftcsufu arcsKdUudk OD;&JU aphpyfxdrf;jrm;vufxyf
Edkif&atmif udk,fhrdbESpfyg; aqGrsKd;pHknDeJY rMumrD&ufydkif;rSm
aphpyfMuzdkY azaz ararwdkYu OD;&Judk ar;cdkif;aeNyD.../
ESpftcsufu arcsKdcspfwJh q&mOD;&JtaeeJY 'DNrdKUe,f
OD;pD;rSL;&mxl;uae EIwfxGufcGif hawmif;cHzd k Y OD;&J&efukef
(½Hk;csKyf) udk oGm;rSmudkoabmwlzdkYajym&NyD...
oHk;tcsufu rsm;rMumrDvxJrSmyJ arcsKd[mOD;&J&JU
ae&m &mxl;udkqufcH&vdrfhr,f/ qufcHNyD;vkdY rMumao;rD
vrsm;rSmyJ 'DXme0efxrf;b0 t&mxrf;b0u EIwfxGufum
&efukefrSm&SdwJh OD;&JwkdYrdom;pkukrÜPD&JU 'g½dkufwmtzGJU0if
wpfOD;tjzpfeJY wm0ef,lvm&vdrfhr,f/
av;tcsufu aemufqHk;tcsufvJjzpfw,f/ tJonhf
tcsufu arcsKdtifrwefcHkrifvS cspfvSygw,fqdkwJh 'DNrdKUav;
udkcspfvsufeJY cGJcGm&vdrfhr,f/ BuD;rm;jrifhjrwfwJh &nf&G,fcsuf
awGeJYtwl 'DNrdKUav;udk 'DNrdKUe,fudkydkrkdtusKd;jyKEkdifap&atmif
rwwfomvkdY cGJcGm&jcif;yJvkdY &ifwGif;rSmcH,lxm;wwfEdkifzkdYygyJ
arcsKdtcspfav;&,f...}}
txufygpum;rsm;udk uRefawmfajymjzpf&awmhNyD/
ajymjzpfcJ h&ygNyD/ arcsKdauseyf ESpfoufvdrfhrnf[kvnf;
uRefawmf ,HkMunfygonfav/
]]½kwfw&ufBuD;qkdawmh OD;&J&,f...arcsKdbmjyefajym
&rSef;rodEkdifavmufatmifygyJav...wu,fyg...aoQmif
aemufqHxHk;yg jzpf&r,fhoabmrSm wpfOD;wnf;aomorD;jzpf
aewJhtjzpf? azazararwkdYukd cspf&wJhpdwf? azazararwkdYu
awmh olwkdYarG;&yfZmwdajrvJjzpfNyD; touft&G,ftydkif;uvJ
BuD;vmNyDqkdawmh tNyD;tydkifoabmcGJcGmNyD; b,fawmhrS
oGm;MurSmr[kwfzl;qkdwmudk odxm;&wJhtjzpfwkdYuwpfykdif;/
NyD;aemuf OD;&JudkMuifemcJh& cspfcJh&um OD;&JeJYrcGJrcGmaevdkYwJh
pdwfuwpfykdif;...'DNrdKUav;uvJ aiGvJaEGrkdY? rkd;vJrkd;rkdY? aqmif;
vJaqmif;rkdY tifMuif;ydawmufawGa0Mu? wdrfrJndKndKndKUndKUeJY
awmifpOfwef;wkdYMum; rkd;ykvJawG&GmoGef;aewmudk jrif&wwf
218 219
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-113
wJhjrifuGif;tjyif oZifcGmndKawG oif;NyD;ESif;awGjrLawGydwfqD;
um qD;ESif;usoHwajzmufajzmufawGeJY pdrf;Munfat;jrvSwJh
armacsmif;a&...'gawGudk ESpfoufwG,fwmaerd&wJh arcsKdU
b0av...}}
]]aMomf aomu&wufawGwjzmjzmeJY jzpfae&ygaygh
vm;&Sif&,f...wJh/}}
vGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUol
]]oifzGm;aomajr oifhXmaeum;
tajcwdk;jrifh usefaumif;oifh\
oif\rsKd;om; pmpum;vnf;
BuD;yGm;wwfjrifh usefaumif;oifh\
oifOD;csí trQa0&m apwDomvQif
opömta&mif ÓPfwefYaqmifvnf;
ajymifvsuf0if;vsuf usefapownf;....wJh/}}
]]OD;&JU odNyD;jzpfrSmyg? q&maZmf*sD&JU (1935) ckESpfu
pyfqkdxm;cJhwJh ]]oifaooGm;aomf}} uAsmxJupmykd'fav;av/
arcsKdU&ifxJ ESvHk;om;xJ OD;aESmufxJrSm wpfoufvHk;pGJNrJaer,fh
pmom;av;awGygyJ OD;&J&,f...arcsKdUtaoG;tom;xJrSm
xm0&aysmf0ifpD;qif;aer,fh ESvHk;aoG;tvuFmpmom;awGyg
yJ&Sif...'DuAsmydk'fxJuvkd arcsKdtpOftNrJ BudK;pm;aerSm
...emrnfaumif;usefap&rSm...}}
ajymzdkYvkdr,frxifayr,fh ajymcsifwmudkajymyg&ap
OD;aemf/ ydkuJvGef;vSw,fvdkYawmh rxifvkdufygeJY OD;&J&,f/
OD;&Judk arcsKdwG,fwmw,f? Muifemw,f? jrwfEdk;w,f?
cspfw,f ajymrjywwfatmifygav...NyD;awmh av;pm;w,f?
,HkMunfw,f? 'Dxuftxl;ajym&&if toufeJYxyfwlqkdwJh
pum;twkdif;ygyJ...,Hkygaemf}}
pGJpGJNrJNrJ rcGJ&ufEkdifavmufatmif oHa,mZOfawGu
aESmifz G J Uvk d Ycsp faecJ h&ygNy D...'Db0 'DoHo&momru
aemufb0 b0 b0qufwkdif;rSmvJ OD;&JudktNrJtNrJ cspfcGifh
ydkifqkdifEdkifygapvdkYawmif ajymcsifawmhw,f/
'DavmufxdatmiffygbJvm;vkdYajym&if bmjzpfvkdYvJ
odvm;/
OD;&Jav cav;vli,fvl&G,f vlvwf vlBuD; aqGrsKd;
rdb NrdKUrdNrdKUzrif;Ekd;&mZm trsm;jynfoltm;vHk;udk MunfjzL
atmif MunfjzLap&atmif cspfwwfzdkYawGudk pnf;½Hk;vdkYjycJhwm
ygvm;? odyfawmfwJh OD;&JyJyaygh/
tm;upm;udkcspf? pmayudkcspf? bmomudkcspf? vlrsKd;pk
udkcspf? jynfolawGudkcspfwJhtjyif obm0udkygcspfwwfwJhol?
obm0eJYpyfvsOf;vkdY OD;&JajymwJhpum;/
bmwJh...opfyifopfawmawG[m vlom;awGudk
tusKd;rJhapwJh umAGef"mwfawGudkz,f&Sm;ay;NyD; vlom;awG
twGufr&SdrjzpfvkdtyfwJh atmufqD*sif"mwfudk xkwfvkyfay;
w,fwJh? iSufwpfaxmif ESpfaxmif wpfaomif;ruem;ckdEkdifwJh
220
221
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-114
opfyifaumif;ozG,fjzpfygap? vlom;awGudk atmufqD*sif
xkwfvkyfay;wJh opfyif opfawmawGvdkjzpfygapwJh...
aumif;vkdufwJhpum;yJav...wu,fyg...OD;&J&JUpum;u
wefzdk;&Sdvkdufwm/
NyD;awmh orkdif;udkcspfwwfwJhol jzpfapcsifowJh...
orkdif;udkcspfvkdYwm0efawGudk em;vnfwm? jynfolUoabmxm;
awGudk odwwfwm? vlrIa&; pD;yGm;a&; EkdifiHa&; OD;wnfcsuf
awGudk jrifwwfwmawGtm;vHk;[m OD;&J&JUcE¨mudk,fxJu
touf&Sifoefjcif;&JU ZpfjrpfESvHk;tdrfBuD;xJrSm odkrSD;wnf&Sd
zGJUwnfaewmr[kwfvm;wJh/
arcsKdawmhav...OD;&JtaMumif;awG;rdwkdif; vlBuD;
olrawGajymMuwJhpum; ]]ajrtkwfwkdYNydKav&m ausmuftkwfeJY
tpm;xkd;}} qkdwmudk OD;&Jua&SUaqmifvrf;jyay;cJhNyDvdkYjrifw,f/
OD;&Judk,fpm; arcsK dUudktpm;xkd;xm;Ek difcJ h NyD/ arcsK duvJ
vufqifhurf;ay;&OD;rSmvdkY wm0efododeJY cH,lxm;NyD;ygNyD...
arcsKdUudktppoifjy ajymqkd ajrmfjrifwwfodapcJhwmawG
twGuf aus;Zl;w&m;awGu BuD;rm;vSygw,f q&m&,f/
ck vydkif;umvav;twGif;rSmyJ OD;&Jyifyef;vGef;vS
ygNyD? wkdif;½Hk;udk A[kd½Hk;csKyfudk oGm;a&mufcJhNyD;NyD tm;vHk;u
OD;&Judktvkyfwm0efu rxGufapcsif rxGufapvkdMubl;? Xme
&JU om;aumif;&wem 0efxrf;aumif;wpfOD; avsmhenf;oGm;&
r,fhtjzpf ½IjrifcJhMuw,fr[kwfvm;/ tem*wftwGuf ESajrm
MuwmtrSefyJ/
OD;&JajymcJhzl;ovkd tjcm;wpfzufrSm EkdifiHawmfBuD;
twGufydkNyD; taxmuftyHhjzpfEdkifap&atmifvdkYqkdw,f r[kwf
vm;/
[kwfrSmyg...[kwfygw,fav...'geJY wpfquf
wnf; aemufqufwGJ arcsKdUudpöukdMunhf&if odEkdifwmyg/ OD;&J
a&m arcsKdyg ESpfOD;pvHk; wm0efrSEIwfxGufcGifhudk awmif;cHwifjy
vkdY&Edkifayr,fh t&m&mudkiJhuGufNyD; OD;&JpDpOfcJhw,faemf/ NrdKU
e,ftusKd;? XmetusKd;? EkdifiHhtusKd;twGuf tm;vHk;tquf
tpyfaumif; uGif;qufrjywfap&avatmif arcsKdUudktvkyf
wm0efurxGufapbJ xm;cJhjzpfwm? wpfESpftwGif;rSmawmh
arcsKdwm0efrS EIwfxGufcGifhudk&? aemufrsKd;qufopfukd vufqifh
urf;vTJajymif;ay; tppajyvnfapa&; Nidrf;csrf;a&;tjrifeJY
pDpOfcJhwm? iJhuGufrIxm;wwfwmawG[m ]]b,folaoao
iawrm&ifNyD;a&m}} qkdwJhpdwfxm;rsKd; pdwfnHhpdwfykyfpdwf,kwf
rsKd;rS r[kwfwm? tem*wfrsKd;qufudk ysKd;axmifqGJ,lcsDwuf
apwmygvm;/
NrdKUe,fudk XmeudkEdkifiHawmfudk tppftrSefcspfwwf
jcif;ygyJvm;qkdwm od&awmh arcsKdOD;&Judk odyfav;pm;rdwm
trSefyJ? OD;&JeJY arcsKdUtwGuf uGufuGufav;? usOf;usOf;av;
omMunhfNyD; om,maysmf&Tifa&;udk arQmfawG;vsuf tjrifusOf;
usOf;eJY cspfjcif;arwåmrSm aysmf&TifpGmaevkdY&ayr,fh OD;&J[m
oabmxm;BuD;pGm avQmhcscJhw,f/ wpfudk,faumif; ESpfudk,f
aumif;tjrifrsKd;udk ab;z,fEdkifvsuf trsm;aumif;zkdYta&;
222 223
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-115
jrifhjrwfwJhpdwfxm;rsKd;udk aqmifMuOf;EkdifcJholyJaemf...thHMo
*kPf,l csD;usL;rd&ygw,f q&m&,f...}}
txufyg arcsKd\uRefawmfhtay: csD;rGrf;aerIrsm;udk
em;axmifae&onfrSm Mum;jzwfum ]][dk;...xm;? awmfyg
awmhvm; a':arcsKdcifAsm}} [lí olYudkMunhfumvQif uRefawmf
pum;qkdcJh? ]]uRefawmfhtm;vJ pum;ajymcGifhav;awmh cGifhjyK
ygOD;}} [kajymcJhjzpfon/f ]]tif;...[kwfayom;yJ ajym...
ajym}} [lí arcsKdujyefvnfpum;qkdcJhavonf/
]]udk,hfEIwfxGufcGifh? cGifhjyKtrdefYpmeJYtwl arcsKdUukd
NrdKUe,fOD;pD;XmerSL;wm0ef,lzkdYeJY aiGxkwfolt&m&Sd (Drawing
Officer) &mxl;cGifhjyKrdefYyg a&muf&SdvdkYvmawmhrSmyg/ udk,f
arcsKdeJYa0;vdkY? 'DNrdKUav;eJY a0;vdkY? trdjrefrmjynfBuD;eJY a0;vdkY
aeae&OD;r,fh tckduftwefYumvrsm; aeY&ufrsm;rSmvJ arcsKd
wpfa,muf &yfol&Gmom;? NrdKUe,fole,fom;awGeJY jynfoleJY
EdkifiHawmftusKd;udk pGrf;pGrf;wrH tusKd;jyKEkdif&atmif BudK;pm;
xrf;aqmifEdkifvdrfhr,fqkdwm OD;&JarcsKdUudk arQmfvifh,HkMunfyg
w,f/ ,HkMunfrIawGeJYvJ OD;&JjyefvmrSmyg}}
onfpum;awGudk uRefawmfajymjzpf&onf/ xdkonfh
cPrSmyif arcsKduuRefawmfhtm; pum;awGqufcJhjyefonf/
]]aowl&Sifzuf aqmif&Gufruif;
tcsif;csif;wGif tcif;BuD;i,f
&Sdcg0,fvnf; rz,fraoG
nDnmukef;í ½kef;Muav...}} qkdwJh pmqkd&Sifr[m
&|om&&JU rdefYrSmcJhwmav;udk arcsKdoabmayguf&if; arcsKd
toufeJY xyfwlrQcspf&wJh OD;&Judkuwday;ygw,f&Sif&,f/
&Sifr[m&|om&urSmxm;cJhovkd tJonhfpdwfrsKd;
t&if;cHvkdY NyD;awmh...aemufaemifrSmvJ awmfawmfeJYajymcGifh
BuHK&awmhrSm r[kwfavawmh arcsKdavOD;&Judk pum;awGw0
BuD;ajymcsifao;w,f/ ajymcGifhjyKygvkdY awmif;yefyg&apaemf
...tcGifhjyKaemf...
vlYorkdif;eJY csDajym&&if ]]Zmwdykn *kPfrme}} qkdwJh
qkd½dk;pum;eJYtnD yHkawmify½dkif;rdwf yHkawmifvlom;&,fvkdY
urÇmrSmvlom;tp jrefrmu a&S;a[mif;orkdif;0if *kPfj'yf
&Sd&me,fajr[m yHkawmifyHknm&yf0ef;BuD;ygyJ/ tJonf *E¦0if
yHkawmifyHknmawmifwef;jrifhwkdYwpfcGif awmifpOftxyfxyf
a'o a,majr&yf0ef;rSm xD;vif;NrdKUav;&Sdaew,faygh/
awmifwef;awGMum;u acsmifusus xD;vif;NrdKUav;
[m acwftqufquf e,fajrcspf? trsKd;cspf? EdkifiHcspfoltoD;oD;
wdkY&JUatmufrSm ordkif;*kPfod t&Sdeft0gcefYjcm; x,f0gpGmeJY
jzwfoef;avQmufvSrf;vmcJhMuwmtrSefyJ/ tpOftvmaumif;
eJY nDnGwfcJhMu? ,dkif;yif;MueJY NrdKUav;&JU b0udk avhvmvdkY
odEdkifygw,fav...
a&S;a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuyJ ol&Jaumif;awGay:xGuf
&m ]]ol&JUNrdKU}}vdkY emrynufowfrSwfcJhayonf/ yk*Hjynfh&Sif
tavmif;pnfolrif;[m a&TpBuFmazmifawmfeJY c&D;xGufcJh?
onft&yfa'oudk a&mufvmcJh? urÁKxD;jzLawmftvdkvdkyGifh
224
225
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-116
vif;cJhvdkY NrdKUem*& yxr ]]xD;vif;NrdKU}} vdkYwGif &pfcJhapw,f/
xD;jzLawmftvdkvdkyGifhum a&TpBuFmazmifawmf &yfwefYem;cdkuf
jrwfAk'¨bk&m;&Sif&JU "mwfawmfarGawmfawGu a&Tig;Muif;
a,mifwlpGmaqmifvdkY ½kd;½kd;uGefeJY zrf;atmfr&? a&TuGefeJYtkyf
zrf;apawmhrSom&wmaMumifh ]]a&TuGeftkyfapwDawmf}} vdkY
orkwfum wnfxm;udk;uG,f ausmufpmyga&;xdk;apcJhw,f
aemf/
ukef;abmifacwf tavmif;rif;w&m;BuD; OD;atmifaZ,s
vufxuf eu©wf? aumZm? tcgaumif;awGeJY &[ef;ynm&Sd
ykPÖm;ynm&SdwdkYu aqmif&Gufum 'kwd, ]]xD;vif;NrdKU}} jzpfcJh
&jyef&JU...
twdwf edrdwfaumif;eJY wG,fcsufjzpfwnfcJhwJh xD;vif;
NrdKUav;u jrefrmhordkif;&JU acwfopfpmrsufESmrsm;rSm vGwfvyfa&;
qdkwJh tcsKyftjcmtmPmudk jynfolvlxkwdkYu wcJeuf &,l
atmifyGJqifEdkif&atmif vGwfvyfwJh jrefrmEdkifiHa[hvdkY a<u;
aMumf0ifh<um; cHpm;Edkif&atmif jrefrmjynfom; wdkif;&if;om;
vlrsKd;aygif;pHktwlwuG e,fcsJUwdkYvufatmuf tESpf 100
ausmf olYuRefb0uae ½kef;xGufEdkifatmif BudK;zrf;cJhMu&wm
r[kwfvm;.../
ucsif? u,m;? u&if? csif;? rGef? Arm? &cdkif? &Srf;?
ytdkYpftp&SdwJh vlrsKd;pkaygif; (100) ausmf a&m>yrf;pkpnf;ae
xdkifMuwJh arcsKdwdkY jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf[m tm;vHk;
aom &[ef;&Sifvl wdkif;&if;om;jynfolawG&JU acR;awG? aoG;awG
eJY wdkufyGJBuD;i,fawGudk pnf;pnf;vHk;vHk;eJY tzGJzGJETJum ckcHawmf
vSefarmif;xkwf&if; nDnGwfcdkifNrJEdkifMurSom vGwfvyfa&;qdk
wJh yef;udk qGwfcsLqGwfvSrf;,lEdkifMu&rSmjzpfw,fvdkY cH,lod&Sd
xm;Muw,f...
olwpfAdkvf igwpfrif;jynfwGif;rSm tcsif;csif;aoG;uGJ
Mu ppfcif;Mu&avatmif? aoG;uGJMurS jrefrmjynfeJYvlrsKd;pk
awGtay: e,fcsJUwdkYu tcsdefMumjrifhpGm *kwfaoG;pkyf ydkrdkae
av&JU? taemufrSm ndKUndKUrIdif;rIdif; csif;½kd;rawmif&H wHwdkif;
jrifhBuD;eJY ta&SUbuf yHknmyHkawmif awmifpOfoG,foG,fMum;
u 'DNrdKUav;udk tNrJyJ owd&aerd&wmyg...
bmyJajymajym ukdk,fhig;csOfrdkY udk,fcsOfw,fyJ qdkMu
apawmh? tydkpGufNyD; #DumcsJUvdkYvJ rqdkcsifbl;/ Zpfjrpf&if;
trSefudkawmh wpfjym;rSravsmhEdkifbl;/ ordkif;uvJ odygw,f
av...
xm;ygawmhaemf ,Hkwrf;pum; r[kwfzl;qdkwmudkawmh
,Hkyg... pdwfcsvdkY ,Hkygav...
yHkawmifyHknm awmifpOfawmifwef;toG,foG,feJY
a,mwdkYXmae&yf0ef; ol&JUtvGrf;jywdkufxJu b0tydkif;tp
awGvdkYyJ ajymavrvm;... om,mat;csrf;vSwJh xD;vif;
NrdKUav;qdkwm ESif;aiGU? ESif;puf? ESif;rIef? ESif;zGJawGeJY ae&mtESHY
jzefYusuf&pfNcHK odkif;xm;wwfwJh obm0eJY...
- a&S;a&S;&mZ0ifawGrSm tckdiftrm emrnf&Sdxm;
wJhNrdKU....
226
227
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-117
- jynfaxmifpkwdkif;&if;om; awmifay:om;? ajr
jyefYom;rcGJjcm; wpftlxHkqif; nD&if;tudkyrm
pkpnf;Mu? aEG;axG; vSwJh tvSjzma0 pnf;vHk;
nDnGwfrIudk cdkifNrJapcJh&m csif;-Arm cspfMunfa&;
eJY aoG;pnf;cJhMuwJhNrdKU...
- nDnm nDnGwfMuzdkYqdk&if acwfra&G;? pepfra&G;?
tcsdeftcgumvra&G;? aoG;pnf;nDnGwfa&;
pdwf"mwf tav;tjrwfxm; a&SUwef;u vdkuf
ygoGm;csifwJhNrdKU...
- aomif;usef;olqdk rMum;csif? rjrifcsif? tpOf
tNrJ yJrkef;wD; ]]qifpG,f&Gmu vlowfyGJBuD;}}
rsKd;aemifray:ayguf apvdkwJhpdwfeJY (1973-74)
ckESpfupwifNyD; ,aeYwdkif olykef[lír&Sd? "m;jy
[lír&Sd? aomif;usef;ol[lí vHk;0r&Sdaom tjzL
a&mife,fajrppfppf jzpfwJhNrdKU...
- urÇmqdkwm Global Village *vdkb,fvfab;vpf
í wJh? urÇm&GmBuD;pepfrSm enf;ynmqkdwmawG
[m topftopf wdk;wufvdkY vmae&mrSm xD;vif;
qdkwJh NrdKUav;rSmvJ trsm;eJY &ifabmifwef; vSrf;wG,f
vdkY vdkufyg... usef&pfum rae&pfcJhwJhNrdKU
wyfrawmfvufxufrSmvJ yHk&dyfaumif;wJhNrdKU
- qefa&pyg;oD;ESHrsm; txl;txGufwdk;? txGuf
aumif;? ½kd;½kd;eJYoD;xyf? oD;n§yf"mwfajrMoZm
rsKd;aumif;rsKd;oefY ydk;owfaq;ponfwdkYqdkwm
enf;ynmt& trSefpdkufysKd; oHk;pGJumvQif opf
wpfyifckwfwpfyif jyefpdkuf &moDOwkrSefvdkY *½kpdkuf
wJhNrdKU
- ynma&;? usef;rma&;? pD;yGm;a&; pDrHudef;pDrHcsuf
vdkufemvsuf tpOfwpdkuf azmfaqmifatmif
jynfhatmif jznfhpGrf; tvSrf;nDnDeJY nDapMuwJh
NrdKU... NrdKU...
txl;tav;xm;vsuf tm;vHk;udk ajymcsifao;&JU ol
u bmvJqdk&if ordkif;udkod&ifawmh wdkif;cspfjynfcspfpdwfu
enf;vmEdkifwmrdkY acwfumvudk jyKjyifajymif;vJ&ef BudK;yrf;
olawG[m ordkif;todynmvdkygw,f/ ordkif;udk od&Sdem;vnf
rSmomvQif ordkif;uay;wJhtiftm;awGudk tcef;csNyD; &nf&G,fcsuf
rsm;udk jznfhpGrf;EdkifrSmyg/ ajymMupwrf;qdk&&if trSefu Bwd*H
puGJ,m; tcsif; puf0dkif; tvif;tarSmif toH ta&mifvIdif;
&p for ftm;vH k ; avmuDe,ftawG;tjri fawG[m
tquftoG,f&Sdw,f/ trSD&Sdw,f/ aygif;pnf;nDnGwf&r,f
aygh...
ordkif;udk cspfjrwfEdk;pdwf xdef;odrf;vdkpdwf? wefzdk;xm;
vdkpdwf? ordkif;&SifwdkYudk aus;Zl;wifvdkpdwfrsm; ay:aygufvmap
zdkYudk odapcsifw,f q&m&,f... pkpnf;nDnGwfrItydkif;
nDnGwfpnf;vHk;jcif;&JUtydkif;awGudk eufeuf½Idif;½Idif; jrifap
csifw,f...
228 229
udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol
Handbook-118
...at;av...
...arcsKduawmh 'D xD;vif;NrdKUav;udk tNrJwrf;yJ
atmufarh aerSm? owd&aerSm? ESvHk;om;xJu &ifxJu
rarhwrf;yJ tpOf xm0& &S daerdwmrd k YvJ tNrJwrf;yJ
vGrf;&wJhNrdKUvdkYom ajymcsif awmhw,f OD;&JjrifhvIdifqdkwJh OD;&J?
O D ;& Jq d kw J h q&m? Ny D ;awm h arcs K d Ut& Si foci f ?
arcsKdUtMuifemarwåm&Sif opöm&SifqkdwJh armif&,f..
...aemf... armifvdkY...
...vGrf;&wJhNrdKUvdkY....}}/
]]aMomf aemufuG,frSm teuft"dyÜm,fjynfh0pGmeJY
tESpfom& &SdvSpGm rSnfhac:vdkY &Sifoefaeol arMunfvGifcsKd
qdkwJh arcsKd&,f...
xD;vif;NrdKuav;udk arcsKdu vGrf;&wJhNrdKU wJh...
'DvkdqdkcJhavawmh arcsKdu vGrf;&wJhNrdKUolaygh...
r[kwfzl;vm;...
udk&Ju toufxufqHk;cspf&r,fh vGrf;&wJhNrdKUolygav
aemf...}}/
uRefawmf arcsKdUtm; txufygodkYES,f ajymrdygav
onf/ arcsKd auseyfaerSmygav[lívnf; ,HkMunf,lqaerd
ygavonf/
]]tdk;... udk&J&,f... aus;Zl;wifvdkuf&wm...
wu,fyg... t[kwf
,kwfpGtqHk; yHkawmif yHknm&yf0ef; pHkprf;*EdkifNrdKif,H
tauGUrSmav... r,fxrf;vdkYac:& ac:&? vSrf;cJhygh&,fvdkY
*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUolu qdkyg&apawmh &Sif
&,f...
teaEÅ teEÅig;yg;OD;xdyfxm;vsuf-
udka,m? abm*aA'?
230 231