119

Ko yaw

  • Upload
    san-aye

  • View
    1.137

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ko yaw
Page 2: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-1

2011 ckESpf? yxrtBudrf? tkyfa& - 1500

wefzdk; ( 600 ) usyf

yHkESdyfa&;ESifh pmtkyfxkwfa0a&;vkyfief;

pmayAdrmef pmwnf;rSL;csKyfu

rSwfyHkwiftrSwf 07492 jzifh yHkESdyfí

rSwfyHkwiftrSwf 03911 jzifhxkwfa0onf/

*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/*s DwDpDyH kE S dy fpuf½H kwGif yH kE S dy fonf/

2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk2009 ckESpf? pmayAdrmef pmrlqk

0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&0w¬K&Snf 'kwd,qk&

*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJ Y vGrf;&wJhNrdKUol

udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')udka,m (abm*aA')

pDpOfwnf;jzwfol - a':EkEk,Of (eef;nGefY,Ofcrf;)

pmwnf;

rsufESmzHk;yef;csD - a0rGefvif;

pmayAdrmefxkwf jynfolYvufpGJpmpOf

Page 3: Ko yaw

EdkifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yfEd kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yf

Ed kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yfEd kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yfEd kifiHa&;OD;wnfcsuf (4) &yf

pD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yfpD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yf

pD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yfpD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yfpD;yGm;a&;OD;wnfcsuf (4) &yf

vlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yfvlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yf

vlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yfvlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yfvlrIa&;OD;wnfcsuf (4) &yf

'd k Ywm0efta&;oHk;yg;'d k Ywm0efta&;oHk;yg;

'd k Ywm0efta&;oHk;yg;'d k Ywm0efta&;oHk;yg;'d k Ywm0efta&;oHk;yg;

Ä jynfaxmifpk rNydKuGJa&; .... 'dkYta&;

Ä wkdif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfrI rNydKuGJa&; .... 'dkYta&;

Ä tcsKyftjcmtmPm wnfwHhckdifNrJa&; .... 'dkYta&;

Ä EdkifiHawmfwnfNidrfa&;? &yf&Gmat;csrf;om,ma&;ESifh w&m;Oya'

pdk;rkd;a&;/

Ä trsKd;om; pnf;vHk;nDnGwfrI ckdifrma&;/

Ä pnf;urf;jynfh0aom 'Drkdua&pDpepf &Sifoefckdifrmatmif wnfaqmuf

a&;/

Ä zGJUpnf;yHktajccHOya'ESifhtnD acwfrDzGHUNzdK; wkd;wufaom

EdkifiHawmfopf wnfaqmufa&;/

Ä pdkufysKd;a&;udk ykdrkdzGHUNzKd;wkd;wufatmif aqmif&GufNyD; acwfrDpufrI

EkdifiHxlaxmifa&;ESifh tjcm;pD;yGm;a&;u@rsm;ukdvnf; bufpkH

zGHYNzKd;wkd;wufatmif wnfaqmufa&;/

Ä aps;uGufpD;yGm;a&;pepf yDjyifpGm jzpfay:vma&;/

Ä jynfwGif;jynfyrS twwfynmESifh t&if;tESD;rsm; zdwfac:í

pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufatmif wnfaqmufa&;/

Ä EdkifiHawmf\pD;yGm;a&;wpf&yfvHk;udk zefwD;EdkifrIpGrf;tm;onf

EdkifiHawmfESifhwkdif;&if;om;jynfolwkdY\ vuf0,fwGif&Sda&;/

Ä wpfrsKd;om;vHk;\ pdwf"mwfESifh tusifhpm&dwåjrifhrm;a&;/

Ä trsKd;*kPf? Zmwd*kPf jrifhrm;a&;ESifh ,Ofaus;rI tarGtESpfrsm;?

trsKd;om;a&;vu©Pmrsm; raysmufysufatmif xdef;odrf;apmifh

a&Smufa&;/

Ä ppfrSefaom rsKd;cspfpdwf"mwfjzpfonfh jynfaxmifpkpdwf"mwf

&Sifoefxufjrufa&;/

Ä wpfrsKd;om;vHk; usef;rmBuHUckdifa&;ESifh ynm&nfjrifhrm;a&;/

Page 4: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-3

pOfpOfpOfpOfpOf 0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm;0w¬K&SnftpkzGJUpnf;rIrsm; pmrsufESmpmrsufESmpmrsufESmpmrsufESmpmrsufESm

Ä orkdif;wGifwJh NrdKUav;qD 1

Ä vuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onf 12

Ä twdwfut&dyfvkdygvmcJh 21

Ä ol&JNrdKU ac: xD;vif;NrdKU 28

Ä rxifrSwfbJ a&mufvdkYvmol 39

Ä csif;-Arm *EÅ0ifcspfMunfa&;NrdKUav;ESifh orD;ysKd

arMunfvGifcsKd 55

Ä ]]ysL}} qkdwmolwkdYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD 74

Ä wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0 96

Ä wm0efawGMum;u *kPfjr§ifhol 123

Ä jrefrmhorkdif;pmrsufESmay:u

]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}} qD 133

Ä a&S;a[mif;orkdif;0if a&TuGeftkyf

apwDawmfjrwfxHyg;0,f 143

Ä jrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmif

o,f,lcGifh&&SdcJhaom apmfbGm;tEG,f 161

Ä NrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifh 175

Ä &wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv 192

Ä vGrf;&wJhNrdKUol 207

Page 5: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-4

*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUol

orkdif;wGifwJh NrdKUav;qD

]]onfqDonfNrdKU onfodkYapwD}} [k rD}} [k rD}} [k rD}} [k rD}} [k rMumao;rDurS

awGUqHkvmcJh&aom olYtajymwdkYudk pdwftm½kHwGif jrifa,mif

vsufESifh uRefawmfwpfa,muf0efxrf;b0 wpfukd,fawmf c&D;

ESifcJhonf/ &efukef-rauG; aeYpOftcsdefrSefc&D;onfwif bwffpfum;

]]xdyfwef;}} BuD;udk pD;cJhonf/ 0efBuD;rsm;½kH;&Sd rdcifXme (½kH;csKyf)

rS e,fajymif;c&D;yif jzpfonf/

e,ftajymif;ta&TUrlt& &efukefNrdKUawmfrSonf ouf

qdkif&mwdkif;ESifh jynfe,f½kH;odkY 0ifa&mufowif;ydkYMu&ao;

onf/ NyD;awmhrS rdrdwm0efxrf;aqmif&rnfh NrdKUodkYc&D;quf

Mu&onf/ onfrlt& uRefawmfwm0efxrf;&Guf&rnfh NrdKUav;

ESifh oufqdkifaom wdkif;NrdKUawmf ]]rauG;NrdKU}} wGif wpf&ufwm

&yfem;um rauG;wdkif; pDrHudef;a&;qGJa&;OD;pD;Xme (wdkif;pDrH

1

Page 6: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-5

udef;½kH;)ü wkdif;OD;pD;rSL;ESifh awGUqHk&vsuf wdkif;rSL;\Mo0g'udk

cH,lcJh&ao;onf/

aemufwpfaeYwGif rauG;NrdKU taemufbufjcrf; p&m

taemufNrdKUawmftrnf& yckuúLNrdKUodk Y ukef;vrf;ydk Yaqmif

(u.y.&) vdkif;um;jzifh c&D;qufcJh&jyefum yckuúLNrdKUudk

a&mufcJh&onf/ yckuúLNrdKUwGif ntdyf&yfem;cJhonf/

NrdKUe,fOD;pD;rSL; wm0efxrf;aqmifaeaom yckuúLNrdKUae

vkyfazmfudkifzuf oli,fcsif;aMumifh olYtodrdwfaqG\ ukef

vnf;wif c&D;onfvnf;pD; 'kwd,urÇmppfvufusef csuf

yvufum;BuD;jzifh uRefawmf qufvufc&D;ESifcJh&jyefygNyD/

uRefawmfonf yHkawmif yHknm&yf0ef; a,mwdkYXmaeu

]]xD;vif;}} qdkaomNrdKUav;odkY yckuúL- ayguf- xD;vif; vrf;

tm;jzifh tqdkygum;BuD;udk pD;eif;vdkufygcJhygonf/ xdkc&D;um;

vlpD;bwfpfum;[lír&Sd? yHkrSefajy;qGJay;aom vdkif;um;[lí

r&Sd[k odxm;onf/ xdkYaMumifh c&D;oGm;jynfol ololigigwdkY

tm;xm;&aom xdktcspfawmfum;BuD;um; ypönf;tjynfh vl

awGtrsm;BuD;ESifh jzpfavonf/

'DZifbm tnmaqmif;at;at; eHeuf (6) em&DwGif

yckuúLNrdKUrS pwifxGufcJhonf/ oli,fcsif;jzpfol\ az;rrI

aMumifh um;BuD;a&SUcef; (acgif;cef;) rSm uRefawmfpD;cGifh&cJh

onf/ yckuúL-ayguf-xD;vif; armfawmfum;vrf;onfum;

e,fcsJUNAdwdoQwdkYacwfu ppfa&;? pD;yGm;a&;t& azmufvkyfcJh

aom vrf;aywnf; tuGmta0;c&D;rdkiftm;jzifh (96) rdkifonf

ajrjyefYa'orsm;wGifawmh cPuav;ESifh a&muf&SdoGm;Edkif

onf/ yckuúL-ayguf-xD;vif;oGm; um;vrf;uawmh wpfae

ukefeD;yg; armif;ESif&onf[k qdkavonf/ wpfzefonf vrf;

c&D;onf aqmif;ESifh aEG&moDwGifom oGm;vmí&aom ajr

vrf;jzpfum rdk;usvmNyDqdkvQif oGm;ír&awmh/

aygufNrdKUonf yckuúL-ayguf-xD;vif;vrf;\ tv,f

A[dkvnf; jzpfonf/ yckuúLrS aygufodkY (47) rdkif&Sdonf/ ayguf

NrdKUrS xD;vif;NrdKUodkY (49) rkdifcefY&Sdonf/ yckuúLrS ayguftxd

vrf;c&D;um; ajrjyefYrsm;onf/ aygufNrdKUrS taemufbufodkY

xGufonfESifh awmwef;ESifh awmifpOfwdkYu wjznf;jznf;jrifhí

oGm;onhf ]]ykHawmif}} awmifwef;BuD;\ awmifpOftoG,foG,f

rsm;udk ausmfjzwfvm&awmhonf[k ajymMuonf/

(18) rdkifcefYarmif;ESifcJhNyD; ]]uHr}} qkdaom tkef;yifrsm;

ESifh tkyftkyfqkdif;qkdif;&SdvSonhf &GmBuD;udka&mufvmonf/

yckuúLa'o yljyif;ajcmufaoGUvSaom e,fy,fwkef;u ]]tkdat

ppf}} &Gm[kac:Muonf/ xkd&GmwGif um;udk&yfonf/ eHeuf

tapmapm vufzuf&nfaomuf rkefYpm;Mu&efjzpfonf/

um;&yfem;pOf wpfESpfom;t&G,f uav;i,fESifh tar

wkdY um;BuD;ay:rSqif;&ef BudK;pm;aeonfudk uRefawmfjrifae

&onf/ c&D;oGm;wpfOD;u ulnD[efjyifonf/ cav;udk urf;

vifhonf/ cav;u rvkdufcsif? idkavawmhonf/ ZGwftwif;

ESifhyif rdcifjzpfolu um;BuD;ay:rSqif;&onf/ rdcifjzpfol

um;ay:rS ajrBuD;jyifodkY a&mufNyD;aemuf cav;udkjyef,l\/

2

3

Page 7: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-6

rdcifjzpfolxH a&mufoGm;cJh&onf[kqkdayr,fh idkoHurwdwf

ao;/ rdcifjzpfolu om;ydk;apmif (csnfapmif) ESifh aEG;axG;

apvkdufawmhrS tidk&yfonf/ trSefawmh apmapmpD;pD;

aqmif;wGif;BuD;rSm trkd;udkif;zGifhum;BuD;ay: avw[l;[l;ESifh

um;pD;vm&m aEG;atmifaxG;ayGU apmifBuD;udkNcHKxmonfrS

uif;vGwfoGm;ojzifh csrf;at;aomaMumifh id kyH k&onf[k

uRefawmf,lqrdonf/

armfawmfum;BuD;wpfpD;vHk; ,mOfarmif;? ,mOfaemuf

vkduftygt0if pkpkaygif; (25) OD;&Sdonf/ uHr&GmrS pwifxGuf

awmhrnfqkdawmh um;q&mudkajymí om;trdudk um;a&SUcef;rS

vkdufygpD;eif;ap&ef pmempdwfjzifh uRefawmfajymqkdpDpOfay;cJh

jzpfonf/ om;onfrdcifrSm touf (20) pGef;pGef;cefYom&SdOD;

rnf[krSef;qrdonf/

]]aus;Zl;txl;wifygw,fq&m...ESpf&ufoHk;&uf

aerS um;toGm;tvm&SdwJh 'Dvrf;c&D;rSm onfum;udk pD;cGifh

&wmudkbJ um;q&mukduaus;Zl;wifaeMu&wmyg/ 'Dxuf

'Dvrf;c&D;rsKd;rSm um;a&SUcef;u vHkvHkNcHKNcHKeJY pD;jzpf&atmif

u½kPmw&m;eJY em;vnfpmemwwfpGm ae&may;vmcJhwJh 'Du

q&mtwGufvJ uRefrtrsm;BuD; aus;Zl;wifrd&ygNy D/

[efaqmifpum; r[kwf&ygbl;&Sif wu,fyg...}}/

om;onfrdcifajymvmcJ haom pum;rsm;aMumif h

uRefawmfhpdwfwGif yDwdjzpfcJhrd&ygonf/ [mvm[if;vif;zGifh

ukefwifum;BuD;\ um;abmf'Dtrkd;udkif; oHudkif;BuD;tm; vuf

ESpfzufjzifhudkifvsuf um;pD;&onfudkyif uRefawmfauseyf&

jyefao;onf/ ywf0ef;usiftvSty ½Icif;wkdYtm;Munhf½I&if;

jrifuGif;us,fyef;csDum;BuD;udk tm;yg;w&jrifvmae&ívnf;

olwkdYom;trdudkyif uRefawmfujyefvnfí pdwfxJu aus;Zl;

wifaerd&onf[k qkd&rnfyifjzpfacsonf/

rkd;enf;&yf0ef;a'ovnf;jzpf yljyif;ajcmufaoGUaom

t&yfvnf;jzpfí uHr rS aygufNrdKU 1 &D;um; awmifukef;i,f

[ifwkdif;awmrsm;ESifh opfyifwkdYusJyg;pGmom &Sdaeonf/ awmif

uwHk;awG[kom qkd&rnfjzpfonf/ wpfcgwpf&H vrf;c&D;wGif

um; wpfpD;ESifhwpfpD; a&Smifwdrf;&pOftcg zkefvHk;BuD;awG

wvdyfvdyfMum; zkefrkefwkdif;wkdufcwfbdonfhtvm; vTrf;rkd;

zHk;tkyfoGm;Mu&awmhonf/ uRefawmfhrSm vufudkifyk0gudk

ESmacgif;pnf;tjzpf pnf;xm;&onf/

aygufNrdKUodkYa&mufcgeD; ]]urf;rjzL}} acsmif;BuD;uqkd;vS

onf[kajymMuonf/ oJacsmif;us,fBuD;jzpfonf/ yHkawmif

yHknmawmifwef;BuD;wkdYrS acsmif;zsm;cHí pwifpD;qif;vmMu

aom acsmif;i,frsm;wGifyg0ifaeaom urf;rjzLacsmif;u

rkd;Owkumv0,f acsmif;a&usojzifh onfrSmbufurf;wGif

ESpfnoHk;nponfjzifh xrif;qkdifuav;rsm;rSm tqifajyovkd

tdyfMu& pm;Mu&onfrsm;udkvnf; BuHK&wwfonf/ acsmif;u

twm;tqD;ozG,fjzpf&um c&D;vrf;romr,m&SdMu&onf[k

ajymMuonfudk odcGifh&cJh&onf/ trSefawmh yckuúLESifh ayguf

NrdKUwkdYrSm ajrjyefYydkif;a'orsm;wGif rkd;enf;yg;rI&SdaomaMumifh

4

5

Page 8: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-7

) a

aEGrkd;aqmif; oHk;&moDpvHk;yif oGm;vmrI&SdMuonf/ um;

tquftoG,faeYwkdif;vkdvkd &SdwwfaMumif;qkdonf/ aygufrS

xD;vif;NrdKUodkY um;rkd;usNyDqkdonfESifh roGm;Muawmh/ oGm;vm

ír&awmh[kod&ayonf/

aygufNrdKUrStvGef ]]vlom;tp yHkawmifu}} [k urÁnf;

wifcJh&m yHkawmifawmifwef;jrifhBuD;\ awmifpOftoG,foG,f

wkdYu jrifhíjrihfívmNyDjzpfonf/ awmawmiftxyfxyfjzwf

ausmf&aom c&D;vrf;um; a>rvdefa>raumuf&SdvSacs\/

awmifwef;awmifpG,fwpfck\ tedrfhqHk;tydkif;udk a&G;cs,fjzwf

oef;&if; jzwfoef;&if;uqifhíqifhí jrifhrm;vm&if; awmif

\tjrifhqHk;tydkif;udk ausmfjzwf&onf/ wpfawmifwufqif;

wpfawmeif;vsuf c&D;qufMu&aom oabmjzpfygonf/

onf*E¦0ifyHknmawmifwef;a'o a,me,fajr&yf0ef;

qD rvmrDuyifvQif yckuúLNrdKUZmwd pma&;q&m? q&m

jroef;wif a&;om;wifjycJ haom ]]yH kawmif yH knmoGm;

awmvm;}} udk zwf½IcJhNyD;NyD pdwf0ifwpm;vnf;&Sd&onf/

yHkawmifESif h yH knmawmifwef; jrifhnDaemifwdk Yum;

yifv,fa&rsufESmjyiftxuf ysrf;rQtjrifhay (3000) ausmf

pD&SdMuonf/ awmifajrmuftNydKif oG,fwef;vsuf&Sdonf/

taemufbuf&Sd ysrf;rQtjrifhay (7000) ausmf csif;½dk;rawmif

wef;BuD;ESifh tNydKifvnf;jzpfonf/

ajrjyefYa'orStvm aygufNrdKUtaemufbufrS tp

jyKum yHkawmifawmifwef;jrifhBuD;udk jrif&awGU&jzwfausmfMu

&onf/ wjznf;jznf;ESifh opfawmopfyifwdkYu pdyfívmonf/

pdrf;ívmonf/ yHkawmifawmifwef;BuD;\ ta&SUbufonf

taemufbufavmuf opfyif? opfawm xlxyfpGmr&SdvS/

taemufbufjcrf;udk rrD[kajymMuonf/ rSefygavonf/

yHkawmif yHknmrSm pwifpD;qif;vmaom ausmacsmif;?

urf;rjzLacsmif;wkdYudk trSDjyKíum; vrf;ab;aus;&Gmav;rsm;

udk jrif&awGU&&if;rS awmtxyfxyfawmifpOfwef;wkdYudk jzwf

ausmfum awmif\tjrifhqHk;tykdif;udk a&mufvmcJh&onf/

]]xD;vif;NrdKUe,frS vdIufvSJpGmBudKqdkyg\}} [laom qkdif;bkwf

BuD;udk awmifxdyfrSmawGUvkduf&onf/ awmifxdyfrS taemuf

t&yfodkYqif;cJhawmhrS opfawm0g;awmBuD;rsm;u ydkíxlxyf

vmoonf/ pdrfhprf;a&aygufudkvnf; awGU&onf/ uRef;?

ysOf;uwkd;? ydawmuf? opf,m? tifMuif;? ,rae? aESm tp

&Sdonfh EdkifiHhtzkd;wef obm0opfawmBuD;rsm;? opfyifBuD;rsm;?

0g;awmBuD;rsm;wdkYrSm pdrf;BuD;NrdKifBuD;jzpfíaeatmif tkyfrkd;

xm;vsuf&SdaeonfudkawGU&onf/

um;pD;&if;avwkdufcwfEIef;tjyif aqmif;\tat;

'Pfudk (Navy) a&wyftaEG;xnf *smuiftxlBuD;udk

0wfqifum umuG,fxm;&onf/ acgif;pGyf? vuftdwf?

ajctdwfwdkYuvnf; 0wfqifxm;&ao;onf/ awmifay:um;

vrf; a,m&yfrJZmNrdKifum; at;vSonf/ opfyifig;yifBuD;rsm;

ay:rS ESif;cufESif;aygufwkdYaMumifh um;vrf;onf a&zsef;xm;

ouJhodkY &TJpdkaebdonf/

6 7

Page 9: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-8

awmifpOfa&r&? awmtxyfxyfwkdYudk jrifae&&if;

a&opf? ajropf? ywf0ef;usiftopfudk uRefawmfonf w0

BuD;jrifawGUcHpm;ae&jcif;twGufvnf; rsm;pGmoabmusae

rd&onf/ wpfzufu awmif\eH&H? tjcm;wpfzufrSmu acsmuf

eufurf;yg;wkdY0,f tonf;w,m;,m; &ifwzkdzdkjzifh um;BuD;

ud kpD;&onfum; aMumufp&maumif;vSonf/ qifBuD;

wpfaumifyrm wvIyfvIyfwtdtdESifh b,f,drf;nmEGJUjzifh

aeYvnf (12) em&DausmfausmfcefYwGif ]]usif;}} qkdonfh&GmBuD;

udk a&mufvmcJh&onf/

ta&SUbufyHkawmifawmifwef;BuD;ESifh taemufbuf

yHknmawmifwef;BuD;wkdYtMum; usif;&GmwGif eHeufpmpm;&ef

um;udk&yfem;cJhonf/ ]]rdbarwåm}} trnf& OD;bodef;\

xrif;qkdifwGifjzpfonf/ yckuúLrS oli,fcsif;\aus;Zl;aMumifh

um;'½dkifbm? py,f,mESifhtwl uRefawmfonf wpf0dkif;wnf;

wGif pm;&onf/

twlvmc&D;oGm;rsm;vnf; toD;oD;pm;Muonf/ om;

trdudkuRefawmf&Hzef&Hcg Munhfrd&onf/ om;udkxrif;cGHUí

auR;vkduf? tarupm;vkdufESifhudk uRefawmfawGU&onf/

uav;rSm MunfMunfvifvifESifh &Sdaeonf/

xrif;pm;NyD;í uRefawmfwdkY0dkif;twGuf uRefawmfu

xrif;zkd;usoifhaiGay;acs&efjyKawmh xrif;qkdifykdif&SiftrBuD;

u um;q&mu&Sif;ay;NyD;oGm;NyD[k ajymvmcJhonf/ ]]wkd;u

om;trdtwGuf xrif;zk d;[if;zd k;udk &Sif;ay;yg&ap}} [k

uRefawmfu xrif;qdkifydkif&Sif {nhf0wfjyKwnfcif;ay;vmaom

arwåmapwem a&aEG;Murf;? vufzufESifh ajryJqHaMumf?

xef;vsufcJwkdYudk oHk;aqmif&onf/

]]q&m...q&mu uRefrwkdYom;trdtwGuf usoifh

xrif;zkd;udk &Sif;ay;cJhw,fvdkY qkdif&SifuajymjyvdkY odcJh&w,f

q&m/ tm;emp&mq&m&,f? ay;cJhwJhaiGtwGuf 'DuaiGudk

jyefay;yg&ap usrwdkYom;trdtwGuf vrf;c&D;rSm ulnDay;

vmcJhwJh q&mhapwemawGudk usrwu,fav;pm;rdygw,f

q&m? b,fawmhrSvJ rarhygbl;q&m...}}

om;onf rdcifu om;i,fudk csDrvsufESifh uRefawmfh

xHa&mufvmcJh? pum;ajymcJh? xrif;pm;p&dwftwGuf ydkufqHudk

ay;vmcJhonf/ uRefawmfvufumjyvsuf r,lcJhyg/ pum;

tenf;i,fajymrd&ygonf/

]]'DvdkulnDzdkYtcGifhBuHKvm ulnDay;&wmudkyJ uRefawmf

u0rf;omrd&ygw,f/ onfa,me,fa'otwGuf uRefawmf

[mvmjcif;aumif;wJh c&D;onfwpfOD;jzpf&ygap...vdk Y

pdwf&if;apwemrSefeJY ukokdvfjyKjzpf&wmvJygygw,fAsm...}}

]]aMomf..'geJY q&mu Xmeqkdif&mt&m&Sdwpfa,muf

vdkY um;q&muajymjywmudk od&ygw,f/ t&m&SdqkdvkdYom

,Hkvkduf&w,f/ touft&G,fuvJi,fi,f vlyHkuvJacsmacsm

aemf...uRefrwkdYom;trdukd ckvkdapwemrsm;pGmeJY ulnDay;cJh

wJhtwGufvJ aus;Zl;wif&rIwpfcktjzpf vlBuD;rdbawGu

qkay;ovkd qkay;yg≈..q&mhb0wpfavQmuf oGm;av

8

9

Page 10: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-9

&m a&mufav&mt&yfrSm rsufESmjrifcspfcifygap? toHMum;

oem;ygap? ol,kwfrmeJYvGJvdkY olawmfaumif;rsm; vlaumif;

rsm;eJY awGU&ygap...vkdYom uRefrqkawmif;ay;yg&apawmh

aemf q&m...}}

]]aMomf...aMomf...[kwfuJh...[kwfuJh...}} [kom

uRefawmfqdkvdkufrdawmhonf/

um;py,f,m\ EId;aqmfoHESifhtwl uRefawmfvnf;

um;BuD;ay:odkYwG,fí wifvdkufursm;ívmonf/ tcsdefukef

oufom vrf;BuHKpD;wpf&GmESifh wpf&Gmc&D;oGm;rsm;ygwum;[k

uRefawmfoabmaygufvmcJhrd&ygavonf/

xrif;qkdifuxGuf vrf;ab;0J,mwGifjrif&onfrSm

wGJzuftxufwef;ausmif;? usef;rma&;aq;cef;? jynfolY&Jwyf

zGJUpef;wkdY&Sdonfudk qkdif;bkwfBuD;rsm;t& od&onf/ wvIyfvIyf

ESifh armif;ESif&if;c&D;qufaepOf obm0awmawmifa&ajrudk

uRefawmfonftm;yg;w& jrif½IcGifh&aeonf/ opfyifjrifhBuD;

rsm;wGif oZifyef;wkdYudkjrif&onf/ obm0awmyef;awmifyef;

&eHYwkdYudk&onf/ vwfqwfat;jraomavudk ½I½dIuf&onf/

MunfEl;csrf;ajrUp&mjrifuGif; tjzmjzmudkMunfh½I&if; awmxdyf

ydkif;udka&mufcJh ausmfjzwfcJh qif;cJhawmh wpfae&m0,f prf;a&

aygufudkjrifawGU&jyefonf/

tdyJh tdyJhESifhyif awmifajctqif;wGif tnmbef;?

tv,fbef;qkdaom &GmwkdYudkjzwfausmf&if; tMunfbef;qkd

aom &Gmudka&mufvmonf/ us,fjyefYonhf a&T0ga&mifpyg;cif;

wkdY0,faumuf&dwfodrf;aeMuonfudk jrif&onfrSm aysmfp&m

toGifjzpf&onf/ &GmudkvGefNyD;aomf awmifpOfwef;wpfckudk

wufcJhonf/ awmwef;0,fum;BuD;u ajy;vTmaeonf/

aerif;BuD;u xGufvmoa,mifa,mif&Sdvkduf aqmif;wdrfwkdYu

zHk;vTrf;oGm;vkdufESifh aeudkjrif&onfr&SdvS/

onfvkdESifh awmifpG,fwpfckudk csKd;auGUvkdufawmh ]]xD;

vif;NrdKUrS vdIufvSJpGmBudKqkdyg\}} [laom NrdKUw0ifqkdif;bkwf

BuD;udk bGm;ceJjrifvkduf&onfrdkY uRefawmfonfrsm;pGmtHhtm;

oifhoGm;rdcJh&ygavawmhonf/ vufrSem&Dudk Munhfrdvkdufawmh

nae (4) em&Dxkd;cgeD;NyDjzpfavonf/ vmcJh&onfhc&D;udk

wGufqMunhfvdkufrdonf/ (10) em&Domc&D;wGif onfrkd; q&m

jroef;wifh\ ]]yHkawmifyHknmoGm;awmvm;}} um; uRefawmfh

twGuf r[mc&D;&SnfBuD;ygwum;[kom qkdvkduf&ayawmh

onf/

wpfzefvnf; jrefrmEkdifiHonf yHkawmifyHknmorkdif;?

ausmufacwforkdif;? waumif;rS ukef;abmiftxd ukd,fhxD;

ukd,fhMuXmef;ESifhaecJh wkd;wufcJhaomorkdif;? vGwfvyfa&;

twGuf jynfaxmifpkaoG;? ZmwdaoG;? Zmwdrmefjzifh ajymif

ajrmufpGmjyefvnf&,lcJhaom orkdif;? vGwfvyfa&;udk umuG,f

apmifha&SmufcJhaom orkdif;aMumif;xGef;ajymifonhf EkdifiHjzpf

onf/ a&ajrMoZmaumif;? Owkaumif;? o,HZmwaumif;rsm;

jynhf0pHkvif*kPfwifEkdifaom EkdifiHjzpfonf/ onfodkYaom EkdifiH

wGif;u &efukefom;uRefawmfonf yHkawmifyHknmorkdif;ESifh

10

11

Page 11: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-10

yHkawmifyHknm&yf0ef;a'o&Sd jrefrmhorkdif;wGif tvGefpdwf0if

pm;bG,f&m aumif;vSonfh ]]xD;vif;}} qkdaom NrdKUav;qD

a&mufvkdYvmcJh&ygNyD/

jrefrmhvGwfvyfa&;BudK;yrf;rIorkdif;wGif ta&;ygonhf

tcef;u@wpfcktaejzifh xm0pOf&Sifoefatmif BudK;yrf;Mu

&rnhf jynfaxmifpkpdwf"mwfarG;zGm;EkdifcJh&mvnf;jzpf wjznf;

jznf;ESifh wdrfjrKyfaysmufuG,froGm;Ekdif&avatmifa&m vlod

enf;vSao;aomfvnf; *E¦0ifNrdKUav;wpfjrdKU jzpf&aMumif;udk

azmfxkwfay;vdkvSaom orkdif;cspfol? EkdifiHcspfol uRefawmf

onf xD;vif;NrdKUudk a&muf&SdvmcJh&ygavonf/

vuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onfvuf0JokE´&ESifh rwlaom a,mrJZmNrdKifc&D;onf

uRefawmfwkdYpD;vmcJhaom c&D;onfESifh ukefpnfwif

aqmifonfh csufyvufum;BuD;u NrdKU\tv,f xrif;qkdif

wef;wGif *dwfqHk;onf/ c&D;onfrsm;ESifh um;py,f,mwkdY

um;pD;eif;vkdufygvmMuonfh c&D;twGufum;cusoifhaiGrsm;

&Sif;aeMuonf/

]]&efukefNrdKUu ajymif;a&TUvmwJh OD;&JjrifhvdIifqkdwmyg

vm;&Sif...}} [laomtoHESifh rdef;uav;ESifh axmifaxmif

armif;armif;trsKd;om;wpfOD;wkdYu uRefawmhfxHa&mufvm

onf/ olwkd Yudk taotcsmtuJcwf Munhfrdvkdufawmh

uRefawmfh0efxrf;awGrSef; od&onf/ taMumif;rSm olwkdY\

tusÐb,fbuf &ifbwfay:0,f uRefawmfwkdY½Hk;Xme\ ½Hk;

wHqdyftrSwftom;&ifxkd;udk jrifvkduf&íjzpfavonf/

]][kwfygw,f...uRefawmf &JjrifhvdIifyg}}

[kqdkvdkufonfESifh olwdkYu rdwfqufvmcJhMuawmhonf/

trsKd;om;jzpfolu ]]udka0vif;}}? trsKd;orD;trnfu ]]r&D&Dar}}

[líod&SdcJh&avonf/

olwkdYESpfOD;u ]]bmaMumifhrsm; uRefawmftm;vma&muf

BudKvifhaecJhygvdrhf}} [k uRefawmftxyfxyftcgcg pOf;pm;

aerd&ao;onf/ tajymif;ta&TU trdefYpmxGufNyD;onfESifh

,if;trdefYpmudk uRefawmf,laqmifvmcJhonf/ nTefMum;a&;rSL;

(pDrH)u uRefawmfESifh oufqkdifaom rauG;wkdif;? wkdif;½Hk;

twGufa&m uRefawmfxrf;aqmif&rnfh NrdKUe,f? uRefawmfESifh

vJvS,fwm0efxrf;aqmif&rnfh NrdKUe,frSL;tajymif;ta&TU

twGufyg pmrsm;udk uRefawmfom,laqmifoGm;yg&ef ay;tyf

cJhonfum; uRefawmfomvQifodygonf/ odkYpOfvsuf b,fvkd

jzpf&ygvdrfh[k awG;aerdonf/

]]q&m a&mufvmvdrhfr,fqkdwmudk &efukef½Hk;csKyfu

rr ]]a':arMunfvGifcsKd}} u ½Hk;udkoHBudK;pmay;zdkYxm;vdkY tckvdk

vmBudKae&wmyg&Sif}}

]]aMomf...[kwfygNyD...}}

a':arMunfvGifcsKd...rarMunfvGifcsKd...arMunf

vGifcsKd...[lí trSwfw&jrnfwrf;&if;rSmyif wpfc&D;xJvm

cJ h Muol om;onfrdcifu uRefawmf htm;vma&mufum

EIwfqufcJhonf/ olwkdYrSm xD;vif;NrdKUü wpfnwmtdyfpufNyD;

aemufaeYwGif olwdkY&Gm (qifpG,f&Gm) udk ajcvsifukef;aMumif;

12

13

Page 12: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-11

c&D;quf&ef&Sdao;aMumif;? aemufrS uRefawmfhxHvma&muf

awGUqHkOD;rnfjzpfaMumif;ajymvmonf/ uRefawmfhteD;&S d

]]&D&Dar}} ESifhvnf; om;onfrdcifu wD;wkd;pum;awGajymae

Muao;onf/ olwkdYawGu todtuRrf;awGjzpfaeMuwmudk;[k

vnf; uRefawmfaumufcsufcsrd&avonf/

oHaowåmBuD;wpfvHk; c&D;aqmif (Hand Ba) avufqGJ

tdwfBuD;wpfck ESifh xdef;xdef;odrf;odrf; tjrwfwEdk;o,faqmif

vmcJhaom ]]'Hkrif;}} (vufpGJtdwfo@mef txyfom;jzifhjyKvkyf

xm;onf) wkdYudk uRefawmfh0efxrf;ESpfOD;wkdYu ,laqmifMu

onf/ uRefawmfu um;q&mESifh py,f,mwkdYtm; EIwfquf

onf/ vdyfpmygtwkdif; uRefawmfwnf;ckdaexkdif&rnhftdrfodkY

uRefawmfh½Hk;0efxrf;jzpfolwkdYESifhtwl ajcvsifavQmufumvmcJh

awmhonf/

vdyfpmygt& OD;jrifhodef;+a':0if;0if;vdIif [kod&

onf/ uRefawmhfaqGrsKd;r[kwf/ uRefawmfhazazESifh wuúodkvf

twlwpfzuf tpdk;&bufBuD;wpfckrS nTefMum;a&;rSL;jzpfolu

nDawmfpyfol OD;jrifhodef;rdom;pkxH pma&;ay;vdkufonf/

wnf;ckdaexkdif&efESifh tppt&m&mulnDapmifha&Smufay;ap

&ef tdwfzGifhay;pmudk uRefawmf,laqmifvmcJhonf/ xkdtdrf

udka&mufcJhawmh olwkdYrdom;pkukd ,laqmifvmonfhpmudkay;

onf/ olwdkYzwf½INyD;awmh uRefawmhftm;vnf; zufvSJwuif;

jzifh BudKqkdcJhMuygonf/

]]q&muawmh pHeef;awmfudka&mufvmcJh&NyD/ ylyefp&m

bmrSrvdkawmhbl;aemf? pdwfcsvufcs at;at;csrf;csrf;om

aeayawmhq&m...}} [k &,fusJusJESifh wynhfr&D&Daru

qkdvmonf/

]]bmygvdrfh...}} [k uRefawmfpOf;pm;cdkuf

] ]' Dvk dq&m&JU...OD;av;OD; jrih fode f;e J Y a':av;

a':0if;0if;vdIifwdkYudk uRefrwkdYu bBuD;odef;vkdYyJ trsm;u

ac:Muwm...q&mrBuD;vdIifvkdYyJac:Muwmyg...'Du orD;

oHk;a,mufeJYqkdawmh rdom;pkig;a,mufayghq&m? aysmf&Tif&wJh

rdom;pkygyJ&Sif...}}

...NyD;awmh 'Du orD;acsmav;awG oHk;a,mufwkdY&JU

trnfawGuvJ xl;xl;jcm;jcm;jzpfaew,f q&m? ...tBuD;

jzpfolu eef;jrifhvdIif? tvwfu eef;jrifhcdkif? ti,fqHk;orD;

av;u eef;jrifhBudKif...wJh..

tJ'gaMumif h q&mhud k pHeef;awmfay:a&muf&NyD?

eef;awmfay:pH&NyDvdkY apmapmuajymcJhjzpfwmyg? olwkdYnDtpfr

awGudk aumif;aumif;om ckdif;pm;ayawmh...}}

[k &D&Daru ]]aemuf}}aeonf/

]]tdk;...'gaMumifhudk;...}} [k oabmaygufvm&

onf/ olwkdYawGtm;vHk;rSmvnf; &D&Darhpum;aMumifh w[m;

[m;ESifh jzpfaecJh&avonf/

onftxJ udka0vif;u

]]q&mrBuD;vdIifa&...'Duq&m? uRefawmfwkdYq&m

trnfuvJ ]]OD;&JjrifhvdIif}}... vdkYac:w,fAs..}} [kajymvm

14

15

Page 13: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-12

cJhjyefonf/

]]a[...[kwfvm;...}} [k olwkdYrdom;pku oHNydKif

xGufoGm;Mu& ydkrkdí&,farmjzpfcJhMu&ao;avonf/

uRefawmfonf pma&;q&m wuúodkvfbkef;Ed kif\

emrnfausmf0w¬KBuD;jzpfaom ]]oli,fcsif;vkdyJqufí ac:rnf

ckdif}} pmtkyfBuD;udk trSwf&vmrd&ao;onf/ olY0w¬KBuD;xJrSm

awmh NrdKif&,f? BudKif&,f? ckdif&,f? vdIif&,fESifh ZmwftdrfzGJUxm;

aom uRefawmfhtoJ(onf;)pGJ arwåmbGJU0w¬K&SnfBuD;yJjzpf

onf/ ,ck onfrSmuawmh uav;t&G,fav;awGyJ&Sdaeao;

onf/

nydkif;wGif olwkdYxyfrHvmcJhMuOD;rnf/ wm0efvTJajymif;

&rnhf NrdKUe,fOD;pD;rSL;udkyg ac:vmMurnf/ NrdKUe,frSL;uvnf;

&efukefrS oHBudK;pmvmuwnf;u ajrjyefYa'oodkYajymif;a&TU

&rnfhtwGuf 0rf;omaecJhonf/ ,ckuRefawmfa&muf&SdvdkYvm

NyDqkdonfESifh ydkíyifaysmf&TifaernfrSm aocsmonf[kajym&if;

&D&Dar? udka0vif;wkdY ½Hk;odkYjyefoGm;Muonf/

olwdkYjyefoGm;cJhNyD;aemuf nDtpfrrsm;xJrS tBuD;jzpfol

eef;jrif hvd Iifu vrf;jytjzpfvk dufygvsuf olrESif htwl

uRefawmfonf armacsmif;xJa&qif;csKd;cJhonf/

]]tm;...yg;...yg...}} aerif;BuD;udk ,aeYwpfaeY

vHk;rjrifcJh&onhftjzpfrS ck..0ifvkyfqJqJav;wGif rSdefjyjy

av;omjrifvkduf&onf/ taemufbufcsif;½dk;rawmifwef;jrifh

BuD;um; eD;eD;av;jzpfíaeonfrkdY twkdif;om;jrifae&av

onf/

olwkd YqDu"avht& armacsmif;wGifa&csKd;Muojzifh

NrdKUolNrdKUom;tcsKdUudk armacsmif;wpfavQmuf uRefawmfjrif

awGUae&onf/ txufzuf armacsmif;\[kdrSmzufurf;

ukef;ajrwpfae&mu apwDawmfwpfqludkvnf; vSrf;jrif&

onf/ ESpfrkdifcefYawmh&Sdvdrfhrnf[k tuGmta0;udkrSef;qrd&

onf/ emrnfausmf a&S;a[mif;orkdif;0if a&TuGeftkyfapwD

awmf[k trnfwGifaMumif; rdvdIifajymjyí odcGifh&cJhonf/

csif;awmifwef;BuD;rS acsmif;zsm;cHpD;qif;vmcJhaom

armacsmif;a&u pdrfhpdrfhat;vSonf/ trSefwu,fwrf; 0efcH

yg&vQif &uf&ufpufpufudk at;aeonf[kuRefawmfajymudk

ajymcsifonf/ armacsmif;a&MunfMunf0,f ausmufwHk;

ausmufcJ? ausmufp&pf? oJ? a,mufoGm;? c½kESifh ig;i,fav;

rsm;wkd Yud k twkdif;om;jrifae&onf/ vlBuD;cg;vnfcef Y

a&teufwGif uRefawmfonf cPwjzKwfom acgif;ikyfa&csKd;

Ekdifonf/ acs;tjrefwGef; acgif;jrefjrefavQmf qyfjymtjref

vl;umudpöudk NyD;pD;ap&onf/ csKd;ae&if;rSmyif ckdufcdkufwkefa

atmifcsrf;aeonf/ rsufESmokwfwbufapmifBuD;udk cE¨m

udk,ftm;ywfNcHKum tdrfodkYjyefcJh&avonf/

npmpm;NyD;csdef vomrSeftdrfrD;tvif;a&mifatmuf

0,f OD;av;odef;rdom;pkESifh uRefawmftv’myov’mypum;wkdY

ajymaeMuonfhtckduf wm0efvTJajymif;rnhfNrdKUe,frSL;ESif h

aeYvnfuwynhfESpfa,mufwkdY a&mufvmcJhMuonf/

16

17

Page 14: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-13

onfvrf;c&D;ESifh onftoJ (onf;) pGJcsufyvuf

um;av;pD;cefYu xD;vif;NrdKUav;\ vufoHk;awmfBuD;rsm;jzpf

aMumif;? wcsKdUaomvlyk*¾dKvfawGtaMumif;? aomif;ajymif;axG

vm w0g;0g;ESifhyGJusum Al;oD;aygif;aMumf? vufzufokyfpm;

Mu? a&aEG;Murf;aomufMu&if; a&mufwwf&m&mawG ajymae

cJhMuonf/ olwkdYwpfawGajymaeMuavaom taMumif;t&m

rsm;? a,moH0J0JESifh a,mpum;wkdYudk em;qif&if; vSrf;cJhjref;cJh

&onhf ,aeYc&D;Murf;udk arhaysmufum tyef;rsm;ajy&ay

awmhonf/

]][kd..wkef;u a&S;bk&ifrsm; apmfbGm;rsm;vufxufu

opfawmBuD;av;&yf&SdcJhw,fqkd&mrSm ck..q&ma&muf&SdvdkY

vmcJh&wmuawmh ]]a,mrJZmNrdKif}} yJq&ma&U? jynfrajrjyefY

a'ou nDaemifwdkif;&if;om;wkdY ta&muftayguftxd

tawGUenf;aeao;wJh a,me,fajr&yf0ef; a,mwkdYXmeDu

rJZmNrdKif NrdKUav;wpfNrdKUygyJcifAsm? &efukefNrdKUBuD;rSmfaexkdifNyD;

wrifwumonfNrdKUav;udkrS a&G;cs,fumajymif;a&TUa&muf&Sd

vmcJhwJhq&mudkawmh tHhMorqHk;aygifq&m&,f...

rJZma&TvDqDtjypf&SdvdkY e,fESif'ufcHcJh&wJh trwfBuD;

vuf0JokE´&om&SdaecJhao;&ifjzifh trwfBuD;upum;qkdvdrfh

r,f/ OD;&JjrifhvdIif[m a,m&yfXmae xD;vif;qkdwJh rJZmNrdKifqD

&nf&G,fcsufvJ&Sd tcspfvJNidNyD; avQmufvSrf;cJhavonfvm;

rwluGJjym;wJhoabmxm;udkawmh trwfBuD;u tHhMordrSmAs...

udka0vif;tajymu ZmwfxJtNidrfhxJu pum;odkYES,f

wefqmqifvsufajymvmae&if;u rNyD;qHk;ao;? aemufquf

wGJpum;wpfcsKdUudk qufvufajymvmcJhjyefonf/

]]aMu;eef;pmwpfapmifu BudKwifvdkYawmifa&mufvmcJh

&wmqkdawmh taMumif;awmh{uef&Sdvdrfhr,fxifyg&JU...}}

uRefawmfhtm;wm0efvTJajymif;ay;oGm;rnhf OD;ausmfausmf

udkMunhfvsuf &,fp&mvkdvkdESifh pum;pç vmcJhjcif;vnf;jzpf

onf/

]]a[...}} [k q&mausmfuajym

]][m...}} [k uRefawmfujzpf&vsufESifh...

a,mrJZmNrdKifc&D;onf uRefawmf bmudkrSjyefrajymjy

jzpfvkdufawmh/

wu,fwrf;tm;jzif h vuf0JokE ´&trwfBuD;E Si f h

uRefawmfonfawmBuD;jrufrnf; rJZmqkdonhft&yfa'orsm;

qD a&mufvmMu&yHkjcif;vnf;rwl/

rJZma&TvDa&muftrwfBuD;u &mZmtjzpf'PfoifhcJh

aví rJZmNrdKifqDa&muf&onf/

uRefawmf&JjrifhvdIifuawmh Xmeqkdif&mjypfrIwpfpH k

wpf&mvnf; r&SdcJhovdk ESvHk;om;ESifh pyfvsOf;ívnf; tcspf

ab;'Pf tcspf&efpG,fwdkYvnf; roifhcJh/

wpfckawmh uRefawmfajym&rnfxifonf/ vuf0JokE&

trwfBuD;u rJZma&TvDrSmraysmfydkufcJh/

uRefawmfufawmhrl *E¦0ifrSwfwrf;&Sdayrifh toGm;

tvmcufcJvGef;ojzifh jrefrmhorkdif;wGif wefzkd;vnf;BuD;vS

18

19

Page 15: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-14

um jynfaxmifpkwkdif;&if;om; jynfoljynfom;taygif;wkdY

ta&;r&SdrjzpfvkdtyfvSaom ]]wkdif;&if;om;tm;vHk; aoG;pnf;

nDnGwfa&;}} twGuf emrnfausmfMum;xif&Sm;oifhygvsuf

rxifr&Sm;jzpfumvlodvnf; tvGefenf;aeao;onhf

]]xD;vif;}} NrdKUav;tm; tao;xm;xif&Sm;vmap&atmif

azmfxkwfay;&efudkom t"duxm;onfudkawmh avmavm

q,fü olwkdYawGodEkdifMuvdrfhOD;rnf rxifay/ orkdif;a&;tjrif

jzifhvnf; uRefawmfrSef;qum aysmfaerdonfuawmh trSef/

xkdYxuf...*E¦0ifNrdKUol arMunfvGifcsKdu uRefawmf

a&muf&SdvmrnhftaMumif; BudKwifíaMu;eef;pmwpfapmif

ydkYxm;cJhonfqkdjyefawmh...

pOf;pm;p&mawGu trsm;BuD;...ESifh..

aMomf..e,fESiftjypf'PfaMumifh rJZma&TvDqDa&muf

cJh&avaom vuf0JokE&trwfBuD;ESifh rwlnDaom a,mrJZm

NrdKifc&D;onf uRefawmf&JjrifhvdIifygay/

twdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJhtwdwfu t&dyfvkdygvmcJh

olwkdYwpfawGtdrfodkY jyefoGm;cJhMuNyD;í uRefawmfbk&m;

0wfjyKjzpfcJhonf/ aMu;pnf½dkuf trQawGa0NyD;csdef uRefawmf

tdyf,m0ifawmh n (10) em&Dxkd;NyD;cJhNyD/\

ESpfxyfwkdufcHtdrfBuD;ay:0,f uRefawmfwpfa,muf

wnf;tdyf&onf/ OD;av;odef;wkdYrdom;pk um;atmufxyfwGif

olwkdYtcef;ESifh olwkdYjzpfMuonf/ ntdyfnae {nfhonfrsm;

a&mufvmwnf;cdkMuvQif tdrftay:xyfrSmyif ae&may;NrJ

[kajymcJhonf/ OD;av;odef;wkdYrdom;pku þodkYyiftdyfaeus[k

qdkcJhonf/ &yfa0;u {nhfonfrsm; vma&mufrSomvQif tdrf

tay:xyfudk toHk;jyKovkdrsK d;jzpf&onf/ tay:xyfü

bk&m;cef;? bk&m;ausmif;aqmifawmfxm;&Sdonf/ NyD;awmh

tdyfcef;oHk;cef;xm;&Sdavonf/ odkYjzpfí q&mrBuD;vdIifajymjy

csuft& jrwfpGmbk&m;ociftm; qGrf;? yef;? a&csrf;? qDrD;udpö

ESifh ntcgbk&m;0wfjyKMuaom tcsdefrsm;rSwyg; tdrftay:

xyfonf jyLwif;wHcg;rsm;udk zGifhvSpfxm;avhr&Sd/ odkYayr,fh

aeYpOfawmh wHrsufpnf;vSJ Murf;wkdufjcif;awmh 0wå&m;rysuf

[kqkdygonf/

ta&SUt&yfudkacgif;jyKí tdyf&mukwifudk pDpOfxm;

onf/ vuf0JbufaxmifhwGifjzpfonf/ acgif;&if;bufESifh

ab;bufwGif vG,fvG,fulul wHcg;zGifhí&onf/ acgif;&if;

buf jyLwif;wHcg;udkzGifhvkdufawmh jymodkvjynhfcgeD; v\

tvif;a&mifu &Tef;vufom,maeonf/ tdrfNcH0dkif;odkYt0if

NcH0if;wHcg;BuD;teD;u tkef;yifwkdY&Sd tkef;oD;rsm;ESifh tkef;ckdif

rsm;udk va&mifjzifh xifxif&Sm;&Sm;jrifae&onf/ ESif;&nfwkdY

zsef;xm;aom tkef;vuf? tkef;&GufwkdYrsm; a&Tpufa&Tajymuf

a&T&nfaiG&nfaomufaeovdk jzpfaeonf/

tdyf&mukwifab;buf jyLwif;wHcg;udk zGifhvkdufaom

tcg [dk;...taemufbuf&Sd jym&nfrdIif;rdIif; taemuf½dk;r

20

21

Page 16: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-15

wHwkdif; csif;awmifwef;jrifhBuD;udk va&mifjzifhjrifawGU&onf/

teD;&S d o&ufyifrS opf&Gufwkd Yuvnf; wvufvufESif h

ta&mifawGu a&Ta&mifjzpfvkduf aiGa&mifjzpfvkdufESifh jzpf&

onf/ ESif;&nfwkdY usqif;cJhíjzpfonf/

]]om,mvSyvkdufwm}} [k uRefawmhfEIwfrS wD;wkd;

a&&Gwfrdvm&onftxd jzpf&onfESifh onfvkd½Icif;rsKd;udk ,ck

rSom xl;xl;jcm;jcm; jrifrdzl;&jcif;vnf;jzpf&onfrkdY tdyf&rnf

udk ESajrmovdkjzpfaerdonf/ ae0ifrsKd;csKyfonfESifh tdrfwdkif;

vkdvkdwHcg;awGydwfxm;Muonf/ at;vGef;í[k qkdonf/ ,ck

vnf; 0ef;usifudkMunhfae&if;rSmyif tat;"mwfu ½dkufcwf

vTrf;rkd;vmonfaMumifh jyLwif;wHcg;wkdYudkydwfcg tdyfawmhrnf

[k tdyf&mukwifay:0,f vSJvkdufrdawmhonf/

a&eHqDvomrSef rD;tdrfudkNidrf;um tdyf,m0ifcJhNyD/

awmfawmfESifh tdyfraysmfcJh? vmcJhNyD;aom &efukefrS xD;vif;NrdKU

odkY c&D;tm;pOf;pm;rd&wmaMumifhvnf;ygonf/ jzwfausmfcJh&

onfh tEÅ&m,fBuD;rm;aom yHkawmifyHknmawmifwef;jrifhBuD;

wkdYudk jrifa,mifaerdonf/ uRefawmf½Hk;tzGJU0efxrf;wkdYu

ajymcJhMuaom pum;wkdYudkvnf; jyefvnfMum;a,mifvmrd&

jyefonf/

]]aMu;eef;pmwpfapmifu BudKwifvkdYawmif a&mufvm

cJh&wmqkdawmh taMumif;awmh{uef&Sdvdrfhr,fxifyg&JU...}}

]]tif;...cufawmhvJ cufom;...av}}

&efukef (½Hk;csKyf)u xD;vif;NrdKUol ]]arMunfvGifcsKd}} udk

jrifa,mifxifa,mifvmrd&jyefawmhonf/

nTef Mum;a&;rSL; (pDrH) rS q&mOD;oef;azonf

tajymif;ta&TUudpöü tcuftcJrjzpfapa&;tvkdYiSm twwf

EdkifqHk; pDpOfay;cJhonf/ apwemrsm;pGmxm;wwfaom q&mu

arMunfvGifcsKdESifh uRefawmhfudk olY½Hk;cef;üawGUqHkay;cJhonf/

trSefu q&monf0efxrf;a&;&mESifh ywfoufvmvQif jrefrm

wpfEdkifiHvHk;&Sd zGifhvSpfNyD; pDrHudef;OD;pD;½Hk;rsm;? zGifhvSpf&ef

usefrsm;? NrdKUe,fpDrHudef;rSL;rsm;? 'k-NrdKUe,fpDrHudef;rSL;rsm;wdkY

tm; NrdKUe,ftrnfESifh vlyk*¾dKvftrnfudkyg rvGJEkdifavmuf

atmif odxm;onf[kajymí&onhf tBuD;tuJwpfOD;ygay/

q&mOD;oef;azonf apwema&m oabmxm;yg

aumif;onhftjyif ½dk;om;wnfMunfvSonf/ vkdtyfonfrsm;

vkdtyfrnfrsm;udk ulnDay;wwfavhvnf;&Sdonf/ tpkd;&Xme

BuD;wpfckwGif tBuD;qHk;nTefMum;a&;rSL;csKyfBuD;ukd 0efxrf;wkdif;

od&Sdxm;wwfMuouJhodkY q&mOD;oef;aztm;vnf; odaeMu

onf/ q&mOD;oef;azonf 0efxrf;rsm;udk omreftcsdefrsm;

wGif OD;? a':wyfí ac:avhr&SdbJ cifrif&if;ESD;aomoabm?

vlwef;pm;rcGJjcm;wwfaom oabmrsKd;jzifh udk? r b,fol

b,f0g[lí csKdomMunfat;aomtoHjzifh y#doE¨m&jyKum

ac:qkdwwfonfh cifrifp&m cspfp&mav;pm;p&m q&mygay/

]]uJ arMunfvGifcsKd? 'Du udk&JjrifhvdIifwJh? vltiftm;pDrH

udef;a&;qGJa&;u@ (Man Power Planning Section) uaygh?

udk&Ju &nf&G,fcsuf&Sdw,f? olYqE´t& arMunfvGifcsKd&JU

xD;vif;NrdKUudk tajymif;ta&TU (Transfer) ,lwJhol? orD;u

22 23

Page 17: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-16

olYudkwwfEkdiforQ ajymjyulnDay;apvkdygw,f/ udk&Ju vlawmf

wpfOD;ygyJ? 'Dvkdac:awGUajymjy&wmuvJ q&mwkdY&JU pDrHudef;

a&;qGJa&;Xmeqkdwmu twwfEdkifqHk;csdefnd§NyD; zGifhvSpfqJyJaygh?

XmeydkiftaqmuftOD;? NrdKUe,fOD;pD;t&m&Sdaetdrfqkdwm wkdY

uvJqkdawmh NrdKUe,fawGrSm aea&;xkdifa&;udpö tcuftcJ

wpfcsKdU&Sdae&w,f/

vufa&wjyifpD;qkdwmvdk nDtpfudkarmifESrozG,f

pnf;pnf;vHk;vHk; oabmtaeeJY wpfOD;udkwpfOD; ,dkif;yif;tul

tnDay;EkdifMuapvdkYygyJuG,f/

[k txufygtwkdif; q&muajymay;cJhonf/

odkYESifh arMunfvGifcsKdudk yxrOD;qHk; teD;uyfawGUodcGifh

&cJhonf/

]]arMunfvGifcsKd}} ...wJh/ emrnfav;ESifh vkdufavsm

nDaxGpGm tqkdyg rdef;uav;onf MunfMunfomom pdwf

oabmxm;? vSycspfMunfcsifp&m tNyHK;ydkif&Sif? csKdomaom

pum;ajymoHav;ESifh udkufnDvSonf/

cifrif&if;ESD;&rItp oabmtaejzifh olrESifhuRefawmf

onf bm;vrf; (r[mAE¨Kv yef;NcHvrf;) &Sd ]]a&Trif;orD;}}

vufzuf&nfqkdifodkY oGm;a&mufcJhMuum ESpfOD;om;pum;awG

ajymjzpfcJhMuonf/ vufzuf&nfaomuf rkefYpm;&if;? &if;ESD;

oGm;Mu&ygonf/

]]udk&JjrifhvdIif}} [k wpfvHk;csif;? jznf;jznf;csif;ac:qkd

vmcJhonfh olYtoHudk uRefawmfuyifpwifí tac:ta0:udk

jyifay;jzpfonf/ Xmewdkif; 0efxrf;tcsif;csif;vnf;jzpfum

olpdrf;rsm;vnf; r[kwfMuojzifh rpdrf;MuavonhfoabmESifh

]]udk&JvdkYac:Ekdifygw,f? trsm;uawmh udk&JvkdYyJac:a0:aeMu

wm MumcJhNyDrkdYyg}} [k &if;ESD;rIjyKcJhjzpfygonf/

olruvnf; ]][kwfuJhyg&Sif}} [k qkdcJhyg\/

trSefawmh olrESif h uRefawmfonf jruRef;ndKndK

&efukefpD;yGm;a&;wuúodkvfBuD;wGif wufa&mufynmoif,lcJh

zl;MuolwdkYvnf; jzpfcJhMuygvsuf rqHkqnf;jzpfcJhMu/ uRefawmf

u olrxuf (3) ESpfapmum bGJU&cJholjzpfonf/ uRefawmfu

(Day) aeY ausmif;om; ac: &efukefausmif;om;jzpfum olr

rSme,frSausmif;oljzpfí taqmifaecGif h&oljzpf&onf/

wpfzef twef;csif; ESpfcsif;rwlojzifhvnf; rodruRrf;jzpfcJh

Mu&jcif;vnf;jzpfonf/ awGUqHkMu&ef qHkEdkifcGifh&Sdygvsuf uH

Mur®muray;ao;cJh[efwlonf/ jrifyifrjrifzl;cJhjzpfMu/

ausmif;awmfBuD;u bGJU&cJ h NyD;aemuf jrefrmEk difiH

0efxrf;a&G;cs,favhusifha&;tzGJUu ac:,lcJhaom &mxl;0if

tifwmAsL;rsm;udk a&;ajz? EIwfajz ajzqkdatmifjrifcJhNyD; tvkyf

cefYxm;awmhvnf; uRefawmfu olrxufapmum 0efxrf;jzpf

cJh&onf/ 0efBuD;rsm;½Hk;&Sd pDrH b@m0efBuD;Xmevufatmuf

pDrHudef;a&;qGJa&; OD;pD;Xme (½Hk;csKyf) wGif tvkyf0ifawmhvnf;

uRefawmfu olrxuf (3) ESpfapmíaeonf/

onftxJ 0efBuD;rsm;½Hk;BuD;twGif;&Sd uRefawmfwkdY½Hk;csKyf

qkdonfuvnf; u@awGursm;? tcef;awGu rsm;vSonf/

24

25

Page 18: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-17

ajrnDxyfrSmvnf; &Sdonf/ tay:xyfrSmvnf; &Sdonf/ onf

odkYES,fjzpf&onfomru jzpfcsifawmh olrutay:xyfwGif

&Sd u@rsm;rSm wm0efusonfrdkY ajrnDxyfrSm wm0efausaom

uRefawmfESifh uawmfawmfESifh rqHkawGUjzpfovkd jzpfMu&av

onf/

½Hk;csKyfrSm (5) ESpfyif &SdcJh&NyDjzpfaom uRefawmfhtm;

vnf; uRefawmfhabmf'g taygif;toif;wpfcsKdU\ ajymoHudk

awmh uRefawmfMum;zl;cJhovkdvkdawmh&Sdonf/ topfcefYtyf

vmcJhaom 'kwd,-pDrHudef;rSL; rdef;uav;awGxJrSmawmh

]]a,mrif;orD; xD;vif;{u&D}} av;u qHauom&Snf&Snf

jrefrmqefqefav;ESifh tifrwefacsmvSonf[k ajymMuonf

udk Mum;rdonf/

odkYayr,fh olr ESifh uRefawmfonf awhawhqkdifqkdif

uGJuGJjym;jym; rSwfrSwfom;om;awmh rawGUjzpfcJhrd[k uRefawmf

xifonf/ ajymvkduajymapawmh[kom ajym&awmhrnhf

taMumif;omjzpfawmhonf/ uRefawmfhrSmvnf; ½Hk;uqif;vQif

EkdifiHjcm;bmomwuúokdvfudk nydkif;tcsdefydkif; ausmif;wufcGifh

&&SdEdkifcJholjzpfaomaMumifh ausmif;om;jzpf&jyefonf/ *syef

bmom&yfudk,lum wufa&mufynmoif,laeol wpfOD;vnf;

jzpfae&jcif;aMumifhvnf; jzpf&ygonf/

rnfodkYyifjzpfap ckawmh uHMur®mt& qHkvmMu&ygNyD/

qHkpnf;cGifhzefvmcJh? awGUjrifvmcJh&í a,moltacsmtvSav;

udk uRefawmfhpdwfu wdrf;nTwfcgp&Sdao;onhf &ufydkif;uav;

rSmyifvQif olrESifh uRefawmfcGJcGmcJhMu&ovkd jzpfvmcJh&jyef

avNyD/

onfodk Yaom avmavmvwfvwf rMumao;rDu

twdwftaMumif;udk jyefajymif;í owd&vmrd&jcif;uvnf;

apmapmu½Hk;0efxrf;wpfOD;jzpfol udka0vif;ajymvmcJhonhf

&efukeffrS aMu;eef;pmtaMumif;cH pum;oHtm; trSwf&um

uReffawmfNyHK;rd&ao;awmhonf/

NyD;awmh---&D&Darh pum;oH---

]]bmwJh...q&ma&mufvmvdrfhr,fqkdwmudk &efukef

(½Hk;csKyf)u ararMunfvGifcsKdu ½Hk;udkoHBudK;pmay;ydkYxm;cJhvdkY

tckvkdvmBudKae&ygw,f&Sif...}} wJh/

]]aMomf...yHkawmifyHknm&yf0ef; a,mwkdYXmae xD;vif;

ajru tvSrzk&m;av; a,mrif;orD; xD;vif;{u&D arMunf

vGifcsKd&,f...}}

[k uRefawmfjrifa,mifwrf;wrd&if;u wpfaeYwmvHk;

armyef;EGrf;e,fvmcJh&orQ ajzodrfh&vsuf tdyfaysmfatmif

BudK;pm;umtdyf&ygOD;r,f/ &efukef (½Hk;csKyf) okdY ½Hk;udpöjzifh

oGm;a&muf&onhftcgrsKd;wGif arMunfvGifcsKdESifh awGU&zkdYta&;

csOf;uyfvrf;aMumif;awGudk &SmazG&ayOD;rnf[k pdwfu&,f

vsuf BudK;pm;umvQif tdyfygawmhrnf/ tem*wfaeY&ufrsm;

twGuf tdyfrufvSvSrufEkdifygap[k qkawmif;&if;u rMumrD

rSmyif uRefawmftdyfaysmfoGm;cJh&avawmhonf/

26 27

Page 19: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-18

ol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKUol&JNrdKU (ac:) xD;vif;NrdKU

eHeuftdyf&muEdk;awmh (7) em&DyifausmfcJhNyD/ cEmudk,f

u EGrf;vSonf/ udk,fvufawGudkufcJí rxcsifcJh/ (96) rkdif

c&D;u (96) yg;aom a&m*gawGudk pkNyHKcHpm;ae&onfodkYom

ajymcsifawmhonf/ rxívnf; rjzpf/ udk,hfrdbudk,hftdrf

udk,fh,mr[kwf[laom todpdwfu Edk;qGojzifh vl;vJumx

jzpfcJh&onfESifh rdbwkdYaus;Zl;udk atmufarhvmrd&ao;onf/

rdbarwåmudkydkí odem;vnfvmrd&onf/

tdrftay:xyfMurf;jyif? atmufxyfodkYtqif;avScg;?

tdrfrBuD;ESifh wGJpyfvsuf rD;zkdaqmif? xrif;pm;cef;? oHk;a&tkd;

wkdYxm;&Sd&m vufoef;vHk;cefY cyfpdyfpdyfysOfcif;vomMurf;jyif

wkdYudk eif;rd&wkdif; reif;&J&avmufatmif at;pufaeonf[kk

ajymcsifonf/

]]Ekd;vmNyDvm;...r*FvmeHeufcif;yg}} [k q&mrBuD;vdIif

u EIwfcGef;qufvmcJhjcif;ESifhtwl rdvdIifu uRefawmfrsufESm

opfap&eftvkdYiSm a&aEG;ESifh a&at;wkdY a&mpyfxm;onfh

aiGzvm;BuD;udkay;vmonf/ rsufESmopf oGm;wkduf oefYpifae

qJ0,f ywf0ef;usifudkMunhfrdawmh 0ef;usifwpfckvHk;onf

ESif;jrLawGESifh arSmiffaeonf/ aqmif;ESif;rIefwkdYu cEmudk,fudk

vmxdonf/ rBuHKpzl; xl;xl;jcm;jcm; jzpfvdkYaeayonf/

tdrftay:xyfodkY jyefwufcJh? acgif;NzD;cJh? ajctdwf

vuftdwf0wfxm;vsufESifh atmufxyfodkY jyefqif;uma&tdrf

0ifcJhonf/ aemuf {nhfcef;r&Sd&modkYtvm OD;av;odef;ESifhtwl

trsKd;om;BuD;wpfOD;wkdY qufwDxkdifcHkwdkY0,f xkdifaeMuonfudk

uRefawmfawGU&onf/

]]udk&J a&...'Du q&meJY q&mrwdkYu udk&JudkawGUzdkY

vmMuolawG}}

]]aMomf...[kwfuJh [kwfuJhygcifAsm}}...[k uRefawmf

acgif;ndwfrdonf/

]]'Dvkd...udk&Ja&...'Du OD;Munfwifh? ZeD;jzpfolu

a':arvGifjrifhwJh? tv,fwef;jyq&meJY q&mrwkdYaygh/ olwkdY

rSm orD;av;wpfa,muf xGef;um;w,f/ tJ'Dh orD;av;u

&efukefrSmt&m&Sdrav;qkdygawmh? nwkef;u udk&JwynfhawG

ajymMuwJhpum;xJrSmvJygNyD;om;? udk&J 'DNrdKUudkajymif;a&TU

a&muf&Sdvmr,fhhtaMumif; oHBudK;pmudk BudKwifay;ydkYcJhol[m

'Du q&m? q&mrwkdY&JU orD;yJaygh...}}

]]aMomf...aMomf...}} [kom todtrSwfjyKrd&if;

av;pm;orIjyK&moabmESihfvnf; uRefawmfacgif;ndwfum

&SdaerdcJhonf/

]]udk&Ja&...'Du qwfxrif; (qwfqefESifh aumuf

n§if;qeftjzLa&maESmí aygif;xm;)? b,maMumf? Al;oD;aygif;

aMumfwkdYu q&mq&mrwdkYu udk&Jpm;zkdY,lvmay;MuwmuGJU/

'Du xrif;aMumfffylylav;eJY ,kefom;aMumfu OD;av;odef;wkdY

tdrfu pDpOfxm;wm at;at;aq;aq;pm; jznf;jznf;pm;?

rdwfqufpum;awGajymqkdMu&if;ayghuG,f...}} [laom

OD;av;odef;\ pum;oH/

28

29

Page 20: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-19

]]aus;Zl;wif&ygw,fAsm...azmfa&GwJhtodpdwfeJY ckvkd

wul;wu,laqmifum a&mufvmMuwmudkyJ uRefawmfu

xyfrHaus;Zl;wifaMumif; pum;qkdyg&ap...}} [k qdkrdonf/

rwfwyf&yfaeMu&if;rS tm;vHk;xkdifjzpfMuonf/

]]cPaemf...OD;eJY a':a':wkdY}} [kajymum tdrftay:

xyf&Sd&mwufcJh txkyfwpfxkyfudkqGJum jyefqif;cJhonf/

]]'gu &efukefvufaqmifyg...ykpGefajcmufygcifAsm..

OD;eJY a':a':wkdYrdom;pktwGuf rdwfqufvufaqmifqkdygawmh

nuvJ uRefawmfhrdwfaqGeJY uRefawmfh0efxrf;awGudk ay;NyD;yg

NyD...'DrSmu ykpGefajcmufu &Sm;w,f? aps;BuD;w,fqkdvkdY..}}

txufyguJhodkYajym&if;u uRefawmfonf olwkdYtm;

ykpGefajcmufxkyfudk vufaqmiftjzpfay;tyfcJhonf/

]]tm;em;p&muG,f...ta0;BuD;u o,fvm&w,fvdkY

...}} [k a,musfm;jzpfoluajymqJrSmyif ZeD;jzpfoluvnf;

]]tef;...'DbufrSmawmh ykpGefajcmufu&Sm;wmtrSef

yJ? aps;vJjrifhw,f/ q&may;wJh ykpGefajcmufudk Amvacsmif

aMumfvkyfNyD; OD;OD;zsm;zsm; q&mawmfBuD;ausmif;udk qGrf;[if;

ydkY&r,f...}} [k ajymcJhao;onf/

]]aMomf...q&m q&mrwdkYcifAsm...uRefawmfhudk

q&mvkdYrac:bJ udk&JvdkYbJac:Ekdifygw,f/ emrnftjynhftpHk

uawmh ]]&JjrifhvdIif}} yg/ azaz OD;&JacgifjrifheJY arara':nGefY

nGefYvdIifwdkY&JUom;wpfOD;yg/ azaz ararwdkYu i,fi,fuwnf;

u 'DaeYwkdifatmif uRefawmfhudk ]]udk&J}} vkdYyJac:Muwm/

ausmif;aepausmif;tyfawmhrS &JJjrifhvdIifvkdYrSnfhac:cJhMuwm

yg/ uRefawmfeJY odMucifrifMuolawGuvJ ]]udk&J}} vkdYyJac:a0:

Muwmrsm;ygw,f...}}

onfodkY uRefawmfuajym...olwdkYuvnf; ]]0ifyg?

xGufyg? vmvnfyg? vkdtyfwm&Sd&ifvJajymjyyg...wwfpGrf;

orQ ulnDay;yghr,f...}} [k tjyeftvSefajymqkdMu&if;u

eHeuftdyf,mx tapmpmudk uRefawmfpm;onf/ olwkdYZeD;

armifESHonfvnf; OD;av;odef;wkdYESifh pum;pjrnfajym a&aEG;

Murf;aomuf&if; pum;vufqHkawG uscJhMuao;onf/

olwkdYZeD;armifESHonf olwkdYtdrfodkY jyefcgeD;wGif pmtkyf

wpftkyfvufaqmifay;onf/ EIwfqufpum;qkd&if;...

]]udk&J...ckvdk a&mufvmwJhwpfckduf xD;vif;qkdwJh

a&S;a[mif;NrdKUav;? &mZ0ifxJu NrdKUav;taMumif;udk odap

csifvdkY OD;u,lvmcJhwm...at;at;aq;aq; zwfMunhfyg

OD;...}}

]]aMomf...[kwfuJhyg cifAsm...aus;Zl;wifygw,f..

uRefawmfuvJ odcsifaewm MumygNyD wu,fhudk aus;Zl;wif

&ygw,fcifAsm..}}

olwkdYZeD;armifESH jyefoGm;cJhMuawmh tdrf\rD;zdkaqmif

&Sd&mrS nDtpfroHk;azmfwkdY uRefawmfhxHa&mufvmcJhMuonf/

]]q&m OD;&J &Sifh...olwkdYorD; rrarMunfvGifcsKdu

tawmfacsmwm vSwmaemf...OD;OD;q&meJY aumif;aumif;

odvm;...cifvm;? rrarcsKd&JU rdbESpfyg;qdkwmu orD;wdkY&JU

30

31

Page 21: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-20

q&m? q&mrawGav pmtoiftjyvJawmfMuw,f/ oabm

apwemvJaumif;Muw,f&Sifh}}

tBuD;r eef;jrifhvdIifu þodkYES,fpum;qkdvmcJhonf

ESifh...

]]uJ...pkef;ua0ra&...OD;udk q&mvdkYrac:eJYawmh/

OD;&JvdkYac:csifac: tudkav;vkdY ac:csifac: [kwfzl;vm;..}}

]][kwfuJhyg tudkav; &Sifh}} wJh

]]at;...at;...tpfudkr&SdwJholav;awGrdkY OD;&Ju

tudkav;jzpf&wm 0rf;omw,f/ eef;yxr? eef;'kwd,? eef;

wwd, wkdYa&...}}

olwkdYvnf;NyHK; uRefawmfvnf;NyHK;&TifpGm &SdaecJhMu&av

onf/ NyD;awmh arMunfvGifcsKdESifhuvnf; onfudkvmcgeD;rS

awGUcJh& cifrifcJh&onfhtaMumif;udk ajymjyay;vdkuf&ayonf/

xkdaeYu pae½Hk;ydwf&ufjzpfíwpfaMumif;? um;pD;cJh&

aom EGrf;e,frI'PfaMumifhwpfaMumif;aMumifh uRefawmfonf

aetdrfrSwjcm;odkY roGm;jzpfcJh? reufzefa&mufawmhrS nDtpfr

oHk;azmfESifhtwl xD;vif;wpfNrdKUvHk;udk vSnhfywfavhvmawmh

rnf[k olwkdYawGudkajymxm;onf/ a&aEG;Murf;aomuf&if;u

apmapmuay;xm;cJhaom pmtkyfudkpwifum zwfjzpfonf/

]xD;vif;NrdKU a&TuGeftkyfbk&m;orkdif;}} [k trnfwyf

um bk&m;BuD;a*gyutzGJU tusKd;awmfaqmifcsKyf OD;xGef;BuD;

u jyKpka&;om;xm;\/ ed'gef;rSmyif ]]xD;vif;NrdKUorkdif;

a&;jyefvQifvnf; a&TuGeftkyfbk&m;orkdif;rygvQifrNyD; tNrJ

'GefwGJvsuf&Sdjyef&um;}} [k azmfjyxm;av\/ jrefrmwkdYrSm

]]jrefrmESifh yk*H}} cGJjcm;ír&ovkd ]]xD;vif;ESifh a&TuGef½kyfapwD

awmf}} onf cGJjcm;írjzpf[k qkdxm;ay\/

xD;vif;NrdKUav;\ &mZ0ift& rlvtac:rSm (ol&JNrdKU)

[kqkd\/ NrdKUwnfonhfckESpfrSm aumZmouú&mZf (110) ck?

omoemouú&mZf (1292) ckk[kod&\/ a&S;u uav;aus;

awmifndKt&yf t&drn (,ck &mZN*dK[f)rS vma&mufwnfcJh

onf[k qkd\/ yk*Hjynf a&Tavmif;rif;vufxuf eef;ouf

av;ESpfajrmufaomf ]]apmfbGm;rif; eE´&mZm}} trnf&S d

apmfbGm;BuD;wnfonhfNrdKU[k qkdxm;av\/ ,ckrsufarSmuf

xD;vif;NrdKU\ taemufawmifbuf (2 rk difcG J)cef YtuGm

armacsmif;\ ta&SUbufwGifjzpf\/ Mumaomfarmacsmif;

a&vrf;aMumif;ajymif;cJ hojzif h ,cktcg armacsmif;\

taemufbufukef;jrifhrkdYrkdYwGif[kqkd\/

ouú&mZf (453) ckESpfwGif yk*Hjynfh&Sif tavmif;pnfol

rif;wkdif;cef;vSnfhvnfawmfrlvmpOf a,majrt&yfa'oodkY

a&mufvmcJh\/ armacsmif;twkdif; azmifawmfpBuFmjzifh qef

wufcJh\/ xkdt&yfa'oodkYa&muf&Sd uGef;axmufem;aecdkuf

azmifpBuFmOD;&Sd urÁKxD;jzLawmf tvkdvkdyGifhvif;vmawmfrl

onfESifh tqkdyga'oudk ]]xD;vif;}} [kac:wGiforkwfapcJh\/

armacsmif;a&tvsOf azmifawmfOD;0,f Ak'¨jrwfpGmbk&m;&Sif\

"mwfawmfarGawmfrsm;u a&Tig;Muif;a,mifwlpGmaqmifí

uGefYjrL;onfudk ½dk;½dk;uGefjzifhzrf;aomfr&cJh/ ykPÖm;jzL? ykPÖm;ndK

32

33

Page 22: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-21

[l;&m;ynm&SifwkdYwGufcsufrIt& a&TuGefESifh tkyfzrf;apawmh

rS&cJ h\/ jrwfpGmbk&m;&Sif\ "mwfawmfarGawmfwkd Ytm;

Xmyemí od&d"r®maomurif;BuD; wnfxm;cJhaom apwD

a[mif;ae&müyif XmyemoGif;NyD;vQif apwDawmfwnfapcJh\/

a&TuGefESifh tkyfzrf;rS&onhf"mwfawmf arGawmfwkdYukd Xmyem

jcif;aMumifh ]]a&TuGeftkyfapwDawmf}} [k urÁnf;xkd;rSwf

xD;vif;NrdKUt&yf orkwdynwfawmfrlcJhap\/

'kwd,xD;vif;NrdKUonf yk*Haejynfawmf odef;cGefrif;\

om;awmfa&Tavmif;rif; (yk*Hrif;quf (55) qufwGif (28)

qufajrmuf) eef;wufNyD; av;ESpftMum aumaZmouú&mZf

(110) ESpf? waygif;vjynhfausmf (5) &uf Ak'[l;aeYü apmfbGm;

eE´&mZmwnfcJhaom xD;vif;NrdKUtm; apmfbGm;tqufquf

qufcHcJh\/ om;awmforEÅ&mZm? aemufyknpnfol ponf

jzifhqufcH\/ xkdYaemuf apmfbGm;rif;qufrSm ESpfaygif; (300)

ausmfjzwfaecJhonf[kqkd\/ yk*Haejynf yk*HEkdifiHawmfBuD;

ysufNyD;aemuf cef;ywfapmfbGm;tkyfcsKyfcJhaom xD;vif;NrdKUum;

apmfbGm;qufjywfjyefcJh\/

[Hom0wD bk&ifhaemifrif;w&m;BuD;vufxuf ouú

&mZf (933) ckESpfü rkd;aumif;apmfbGm;BuD;\om; OD;apmeHudk

xD;vif;apmfbGm;cefYtyfcJhonfrS ouú&mZf (1119) ckESpfwGif

awmifwGif;pm;bGJUcH apmfbGm;OD;usHtxd apmfbGm; (8) quf

tkyfcsKyfcJh\/

]]tavmif;rif;w&m;BuD; OD;atmifaZ,svufxuf

ouú&mZf (1120) ckESpfwGif ,ckxD;vif;NrdKUae&modkY ajymif;

a&TUcJh\/ OD;usHonf ¤if;nDt&if; oD&dpnfolausmfxifbGGJU&

twGif;0efOD;NzdK;? *kdPf;tkyfq&mawmf toQifaZmw,EÅpaom

ynm&Sdyk*¾dKvfwkdYESifh wkdifyifí ykPÖm;ynm&SdwkdY\ wGufcsufay;

aomtcgt& ouú&mZf (1120) ckESpf? 'DC-122? &ó?

waygif;vjynhfausmf (1) &uf? Ak'¨[l;aeY ae0ifausmftcsdefü

pD&ifzG,ftvHk;pHkESifhwuG wmaygif; 273? awmifaygif; 1953?

rkdufaygif; 5859? vufopfaygif; 46872? tus,ft0ef;&Sd

í we*FaEGaxmifh em&Dwkdif? &m[kaxmifh e&Dwkdifrsm;ESifh ta&SU

rsufESmwGif ¨E´mwHcg;? awmifrsufESmwGif ukef;jrifhwHcg;?

taemufrsufESmwGif aZ,smwHcg;? ajrmufrsufESmwGif 0Hom

wHcg;? ¤if; (8) XmewkdYudk (NrdKU) [kac:qkd\/ Xmewpfcktjzpf

owfrSwfí ausmif;? odrf? ½Hk;? tdrf? ewfuGef; ¤if; (5) XmewkdYudk

wpfNydKifeufwnf; wnfaqmufíNyD;avonf...}} [k

xD;vif;NrdKUwnf orkdif;wGifazmfjyxm;av\/

xkdYaMumifh ,ckrsufarSmufüwnf&Sdaeaom þxD;vif;

NrdKUonf ,cifNrdKUa[mif;ae&mrS ajymif;a&TUí NrdKUa[mif;\

trnfjzpfonhf (xD;vif;) NrdKUudkyif xyfqifhcH,lNyD;vQif emr

ynwfowfrSwfum wnfaxmifcJ h jcif;jzpfonf/ 'kwd,

xD;vif;NrdKUyif jzpfayawmh\/

yxrxD;vif;NrdKUtaMumif; yk*Hjynhf&Siftavmif;pnfol

rif;BuD;uausmufpm a&;xkd;xm;apcJhaom ausmufpmrl&if;

onf ukef;abmifacwf tavmif;rif;w&m;BuD;vufxufodkY

34

35

Page 23: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-22

a&mufvmcJh\/ xD;vif;NrdKUwnf apmfbGm;OD;usH\om; NrdKUol

BuD;OD;jrwfpHu tavmif;bk&m;OD;atmifaZ,s\ om;awmf

ti,fbkd;awmfOD;0dkif; ac: A'Hkri;fvufxufwGif ausmufpm

udkaejynfawmftr&yl&odkY ydk Yaqmifay;cJh&\/ ausmufpm

a[mif;rSm yk*Hacwfta&;tom;jzpfí aESmif;vlrsm;twGuf

t"dyÜm,frysuf&avatmif bkd;awmfpyfxkd;ausmufpm[k

jyifqifa&;om;apcJh\/ a&TuGeftkyfbk&m;ausmufpmum; ,ck

tcgrEÅav;NrdKU r[mrkedwHwkdif;twGif; bk&m;BuD;\taemuf

bufwGif wnf&SdaeaMumif;od&Sd&ay\/

txufygwkdYum; taxmuftxm;jynhfpHkpGm&Sdaom &mZ

0ifxJu xD;vif;NrdKUtaMumif;ygay/

acwfopfyx0D0ifoabmjzifh wifjy&ygvQif xD;vif;

NrdKUav;tm; aumif;pGmxifjrifvmEkdifygrnf/

jrefrmEkdifiHajryHkukdMunhfí ajym&ygu rauG;wkdif;

taemufajrmuf,Gef;,Gef;? rEÅav;NrdKUBuD;\ taemufwnhf

wnfheD;yg;wGif awGUjrifEdkifonf/ csif;½kd;rawmifwef;BuD;\

ta&SUbufwGif&Sd\/ ta&SUavmif*sDwG'f (94 'D*&D? 41 rdepf

8 puúefY) ESifh (94 'D*&D? 26 rdepf? 18 puúefYtMum;/ vwåDwG'f

rSm ajrmufvwåDwG'f (21 'D*&D? 24 rdepf? 8 puúefYESifh (21

'D*&D? 53 rdepf? 28 puúefYtMum; wnf&Sdonf/

ta&SUbufwGif aygufNrdKUe,f? awmifbufwGif aqm

NrdKUe,f? ajrmufbufwGif *efYa*gNrdKUe,fESifh taemufbufwGif

csif;jynfe,fwkdYESifh xdpyfvsuf&Sdonf/ NrdKUe,ftus,ft0ef;rSm

pwk&ef;rkdif (515) &Sdum ta&SU-taemuf (23) rkdifESifh

awmif-ajrmuft&Snf (34) rkdifcefY&Sdavonf/ &efukefNrdKUBuD;

ESifh rkdifaygif; (590) ausmfcefYtuGmwGif wnf&Sdayonf/

yifv,fESif h a0;uGmNyD; awmifwef;rsm;txyfxyf

umqD;aeonf/ yifv,fa&rsufESmyiftxuf (1385) ay

tjrifhwGifwnf&Sdaeaom NrdKUav;jzpfonf/ &moDOwktm;jzifh

wpfESpfywfvHk; yljyif;onhftcsdefonf wkdawmif;rI&Sdonf/

ESpfpOfrkd;a&csdefvu® (40 rS 60) twGif; &GmoGef;avh&Sdonf/

awmifay:opfawm? &Gufjywfa&mawm? tifwkdif;awmrsm;

[lí opfawmBuD;rsm;&SdNyD; uRef;? ysOf;uwkd;? ydawmuf?

tifMuif;? opf,m? &if;rm? tif? aESm? axmufBuHU? oif;0if?

vufyH? ½Hk;? opfap;? oeyfcg;? 0g; trsKd;rsKd;wkdYtjyif b,aq;

yifrsm;vnf; aygrsm;pGmaygufa&mufvsuf &Sdavonf/

xD;vif;NrdKUav;odkY vrf;yef;qufoG,fa&;rSm t"du

(2) ck&Sdonf/ yxrvrf;rSm rHk&Gm-ykvJ-*efYa*g tNrJwrf;oGm;

uwå&mvrf;ay:&Sd a&rsufeD&GmteD;rS z,fcGmumvm&aom

vrf;jzpfonf/ xkdz,fcGmvmaomvrf;rSm ajrvrf;jzpfum

xD;vif;NrdKUodkY (28) rdkifcefYa0;onf/ rHk&Gm-ykvJ-*efYa*gvrf;

twkdif; rkd;&moDwGifoGm;vmMu&onf/ ykvJNrdKUrSaeí yckuúL

NrdKUodkYoGm;í&onf/ xdkYaMumifh yckuúL-xD;vif;vrf;c&D; (ykvJ-

*efYa*gvrf;rS) um;aEGrdk;aqmif;oGm;vmí&NyD; (147) rkdif

a0;onf/

'kwd,vrf;c&D;rSm aqmif;ESifh aEG&moDwdkYwGif oGm;vm

36

37

Page 24: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-23

í&aom ajrom; (yckuúL-ayguf-xD;vif;) vrf;jzpfum (96)

rdkifa0;onf/

tcsKyftm;jzifhqkd&ygvQif a&S;a&S;umvrsm;rS &mZ0if

xJu NrdKUuav;yifjzpf\/ pdrf;pdkvef;qef;aeonfh awmawG

awmifawG? jymvJhaeonfh rkd;aumifuif;BuD;? 0g*Grf;qkdifawGvdk

a&GUvsm;aeonfh wdrfawmifwdrfvdyfawGESifh ndKUrdIif;vsuf

vGrf;pzG,fNrdKUav;vnf;jzpfíaeavonf/

xdkYjyif..xD;vif;NrdKUav;onf...

rxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmolrxifrSwfbJa&mufvdkYvmol

wm0ef0wå&m; vkyfxHk;enf;rsm;ESifhtnD wm0efvTJ

ajymif;jcif;tydkif;ESifh uRefawmfu vufcH,ljcif;tydkif;wdkY NyD;

pD;cJhNyD/ odkYjzpfí ,cifNrdKUe,fOD;pD;rSL;ESifhtwl ,ck OD;pD;rSL;

uRefawmfonf NrdKUe,ftzGJUtpnf;rsm;jzpfaom NrdKUe,fygwD

,lepf? NrdKUe,fjynfolYaumifpD? vkyfief;ppfaq;a&;? w&m;pD&if

a&;? Oya'a&;&mtzGJUwdkY&Sd yk*¾dKvfBuD;rsm;xH "avht& oGm;

a&muf*g&0jyK EIwfquf&onf/ oduRrf;cifrif&if;ESD;rIudk tp

jyK&onf/ tm;vHk;vdkvdku azmfazmfa&Ga&G &SdvSonf/ ½kd;½kd;

om;om; rSefrSef&nf&nfawGom jzpfMuonf/ oabmxm;wdkY

aumif;yHk&onf[k uRefawmfxifjrifrdavonf/

yxrueOD; ½kH;pwuf&onfh &ufowåywf ½kH;zGifh&uf

twGif; uRefawmfonf aetdrfESifh½kH;? ½kH;ESifhaetdrfom jzpfae&

onf/ ½kH;odkY ajcvsifavQmufumoGm;onf/ pufbD;rpD;jzpf/

pufbD;rpD;jzpf&onfhtaMumif;udkvnf; ajymjyOD;rS jzpfrnf/

xdkpOfu xD;vif;NrdKUav;onf tdrfajc (588) ESifh

vlOD;a& (3100) om&Sdonf/ t"du &yfuGufBuD; 2 ckowf

rSwfxm;onf/ NrdKUv,f uwå&mvrf;rBuD;\ ta&SUbufydkif;

udk &yfuGuf (1)? taemufbufjcrf;udk &yfuGuf (2) [kac:

onf/ odkYayrJh trSeftm;jzifh 4 ydkif;&Sdonf[k ajymí&onf/

ajrmufukef;ydkif; (uefawmfav;) ESifh NrdKUuGuftopf azmfxkwf

xm;&m (uGufopf) ydkif;[lí NrdKUcHwdkYu cGJjcm;í ajymwwfMu

ao;onfhtwGufaMumifh av;ydkif;&Sdonf[k qdk&jcif;yifjzpf

onf/

NrdKU\ awmifbufydkif;rSjzpfap? ajrmufbufydkif;rSjzpfap

oGm;MuvmMu&&mwGif NrdKUv,favmufwGif NrdKUv,foHwHwm;

BuD;&Sdonf/ ukef;jrifhESpfckMum; tedrfhqHk;tydkif;wGif wnf

aqmufxm;onf/ odkYjzpfaomaMumifh pufbD;pD;vQif awmif

bufydkif;qdkvQif awmifydkif;oefYoefY ajrmufbufydkif;qdkvQif

ajrmufydkif;oefYoefY oD;oefYpDpD;vQifawmh tqifajyonf/ uRef

awmfu &yfuGuf (2) wGif aexdkifNyD; NrdKUv,foHwHwm;BuD;\

awmifbufydkif;jzpfum uRefawmfh½kH;u oHwHwm;BuD;\ ajrmuf

bufydkif;ukef;jrifhwGif jzpfaeonf/ ukef;jrifhESpfckMum; twuf

c&D;u pufbD;udk qif;wGef;um wuf&onf/ xdkYaMumifh uRefawmf

onf pufbD;rpD;jzpfacs/

a&mufcgp&ufrsm;wGif ½kH;ESifhtdrf? tdrfESifh½kH;? aeYESifhn

avmufudkom owdxm;rdovdk jzpf&onf/ ,if;wGif txl;

ojzifh owdxm;rd&onfuawmh nwmu &SnfvGef;vSonf[k

38 39

Page 25: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-24

taotcsmajymí &onf/ aqmif;vv,fvnf; jzpfaeonf/

uRefawmf rSwfom;xm;rdzl;aom taMumif;wpf&yfvnf; &Sd

onf/ urÇmajrmufjcrf;wGif usa&mufaeaom EdkifiHwdkYwGif

'DZifbmv 22 &ufaeYnwmonf t&SnfqHk;[k jrefrmEdkifiHa0'

tzGJUcsKyfu qdkxm;onf/ nae 4 em&DcefYqdkvQifyif rdk;ucsKyf

NyD/ csif;awmifwef;jrifhBuD;\ awmifajcwGif&Sdaeívm;rod?

aerif;BuD;u uG,fonfESifhtarSmifxku pdk;rdk;vmcJh&awmh

onf/ onftxJ vQyfppfrD;u rvif;Edkifao;aom NrdKUav;

jzpfaejyefawmh xD;vif;rJZmt&yf\ aqmif;nrsm;um;

&SnfvGef;vSacsawmhonf/

vomrSeftdrfESifh za,mif;wdkifudk tm;xm;um npm

pm;? n 8 em&DcefYqdkvQifyif wpfNrdKUvHk; wdwfqdwfNidrfouf

um qlqlnHnHtoHwdkY rMum;&awmh/ tat;"mwfudk umuG,f

&ef rdrdwdkY tdrfwHcg;rsm;tm; naerdk;csKyfvQifyif ydwfxm;Mu

um vrf;BudK vrf;Mum; vrf;rBuD;wdkY 0,f,lolenf;&onf/

½kyf&Sif½kHr&Sd? jrif;vSnf;r&Sd? qdkuúm;r&SdaomNrdKUav;jzpfonfrdkY

aqmif;umvnbufonf wdwfqdwfNidrfoufvGef;um &Sdae

avonf/

uRefawmfum; nbufa&mufvQif vomrD;tdrfjzifh pm

zwfonf/ pmtkyftiSm;qdkif[lí r&Sdao;awmh eD;pyf&mwdkYrS

r*¾Zif;a[mif;? 0w¬Kta[mif;awGudk iSm;&rf;apum zwfjzpf

onf/ nwdkif;eD;yg;vnf; ]]'Hkrif;} wD;cwfoDcsif;qdkrd&onf/

tdyf&m0if rD;rSdwf? rsufpdydwfaomfjim; csufjcif;qdkovdk

tdyfíraysmf? n 10 em&DausmfcefYqdkvQif armacsmif;taemuf

buf awmifpOfawmwef;qDrS qif;vmMuaom awmacG;[loH

wkdYum; aqmif;nOfh,Hnrsm;wkdif;rSm Mum;ae&onf/ Mumvm

aomf awmacG;awGu awmwef;ukef;jrifhrS qif;vmMuum

,mcif;? v,fuGif;wkdYudk jzwfoef;vsuf armacsmif;pyfqD

a&mufvmavh&S donfudk cefYrSef;íodaewwfNyD/ acs(*sD)

a[mufoHudkvnf; rMumrMumMum;&wwfonf/ zkd;acgif

iSufuav;\ om,maomjrnfoHuvnf; nwkdif;vkdvkdMum;

ae&onf/ olwkdYawGum; xD;vif;qkdaom awmNrdKU? xkdYaemuf

awmifay:NrdKUav;u aqmif;nrsm;\ zGm;zufawmfrsm;[kajym

&rvm;rod? awmobm0 tqifwefqmawG[lívnf;

wifpm;íqkd&rnfxifonf/

nOfhv,fwpfa&;Edk;í tdyfr&tdyfraysmfwwfaom

nrsm;wGif uRefawmfonf ckwifab;jyLwif;wHcg;udk tom

t,mzGifhMunhfrdvQifjzifh tat;"mwfu ododomompdrfhueJ

at;atmifaqmif;avu ,laqmifvmonf/ n..n udkif;

nTwfaeaom tkef;vuftkef;&Gufrsm;ay:rS ESif;usoH? opfyif

BuD;rsm;ay:&Sd tjrifhydkif;opf&Gufrsm;rS atmufydkif;opf&Gufrsm;

ay: tqifhvkduftqihfvkduf ESif;a& ESif;aygufwdkYu waysmuf

aysmufESif h r&yfrem; oufqif;usa&mufaeoHwk d Ytm;

uRefawmfjrifae& Mum;ae&onf/

jymodkwkdifcJhojzifh cGmndK oZifvdIifcJhNyD/ ESif;aomuf

u,f&Tif&Tif yGifhzl;awGqifum yGifhcsifwkdif;yGifh? vScsifwkdif;vS

40

41

Page 26: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-25

qD;ESif;pdk&TJonfh tcgor,aywnf;/ oZif cGmndKoif;&eHYxHkí

at;yHkrSmurf;ukefavmufonfqdkaom ]]csrf;yHkrSm urf;ukef&pf

wmrkdY ref;wkefatmif vrf;qHku [pfcsifawmh...}} [lonfh

tcsKyfwef;q&mazudk owd&vmrdonf/

opfyifopf&Guftm;vHk;u ]]a&Tpufa&Tajymuf aiGcuf

aiGajymuf a&T&nfaiG&nfaomuf}} aeMuonf/ toJ (onf;)

cdkufwrQ csrf;aomat;jraom aqmif;jzpfaeonf/ ]]rcsrf;yg

bl;}} [k tm;wif;xm;aomfvnf;r&/ &efukeftdrfrS ,laqmif

vmcJhaom AE¨Kvaqmif? csnfapmifESifhr&avmuf[kqkdum

bBuD;odef;wkdYuxkwfay;vmcJhonfh *Grf;aqmifESifh a,mwif;

wdrfapmiftrnf& csnfxnfapmifBuD;oHk;xnftygt0if pkpk

aygif;apmif ig;xnftxyfxyf NcHKxm;cJhonfyifvQif tat;

"mwfurvHkcsif/ ajcqefYí ajcay:vQif ajcuat;í vuf

azmfvQif vufuat;&onfudk ay:onfESifhcsufjcif;od&onf

txdjzpf&onf/ jymodkvrSmrS onfiSmaeodkY a&mufvm&ol

uRefawmfhtzkdY nwmt&SnfqHk;v tat;qHk; tcsrf;qHk;vudk

rarhEkdifawmh tonf;(oJ) ckdufwrQ at;aomvygwum;/

vjymodkudk &moDtvkd rum&[kqdk\/ zkoQeu©wfESifh

pef;,SOfNydKifjynhfum Owå&momVf eu©wfESifh aerif;wdkY,SOf\/

ykpGefwm&m xGef;y\/ &moD½kyfrSm orifESifh ig;½kyf (wpfenf;)

a&xrf;orm; (wpfenf;) rum&f½kyfjzpf\/ em&Dtm;jzifh nOfh

(36) em&D&Sd\[lonfudk ajy;íuRefawmfjrifrd\/ xdktwkdif;

xD;vif;NrdKUav;wGif jzpfaeayawmh\/

nOfhwm&SnfvGef;vSonfh onfNrdKUav;rSm n n

uRefawmfonf tMumBuD;auG;um rtdyfEkdifawmh/ auG;&

vGef;í anmif;vmawmhonf/ tdyf&mxJwGif qufraecsif

awmh/ odkYjzpfí onfaqmif;&ufrsm;wGif eHeuftapmBuD;x

um vrf;avQmufjzpfawmhonf/

&efukeftdrfrSqdkvQif eHeufig;em&DcGJcefYwGif uRefawmf

vrf;avQmufxGufaeusjzpfonf/ onfrSm eHeufajcmufem&D

cGJvnf;arSmifaeqJ? 0g;wpf*dkuftuGmavmufudkom jrif&

onf/ ESif;jrLawGu xHk;pHtwkdif;zHk;vTrf;um ydwfqD;íaeonf/

xD;vif;aqmif;qkdonfu aeYwkdif;vkdyif þodkYjrifaeMu&onf

om[kqkdMuonf/ yg;pyfu[ç vkdufwkdif;rSmvnf; taiGUawGu

xGufvd k Yomaeawm honf/ vlpi fpp fu

e*g;jzpfvm&NyDqkd&awmh rvdkyif/

wu,fyg wcsKdUae&ufrsm;wGif aomufa&tkd; oHk;a&

tkd;rsm;wkdYwGif&Sdaeaom a&wkdYonftay:,Hwif;íaeonf/

naeydkif; ½Hk;uqif;vQif armacsmif;wGifuRefawmfa&csKd;onf/

ck&ufydkif; aeYpOfa&rcsKd;Ekdifawmh/ tdrf&SdtkwfuefxJrS a&ukd

a&aEG;ESifhpyfum a&csKd;ukd,fvufoefYpif&jcif;rsKd; jzpf&awmh

onf/ a[ref\at;pdrfhrIu ajrmufjyefavESifhtwl tonf;

udkckdufckdufwkefatmif csrf;apíjzpfavonf/

]]rdk;avmufjyif;xef oGef;csjyefaomf a&mif0grxGef;

csrf;&SmvGef;í...}} qkdcJhavol vuf0JokE´&trwfBuD;\

tcsrf;ESifh tvGrf;udk vrf;avQmuf&if;u owd&rdvmonf/

42 43

Page 27: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-26

tvGrf;tuJqHk;ESifh tcsrf;toJqHk; a,m&yfrJZm xD;vif;NrdKU

av;\ aqmif;&ufrsm;udk BuHKae&ol uRefawmfhrSmawmh udk,fh

qE´ESifh udk,frkdYomjzpfí tjypfajymírjzpfawmh/ &efukefudk

jrefajy;csifpdwfu ay:vmrdcJhonfuawmh trSef? qE´\&nf

&G,fcsuftwGufqkdawmhvnf; udk,fhtjypfESifh udk,fom&Sdygap

awmh[k tm;wif;umaevkduf&awmhonf/

onfvkdESifh xD;vif;wpfNrdKUvHk;udkvnf; ESHYESHYpyfpyfa&muf

cJh odEdkifcJh&ygNyD/ NrdKUe,f&SdygwD? aumifpDuzdwfMum;aom

tpnf;ta0;yGJrsm;? Xmewdk Y\ vkyfief;qkdif&mudpö&yfESif h

oufqkdifaom tpnf;ta0;yGJrsm;? tm;upm;yGJqkdif&m tpnf;

ta0;yGJrsm;? vlrIa&;? omoema&;ESifh pyfvsOf;aom tpnf;

ta0;yGJrsm; ponfwkdYudk wufa&muf&jcif;ESifhtwl Xmeqkdif&m

tBuD;tuJrsm;ESifhvnf; jrefjrefqefqef odvm&ovkdjzpf&

awmhonf/

txl;ojzifhawmh NrdKUe,fpm&if;½Hk; 0efxrf;rsm;ESifhu

txl;cifrifaecJhNyD/ rsm;aomtm;jzifh pm&if;ppfrsm;? pm&if;

ppfrSL;rsm;rSm &efukefpD;yGm;a&;wuúodkvfqif;rsm;jzpfMuonf/

trdwuúodkvfBuD;taMumif; q&m? q&mrBuD;awGtaMumif;u

tp taMumif;pHkwkdYudk ajymMu&&if;u ajymrem qkdremjzpf

oGm;cJhMu&NyD/ ruif;&m ruif;aMumif; todtuRrf; cifrif

olawGvnf;jzpfMu&um aysmf&TifrIudk&aponf/

wzefNrdKUe,f jynfolYaumifpD½Hk; ½Hk;tzGJU0efxrf;rsm;ESifh

uvnf; cifrifvm&onf/ uRefawmfwdkY½Hk;Xmesvkyfief;u rsm;

aomtm;jzifh jynfolYaumifpDESifh teD;uyfpyfqkdif qufoG,f

tm;jyKaqmif&Guf&jcif;aMumifhvnf; jzpfygonf/

xkdodk YESifh onfumvrsm;wGif vkyfief;wm0efrsm;u

em;&onf[lír&SdvS/ rwfvukefwGif wkdif;½Hk;&Sd&m rauG;NrdKU

odkY uRefawmfoGm;a&muf&onf/ NrdKUe,fwpfckvHk;\ ESpfcsKyf

pD;yGm;a&; pDrHudef;taumiftxnfazmfEdkifrI tpD&ifcHpm

tpnf;ta0;ESifh XmeaiGpm&if;rsm;udpöwkdYjzifh wkdif;OD;pD;rSL;ESifh

awGU&? udk,fhvkdyif wkdif;twGif;&Sd (25) NrdKUe,fu NrdKUe,fOD;pD;

rSL;tcsif;csif;awGUMu&? wkdif;½Hk;&Sdvkyfazmfudkifzufrsm;ESifh qHk&

awmhaysmf&Tif&onf/

wkdif;rSL;BuD;u ajym&Smygonf/

]]&efukefom; udk&Ja& wm0efus&mNrdKUe,frSm aeom;us

NyDvm;/ ajrjyefYa'oudk vm&jyef&wJhtcg NcHKvTmeJYtdyf,mvdyf

rygvdkYuawmh c&D;roGm;aveJYqkdwm&,f um;aMumifh&,f..

&moDOwkaMumifh&,f...awmifNydKwHwm;ysuf acsmif;a&usvdkY

BuHK&mrSmZ&yfrSm tdyfwwfMu&wwfwmawG&,f...qkdwm

awGudk odxm;NyDaygh..udk&J&JU rdcifvkdvJjzpf? tBuD;trSL;BuD;

wpfOD;vJjzpfwJh 'k-nTefMum;a&;rSL; ararBuD;uawmh uRefawmhf

qDvSrf;vSrf;zkef;qufwm oHk;av;Budrf&SdNyD/ cifAsm;wkdYNrdKUe,fu

w,fvDzkef;qufoG,fa&;pepfuvnf; r&Sdao;avawmh

cifAsm;udk uRefawmfjyefrajymjyEdkifcJhbl;/ cifAsm;udk tawmf

cif&Smapwemxm;&Smwm? trBuD;u uRefawmfhq&m&if;rkdY

aMumuf&w,fAs odvm;..cifAsm;uawmh wu,fygyJ.../

44

45

Page 28: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-27

rauG;a&mufcdkuf zkef;qufvkdufygOD;/ trBuD;u udk&Judk

awmfawmfMunhfwmyJaemf...olYqDzkef;rquf&if uRefawmfhudk

]]aum}} aeOD;r,fAs...}}

]]wkdif;rSL;BuD;cifAsm;...[dkudkpwifa&mufcJhNyD;NyD;csif;

tarBuD;qDudk uRefawmfpma&;ay;ydkYcJhNyD;ygNyD/ c&D;Murf;? aea&;

xkdifa&;? vkyfief;a&;&m? NrdKUav;taMumif; tpHktvifygyJ/

'kwd,NrdKUe,fOD;pD;rSL;? wpfOD;vnf;&SdrSjzpfrSmqkdwmvJ xnfha&;

cJhygw,f..}}

[lí uRefawmfajymjzpfcJhygonf/

]]tef;...udk&Ja&...cifAsm; aemufvxJrSm wkdif;udk

wpfacgufvm&OD;rSmaemf/ ESpfpOfESpfwkdif; aqmif&Gufaeusjzpf

wJh A[kdu&nfrSef;csufawGudpö? NrdKUe,ftvkduf pDrHudef;&nfrSef;

csufrsm; wm0efay;tyfyGJudpö? NrdKUe,fwkdif;&JU &-oHk;rSef;ajc

aiGpm&if;rsm;udpö...}}

]][kwfuJhyg cifAsm...}} [k uRefawmfajym&ygonf/

rMumvkdufyg/ xD;vif;NrdKUe,f jynfolYaumifpDOuú|

(r.y.u Ouú|)? v,f,mopfawm om;ig;wm0efcH

(r.y.u tzGJU0if)ESifh uRefawmfwkdYjzpfonf/ wkdif;aumifpD

wGif tpnf;ta0;yGJBuD; wufa&mufMu&onf/

tpnf;ta0;yGJBuD;NyD;awmh xHk;pHtwkdif; wkdif;rSL;BuD;xH

uRefawmfa&muf&onf/ ]]udk&Ja& tarBuD;qD zkef;qufzdkY

rarheJYaemf}}...[k ajymvmcJhygonf/

onfwpfBudrfc&D;uawmh ryef;vS[kqk d&ayrnf/

taMumif;um; r.y.u ydkif rmZ'g*spfjzifh vmcJh&? jyefcJh&

ojzifh vloufomygonf/

xD;vif;NrdKUudk jyefvnfa&muf&SdcJhNyD;onfESifh ]]xD;vif;

NrdKUe,f\ ESpfpOfpDrHudef; &nfrSef;csufrsm; wm0efay;tyfyGJ}}

twGuf pDpOfp&mrsm;udk pDpOf&awmhonf/ &yfuGufESifh aus;&Gm

wpf&Gmcsif;pDtvkduf jynfolydkifor0g,rydkif yk*¾vduydkif

tvkduf? oD;ESHwpfckcsif;tvkduf aqmif&Guf&efrsm;um; aqmif

&Gufae&awmhonf/ r.y.u ESifhtwl vkdtyfvQif tpnf;

ta0;ESifh awGUqHkaqG;aEG;rIudk XmetBuD;tuJBuD;rsm;ESifh

tao;pdwfpDpOfae&onf/ aeYrtm; nrem;qkdouJhodkY jzpf&

avonf/

xkdpOf&ufrsm;twGif; wpfaeYaomtcgrSmawmh-

uRefawmf½Hk;odkYtvm vrf;wGifNrdKUe,fygwD,lepf Ouú|

BuD;ESifh qHkonf/ vrf;avQmufvmMu&if;...]]vmAsm udk&J&m

...0efxrf;oufomqkdifrSm vufzuf&nfaomuf&if; axG&m

av;yg; pum;ajymMuao;wmaygh}}...[k qkdvmcJhí xkdqkdif

odkYa&mufcJh&onf/

vufzuf&nfaomuf&if; pum;pjrnfajymaeckduf teD;

tem;0ef;usif&Gmrsm;rS vlyk*¾dKvftcsKdUwkdYu ygwDOuú|BuD;udk

awGUMuawmh 0ifa&mufEIwfqufum pum;vufqHkusaecJhjyef

onf/

eHeuf (10;00) em&Dxkd;cgeD;rS vufzuf&nfqkdifrS xcJh

Mu? vrf;avQmufum ½Hk;odkYa&mufcJh&onf/ uRefawmf½Hk;odkY

46

47

Page 29: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-28

a&mufaomf ½Hk;twGif;&Sd pm;yGJtvGwfwpfckay:0,f pm;p&m

awGtjynhfhtpHkESifh jzpfaeonfudk uRefawmfjrifawGUvkduf&onf/

xl;jcm;aeonf/

uRefawmfonf pyfpyfpkpkvkyfwwfol r[kwfírar;jzpf

acs/ aqmif&Guf&rnhf rNyD;jywfao;aom pm&if;Z,m;rsm;

udpöudkom pdwftm½Hkua&mufaeonf/ vufESdyfpufwif&ef?

pmul;pufwGifvdSrfh&ef? za,mif;puúLwGif vufESdyfpuf½dkuf&ef

rsm;? za,mif;azmufNyD;í jyefvnfpDpOf&efrsm; ponfjzifh&Sd

onf/

NrdKUe,fcsKyfpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf vdktyfaom

pmtkyfta&twGufpm&if;? Xmeqkdif&mtoD;oD;odkY cGJa0ay;&

rnhfpm&if;? &yfuGufESifh aus;&Gmwpfckcsif;pDtwGuf oufqkdif

&mpm&Gufpmwrf;pm&if;Z,m;? jynfolydkif or0g,rydkif yk*¾vdu

ydkifrsm;udpö? cGJa0csxm;rIrsm;tm; vpf[mrIrjzpf&avatmif

aqmif&Guffaerdonf/

xkdpOfwGif &D&Dar ½Hk;cef;twGif;0ifvmoHudk uRefawmf

Mum;onf/ rMunhfrd? rMunhfjzpf? udka0vif;u vufESdyfpuf

½dkufaeonf/ wpfpHkwpfa,muf 0ifvmoHvkdvkdvnf; Mum;

onf/ tav;rxm;rd uRefawmfhpm;yGJa&SU&Sd {nhfonfxkdif&ef

cHkteD;wGif wpfa,mufaomol rwfwwf&yfvmovkdvkdxif

onf/

]]OD;pD; OD;&JjrihfvdIif&Sifh...}}

qkdaomtoHudk Mum;vkduf&ojzifh toH&Sif&Sd&mudkarmh

Munfhjzpfonf/

]]tkd}}...[k tmar#dwfoHxGufvmcJh&&if; uRefawmfhrSm

tHhMojcif;? thhHtm;oifhjcif;ESifh tidkufrdovdk jzpfoGm;cJh&onf/

½kwfw&uf jyefvnfum owdxm;jzpfawmhrS...

]]aMomf...a':arMunfvGifcsKdygvm; xkdifygAsm/ bm

taMumif;udpöESifh b,fu b,fvkda&mufvkdYvmcJh&ygvdrfh/

ZmwdNrdKUudk cGifheJYjyefvmw,fqkdygawmh...NyD;awmh vGrf;p&m

vJ&SdaecJhvdkYeJY wlyg&JU...}}

uRefawmfajymcJh...olwkdifcJhonf/

]]q&ma&...q&m tHhMo&atmifvdkYqkdNyD; rrarcsKdu

EIwfydwfxm;vkdYrajymjzpf&wmyg/ 'DrSm a&aEG;Murf;vJ&NyD; rkefY

[if;cg;vJtoifhjyifvkdufawmhr,f/ rkefYawGuvJpHkvdkY tJ'gawG

tm;vHk;[m rrarcsKd&JU apwemawG vufaqmifawGaygh...}}

[k &D&Daru ajymvmcJhonf/

] ]aMomf...aMomf...pm;rSmayg h...}}[kqk dum

uRefawmfwkdYtm;vHk;onf pm;p&mawGjyifqifxm;&m pm;yGJqD

odkYa&mufMu&onf/ pkpk½Hk;½Hk;ESifh pm;Mu a&aEG;Murf;aomufcJh

MuESifh jzpfaecJhavonf/ txl;txl; tm;vHk;aysmf&Tifrd&onfh

pum;um; olrrdbESpfyg;rSvGJí rnfolYtm;rQ ajymjyrxm;

ao;onfhpum;yifjzpfygonf[k odvm&jcif;yif/

,if;um; tjcm;r[kwf/

a':arMunfvGifcsKdonf uRefawmfhXmeodkY ]]'kwd,

NrdKUe,fpDrHudef;rSL;tjzpf wm0efeJY ajymif;a&TUvmcJhwmygq&m}}

...qkdaompum;ygay/

48 49

Page 30: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-29

onfodkYajymqkdvmjcif;ESifh wygwnf; &efukef (A[kd

½Hk;csKyf) rS e,fajymif;trdefYpmudk uRefawmfhxHay;tyfvmcJh

onf/

]]½Hk;csKyfrSm tajymif;ta&TUatmf'gatmuf (Order Out)

wmeJY OD;&JjrifhvdIif&JU 'knTefrSL;tarBuD; (ararpk) u uRefrudk

ac:awGUwm? uRefrudkvJ aoaocsmcsmMunhfaevdkufwm

uRefrpdwfxJ wpfrsKd;jzpf&ao;&JU.../

]]orD;...OD;&JjrifhvdIifqkdoludk awGUzl;ovm;/ orD;u

xD;vif;NrdKUol tppfyJvm;? arG;&yfajrZmwdrSm ckxufwkdif

aexkdifaeolyJvm;}}

[k pum;awGar;vmcJhonf[k ajymvmcJhonf/

]][kwfygw,f&Sif...uRefrarG;zGm;&m ZmwdvJjzpf? ckxd

wkdifvJ rdbESpfyg;wkdY&Sd&m xD;vif;NrdKUrSmaexkdifqJ jzpfygw,f

&Sifh...}}

]]aMomf...at;...at;...aumif;wmayghuG,f..

ydkNyD;awmif oabmusao;w,f...xD;vif;NrdKUolrS [kwfyg

&JUvm;vdkY? ewfwkdYwkdif;jynfursm; a&mufvmw,fxif&w,f/

tawmfhudkacsmwJh vSwJholav;rkdY...}}

[k 'k nTefrSL;BuD;u aphaphMunhfum ajymvmawmh

arMunfvGifcsK drSm raewwf rxkdifwwfqkdouJhod k YES,f

&SufaoG;awGjzmum acgif;iHkYaerd&ao;onf[kvnf; &,f&,f

armarmajymcJhao;onf/

]]tif;....a,me,folav;awGu orD;vkdyJacsmMu

w,fxifygh/ udk&Jwpfa,mufawmh Asmrsm;&OD;awmhrSmygyJ/

orD;ue,fajrcHrdk Y udk&Judkapmifha&Smufay;ygaemf/ udk&Ju

pdwf&if;vJtvGefaumif;wmuGJU/ ulnDwwf ,dkif;wwfwwf

aysmfaysmfaewwf oabmaumif;wJh pdwf"mwft&if;cHeJYrkd Y

wpfaMumif;? t&G,fuvJ i,fao;? bGJU&½kyfacsm olYrdbrsm;

uvJ csrf;omolawG ynmwwfawGjzpfjyef? udk&Ju Opömayg

½kyfacsmt&m&SdvJ jzpfjyefqkdawmh pdk;&drfw,fuGJU...rawmf

wa&mfawG rjzpfapcsifbl;/ aemiftem*wfrSmvJ &mxl;BuD;BuD;

eJY wm0efBuD;BuD;awGudk xrf;aqmifEkdifr,fholayyJrkdY vJygw,f}}/

½kH;csKyfu rluvJyJ NrdKUe,ftawGUtBuHKr&Sdao;&if &mxl;

BuD;BuD;awGtwGuf &mxl;wdk;jr§ifhray;bl;qdkawmh ole,fudk

ajymif;a&TUjzpfwm trSefu olYudk &efukefwdkif;twGif;u NrdKU

e,fwpfckckudk ajymif;a&TUay;rdkYygyJ.../

udk&J udk,fwdkifuyJ a,mapou xD;vif;NrdKUudk pdwf0if

pm;owJh? xD;vif;udkyJ oGm;csifowJh...]]ysL}} qdkvm;? ]]awmifom;}}

qdkvm; vlrsKd;wpfrsKd;udk okawoejyKcsifavhvmcsifw,fqdk

vGef;vdkY.../

at;av.. olYazazuvJ ordkif;Xmeu t&m&SdBuD;

wpfOD;ayudk;/ olYararuvJ wuúodkvfwpfcku ordkif;uxdu

aygh... ararpkeJYcifrif&if;vJjzpf nDtpfr0rf;uGJvJjzpf..

nDtpfrt&if;awGvdkyJ cspfMu&wm.../

udk&J&JU qE´udkvJ 'DuorD;av;u yHhydk;ulnDay;apvdkyg

w,fuG,f... udk&Ju ]]ordkif;bmomudka&m pD;yGm;a&;bmom

50

51

Page 31: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-30

&yfudka&m odyfpdwf0ifpm;wJhol.../

at;av... ordkif;tpOfudk rarhwm? ordkif;udkazmf

xkwfwm? ordkif;udktpOfxdef;odrf;wm? wdkif;&if;om;vlrsKd;pk

awGtcsif;csif; pnf;vHk;nDnGwfrIudk jzpfapwm.. awG[m

trsKd;*kPf? Zmwd*kPfjrifhrm;a&;eJY ,Ofaus;rItarGtESpfrsm;?

trsKd;om;a&;vu©Pmrsm; raysmufrysufatmif xdef;odrf;

apmifha&Smufa&;wdkYtwGuf r&Sdrjzpf&SdygrS? rsKd;cspfpdwf"mwf&Sif

oefxufjrufrSmaygh.. 'grSvJ jynfaxmifpkBuD; rNydKuGJrSm?

tcsKyftjcmtmPm wnfwHhcdkifNrJrSmav... uRef;eJYudkif;wnf

rSDwJhyrmayghuG,f.../

udk&Ju wpfaumif<uufwpfrsufESmqdkwmvdk orD;wdkY&JU

xD;vif;NrdKUav;rSm &if;&if;ESD;ESD;todtuRrf;vJr&SdbJeJY qEtwGuf

vkyfief;½kH;twGuf owåd&Sd&SdeJYoGm;wmudkyJ tHhMord&w,f...

wu,fygyJuG,f.../

uJ...uJ a&mufvkd&mvrf;c&D;qHk;odkYwkdif ab;roD

&efrc cvkwfrxd ql;rNidyJa&muf&SdEdkif&um EkdifiHhwm0efrsm;

udkvJ ausausyGefyGef xrf;aqmifEkdifwJh 0efxrf;aumif;jzpfEdkif

ygap/ rdbq&morm;eJY udk,fhxufBuD;jrifhwJh vlBuD;t&m&Sd

vlBuD;olrawG&JU jynhfpHkrSefuefwJh pum;awGudkem;axmifvsuf

teaEÅmteEÅig;yg;udk tpOfrarhwJh vdr®ma&;jcm;&SdwJh orD;

tvdr®mav;jzpfygapuG,f...jrefrmrdefuav; yDoygap

uG,f...}}

[lí 'k nTefrSL;BuD;u pum;awGrSmcJh ajymcJhonfESifh

olrtaejzifh ararpkxm;vuftkyfcsD uefawmhrdcJh&aMumif;

olYukd om"k om"k om"k [k om"kawGac:umvQif at;at;

NyHK;NyHK;acgif;udk NidrfhumNidrfhum usef&pfaecJhyHkwkdYukd pHkvifpGm

ajymjycJhonf/

olr ajymjyvmcJhonfh pum;rsm;udk em;qifMu&if;u

uRefawmfwkdYtm;vHk;rSm MunfEl;&TifMunfcJh 0rf;omaecJhMu&

avonf/

tqHk;wGif uRefawmfrSwpfyg; arMunfvGifcsKd &D&Dar

udka0vif;wkdYrSm NrdKUav;ui,fi,f wpfNrdKUxJom;csif;jzpfae½Hk

ru aqGrsKd;eD;pyfawGvnf;jzpfum wpfOD;ESifhwpfOD; wpftdrf

ESifh wpftdrf rdom;pkcsif;vnf; &if;ESD;cJhMuNyD;rkdY ydkíyifaysmf&Tif

csrf;ajrUp&m aumif;aearawmhonf/

tpm;taomuf0kdif;udk pum;jzpfMu&if;u tm;vHk;\

a&SUarSmufü uRefawmfonf arMunfvGifcsKdudk pum;wpfcsKdU

ajymcJh&onf/

]]'DrSm a':arMunfvGifcsKd...wu,fuawmh arcsKd[m

a':arMunfvGifcsKdjzpfvmcJh&NyDqkdwmudk trsm;uodvmMuyg

vdrfhr,f/ av;pm;wJh oabmeJYygyJ...NrdKUarwåmudkcH,lwJh

oabmudkvufcH&rSmaygh...q&mrvdkYvJ ac:MuvdrfhOD;r,f...

uRefawmfhudk ]]q&m}} vdkYac:aeMuw,f/ 'gudk uRefawmf

vufcHygw,f...

52 53

Page 32: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-31

'gayr,fh a':arMunfvGifcsKdtaeeJYu uRefawmfhudk

q&mvdkY rac:ygeJYvmAsm...&efukef ½Hk;csKyfrSmvkd udk,fhtcsif;

csif;&if;ESD;aeMuwJh oabmrsKd;eJY ac:ovkdrsKd;omac:ygAsm...}}

]]q&mu q&mygyJ&Sif...}} [k arcsKdu jyefajymvmcJh

ygonf/

]][m..r[kwfao;ygbl;Asm...}} [k uRefawmfqdkcJhrd

onf/

xkdpOftcgwGif &D&Daru Mum;u0ifvsuf

]]'Dvkd q&m&JU...usrwkdYtm;vHk;u q&mhudk q&mhvkdY

yJ ac:Mu&rSmygyJ/ q&mu Xme&JUtBuD;tuJudk; a':arMunf

vGifcsKdusawmh t&m&Sdrav;jzpfvdkY vmwmrSefayr,fh uRefr

wkdYuawmh ]]rrcsKd}} vkdYyJac:aerdrSmyg...EIwfusKd;aecJhNyDudk;?

tpnf;ta0;wkdY bmwkdYrSmqkd&ifawmh owdxm;NyD; a':ar

MunfvGifcsKdvdkY ajym&rSmayghaemf...}}

q&meJY rrcsKd ESpfOD;twGufuawmh 'Dvkdac:Mu&if

aumif;rvm; q&mOD;&JjrifhvdIifqkdwmxuf ]]q&m&J}} aygh? 'grS

r[kwf ]]OD;&J}} aygh r[kwfzl;vm;/

q&mu rrcsKdudkac:zdkY&mrSmawmh udk,fhxuftouf

t&G,ftm;jzifhvJi,f? udk,fhu tBuD;tuJjzpfaejyefqkdawmh

wpfcsKdUuac:Muovkd ]]q&mr}} qkd&ifvJ r[kwfjyefbl;}} [k

pOf;pm;&if; &,faeawmhonf/ aemufrS pum;jyefqufvmcJh

jyefonf/

]]tkd...[kwfNyDq&m...wpfNrdKUvHk;u ac:aeMuwm

u ]]arcsKd}} yJ Opöm/ &NyD q&ma&...a':arcsKd odkYr[kwf

arcsKdayghaemfq&m...tJ'gyJ oifhawmfygw,f/ aumif;yg

w,faemf.../}}

½Hk;tul udka0vif;uvnf; axmufcHcJhonf/

]]ac:csifovdkomac:awmh q&mOD;&Ja&}}...[k &if;ESD;

azmfa&GaomyHkpHjzifh a':arMunfvGifcsKdu 0dkif;zGJUaecJhMuaom

pm;aomuf0dkif;udk tqHk;owfapcJhum tvkyfvkyfMu&ef pwif

[efjyKMuawmhonf/

]]tef;...[kwfyg&JU a':arcsKd...tJ arcsKda&aemf..

[kwfNyDvm;/}}

]][kwfuJhyg&Sifh OD;&J...tJ...udk&J..q&m&J &Sifh...}}

]][kwfuJhyg...[kwfuJhyg Asm rxifrSwfbJ a&mufvdkY

vmola&...}}

csif;-Arm *E¦0ifcspfMunfa&;NrdKUav;eJY orD;ysKd arMunfvGifcsK d

'k- OD;pD;rSL; a':arMunfvGifcsKd ac: arcsKda&mufvmcJh

ojzifh uRefawmfwdkY tm;ydk&SdcJhMu&onf/ rdrd½kH;Xme zGJUpnf;yHk

t& 0efxrf;tiftm;zGJUpnf;yHktwdkif; 0efxrf;tiftm;tjynfh

t0 cefYxm;Edkifa&;udk qufvufwifjyaqmif&Guf&OD;rnf

vnf; jzpfygonf/

uRefawmfqdkonfuvnf; ]]a&Al;aygufwmrvdk... a&

ygzdkYomvdk}} [lonfhpum;uJhodkY rjzpfEdkifqdkaompum;oHudk

jzpfEdkif rajymcsifoljzpfygonf/ vkyfief;vkyfaqmif&mwdkif;wGif

54

55

Page 33: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-32

rnnf;rnLjzifh atmifjrifNyD;ajrmufatmif twwfEdkifqHk;pGrf;

aqmifcsif? pGrf;aqmifwwfonfh vlpm;rsKd;jzpfygonf/ onfvdk

tm;BudK;rmefwuf pdwf"mwftrsKd;rsKd;udkom uRefawmfBudKuf

ESpfoufavh&Sdygonf/ onfodkYaom oabmxm;jzifhonf NrdKU

e,fav;wGif uRefawmfonf EdkifiHwm0efudk BudK;pm;xrf;

aqmifaeygonf/

trSefawmh uRefawmfhXmeonf þNrdKUe,fav;wGif þ

0efxrf; (4) OD;ESifhyif vkyfief;rsm;udk atmifjrifatmif EdkifEdkif

eif;eif;ESifh xrf;aqmifaejcif;vnf; jzpfygonf/ wpfNrdKUe,f

vHk;twGuf tvGefta&;ygaom ta&;BuD;aomvkyfief; pDrHudef;

vkyfief;BuD;rsm;wdkYudk jynfolwdkYu Edk;Edk;Mum;Mum; wufwuf

<u<uESifh atmifjrifatmif taumiftxnfazmfaqmifEdkif

wdkYyif jzpfygonf/ wpfe,fvHk;\ pm;0wfaea&;? pD;yGm;a&;?

ynma&;? usef;rma&;? vlrIa&;tp&Sdaom u@wdkif;wGif

vsmxm;&nfrSef;csufrsm; jynfhrDzdkYvdkonf/ oufqkdif&mu@

toD;oD;wdkY\ xkwfvkyfrIrsm; wdk;wufzdkYvdkonf/

ukefukefajym&ygvQif atmufajc tajccHtqifh aus;vuf

zGHUNzdK;rIr&SdbJ NrdKUjyzGHUNzdK;rIudk azmfaqmifí r&Edkifay/ ]]uRef;

udkif;rSD udkif;uRef;rSD}}qdkonfh pum;&yftm;vnf; av;av;

eufeuf em;vnfMuzdkYvnf; vdkygonf/ tajccHtkwfjrpf yGm;

pnf;aumif;ygrSvnf; opfaumif;wpfyif? wdkuftdrftaqmuf

tOD;wdkY a0pnfaumif;rGefNrJ cdkifEdkifygrnf/

½kH;vkyfief;awGu rsm;jym;? wm0efrsm;u BuD;rm;us,f

jyefYvSaomfvnf; rarmwrf;? rnnf;nLpwrf; uRefawmfwdkY

BudK;yrf;vkyfaqmifMuygonf/ tvkyfvkyfaeMuqJrSmyif arcsKd

onf tNyHK;rysuf? Munf&TifpGm jrifhrm;wufp&m MunfEl;p&m

&,fp&mwdkYudkajymwwf? t&Tef;azmufwwfao;onf/ r.,.u

½kH;rS arcsKdU aqGrsKd;awG pma&;rav;awGuvnf; vmvnfwwf

Muao;awmh ½kH;upnfum;aeonf/ MunfEl;aysmf&Tifp&m

aumif;ae&awmhonf/

]]aMomf...q&m OD;&J&,f.. a&S;acwfyk*Hjynfudk owd&

rdyg&JU.. yk*HaejynfawmfBuD;twGuf oufpGefYqHzsm;trIawmf

rsm;udk xrf;&GufEdkifMuwJh usefppfom;? iaxG½l;? ivHk;vufz,f?

anmifOD;zD;qdkwJh ppfolBuD;av;OD;udk trSwf&w,f/ ck..'Du

OD;&J&JU ½kH;rSmvJ vlpGrf;aumif;av;OD;&SdaeNyDvdkY oabmxm;aygh}}

]]aowl&Sifzuf aqmif&Gufruif; tcsif;csif;wGif

tcif;BuD;i,f &Sdcg0,fvnf; rz,fraoG nDnmukef;í ukef;Mu

av.. qdkwJh &Sifr[m&|om&&JU uAsmvdkyJ vkyfMuudkifMu&rSm

OD;&J&JU}}

txufygodkYiS,f arcsKdu tvkyfyrf; vlEGrf;udk pdwf

rnpfnL;&ap&ef BuHzefajymwwfavonf/ NyD;awmh.. ]]OD;&J

ysif;aerSmpdk;vdkYyg.. tvkyfawGu rsm;vGef;vdkY pdwfnpfNyD;

&efukefjyefajy;rSjzifh..}}[k rsufapmif;av;csdwfumvnf; ajym

wwfao;onf/

trSefawmhvnf; arcsKd ajymovdk pdk;&drfrnfqdku pdk;&drf

Muayvdrfhrnf/ tvkyfawG ZGwftvkyfawGrsm;NyD; ½kH;qif;um

56

57

Page 34: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-33

tdrfa&mufjyefawmhvnf; tysif;ajyp&m tarmajzp&m

½kyf&Sif½kHr&Sd tat;qdkifr&Sd tNidrfhr&SdyGJr&Sd? ESpfwpfESpftwGif;

yGJvrf;obiftaejzifh NrdKUay:wGif oHk;BudrfcefYom&Sdwwfonf

[k qdkonf/

onfNrdKUav;udk t&m&Sdtqifh0efxrf;rsm;u awmfawmf

ESifhra&G;cs,fwwfMu/ ae& xdkif& pm;&aomuf& ukefpnf

taxGaxG aps;EIef;wdkYwGif pm;aomufzG,f&m om;ig;? [if;oD;

[if;&Guf opfoD;opfO tpkpkwdkYu t&rf;aygonf/ aps;vnf;

csKdonf/ p&dwfpursm; oufomonfuawmh trSefyif jzpf

onf/ odkYayr,fh qufoG,fa&;cufcJum yGJvrf;obif tyef;

ajy tyef;ajzp&mwdkYu enf;yg;onf/ Mumvmawmh pdwftae

ysif;&dum tjcm;aom ajrjyefYa'o&Sd NrdKUe,frsm;odkY tajymif;

ta&TUtwGuf BudK;pm;um ajymif;a&TUoGm;wwfMuavonf

vnf; jzpf&ayonf/ xD;vif;NrdKUav;wGif Mum&Snfraewwf

Muay/

wu,fyg.. tjcm;aomt&mrsm;udk &Snf&Snfa0;a0;

awG;p&mrvdk? EdkifiHawmfrS vpmp&dwfwdkYudk csxm;owfrSwf

ay;onfudkom Munfhygawmh/ vpmtkyfpktvdkuf cGJjcm;í

cHpm;aponf/ ajrjyefYa'orsm;ESifh rwlacs? cHpm;cGifhydkí ay;

xm;onf/ vlrIa&;tcufcJqHk; NrdKUe,frsm;u trsm;qHk;&NyD;

vlrIa&;cufcJaom NrdKUe,frsm;u 'kwd,jzpfum usefajrjyefY

NrdKUjyrsm;um; cHpm;cGifhrjyKacs/ rlt& xD;vif;NrdKUav;onf

vlrIa&;cufcJaom NrdKUe,frsm;wGif wpfNrdKUtygt0iftjzpf

owfrSwfjcif; cHxm;&onf/ &mcdkifEIef;jzifh tenf;qHk;ESifh tjrifhqHk;

cHpm;ap&ef vpmpau;tqifhtvdkuf cGJa0owfrSwfcHpm;ap

onfudk avhvmod&SdEdkifayonf/

onfvdktaetxm;rsKd;wGif a,me,fajrzGm; xD;vif;

a,molt&m&Sdrav;wpfa,mufu vkdvkdvm;vm;ESifh rdb

ESpfyg;ESifh aqGrsKd;rsm;&Sd&m ZmwdajrodkYjyefvmí trIawmfxrf;

umaeonfudk jrif&awmh uRefawmftm;&Sd&ygonf/ qkd;wkdif

yif aumif;wkdifyifqkdouJhodkY tppt&m&mudk ajymqkdnd§EIdif;

tajz&SmMu&ef tcGifhta&;vnf; jzpf&ayonf/ xkdYxufru

ajym&ygvQif ESpfOD;om;wkdY\ b0ESpfckwkdYonfvnf; &nf&G,f

&myef;wkdifwpfckqDodkYtwlvSrf;í 0rf;ajrmufpGmavQmufvSrf;zkdY

ta&;udk uRefawmfawG;rdumvQif MunfEl;rd&ao;avonf/

oZif 'gndKoif;? aygufvJvufyHyGifhum o&zDtifMuif;

arT;í &ifcwfuHhaumf ydawmufyef;wkdY xHk;vTrf;cJhNyD;cJhNyD/

]]oif;ajr&eHYwBudKif pHum;a&T0gESif h anmifoDwm

a&awmfoGef;csdefrkdY &Tef;apvdkYvdIif...}} tp&Sdonfh pmqkdawmf

OD;MuifO\ uqkefvzGJUudk trSwf&onf/ jrefrmv uqkefqef;

prSmyif ta&;tBuD;qHk;yGJBuD;wpfyGJukd ETJ&onf/

]]NrdKUe,fpDrHudef; &nfrSef;csufrsm;tm; atmifjrifatmif

taumiftxnfazmfa&; ESpfpOfpDrHudef;wm0efay;tyfyGJ}} BuD;

udk NrdKUe,fcef;rBuD;ü usif;yonf/

NrdKUe,fygwD,lepfOuú|BuD;rS vrf;nTeftrSmpum;ajym

Mum;onf/ NrdKUe,fjynfolYaumifpDOuú|BuD;u teD;uyf

BuD;Muyftaumiftxnfazmfa&;udk rSmonf/ v,f,mpkdufysKd;

58

59

Page 35: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-34

a&;udk tm;xm;onfhNrdKUe,fav;rkdY NrdKUe,fjynfolYaumifpD

(tvkyftrIaqmiftzGJU0if) v,f,mom;ig;? opfawm wm0ef

cHu &yfuGufESifh aus;&Gmwpf&Gmcsif;tvkduf vkyfief;tm;om

csuf? tm;enf;csuf taxGaxGaqmif&Guf&efrsm;wkdYudk aoao

csmcsmajym&Sif;&Sif;onf/

NrdKUe,fpDrHudef;rSL; uRefawmfu pDrHudef;a&;&mudpö&yf

rsm;ESifh pyfvsOf;í twwfEkdifqHk;&Sif;jy&onf/ v,f,m?

om;ig;? opfawm? owåK? pufrIvufrI? vQyfppf? aqmufvkyf

a&;? ukefoG,fa&;ESifh or0g,r? ynma&;? usef;rma&;? aiGa&;

aMua&;? tp&Sdojzifh pDrHudef;awG&SdyHkudkajym&onf/ odap&

onf/

txl;ojzifhawmh pdkufysKda&;udk tm;xm;vkyfudkifaeMu

aom NrdKUe,fav;jzpfaomaMumifh v,f,m? om;? ig;ESifh

opfawmu@wkdY\ tcsKdUaom tcsuftvufrsm;udk odxm;

vkdufemaqmif&GufEkdif&ef &Sif;jy&onf/

v,f,mpdkufysKd;xkwfvkyfa&;ESifh pyfvsOf;í "mwfajr

MoZmtrsKd;rsKd;? ykd;owfaq;rStp oGif;tm;pkrsm;ta&;ygyHk?

oD;ESHwpfckcsif;pD\ pdkufpu? atmifpu? txGufEIef;twGuf

pkpkaygif;wGif txl;txGufwkd;? omreftxGufwkd;? ½dk;½dk;cGJjcm;

pdkufysKd;xGuf&Sda&; udpö&yfrsm;taMumif; wifjyjzpfonf/

oD;xyf oD;n§yf tpm;xkd;oD;ESHrsm;taMumif;vnf; yg0ifonf/

pdkufysKd;ajr? oD;xyfoD;n§yf? tom;wifpdkufysKd;ajr? yvyf

ajr? pdkufysKd;Ekdifaom ajr½dkif;? v,f,majrazmfxkwfrI? yvyf

ajrazmfxkwfrI? a&oGif;pdkufysKd;ajr? qnfajrmif;rsm;qkdif&m?

a&pkyfpuf? x,fxGefwHk;xGefwH aygufwl;a*:jym; tqHk;

odrf;usKH;í jyifqifxm;&Sd vkyfaqmiftaumiftxnfazmfa&;

wkdYvnf;yg0ifonf/ jynfolydkif? or0g,rydkif? yk*¾vduydkif

ydkifqkdifrIudpö&yfrsm;? uRJEGm;0ufMuuf tp&Sdonhf wd&pämef

arG;jrLxkwfvkyfa&;rsm;wkdYudkvnf; rajymrjzpfrSm&ao;onf/

opfawmu@tydkif;wGif jynfolydkif? or0g,rydkif?

yk*¾vduydkiftaMumif;jcif;&mrsm;? udkif;zsm;udkif;em;? xif;?

rD;aoG;? opfacguf? avQmf? wifwGJyGJnuf? &Sm;ap;? ysm;&nf

ponf opfawmxGufypönf;rsm; xkwfvkyfa&;&mudpö&yfrsm;?

opfawmBudK;0dkif;? tjcm;opfawmajr? tjcm;ajrrsm;taMumif;

uRef;ESifh opfrmpdkufcif;udpö&yfrsm;ponfjzifh tawmfav;pHkpHk

vifvifESifh odoifhodxkduf a&SmifMuOfumvkyfaqmifEkdifMuzkdY

awGuvnf; rygrjzpfrSm& ajymMum;&avonf/ uRef;ESifh

ydawmuftpm;xdk;pkdufjcif;udkvnf; odap&onf/

onfyGJBuD;wGif xl;jcm;onfu tcrf;tem;rSL;yifjzpf

onf/ Nrd K Ue,forD;ys K dt&m&S drav; 'k-Nr d K Ue,fOD;p D;r SL;

]]a':arMunfvGifcsKd}} udk yGJxkwfEkdifcJhygonf/ tpdrf;azsmh

zuf&Sif0wfpHkwGif yk0gudkpHkcsí tacsmtvS&wemav; arcsKd

onf olYe,fajr? olYNrdKU? olYaqGolYtrsKd; ta&;ygolwkdYa&SUarSmuf

pifjrifhay:0,f xifay:cJh&onf/ olYwm0ef ol£a`E´&& vSvS

yywnfwnfwHhwHhESif h wm0efausoGm;EkdifcJ honf/ jrefrm

qefqef ,Ofaus;odrfarGUpGmaom jrefrmhtrsKd;orD;wpfOD;

tjzpf tacsmtvSudkjrifMu&ovkd NrdKUe,fwgifta&;ygol

6061

Page 36: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-35

wpfOD;tjzpfESifhvnf; *kPfwifholrkdY tm;vHk;uvnf; tHhMocJhMu

avonf/ *kPf,lcJhMuavonf/

tvm;wl uRefawmfonfvnf; ,cifESpfuESifhrwl

vlopft&m&SdwpfOD;udk olwkdYawGUjrifcJhMu&ofn/ wm0efydkif;udk

tqifajyajyESifh pDpOfaqmif&Gufay;EkdifcJhjcif;ESifhtwl &yfuGuf

aus;&Gmrsm;rS Ouú|BuD;rsm;ESifhvnf; yxrqHk;tBudrf awGUqHk

Mu&jcif;vnf;jzpf&ygonf/

xkdonfaeYnrSmyif uRefawmfonf arcsKdESifh pyfvsOf;NyD;

tvGefpdwf0ifpm;bG,f&m taMumif;t&mrsm;udk odcJh&onfu

uRefawmf htwGuf yd krk dtH htm;oif hcJ h&ayonf/ arcsK du

uRefawmfwkdY½Hk;tzGJUom; rdom;pkESifh olYrdom;pkwkdY\ awGUqHkyGJ

av;udk zdwfMum;cJhonf/ vGwfvGwfvyfvyf aysmf&TifpGm npm

pm;yGJav;udk zefwD;ay;cJhonf/ onfnudk uRefawmhfwpfouf

rarhEdkifawmhyg/

pm;zG,f&m om;ig;[if;oD;[if;&Guf taMumftavSmf

pHkvifpGmaom xrif;pm;0dkif;udk NyD;pD;cJhNyD;í tcsKdyGJESifh a&aEG;

Murf;aomufMupOf arcsKdajymjycJhonfh taMumif;&yfrsm;ujm;

wefzkd;rjzwfEkdifygay/

]]arcsKd&JU tBuD;tuJvJjzpf? q&morm;vJjzpf? arcsKdUudk

taMumuft&GHUr&Sd wnfwnfNidrfNidrfeJY vlod&SifMum;qkdovkd

*kPfwifay;wJhq&maumif;vJjzpfwJh OD;&Judkaus;Zl;wif*kPfjyK

jcif;vJjzpfygw,f/ 'DhtwGufa&m trSwfw&taeeJYyg 'D

a,mvHkcsnfppfppfav;udkvJ q&mhudkuefawmhjcif;tjzpfeJY

ay;tyfyg&ap...}}

q&mvJ odNyD;om;jzpfrSmyg...jrefrmhvGwfvyfa&;

BudK;yrf;rIorkdif;rSm 0HomEkacwfu emrnftausmfMum;qHk;

t0wftxnfjzpfwJh a,mvHkcsnfoabmrsKd;tjzpfeJY tav;

teufxm;NyD; ay;tyfuefawmhjzpf&wmyg/ yifeDacsmeJY a,m

vHkcsnfvkdY vlodrsm;xif&Sm;cJh& tJonhfacwfumvrSm *E¦0if

jzpfcJh&w,faemf/ yifeDtusÐuawmh q&mhudkray;jzpf&bl;/

q&mhcE¨mudk,ftwkdif;txGmeJY tqifrajyjzpfrSmpdk;wmrkdYyg/

yifeDtusÐqkdwmrSmvJyJ yifeDwkdufyHkqkdwmu 0wfqifolrSm

yGa,mif;a,mif;BuD;jzpf&ifvJ Munfhraumif;ovkd usOf;usOf;

usyfusyfqkdvJ Munhf&qkd;wmaMumifhyg/

a,mvHkcsnftqifu ]]rif;BuD;qif}} vkdYac:ygw,f/

arcsKdwkdYq&mOD;&Jwpfa,muf &mxl;BuD;BuD;rm;rm; tqifhjzpf

jzpf? vkyfief;BuD;wpfck&JUtBuD;trSL;BuD;jzpfjzpf vlBuD;rif;b0

udka&muf&SdoGm;EkdifoljzpfygapqkdwJh oabmvJygygw,f/

NyD;awmh tJonfvkdjzpfoGm;cJhwJhtcgrSmvJ tJonhfvHkcsnfav;udk

0wfcJh&if arcsKdwkdYudkvJ owdw&jzpfap&atmifvkdYygyJ...b0

wpfauGUrSm awGUqHkcJhzl;wmudk rarh&atmifvkdYayghq&m...

aemufNyD;awmh arcsKdudk,fwkdif tcsdef&tm;vyfwJhtcgrsKd;rSm

&ufvkyfNyD; ay;tyfuefawmhjzpf&wmygq&m..}}

]]aMomf...arcsKd&,f...}}[líom uRefawmfajymjzpf&

avonf/

tdrfa&SU{nfhcef;rpm;yGJ0dkif;wGif olYrdbESpfyg;ESifhtwl

uRefawmfwdkY 0dkif;xdkifvsuf a&aEG;Murf;aomuf *sif;(csif;)okyf

62 63

Page 37: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-36

vufzufokyfpm;Muonf/ olYrdbESpfyg;rSmvnf; NyHK;NyHK;&Tif&Tif

ESifh oabmjynfhMuonfhtoGifudk jrifodae&onfudk uRefawmf

oabmawGUrdygonf/

]]q&m&,f...orD;av;u NrdKUe,ftqifht&m&Sdrav;

jzpfvmawmh tu,fíq&m c&D;oGm;cdkuf q&mr&SdwJhtcdkuf

rSmqdk&if olu q&mhae&mrSm tpm;xdk;wm0ef,l&awmhrSmrdkY

[kdutpnf;ta0;wuf? 'Dutpnf;ta0;wufeJY wm0efawG

u BuD;vmNyD... vkyfief;wm0eft&yf&yfawGtwGuf tpp

t&m&mBuD;Muyfoifjyay;ygq&m...udk,fhrsufpdatmufrSmawmh

orD;i,fav;vdkYyJ jrifaeqJrdkYygq&m 'gaMumifh qHk;rp&m&Sd&if

q&meJYorD;av;u t&G,fcsif;u rwdrf;r,drf;qdkayrJh tBuD;

tuJ0wå&m;tjynfh&SdwJh q&mu qHk;ryg/ trSm;&SdvmcJh&ifvJ

axmufjyyg/ jyKjyifp&m&Sd&if jyKjyifMu&wmrdkY arwåma&SUxm;

NyD; yJhjyifyg..vdkY rdbESpfyg;u arwåm&yfcHygw,f q&m

&,f...}}

aMomf...r[kwfwmAsm...OD;eJY a':a':wdkY&JUorD;u

&efukefNrdKUBuD;u txifu& pD;yGm;a&;wuúodkvfBuD;rSmvJ av;

ESpfwdwd ynmawGoif,lcJhNyD; bGJUvJ&cJhNyD;NyD/ t&m&Sdtqifh

0efxrf;a&;&m tifwmAsL;vJ atmifjrifcJhvdkY t&m&Sdrav;vJ

jzpfcJhNyD/ azmifBuD;A[kdjynfolY0efxrf;wuúodkvfrSmvJ aZ,s

tqifhoifwef;udk wufa&mufatmifjrifNyD;ajrmufcJhNyD;NyD/

½kH;csKyfrSmvJ XmewGif oifwef;wufa&muf atmifjrifcJhNyD;NyD/

½kH;csKyfrSmawmif 2 ESpfausmf wm0efxrf;&GufcJhNyD;NyDqdkawmh

rpdk;&drfrylyefygeJYawmh cifAsm...OD;wdkYorD;u awmfvJawmf

wJh orD;ygyJ... tm;vHk;eJYvJ cspfcspfMunfMunfvJ ajymwwf

qdkwwf aewwfwJholvdkY uRefawmfjrifodxm;ygw,f... NrdKU

u vlawGuvJ olYudk awmfawmfcspfMuyHkudk uRefawmfjrif&yg

w,f...}}

uRefawmfu txufygpum;rsm;udk ajymjyjzpf&ygonf/

]]aMomf...cspfcspfMunfMunfqdkvdkY ajym&OD;r,fq&m/

q&mu vkyfief;wm0efxrf;aqmif&if; udk,fhqE´t& tjcm;

wm0efwpfckudkvJ avhvmokawoejyKcsifw,fqdkvm; orD;

u ajymw,f/ tJ'gudk orD; &efukefu xD;vif;NrdKUudk ajymif;

a&TUcGifh trdefYpmxGufawmhrS q&mh&JU 'kñTefrSL; ararpkqdkwm

u arcsKdUudkac:awGU? q&mhtaMumif;udk wpfcsKdUwpf0uf ajym

jyvmawmhrS orD;odcGifh&cJhwmvdkYqdkw,f...}}

arcsKdU tazuajymvmcJhawmhrS uRefawmfuvnf; jyef

ajymjzpf&onf/ azazhqE´? uRefawmfhqE´oufoufyg/ tcsdef

&vmwJhtcgrSm olwdk Yudk,folwdk Yu ]]ysL}}vdk YqdkcJ hMuavwJh

]]awmifom;}}awGtaMumif;udk *CePavhvmokawoejyK

csifvdkYyg/ uRJul;a&yg oabmvJjzpfygw,fOD;...wpfcsufckwf

ESpfcsufjywfqdkygawmh...}}

]]at;...at;...aumif;ygw,fuG,f...odyf

aumif;ygw,f...tm;vJay;ygw,f/ 'DNrdKUav;uvJ jynfreJY

wpfjcm;a'owkdYu nDaemifwkdif;&if;om; nDtpfudkarmifESr

awGtzdk Y tvmvnf;enf; ta&mufvnf;enf;&ao;wJh

64

65

Page 38: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-37

NrdKUav;vJjzpfae&w,f/ ayoHk;axmifausmfpDtjrifh&SdMuwJh

yHkawmifyHknm awmifwef;jrifhBuD;wkdYu wHwkdif;BuD;awGozG,f

ydkif;jcm;umqD;xm;ovkd jzpfaewmaMumifhvJygyg&JU...

vrf;yef;c&D;u Murf;&cufcJ&w,faygh/

at;av...'DNrdKUav;taMumif;udk orD;arcsKdu OD;eJY

a':a':wkdYxuf ckESpf? ouú&mZf twdtuseJY ydkNyD;avhvmod&Sd

xm;w,f/ orD;av;u orD;wkdY&JUq&mudk jynhfjynhfpHkpHkajymjy

ay;yguG,f}} [k arcsKdUtazu ajymvmcJhonf/

]]'Dvdk OD;&J&JU...azaz ararwkdYu OD;&Judk ]]xD;vif;NrdKU

a&TuGeftkyfbk&m;orkdif;}} qkdwJhpmtkyfvufaqmifay;cJh? OD;&J

zwfNyD;cJhNyDod&w,f/ tJ'gu xD;vif;NrdKUav;&JU a&S;&mZ0if

orkdif;vkdYyJqkdygawmh...}}

]]ck arcsKdajymjyrSmu acwfopf jrefrmhorkdif;xJu

pdwf0ifpm;p&m *kPf,lzG,f&m rarhtyfbG,f&m armfuGef;urÁnf;

wif *E¦0ifwifcJhwJhtaMumif;awGyg/ wdwdususeJY "gwfyHk

rSwfwrf;eJYvJ jrefrmhorkdif;pmrsufESmay:rSm orkdif;0ifjzpfcJh&

wJhjzpf&yfwpfcsKdUudk ajym&rSmyg/ wpfenf;tm;jzifh xD;vif;qdkwJh

NrdKUav;[morkdif;aMumif;rSm rnHhcJhbl;/ orkdif;&JUtajymif;tvJ

a&pD;aMumif;rSm tpOftvmaumif;cJhavwJh wu,fhjrwfEkd;

*kPf,lzG,f&m NrdKUav;wpfNrdKUjzpfw,fqkdwmudk jrefrmjynfol

jynfom;awGtaeeJY wpfcsdefwkef;uxuf ydkNyD;ydkNyD; ododvmap

csifygw,f q&m...}}

]]'Dvkd OD;&J&JU...acwfa&pD;aMumif;eJYtwl jrefrmhorkdif;

[m urÇmhorkdif;eJ Y ywfoufvm&awmh t*Fvdyfe,fcsJU

usL;ausmfppfoHk;BudrfjzpfcJh&w,faemf/ (1889) ck? Zefe0g&Dv

(1) &ufaeYrSm NAdwdoQtifyg,mtwGif; oGwfoGif;cH&? jrefrmh

vGwfvyfa&;qHk;½HI;cJh&w,f/ oDaygbk&ifeJY rdom;pkwkdYygawmf

rlNyD; (2) vcefYtMum t*FvdyftkyfcsKyfa&;pepfrSm yk*Hc½dkif0ef

tjzpf G.S AYER (*sDtufpftm,m) qkdwJh ta&;ydkif[m

rauG;wkdif;twGif;&Sd a,me,fajra'oeJY csif;jynfe,fwkdYudk

odrf;ydkufzkdYpDpOfcJhw,fav...}}

'k Akdvf atyDvmwif OD;aqmifwJh ppfonfvufeufudkif

tiftm;tcsKdU[m a,me,feJY csif;awmifwef;udka&mufvmcJh

w,f/ olwdkYoabmuawmh jrefrmEdkifiHawmfBuD;wpfckvHk; t*Fvdyf

ydkife,fjzpfcJhNyD;NyDqdkwJh oabmeJY n§dEIdif;NyD; odrf;ydkufNyD;cgp

jrefrmEdkifiH&JU ckcHawmfvSefrIawGudk tqHk;owf tomt,m

tay:pD;eJY odrf;,ltkyfcsKyfzdkYyJaygh.../

'gayrJh...ratmifjrifcJhygbl;/ ckcHwdkufcdkufppfyGJawG

[m e,fajrtESHYygyJ/ csif;awmifwef;&Sd a&T*sKd;jzLrif;om;wyf

eJY yl;aygif;rdMuNyD; t*FvdyfwdkYudk awmfvSefMuw,f/ xD;vif;

NrdKUe,ftwGif; xD;vif;wyfudk AdkvfoJBuD; OD;pD;NyD; usKdif;&Gmol

BuD; AdkvfatmifuJ? zl;awmif;&Gmu AdkvfomEdkif? anmifuef&Gm

u Adkvfzdk;ESpf polwdkY[m rsKd;cspfe,fcspf acgif;aqmifawGtjzpf

eJY xif&Sm;cJhw,f/ vufeufcsif;rrQawmhvJ t½HI;ay;cJh&w,f

aygh&Sif...(1887) ckESpf? Zefe0g&Dv (9) &ufaeYrSm e,fcsJU

wkdYu xD;vif;NrdKUudk odrf;,lcJhw,fqdkygawmh...}}

66

67

Page 39: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-38

]]t*FvdyftkyfcsKyfa&;pepfudkBudKufvdkY tkyfcsKyfcHaejcif;

r[kwfwJh NrdKUe,fol NrdKUe,fom;awG[m tpkd;&udkawmfvSef&ef

tNrJBuHqae&if;u *sDpDbDat toif;csKyfBuD;udktaMumif;jyK

NyD; 0HomEktoif;awGay:vmjyefw,f/ xD;vif;NrdKUe,frSm

OD;nDarmif? OD;pd k;Ek diftp&SdwJh e,fcspfrsK d;cspfyk*¾ dKvfawGu

OD;aqmifEkd;Mum;vIyf&Sm;cJhjyefw,f}}

(1300) jynhfta&;awmfyHkumv xD;vif;NrdKUe,frSm

OD;bcspf? OD;cspfnGefYwkdYu OD;aqmifNyD; NrdKUe,fu ]]&mZrked

rif;bk&m;BuD;}} rSm wpfvwdwdoydwfpcef;BuD;zGifhum e,fcsJU

qefYusifa&;w&m;yGJrsm; a[majymqefYusifvmcJhMujyef&JU/

ajrjyefYa'o yckuúL? rEÅav;? &efukefponfwkdYeJY qufoG,f

aqmif&GufcJhMuw,f/ 0HomEkpdwf"mwfeJYtwl jynfwGif;jzpf

]]a,mvHkcsnfeJY yifeDtusÐ}} wkdYukd0wfqifjcif;jzifh trsKd;om;a&;

pdwf"mwfvTrf;NcHKEkdifcJhMuygw,f/

(1941) ckESpf? 'DZifbmv (7) &ufaeYrSm tar&duef

ydkif ykvJqdyfurf;udk ppfrausnmbJ *syefuAHk;BuJcJhwmeJY

(1939) ckESpfu pwifjzpfyGm;aecJhwJh 'kwd,urÇmppfrD;BuD;[m

tm&SwkdufodkYul;pufvmcJhawmhwmaygh/ e,fcsJUt*FvdyfawG

ppf½HI;? *syefawGa&mufvm tkyfcsKyfcJhMujyefa&m/ (1-8-1943)

aeYrSm ay;tyfcJhwJh twkta,mif ta,mifaqmifvGwfvyf

a&;rSef; odvmcJheJY wpfaeYwpfjcm;qkd;0g;vmaewJh ]]zufqpf

*syef}} wkdYukdarmif;xkwfzdkY BudK;yrf;tm;xkwfMu&jyefw,fav/

jrefrmhacgif;aqmifBuD;rsm;&JU pnf;vHk;nDnGwfrI pnf;½Hk;rI

atmuf&Sd *syefYacwftaetxm;rSm xD;vif;NrdKUe,ftwGif;

,m,DtkyfcsKyfa&;udk OD;nDarmif? OD;jr? OD;bkd;atmifwdkY OD;pD;

aqmif&GufcJhMuw,f/ (1942? 43) ckESpfrsm;rSm ]]tm&Svli,f

tzGJU}} udk xD;vif;NrdKUe,frSmvJ OD;Mumpdef? OD;pkd;atmifwkdYu

zGJUpnf;cJhNyD; tajctaet&yf&yfwkdYudk vIyf&Sm;aqmif&GufcJhMu

ygw,f/

'DvkdeJY 'kwd,urÇmppfBuD;NyD;qHk;vdkY *syef&efrS uif;vGwf

cJhayrJh r[mrdwft*FvdyfwyfawG&JU tkyfcsKyfrIatmufrSm jrefrm

jynf[m r½kef;om rvIyfomjzpf&jyefw,f/ wwfEkdiforQ

jrefrmjynfudk tkyfcsKyfvsuft&if;&Sife,fcsJUo½kyfjzpfwJh

]]aoG;cGJtkyfcsKyfa&;eJY *kPfaoG;pkyfcs,fvS,fa&;}} twGuf

t*FvdyfawG[m jynfrudkvGwfvyfapNyD; awmifwef;a'o

jynfe,frsm;udk qufvufpdk;rkd;Ekdifa&; BudK;pm;vmMujyefw,f

av...awmifwef;eJY ajrjyefYjynfe,fjynfr aoG;uGJatmif

aoG;cGJvmMujyefw,faygh/

(1947) ckESpf? yifvHkpmcsKyfudktaMumif;jyKNyD; ]]csif;-

Arm wkdif;&if;om;rsm; cspfMunfa&;nDvmcH}} BuD;udk xD;vif;

NrdKUav;rSm (1947) ckESpf? rwfv (3) &ufrS (5) &ufaeYtxd

oHk;&ufwkdifwkdiffcrf;em;odkufNrdKufpGm usif;yEkdifcJhMuw,fav/

tJonhf nDvmcHBuD;udk jrefrmhtrsKd;om;acgif;aqmifBuD;

wpfOD;jzpfol ]]'D;'kwfOD;bcsKd}} acgif;aqmifNyD; ocifvGwf? ocif

pHwifwkdYeJYtwl csif;vlrsKd;acgif;aqmifawG yg0ifcJhMuw,f/

awmifydkif;csif;awmifrS OD;0A®ol;armif? ajrmufydkif;csif;awmif

68

69

Page 40: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-39

rS OD;Z[l;wkdYyg0ifcJhw,f/ tm;vHk;oabmwl vufrSwfa&;xkd;

EkdifcJhMuw,f/ vlxky&dowf (5000) ausmfjzifh csif;-Arm

cspfMunfa&;udk yl;wGJtkwfjrpfcsay;EkdifcJhMuw,faygh/

arcsKd ESpfzufbkd;bGm;awG&JU tajymt& odyfudkaysmfMu

&w,fqkdyJ/ xD;vif;NrdKUav;rSm vlawGuvJtrsm;BuD;/ tJonf

vdkwpfcgrS rjrifpzl;? rBuHKpzl;qkdawmhvJ tHhMorqHk;aygh/

aysmfvkdufMu&wmrsm; rajymygeJYawmhwJh/ vufoD;vufarmif;

awGwef;? atmfMu[pfMu? a<u;aMumfoHawGwkdifMu? aysmf&Tif

nDnGwfaeMu pnf;pnf;vHk;vHk; pkpk½Hk;½Hk;eJY aysmf&TifaevdkufMu

wm? uMuckefMutkd;pnf'dk;ywfawGeJY nHaeMuwm...aMumuf

cref;vdvd&SdvSNyD; aysmfMu&vGef;vkdYa&m vGwfvyfa&;BuD;&awmh

rSmrkdYa&mqkdawmh 0rf;om&vGef;vdkY rsuf&nfrsm;awmif usMu&

w,fqkdw,faygh/

xm;ygawmhav . . .cspfMunfa&;nDvmcH udk,fpm;vS,f

ocifatmifrif;eJYOD;armifuav;wdkYu awmifydkif;csif;awmif?

OD;"r®ol;armifeJYOD;bqdkifwdkYu wdkYuajrmufydkif;csif;awmifqDodkY

tkyfpkESpfpkcGJum jynfe,fjynfrrcGJjcm;bJ awmifweff;ajrjyefY

yl;aygif;vdkY vTwfvyfa&;t&,la&; wdkif;&if;om;rsm;aoG;pnf;

nDñGwfa&;wdkYudk aqmfMopnf;½Hk;cJhMuw,f/ tJonfwkef;u

a,me,fajra'oqkdwm vrf;yef;qufoG,fa&;tvGefcufcJ

cJhwm? opfawmBuD;av;&yftygt0ifjzpfwJh a,m&yfrJZmqdkyg

awmh? tJ'Davmuf oGm;a&;vma&; cufcJvSwJh pdrfhBuD;NrdKifBuD;

yHkawmifyHknm awmifwef;BuD;awGqDa&mufatmif vmcJhNyD;

cspfMunfa&;udk&atmif pnf;½kH;cJhMuwJh EdkifiHhacgif;aqmifBuD;

awGudk arcsKdt&rf;av;pm;rdw,f/ csD;usL;rdw,f/ *kPf,lrd

w,f&Sif.../

OD;"r®okarmif[m yifvHknDvmcHBuD;odkY wufa&muf&ef

jzpfayrJh csif;-Arm cspfMunfa&;vkyfief;awGu rNyD;pD;ao;vdkY

rdkY rwufa&mufEdkifcJhbl;qdkwm ordkif;t& od&w,f/

qufvufNyD; ajym&&if 12-2-1947 aeYrSm *E¦0if

ordkif;wGif &pfwJhjzpf&yf ]]yifvHknDvmcH}}BuD;udk &Srf;jynfe,f

awmifydkif; yifvHkNrdKUav;rSm usif;yEdkifcJhMuw,f/ wdkif;&if;om;

tm;vHk; aoG;pnf;nDnGwfrIordkif;oufao ]]yifvHkpmcsKyf}} udk

vufrSwfa&;xkd;EdkifcJhMuw,f? tm;vHk;wdkYaoG;pnf;nDnGwfcJhMu

onfaygh...

AdkvfcsKyfatmifqef;&JU vrf;ñTefcsuft& vGwfvyfa&;

udk tEkenf;eJYr&ygu wpfjynfvHk; tHk<uwdkufcdkufMuzdkY jynfolY

&JUabmfawmfwyfzGJUrs,' zGJUcJhw,f/ xD;vif;NrdKUav;rSmvJ

AdkvfñGefYvl OD;pD;NyD; jynfolU&Jabmf 100 cefY zGJUpnf;pcef;cs

aqmif&GufEdkifcJhw,f...

'DvdkeJY EdkifiHeJYt0ef; &[ef;&Sifvljynfoltaygif; wdkif;&if;om;

taygif;wdkY pkpnf;nDnGwfaqmif&GufEdkifcJhMuvdkY wpfEdkifiHvHk;

arQmfvifhawmifhwcJhMu&wJh? tESpfESpftvvu arQmfrSef;cJhMu

&wJh ]]vGwfvyfa&;}} BuD;udk tcuftcJtrsKd;rsKd;eJY &ifqdkifwm

tEdkif,lausmfvTm;EdkifcJhMuvsuf t&,lcJh 1948 ckESpf Zefe0g&Dv

4 &ufaeYrSm vGwfvyfa&;&cJh&w,f...

70

71

Page 41: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-40

'ghaMumifh tvHk;pHkudk jyefcsKyf&if a&S;&mZ0ifu ol&JNrdKU

ac: xD;vif;NrdKUav;[m &mZ0ifaemufcHordkif;eJY NrdKUav;jzpf

ovdk pdwf0ifpm;zG,f&maumif;vSwJh NrdKUtjzpfomru acwf

opfjrefrmhordkif;rSm ZmwdaoG; ZmwdrmeftpOf Edk;Mum;xuf

oefwJhNrdKU? pnf;vHk;nDnGwf vGwfvyfaom jynfaxmifpkjrefrm

EdkifiHawmf ay:aygufvma&;rSm jynfaxmifpkpdwf"mwf trSef

wpfu,f arG;zGm;&Sifoef jzpfxGef;cJh&mNrdKU? awmifwef;ajrjyefY

jynfe,f jynfrrcGJjcm;bJ csif;-ArmcspfMunfa&;eJY wdkif;&if;om;

wdkYaoG;pnf;nDnGwfa&;udk rSwfwdkifpdkufcJhwJh blrdeufoefNrdKU...

tjzpfeJY jrefrmhacwfa&pD;ordkif;aMumif;wpfavQmuf pnf;vHk;

cspfMunfnDnGwfum wdk;wufaomtjrif tpOf&Sifoefaeav

wJhNrdKU *E¦0ifNrdKUav;wpfNrdKUjzpfaMumif;ukd aESmif;acwftquf

quf jynfoltrsm; od&Sdapcsifw,f OD;&J&,f...}}/

xD;vif;NrdKUav;taMumif;udk jynfhjynfhpHkpHkajym&í arcsKd

armoGm;cJhNyDxifonf? tajymudk&yfum a&aEG;Murf;wpfcGuf

aomufaecJhonf/ NyD;awmh vufzufokyfESifh ajryJqHaMumfudk

pm;onf/

]]tif;... aemufqHk;tydkif;... arcsKdwdkYtydkif;...

ordkif;eJYawmh rqdkifbl;qdkygawmh..'DtaMumif;av;u OD;&J

od½kHoufoufrQomyg/ wu,fawmhvJ ordkif;udk rarhwwf

wJh? ordkif;udk cspfwwfwJh ordkif;udk jrwfEdk;av;pm;wefzdk;xm;

wwfwJh pdwf"mwfrsKd;vdkYyJ qdkyg&apawmh...

'guawmh uRefr&JU emrnfyJ OD;&J...

uRefr&JU ESpfzufbdk;bGm;eJY rdbawGu azmfjyygpdwfxm;

pdwf"mwfrsKd;eJY uRefrudk emrnfay; rSnfhac:apcJhMuowJh

av... ]]arMunfvGifcsKd}}qdkwm teuft"dyÜm,f&SdwJh trnf

emrjzpfap&r,fwJh...

ar...qdkwm trsKd;orD;rdef;uav;awGudk &nf&G,f

ñTef;qdkw,f?

Munf...qdkwm vlrsK d;wpfrsK d;eJ Y wpfrsK d;cspfcspf

MunfMunfjzpfap &SdapvdkwJh oabmudk qdkvdkw,f?

vGif..qdkwmu omrmeftrsm;olwumwdkYxuf ay:

ay:vGifvGif xifxif&Sm;&Sm; jzpfEdkif&atmif BudK;pm;&,lydkif

qdkifEdkif&r,fqdkygw,f?

csKd.. qdkwmuawmh emrnfwpfckvHk;&JU txGwftjrwf

qHk;yJ? b,fawmhrS rarh&bl;qkdwJh trSmpum;eJYtwl jrefrm

EdkifiHvGwfvyfa&;BuD;twGuf pGrf;pGrf;wrH BudK;yrf;xrf;&Guf

cJhwJh jrefrmwdkY&JU tmZmenfacgif;aqmifBuD;rsm;xJrSm 'D xD;vif;

qdkwJh a,mwdkY|meDNrdKUi,fav;qD tcuftcJaygif;rsm;pGmxJu

a&mufatmifvmcJhol csif;-Arm*E¦0ifwdkif;&if;om;cspfMunf

pnf;vHk;nDnGwfa&;udk OD;aqmiftkwfjrpfcsay;cJholjzpfwJh 'D;'kwf

OD;bcsKdudk tpOfxm0&av;pm;*kPf,l tav;tjrwfjyK owd

&aejcif;tjzpf ]]csKd}}qdkwJh pum;vHk;udk tjrwfwEdk;,lxm;jcif;

yJ jzpfygowJh&Sifh...

wu,fwrf;awmhvJ uRefrazaz OD;Munfwifh? arar

a':vGifarjrifhqdkwJh arG;rdbESpfyg;&JU trnfwdkYudkvJ yg0ifap

72

73

Page 42: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-41

&avatmif ararhtrnfu ]]ar}} eJY azazhtrnfxJu ]]Munf}}

wdkYudk,lum 0ef;0dkif;wJh oHa,mZOfoabmvJ qdkifw,fqdkyg

w,f...txufygtaMumif;t&mawGudk wpfaeYaomtcg

rSmawmh q&mhudk ajymjy&r,fqdkNyD; arcsKdU&ifxJrSm udef;atmif;

wnf&SdaecJhwmudk ckawmhajymjzpf&NyD/ arcsKdajymcsifwJh xD;vif;

NrdKUav;eJY arcsKdUwdkYb0 wpfpdwfwpfydkif;udk ajymjyaecJhwmudk

pdwf0ifwpm; em;qifay;cJhMuwJhtwGufvJ tm;vHk;udk aus;Zl;

wif&ygw,f q&m&,f...}}/

t"dyÜm,f&SdvSpGmaom *E¦0ifxD;vif;NrdKUav;ESifhET,fí

arMunfvGifcsKdqdkaom arcsKd\ pum;rsm;wdkYtm; em;axmif

aerd&if;u uRefawmfonf arcsKdudk rdom;pk\pdwf"mwft&if;cH

oabmudk ydkíav;pm;vmrd&awmhavonf/

rxifrSwfbJ? arQmfvifhrxm;bJ Zmwdajr arG;zGm;&mNrdKU

uav;qD a&muf&SdvmcJh? wm0efxrf;aqmifaecJhavaom

arcsKd? olYZmwdcsufa<uarG;&yfajr arG;zGm;cJh&mNrdKUuav;\

trsKd;udk wdk;wufatmif azmfaqmifzdkY rqkwfrepf aqmif&Guf

csifpdwf &nf&G,fcsufawG wyHkwyifESifhtwl jyefvmcJholjzpf

ygaMumif; uRefawmhftm; ajymjycJhzl;onf/ arcsKdonf xD;vif;

NrdKUav;tm; wzufzufwGif ydkrdkwdk;wufjzpfxGef;vmEdkifap&

atmif udk,fpGrf;&Sdoí ÓPfpGrf;&Sdoí tpGrf;ukefBuHaqmif

BudK;yrf;rnf[k oHEé|mefcsxm;aMumif; qdkcJhonf/ uRefawmfh

tm;vnf; wwfEdkifpGrf;orQ vrf;jytm;jznfhulnDay;Edkifygap ...

[k arwåm&yfcHpum;udk ajymMum;cJhzl;onf/

]]aMomf...yHkawmif yHknm&yf0ef;rSm csif;-Arm jrefrmh

wdkif;&if;om;tcsif;csif; aoG;pnf;nDnGwfa&;twGuf *E¦0if

cspfMunfa&;udk ordkif;rSwfausmufwifcJh&m *E¦NrdKUav;u

]]arMunfvGifcsKd}} qkdwJh Zmwdrmeftxkdxkd&,feJY xD;vif;NrdKUol

av;&,f...}}

]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD]]AsL}} qkdwm olwdkYyJvm;ESifh obm0ausmufe*g;BuD;qD

]oa&acwå&m EkdifiHawmfBuD;ysufpD;NyD; at'D (107)

ckESpfrSm ork'&mZfrif;u yk*HEdkifiHawmfBuD;udk wnfaxmifw,f/

aus;&Gmaygif; (19) &GmeJY pwifcJhwJh yk*HEkdifiHawmfBuD;[m

at'D (107 rS 152) ckESpftxd ESpfaygif; (45) ESpfwkdifwkdif

xD;eef;pdk;pHoGm;cJhw,f/

tJonhfumvawGrSm ykyÜg;a'orSm ]]pE´ma'0D}} qkdwJh

ysLtrsKd;orD;av;[m tvGefacsmarmvSyw,fvkdY emrnfBuD;

w,f/ wkdwkdajymMuygpdkY&JU rif;BuD;uawmfaumufawmfrlcJh

rdzk&m;jzpfcJhw,f/ tJonhfrdzk&m;rSm ]]armifpdefY}} qkdwJh yef;yJ

q&marmifwpfa,muf&Sdw,f/ a,mufzawmfudkbk&ifu ]]"g;}}

wpfvufqufockdif;apcJhw,f/ "g;aumif;wpfvufjzpf&

atmif BuHaqmifBudK;pm;um "g;wpfvufudkqufoEkdifcJhay

r,fh "g;cwf&mtpuftajymufav;awGwpfcsKdU yg&Sdaewm

aMumifh aemufxyf"g;wpfpif;qufoGif;bkdY apckdif;jyefw,f/

a,mufzawmfu onfrQxd BudK;pm;tm;xkwfxkvkyf

xm;wJh"g;udk tjrifrMunfvifao;wJhtvdkeJYvdkY oabm&cJhwm

74

75

Page 43: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-42

rkdY rif;BuD;&JUeef;awmfutxGuf eef;awmfwHcg;wkdifudk "g;eJY

wGwfcJhrdw,f/ wHcg;wkdifu rdkif;jywfoGm;cJhayr,hf "g;pGrf;&nf

aMumifh ,dkifvJroGm;cJhbl;qkdygawmh...? eef;awmfwHcg;ydwfcsdef

rSm wm0efuswHcg;rSL;eJY om;jzpfolwHcg;ydwfpOftcgrS wHcg;rSL;

'Pf&m& om;ao&jzpf&wmudk armifpdefY&JUvufcsufyJvdkY wHcg;

rSL;u &efNidK;xm;cJhavw,f/

bk&ifBuD;uawmh trSefwu,ftjypfrjrifcJholygyJ/

bk&ifBuD;&JUqEtwGufudk armifpdefYvJyJ olYyef;yJtzGJUawmfom;

awGeJY aemufxyf"g;topfwpfpif;&zkd Y tm;BudK;rmefwuf

cif;usif;vkyfaqmifaeav&JU/

tjcm;wpfzufrSmuawmh yxr"g;udkpGefYy,fvkdufwm

aMumifh rif;BuD;tay:remvkd trkef;xm;NyD; vlolvufeufudk

pkaqmif;aeygaMumif;? vdrfvnfumavQmufwifvkdY ppfolBuD;

rSL;BuD; rwfBuD;wkdYtm;vJ pnf;½Hk;axmufcHapol wHcg;rSL;&JU

pum; rif;BuD;,HkvmrdcJhw,f/ 'ghaMumifh *Hk;acsmwJhpum;udk

,HkNyD; armifpdefwkdYudkzrf;qD;tyfESHbkdY trdefYay;wmudk rdzk&m;BuD;

pE´ma'0DMum;od&wmeJY wpfNydKifeuf armifeJYESpfr tvGef

cspfcifMuwmaMumifh nOfhwGif;csif;wdwfwqdwf owif;ydkYum

aqGrsKd;pkwkdY {&m0wDjrpfBuD;udk jzwful;NyD; taemufbufurf;

udk xGufajy;cJhMuawmh0,faygh/

'DvdkeJY taemufbufopfawmBuD;awG xlxyfvSwJh

awmifwef;jrifhBuD;awGqDajy;cJhMu&&Smw,f/ bk&ifhppfwyf

& JrufawGud k y ke f;&if;ajy;cJ h Mu&wJ h awmifwef; BuD;r k d Y

]]ykef;awmif}} vkdYac:wGifcJhMu&mu umv&SnfMumvmcJhawmh

,aeYtcgrSm ]]yHkawmif}} vkdYjzpfaecJh&NyD/

ykef;vQKdajy;vTm;Mu&&if;u awmBuD;jrufrnf;? pdrfhprf;

NrdKif,HxJrSm wpfzGJUeJYwpfzGJU wpfpkeJY wpfpk vloHay;vkdY nmoH

ay;vkdY wuGJwjym;rjzpfMu&avatmif a&Smif&if;wdrf;&if;

ykef;&if;uG,f&if; nmoHay;umoGm;cJhMu&wmrkdY ]]ykef;nm}} vkdY

trSwfonmjyKcJhwm[m ,aeY ]]yHknm}} awmifwef;BuD;jzpfae

&owJh/

]]tJonfrSm &mZ0if0w¬KvkdYajymrvm;? '@m&DvkdYqkd&av

rvm;? olwkdYawG&JU tjzpftysuforkdif;pOfvkdYyJ ,lq&rvm;

OD;&J pOf;pm;rd&atmif arcsKduajymjy&wmygyJ/ rsufarSmuf

umvawGrSm '@&DudkvJypfy,fvdkY r&bl;vkdYajymMu? a&;Mu

wmawGeJY '@&Dudktm½HkcHNyD; okawoejyKvkyfwmawG wl;azmf

aqmif&GufMunhfMuwJhtcgrSm qkdif&mqkdif&m a&S;acwftoHk;

taqmifypönf;vufeufud&d,mawG pwmawGudk wl;azmf

awGU&Sd&jyefawmhvJ tcufom;vm;aemf...}}

[k arcsKdUpum;rsm;ESifh oHk;oyfjrifMunhfyHkwkdYudk uRefawmf

pdwf0ifpm;pGm em;axmifaerdcJh&ygonf/

]]uJ qufNyD;awmh ajym&OD;r,fqdk&if rdzk&m;pE´ma'0DeJY

rdef;rom;jzpfolawG[m awmtxyfxyfawmiftoG,foG,f

awmifjrifhawmifwef;BuD;wkdYudk ausmfjzwfwufqif; c&D;Murf;

ESifMu&awmh tvGefw&mrS armyef;EGrf;e,fMu&&Smw,faygh/

pOf;pm;jrifa,mifMunfh&if odEdkifygw,fav/ oem;p&mh b0

76

77

Page 44: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-43

jzwfoef;rIawGygyJ/ onfawmBuD;jrufrnf; awmifwef;jrifhBuD;

awGxJrSm om;&Jwd&pämefawGuvJ aygygbdoeJY}}

tJonfrSm acR;xGuf aoG;xGuf xdckduf&Sem'Pf&mawG

vJ &Mu&&SmrSm trSefyJvkdY ,lqjrifa,mifrdw,f/ ygvmMuwJh

wbuf (apmif) eJY &ifbwfrSmpnf;aESmifvsufajy;Mu& oGm;Mu

& ckdatmif;ykef;uG,fMu&eJYyJ c&D;qufMu&rSmygyJ/ awmawmif

twuftqif; c&D;Murf;rSm armyef;aeMu&wJh'PfeJY &ifrSm

tarmudk tarmrqkdYapbdkY ,laqmifygvmMuwJh wbufeJY

acR;awGudkokwf taomhESifvdkY c&D;wGifapcJhMu&w,f/ &ifrSm

wbufudkpnf;aESmif&if; c&D;ESifcJhMu&w,f/

]]tJonhf wbufpnf;wJhtusifhu ,ck 'DrSm OD;&Jjrifae

&wJhyHkpHtwkdif;ygyJ/ oD;oefYwrifwum jyifqif0wfpm;aexkdif

Muwm r[kwfwmtrSefygyJ OD;&J &,f...}}

txufyguJhodkYES,f arcsKdU ajymqkdwifjyrIrsm;ESifh arcsKdU

rdwfaqGwkdY&Sd&m &Gm ]]awmifom;}} wkdYtaersm;Muonhf &Gmrsm;

xJrS ]]aq;rif;awm}} qkdonhf&GmBuD;udk olESifh uRefawmfa&muf

&SdaecJh avhvmaecJh&jcif;vnf;jzpfygonf/ pae we*FaEG

½Hk;ydwf&ufwkdYvnf;jzpf? aqmufvkyfa&;tif*sifeD,mBuD;u

*spfum;av;udk tultnDay;cJhojzifhvnf; onf&Gmudka&muf

EkdifcJh&jcif;jzpfygonf/ aq;rif;awm&GmBuD;u xD;vif;NrdKU\

ajrmuft&yfwGif&Sdum rdkiftm;jzifh (20) eD;yg;cefY a0;uGmyg

onf/ ]]ysL}} [k olwkdYudk,folwkdYajymqkdaeMuaom ]]awmifom;}}

wkdYxH avhvma&;c&D;tjzpfa&muf&SdaecJh&ygonf/ xkd&Gm\

aumifpDpma&;rav;rSmvnf; arcsKdESifh oduRrf;cifrifvSol

vnf;jzpfum tultnDudk tjynhft0ay;ojzifh uRefawmf

onf rsm;pGmaus;Zl;wif&aMumif;udkvnf; ajymjzpf&ygonf/

uRefawmfuawmh ]]awmifom;}} trsKd;orD;BuD;? i,f

wkdYudk trSwfw& rSwfrSwf&& "gwfyHk½dkuf,lEkdifcJh&ygNyD/ aumifpD

pma&;rav;tdrfü aus;&GmaumifpDOuú|BuD;vnf; a&mufvm

cJhojzifh ydkí[efusvSygonf/ em;ae&if; a&aEG;Murf;? pm;p&m

awG tpHktvifESifh uRefawmfwdkYtm; {nhfcHauR;arG;aeonfrkdY

{nhf0wfausyGefvSonfudkyif uRefawmfwkdYu tm;emaerd&

ao;aMumif; Ouú|BuD;ESifh aumifpDpma&;rav; rdom;pkwkdY

tm; rkom;ryg [efaqmifpum;r[kwfbJ ajymrd&ao;onf/

odkYpOftwGif; arcsKdESifh olwkdYwpfawG &,f&,farmarm

ESifh ajymqkdaeMuaom pum;oHrsm;udkum; uRefawmfrod? vHk;0

rod? bmawGajymqkdaeMurSef; uRefawmfwpfa,muf vHk;0

em;rvnfcJhacs/

]]OD;&Judk arcsKdajymr,f...apmapmu pum;awG&JU

tqufvJjzpfw,f/ oufqkdifwmawGvJyJjzpfw,fqkdygawmh}}

ajy;a&SmifvmcJh&wJh olwdkYtjzpf olwkdYb0u ysLw&m;cH

ajy;awGrSef;od&if yk*H&Sifbk&ifxH awmfyg;owif;pum;ay;ydkY

rSmudk pkd;&drfcJh xdwfvefYaMumuf&GHUcJhMuwmrkdY awmifwef;jrifh

BuD;awGay:rSm aexkdifMuwJh ]]awmifom;}} awGvkdY pum;enf;

&efpJajymqkdNyD; olwkdY&JUb0awG ajc&mazsmufcJhMu&Smw,f/

xkdYtwl yk*HrSmwkef;u ajymqkdcJhMuwJh pum;awGudkvJ 'DrSm

78

79

Page 45: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-44

wpfrsKd;wGifNyD; ajymqkdum aevmcJhMuw,f/ ckeu olwkdYawGeJY

arcsK dajymqkdaecJ h MuwJh pum;awGu ]]awmifom;wkd Y&JU

awmifom;pum;yJ qkdygawmh ysL odkYr[kwf awmifom;wkdYeJY

teD;uyfawGU& jrif& pum;awGudkMum;&vkdY OD;&J0rf;omae

w,f r[kwfvm;}}

]]aMomf...aMomf...[kwfwmaygh...rSefwmaygh ...

tm;vHk;udkaus;Zl;wif&ygw,f...}}

[k uRefawmfjyefvnfajymjy&avonf/

]]OD;&J jrifwJhtwkdif;yJ? 0wfpm;qif,ifyHku xl;jcm;w,f/

vHkcsnf (xrD) udk tjzLxnfoufouf 0wfqifMuw,f/ *g0ef

yHkpHjzpfw,f/ *g0efu ajcusif;0wftxd &Snfw,f/ cg;rSm

cg;ywfvdk a&Ta&mifaiGa&mifBudK;rsm;eJY &pfywfxm;wwfMuNyD;

vnfyif; (odkYr[kwf) ycHk;ay:rSm yk0gwifxm;wmvJ&Sdw,f/

cE¨mudk,ftxufydkif;rSm trnf; (rJ) a&mifwbuwf (apmif

&Snf) udk *sKdif; (csKdif;) atmufrS vQKd&pfywfum &ifom;udk

zHk;zdatmifpnf;w,f/ toGifwpfrsKd;eJY vSyyHkqef;w,f/ 'Dvdk

yHkpHrsKd;udk OD;&J jrifrdzl;vkdYvm;/ ckawmh toGifqef; tjrifqef;

udk jrifzl;oGm;&NyDaygh...tJonfrSmyJ &ifrSm teDa&mifwbuf

eJY pnf;aESmifxm;olawGu tysKd? trnf; (rJ) a&mifwbufeJY

pnf;aESmifaeolwkdYu ttdkvkdY cGJjcm;owfrSwfxm;av&JU...}}

]]&Sif;NyD arcsKd a& . . .jrif&ol pdwf0ifpm;olawGtzdkY

O.K tdkaujzpf&wmaygh? tawG;rrSm;Edkdifawmhbl;aygh . . .

wpfcgwnf;eJYyJoJoJuGJuGJpGJvef;umydk;yef;vdkY&wmaygh}}/

onfodkYES,f uRefawmftajymtm; arcsKdESifh aumifpD

pma&;rav;wdkYu oabmusí &,faeMuao;onf/

]]tef;...qufajymr,f OD;&JUa&...olwkd YawGrSm

cufwmu ]]pmay}} r&S dbl;jzpfaew,f/ bmompum;yJ

usef&pfaecJhwmrsKd;aygh/ a&Munf&m jrufEk&m t&yfa'oawG

qD ajy;vTm;&SmazGMu? tdk;tdrfxlaxmifMu? pdkufMuysKdUMueJYrkdY

xifyg&JU/ pmayurusef&pfcJhovdk jzpf&w,f...(Spoken

Language) omjzpfaew,fqkdygawmh...}}

at;av...pmayta&;tom;&SdwJh bmompum;

(Written Language) onfyif pmayjr§ifhwifrS vlrsKd;jrifh&r,fh

tajctaeyJr[kwfvm; OD;&J&,f

tck awmifom;wkdY&JU bmompum;[m tajymbmom

pum;omjzpfwmaMumifh tcsdefrDxdef;odrf;xm;Edkifjcif;r&Sdyg&if

trSefyifaysmufuG,foGm;rSmudk arcsKdpOf;pm;pdk;&drfrdygw,f/

urÇmay:rSmvlrsKd;wpfrsKd;pDrSm udk,fydkifbmompum;? pmayeJY

,Ofaus;rI? "avhxHk;wrf;rsm;&SdpNrJr[kwfvm; ...bmom

pum;qdkwm[m vlrsKd;wpfrsKd;aysmufuG,froGm;bdkYtwGuf

umv&SnfMumpGm xdef;odrf;xm;EdkifbdkYvdktyfvSygw,f? ]]ajr

rsKdívlrsKd;rjyKwf? vlNrdKrSvlrsKd;jyKwfrnf...}} qdkwJhpum;vJ&Sd

om;...

olwdkY&JU0wfpm;qif,ifrIqdkwmaeYBuD;? &ufBuD;? tcgBuD;? &uf

jrwfwdkYrSmombk&m;oGm;ausmif;wufoGm;&mrSm tawmfrsm;rsm;

vmaeMuNyD...'gawGaMumihfrdkY udk,fpm;jyKvu©Pmwpf&yf

80

81

Page 46: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-45

tjzpf ckdifcHpGm&yfwnfaeEdkifa&;rSm ]]trsKd;om;a&;todtjrif}}

jzihfoufwrf;&Snfatmifapmihfa&SmufEkdifpGrf;&Sd&efvJvkdtyfvS

ygw,fvdkY arcsKd ajymcsifw,f...

rdrdwdkY&JUrdcifbmompum;wdkY rdrdwdkYudk,fwkdif ESpfNcdKufpGm

ajymqdk&if;eJY om;pOfajr;qufawGudk vufqifhurf;NyD; tarG

qufcHjcif;awG jyKvkyfoGm;yg&ifawmh trsKd;om;a&; todjzihf

xdef;odrf;apmihfa&Smufjcif;yifjzpfw,fvdkY qdk&rSmyJaygh...

'gawGeJYywfouf&if awmifom;wdkY&JUbmompum;? rd½dk;

zvmeJYusihfoHk;cJhMuwJh"avhp½dkuf? 0wfpm;qif,ifxHk;zGJUrIwdkYeJY

pyfvsOf;NyD; txl;ojzihf awmifom;pum;ukd tjcm;bmomp

um;rsm;? jrefrmpum;rsm;eJY ,SOfwGJvsufa&S;uynm&SifwkdYu

a&;om;jyKpkwifjyxm;cJhjcif;awGvJ tenf;tusOf;&Sdyg&JU/

aemufawmhrS OD;&J udkavhvm&atmif arcsKday;ygr,f...

awmifom;awG[m Ak'¨bmom0ifawGjzpfMuw,f/ bm

omw&m;udk tvGefav;pm;,kHMunf MunfndKMuw,f/ olwdkY

awG[mtjcm;aombmom;t,l0g'udk vufcH,HkMunfrI[lí

r&SdoavmufygyJ/ okdYaomf ewfudkylaZmfyorIrsKd;awmh&Sdwmudk

arcsKdavhvmod&Sdxm;ygw,f...

]]awmifom;wdkY&JUtoGifo@efrSm Armrsm;xufudk,f

cE¨mawmifhwif;BuD;xGm;Muonf/ oefrmMuonf/ pufrIvuf

rIESih f pd kufysK d;a&;bufwGif Armrsm;xufwDxGifrIomvGef

Muonf/ &Sif;&Sif;bGif;bGif;yGifhyGihfvif;vif; ajymqdkwwfonhf

tjyif½dk;om;jzLpifMuolwdk Yvnf; jzpfMuonf/ olwdk Yonf

Armrsm;ESif hvnf;rwl? csif;vlrsK d;rsm;ESih fvnf;rwl..}}vkd Y

(190) ckESpf yckuúLc½dkif a*ZufwD,m; (Palcolcu District

Gazetter) rSm ]]rpöwmtkd0if}} qkdolu a&;om;cJhzl;wmudk

avhvmrSwfom;xm;zl;w,f/ a'owGif;eJYteD;0ef;usifae

aom Armtrsm;pk? csif;vlrsKd;rsm;eJY,SOfNyD; oljrifawGUcJh&rIudk

wifjycJhjcif;vnf;jzpfyHk&ygw,f...

a&S;tcgu ]]wpf&mhwpfyg;? vlrsKd;jcm;om;? rSwfom;

opfopf? ckESpfjrefrm? wvdkif;rSmav;? &Srf;a&;oHk;q,f? ocFsm

oG,fjy? ajcmufq,fukvm;? ocFsmxm;onf? jzpfyGm;okwNzdK;

NzdK;wnf;}} qkdwJhvlrsKd; (10) yg;&SdaMumif;zGJUqdka&;pyfxm;cJh

wmudkpD;&JvJ Mum;zl;rSmyg/ jrefrm (7)rsKd;? wvdkif;(rGef) (4)

rsKd;? &Srf; (30)? ukvm;vlrsKd;aygif; (60) qdkxm;w,fr[kwf

vm;...

tJonfrSm Arm (7) rsKd;&Sdw,f? Arm (jrefrm)? ysL?

awmifolawmifom;? urf;,H? a,m? &ckdif? xm;0,fwdkYyg0if

w,f/ Arm (7)rsKd;teuf ]]a,m}} qdkwJh arcsKdwdkYeJY a&maESm

aexdkifwJh olwdkYawG[m ]]awmifom; awmifol}} wdkYyJaygh/

tJ'Dh ]]awmifom; awmifol}} wkdY[m,aeY jrefrmEkdifiHwdkif;&if;

om;rsKd;EG,fpk (100)ausmfrSm ryg0ifao;bl;av/ ysLvlrsKd;

wkdY&JUtquftEG,fwpfckvm;? csif;vlrsKd;wdkY&JUaoG;csif;awGv;?

ynm&SifawGpOf;pm;p&mjzpfae&qJygyJ/ pdwf0ifpm;bG,f&mvJ

aumif;vSygw,f/ arcsKd Mum;odzl;wmwpfckawmh&Sdw,f/

'Dtifefat (DNA)qdkvm;? ppfaq;okawoejyKEdkifcJh&ifawmh

tajzrSefay:vmEkdifrSmayghaemf...

82

83

Page 47: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-46

olwdkY&JU aemufcHordkif;udkazmfjy&mrSm awmifolrsm;ay:

aygufvmjcif;udkxnhfoGif;azmfjyxm;wmudkvJ arcsKd avhvm

rSwfom;xm;zl;yg&JU

]]jrifpdkif; rSef &Srf;?

ycef; rSef &SJ;?

rzJ rSef yif;?

pvif; rSef csif;?

usyif; rSef urf;ysH?

yk*H rSef uEÅK?

ipOfhul rSef ukvm;?

ykyÜg;rSef awmifom;...qkdwJhazmfjyxm;csufu

(jrefrmrif;tkyfcsKyfyHk pmwrf; ('k) pmrsufESm-19 rSmyg&Sdyg

w,f)? azmfjyygt&qkd&if ]]awmifom;tp ykyÜg;}} uvkdY qkdprSwf

jyKxm;Muw,fqkdygawmh.../

awmifom;awGu olwkdYudk,folwkdY ac:a0:MuwJh

pum;u ]]a&mif;'l; (0g) a&mif;wl;}} vkdYac:w,f/ a&mif;'l;

qkdwm[mvJ ]]ajy;0ifvmolrsm;}} vkdY olwkdYpum;eJY t"dyÜm,f

&w,f/ a,me,fajrawGqD ajy;0ifvmolawGyJ r[kwfvm;/

]]orkdif;rSm aysmufqHk;oGm;wJh ysLvlrsKd;wkdYeJY pyfvsOf;NyD;

a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuyif olwkdYudk,fwkdif olwkdYbkd;pOfab;quf

,HkMunfajymqkdaeMuwJh a&mif;'l;ac: awmifom;awGudk

orkdif;ynm&Sif? okawoDynm&Sif? bmomaA'ynm&SdawG

taeeJYvJ avhvmrItpkpkwkdYudk qufvufaqmif&GufaeqJvkdY

arcsKdodxm;ygw,f/ 'Du OD;&Jtygt0ifaygh...'Du vlBuD;

rif;BuD;uvJ wwfpGrf;orQ okawoejyKazmfxkwfay;Ekdifygap/

&Sif;wrf;wpfck ay:xGufvmEkdifygapvkdYyJ uRefrtqkdjyKyg&JU&Sif

tm;udk;yg&ap...}}

]]aMomf...&Sif;jy? ac:awGUjy? ajymjy&wmarmNyDaygh/

a&mh...a&mh a&aEG;Murf;av; aomufvkdufygOD;...rkefYawG

vJpm;vkdufygOD;...}} [k uRefawmfonf a&aEG;Murf;cGufudk

aumufumiifum arcsKdUtm;ay;ygavonf/ xkdpOftckduf

olYqDrSrsufapmif;av;wpfcsuf MunfMunfomom tMunhf

av;udk vSpfceJ uRefawmfjrifawGUvkduf&avonf/ uRefawmfh

&ifonfvnf; at;jríoGm;cJh&avonf/

trSefvnf; EkdifiHawmfBuD;\ vlrIa&;OD;wnfcsufrsm;

wGif trsKd;*kPf Zmwd*kPf jrifhrma&;ESifh ,Ofaus;rItarGtESpf

rsm; trsKd;om;a&;vu©Pmrsm; raysmufysufatmif xdef;odrf;

apmifha&Smufa&;qkdonf acwfwkdif;acwfwkdif;rSm r&Sdrjzpf

vkdtyfcsufwpfcktjzpfESifhvnf; &Sdae&rnfrSm uRefawmfwkdY

EkdifiHom;tm;vHk;\ wm0ef0wå&m;ygay/

aumifpDpma&;rav;\tdrfwGif aus;&GmOuú|BuD;ESifh

twl awmifom;trsKd;orD;wkdYtm; ,ckuJhodkY at;at;aq;

aq;awGUqHkum cspfcspfcifcif &if;&if;ESD;ESD;&Sdae&rIrsm;twGuf

tm;vHk;udkaus;Zl;wifygwifaMumif; uRefawmfpum;qkdjzpf

onf/ arcsK donfvnf; olwkd Ytm; awmifom;pum;jzifh

ajymaeonfudk uRefawmfjrifawGUae&onf/ olwkdYawGtm;vHk;

84

85

Page 48: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-47

ovnfvnf; vdIufvSJazmfa&GpGm &,fumarmumESifh &SdaeMu

onf/

wm0efus&GmcH aumifpDpma&;rav; arcsK dE Si f h

uRefawmfwkdYonf &GmBuD;\ta&SUbufpDodkY vrf;avQmufum

oGm;cJhMujyefonf/

aq;rifawm&GmBuD;um; wGJzuftxufwef;ausmif;?

wkdufe,faq;½Hk? jynfolY&Jtcef;wkd Y&S donf/ 1983 ckESpf?

oef;acgifpm&if;t& tdrfajc (148) cefY&SdNyD; vlOD;a& (1073)

cef Y&S daMumif; od&onf/ vrf;avQmufoGm;ae&if;rSmyif

jrifawGUvkduf&onfrSmum; rdIif;ndKndKtoGifESif h obm0

ausmufe*g;BuD;u wu,ftHhMop&m/

armfawmfum;vrf;ray:rS qif;cJhum &Jpcef;teD;u

vloGm;vrf;? awmvrf;av;twkdif; ausmufe*g;BuD;qDoGm;ae

Muonf/ v,fuGif;jyifrsm;udk jzwfausmf&onf/ ra0;vSyg?

wkdufoHk;&meD;yg; avQmufvSrf;cJh&onfxifonf/ ausmufe*g;

BuD;qDodkY a&mufcJh&awmhonf/ wu,fhobm0 ausmufe*g;

BuD;ygay/

obm0ausmufe*g;BuD;udk awGUjrifrdMu&olwkdif;

tHhMorqHk;jzpf&jcif;ESif h pdwf0ifpm;jcif;&S d Mu&avatmif

ausmufe*g;BuD;u nd§KU"mwfjyif;vSonf[k ajymMuonfudk

uRefawmfMum;zl;cJhonf/ wu,fvnf; ausmufe*g;BuD;u

tHhMop&mjzpfaeonf/ ausmufe*g;BuD;onf obm0ausmufcJ

rsm;jzifh tpDpDtxyfxyfESifh jzpfaewnf&Sdaeygonf/ vlwkdYu

wrifzefwD;xm;onfhES,f jzpfaeonf/ odkYaomf rnfolwpfOD;

wpfa,muf tzGJUtpnf;wpfzGJUurQ zefwD;xm;cJhMujcif;r[kwf

ygav/

a'ocHwkdYu e*g;BuD;tm; ½dkaoMu? av;pm;Mu\/

tcsKdUu tm;udk;rI? ,HkMunfrI? tm;xm;rI&SdMu\/ e*g;BuD;teD;

wGif ewfuGef;wpfckvnf; aqmufvkyfxm;&SdonfudkawGU&\/

e*g;BuD;teD;u awmvrf; vloGm;vrf;av;tm;jzifh teD;&Sd

awmifpOfwef;rsm;udkjzwfausmfum ausmuftkyf? MumO,smOf?

uHom? qifpG,f? tHk;aESmufjrpfudkif;? &SJ? v,fuef; ponhf

aus;&Gmrsm;odkYoGm;a&mufEkdifonf/ e*g;BuD;teD;wpfae&m0,f

acwåtyef;ajzem;ckd&ef cefYoGm;aomZ&yfBuD;wpfckudkvnf;

awGU&avonf/ xkdYjyif c&D;oGm;trsm;wkdYtwGuf tarmajy

aomufoHk;Ekdif&ef a&csrf;pifwpfckudkvnf; xm;&SdonfudkawGU

&avonf/

]]ewfESifh e*g;rvSnhfpm;ESifh}} [laom tqkduvnf;

&Sdojzifh e*g;BuD;wnf&Sd&m e,fajrwpf0dkuf 0ef;usifeD;em;0,f

r½dkraorjyKrlMu/ tayghtav;oGm;jcif; rjyKMu&ay/ rzG,f

r&majymqkdvkyfudkifjcif;? npfnrf;qJa&;wkdif;xGmjcif;wkdYudk

vnf; rjyKvkyfMuacs/ trdIufo½dkufwkdYyif r&SdapMuay/

a&S;a&S;ya0oPDacwfrsm;uwnf;u pwifíyif

wu,fhobm0usus touf0ifvSonhf yef;csDum;xJu e*g;

BuD;yrmES,f&SdaewnfaecJhjcif;jzpfonf/ tifrwefvnf;vSbd

onf/ jyKjyifxm;jcif; vHk;0r&Sd/ e*dkaetoGiftjyiftwkdif;

87

88

Page 49: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-48

wnf&Sdaejcif;yif jzpfavonf/ xl;xl;jcm;jcm; jzpfaejcif;yg

ay/

]]ajrjyiftajcrS pwifum OD;acgif;xdyftjrifhtxd

(36) ay&Sdw,f/ ajrmuft&yfudk OD;acgif;axmifvsufeJY

awmifbuft&yfodkY wjznf;jznf;edrfhavQmqif;oGm;cJh udk,fvHk;

yHkoP²meftwkdif;yJaygh/ cE¨mudk,fBuD; t&Snftvsm;tm;jzifh

tawmif (30)? wpfenf; (54) ay&Snfvsm;jzpfay:aew,f/

tNrD;ydkif;uawmh ajrBuD;xJikyfvQKd;oGm;avwJh oabmygyJ/

pdwf0ifpm;p&mvJ aumif;vSw,fqkd&rSmygyJ...}}

]]pOf;pm;bG,f&m awG;rdwmu ajrjyifrS e*g;BuD;

OD;acgif;tarmufBuD;xdyftxd tjrifh (36) ayeJY cE¨mukd,f

tvsm; (54) ayqkdwmawGu ]]e0if;}} ynmeJY csdefxdk;Munhf&if

xl;jcm;aewmtrSefygyJ/ (36) qkdwJh e0if;u ]]pdwfe0if;}}

yJ/ t"d|mef,lvkdolawG aqmif&Guf&ef e0if;vkdYvJqkdMuw,f/

'D OD;acgif;axmifaewJh e*g;BuD;[m ½kyfeJYemrf oabmw&m;

t& emrfpdwfudef;atmif;aeonfvm;? tvkd&Sd&mqE´? tusifh

jrwfwkdYudk tm;xkwfusifhBuH&mrSm pdwfudkxdef;odrf;Ekdif&ef[m

ta&;BuD;vSw,fqkdw,fav/ emrfqkdwJh pdwftm½Hk[m b,fudk

rSrajy;bJ ]]{u*¾wm}} jzpfvm&if ]]orm"d}} &vmr,f/ orm"d

&vm&if ]]ynm}} &Ekdifw,fqkdwm owdcsyfrdbdkY e*g;BuD;u

ajymjyaew,fxifygh...}}

þodkYES,f arcsKdu pdwfygvufyg&Sif;jyaeqJ uRefawmf

uajymjyrdonf/

]]aumifpDpma&;rav; nDri,fa&U...rif;wkd Yrr

arcsKduawmh a,m*D 'grSr[kwf oDv&Sifb0eJY &dyfom0ifum

wpfoufwm w&m;tm;xkwfawmhr,fxifyg&JU}}

]][dk;...[kd;...raemufeJYav/ e*g;BuD;u odMum;

oGm;cJh&if cuf&csnf&JU...[if; aemf q&m}}

arcsKdu olYEIwfcrf;ESpfvTmudk vufnd§K;av;ESifh uefYvefY

jzwfaxmifxm; yg;pyfydwfxm;onfhoP²mefjyK&if; ajymcJhjcif;

jzpfonf/

]][kwf...[kwf...}} [k uRefawmfonf todtrSwf

jyK pum;jyqdkazmfusL;cJh&onf/

]]qufvufNyD;wifjy&&if (54) ay&Sd cE¨mudk,ftydkif;

[mJ (54) qkdwJh e0if;ut"dyÜm,f&SdvSwJh ]]ynme0if;}} ? t&m

&mrSm ynm[mta&;BuD;w,f/ ynmÓPfr&Sd&if tqkd;

taumif;udk a0zefydkif;jcm;EkdifpGrf;r&SdwJhtwGuf oHo&mrSm

vnfapEkdifw,f/ ynm&Sdvm&if ynmjzifht&m&mukd xkd;xGif;

odjrifvmEkdif&mu ½kyfudkappm;í &Ekdifw,f/ avmuDcsrf;om

rsKd;pHkudkjzpfap? avmukwå&mcsrf;omrsKd;udkjzpfap jzpfxGef;&&Sd

apEkdifwJhoabmudk e*g;BuD;uzGifhqkdaewmavvm; awG;q&ef

cufygbdaygh/

'gwifb,fuOD;rSmvJ e*g;qkdwJh emrtu©&m *Pef;

ocsFmt& (e=7? *g;=2 ) qkdawmh aygif;jcif;oabmt& (9)

jzpfjyefa&m? e0if;ynmt& (9) [m rlve0if;ac:w,f?

tajcwnfe0if;vdkYvJqkdw,f/ e0if;pOft&mrSm ]]'ku©Nidrf;

89

90

Page 50: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-49

e0if;}} aygh/ wpfcsKdUuN*dK[fpD; N*dK[feif; tqkd;tnHhawGtwGuf

,Mwmacsr,fqkd&ifvJ ]]toHk;cse0if;}} ac:Muav&JU? rdrdwkdY&JU

b0atmifjrifa&;twGuf vkdovkdaqmif&GuftoHk;jyKEkdifyg&JU/

]]tkd...awmfvkdufwm rr&,f? uRefru uRefrwkdY&Gm

u tJonfavmufxdatmif odrxm;Mubl;? aumif;vkdufwm?

'Dvkdod&awmh tm;vHk;udkjyefajymjy&OD;r,f}}

aumifpDpma&;rav;\ arcsKdUtm;csD;rGrf;axmyemjyK

oHudk Mum;&awmh uRefawmfonfvnf; arcsKdUtm; rcsD;usL;yJ

raeEkdif/ acgif;Nidrfhum Nidrhfumjyaerd&onf/ arcsKduvnf;

NyHK;umvQifqwfí pum;qkdvmjyefonfudk uRefawmfwkdYem;qif

Mu&jyefonf/

]]onfvkdxl;jcm;eufeJwJh? vQKdU0SufeufeJqef;Mu,fvSwJh

*rÇD&qefvSwJht&mwkdY Zmwfvrf;wkdY yHkjyifwkdY'@m&DwkdYqkdwm

awGudk awGU&jrif&BuHK&Mum;&wJhtcgrSm jzpfEkdifyghrvm;?

pdwful;,OfyJjzpfrSmyghrvm;? pdwful;,OfyJjzpfrSmyg ponfjzifh

xifwwfawG;rdwwfMuao;ygw,f/ 'gayrJh *rDÇ&wefckd;awG

qkdwm[m cufom;vm;}}

avmu&JUqef;Mu,frI? obm0&JUqef;Mu,frIawG[m

vlom;wkdY&JU omreftodÓPfrsKd;eJY vkdufrrDEdkifbl;av/ rdrdwkdY&JU

ÓPfwpfxGmwpfrkdufeJYvJ t&mtm;vHk;wkdYudk tqHk;tjzwfray;

Ekdifbl;/ ÓPfrrDwJhtaMumif;udpö? tjzpftysuf? jzpfpOfpwm

awG[m rsm;pGm&Sdw,fqkdygawmh/ *rÇD&oabmt&rsm;pGm

euf½Idif;vSygw,fav/

xD;vif;NrdKUe,feJY e,fedrdwfcsif;xdpyfum ajrmuf

t&yfrSm&SdaewJh *efYa*gNrdKU (yk*H&mZ0ift& uHhaumfNrdKU) jrpfom

jrpfBuD;twGif;u a&mifjcnfawmfuGefYjrL;vkdY&&SdcJhw,fqkdwJh jrwf

Ak'¨pG,fawmfudpö? tJonhfjrwfpG,fawmfwpfql[m tvsm;oHk;

opf? vHk;ywfwpfopf&SdNyD; pOf;i,fudkif;a&mif&Sdw,fqkdw,f/

jrwfpGmbk&m;&Sif&JU e*g;wkdYjynfrSm&Sdw,fqkdwJh pG,fawmfrsm;

vm;/ abm*0wDjynfu pG,fawmfrjzpfEkdifbl;vkdY ajymvkdYrjzpf

Ekdif/

tif;0aejynfawmfodkY uHhaumf&Gm(*efYa*g)rS yifhaqmif

udk;uG,fcJhwJh pG,fawmfjrwf[m rif;&JUtrdefYeJY yifhaqmifukd;

uG,fcJhaMumif; bkef;BuD;&[ef;bk&ifeJYjynfoltrsm;udk a&mif

jcnfawmfuGefYjrL;vdkY zl;awGUcGifheJY xl;jcm;rIudk ay;pGrf;cJhaMumif;

eJY 'DjrwfpG,fawmf[m tif;0aejynfawmfrSm raysmfbl;qdkw,f/

oHk;Budrfwdkifwdkif tvdktavsmuf uHhaumft&yfudk jyefa&muf

a&mufvmcJhw,fqdkw,f/

tif;0bk&if paerif;u ]]uHhaumf&Gma'oaeolrsm;udk

udk;uG,fMuap}} vdkYtrdefYawmfxkwfjyefcJh? 'DjrwfpG,fawmfudk

|myemum ]]pG,fawmf&SifapwDawmf}}orkwfcJhMuwm ,aeYwdkif

yJ/ pG,fawmf&SifapwDjrwf&Sd&meJY 'Du e*g;BuD;&Sd&kmeJYqdk&if 18

rdkifcefYavmufyJa0;w,f? 'Dawmh e*g;wdkYjynfu pG,fawmfjrwf

rdkY rodEdkifwJhtaMumif;rsm;pGmeJY xl;jcm;aewJh ausmufe*g;BuD;

[m pG,fawmf&SifapwDjrwf&Sd&mudk t"d|mefwpfckckeJY tpOf

tNrJ OD;cdkuf&Sdcdk;vdkYaeonfyJvm;av...tod&cuf&vGef;yg&JU ..

91

92

Page 51: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-50

tJ'gawGu wu,fyJaemf..]]rSefeef;&mZ0ifawmfBuD;rSm? OD;ukvm;

r[m&mZ0ifawmfrSm}} yg&Sdaeav&JU&Sif...? aMomf... 'Du

q&mBuD;u Nidrfcsufom;aumif;vScsnfvm;&Sifh...}}/

] ]aMomf...tif;...[kwfyg& J UAsm...tajym

aumif;vSwJh arcsKdvdkYyJ ajym&awmhrSmygyJ... arcsKdUpum;?

arcsKdUtajym ajym[ef? arcsKdUtjrif? arcsKdUawG;qcsufawGu

jrifhvJjrifh? tquftpyfuvJaumif;? pdwf0ifpm;zG,f&m jzpf

&vGef;vdkY udk,fawmh tHhMoaerd&vGef;vdkYyg/ bmaMumifhrsm;

&mZ0ifawG ordkif;awGudk ausnufpGm odae&ygvdrfh...{uEÅ

awmh vl½kd;½kd;r[kwfwef&m...ewfa'0DyJvm;...odkufeef;&Sif

awGyJvm; acwftqufqufu taMumif;t&mawGudk uRrf;usif

aevGef;vdkY awmvdkufwmvdkY...}}/

]]a[m...ajr§mufyifhjyefNyDwpfa,muf...}}[k &,f&,f

armarmESifh arcsKdwpfa,mufpum;qdkvmcJhjyefavonf/ pma&;r

av;uvnf; &,farmaecJhavonf/

]]tif;...arcsKdUpum;awGudk em;axmifcJh&&if;u

uRefawmf odxm;wmav;wpfcsKdUudk ajymjycsifrdvmao;&JU..}}

]]ajymygq&m&,f...q&meJY rrarcsKdwdkY a&mufvm

vdkY 0rf;omaysmf&Tifrd&ovdk pdwf0ifpm;p&mpum;awG wefzdk;&Sd

wJh pum;awG A[kokwawGtzHkzHk todtjrifawGtpHkpHkudk Mum;

vm&awmh t&rf;oabmusrdw,f/ t&rf;vJMunfEl;rIawG

jzpf&w,f/ em;pGifhaeNyDq&m...wpfcgrS tJonfvdk jynfhjynfh

pHkpHkpum;rsKd;awGudk uRefrMum;rdcJhwmtrSefyJ...}}

txufyguJhodkY pma&;rav;\ &ifzGifhoHudk Mum;vm

&jcif;ESifhtwl rvSrf;rurf;&Sd Z&yfBuD;qDodkYoGm;Mu? Z&yfay:

wGif at;at;aq;aq; xdkifMu&if;rSmyif uRefawmfonf od

xm;onfh taMumif;t&mwpfcsKdUudk ajymjyrd&avonf/

]]e*g;eJY pyfvsOf;NyD; Ak'¨bmom omoemawmfBuD;rSm

txifu& tjzpftysufawGqdkwm trsm;BuD;ygyJ/ bk&m;a[m

"r®a'oemawmfwdkYrSmrSmvJ trsm;BuD;awGUjrifEdkifw,f/ Ak'¨

bmomrSm pwkr[m&mZfewfrif;BuD;av;yg; &Sdw,fr[kwf

vm;/ ewfrif;BuD;av;yg;wdkY&JU ½kyfyHkoP²mefeJY tac:ta0:

awGrSm a&S;ynm&SdBuD;awG a&;qGJxm;cJhwJh yk&ydkuf? yef;csD?

½kyfyHkawGvJ &Sdygw,f/ aw&|ewfrif;qdk&if rudk#fyHk? 0d*lVu

ewfrif;u *VKefacgufyHk? 0d½lyu©ewfrif;qdk&if e*g;acgif;yHk

eJY uka0&ewfrif;qdk&if bDvl;acgif;yHktjzpfwdkYeJYaygh...}}/

'gwif b,furvJ/ e*g;rsm;&JU trnftrsKd;rsKd;wGif

cJhwmawGudkvJ odEdkifw,f/ trsm;BuD;yJ Ak'0ifZmwfedygwfawmf

vm atmifjcif;&Spfyg;rSm eaE´yeE´ e*g;rif;BuD;udk Ak'¨u

atmifjrifawmfrlyHk? rkÍövdEmowåm[rS Ak'jrwfpGm zvormywf

0ifpm;aewmudk e*g;rif;BuD;u tav;tjrwf t½kdtaoay;

e*g;½kHrdk;xm;apmifha&Smuf t½kdtaojyKyHk? a[m...'Du a,m

e,fajrBuD;eJY qufpyfaewJh rif;bl;? puk? pvif;a&Tpufawmf

bk&m;ordkif;? a&S;uokemt&EÅwdkif; er®'gjrpf (,ck-ref;acsmif;)

urf;rSm er®'ge*g;rif;BuD;&JU avQmufxm;awmif;yefcsuft&

Ak'¨u ajcawmf&mcsxm;ay;oem;awmfrlcJhwmudkMunhfOD;/ Ak'¨

93

94

Page 52: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-51

jrwfpGm&JU ajcawmf&mtppfqdkwm urÇmrSm t&Sm;om;? zl;awGU

&cJhygbdvdkY rSwf,lMu&wm/

NyD;awmh e*g;eJYywfoufvm&if ,aeYrsufarSmufurÇm

BuD;rSm tBuD;tus,fqHk; tpOftvm&Sdw,fqdkwJh w½kwfEdkifiH

BuD;u w½kwfwdkY&JU a&S;a[mif;½dk;&m t,ltqudkvJ ajymjy&OD;

r,f/ w½kwfwdkYu e*g;qdkwm Opöm"eeJY wefcdk;tmPmapmifh

a&SmufjzpfxGef;rI jy,k*fvdkY cH,lMuw,fav/ e*g;ESpftwGif;

arG;zGm;olwdkY[m olaX;tjzpfaomfvnf;aumif;? 0efxrf;tjzpf

aomfvnf;aumif; bGJUxl;*kPfxl;BuD;awGeJY xif&Sm;olrsm; jzpf

wwfMuw,fqdkw,faygh/

e*g;½kyfyHkav;awGudk ausmufom;? opfom;? a&T? aiG?

ow¬KponfwdkYtay:rSm xkqpfum tjrwfwEdk; 0wfqifxm;

wwfMuw,f/ 'Dvdkaqmifxm;? 0wfxm;jcif;u usef;rmNyD;

touf&Snfum tdrfaxmifa&;? arwåma&;? tqifajyom,m

0ajymapw,fvdkY tckdiftrm,HkMunfxm;Muw,fav/

a[m jrefrmrwkdY&JUtcgay; jyu©'defudkMunfhOD;/ &uf

&mZm? jyó'g;? 0g&rdwåL? e*g;vSnhfponfjzifhyg&Sdw,fr[kwf

vm;/ tcsdeftcg &ufaumif;&ufjrwf eu©wfN*dK[fae?

aqmif&efa&Smif&efkwdkYeJYtwl ckepfaeYzGm;aeYemrfydkif trSwf

tom;vnf;xm;&Sdw,f/ tJonfrSm paeudk,fpm;jyKum e*g;

yJaygh/

vsifwJhtqdyf&SdwJh e*g;rsKd;awG? jyif;wJhtqdyf&SdwJh e*g;

rsKd;awG? rsufpdvufeuf&SdwJh 'd|0doe*g;rsKd;awG? a&üwnfwJh

ukef;üwnfwJh? awmifwkdYüaewJh? jrpfwkdYüaewJh? wefcdk;£'dyg'f

toD;oD;wkdYeJY jynhfpHkwJh e*g;taygif;...tJonfvdk cyfodrf;

ukefaom e*g;rsKd;wkdY[m tuREfkyftm;tcgcyfodrf;jrwfaom

csrf;omudkvnf;aumif;? touf&Snfjcif;? temuif;jcif;?

tqif;vSjcif;? ab;&efuif;yapjcif;udkvnf;aumif;jyKMuyg

ukefavmh...vdkYwkdifwnfqkawmif;&r,f...qkawmif;&w,f

aygh/

at;av...acwfodyÜHoabmeJYajym&&if blrdaA'

ynm&SifawGu onfe*g;BuD;udkvma&mufavhvmcJhMuwmawG

&SdcJhw,f/ olwkdYtqkdt& ]]ajrusefawmif}} vkdYowfrSwfaMumif;

od&w,f/ a&S;a&S;ESpfy&dapä'MumjrifhcJhNyD;csdefrsm;u ajrBuD;rsm;

ud ka&wk dufpm;Ny D; usef&pfc J hwJ hausmufcJ ausmufwH k ;

ausmufjym;awG&JU yHkoP²mefrSm e*g;OD;acgif;eJY cE¨mudk,fydkif;

yHk jzpfaecJhwmaMumifh ]]ausmufe*g;}} vkdY trnfwGifcJhMuyHk&

yg&JU/

jrefrmjynfw0ef;rSm 'Du ausmufe*g;BuD;avmufjrifh

NyD; BuD;rm;wJhobm0ausmufe*g;qkdwmrsKd;udk rawGUzl;yg

aMumif; rSwfwrf;wif rSwfwrf;0,fw,fqkdyg&JU/

tif; 'Dausmufe*g;BuD;uvJ &Sm;yg;xl;qef;ayw,f/

ta&SUbufawmifpOfwef;eJYvJ wGJrae? taemufbufawmif

ukef;eJYvJ ta0;BuD;rkdY xD;xD;BuD;vkdjzpf&w,f/ ajrjyefYa'o

odkYr[kwf c&D;vrf;yef;tquftoG,fawG tqifajyaumif;

rGefvSwJh NrdKUawGrsm;qDrSmomqkd&if 'De*g;BuD;u urÇmausmf

95

96

Page 53: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-52

avmufNyD/ EkdifiH&yfjcm; c&D;oGm;awG txl;ojzifh EkdifiHwum

rSm&SdMuwJh w½kwfvlrsKd;awGu tjrwfwEdk;eJY trsm;qHk;e*g;BuD;

qDudk ta&mufvmMurSmrvGJygbl;/

]]acsmifususeJY c&D;vrf;tquftoG,fuvJ cufcJae

ao;wJh 'DxD;vif;NrdKUe,fav;u awmvufaus;&GmrSm wnf&Sd

aewmrkdY vlodenf;vSao;ovdk jzpfae&wm? aemifumvrsm;

rSmawmh wkd;wufvmaewJhacwfBuD;eJYtwl vQKdU0SufeufeJqef;

Mu,fvSwJh 'De*g;BuD;aMumifh 'D aq;rif;awm&Gm[m rkcspnf

um;wkd;wufvmrSmyJvkdY uRefawmfjrifa,mifrdao;&JUAsm...}}

uRefawmf\ txufygpum;rsm;tm; tqHk;owf

ajymMum;cJhonfESifh wqufwnf;

]]tr,fav;...nDra&...'grS 'dkYq&ma[h/ arcsKd

wkd Yq&m...[kwfzl;vm;...wu,fyg...arcsKduawmh

thHMocsD;usL;rd&wmtrSefyJaemf...}}

[k arcsKdu pdwfygvufyg ajymvmcJhawmhavonf/

aumifpDpma&;rav;onfvnf; ]][kwfw,f...[kwfw,f

rrarcsKda&}} [k aumufcHcJhavonf/ tm;vHk;onfvnf; Z&yf

rSqif;um obm0ausmufe*g;BuD;qDodkY jyefvnfíoGm;cJhMu

awmhonf/

]]uJ...uJ...a&mufwkef;a&mufckduf todcsif;

zvS,fNyD; awmfawmfav;vnf; jynhfjynhfpHkpHk odcJhMu&NyD/

'Dtodudk xyfavmif;jznfhcsifao;wm wpfckudkvJqkdcsifao;

&JU...'gu bmvJqkdawmh ]]rodolausmfoGm; odolazmfpm;}}

qkdwJhpum;vkdyJ eufeJwJhtjrifeJY 'DvQKdU0Sufqef;Mu,fNyD; *rÇD&

qefvSwJh e*g;BuD;udk cGifhyefNyD; ausmufcJi,fav;wpfckpD

udk ,l&r,f/ tBuHatmif qE´jynhf vkd&moHk; ]]taqmif}}

tjzpfaygh...}}

qkdvmcJhol arcsKdonf ajym&if;uyif e*g;BuD;OD;acgif;

&Sd&m atmufajrjyif? tifwkdif;ajrrS ausmufp&pfcJvHk;wkdYudk

aumuf,lavawmhonf/

]]a&mh...'gu nDrzdkY&m? 'gu rrtwGuf...a[m

'gu OD;&JtwGuf}} [kqdkum aumufumiifum ay;vmcJhonf/

]]tkd...ausmufcJav;u wpfrsKd;av;yJ...'DrSm

MunhfMuygOD;...}} [k uRefawmfhtwGuf arcsKday;tyfcJhaom

cJvHk;av;tm; olwkdYESpfOD;udkjyrdonf/

]]aMomf...[kwfom;yJ...ausmufcJav;awGu

vHk;vHk;acsmacsmav;awGvkd jzpfaeygvm;/ ausmufcJwpfvHk;qkd

NyD; aumuf,lay;vkdufwm? ]]0}} (wa) vHk;yl;av;vkdjzpfNyD;ae

av&JU? ]]0}} yl;av;vm;? ]]0d}} oabmvm;? ]]0}} ay:w,fqkdwm

aumif ;wJ he dr dwf ? aumif ;wJ htwdwf,l&r,f/ yxrH

bkd;bkd;atmifudk uRefrwkdYMum;zl;NyD;om; r[kwfvm;/ ]]0}} qkdwJh

]]pr}} udkOD;&Ju tvkdtavsmufvufcH&&SdcJhwm...tJonfh

txJ cJvHk;av;wpfckrSm taygufuav;uygaejyefao;&JU...

arcsKdwkdYcJvHk;av;awGu cyfjym;jym;rnDrnm rvSryoabm

rsKd; jzpfae&JU...OD;&Juawmh a&SUa&Smufwdk;wufBuD;yGm;aumif;

97

98

Page 54: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-53

pm;OD;rSm trSefyJvdkY t"dyÜm,faumufvdkY&NyD...}}

]][kwfyg&JUaemf}} [k pma&;rav;uvnf; cJvHk;av;

udk taotcsmMunhfumaeawmhonf/ arcsKduvnf;acsmif;udk

NidrfhumMunhfaecJhavonf/

]]tif;...obm0ausmufwHk;ausmufcJwkdYrSm obm0

tavsmuf taygufav;wpfckygvmwmrsKd;udk jyifopfwkdYu

odyfvdkcsifwm/ jyifopfvlrsKd;awG t,ltqt& udkifaqmifol

rSm udkifaqmifxm;&Sdol&JUtdrfrSm 'Dausmufuav;aMumifh

ya,m*awGudk Ekdifeif;w,f/ ab;&efuif;w,f/ twkduftckduf

awGudk Ekdifeif;apEkdifw,fvkdY ,HkMunfMuNyD; olwkdY&JUtaqmif

tjypfeJ Y BudK;av;eJ Ycs dwfqG Jxm;wwfMuw,fvk d Y zwf½I

rSwfom;rd&zl;w,f...}}

w½kwfvlrsKd;awGusawmh ]]ay:arh}} vkdY olwkdYpum;eJY

ac:w,f/ ]]&wemxkyf}} vkdYac:w,f/ taqmiftjzpf aqmif

xm;Muw,f/ *syefawGusawmh om;orD;&zkdYaqmifxm;Muav

&JU}}/

]][m...wu,fawmh 'dkYq&myJvdkYxyfrH*kPf,l&jyefNyD

rrarcsKda&...}} [k qkdvmcJholu pma&;rav;yifjzpfonf/

NyD;awmh olronfuRefawmf&&SdcJh&aom cJvHk;av;rsKd;udk vkdufvH

&SmazGaeavawmhonf/

xkdpOftckduf uRefawmfonf arcsKdUteD;odk Yuyfcg

pum;wpfcGef;ajymrdoGm;onf/

]]'DrSm arcsKd...]]0}} tzl;av;qkdwmxuf twGJav;

vkdYajymcsifw,fr[kwfzl;vm;/ wpfenf;tm;jzifhvJ ]]0}} r&SdbJ

]]0d}} vkyfvkdYr&bl;vdkY oabmaygufcH,lrdyg&JU...txl;ojzifh

awmh udk,fhb0twGuf e*g;BuD;uapmifha&SmufcJhNyDxifyg&JU..

udk,fawmhav MuifemazmftwGJav;&vmcJhNyDvdkY ajymEkdif&

atmif...}}

[líajymrd&if;u arcsKdUudkuRefawmfMunhfaerdpOf

awmyef;? awmifyef;? obm0 yef;&eHYwkdYtm; o,faqmifwkduf

cwfvmaom oif;ysHUvwfqwfonfhav? xkdavajyav;acwf

aoG;wkdufcwfaeonfhtckduf qHauom&Snfwkd Yu avrSm

vGifharsmae[ef? acsmarmvSywifhw,fvSaom arcsKdU½kyf

tqif;oGifjyifESif h olYEIwfcrf;tvTmrS yGif hvmcJhavaom

tNyHK;jrjrvSvSav;aMumifh uRefawmfh&ifonf MunfEl;jzma0

oGm;cJh&avonf/

]]ausmufe*g;teD;rSm [dkpum; 'Dpum;awGrajym&bl;

av/ ausmufe*g;BuD;u tvdkrusvkdY pdwfqkd;oGm;rSjzifhaemf

...odvm;}}

olYrsufvHk;av;wkdY rSdwf[efjyvsuf olYEIwfcrf;udk olY

vufacsmif;av;rsm;ESifh ]]½I;...wkd;wkd;}} [efjyKum uRefawmfh

tm;MunhfcJ haom olYtMunhf [efyeftrlt,mav;um;

uRefawmfhwpfouf pGJvef;oGm;apcJh&NyD/ olYrsufarSmufwGifyif

ausmufcJtwGJav;tm; uReffawmfhESvHk;om;wnf&Sd&mbuf

tustdwfuyfodkY xnhfoGif;vkdufrdawmhonf/

ol...arcsK donf uRefawmf h vkyf&yfav;tm;

99 100

Page 55: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-54

Munfom&TifjypGmaom rsufESmtaetxm;av;ESifh pkdufMunhf

aecJhonfudk uRefawmfjrifae&avonf/

]]e*g;BuD;&,f...arcsKdUudkypfrxm;ygeJYaemf...}}

[laom olYEIwfrS&G&GwkdifMum;aeonfh pum;oHudk uRefawmf

Mum;cJh&&if; uRefawmf,lq,HkMunfrdonfuawmh arcsKdonf

e*g;BuD;tm;armfMunhfum awmif;yefaecJhonfvm;/ 'grS

r[kwf awmif;qkdaeavonfvm; uRefawmfrodEkdif wkdifwnf

umaeavonfvnf; jzpfEkdifonf/

]]jyefMu&atmifvm; OD;&J &,f}} [k ryGifhwyGifh olYtoH

av;u tm;i,faeoa,mifa,mif...ESifh...bmaMumifh

rSef;rod...rod...}}

wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0wGef;tm;jzifh a&GUcJh&aom apwem&Sifq&mb0

]]b0[lonf rarQmfvifhyJESifhvnf; jzpfvm&wwf

onf}} qkdaompum;udk uRefawmfBuHKvmcJh&ygonf/

pDrHudef;a&;qGJa&;OD;pD;Xme (NrdKUe,f½Hk;)\ vkyfief;&yf

rsm;rSm ESpfpOfpDrHudef;rsm;a&;qGJjcif;? ESpfwkdpDrHudef;rsm;a&;qGJ

jcif;? tao;pdwfpDrHudef;rsm;a&;qGJjcif;? pDrHcsufrsm;a&;qGJjcif;?

vpOftpD&ifcHpm a&;qGJxm;&Sda&;ESifh oHk;vywftpD&ifcHpm

jyKpkwifjyjcif;? NrdKUe,ftwGif;&Sd OD;pD;Xmersm; (jynfolYaumifpD

tqifhqifhtygt0if) wkdY\ bwf*sufaiGpm&if;rsm;udk ppfaq;

jyKpkum (NrdKUe,fcsKyf) tjzpf aiGpm&if;jyKpkjcif;wkdYonf rjzpf

rae wm0ef,laqmif&Guf&onhf wm0ef0wå&m;rsm;yifjzpfyg

onf/

ynma&;? usef;rma&;? or0g,r? ukefoG,fv,f,m?

aqmufvky fa&;? qufoG,fa&; (pmwk duf ? aMu;eef; ?

w,fvDzkef;)? ukefoG,fa&;? ajrpm&if;? v,f-pdkuf-&Sif; ponf

wkdYuJhodkY jynfolvlxkESifh wkduf½dkufawGUxdqufqH&jcif;oabm

r&Sdacs/ jynfolwkdYESifh aiGa&;aMu;a&;tay;t,l vkyfaqmif

&jcif;rsKd;vnf; r&SdvSay/ txl;pDrHudef;BuD;rsm;rSvGJí aiGom;

jzifhtay;t,l&Sd&aom vkyfief;oabmrsKd;ryg0ifacs/

odkYapumrl NrdKUe,fwpfNrdKUe,ftwGif;&Sd Xmeqdkif&m

toD;oD;rsm;ESifh ywfoufaqmif&Guf&mwGif a&SUqHk;u yg0if

onf/ ta&;tBuD;qHk; taetxm;wGif&Sdum vkdtyfvQif vdk

tyfovdk tm;vHk;wdkYESifhawGUqHkn§dEIdif;aqmif&Guf&onf/ txl;

ojzifh tmPmydkiftzGJUvnf;jzpfonfh jynfolYaumifpD(NrdKUe,f)

\ BuD;MuyfuGyfuJrI tpDtpOfatmufwGif wm0ef,laqmif

&Gufay;&onf/ pm&if;Z,m;rsm;ESifh vkyfief;taumiftxnf

azmfEdkifrI tajctaersm;tm; wifjyay;&onf/ ygwD\ OD;

aqmifrItcef;u@atmuf0,f aumifpD\ BuD;MuyfuGyfuJrI

udk tav;xm;um tm;vHk;aom Xmeqdkif&mrsm;ESifh n§dEIdif;

qufpyfaqmif&Guf&jcif;yif jzpfayonf/ wm0efvnf; tifrwef

BuD;rm;vSonf[k trsm;u ajymMuqdkMuayonf/ NrdKUe,f

twGuf ESpfpOftqdkjyKcsufrsm;udk csdefcgtavsmuf wifjy&

onf/

ta&;tBuD;qHk;tcsdefrsm;um; wpfESpfvQifwpfcg

bwf*suf&moDtpjzpfaompNyD(odkYr[kwf) arvwGif NrdKUe,f

101 102

Page 56: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-55

pDrHudef;&nfrSef;csufrsm;tm; Xmeqdkif&mtm;vHk; (pD;yGm;a&;

ESifhoufqdkif&m)ESifh &yf aus;toD;oD;odkY ]]pDrHudef;wm0efay;

tyfyGJ}} tcrf;tem;jzifh wm0efay;tyf&jcif;jzpfonfh ta&;

BuD;vSonf/ xdkYjyif OD;pD;Xmersm;ESifhqdkif&m bwf*suf 9 oef;

rSef;ajc &nfrSef;csufrsm;wdkYudk ay;tyf&onf/ ,if;wdkYum;

A[dkrS wdkif;ESifhjynfe,f NrdKUe,frsm;odkY twdtus csrSwfay;tyf

vnf;jzpfonf/ aeYpOftvkyfrrsm;wwfvSacs/ &Hzef&Hcg txl;

pD&ifcHpm (vdktyfygu) a&;om;jyKpkay;&wwfonf/

tcsKyftm;jzifhqdk&ygvQif NrdKUe,ftwGif; t&m&mwdkif;

udk od&Sdxm;EdkifzdkYvnf; vdktyfovdk rsm;aomtm;jzifhvnf;

tm;vHk;aomtzGJUtpnf;? ½kH;Xmersm;ESifh tqifajypGm n§dEIdif;

xdawGUyg0ifaqmif&Gufae&onfh Xmewpfckvnf; jzpfygonf/

t&nftcsif;jynfh0aom pDrHudef;rSL;rsm;onf r&Sdrjzpf vdktyf

ouJhodkY jynfh0aom 0efxrf;aumif;wpfOD;jzpf&ef vdktyfvS

onf/ tajymtqdkajyjypfrGef&nf t&nftcsif;jynfhrDonfhol

onf ZmwfobifuyGJwpfck\ jynfolYtcspfawmf rif;om;uJh

odkYqdkvQifvnf; rrSm;acs/

uRefawmfonfum; vlcspfvlcifrsm;í xifay:ausmf

Mum;aom yk*¾dKvfwpfOD;jzpfívmcJh&avonf/ NrdKUe,fXmeqdkif

&m tBuD;tuJwpfOD;tjzpf xD;vif;NrdKUav;udk uRefawmfa&muf

&SdvmcJhNyD; &ufowåwpfywfcefYqdkvQifyif uRefawmfhtm; NrdKU

aevlrsm;u odcJhMuNyD/ NrdKUav;u i,fonfjzpfí NrdKUodkY vlpdrf;

wpfa,muf wm0eft&a&muf&SdcJhonfESifh csufcsif;qdkovdk

owif;wpf&yfuawmh rD;yrmysHUESHY&avonf/ odkYjzpfí vl

wpfOD;\ aumif;qdk;owif;[lonf jrefqefvSonf/ xdkYaMumifh

vnf; wpfOD;ESifhwpfOD; wpftdrfESifhwpftdrfwdkYtaejzifh r[kwf

wm raumif;wmvkyfMuvQif Mum&SnfrcHMu/ tcsif;csif; r½kd;

rom;vkyfpm;ír&acs/ xdkYaMumifhyifvQif xD;vif;NrdKUav;ü

cdk;qdk;vk,uf cg;ydkufEIduf raumif;aomZdrfcHr,frsm;vnf;

vHk;0r&Sd/ ukefukefajym&vQif wnf;cdkcef;r&Sd/ tESdyfcef;r&Sd/

jynfhwefqmr&Sdacs/ þrQtxd NrdKUav;u oefYavonf/ þ

odkYaom taMumif;tcsufrsm;aMumifh wpfOD;ESifhwpfOD; tcsdef

MumMum rapmifhvdkuf& tcifrif\ tod jrifwwfayonf/

uRefawmhftazonf pmayorm;? *Dworm;vnf;

0ifaomaMumifh om;jzpfol uRefawmfonfvnf; pma&m *Dw

yg 0goem&SdcJhonf[k ajym&rnfyifjzpfonf/ &efukeftdrfüqdk

vQif uRefawmfonf rMumrMum pE&m;wD;avh&Sdonf/ wuúodkvf

ynmoifumvvnf; wuúodkvftEkynmtoif;0if jzpfcJhzl;

onf/ uRefawmf pE´&m;tjyif 'Hkrif;? r,f'vif? armif;ESifh

*pfwmwD;wwfol jzpfonf/ tm;upm;bufwGifrl Muufawmif

upm;jcif;udk 0goemxHkonf/ ,ckxD;vif;NrdKUav;odkYa&muf

cJhawmh tm;upm;½kHoD;oefYr&Sdí Muufawmifrupm;jzpfawmh/

xD;vif;NrdKUav;odkY vmcJhpOfuyif ]]'Hkrif;}} udk ,l

aqmifvmcJhonf/ a&mufcgp&ufowåywftwGif;rSmyif n

ntcgrsm;0,f uRefawmf 'Hkrif;wD;cwf&if;ESihf oDcsif;qdkonf/

tdrf&SdnDri,fwdkYuvnf; tEkynmADZav;awGygcJhMuí xif

104

105

Page 57: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-56

onf/ uRefawmfhxHa&mufvdkYvmMuwm olwdkYoDqdkcsifonfh

oDcsif;wdkYtm; uRefawmfhwD;cwfay;&onf/ olwdkYvnf; ESpf

oufaysmf&TifMu uRefawmfonfvnf; tazmf&cJh&avonf/

tdrfeD;csif;rsm;ESifhvnf; tcifrifjrefcJh&avonf/ uRefawmfh

tm; cifrifMu av;pm;Mu todwuRrf;wdkY wdk;íwdk;í vmcJh

&avonf/

trSefawmh xD;vif;NrdKUav;wGif pE&m;vHk;0r&Sd/ armif;

yifvQifr&Sd/ 'Hkrif;vnf;r&Sd/ r,f'vif? wa,m? *pfwmwdkY

awmh rsm;onf/ NrdKUudka&muf&SdcJhNyD;í rMumrDyif ajrjyefYa'o

yckuúLNrdKUrS r,f'vifwpfvufudk vlBuHKESifhrSmum 0,f,l

a&muf&SdvmcJhojzifh tcsKdUaomnrsm;wGif vrf;avQmuf&if;

r,f'vifwD; jzpfawmhonf/ at;csrf;aomva&mifESifh nt&om

udk cHpm;jzpfcJhavonf/

xdktwGufaMumifhyif ]]olawmfcsif;csif;owif;avGUavGU

aygif;zufawGU}}[k qdk&avrvm;? trsKd;wlaom iSuftcsif;csif;

pkzGJUaeonfvm; ajym&rnf xifonf/ NrdKUe,fvrf;pdkufcif;

refae*sm? ukefoG,fv,f,mrefae*smwdkYESifh aygif;pnf;rdvm

&onf/ tpnf;ta0;wdkYwGifawGU&if; qHk&if;u wGJzufrdvm

Muawmhonf/ jzpfcsifawmh vrf;pdkuf&Sif; refae*smBuD;u

&efukefZmwdjzpfonf/ pdkufysKd;a&;wuúodkvfbGJU&jzpfum &efukef

½kH;csKyfwGif tvkyf0if rauG;udk ajymif;& aemuf *efYa*gNrdKUudk

ajymif;& *efYa*gNrdKUol tacsmtvS olemjyKq&mrav;ESifh

tdrfaxmifuscJhonf/ aemuf xD;vif;NrdKUav;udk ajymif;a&TU

wm0efuscJhonf/ ZeD;onfESifh uav;rsm;u *efYa*gNrdKUrSmyif

aeMuonf/ refae*smBuD;uawmh xD;vif;NrdKUrSm wpfudk,f

wnf;aeonf/ v,fpdkuf&Sif; ½kH;0if;BuD;xJ refae*smBuD;twGuf

oD;oefYtdrfwpfvHk;&Sdonf/ olY0efxrf;rdom;pk tdrfav;awG

vnf; &SdonfrdkY olYtwGuf pm;a&;? aea&; ryl&/ olYwynfh

0efxrf;wdkYu tpp vkyfaqmifay;Muonf/ olYyifudk,fADZu

tEkynmorm;jzpfí tEkynmudk tjzwfrcH? olu Arm*Dwm

udk uRrf;usifpGm wD;cwfEdkifoljzpfum naeydkif;tcsdefwGif at;at;

aq;aq; ]],rum}} av;udk rSD0J&if; *DwmwD;oDcsif;qkdav

onf/

aemufwpfOD;rSm ukefoG,fv,f,mrefae*smjzpfonf/

olu abmvHk;upm;orm;aumif;vnf;jzpfonf/ ajrjyefY

yckuúLNrdKUom; Zmwdjzpfonf/ rdom;pkyg xD;vif;rSmaeMu

onf/ olurS wu,fhtEkynmrsKd;½dk;[k ajymí&onf/ yckuúL

NrdKUwGif olYaqGrsKd;rsm;u Zmwfq&m? Zmwfobifaxmifum

e,fwumvSnhfí ujytoHk;awmfcHonfh aMu;pm;tEkynm

vkyfief;ukd vkyfudkifaeMuolrsm;[kod&onf/ olonfyif

udk;wef;? q,fwef;ausmif;om;b0wkef;u aEG&moDausmif;

ydwf&ufrsm;wGif ZmwftzGJUESifh vkdufyg&if; tu? tqkd? tajym

awGwwfcJhonf/ twD;trIwfudkrl rwwfuRrf;cJh? pnf;0g;e&D

wkdYudkawmh uRrf;usifonf/ tkd;pnf'kd;ywfavmufawmhwwf

onf/ Zmwfrif;om;[ef tqkd? tajym? tidk? &,fp&m armp&m

rsm;udk waomaomESifh [Jwwf ajymwwf o½kyfaqmifwwf

106

107

Page 58: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-57

onf/ olYudkNrdKUvlxkvnf; cifMu cspfMu ½dkaoav;pm;Muav

onf/

a&S;a&S;upm; ]]usD;&,f cg&,f bkwf&,f}} [lonfu

uRefawmfwkdYoHk;a,mufom;twGuf jzpf&NyD/ olYudk½dkao udk,fh

½dkaovnf;jzpfMu&wm ajymrem qdkrem qJrem nD&if;tpfudk

vkd jzpfoGm;Mu&awmhonf/ rMumrMum naecsrf;ESifh ntcg

wkdYwGif v,fpdkuf&Sif; ½Hk;0if;us,fBuD;u refae*smBuD;\tdrf

onf uRefawmfwkdYtwGuf tjrnf;pHkpHkESifh em;cdkaysmf&TifMu&m

]]edAÁmefbHk}} av;wpfckjzpfvmcJh&avonf/ olwkdY\wynfhrsm;

u NrdKUe,ftwGif;vpOf e,fvSnhfqif;Mu&olawGrkdY e,fujyef

vmvQif acs (*sD) om;? awmMuufom;? ,kefom;? cgom;? csKd;

(*sKd;) om; tp&Sdojzifh &moDtvkduf zGwf y'wfygrusef

olwkdYq&mxH,l ,lvmaeusvnf;jzpfonf/ aEGOD;umvm

jrLxaomtcg umvrsm;qkdvQifjzifh xef;&nfaumif;aumif;

ESifh oDcsif;ta[mif; topf [pfa<u;Mu&if; acsmifusus

xD;vif;NrdKUav;wGif pdwftyef;udk xef;&nfESif harQmum

aysmfatmifaejzpfMu&avonf/ qkdMu uMu wD;MuaysmfMu

&avonf/

uRefawmfum; ,rumukd rSD0Javhr&Sdojzifh raomuf

acs/ tjrnf;pm;&if; olwkdYESifhwGJzufum *Dwa&tvsOfaMum

arsmyg&if; aysmf&onf/ ukefoG,fv,f,mrefae*sm q&ma&Tu

0dkif;udkOD;aqmifavh&Sdovdkjzpf&onf/ olqkdcsifaom oDcsif;udk

uRefawmfwdkYuwD;cwfay;&onf/ q&ma&Tuawmh oDcsif;qdk

vkduf? xuvkduf? ta[mtajymawGESif h id kcsif;csvkduf?

a&mufwwf&m&m awm"avhtawGUtBuHKrsm;udk [mopHk

aESm&if; tcsdefuukefrSef;rod ukefvGef&onfudk auseyfae

avonf/ oabmusum aysmfaerdMu&avonf/

onfvkdcsdefcgrsKd;wGif uRefawmfwkdYrSm ]]txm}} BuD;awG

ESifh raeMu/ uRefawmfwkdY0dkif;twGuf pm;a&;aomufa&;u

ryl&/ pm;p&mawG aomufp&mawGu ]]vQH}} aeonf/ qefa&

pyg;aygç pm;oHk;oD;ESHaygonfh a,ma'orsm;um; þodkYESifESif

jzpfonf[kqkdMuonf/ aysmfp&m tyef;ajzp&m[lí ½kyf&Sif½Hk

r&Sd? ZmwftNidrfhyGJwkdYu pyg;odrf;csdef? yJodrf;csdef? &Sif;jyKem;o

tvSLr*FvmESifh bk&m;yGJwkdYrS vGJvQifMunfh&cJ &SdcJhonf/ odkY

twGufaMumifh ysif;p&mvdkvdk jzpf&wwfonf/ ,if;udk uRefawmf

wdkYuawmh txufygtwdkif; aysmf&Tifp&m0dkif;av; zefwD;um

aeMujcif;vnf; jzpfygonf/

Mumvmaomf uRefawmfonfvnf; xef;&nfav;

aomufwwfvmawmhonf/ olwdkYu ]]enf;enf;avmuf...

enf;enf;yg}} ESifh qG,fqG,fvmMu&if;u tawGUtBuHKopf

pcJh &vmcJh&awmhonf/ ½kyfysufqif;ysuf rl;½l;atmifawmh

olwdkYvnf; raomufMuovdk uRefawmfvnf; tjzpfrcHyg/

tm;vHk;u wwfEdkiforQ xdef;odrf;wwfMuygonf/ rjzpfrae

vnf; xdef;odrf;Muygonf/

odkYpOfvsuf &Hzef&HcgwGif tmPmydkiftzGJUtpnf;u

aysmfwuf uwwfonfh yk*¾dKvfBuD;ESifh w&m;a&;u q&mjzLwdkY

108

109

Page 59: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-58

vnf; a&mufvmwwfao;onf/ olwdkYESpfOD;a&mufvmvQif

awmh uRefawmfhudk 0dkif;av;u ydkí ]]pnf}} oGm;&.. t&nf

t0ifrsm;um awmfawmfav; rl;oGm;wwfMu&onf/ aysmf

vnf; tawmfaysmfjzpfMuonfyifqdkygawmh/

onfvdknrsm;wGif ukefoG,fv,f,m refae*smBuD;u

cPcP rMumrMum uRefawmfhxHvSnfhum pum;pvmonfudk

uRefawmfcH&wwfonf/

]]Opömayg ½kyfacsm bGJU&ynmwwf vlysKdvlvGwf t&m&Sd

jzpfwJh &efukefNrdKUawmfBuD;u rif;om;av;udk xD;vif;NrdKUol

eJY ay;pm;&r,f/ rif;om;av;a&mufvmrS uRefawmfydkaysmf

vmrd&wm? t&ifuqdk ½kH;eJYtdrf tdrfeJY½kH;yJ jzpfaecJhwm..

rif;om;av; 'DNrdKUrSm tcsdefMumMum ESpfMumMumNrJEdkif&atmif

BuHaqmifMurS jzpfrSm...}}

xdkif;wGif &SdaeMuukefaomoltm;vHk;wdkYuvnf; ]][kwfygh

[kwfygh...axmufcHw,f}}[k oHpOfvdkufMuNrJ jzpfonf/ v,f

pdkuf&Sif; refae*smBuD;uvnf; cyfaxGaxGav;ESifh pum;qdk

wwfao;onf/ &efukefodkY ½kH;udpöoGm;a&muf&onfhtcgwdkif;

v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;onf uRefawmfhrdbrsm; tdrfa&muf

onf/ rdbrsm;ESifh awGUqHkonf/ xD;vif;NrdKUrS uRefawmf\

rdom;pktwGuf a,mvHkcsnfppfppf? ysm;&nfppfppf? qwfom;

ajcmuf? acs (*sD) om;ajcmuf? ,kefom;ajcmufponfwdkYudk

re fae*smBuD;u ,laqmifoGm;umay;aeusjzpfonf/

uRefawmf &efukefodkYoGm;a&mufonhftcgwGifvnf; refae*sm

BuD;ypönf;wkdYudk ,laqmifoGm;cJhum olYrdbrsm;xHa&mufatmif

oGm;awGUqHkum ay;aeusvnf;jzpfygonf/ v,fpdkuf&Sif;refae*sm

ESifh uRefawmfonfwu,fhaoG;&if;om;&if; nDtpfudk&if;wrQ

vnf;jzpf&ygonf/ olonfyifvQif a,mNrdKUawmfol *efYa*gol

jzpfonfh olYZeD;\aqGrsKd;rsm;xJrS *efYa*gNrdKUolwpfa,mufESifh

ay;pm;&rnf[k ajymaeusvnf;jzpfygonf/

enf;enf;av;rsm;onfhtcgrsm;qkdvQif v,fpdkuf&Sif;

refae*smBuD;onf uRefawmfhtm;aexkdif&mtdrfodk Y rjyef

apawmh/ olYwynhfrsm;ESifhvnf; rydkYaqmifapawmh/ refae*sm

BuD;tdrfüyiftdyf&atmif pDpOfay;umtdyfaponhf&ufrsm;rSm

vnf; wpfBudrfESpfBudrfrucsifawmh/ tBudrfa&ursm;vkdYvm

aeonf/ &yfa0;rSa&mufvm wm0efxrf;aqmifaeMu&aom

b0ay;tajctaeonf taMumif;aMumif;aMumifhomjzpfNyD;

t&m&Sdwpfa,muf\ *kPfodu©mudkawmh txdtckdufrcHMuay/

onfpdwfrsKd;jzifh *kPfodu©mudktoufwrQ wefbdk;xm;aeMu

olwkdYvnf;jzpfonfudk tm;vHk;uvnf; odxm;em;vnfMuojzifh

uRefawmfwdkYtm; tm;vHk;wkdYucifrifav;pm;Mu tm;xm;Mu

ayonf/ EkdifiHa&;rvkyf? &Twf&Twf&Suf&Sufrvkyf? trsm;wkdYu

cspfcif,HkMunfrIudkvnf; &&Sdxm;Muolrsm;omjzpfavonf/

wpfaeYwGifawmh-

]]opfikwfrsm;EG J Uzefrsm;&ifeJ YowJ h...ck di frmwJ h

ausmufawmifBuD;rsm;awmif wkdufpm;zefrsm;vm&if yGef;&yJh&

w,fwJh...aysmf&Tifwmrsm;vmaeNyD; ,rumrBudKufzl;qdkwJh

110 111

Page 60: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-59

olu tpyxrtaeeJY obm0yifus&nfppfppf xef;&nfav;

avmufaomufjzpfvmcJhNyD...Mumvm&ifpGJ? pGJ&mut&ufawG

aomufvmawmhr,f...n n tdrfjyefrtdyfwmawG&SdvmNyD

vkdY OD;av;odef;wdkYrdom;pku ajymaeMuNyDq&m...'gawGeJY

qufEG,fNyD; q&mhudkarcsKdpum;ajymcsifw,fq&m...}}

]]udk,fhtxuf vlBuD;rdkYvufatmufi,fom;jzpfolu

apwemeJYaxmufjyrdwmudk tjypfwpfckvdkYjrifjcif;eJY udk,fa&;

udk,fwmudk pGufzufjcif;vkdYjrifcJh&ifvJ uRefrarMunfvGifcsKd

BudKwiftcGifhawmif; awmif;yef&if;pum;wpfcsKdUudk ajymcGifhjyK

ygvm;q&m...}}

]]aMomf...ajymyg...ajymyg? rajympzl;ajymvmav

awmhvJ uRefawmfem;qif&rSmaygh...bmygvdrfh}}

arcsKdu pwifajymvmcJh tcGifhawmif;cHvmcJhonhf

pum;udk uRefawmfcGifhjyKay;cJhygonf/

]]'Dvdkygq&m...vkyfief;ydkif;qkdif&mawGeJY ywfouf

vmcJh&if bmwpfckrStjypfajymp&mr&Sd&avmufatmifawmfwJh

OD;&Jyg...wkdif;½Hk;eJY &efukef (½Hk;csKyf)udk q&mhudk,fpm;oGm;

a&mufcJh&pOfwkef;u rauG;rSmwkdif;rSL;BuD;u uRefrudkajymcJh

wmudk uRefrwu,fav;pm;*kPf,lrdcJh&wmyg...}}

]]udk&J uAsm...uRefawmfhq&m&if;&efukef (½Hk;csKyf)

u 'k-nTefrSL;BuD;u udk&Judkodyftav;xm; tm;xm;um? udk&J

½Hk;csKyfrSm&SdpOfu 'k-nTefrSL;BuD;xHcGifhawmif;w,f/ wpfEdkifiHvHk;

rSm&SdwJh OD;pD;Xme? bkwfaumfydka&;&Sif;? tzGJUtpnf;awG&JU

vkyfief;oabmobm0 taetxm;awGudk odxm;em;vnf

csifw,fNyD; ½Hk;csKyfawGtoD;oD;udk vSnhfajymif;NyD; udkifwG,f

aqmif&GufcGifhudkawmif;owJh...tcGifh&cJhowJh...}}

yrmajym&&if 0efBuD;Xmewpfckcsif;pD&JUvufatmuf

&Sd XmeawGtm;vHk;udkavhvmcJhwm? tJonfwkef;u pkpkaygif;

(170) cefY&Sdw,fxifyg...'gawGudk udk&JuudkifwG,fod&Sd

em;vnfEkdifcJhw,f/ qufoG,faqmif&Guf&wJh XmewkdYudkvSnfh

ajymif;wm0ef,lw,faygh/

a':arMunfvGifcsKdwkdYu ½Hk;csKyfrSm ESpftm;jzifhvJ (3)

ESpfcefYomqkdawmh xdawGUrI rrsm;vSbl;/ XmewGif oifwef;u

(4) vwufa&muf&ao;NyD;awmh e,ffbufudkajymif;a&TUwm0ef

xrf;cJhNyDqdkawmh udk&Jvkdr[kwfcJhbl;aygh/ udk&Ju awmfawmhfudk

BudK;pm;wJhol/ wpfaeYwpfcsdefrSm wm0efBuD;BuD;udk,lvmEdkifvdrfh

r,fvkdY 'k-nTefrSL;BuD;u arQmfvifhxm;wmtrSefyJ...udk&Ju

½Hk;csKyfrSmwm0efxrf;aqmifaeaeqJrSmvJ I.F.L (EdkifiHjcm;

bmomwuúodkvf) 0ifcGifhpmar;yGJajz-0ifcGifh&vkdY nae½Hk;qif;

NyDqkd&if tdkiftufzft,fvfrSm tcsdefydkif; *syefbmomudk

wufa&mufoif,latmifjrifEkdifcJhol? tem*wfrSmtm;xm;&

r,fh0efxrf;aumif;wpfOD;jzpfEdkifbdkYaygh/

olYe,ftawGUtBuHK,laepOftwGif;rSmyJ pDrH b@m

0efBuD;XmeBuD;wpfckvHk; atmufrSmyg0ifaeMuwJh Xme? tzGJU

tpnf;awGtm;vHk;eJY pyfqkdifNyD; oifhavsmf&mbmom&yfawGeJY

EkdifiH&yfjcm;ynmawmfoif tpDtpOfawGuvJay:vmaeMuyJ?

udk&Jb,fvkdpOf;pm;r,frodbl;/ wpfaeYawmh udk&J &efukefudk

112113

Page 61: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-60

jyef0ifvdrfhr,fqkdwmudk uRefawmfjrifw,f/ e,frSm (2) ESpf

jynhfoGm;cJhNyDqkd&if udk&JtwGuf &efukefudkjyefajymif;a&TUbkdYu

rcufygbl;? olYoabmuom t"duygyJ/

]]xm;ygawmhav...NrdKUe,fygwD? aumifpDpwJh

tmPmydkiftzGJUtpnf;awGeJYuvJ udk&Jwpfa,muftqifajy

w,fMum;&vkdY pdwfcsrf;om&ygw,f/ wpfcsKdUaomNrdKUe,fawG

rSmu tpmrauswmav;awG &SdwwfMuwmrSm owif;aumif;

omMum;&wmrkdY uRefawmf0rf;om&ygw,f/ uRefawmfu udk&J

udk pdwfcsNyD;om;yg/ ,HkMunfNyD;om;yg/ udk&JeJY uRefawmfeJYu

nDtpfudkvkdcifwma&m? 'k-nTefrSL;BuD;&JU aus;Zl;t&Sdeft0ga&m

qkdawmhvJ tu,fírsm; udk&Jwpfa,mufrSm vkdtyfcsuf?

tjcm;aom tm;enf;csufawGrsm;&SdcJh&ifvJ e,fajrcHjzpfolu

today;ajymjyulnDay;vkdufygAsm...}}wJh/

onfpum;awGt&vJ q&mhudkusrt&JpGefYajymjzpf

vmrd&wmyg/ q&mvJMum;zl;NyD;om;ygav...rdausmif;rif;

a&cif;jyqkdwmvkdjzpfae&ifvJ cGifhvTwfygq&m...

ol&mar&,aMumifh q&maumif;owif;? t&nf

tcsif;? *kPfodu©mawG[m ,kwfavsmhusqif;roGm;apcsifwm

u arcsKdUpdwf&if;yg/ rxifrSwfbJ rNidoifhwm Nid txdtawGU

arm[awmrSm oGm;ykyfavvGifharsmyg roGm;apcsifygbl; q&m

&,f/

]]'gawGaMumifh xdef;yg? odrf;yg? aysmfwmawmh aysmfyg

q&m&,f...aeYpOf&ufqufawGjzpfvmrSmudk pdk;&drfw,f/

xD;vif;NrdKUav;rSm a&mufae&wJhtckduf tpyxrrSm ysif;p&m

aumif;w,f? aysmfp&m&Smw,f? aysmf&Tifvmw,f/ taysmfvGef

NyD; ysufpD;oGm;&um NrdKUav;uae xGufajy;oGm;&wJhtjzpfrsKd;

(ysif;? aysmf? ysuf? ajy;) rjzpfapcsif½kd; trSefygq&m...arcsKd

ajymrSm;? qkdrSm;? txiftjrifrSm;wJhoabmjzpfoGm;cJh&ifvJ

cGifhvTwfwwfygap...cGifhvTwfEkdifygapvkdY...}}

arcsK d Uapwempum;rsm;ud k em;axmif&onfrSm

uRefawmfwkdY½Hk;tzGJUtm; rdom;pkav;wkdYonf a&aEG;Murf;ESifh

vufzufokyf0dkif;udk qifETJaeMupOfwGifjzpfavonf/

]]trIdufup jyom'frD;avmif}} qkdwmudk uRefawmf

oabmayguf&rSmyJaygh arcsKd}} tjypfjyqHk;rolawG oJvHk;trQ

rsm;jym;ygap}} qkdwJh Ak'¨jrwfpGmom;awmf &[ef;awmft&Sif

&m[kvmu w&m;&&m&aMumif;tjrifudk zGifhqkdusifhoHk;cJhovkd

ayghav...uRefawmfoabmaygufcH,lygw,f arcsKdraeYuyJ

tdrfunDrawmfawGuvJ ajymcJhMuNyD/ uRefawmfwkdYtzGJU nzuf

av,mOfuGif;a[mif;BuD;xJrSm wD;Mu qkdMu aysmfMu&if;u

uRefawmfrl;cJh&ygyaumaygh...}}

n (11) em&Davmuf&SdaecJhNyD/ &DwDwD a0awaw

aumif;aumif;rjzpfao;bl;qkdwJh q&ma&TUtajymaMumifh

refae*smBuD;OD;0if;&JU wynhfawmfom;wpfa,mufu &rf

wpfvHk;oGm;,l xef;&nfeJYa&may;cJh...tJ'Dhta&maMumifh

114

115

Page 62: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-61

uRefawmfrl;cJh&NyD/ vHkcsnfudk*Gif;odkif;NyD; uaecJholudkyif

uRefawmfb,fol b,f0grSef;rodcJhawmh/ r,f'vifvJ wD;vdkY

r&awmhEkdif? aexkdif&mtdrfudkydkYapcJhMuw,f/ nOfheufoef;

acgifrS wdrfudkjyefa&mufawmh vlrSef;olrSef;rodEkdif&avmuf

atmifudkbJrl;cJh...b,fvkdb,fvkd tdyf&mukwifay:a&mufcJh

&rSef; uRefawmfrodEkdifcJhbl;ayghav/

reufrkd;vif;awmh ]]udkav;aemf...vlqkd;BuD;jzpfvkdY

vmaeNyD/ aeYwkdif;aeYwkdif;om vlqkd;BuD;jzpfvm&if orD;wkdYu

awmh udkav;udkrcspfawmhbl;...udkav;vkdYvJ rac:awmhbl;

...vdkY rdvIdifuajymvmcJhw,fAsm/ olwkdYrdom;pku uRefawmf

wkdYom;vkd om;yrmt&mxm;aeMuwm nDtpfroHk;azmfuvJ

a&mufcgpuawmh ]]OD;&J}} vkdYac:cJhMuayrJh wpwpMumvm

awmh udk,fhtpfudk&if;yrmoabmxm;NyD; ]]tudkav;}} ac:&if;

]]udkav;}} vkdYwGifvmac:vmMuwJhtxd oHa,mZOf&Sd&SmMuwm

arcsKdajymcJhovkd (ysif;? aysmf? ysuf? ajy;) jzpfvkdYvmcsifaeNyD

xif&JU...qifjcif&r,f...qifqifjcifjcifudk jyKjyifaeOD;rS}}

uRefawmfhpum;udk olwkdYem;axmifaeMuonf/ pum;

oHvnf; wdwfoGm;cJhawmhovdk NidrfNidrfqdrfqdrf jzpfaecJh&onf/

]]tqHk;owfpum;wpfcGef;tjzpfeJY arcsKdajym&OD;r,f

q&m...a&xJudk tqdyfxnfh&if tqdyfjzpfoGm;NyD aq;xnfh

&if aq;&nfjzpf&w,fwJh q&m/ q&m owdxm;em;vnfEdkif

wwfygap/ q&mh&JU apwem? arwåmawGudk rsm;pGmem;vnf

vsufeJY wkYHvS,f apwem? arwåmpum;awGudk arcsKd ajymjy

jzpf&jcif;ygyJ q&m&,f...}}/

a&aEG;Murf;0dkif;rS uRefawmfxcJh? uRefawmfhpm;yGJteD;

wGif zwfwyf&yfcJh...[kd;ta0;u csif;awmifwef;jrifhBuD;udk

ai;MunfhaerdcJhonf/ ESif;jrLoifwdkif; NcHKodkif;vdkY 0ef;caeav

onf/

]]q&m&Ja&... bmawGawG;ae? aqG;aewmwkef;As?

nu tawmftxdemoGm;cJhw,fxif&JU...}}

ukefoG,fv,f,mrefae*sm q&ma&T\ pum;oHudk

Mum;&&if; ol½kH;cef;xJ a&muf&SdaecJhonfudk owdxm;rd&awmh

onf/ ol uRefawmfhpm;yGJa&SU&Sd cHkwGif 0ifxdkifvmcJhonf/

]]q&ma&Taemf...0efxrf;qef qeftdwfawGudk

aumif;oifh tqifajyatmif taumif;a&m? toifha&mudk

]]udkwm}}tjzpf xkwfay;vdkY&ayrJh arcsKdwdkY q&mudkawmh tJvdk

[kda&m onfa&m vlrSef;olrSef;rod rl;½l;ap&atmifawmif

rzefwD;vdkufygeJY&Sif...}}[lí arcsKdUpum; tm;vHk;Mum;vdkuf

Mu&onf/

]]aemufaemufudk q&ma&T uRefrwdkY½kH;xJ0ifvm&if

wkwfBuD;BuD;eJY ½kdufykwfarmif;xkwfypf&r,f/ udka0vif;a&

wkwfBuD;BuD;wpfacsmif;avmufawmh &Smxm; aqmifxm;OD;rS...}}

[laom pma&;rav; &D&Dar &efawGUoHudkvnf; rMum;pzl;

uRefawmf Mum;vdkuf&NyD/

]]a[m...bmawGjzpfaeMuygvdrfh...rausreyf

116

117

Page 63: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-62

&efawGUoHawGygvm;...qlnHqlnHeJY? 'g av,mOfuGif;a[mif;

r[kwfzl;? ½kH;aemf ½kH;Xme...[J...[J...[J...}}[kqdkum

uRefawmfh½kH;xJ a&muf&Sdvmoluawmh v,fpdkuf&Sif;refae*sm

BuD; OD;0if;yif jzpfawmhonf/

]]'Dwpfcg *efYa*gu refae*smBuD;uawmf tvnf

tywf a&mufvmw,fMum;&ifawmhvm;...refae*smBuD;

wpfa,mufawmh av,mOfuGif;a[mif;BuD;u blrdurÁvmrSm

n..n ]]uJ}} aevdkufwmrsm; aumif;aumif;BuD;udk &Sif;jyjzpf

atmif &Sif;jyvkduf&OD;r,f...}}[laom &D&Dar\ toHESifh

refae*smBuD;udk xGufvmcJhjyefavNyD/ refae*smBuD;rSm xdkifyif

rxdkif&ao;/

xdktcdkuf-

]]a[m...q&m&JwdkY ½kH;cef;u w,fvJpnfum;aeygh

vm;? vlBuD;rif;awGpHkvdkY...}}

NrdKUe,fjynfolYaumifpDOuú|BuD;u NyHK;NyHK;NyHK;NyHK;ESifh

a&mufvmavawmh uRefawmfonf xdkifae&if;rSxum

uRefawmfhae&mtm; Ouú|BuD;twGuf ae&mudkay;onf/ Ouú|BuD;

u ]]xdkif&ao;wmayghav}} [kqdkum xdkifcJhygonf/ uRefawmf

wdkY tm;vHk;onfvnf; Ouú|BuD;udk rsufESmrlum udk,fpDudk,fpD

xdkifcJhMuonf/

]]usKyfvmwm wjcm;r[kwfzl;As...q&ma&TwdkY? q&m0if;

wdkY? q&m&JwdkY? orOD;pD;u OD;0if;BuD;? pm&if;ppf½kH;u OD;pef;?

w&m;a&;u OD;ydkufwdkYtygt0if q&ma&TwdkYtzGJUudk zdwfMum;

pm a&mufvmvdrfhr,f/ xef;yifukef;&Gmu q&maomifhajr;

uav;eJY ajr;rav;wdkYudpö? &SifjyK em;o tvSLr*Fvm&Sdw,f/

tJonfrSm q&mwdkY 0dkif;udktul;yJ zdwfMum;r,fqdkwmygyJ...

aumif;aumif; 0g;wD; qdkwD; bmwD; nmwD;ayghAsm...}}

Ouú|BuD;\ cyfNyHK;NyHK;ESifhtajymtqdk uRefawmfwdkY

tm;vHk;Mum;cJhMu&onf/

]][m...tJ'grS jyóemyJ Ouú|BuD;cifAsm? a[m'Du

q&m&J&JU wynfhawGu uRefawmfhudkawmif aemifudk ½kH;cef;xJ

0ifvmcJh&if wkwfeJY½kdufzdkY pDpOfaeMuNyDAs/ olwdkY&JU q&m&Judk

umtda`E´zsufaprIeJY uRefawmfhudk w&m;cHvkyf rkef;csifaeMu

wm... 'ku©rS wu,fh'ku©BuD; jzpfae&NyDAs...}}

[laom q&ma&TU pum;oH/ v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;

uawmh ]]t"duuawmh uRefawmfyJAs..."m;udkzsufwm 0g;

rsufyg.. olYudkzsufwm v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;yg jzpfcJh&NyD

Ouú|BuD;&JU...}}[lívnf; ajymvmcJh&if; q&ma&Ta&m q&m

0if;yg w[m;[m;ESifh &,farmaeMuawmhonf/

]][m...[kwfvm;...bmawGrsm; jzpfaeMuygvdrfh...

usKyfuvJ e,fu&GmawGqD oGm;aecJh&vdkY NrdKUjyowif; vpf[if;

cJh&NyDqdkygawmh...}}[laom Ouú|BuD;\ pum;oH/

]][kwfw,f Ouú|BuD;&Sifh...v,fpdkuf&Sif;refae*sm

BuD;u olYarG;aeYqdkvm;... refae*smBuD;uawmfeJY aqGawmf

rsKd;awmftzGJU [dkif;vyfpfwpfpD;eJY vmMur,fqdkvm;...tJ'geJY

av,mOfuGif;a[mif;BuD;xJ aysmfyGJETJMuowJh/ obifynm&Sif

118

119

Page 64: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-63

BuD; q&ma&TeJY ta[m tajym tqdk tidkaumif;eJY yGJawmif;

vdkYqdkNyD; uwJholuvJueJY? reufrdk;vif;awmh e*g;jzpfvkdYyJ

ajrvQKd;rdk;ysHwmrsKd; awG;,l&avmufatmif nu udk,fhckwif

ay: udk,fb,fvdka&mufrSef; rodwJhvlvJ&Sdav&JU&Sifh...}}[l

aom arcsKd\tajym...

]]a[..[kwfvm;...}}[k Ouú|BuD;u tHhMo[efjy

um &,faeawmhonf/ NyD;rS-

]]onf;cHpmem em;vnfcGifhvTwfay;vdkufMuyguG,f...

a':arcsKdwdkY &D&DarwdkYa&... olwdkYu vlawmf vlaysmfawGuGJU/

jyóem&SmwwfMuwJholawG r[kwfMuaybl;/ wu,fh

vlaumif; vlawmfawGygyJ/ olwdkYawG 'DrSm ESpfMumMum&Sdae

wm0efxrf;aqmifaeMuwmudkyJ udk,fhrSm 0rf;om*kPf,lae&

wm/ udk,fhXmeqdkif&mvkyfief;awGtjyif 'Du xD;vif;NrdKUe,f

&JU tusKd;twGuf ygwD? aumifpDu wm0efawGtygt0if &yf

xJ &GmxJ bmom omoem vlrIa&;awGyg 0dkif;0ef;xrf;aqmif

ulnDvkyfudkifay;MuwJh OD;aqG;qHjrnfh yk*¾dKvfawGyguG,f...

emrnfqdk; emrnfysufvJ wpfcgrS &SdMuwJh olawGrS r[kwfawmh/

½kyf&Sif½kHr&Sd? tNidrfhyGJ ZmwfyGJqdkwmuvJ&Sm;qdkawmh

cufom;vm;? 'DNrdKUav;rSm aysmfaysmf&Tif&TifeJY aejzpfMuwmudk

yJ 0rf;omaus;Zl;wif&wm... wpfcsKdU0efxrf;awG? XmetBuD;

tuJawGrsm; a&mufvmwmrS rMumao;? aumif;aumif;rS

rcifyif&ao;...wpfESpfavmufyJaeNyD; ajrjyefY&Sd NrdKUe,fawG

qD ajymif;a&TUp&myif &SdoGm;Muawmhwm/

[kwfawmhvJ [kwfwmygyJ...aqmif;eJYaEG&moDu

'Du yckuúL-ayguf-xD;vif;um;vrf;u 96 rdkifqdkawmh wpfaeY

eJY a&mufEdkifao;? [dk ykvJ-*efYa*gvrf;udk toHk;jyKoGm;vm&

wJh rdk;wGif; rdk;Owkusawmh yHkawmif yHknm awmifwef;BuD;awG

udk wuf&? qif;&wJh um;vrf;u jrifhrm;rwfapmufeJY? 'DMum;

xJ rdk;rsm;vdkY awmifNydK&wm? acsmif;a&usvdkY ESpfn oHk;ntdyf

xrif;qdkifrSm Z&yfwdkYrSmtdyf&? pD;vmwJh um;BuD;uysuf awm

xJawmifxJuae teD;qHk;&Gmav;wdkYqD ajcvsifukef;aMumif;

avQmufMu&eJY 'ku©awGu rsm;vSav&JU/ owif;pmawmif

wpfvaerS pkNyD;zwf½IMu&wmrsKd; r[kwfvm;...tif;...

tif;...&D&Dar...nnf;wdkYq&m q&m&Judk 'DrSm MumMum

av; NrJapcsifw,f r[kwfvm;...}}/

[k Ouú|BuD;u pum;awGu ajym&if;u ar;vmcJh

avawmhonf/

&D&Daru ]][kwfuJh&Sifh...}}[k axmufcHonf/ Ouú|

BuD;u qufíajymonf/ ajymwm r[kwfbl;aemf...oHa,mZOf

BudK; aESmifBudK; odvm;? igvJ BudK;&SmaecJhwm... awGUawmh

awGUxm;NyDa[h...}}

[kqdkum Ouú|BuD;u arcsKdUqD vSrf;MunfhcJhonfudk

uRefawmfjrifvdkufonf/ arcsKduawmh acgif;udkiHkYum aecJh

avonf/

onftcdkuf q&ma&Tu taemufuav; ]]aemuf}}

vmcJhjyefonf/

120

121

Page 65: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-64

]]ck...xD;vif;NrdKUBuD;rSm vQyfppfrD;vJ vif;awmhr,f/

rD;vif;yGJBuD;vJ pDpOfusif;yOD;rvm;rod? ckwavm ajymif;a&TU

a&muf&SdvmwJh tm;^umOD;pD;rSL;uvJ *Dwmorm;? rD;vif;

a&; vQyfppftif*sifeD,muvJ '&rfwD;q&m? 'Du q&m&Ju

awmh acwfay:a&m a&S;a[mif;a&m ta&SUwdkif;a&m taemuf

wdkif;a&m jrefrm*Dwa&m urÇmh*Dwyg uRrf;usifwJh *DwtEkynm

orm;qdkawmh...NyD;awmh aumvdyfausmif;u ausmif;NyD;vm

MuwJh armifarmifvif;wdkY vli,ftzGJUeJY wGJvdkuf&ifawmhvm;/

yGJBuD;yGJaumif; 0uf0ufuGJjzpfrSm...[J...[J Ouú|BuD;qD

rSm ypönf;aumif;av;awGvJ 'gZifvdkuf yguifvdkuf&Sdw,fvJ

Mum;&&JU...}}

qdkaom q&ma&T\avoH...

þwGif v,fpdkuf&Sif; refae*smBuD; q&m0if;uvnf;

]]yifh}}vmcJhjyefonf/

]]&D&Dara&... nnf;wdkYt&m&Sdr a':arcsKdudkvJ tJ

onfhn pifwifyGJrSm oDcsif;wpfyk'f ESpfyk'favmuf csD;jr§ifhay;

zdkY yGJawmif;&r,f...tpDtpOfqGJxm;&r,faemf...}}

]]q&ma&T...refae*smBuD;wdkY 'DwpfcgxyfNyD; ajym

vdkuf&OD;r,f &Sifh/ wkwfu wpfacsmif;xJeJY rvHkavmufawmh

bl;/ ESpfacsmif;awmh &Smxm;rS...}}

[k &D&Daru ajymvmonfudk q&ma&TwdkY oabm

aygufcJhMuonf/

]]Ouú|BuD;uawmh...a[...b,fvkdwkef;[..}} [l

íom NyHK;vsufqdkaecJhavonf/

xdkYaemuf Ouú|BuD;u OD;aqmifí ]]vmMuAsm...0efxrf;

oufomqdkifudk vufzuf&nf oGm;aomufMu&atmif...}}[k

qdkvmcJhojzifh ajymvufp pum;0dkif;udk &yfwefYcJhum ½kH;rS

xGufvmcJhMuawmhonf/

aemufwpfaeY ½kH;ydwf&ufjzpfonfhaeYvnfydkif;wGif

wpfa&;wpfarm tdyfjzpfcJhonf/ tdyf,mrSx rsufESmopfqJ

wdrfodkYtvnfa&mufvmaeus tdrfem;eD;u reDvmESifh nDtpfr

oHk;azmfwdkY tpm;taomufwpfckck vkyfpm;Murnfqdkum pDpOf

aeMuonfhtoHudk uRefawmf Mum;ae&onf/ rsufESmopfNyD;

í tdrftay:xyfodkY uRefawmf a&mufcJhonf/ rdk;&dyfav&dyf

wdkY xifvmonfh&ufawGudk a&mufvmcsifNyD/ 0g*Grf;qdkifawG

odkYiS,f a&GUvsm;aeonfh wdrfawmif wdrfvdyfwdkYudk tay:xyf

&Sd zGifhxm;onfh jywif;wHcg;aygufwdkYudkausmfum jrifae&onf/

bm&,fvdkYr[kwf? 'Hkrif;udktoHnd§umaerdonf/ rdk;OD;opfpNyD

rdkY ]]rdk;oufavESif}}oDcsif;udk wD;um oDcsif;qdkaerdcJhonf/

cHpm;rIuvnf; onfoDcsif;udk uRefawmfBudKufESpfoufonf/

ywf0ef;usif obm0taetxm;uvnf; yHhydk;zefqif;ay;ae

oa,mif jzpfaeonf/ *Dwa&tvsOfpD;arsm&if; oDcsif;vnf;

qHk;...twD;oHvnf; &yfawmhrnftjyK-

]]udkav; a&...{nfhonfa&mufaew,f...'DrSmvJ

tm;vHk;jyifqifNyD;NyD...a&aEG;Murf;eJY tm;vHk;0dkif;Mur,f...

qif;vmawmh...}}/

122

123

Page 66: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-65

[k rdvIdifu avScg;rS wufvmwm avScg;xdyfem;rSae

í uRefawmfhudk vSrf;ajymcJhaomaMumifh atmufxyfodkY uRefawmf

qif;cJhawmhonf/

]]aMomf...arcsKdvJ a&mufaewmudk;...}}[k uRefawmf

toHjyKonf/

]]&efukefudk vGrf;aew,f xifyg&JU...}}[k reDvmu

uRefawmfhtm; ]]aemuf}} vmcJhonf/ uRefawmfuvnf; jyefajym

jzpfcJh&onf/

]][kwfygbl;Asm...obm0&moDOwkuvJ rkd;OD;p

rkd;oufav taemufawmifavav;&awmh &wmawmhvJ

rkd;&eHYudkcHpm;rdvmwmeJY 'Hk;rif;wD; oDcsif;ygqkdjzpfoGm;wmyg...}}

]]uJ...uJ tvGrf;taqG;&Sd&ifvJ ab;z,fxm;? 'DrSm

rrarcsKd,lvmwJh &Sm;&Sm;yg;yg; rkd;usvufzufokyf? yJrkefYaMumf?

rdvIdifwkdYpDpOfwJh All;oD;aygif;aMumfeJY tcsOfa& a&aEGMurf;eJY

tvGrf;awGajyayawmh...rrarcsKdvJ a&mufvmcJhawmh

ykdaumif;wmaygh...}}

[líyif reDvmu pum;qufcJhonf/ pm;Muaomuf

Mu&if;rSmyif reDvmu pum;qufcJhjyefonf/

]]tm;vHk;pm;NyD;oGm;MuNyDqkd&if reDvmBudKufwJh oDcsif;

wpfyk'fudk q&muwD;ay;&r,f? qkdvJqkd&r,f? em;axmifyg&

apaemf...}}

]]tif;..uav;udk rkef YauR;NyD; cd ki f;wmudk}}[k

uRefawmf ajymcJhawmh teD;&Sd OD;av;odef;ESifh q&mrBuD;wdkYu

yg &,faeMuao;avonf/

tvwfr rdcdkifu tay:xyfodkYwufum 'Hkrif;udk oGm;

a&muf,lvmay;onf/ reDvm awmif;qdkcJhaom ]]cspfNyHK;ESif;qD}}

oDcsif;udk uRefawmf wD;cwfoDqdkay;&ygawmhonf/ wD;cwf

oDqdkay;aepOftwGif; trSwfwrJhrSonf trSwfxifxif arcsKdU

udk uRefawmf yefxm;vsufESifhudk uRefawmfjrifae&avonf/

vufpowfawmh reDvm zefwD;cJhaom {&d,mtwGif;

uRefawmf oufqif;usa&mufcJh&jcif;yif jzpfacsawmhonf/

reDvm nDtpfroHk;azmfwdkYu arcsKdUudk ]]vSvdkY}} [lí cspfMu

onf/ aqGrsKd;awGvnf; jzpfMuonf/ wpfck&SdonfrSm arcsKd

aexkdif&monf &yfuGuf (1) jzpfonf/ uRefawmfwkdYaexkdif&m

&yfuGuf (2) udkk awmfawmfESifh arcsKdra&mufjzpf? a&mufvm

vQifvnf; [kdpOfuwnf;uyif onfnDtpfrav;wkdYtwGuf

pm;p&mwpfckckawmhygvmpNrJ? tvSbk&ifrav;wpfyg;rk d Y

t&m&Sdrav;wpfOD;rkdY oabmaumif;olav;rkdY tm;vHk;uarcsKdU

udk cifMucspfMuonf/ OD;av;odef;ESifh q&mrBuD;wkdYuvnf;

orD;awGudkarcsKdUvkd t&m&Sdrav;jzpfatmif BudK;pm;Mu[k

oGefoifqHk;ravhvnf;&Sdavonf/ olwkdYtm;vHk;uvnf; arcsKd

ESifh uRefawmfhtm; eD;pyfapcsifMuonf[k uRefawmfxifonf

av/

]]aumif;vkdufwm q&m&,f...}} [k oDcsif;oDqkd

wD;cwftNyD;wGif reDvmuajymcJhonf/

]]uJ...reDvmeJY orD;wdkYa&...rru q&mhudkajym

p&m&SvkdY 'DudkwrifoufoufvmcJhwm? orD;wkdYqDra&mufcJhwm

124 125

Page 67: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-66

vJMumNyDqkdawmh wpfcsufckwfESpfcsufjywfvJjzpfoGm;&wm?

orD;wkdYuvJ 0dkif;ulajymay;Muaemf...}}[k pum;yv’ifcHum

arcsKduuRefawmfhudk ajymvmcJhavonf/

]]'Dvkdyg q&m...'Dupmudk t&ifzwfMunfhvkdufygOD;?

NyD;awmhrS arcsKdajymyghr,f...}}

arcsKdajymvmjcif;ESifhtwl pmudkuRefawmfhtm;urf;

ay;cJhonf/ pmudk uRefawmfzwfonf? pmutdwfzGifhay;pm

vnf;jzpfonf/ pmygtaMumif;t&mrSm &efukefNrdKU&Sdtpfukd

jzpfolu nDtpf&if;jzpfaom xD;vif;NrdKU&Sd NrdKUe,fynma&;rSL;

xH pma&;cJhjcif;jzpfonf/ xkd&efukefu yk*¾dKvfBuD;ESifh uRefawmfh

zcifESifhuvnf; wuúodkvftwlwufzufrsm; jzpfMuum ,ck

jyefvnfawGUqHkrdMu&if;u xD;vif;NrdKUtaMumif;udk pum;pyfrd

cJhMuaMumif;? xD;vif;NrdKUav;wkd;wuf&m wkd;wufaMumif; yg0if

ulnDay;yg&efESif h ynmwwfbGJU&rsm; tem*wfwGifyd krk d

xGef;um;vmapa&;twGuf ynmtvif;zGifhay;apvkdaMumif;

ynmwwfrsm;rsm;vmonfESifhtrQ EkdifiHwpfEkdifiHonf rvTJ

raoGwkd;wufaom EkdifiHjzpfvmEkdifrnfjzpfaMumif;? puFmyl

EkdifiHav;udk yrmay;í&aMumif;? xkdYaMumifh ½Hk;csdefjyifywGif

uRefawmfhtaejzifh ynmjzefYjzL;ay;Ekdifap&efudk a&;om;xm;

avonf/

]]NrdKUe,fynma&;rSL;BuD;eJY OD;&JeJYuvJ cifrif&if;&SdNyD;

om;? ynma&;rSL;BuD;uvJ q&mhvDvmOD;r,fvkdYvJ arcsKdKUukd

rSmvdkufw,f? wu,fvJ arcsKdarwåm&yfcHyg&ap? OD;&Juynm

jynhf0oljzpfavawmh wpfzufwpfvrf;uvJ arcsKdwkdYxD;vif;

NrdKUe,f e,fole,fom;awG NrdKUolNrdKUom;awGeJY rdbawGudkvJ

ulnD&ma&mufatmif ynmtvif;zGifhay;ygq&m&,f...

tm;vHk;u0rf;omMurSmyg}}

arcsKdwdkYNrdKUav;rSm pD;yGm;jzpfoabmeJY ]]usL&Sif}} qdkwm

vJ r&Sdygbl;? awmifolv,form; ,morm;om;orD;awGu

trsm;pkrdkY aiGaMu;vJcsrf;omMuvSw,fr[kwfavawmh pD;yGm;

a&;orm;awGuvJ usL&SifrzGihfvSpfMuygbl;? 'DtajctaerSmyJ

usL&Sifav;wpfckawmh&Sdaew,f/ oluvJ 0efxrf;wpfOD;ygyJ?

0efxrf;i,fav;yg? ocsFm? "gwk? ½ly? ZD0bmom&yfudkjyw,f?

t*Fvdyfpmygjyoay;w,f? olwpfOD;wnf;eJYqdkawmh b,fvG,f

yghrvJ? olu t*Fvdyfpmukd tuRrf;BuD;r[kwfzl;? bmom&yf

tm;vHk;twGuf t.x.u ausmif;BuD;u q&m? q&mrawGu

oifjyay;vdkufwJhpmawGudk oluxyfrHaEG;ay;wJhoabm pmaus

atmifqdkwJhoabmeJY usL&SifqdkNyD;ajym&wmyg/ xyfrHoifay;wJh

oabmygyJ...ydkufqHav;rjzpfpavmufyJ,lNyD; apwemeJY

oifay;aewmyg/

'DrSm arcsKd uq&mhudk wkdufwGef;csifwmuawmh t*Fvdyf

bmomudkjyay;zdkYyJjzpfygw,f/ ausmif;BuD;u q&m? q&mr

awGoifjyay;vkdufwmrSefayrJh taMumif;aMumif;aMumifh

em;r&Sif; rodwmav;awGudk jyefar;zkdYusawmh q&m? q&mr

awGudk aMumufpdwfu&Sdao;wmr[kwfvm;...tJ'gukd usL&Sif

126 127

Page 68: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-67

rSmjyay;vkdufwJhtcg olwkdYav;awG em;vnfwwfajrmufoGm;Mu

&atmifaygh...}} [k arcsKduajymjyaeygonf/

]]jyay;yg udkav;&,f...orD;wkdYq,fwef;a&muf

awmhrSmrkd Y ydkaumif;wmaygh...tm;udk;ygw,f q&mBuD;

OD;&JjrifhvdIif&Sifh}} [k rdvdIifuygxyfqifh wkdufwGef;vmcJhonf/

]]usL&Sifjy&vkdY armyrf;cJh...anmif;nmudkufcJvmcJh

vm&ifawmh rdvdIifeif;ay;&rSmaemf}} [k uRefawmfpç cJhjzpfonf/

]]tr,fav;...'gav;rsm;...nDtpfroHk; a,muf

wpfa,mufwpfvSnhfpD eif;ay;OD;rSm? zsm;emudkufcJ&ifvJ ryl

eJY/ azaz ararwkdYu usef;rma&;0efxrf;yJOpöm? aq;awGvJ

&Sdw,f/ aq;vJxkd;ay;OD;rSm....}} [lí vdIif? ckdif? BudKifwkdYu

nd§EdIif;xm;onhftvm; oHNydKif[pfa<u;vkdY vmcJhao;awmhonf/

arcsKd uRefawmfhrsufESmudk tuJcwfMunhfaecJhrSef;

uRefawmfodaeygonf/ uRefawmhfxJrS a&&maocsmaom

oltvdk&Sdjzpfapcsifonfh qE´twkdif;jzpfaprnhf pum;oHukd

arQmfvifhapmifhpm;[efjyum&SdaecJhonfudk uRefawmfjrifae&

ygonf/

]]aumif;NyDav...tvSL'geqkdwm tvSLcHwJhyk*¾dKvfu

vkdtyfvkdY tvSLchvmcJhNyDqkdrSawmh ay;vSLoluvJ pdwfqE´

aumif;aumif;eJY vSLwwf&rSmaygh/ 'grSvJ tvSLcHoleJY vSL'gef;

ol ,loleJYay;ol ukodkvfppfppfjzpf&NyD; qkawmif;awGjynhfpHk

&wmr[kwfvm;...wuúodkvf0ifwef; (10) wef;udk t*Fvdyf

pmjyay;yghr,f/ arcsKdyJ pDpOfaqmif&Gufay;ygav...}}

uRefawmfajymjzpfcJhygNyD/

]]a[;...'grS 'kdYudkav;uG? OD;&JuG? OD;&JjrifhvdIifwJha[h

...}}

nDtpfroHk;azmfwkdY\toHESifhtwl arcsKd\Munfvif

&Tifjyaeaom cspfMuifp&mrsufESmav;udk uRefawmftxl;owd

xm;rdjrifaerdcJh&avonf/

xkdaeYunaeydkif;wGif arcsKdUudk nDtpfroHk;azmfESifh

reDvmwkdYu arcsKdUtdrfodkY vkdufygydkYaqmifcJhMuonf/

NrdKUe,fynma&;rSL;BuD;uvnf; armacsmif;odkY a&vm

csKd;&if; uRefawmfhxHa&mufcJh? usL&Sifjyay;rnfhtaMumif;odcJh

awmh...

]]aus;Zl;txl;wifygw,f OD;&J&,f...zGHUNzdK;rIenf;ae

ao;wJh 'De,fajrav;ukd ydkrkdzGHUNzdK;wkd;wufvm&avatmif pGrf;

aqmifay;r,fh trsKd;om;aumif; q&maumif;wpfOD;ay:xGuf

vkdYvmcJh&NyDrkdY uRefawmf0rf;omw,f/ uRefawmfu xD;vif;NrdKU

om;ppfppfrkdY Zmwdajrudk ydkrkdwkd;wufvmapcsifwmuawmh

aepOfeJYtrQ jzpfae&olygyJ/ aus;Zl;awGtrsm;BuD; aeYwkdif;

wifaerd&rSmygyJAsm/ arcsKdUudkvJ Ekd;Mum;wuf<uwJh NrdKUe,f*kPf

udk NrdKUe,ftusKd;udkaqmifoltjzpfeJY csD;usL;rd&ao;&JUAsm...}}

vdIufvdIufvSvSJ&SdvSaom? tm;yg;w&&SdvSaom? [ef

yeftrlt&mrsm;jzifh ½dk;om;yGifhvif;vSNyD; [efaqmifyefaqmif

pum;wkdYukd tydkrajymwwfaom ynma&;rSL;BuD;\ &ifxJu

128

129

Page 69: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-68

pum;oHu apwemjynhf0vSonhf oabmtm;uRefawmfwGuf

qrdum pmoifay;&rnfudk uRefawmfawG;vsuf aysmfaerdcJh

&ygonf/

wjznf;jznf;ESifhodí odívmcJh&if;u wu,fwrf;

owåKcs Munh fr dawmh awmifolv,form; ausmif;ol

ausmif;om;0efxrf;i,fav;rsm;ygrusef av;pm;tm;udk;cspf

Munf&if;ESD;rIudk &mcdkifEIef;jynhf&ap&atmif tusKd;jyKjynfolY

0efxrf;aumif;wpfOD;? twk,lbG,f&myk*¾dKvfwpfOD;tjzpf

jzpfvmap&ef aqmifMuOf;ay;cJholrSm arcsKdomjzpfayonf/

taMumif;&if;rSefrSm &efukef(½Hk;csKyf)odkY arcsKdUtm;

wm0efwpfckjzifh uRefawmfapvTwfcJh&onf/ wm0efjzifhoGm;

a&mufcJh&pOf arcsKdonfazmfjyyg ynma&;rSL;BuD;\tpfukdawmf

nTefMum;a&;rSL;BuD;xH a&mufcJhawGUqHkcJhonf/ aqGrsKd;&if;vnf;

jzpfí xkdnTefrSL;BuD;\tdrfwGifyif wpfnwmtdyfcJh&ao;onf/

xkdnu xD;vif;NrdKUe,ftaMumif;rsm;? olwkdYaqGrsKd;rdwfo*F[

wkdY\ taMumif;rsm;? ajymMuar;MuESifh &SdaecJh&onf/ xkd

taMumif;cHrsm;rS arcsKdonf olYe,fajr? olYNrdKUtm; ydkrkdwkd;wuf

apvkdaom&nf&G,fqE´ jyif;jyrIrsm;tm; nTefrSL;BuD;udkajym

Mum;cJhonf/ arwåm&yfcHcJhonf/ nTefrSL;BuD;uvnf; tm;&

ESpfoufvsuf pDpOfaqmifMuOf;rIaMumifhvnf; uRefawmfonf

usL&Sifq&mb0jzpfvmcJh&onfudk uRefawmfodvmcJh&ayonf/

þodkYESifh ta&GU\pGrf;tm;jzifh uRefawmfonf EdkifiHh

0efxrf;vnf;jzpf? e,frd e,fz NrdKUrd NrdKUz trsm;jynfolawmif

ol,mvkyf0g;rckwftygt0if vlwef;pm;tvTmtoD;oD;wdkY\

om;i,f orD;i,f tem*wfEdkifiHawmfBuD;\ vli,fvl&G,f

ausmif;olausmif;om;taygif;twGuf tm;xm;rSDcdk&mopfwpf

yif jzpfvmcJh&onf/ opfwpfyifaumif;awmh iSufwpfaomif;

udk em;EdkifapcJh&onf/ usL&Sifq&mb0 wpfzufwpfvrf;u

xrf;cJh&onf/

usL&Sifq&mqdkayrJh uRefawmfuawmh pD;yGm;a&;usL&Sif

q&m? tojymusL&Sifq&m r[kwfcJhyg/ uRefawmfonf aiGaMu;

wpfjym;wpfcsyfrQudkvnf; vufrcHcJh? r,lcJh? arwåm apwem

jzLpifpGmjzifh tusKd;aqmifumjyocJhaom ]]tcrJh usL&Sifq&m}}

om jzpfygonf/

]]aMomf...ta&GU\pGrf;tm;um; wefbdk;rsm;jym;vS

aypGwum;.../

wm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifholwm0efawGMum;u *kPfjr§ifhol

]]vlESifhemrnfjzpfa&;xuf emrnfESifhvljzpfvmapa&;

udk BudK;yrf;tm;xkwfoifhw,fr[kwfvm; q&m}}...[k arcsKdu

ajymcJhzl;ygonf/ ar;vmcJhzl;ygonf/

wpfzefvnf; ]]ynmwwf&if vlawmf? tusihfpm&dwå

aumif;&ifvlaumif;? vlawmfvJjzpfvlaumif;vJjzpfwJh OD;&JyJ

Opöm}} ...wJh/

olpum;rsm;udk tav;teufxm;í pOf;pm;rd&wdkif;

arcsKdukd uRefawmfav;pm;rd&onf/ uRefawmfukdum; av;pm;

130

131

Page 70: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-69

,HkMunfolrsm;twGuf uRefawmfBudK;pm;aqmif&Gufay;&yg

onf/ tdrfuay (40_60) tjynhfeD;yg;aqmufvkyfxm;aom

ESpfxyfwdkufcHtdrfBuD;jzpfonf/ atmufxyfwpfckvHk;onf

usL&Sifcef;rBuD;yifjzpfum rD;zdkaqmifu oD;oefYjzpfonf/

usK&Sifq&m\ rdom;pkuvnf; oabmaumif;Muonf/

uRefawmfusL&SifodkYtvm pmrjyrD pm;p&mwpfckckESihfa&aEG;

Murf;udk tNrJpDpOfzefwD;ay;xm;avhvnf;&Sdonf? ynma&;udk

tm;ay;Muaom rdom;pkvnf;jzpfavonf/

uRefawmfudk OD;pm;ay;um ½Hk;zGihf&ufqdkvQif ½Hk;qif;NyD;

aemufnae (4;15) em&DwGif uRefawmfusL&Sif0if&onf/

wpfem&Dwdwdjyay;&onf/ (5;15) qkdvQif uRefawmfucsdefNyD;

NyD/ (15) rdepfem;csdef&aom ausmif;olausmif;om;rsm;u

rlvusL&Sifq&mu (5;30)em&DwGif jyefpNyD; (6;30)em&DcefY

wGif wpfaeYwmusL&SifcsdefNyD;pD;onf/

odkYjzpfaomaMumihf uRefawmfonf ½Hk;qif;cJhonfESihf

aexdkif&mtdrfodkY rjyefEdkifawmh? usL&Sifjyo&onfhtdrfokdY oGm;

&awmhonf/

pae? we*FaEGESihf wjcm;½Hk;ydwf&ufrsm;wGif rlvusL

&Sifq&mu "gwk? ½ly? ZD0? ocsFmbmom&yfwdkYudk tpDtpOfcGJ

xm;onfhtwdkif;jyonf/ (3)em&Dtcsdef,lonf/ uRefawmf

onfvnf;tvm;wl (3)em&Djy&onf/ tm;&yg;&jzpfMu&

onf/

olu eHeufydkif; (9-12)em&Dtxd,lonf/ uRefawmf

u(3-6)em&Dtxdjzpfonf/ uRefawmfwdkYusL&SifwGif ausmif;ol

ausmif;om;aygif; (60)ausmf&Sdavonf/ txufwef;ausmif;

awmfBuD;rS ausmif;olausmiff;om;rsm;tjyif wuúodkvf0ifwef;

ESpfESpf½Hk;? oHk;ESpf½Hk;olav;ig;OD;vnf; usL&SifodkYvmwufMuonf/

usL&Sifq&mrjzpfrDuawmh ½Hk;ESihftdrf? tdrfESihf½Hk;om

jzpfygonf/ ,cktrl ½Hk;rSusL&Sif? usL&SifrStdrfjzpfcJh&awmhonf/

uRefawmfhrSm tem;&csdef[lí r&SdvSawmh? odkYjzpfí tcsdefwdkY

uvnf; ukefrSef;rodukefvGefovkdjzpf&awmhonf/ bmyJjzpf

jzpf uRefawmfaysmf&ygonf/ yifyef;onf[lírajymrd? NrdKUe,f

ygwDaumifpDtmPmydkiftzGJUtpnf;rsm;u yk*d¾KvfBuD;rsm;ESihf

NrdKUrdNrdKUz ausmif;olausmif;om;rdbrsm;wdkYuvnf; 0rf;om

tm;&aumif;csD;ay;Muojzihf uRefawmfrsm;pGm ydwdjzpfrd&ygonf/

onfodkYaomvkyf&yftwGufvnf; twdkif;rod aysmf&Tifauseyf

rd&ygonf/

þodkY aysmf&Tifauseyfaerd&onhfMum;rSmyif tcuf

tcJwpfcsKdUudk tqifajypGmajz&Sif;Edkif&atmifvnf; tawmf

BudK;pm;,l&wwfygonf/ EkdifiHh0efxrf;yDopGmESifh NrdKUe,fXme

wpfck\ tBuD;tuJyDopGm rjzpfraevkdufygaqmif&Guf&jcif;

rsm;vnf; &Sd&BuHK&ygonf/ ygwDaumifpDwkdYrS tcgtm;avsmfpGm

ay;tyfvmonfh wm0efrsm;u&Sdacsao;\/ ygwDrl0g'rsm;ESifh

tnD NrdKUe,fwGifaus;&Gmtkyfpkrsm;wGif awmifolv,form;

a&;&m&ufwkdoifwef;udpörsm; zGifhvSpf&mü Xmeqkdif&mtBuD;

132

133

Page 71: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-70

tuJrsm;taejzifh tcsdefydkif;oifwef;ydkYcsa[majymay;&jcif;

vnf;yg0if\/ xkdaus;&GmqDodkY oGm;a&muf&\/ awmifol

v,form;wkdYuvnf; Xmeqkdif&mtBuD;tuJrsm;udk rysuf

ruGufvmapvkdMu\/ XmeBuD;uJrsm;rS a[majymydkYcscsufrsm;

udk iHhvifhMu\/ A[kokwrsm;&&Sdapí tvGefESpfoufoabm

usMuay\/

uRefawmf\ a[majymydkYcscsufrsm;udk vGefpGmrSpdwf0if

wpm;&SdMu oabmusESpfoufMuojzifh aumif;owif;u ysHUESHU

&um tjcm;aomaus;&Gmtkyfpkrsm;wGif usif;yonhftcgü

vnf; a&Smif;vTJír&wwf/ uRefawmhfukd,fpm; 'k NrdKUe,fOD;pD;rSL;

arcsKdtm;apvTwf&efrSmvnf; olrrSmrdef;rom;jzpfaeojzifh

rvTwf&uf? udk,fwkdifomtepfemcHjzpf&ayawmh\/ onf

ae&mwGif ntdyfnaec&D;jzpf&onfhtcg oifwef;usif;y

onhfaus;&Gmrsm;u ydkíoabmusMuacs\/ ,if;um; nydkif;

wGif*DwtEkynmazsmfajza&;ud k qifET J&jcif;yifjzpf\/

oifwef;zGifhí a[majymydkYcs&rnfqkduwnf;u xkdaus;&GmrS

aus;&GmvlBuD;rsm;u uRefawmfwkdY\tEkynmypönf;rsm;jzpf

onhf r,f'vif? wa,m? 'Hkrif;wkdYukd BudKwifumawmif;qkdzdkY

,laqmifoGm;MuNyD;vnf;jzpfonf/ olwkdY&Gmü wpfyGJwpfvrf;

azsmfajzay;Mu&\/ pyDumESifh rkdufu½dkzkef;ESifh wpf&GmvHk;u

em;qifMuavonf/ rsm;aomtm;jzifh pmoifausmif;wGif

usif;ywwfavh&Sd&m &GmrS&Gmol&Gmom;wkdYu pk½Hk;umvma&muf

em;qifMu\/ olwkdYawmif;qkdvmaom oDcsif;rsm;udkvnf;

wD;ay;&qkday;&onf/ tauR;tarG;um; tvQHty,f? ,r

umqkdonfrSmvnf; ajymp&mrvkd/

v,fpkduf&Sif; refae*smBuD;? ukefoG,fv,f,mrefae*sm

ESifh uRefawmfwkdYum; oifhwifh½HkrSD0JMuonf/ *kPfodu©mtwGuf

iJh&xnhfwGufMu&onf/ &Gmuawmh vGefpGmrSESpfoufoabm

usMuavonf/ xkd*DwtEkynmaMumifhvnf; trsm;uwrf;w

Muonfjzpfí arcsKdUudkapvTwfí rjzpf&jcif;ygay/

xkdodkYaom&ufrsKd;wGif uRefawmfhusL&Sifudkzsuf&onf/

rlvusL&Sifq&mu tcsdefyk dí&ayonf/ uRefawmfNrdKUokd Y

jyefa&mufvmcJhvQif rlvusL&Sifq&muvnf; uRefawmfh

twGuf nd§EIdif;umtpm;jyefjznfhay;ygonf/ wpfOD;ESifh wpfOD;

um; em;vnfrI&SdMuavonf/

þrQomruao; aphpyfaocsmtm;ukd;&onhfol

tjzpfESifh tvGefwm0efBuD;vSaomwm0efukdvnf; ay;xm;

ao;onf/ NrdKUe,fa&G;cs,fwifajr§mufyGJqkdif&mESifh ywfouf

um ]]Mum;jzwfa&G;cs,f wifajr§mufyGJusif;ya&;aumfr&Sif}}

\ twGif;a&;rSL;tjzpf uRefawmfwm0efxrf;&ao;onf/

xkdYtjyif &moDOwkom,maom aqmif;ESifh aEG&moDwkdYwGif

aus;&Gmrsm;odkY ]]ppfaMumif;BuD;ig;aMumif;}} qif;&mwGifvnf;

vkdufyg&ao;onf/

onfodkYaom uRefawmfh\taetxm; ta&;ygaerI

udk arcsKdu*kPf,lonf/ aus;&GmtoD;oD;okdYa&mufwkdifvnf;

arcsKdUoli,fcsif;rsm;u uRefawmfhtm;vma&mufawGUqHkavh&Sd

134

135

Page 72: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-71

Muonf/ olYoli,fcsif;rsm;um; tcsKdUuausmif;q&m? q&mr

rsm;jzpfaeMuovkd aumifpDpma&;rsm;vnf;&SdMuonf/ vkdtyf

onfrsm;udk tultnDay;wwfMuonf/ xkd YaMumifhvnf;

uRefawmfonfydkíaysmfygonf/ aysmfaerd&ygavonf/

uRefawmfhqE´wpfckjzpfaom olwkdYudk,folwkdY ]]ysL}} [k

,HkMunf,lqaeMuonfh ]]awmifom;}} aus;&Gmrsm;tm;vHk;udk

uRefawmfa&mufEkdifcJhonf/ xD;vif;NrdKUe,ftwGif; awmifom;

aus;&Gm (23) &Gm&Sdonf/ ,if;&Gmrsm;tm;vHk;odkY uRefawmf

a&mufcJhavhvmcJhjzpf&onfrSmvnf; uRefawmfhtwGuf wefzkd;

jzwfír&Ekdifonhf tawGUtBuHKvnf;jzpf&ayofn/ pmwrf;

wpfckudkvnf; a&;om;jyKpkjzpf&avonf/

xkdpOf&ufrsm;wGif arcsKdonf uRefawmfhtwGufta&;

tBuD;qHk;aomoljzpfvm&onf/ uRefawmhfae&mtm;tpm;xkd;

wm0efxrf;aqmifay;&onf/ c&D;rSjyefa&mufvmonhftcg

tppt&m&m taxGaxGt&yf&yfukd aeYpGJESifhwuG jyefvnf

wifjy&Sif;jyay;onf/ olYudkuRefawmfwu,fcsD;usL;jzpf&yg

onf/ olronf vGefpGmtvkdufodí wm0efvnf;aus\/

]],HkMunfpdwfcsw,fqkdwm olY½dk;om;rIudk,HkMunfw,f/

pdwfcsr,fqkdwmu uRefawmhfwm0ef vkyfief;rsm;pGmukd vTJxm;

vkdY&w,f/ ,HkMunfwmu pm&dwåeJYqkdifw,/f pdwfcsw,fqkdwm

u t&nftcsif;eJY qkdifw,f...}}

okdYuvkd uRefawmfuajymwkdif;vnf;...]]q&mu

odyfpum;ajymaumif;w,faemf...vlawGudk em;cHomatmif

auseyfaeatmifqGJaqmifEkdifpGrf; wu,f&SdwmtrSefyJrkdY arcsKd

u twk,lae&wm}} [k tarmajyatmif ESpfodrfhay;wwfol

yifjzpfonf/ uRefawmfuvnf; arcsKdajymvmcJhrIudk auseyf

aerdwwfavonf/ trSefawmh arcsKdUpdwf"gwfonf rGefjrwf

aompdwf"mwfrsKd;jzpfavonf/

pae? we*FaEG ½Hk;ydwf&ufwdkYwGif uRefawmfusL&Sifjy

&modkY &Hzef&Hcg arcsKda&mufvmwwfao;onf/ olYrdbrsm;udpö

aqGa&;rsKd;a&; bmoma&; oma&;ema&;udpöjzihf vrf;BuHKvQif

0ifvmwwfjcif;yifjzpfonf/ uRefawmpmoifjyaeqJ aemuf

qHk;twef;&SdxkdifcHkwGif xkdifumoifMum;aerIudk avhvmae

wwfao;onf/ usL&SifpmoifcsdefNyD;onftxd apmihfqdkif;ae

wwfonf/ pmoifom;wdkYvnf;tdrftjyef olY&yfuGufxJu

ausmif;olav;awGESihf vufwGJum uRefawmftm;vnf; olYtdrf

okdYvkdufyg yg&ef tddrfvnfac:wwfonf/ olwdkYESifhtwltkef;EdkY

acgufqGJ? rkefY[if;cg;? aumufn§if;aygif;? qDxrif; ponfjzifh

wpfckr[kwfwpfckckawmh auR;arG;zdkY&mjzpfavonf/ wpfcg

wpf&Hawmhvnf; uRefawmfwpfOD;wnf;jzpfwwfavonf/

wpfaeY -

]]q&m jzpf&wmvJrvG,fbll;aemf}} [k arcsKdu ajym

vmcJhygonf/

]]tif;...udk,feJYnDtpfudkvkdcif...ukd,fxuf(2)ESpfapmNyD;

bGJU&oGm;wJh pDyGm;a&;wuúokdvf arcaqmifausmif;om;BuD;

ayghav? olu rEÅav;Zmwdaygh/ oltazudk arcsKdvJMum;zl;

136

137

Page 73: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-72

NyD;om;jzpfoGm;rSmyg/ q&mBuD;jrauwkav? trnft&if;u

OD;csrfajrUwJh? jrefrmpmygarmu©BuD;yg/ q&mBuD; qDa&mufcJh

pOfu q&mBuD;uolYtawGYtBuKHudk ajymjy&if;rSm ukd,frSwf

om;xm;cJhzl;&wJh pum;av;wpfcGef;ygyJ...

...bmwJh...q&mqkdwm ]]emoHk;em}}wJh apwem?

tepfem? 0goemwJh b,furvJwJh/ emoHk;emtjyif pmzwfem

tMuifemwnf;[laom ]]emig;em}}tjyif toHem wpfckwkd;NyD;

]]emajcmufem}}jzpf&w,fwJh...

uRefawmhpum;rqHk;ao; odkYayrJh arcsKduajymvmcJh

onf/

]]'gaMumihfrdkYxifyg&JU q&mOD;&JjrihfvIdif emrnfausmf

&wm? tajymtqdkuvnf;aumif;? Opömayg ½kyfacsm t&m&Sd

vJjzpfjyefqdkawmh t[rf;...t[rf;...pmay;pm,leJYbGJU,l

Mur,fh pmay;pm,lajzqkdaeqJ q&mrav;awGuvJ tdrfudk

pmvmar;Muw,fMum;yg&JU...'gaMumihf arcsKdu wpfckxyf

jznfhpGufumajymcsifw,f... 'gubmvJqkdawmh ]]tMuifem}} ukd

EG,fNyD; ]]tcspfem}} r&ygapeJYvdkY}}...

]]tkd...arcsKd&,f...rajymaumif;bl;av...}} [k

olYbkruswus ceJYwJhwJhpum;qkdcJhrItm; uRefawmf þrQom

ajymrdcJhonf/ ol\twGif;pdwfudkvnf; vSpf[ovkdjzpfvmcJh

&onfudk uRefawmfowdxm;jrifvmrdcJh&avonf/

olYpum;u rukefao;? qufvmcJhjyefao;onf/

]]tvGrf;emuvJ &Sdao;w,fxifaygh...a'gufwm

rav;qkdvm;...&efukefupmwpfapmifvJ a&mufvmcJhw,f

qkdyJ tdrfvdyfpmeJY a&mufvmwmwJh...}}

]]tif;...tJ'grS 'ku©rS wu,fh'ku©jzpfNyD/ i&JawG

awmhBuD;ukefawmhrSmyJ...usm;awGvJ udkufcHae&OD;r,f

a':arcsKd&JU...rQpfcsKd;rdI&Sm roGm;aveJYOD;aemf...}}

onfodkYES,f cyfjrefjrefcyfqwfqwfuav; uRefawmf

ajymjzpfcJhonf/

]]rodvkdYyg q&mBuD;&,f...'Du wynhfrarcsKdu

tvkdufrodovdkjzpf&w,fxifygh? q&mrBudKuf&if arcsKd rçp

awmhygbl;av...}}

]]tif;...ajymjyw,f/ tjrifrSm; txifrSm;olBuD;a&U

...odvm;? aocsmem;axmif? tMuifemqkdwJ hpum;eJ Y

pyfvsOf;vm&if odxm;apcsifoltwGuf odxm;oifhNyDqkdwJh

tcsdefusawmh odap&r,fhpum;wpfcGef;udk uRefawmftMuifem

tjynfheJYajymjyEkdifbdkY ajymjzpfbkdY&Sdygw,fav/ ckawmh ckcsdef

xdawmh uRefawmhf&ifxJrSm apmihfpnf;ae&wJhtodpdwfeJY

udef;atmifumae&ao;wmrsKd;eJY odrf;qnf;xm;ae&qJygyJ...}}

tMuifemudk zGifhtrdawmhrS trkef;emwkdY toJ (onf;)

emwkdYqkdwmrsKd;eJY BuHKqHkvmzG,f&mtjzpfrsKd;udk uRefawmfcHpm;

Ekdifr,frxifvkdYyg/

i,fpOfcav;b0wkef;u udk,fESpfoufoabmuswJh

,rif;½kyfav;wpfckudk olrsm;awG0,f,loGm;rSmpdk;vkdY ]]0,fay;

jrefjref0,fay;}} qkdwm twif;ylqm idkjy&wmrsKd;awmifjzpfcJh

138

139

Page 74: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-73

&&JU? ckawmhvJ pOf;pm;csifhcsdefwwfwJh t&G,feJYtodu tirf;

r&oabmeJYjzpfap? tcGifhomvkdYjzpfap tvQiftjrefodrf;ydkuf

&,lvkdpdwfeJY rawmif;qkdr,ljzpf&wJh pdwfrsKd;jzpfaerd&w,f/

cav;b0uawmh ,rif;½kyfuav;&vmvkdY aysmf&TifpGmjzpf&

qJrSm ,rif;½kyfuav;rSm tjzpftemtqmawGUw,fqkdNyD;

qkdif&SifudktopfwpfckeJY vJvS,fay;ygvdkYajymvdkY...qdkif&Sif

uvJ cav;rdkYvdkYqkdNyD; cGifhvTwfumtopfwpfck jyefay;vkdY&yg&JU

...jyefay;wwfMuyg&JU.../

'Dtouft&G,frSmawmh upm;p&mt½kyfr[kwfwJh

Muifemol,rif;½kyfudkjzifh tcsdefwkdav;wpfcktwGif;oabmrsKd;

eJYomjzpfaeao;avwmuwpfaMumif;? cav;wGvdk tvk

t,ufoabmrsKd;eJYawmhvJ &,lvkdpdwfrjzpfvkdwmuwpf

aMumif;aMumifh udk,fhukd,fudkEIwfukdapmihfpnf; pdwfudkapmifh

pnf; cE¨mudk,fudkapmifhpnf;vkdY aeaejzpf&wmyg/

rrkef;ayr,fh emoGm;cJhMu&r,fhtjzpfrsKd; b0rsKd;udkvJ

rjzpfapcsifbl;/ rjrif&wJhBudK;wpfBudK;[m bmyJjzpfjzpf

qufwHk;ygwJhBudK;rsKd;ukdvJ rvkdvm;bl;/ rjzpfapcsifbl;qkdyg

awmh.../

at;av...ukd,feJYteD;qHk;vlurS ukd,fhudkem;vnfrI

r&SdcJh&if? udk,fhudkraumif;jrifoabmeJY b,folawGu bmawG

b,favmufajymvkdufMurvJqkdwm awG;rd&if; pdwfylyefrd&

ao;yg&JU...&Sdygapav...vlwpfOD;&JU*kPfodu©mqkdwm

vQKdU0SufESvHk;om;vdkY ajym&avrvm;...NyD;awmh ESvHk;om;eJY

pyfvsOf;vm&if tMuifemcGeftm;qkdwm vlom;wkdif;&JU arG;&m

ygpGrf;tifwpfrsKd;yg...MuifemvdkwJh pdwfuwm;rEkdifqD;r&

ESpfOD;ESpfzuf wlnDrQwJh pyfwludk,fwl vufwGJ&ifqkdifEkdifr,fhol

jzpfzkd Y[mta&;BuD;vSygw,f/ tod&cufwJh ESvHk;om;[m

tifrwefwefbdk;xm;wwfzkdYvkdyg&JU arcsKd&,f.../

]]tkd...OD;&J&,f..aqm&DD;aemf q&m? arcsKdUudkrsm;pGm

cGifhvTwfyg? qE´aZmwpfckeJY ajymcJhrd&jcif;u tjypfjzpfoGm;&

NyDrdkY pdwfraumif;awmifjzpfvmrd&ygw,fq&m...q&majym

aecJ hwJ hpum;awGu wu,fhb0pum;awGqkdwmod&NyD;

wu,fhukdq&mhudk av;pm;vmrd&wmtrSefygyJ/ ajymcJhrdwJh

pum;awGtwGuf uefawmhaemfq&m...}}

arcsKdvuftkyfcsD[efjyKvsuf uRefawmfhudkMunhfum

awmif;yef&Smygonf/

]]MunfjzLwJhtodeJY arcsKdUudkuRefawmf tjypfrwif&uf

ygbl;av? wu,fawmh arcsKdqdkwm ta&mifvif;vufawmuf

yavh&SdwJh ywåjrm;wpfvHk;udk ydkrkdwefzdk;jrifhvmap&atmif

tpOftNrJta&mifwifay;aeol uRefawmfh&mxl;*kPfodef*kPf

&Sdefjrifhrm;vmap&atmif BuHaqmifBudK;yrf;aewJh tusKd;

aqmifay;aeolayyJav...wm0efawGMum;u arcsKd&JUrem;

raeapwemawGeJY *kPfydkrkdwufap&atmif *kPf&Sdefukdjr§ifhay;

aewJhtwGufvJ arcsKdUudkuRefawmf *kPf,laevQufygqkdwmudk

,HkygarcsKd&,f...}}

onfodkYES,f uRefawmfarcsKdUtm; wHkYjyefrd&yg\/

140 141

Page 75: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-74

]aMomf...q&m&,f... cdkifcHhwJh tkwfjrpfudk csNyD;rS

wpfqifhNyD;wpfqifh? wpfxyfNyD;wpfxyf jrifhoxufjrifhatmif

jrifhaeatmif wnfaqmuf&r,fav... 'grS wdk;wufatmif

jrifwJh vlaumif;vlawmfwpfa,muf odkYr[kwf NrdKUe,fwpfe,f

EdkifiHawmfwpfcktjzpf ydkrdkwifhw,f *kPfjrifhvmrSmbJ r[kwf

bl;vm;...vdkY...}

azmfjyyg arhcsKd\ wefbdk;&SdvSaompum;wdk pum;rsm;

udk Mum;&aom uRefawmf...

]][kwf...[kwf...a':arMunfvGifcsKd}}[k ajymrd

avonfudk oljrifcJhonf/ rsufarSmifMuKwfvmvsufESifh oljyef

ajymvdkufyHku...

]][if;...aemf...q&m tajymaumif;BuD; *kPfBuD;

olBuD;&JU...}}[lownf;/

jrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qDjrefrmhordkif;pmrsufESmay:u ]]qifpG,f&GmvlowfuGif;}}qD

]]'d k YrsK d;qufoufwrf;rSmawmh vmprf;a[h xyfrH

aomif;usef; rvGwfwrf; azmfxkwfvdkY wjyKwfaqmfr,f...}}

rsufESmaMum vnfyif;aMumBuD;awG axmifvsuf

rausreyf tm;rmefcJ aowGif;xJrS vGwfajrmufcJhol tb

OD;atmifcdkifu jrefrmhordkif;wGif emrnfqdk;ESifh pwif&atmif

½kdif;pdkif;,kwfrmcJhMuonfh aomif;usef;olawGtaMumif;udk ajym

jyvmcJhonf/

jrefrmEdkifiH uGefjrLepfygwD pwifvmcJhjcif;rsm;ESifh wpf

qpfcsKd; tajymif;tvJtjzpf ajray:ygwDtjzpf &yfwnfcGifh

r&aomtcg ajratmufawmcdkygwDtjzpf vufeufpGJudkifum

aomif;usef;vmcJhMuonfh uGefjrLepfESifh aomif;usef;olordkif;

um; Mumavav qdk;avavjzpfvmcJh&avonf/ awmifukef;

awmifwef; awmifpOftxyfxyfrsm;wGif vQKdajrmifpdrfhprf;rsm;

aygrsm;um obm0opfyif opfawmBuD;rsm; xlxyfzHk;vTrf;

vsuf&Sd&m yHkawmifyHknm&yf0ef;a'oBuD;um; emrnfausmfa'o

BuD;wpfckyif jzpfonf/ awmifwef;BuD;awGujrifh awmBuD;jruf

rnf; awm&dyfawmif&dyfuBuD;onfhtjyif qufoG,foGm;vm

a&;u tvGefcufcJcJh&onf/ ajrjyefYa'owdkYESifh taepdrf;ovdk

jzpfcJh&wm zGHUNzdK;rIenf;cJh&aom a'owpfckjzpfcJh&onf/ ajr

jyefYu nDaemifom;csif;wdkYvnf; ta&muftayguf enf;cJh&

onf/ a&mifpHkaomif;usef;olykefwdkYonf yHkawmifyHknma'o

BuD;rsm; cdkatmif;BuD;pdk;rif;rlí tvGefaumif;onfh e,fajr

BuD;tjzpf tm;xm;um aexdkifvmcJhMuonf/

1948 ckESpf? ESpfOD;ydkif;rSpwifí awmwGif;oHk;ygwDwdkY

yHkawmifyHknmwnf&Sd&m&yf0ef; a,me,fajra'oudk a&muf&Sd

cJhMuonf/ tEkESihftMurf;yHkpHtrsKd;rsKd;jzihf pnf;½Hk;rIatmufwGif

tvHeDuGefjrLepfygwDonf bD;vif;NrdKUe,ftwGif; tiftm;t

aumif;qHk;taetxm;okdY a&muf&SdcJhavonf/

1949 ckESpf? atmufwkdbmvwGif xD;vif;NrdKUtm;

tvHeDwkdYu pD;eif;wkdufckdufodrf;ydkufEkdifcJhNyD; wpfvcefYpdk;rkd;cJh

onftxdjzpfcJh&onf/ (1954-55) ckESpfceYfwGif tvHeDwkdY

tiftm;taumif;qHk;tajctaeodkY a&muf&SdcJhonf/

142 143

Page 76: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-75

(1956) ckESpfwGif wyfrawmfonf a,me,fajrrsm;

twGif;&Sd aomif;usef;olwkdYtm; ]]atmifrmC}} ppfqifa&;

xkd;ppfjzifhpwifacsrIef;wkdufckdufonf/ MunfndKESpfvkdír[kwf

bJ taMumufw&m;jzifhay;cJh? auR;cJh? aeaecJhMu&aom? eD;&m

"g;udkaMumuf&GHUum aexkdifcJhMu&aom a,me,fajr&Gmtrsm;

u &Gmol&Gmom;wkdYonf wyfrawmfESifh vufwGJnDwlyg0ifulnD

um tvHeDwkdYtm;wkdufckdufvmEkdifcJhMuawmhonf/ wyfrawmf

aMumifh tm;rmefwkdYEdk;Mum;vmcJhMu&awmhonf/

taMumif;r&Sd tjypf&Sm vnfpif;um"g;jzifh tckwf

cH&? BudK;ESifhwkyfum rwfwyfa&m? ikwfwkwfyg paw;cHMu&

aom &Gmol&Gmom;wkdYb0u rQpfcsKd;? rdI&Sm? xif;ckwf0g;ckwfESifh

v,f,mpdkufysKd;a&;tvkyfudkyif aumif;aumif;rvkyf&JcJhMu/

wxdwfxdwfwvefYvefY usD;vefYpmpm;b0rsm;jzifh aeYnrsm;

pGm vrsm;pGm ESpfrsm;pGmudk ukefvGefum vlYb0wefbkd;r&Sd/

tvHeDwkdY ESdyfpufonhf'PftrsKd;rsKd;cHaeMu&onhfb0u tqdk;

&Gm;qHk; tajctaeodkY a&muf&SdvmaeMu&onfvnf; jzpfae&

awmhonf/

wpfaeY...xkdwpfaeYum; (1960 ckESpf? {NyDv (27)

&ufaeY/ jrefrmouú&mZf (1322) ck? uqkefvqef; (3) &uf)

Ak'¨[l;aeYjzpfonf/

wyfrawmf (109) 0,f&if; ,leDazmif;0wf ta,mif

aqmiftvHeDwkdYu qifpG,f&GmxJ0ifcJhNyD/ wyfrawmfqkduf*kdPf

zrf;NyD; &Gmudkvnf; olwkdYu0dkif;xm;cJhMuNyD/

]]awmwGif;rSm tvHeDqefawGawGUxm;w,f/ xefawG

udkzrf;,lEkdifMubkdY &Gmom;awGxrf;ydk;eJY BudK;,laqmifvkdYvmcJh

Mu...}}

[lí t&dyfaoaoyHkpHcsKd;cJhMu\/ &Gm\awmifbuf

rlvwef;ausmif;odkY tjrefvma&mufpka0;Mu&ef EdI;aqmfcJh

atmfcJhMu\/ xGufvmol &Gmom;wkdYtm;vnf; apmifhMunhf

apmifhMuyfum &Gm\tjyifbuf xGufckdif;apcJh\/

rkd;vif;vkeD; t½kPfwufcsdefcefYwGif AdkvfcsKyfvkyfolu-

]]rif;wkdY&Gmu vlpk&wmMumvScsnfvm;/ rif;wkdYawGu

tvHeDac:rS jrefjrefvmMu? tvHeDawmif;rS jrefjrefay;Mu

w,f/ 'dkYwyfrawmfudkawmh rif;wkdYwpfawGu *½krpkdufbl;/

'dkYu tvHeDawGvdk &uf&ufpufpufrowfayrJh rif;wkdYudkrSwfrd

om;rd&Sd&avatmifawmh 'Pfay;jyr,f/ &JabmfwkdY olwkdYygvm

MuwJh BudK;eJYolwkdYawGudkwkyfMuprf;...}}

[k a'gESifh armESifh trdefYay;cJh\/ wpfcPtwGif;rSm

yifvQif &Gmom;wdkYrSm vufeufjyefBudK;wkyfcHMu&avawmh\/

av;ig;a,mufwpfwGJjzpfap? ESpfa,mufwGJ oHk;a,mufwGJjzpf

ap? ausmcsif;uyftaetxm;jzifh BudK;wkyfcsnfaESmifjcif;udk

cHMu&av\/ vlpkvla0;jzpfaeaom &Gmom;wkdYtm;BudK;jzifh

csnfaESmifumxm;½HkiESifh rNyD;ao;? csnfaESmifwkyfaESmifjcif;

cHaeMu&onfh twGJrsm;tm; wef;pDwkdifapcJhao;\/ NyD;awmhrS

olwdkYZmwd½kyfudk jyvmavhawmh\/ olwkdYonf tvHeDjzpf

144

145

Page 77: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-76

aMumif;? vufpm;acsjcif;jzpfaMumif; em;rcHomatmifqJqkd

Budrf;armif;&if; aoewfwkdYjzifh '&pyfypfcwfawmh\/ xkdifae

&mwGifyifaoMu&awmh\/ raor&Sif &Sdaeao;olrsm;ukd vSH

pGyfrsm;jzifh xkd;ckwfowfjzwfcJhMuacs\/ vlowfuGif;&SdajrwkdY

um; aoG;rsm;wkdYjzifh csif;csif;eDumoGm;cJh&acsNyDwnf;/ aMomf

...,kwfrm&ufpufvGef;vSaypG/

tvHeDa,musfm;? tvHeD&JarrwkdY tiftm; (100)

ausmfcefY&Sdonf[kqkd\/ olwkdYawGum; qifpG,f&Gm&Sd t&G,f

a&mufNyD;a,musfm;wkdYtm; &ufpuf,kwfrmpGm owfjzwfcJh½Hk

ESifh tm;r& rauseyfEkdifao;cJh/ wpf&GmvHk;udkvnf; rD;½dIUxm;

ypfcJhMuao;av&m tdrfwpfvHk;ESifh bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;

om usef&pfcJh&onfum; tjzpfqkd;vSaypG/

xdkpOfu qifpG,f&GmwGif pkpkaygif; tdrfajc (71) tdrf?

rlvwef;ausmif; (1) ausmif;ESifh bkef;awmfBuD;ausmif; (1)

ausmif;&Sd\/ &Sd&SdorQt&G,fa&mufNyD; a,musfm;OD;a&teuf

c&D;vGefaecJhol oHk;av;OD;omtowfrcH&bJ touf&Sif

usef&pf&\/ &GmwGifrdef;rESifh cav;rsm;omusefcJh&onfh tjzpf

qkd;ygay/ xkdpOfu jrefrmhorkdif;wGif þtjzpfrsKd;udk rMum;zl;

cJhMuay/

t&G,fa&mufNyD;a,musfm;OD;a& (74) OD;wkd Ytm;

wpf&ufwnf;? wpfaeYwnf;? wpfae&mwnf;? wpfcsdefwnf;rSm

pkNyHKumtowfcHMu&? t&Sifvwfvwf "g;ESifhtckwfcHMu&?

aoewfESifh ypfowfcHMu&aom tjzpftysufBuD;um; qkd;&Gm;

,kwfrmurf;ukefatmif &ufpufrkdufrJvGef;vSaypGwum;/

&Gmol&Gmom;wkdYum; O'gef;rausEkdif/

]]tJ'Djzpf&yfqkd;BuD;uawmh urÇmwnfoa&GU arh

aysmufvkdY&Edkifawmhr,f rxifygbl;q&mwkdY&,f...}}

[laom tvHeDwkdYowfjzwfcJhpOfu toufraobJ

usef&pfcJhavol tbOD;atmifckdifESifh tbOD;barmifwkdY\

NydKifwlpum;oHwkdYu uRefawmfhem;xJ0,foH&nfylodkYES,f yl

avmifvGef;vS&onf[kom qkdcsifygawmhonf/

,rf;aiGUawG rD;ckd;awGu jrLcdk;awmifckd;wkdYESifh a&m,Suf

zHk;tkyfchJ&um xdkonhfaeYu ta&SUrkd;ukyfpuf0dkif;rS xGufay:

vmcJhavaom a&mifjcnfwpfaxmif tvif;aqmifonfh

aerif;BuD;onfyif onfjzpftifudk r½I&ufEkdifcJhNyDxifh/ qif

pG,f&Gm vlowfyGJtcsdefum; eHeuft½kPfwufcsdef/ xdkaeYum;

qifpG,f&Gmav;tzdkY eHeufcsdefwGifyifae0ifcJh&awmhavaom

aeYjzpfcJh&acsawmhonf/

]]aomif;usefolawG owfcJhaví

aoyef;awGyGifh aomuqifcJh

oGm;ESifha&mhav trQa0Mu

aovludkppf a,musfm;jzpf\

ckepfq,fhav; renf;ao;awmh

awG;wkdif;raMu ajzwkdif;tHBudwf

twdwfZmwfem [dkwpfcgu

146147

Page 78: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-77

wkdY&Gmtjzpf qkd;vGefvGef;/

qifpG,farmfuGef; vGrf;apnTef;...}}

qkdwJh uAsmydk'fwpfck[m arcsKdUb0xJrSm b,fvkdrS

azsmufvdkYr&EdkifwJhtjypfudk cHpm;&w,fq&m/ uAsmq&mu

atmifqef;odef; (yckuúL) av? q&modw,fr[kwfvm;? yck

uúLZmwdjzpfwJh atmifqef;odef;[m xD;vif;NrdKUe,fu ]]'dkYjym;

&Gm}} BuD;rSm aus;&GmaumifpDpma&;0efxrf;tjzpfeJY xrf;aqmif

tJonhf&GmolvHkrysKdav;eJY tdrfaxmifjyKolaygh/ arcsKdeJYuvJ

t&rf;cifygw,f/ tJ'g uAsmtydk'f (37) ydk'fyg ]]eHeufcsdefwGif

ae0ifonf}}...qkdwJh qifpG,f&GmtaMumif;udk zGJUpyfxm;wJh

uAsm&SnfBuD;xJu wpfykd'fygyJq&m&,f...}}

qifpG,f&Gm tjzpfqdk;BuD;udkum; wpf&GmvHk;od? xD;vif;

NrdKUe,fwpfe,fvHk;od? wdkif;jynfod EdkifiHodjzpfcJh&onf/ jrefrmh

ordkif;pmrsufESmay:0,f jrefrmwnfoa&GU urÇmwnfoa&GU

xifusef&pf&NyD/ 0rf;enf;rsuf&nfus&rIu rarhawmhEdkif/

uRefawmf pdwfraumif;jzpfcJh&? vHk;0pdwfrcsrf;ajrUjzpf

cJh&pGmESifhyif tb OD;atmifcdkif? tb OD;barmifESifh tb

OD;rif;axG;? aus;&Gmpma&; OD;cifarmif0if;wdkYu arcsKdESifh

uRefawmfhtm; ac:aqmifum aus;&GmtESHY vdkufvHjyoay;cJh

Muygonf/

vHk;ywfav;ayausmf&Sd uRef;wdkifaygif; 100 ESifh

aqmufvkyfxm;onfh bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;odkYvnf; a&muf

cJh& Munfh½IcJh&onf/ wdkifwpfvHk;vQif tjrifhay 50 ausmf

tenf;qHk;&Sdonf[k qdkonf/ xdkrQavmufBuD;aom &Snfaom

ausmif;wdkifBuD;rsm;wdkYESifh bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;um; 1940

ckESpf0ef;usifu aqmufvkyfxm;cJhjcif;jzpfonf[k od&onf/

xdktcsdefu qifpG,f&Gmav;wGif tdrfajc 50 ausmfcefYom&Sd

ao;aMumif;ESifh qifpG,f&Gmol&Gmom;wdkY\ nDnGwfrI BudK;yrf;rI

wuf<urI pnf;½kH;MurIwdk Yudk bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;u

oufaoxlaeayawmhonf/

ae&mtESHY vdkufvHjyo&if;u pma&; OD;cifarmif0if;

u ajymcJhonf/ ,ckawmh qifpG,f&Gmav;onf tdrfaxmifpk

150 ausmfESifh vlOD;a& 1000 eD;yg;&SdaMumif; (R.H.C)

usef;rma&;aq;cef;ESifh q&mrvnf;&SdcJhNyD/ wGJzuftxufwef;

ausmif;BuD;yif &SdaecJhNyD/ wuúodkvf0ifwef;atmifí bGJU&NyD;

ol vli,fwdkYvnf; wpxufwp rsm;jym;wdk;yGm;vmaecJhNyD/

wdrfBuD;wdrfaumif;awGjzifh aus;&Gmav;udk xlaxmifum pnf

pnfum;um; jzpfaeygNyD/ qifpG,f&Gm wGJzuftxufwef;

ausmif;wGifyif qifpG,f&GmZmwdausmif;q&m? q&mrwdkY&Sdae

cJhMuNyD[kvnf; qdkcJhavonf/

aomif;usef;ol tvHeDwdkYaMumifh towfcH&ol 74

OD;\ trnfpm&if; twdtusudk ausmufpma&;xdk; urÁnf;

wifxm;onfh ausmufpmwdkifudkvnf; jrifcJh&onf/ tvm;wl

udk ausmufpmwdkifwpfck xD;vif;NrdKU &mZrked (rif;bk&m;BuD;)

bk&m;teD; pmMunfhwdkuf taqmuftOD;\ ta&SUbufwGif

148 149

Page 79: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-78

vnf; pdkufxlxm;onfudk uRefawmfjrifawGUod&Sdxm;NyD;jzpf

onfudk jrifa,mifowd&vdkufrd&ao;awmhonf/

qifpG,f&Gmuav;um; xD;vif;NrdKUe,ftwGif; xD;vif;

NrdKU\ ta&SUajrmuf,Gef;,Gef; awmvrf;c&D;tm;jzifh 12 rdkif

cefYtuGmwGif wnf&Sdaeyg\/ rsufarSmufumv uRefawmfwdkY

a&mufcJhpOfrSmyifvQif om,mpdkjynfat;csrf;wnfNidrfvsuf

pnfyifzGHUNzdK;wdk;wufvmaecJhygNyD? nDnGwfrIuvnf; tm;&p&m

aumif;vSonfh &Gmuav;ygay/

ordkif;pmrsufESmay:u þqifpG,f&Gmuav;taMumif;

pHkpHkvifvifESifh uRefawmhftm; odapcsifvSaom olum; arcsKd

yifjzpfonf/ ygwDaumifpD\ wm0efay;rIt& tzGJUrsm;zGJUap

um awmifolv,form;wdkYtm; pdkufysKd;p&dwfacs;aiGxkwfacs;

ay;&ef wm0efjzifh aus;&Gmtkyfpkwpfpkudk uRefawmfwm0ef,l

cJh&onf/ uRefawmfu tzGJUacgif;aqmifjzpfonf/ pdkufysKd;a&;

bPf0efxrf;wpfOD;? v,fpdkuf&Sif;0efxrf;wpfOD; (aus;vuf

refae*sm)? ajrwdkif;pma&;wpfOD;? jynfolY&JwyfzGJUrS vHkNcHKa&;

0efxrf; (2) OD; pkpkaygif; (6) OD; jzpfonf/ wm0efusaus;&Gm

tkyfpkBuD;&Sd aus;&Gmwpf&Gmcsif;pDodkY wpf&Gm0ifwpf&Gm xGufoGm;

a&mufMu&onf/ aus;&GmwdkY&Sd Ouú|? tzGJU0if aus;&Gmpma&;

wdkYESifh pDpOfxm;NyD; pm&if;rsm;t& awmifolv,form;wpfOD;

csif;pDudk pdkufysKd;p&dwfaiGaMu;xkwfay;jcif;yif jzpfonf/

aus;&Gmrsm;odkY uRefawmfwdkYtzGJU a&muf&Sd&rnfh aeY&uf

c&D;pOfZ,m;tm; arcsKdUudk ay;xm;onf/ ta&;ay:udpö&yf

rsm; ay:aygufvmyguvnf; tqifajyap&ef xdkuJhodkYyif

ay;xm;aeusjzpfonf/ pae? we*FaEG½kH;ydwf&ufESifh qifpG,f

&GmwGif a&muf&Sdaernfh uRefawmhftwGuf qifpG,f&GmvlowfyGJ

udpöudk txl;odapcsifívnf; arcsKdonf olYtpDtpOfESifhol

tqifajypGm a&muf&SdvmcJhjcif;vnf; jzpfygonf/ wpfaMumif;

vnf; arcsKdESifhtwlwuG vdkufygvmcJhMuaom olESpfOD;rSm

vnf; tdrfeD;csif;aqGrsKd;rsm;vnf;jzpfum ausmif;q&mrav;

ESpfOD;[k od&onf/ *efYa*gNrdKUrS acwåvma&mufcJhaom olwdkY

aqGrsKd;wpfOD;ydkif *spfum;av;udk iSm;&rf;um emrnfausmf

]rdk;aumif;&Gm vQm&Snfq&mawmf (vQmvu©Pm&Sif) BuD;xH

vma&mufzl;ajr§mf&if; qifpG,f&GmodkYvnf; a&mufvmcJhMujcif;

jzpfonf/ *spfum;udk aq;rif;awm&GmBuD;ü xm;&pfcJhum olwdkY

onf qifpG,f&Gmudkrl ajcvsifukef;aMumif;c&D;ESifcJhMujcif;

vnf; jzpfonf/ tm;vHk;u qifpG,f&Gm&Sd aqGrsKd;rsm;ESifhvnf;

awGUMu&efvnf; yg0ifonf/ þwGif arcsKdonf txl;u@

tjzpfESifh Zmwfvrf;tpu ]]om;onfrdcif}}ESifh uRefawmfhtm;

awGUqHkay;jcif;vnf; yg0ifcJhonf/

]]om;onfrdcifum; rlvwef;q&mrjzpf\/ arcsKdwdkY

tm;vHk;ESifhvnf; cifrif\/ q&mrav;onf uRefawmfhudk awGU

qHk&ef xD;vif;NrdKUodkY wpfBudrfvma&mufcJhao;aomfvnf;

uRefawmfu c&D;oGm;aeojzifh rawGUEdkifcJh&yHkudk ajymcJhao;\/

olrtdrfodkY tm;vHk;udktvnfac:cJhojzifh a&mufcJhMu&ao;\/

uRefawmfhtm;vnf; a,mvHkcsnfwpfxnfudk trSwfw&vuf

150 151

Page 80: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-79

aqmiftjzpf ay;tyfcJhav\/ xifrSwfrxm;cJhaom apwem

onf ,cktcg0,f t&mxifcJh&avNyD[k 0rf;omrd&aom

tjzpfwdkYudk uRefawmfjyefajymif;um ajymrdcJh&ao;avonf/

arcsKdwdkYu qifpG,f&Gm vlBuD;rdbaqGrsKd;rsm;a&m om;

onfrdcif q&mrav;ESifhyg uRefawmfhtm; awGUqHkapum NyD;

jynfhpHkNyD;aemuf qifpG,f&GmrS jyefvnfxGufcGmoGm;cJhMuav

onf/

aMomf... bmaMumifhrsm; uRefawmfhtwGuf onf

avmufxdatmif yg&rDjznfhay;&if; &yfusKd;? &GmusKd;? trsm;

tusKd;? NrdKUe,ftusKd;wdkYtwGuf tzufzufrSm pdwfa&mudk,fyg

ESpfjr§yfum xrf;aqmifBudK;yrf;aeygvdrfh? apwemrsm;pGmESifh

apmifha&Smufapmifhxdef;ay;ygvdrfh/

wu,fwrf;tm;jzifh xD;vif;NrdKUESifh NrdKUe,fwpfckvHk;

ESifhpyfvsOf;NyD; *kPf,lzG,f&mudk *kPf,lcsD;usL;csD;jr§ifhwwfapzdkY

½Iwfcsoifhonfh taMumif;udpöjzpf&yf[lorQwdkYtm;vnf; em;

vnfumvQif tem*wfumvwpfavQmuf a&Smif&Sm;wwfEdkif

MuapzdkY tqdk;tjriftaMumif;w&m;rsm;tm; qifjcifrd&vsuf

rusL;vGefrdMuapzdkY? ZmwdaoG;Zmwdrmeftjynfht0ESifh NrdKUe,f

wpfpkvHk;udk ydkrdkzGHUNzdK;wdk;wufapvdkonfh trsKd;om;a&; trsKd;om;

aoG; cspfMunfpnf;vHk;a&; tm;rmefaoG;wdkYu arcsKdUcE¨mudk,f

xJ0,f ae&mtESHY pD;qif;aejcif; jzpf&ygonf[kvnf; arcsKd

onf uRefawmfhtm; tBudrfBudrfajymcJhzl;onfudk axmufcsifh

rd&jcif;tm;jzifh arcsKdUudk uRefawmf aumufcsufcs&rnfqdkvQif

awmh...

aMomf... av;pm;NyD;&if; av;pm;vmrd&if; av;pm;

vdkYvmaerd&jyefygNyDaum arcsKd&,f...

a&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,fa&S;a[mif;ordkif;0if a&TuGeftkyfapwDawmfjrwfxHyg;0,f

]]b0qdkwm om,majzmifhjzL;avhr&Sd}} qdkonfhpum;

udk uRefawmfMum;zl;NyD; jzpfygonf/ vlom;wdkYb0 vlwpfOD;?

vlESpfOD;? rdom;pkwpfpkponfwdkY\ pm;0wfaerItpkpkaom b0

oHo&mc&D;vrf;onf tNrJxm0pOf om,mat;csrf;pGm

avQmufvSrf;Mu&onfr[kwfyg/ b0\cvkwfuefoif;

ql;an§mif;ESifh taxGaxGtxpftaighwkdYudk wpfcsdefr[kwf

wpfcsdefcsdefwGif BuHK&qHk&awGUBuHKwwfMu&ygonf/ yef;arGU,m

r[kwfaom ca&mifvrf;udkvnf; avQmufvSrf;wwfMu&yg

onf/

arcsKdESifh uRefawmfonf wpfOD;udkwpfOD; em;vnfrI?

Muifemw&m;rsm; jzi f hom wpfa,mufE Si f hwpfa,muf

taxmuftulay;vsuf az;rpGmaevmcJhMuygonf/ ywf0ef;

usiftjriftm;jzifhrl ]]&nfpm;awGjzpfaeMuNyD}} [k ,lqaeMu

onfudk arcsKda&m uRefawmfyg &dyfpm;odxm;rdMuonfvnf;

jzpfygonf/ ]]ESpfOD;pvHk;[m t&m&SdawGvJjzpfMuavawmh

awmfvJawmfMuygw,f/ aewwfxkdifwwf oGm;wwfvmwwf

&SdMuygw,f/ tm;vHk;uvJ oabmus oabmwlaeMuwm...

aeeJYv a&TeJYjrygyJ}} [kvnf; uRefawmfwkdYESpfOD;om;\ a&SUwGif

a&m aemufuG,fwGifyg ajymqkdaeMuonfudk udk,fwdkifMum;&

152 153

Page 81: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-80

BuHK&vnf;jzpfMu&ygonf/ wpfcsKdUu ar;vnf; ar;jref;vm

onfrsm;udkvnf; arcsKdBuHKawGU&rnfrSm trSefyif&Sdaeygvdrfh

rnf/ uRefawmfonfvnf; BuHKawGUumvmae&ygonf/

odkYpOfvsuf uRefawmfwkdYESpfOD;om;rSmrl wpfOD;udkwpfOD;

cspfpum;udkrajymjzpfMuao;cJh/ &nf;pm;vnf;rjzpfMuao;cJh/

,if;udk rsm;aomtm;jzifh wkdYu,HkMuvdrfhrnfrxifacs/ arcsKd

onfvnf;aumif;? uRefawmfonfvnf;aumif; tppt&m&m

udk xdef;umodrf;umomvQif aeaeMuygonf/ a&S;uvlBuD;

rdbwkdYajymzl;aom ]]oHk;ESpfoHk;rkd;}} qkdonfh pum;vnf;t&Sdom;

[kyif ajym&rvdkjzpfygonf/ &Hzef&Hcgajymvnf; ajymMu&yg

onf/

uRefawmfhpdwfqE´ESifh oabmt&qkd&ygvQif arwåm

[lonf tpdkiftcJ? t&nftckd;taiGUponhf ½kyf0w¬Kj'yfrIefwkdY

taeuJhodkY MunfhEdkif? jrifEdkif? odEkdifaom t&mr[kwfay/

&ifwGif;qE´\ aphapmfrIaMumifh pdwftm½HkrSapvTwf ydkYvTwf

vkdufaom pdwf\vdIif;rsm;yifjzpfonf[k qkdcsifygonf/

wpfenf;vnf; avmuüapwemonf uHw&m;jzpfay&m

apwemrSefolrsm;\ ESvHk;om;a&;&m tm;xkwfrIonf tNrJ

wapt&mxifavh&Sdygonf/ tvkyfwm0eftay: apwem

xm;ouJhodkY arcsKdUtay:udkvnf; uRefawmfapwemxm;yg

onf/ uRefawmhfapwemxm;rIum;vnf; arcsKduwefbkd;xm;

onfudk uRefawmfodae&ovkd arcsKdonfvnf; wkefYjyef

em;vnfxm;onf[k uRefawmf,lq,HkMunfcsifygonf/

tcspfOD;ESifh tcspfqHk;[laom &ifckefoHwkdYonf &ifcGif

wpfcküqHkrSwftjzpf aysmf0ifpD;arsmcGifh&MuonfqkdygvQif

MumavwaoG; rcH0HhMuonfrSm "r®wmvnf;jzpfonfrkdY xkd

&ifckefoHwkdYtm; Mum;Edkif&rnhfwcsdefonf ra0;vSawmh[lí

vnf; (0g) wpfaeYrSmawmh rvTJraoGBuHKvm&awmhrnf[lí

vnf; arcsKdESifh uRefawmfxifxm;Muygonf/

]]qkdygawmhav...onfodkYaom pdwfrsKd;awGudk,fpD

udk,fpDrSm&SdMuvsufvnf; jzpf? a[mha[mh&rf;&rf;r[kwf/

taysmfBuHpdwfxm;ESihf aemifcgvmaemifaps; wtm;yl;uyf

ZGwftwif;t&,l ydkif;vHk;vkdoabmr&SdMuvdrfhbl;...}} [k

,HkMunf,lqxm;MuonhftwGufaMumifhvnf; a&TuGeftkyf

bk&m;yG JawmfBuD;\ waygif;vjynhfaeYn0,f arcsK dESif h

uRefawmfESp fO D;om; bk&m;zl;a&mufjzpfcJ h Muavonf/

rdef;uav;&Sif\ rdbrsm;uvnf; cGifhay;cJhygonf/

a&S;a[mif;ork dif;0if a&TuGeftkyfbk&m;BuD;um;

NrdKUe,fvHk;qkdif&m bk&m;BuD;vnf;jzpfygonf/ ,ckESpfwGif oHk;csD

yGJygonf/ oHk;csDyGJqkdonfrSm waygif;vqef; (14) &ufaeY

nwGifZmwfyGJujyNyD; vjynhf (15) &ufaeYv,fwGif tNidrfhu

jyay;&um nwGifZmwfyGJBuD;ujy toHk;awmfcH&jcif;udk qkdvkd

ygonf/ wpfe,fvHk;uvnf; bk&m;zl;vmMuavh&Sdojzifh ESpfpOf

vkdvkdyif xkd&ufwkdYwGif pnfpnfum;um;vnf;&SdvSygonf/

yGJawmf&Sd&m bk&m;BuD;ukef;ajruvnf; us,f0ef;vSygonf/

&Gmrsm;rSvmMuaomolwkdY\ EGm;vSnf;tpktzGJUrsm;uvnf; olY

154

155

Page 82: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-81

tkyfpkESifhol 0dkif;zGJU&SdaeMuygonf/ aps;qkdifwef;wkdYuvnf;

ypönf;awGpHkvifvSonf/ t0wftxnfqkdifwef;rsm;? opfoD;

opfOqkdifwef;rsm;? a'oxGufysm;&nfppfppf? ysm;za,mif;?

oeyfcg;acguf? aq;jrpfaq;Orsm;? v,f,moHk;toHk;taqmif

ypönf;rsm;? uav;upm;p&mypönf;rsm;? pm;aomufqkdifwef;

rsm; ponfjzifhpHkvSonf/

a&TuGeftkyfbk&m; ½kyfyGm;awmfjrwfudkzl;onf/ xD;vif;

NrdKU\wpfckwnf;aom bkef;awmfBuD;ausmif;BuD;jzpfaom

]]r*Fvmausmif;}} ausmif;wkdufq&mawmfBuD; t&Siftm'dpö0Ho

udk OD;csuefawmhonf/ oifhawmf&m rvSrf;rurf;wGif

uRefawmfESifhtwlvmcJhol arcsKdUtm;vnf; q&mawmfBuD;u

jrifonf/ arcsKdUudkawmh txl;ajymp&mrvdk? q&mawmfBuD;u

odNyD;om;jzpfonf/ uRefawmfhtm;vnf; q&mawmfBuD;u

cifonf/ bmoma&;ESifh pyfvsOf;í uRefawmfaqmif&Gufay;cJh

rIrsm;udk q&mawmfBuD;uodonf/ NrdKUe,ftwGif; oHCm*kdPf;

aygif;pHk tpnf;ta0;wGif uRefawmfuo,f,lydkYaqmifa&;

aumfrwDwm0efudk,lum wpfe,fvHk;&SdyifhoHCm oHCmawmf

taygif;udk BudKydkYaqmif&Gufay;&onf/ armfawmfum;vrf;ray:

&Sd &Gmrsm;teuf pk&yftjzpfowfrSwfxm;&Sdonhf &GmwkdYxH

armfawmfum;BuD;rsm;jzifh udk,ffwkdifta&mufoGm;um apmifhBudK

&-qGrf;uGrf;udpörsm; tqifajyatmifpDpOfay;&? a0,sm0pö

udpö&yfrsm;udk aqmif&Gufay;&onf/ vpf[mrIr&Sd&avatmif

xrf;aqmif&onfESifh xD;vif;NrdKUwGif&SdaepOf vjynhfvuG,f

tcgBuD;&ufBuD;rsm;0,f ausmif;BuD;odkY Oykofapmifha&mufae

Muvnf;jzpfonf/ tv’myov’mypum;rsm;udkvnf; ausmif;

BuD;ay:rSm q&mawmfBuD;ESifh teD;uyfaqG;aEG;ajymMum;aeus

vnf;jzpf&avonf/ Mumvmawmh q&mawmfBuD;u uRefawmfh

udk ]]&efukefom;'um}} [k trSwfonmjyKum ac:awmhonf

udk bk&m;BuD;a*gyuvlBuD;awGyif odaecJhMuNyD;vnf;jzpfav

onf/

]]&efukefom;'um...'DNrdKUav;rSm taeMumvm

awmh bkef;BuD;u ]]yg&rD}} qkdwJhpum;udk owd&rd&JU? yg&rDqkdwm

&,ljcif;? odrf;ydkufjcif;r[kwfzl;? pGefYvTwfjcif;? ay;qyfjcif;jzifh

om wnfaqmuf&wmuG,fh...jrifhjrwfolwkdY&JUtvkyfyJuG,fh

...}}

avmurSm jrifhzkdYqdkwmuawmh odwfcufvSwmr[kwf

aybl;/ BudK;pm;zkdYeJY yg;eyfzkdYomvkdwm? jrwfzkdYuawmh eJeJcuf

w,f/ ½dk;om;jzLpifajzmifhrwfzdkYvkdw,f/ tJonhfpdwfxm;? qE

rGefeJY ay;qyfvkdwJh ESvHk;om;&SdrS wpfOD;wnf;BuD;yGm;aumif;pm;

a&;xuf 0ef;usifeJYavmuudk aumif;usKd;jyKzkdYvkdtyfvSayw,f

uG,fh.../

&efukefom; 'umav;taMumif;u bkef;BuD;xHa&muf

ouGJU/ 'umav;u awmf&Smygw,f/ 'DNrdKUe,fav;&JU tusKd;udk

jznfhpGrf;ay;ouG,f/ trsm;tusKd; xufoefolayudk;/ tJ...

jrpfwkdYobm0 jrifh&muae edrfh&mudkpD;qif;w,fqkdw,f/ vlY

obm0usawmh edrfh&mrS jrifh&modkYwufvSrf;EdkifbkdYjzpfw,fuGJU/

156

157

Page 83: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-82

avmuBuD;udk tvSqifEkdifbkdY/ vlom;awG&JU vkdtyfrIpdwfqE´

awGudk b0awGudkjyifbkdYu bkef;BuD;ajymjycJhwJh yg&rD&SdOD;rSuGJU

...'grS b0awGjrifh&rSmuGJU.../

wpfcsKdUu trdtzqkdwm bmvJvdkYar;&if rajzwwf

Mubl;/ bkef;BuD;u&Sif;jyodap&w,f/ trdqkdwm &ifüjzpfaom

om;orD;udkjrwfEdk;wwfwJhaMumifhvkdY/ tzqkdwmu om;orD;

ukd apmifha&SmufwwfwmaMumifhvkdY odap&w,f/

tif;...'dkYawG jrefrmjynfBuD;&JUAk'¨bmom omoem

udkxGef;yatmif pwifcJhwJhyk*HaejynfawmfBuD;umvu &[ef;

awmfwpfyg;jzpfwJh yk*¾dKvfjrwf &Sift&[HudkodMuwmrsKd;omrsm;

w,f/ &Sift&[H&JU emrtrnf&if; &Sif"r®'óDqkdwmudk rod

Muaybl;r[kwfvm;/

a[m [dk 'umrav;u bkef;BuD;udkajymzl;awmh

bkef;BuD;odxm;cJh&w,f/ 'D&efukef'umav;u a,mwkdYXmae

taMumif;udk azmfxkwfcsifol? awmifom;awGudk avhvmum

trsm;jynfolwkdYxH wifjycsifol? xD;vif;NrdKUav;udk *kPfwifh

atmifazmfaqmifcsifol qkdayw,fudk;/ aumif;ygay&JUuG,f/

yg&rDqkdwmuvJ jznfhrSjynhfwmuGJU/ aemufacs;

(EGm;acs;) uaygufwJhBuHvJcsKdw,f/ trdIufxJu&wJh a&TvJ

aumif;w,f/ EGHxJuaygufwJh Mumyef;vJarT;jraewmyJqkdawmh

tcsif;csif;xdef;odrf;apmifha&Smufvsuf ulnDaqmif&GufMu

wwfapuG,faemf/ 'umav;? 'umrav;wkdY om"k...om"k

...om"k...om"kuG,f/

q&mawmfBuD;u NyHK;NyHK;BuD;ESifh Mo0g'xl;awGudk pdwfyg

vufygajymcJhonf/ uRefawmfwkdYvnf; bk&m;BuD;a*gyutzGJU

0ifwkdYteuf OD;av;OD;atmifodef;xHarSmufü bk&m;BuD;\

vdktyfaomjyKjyifrIrsm;twGuf tvSLawmfaiGvSL'g;ay;tyfcJh

Muonf/ a*gyuvlBuD;rif;rsm;uvnf; 0rf;ajrmufpGmESifh

uRefawmfwkdYESpfa,muftm; qkawGtrsm;BuD;ay;cJhMuao;av

onf/ uRefawmfudk,fwkdifyifvQif raeYnu tvSLawmfaiG

vufcHjzwfydkif;ay;aom þtzGJU þ0dkif;wkdYwGifwm0efuscJhao;

ygonf/ þbk&m;BuD;udpöü rlvuwnf;uyif NrdKUe,ftmPm

ydkiftzGJUtpnf;rS yk*¾dKvfrsm;? NrdKUrdNrdKUzrsm;? NrdKUe,fXmeqkdif&m

tBuD;tuJrsm;? a*gyutzGJU0ifrsm;? yGJawmfatmifatmif

jrifjrif pnfpnfum;um;jzpfajrmufapa&; aysmfyGJ&TifyGJusif;y

a&;aumfrwDrsm;? bk&m;zl;? bk&m;yGJvmolrsm;twGuf usef;rm

a&;aq;cef;? yGJawmfvHkNcHKa&;? bk&m;BuD;odkY<ua&mufvmMu

onhf q&mawmf oHCmawmftaygif;twGuf a0,sm0pötzGJU

rsm;...ponfwkdYrSmtm;vHk; nd§nd§EIdif;EdIif;ESifh pkpnf;nDnGwf

umomvQif usif;yaqmif&Gufjcif;vnf; jzpf&ayonf/

pkaygif;nDnGwfrIjzifh oHCmawmfrsm;wnf;ckdem;ae&ef Z&yf

(17) aqmif? bk&m;vlBuD;rsm;wJwef;? tkyfcsKyfolXmeBuD;uJ

rsm;twGuf tkyfcsKyfa&;wJwef;? vQyfppfrD;ay;pufpuf½Hk?

a&csrf;pif tp&Sdonfjzifhvnf; &Sdaeayonf/

bk&m;BuD;tm½HkcHtaqmuftOD;rS arcsKdeJY uRefawmf

xGufvmcJhMuum ajrmufzufapmif;wef;u (18

?

) aytjrifh&Sdj

158

159

Page 84: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-83

jcaoFhBuD;ESpfpD;&Sd&mqD avQmufvSrf;jzpfMuonf/ yHkawmifyHknm

&yf0ef; a,mwkdYa'oum; ajrjyefYrSmvkdr[kwf/ xD;vif;ajrrSm

aqmif;ESif;jrLawGua0qJ/ waygif;v[lonf vrsm;xJwGif

tom,mqHk;v[k qkdxm;onfhtavsmuf waygif;vjynhf

nvrif; BuD;\ xdefxde fomaeaom va&mifatmuf

rkd;atmufajrjyifonf vSyvGef;aeonf/ [dk;ta0;rS jymvJh

oG,fwef;aeaom yHknmawmifpOfwef;ESifh taemufbuf&Sd

csif;½dk;rawmifwef;jrifhwkdYtm; vSrf;jrifae&onf/ awmifpOf

awmwef;rsm;u teD;av;wGifwnf&SdaeonfrkdY xkdt&yfa'o

qDrS wkdufcwfvmaomavwGif tifMuif;yef;&eHYwkdYukd&ae

onf/ tifMuif;yef;&eHYwkdYu BudKifavsmufysHUoif;arT;NyD;&if;

arT;&if;jzpfaeavonf/

]]om,mvGef;aevkdufwm arcsKd&,f...}}[k bk&m;

BuD;\vQyfppfrD;a&mif? va&mifatmuf0,f vrf;avQmufae

Mu&if;u uRefawmfajymrdcJhonf/ ajym&if;u arcsKdUudkapmif;

iJhumMunhfrdcJhonf/ ]]vSaevkdufwm}} [k olYudkuRefawmfajym

csifaerd&onf/ odkYayr,fh rajymjzpfcJh? olYrsufESmav;u

odyfMunfvifaerI r&Sdovkdjzpfeonf/ avQmufvSrf;vmMu&if;

u jcaoFhBuD;wkdYteD;a&mufvkdYvmonf/ cg;v,fcefYomom

nmbufapmif;wef;bufü &yfjzpfMuonf/

arcsKdonf apmif;wef;wGif&yfaeMu&mrS xD;vif;NrdKUqD

arQmfMunhf&if;u rodromoufjyif;csoHudk uRefawmfMum;vm

cJh&&if;u olpum;pwifajymvmcJhonf/

]]pdwfxJrSm rMunfrvifjzpfvmae&rIav;awGu b0

&JUtwm;tqD;ozG,frsm; jzpfvmavrvm; OD;&J&,f...

jyóemwpf&yfvdkY jrifvmcJhNyDqkd&if wpfa,mufcsif;yJjzpfjzpf?

wpfpkwpfzGJUtaeeJYjzpfjzpf aygif;pkqHkpnf;aqG;aEG;MuygrS

oifhjrwfrIudk&aprSmygyJ/ trdIufup jyó'frD;avmifqkdwm

owdayghavsmhrI? trIrJhtrSwfrJhvkdufavsmumaerIwkdYu pwif

wmvJjzpfr,faemf OD;&J/ jzpfEkdifajct&if;cHvkdYvJ qkd&r,fxifyg

&JU...}}

vQKdU0SufEkdifvGef;tm;BuD;ol wpfa,muf&,fvkd YvJ

tjypfrqkdom? tjypfrqkd&ufygbl;/ NidKjiifrd&w,fvkdYvJ ajymbkdY

roifhawmfbl;xifyg&JUav...arcsKduawmh xdefcsefrxm;

wwfbl;qdkygawmh? xm;ygav...OD;&J&JU &efukefowif;awGu

trSefyJvm;vkdY arcsKdrar;&ufygbl;/ OD;&Judk arcsKdtjrifrrSm;

apcsifbl;/ axhaighajymqkdMu&r,fholawGrS r[kwfwmyJav...

vkdYcH,lxm;rdawmhvJ cufom;vm;...

OD;&JqkdwJh udk,fhq&morm;udk,Hkw,f/ udk,fh&JUq&m

wpfa,muftaeeJYvJ OD;&Judkav;pm;rd&ovdk trsm;tcsKd;?

NrdKUe,ftusKd; rkd;csKyfae0ifxdawmif rem;r&yf &THxJAGufxJ

aeylrk d;&Gmra&Smif wpfawmifwufqif; wpfawmeif;vkd Y

wpf&Gmcsif;pDudk tvDvDtcgcgoGm;cJh? wm0efxrf;&GufcJhwJholyJrkdY

ydkvkdYav;pm;rdygw,f/

a,me,fawm&yf awmiftxyfxyfrSm om;&JtEÅ&m,f

awGuvJ rao;vSbl;/ aMumuf&GHUxdwfvefYzG,f usm;[def;oHeJY

0Howå0gwkdYeJY yufyif;wkd;rdwJh vlawGawmif&SdaeBuHKaeMuwm

160 161

Page 85: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-84

awmif &Sdao;ayr,hf wm0ef,l&&mt&yfa'oawGqD rnnf;

rnLoGm;cJhavwJh OD;&Jukd arcsKdqdk;vJpdk;&drfrdw,f...csD;usL;vJ

csD;usL;rdygw,f/ awmawGawmifawGeJY tuRrf;w0ifr&SdvSwJh

&efukefom;...NyD;awmh tppt&m&mudk raMumifhrusaeEkdif

oljzpfygvsufeJY qkdawmhvJ ydkNyD;tHhMoaerd&ygw,f...trSefyg/

trSefawmh NrdKUe,f&JUXmewpfcku tBuD;tuJwpfOD;

[m olYvufatmuf0efxrf; i,fom;wpfa,mufudk trdefY

wm0efeJY ckdif;apcGifh&SdolayyJ/ NrdKUe,fOD;pD;rSL;uJhodkY tvm;wl

wm0ef,lEdkif&r,fh 'k-NrdKUe,fOD;pD;rSL;udk apvTwfoifhwmyJ

r[kwfvm;/ cufcJMurf;wrf;wJh rkd;wGif;umv rkd;awGavawG

a&awGeJY rkd;arSmifarSmifawmifBudKawmifMum; awmvrf;?

jzwfvrf;udk qifoGm;&mvrf;udk vkduftyifyef; tepfemcHum

oGm;a&mufaqmif&Gufolu arcsKdUq&m? arcsKdUtwGuf tepf

emcHay;oltjzpftrsm;uvJ jrifMuovkd arcsKdvJ tNrJjrifygw,f

q&m...}}

q&mhqE´eJY q&mç &nf&G,fcsufrsm;pGmeJY 'DNrdKUav;udk

ajymif;a&TUcJh? a&mufvmcJhq&moGm;vmaexdkif vkyfudkifBudK;yrf;

rIawG[m tem*wfxD;vif;NrdKUe,fav;twGuf tzufzufu

zGHUNzdK;wdk;wufvmap&if; trsm;jynfolawG od&Sdxif&Sm;vmEdkif

&avatmif apwemtjynfheJY xm;&Sdaqmif&GufEdkifwmudkvJ

arcsKdtxl;yJ0rf;ajrmufrdygw,f/

q&mpdwf0ifpm;wmu udk,fh&JUXmeav;wpfcktwGuf

omru NrdKUe,fwpfckvHk; yPm&zdkY tjrifus,fus,feJY BudK;pm;

aewmyJ r[kwfvm;... arcsKd q&mhudkjrifwJh tjrifu rSm;

vdrfhr,fvdkY vHk;vHk;rxifbl;/ q&m[m vkyfief;wpfck b0wpfck

udk wdkufyGJwpfckckyrmES,ftav;xm;? oabmxm;wmuvm;/

auo&mZmjcaoFhrif;wdkYvdkyJ qdkygawmh/ owå0gwpfaumifudk

ao;w,f? i,fw,f? BuD;w,f&,fvdkY rcGJjcm;? olYcGeftm;udk

wpforwfwnf;xm;NyD; vuf&zrf;tkyfodrf;ydkufwwfwmrsKd;

yg/

'Dawmh...q&m[m a'gifh (axmifh) aphatmifjyifNyD;

rS wkdufyGJudkwm0efxrf;aqmifwwfolyJvkdY arcsKdjrifw,f...

q&mhukdb,fawmhrS txifrrSm;bl;/ tjrifroefYrjzpfbl;qkd

wmudk,Hkygq&m.../

]]xm;ygawmhav...q&mhtwGufMum;&wJhowif; u

q&mhudk,fa&;udk,fwmrdkY arcsKdrar;&ufwmtrSefygyJ/ q&m

ajymrS uRefrarcsKdem;axmifyg& odyg&ap/ q&murajym

oí uRefrr,HkMunfrjzpfygbl;qdkwmudkawmh q&modapcsif

ygw,fq&m...arcsKdUpum;awGvJ awmfawmf&SnfoGm;cJh&

w,faemf...}}

arcsKdonf pum;<u,fonf/ t&m&mudkcsifhcsifhcsdefcsdef

awG;awG;qq pOf;pm;ajz&Sif;wwfol[kvnf; uRefawmfjrif

onf/ olYtawG;tjrifwkdYu rSm;cJvSonfjzpfí uRefawmfarcsKdU

tm; b,fawmhrSvnf; rvSnhfpm;cJh? rvSnfhpm;csif? rvSnhfpm;

&uf/ olaxmufjyajymqkdcJhjcif;rsm;aMumifhvnf; &Hzef&Hcg

tyef;ajzwD;cwf pm;aomuf0kdif;udkqifETJMu&onhf tcgrsm;

162 163

Page 86: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-85

rSmyifvQif awmfoifh½HkqkdouJhodkY usifhBuHcJhjzpfonf/ onfvkdyGJ

rsKd;awGBuHKvmcJh&wkdif;vnf; aemufwpfaeYqkdvQif arcsKdUudkjyef

ajymjyjzpfonf/ rvdrfnm? xdefcsefírxm;/ jyóemrrnf

apumrl odu©mudkrxdckdufapvkdaom arcsKdUoabmqE´tm;

uRefawmfav;pm;vkdufemjzpf&jcif;[kvnf; qkd&rnfyifjzpfyg

onf/

rnfodkYqkdap? arcsKdonf vlY*kPfodu©m? vlYwefbkd;udk

enf;enf;av;rS tnd§K;EGrf;rcHapvkdjcif; pdwf&if;&Sdonfukd

uRefawmfuod&onhftwGufvnf; olYudkaus;Zl;wifrd&yg

onf/ ywåjrm;ta&mifrrSdefatmif tusKd;aqmifum awmufy

&Tef;jrapol[kvnf; tpOftNrJjrifwm;rd&ygonf/ bmyJjzpfjzpf

,cktcsdefonf arcsKdajymvmcJhavaom pum;rsm;twGuf

olodap&ef yGifhyGifhvif;vif; &Sif;vif;ajymjyay;&rnf/ wu,fh

trSefukd odxm;apoifhNyD[kvnf; uRefawmfqHk;jzwfvmrd&yg

onf/

rnfodkYqkdap? arcsKdonf vlY*kPfodu©m? vlYwefbkd;udk

enf;enf;av;rS tnd§K;EGrf;rcHapvdkjcif; pdwf&if;&Sdonfudk

uRefawmfuod&onhftwGufvnf; olYudkaus;Zl;wif&ygonf/

ywåjrm;ta&mifrrSdefatmif tusKd;aqmifum awmufy&Tef;jr

apol[kvnf; tpOftNrJjrifwm;rd&ygonf/ bmyJjzpfjzpf ,ck

tcsdefonf arcsKdajymcJhavaompum;rsm;twGuf olodap&ef

yGifhyGifhvif;vif;&Sif;vif;ajymjyay;&rnf/ wu,fhtrSefudk

odxm;apoifhNyD[kvnf; uRefawmfqHk;jzwfvmrd&ygonf/

xdkodk YqHk;jzwfvmrd&avmufatmif jzpfvm&jcif;

uvnf; tHhMop&mvdkjzpfvmaejcif;aMumifhyifjzpf&onf/

uHMur®mu wkdufqkdifvGef;vSonf[lí ajym&awmhrnfomjzpf

awmhonf/ uRefawmfowif;tjyif arcsKdUowif;uvnf; ck

wavmav;wGifyif ysHUESHUvmcJhonfudk uRefawmfMum;ae&

onf/ wpfcsdefwnf;rSmvkdvkdyif oufa&mufvmcJh&avaom

owif;ESpf&yfrSmvnf; xl;xl;qef;qef;vkdjzpfaerd&onfu

awmhtrSef/

uRefawmfhowif;uawmh v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;

q&m0if;&efukefujyefvmcJhNyD;onfhaemufwGif jzpfvmcJh&

onf/ nDtpfukdt&if;yrmES,f cifrifpdwfxm;jzifh pwifum

]]ab;wD;}} vmcJ h jcif;vnf;jzpfygonf/ q&m0if;BuD;u

tifrwef pç wwf? aemufç wwfonf/ twnfyJvkdvkd? &,f

p&mjzpfap&atmifyJvkdvkdESifh pç ae? aemufç aeMu/ uRefawmhf

tay:oHa,mZofxm;vGef;&wmaMumifhvnf; jzpf&onf/

olu arcsKdESifh uRefawmfhudk&nf;pm;awGjzpf? cspfolawGjzpfum

b0vufwGJazmfjzpfapcsifvSonf/ tvGefvSyrGef&nfum

usufoa&&SdvS cspfpzG,faumif;vSavaom arcsK dUtm;

uRefawmfu&,lydkifqkdifoifhaeNyD[k cPcPyifajymavh&SdNyD;

jrefjrefeD;pyfoGm;apcsifoljzpfonf/ ,ckq&m0if;BuD;u Xme

vnf;ul;ajymif;awmhrnf/ xD;vif;NrdKUav;rSvnf; rMumrDwGif

ajymif;a&TUoGm;&awmhrnfrkdY arcsKdESifh uRefawmfhtm; ab;wD;

umzefwD;aeonfvnf;jzpfonf[k ajym&awmhrnfomjzpf

164

165

Page 87: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-86

avonf/ usef&pfarcsKdjzpfaeOD;rnf[kvnf; qkdwwfao;

onf/

q&m0if;BuD;u uRefawmfhrSm&efukefwGif &nf&G,fol

&SdaeNyDvdkvkd...q&m0efrav;ESifh oHa,mZOf&SdaeMuovkdvkd

uRefawmhf0efxrf;pma&;rav; &D&Darwkd Y ukda0vif;wkd Yudk

aemufawmufawmufpum;ESifh &nf&G,fcsuf&Sd&Sd ajymcJhjcif;

vnf;jzpfEdkifonf/ xkdonfrS pwifum ,ckvkdarcsKdu pum;

t&SnfBuD;ajymvmcJhjcif;[k uRefawmf,lqjzpfygonf/

]]&efukefowif;qkdwmeJY pyfvsOf;NyD; ajymcsifw,f

arcsKd/ ukd,fhnDrav;eJY taMumif;taygif;oifhaewJh q&m0ef

rav;wpfa,muf&Sdw,f/ olrMum;rjrifEkdifwJh ae&ma&mufae

wJh udk,furdef;uav;wkdY&JU £a`E´eJY *kPfodu©mukd wefbkd;xm;

pGmeJY oljrifEkdifrS r[kwfwmbJqkdNyD; r[kwfwrf;w&m; vdrfvnf

pum;vJrajymcsifygbl;arcsKd...}}

q&m0efrav;eJY udk,feJYu bmrSjzpfao;wmr[kwf

zl;/ oluukd,fhxuf (2) ESpfausmfi,fw,f/ i,fpOfu udk,fh

nDrav;eJY wpfausmif;wnf; wpfwef;wnf;twl? aq;wuúodkvf

&MuawmhvJ twlwljzpfMuw,f/ ESpftdrfhwpftdrf oabmrsKd;

0ifxGufoGm;vmaexkdifwmrsKd;jzpf&w,f/ ESpfzufrdbwkdYtae

eJYuawmh om;ay;orD;,loabm vHk;0r&Sdao;wmtrSefygyJ/

a&&SnfrSmawmh zdwfjcif;zdwf udk,fhtdwfwJzdwfapcsifwmrsKd;

awmh rdbawGrSm&Sdcsif&SdaeMurSmayghav...olYrdbudk,fhrdb

awGqkdwmuvJ acwfynmwwfawGyJqkdawmh olwkdYajymwwf

MuwJhpum;uvJ ]]Avig;wefeJYvJjynhfpHkcJhMuNyDyJ...vli,fawG

b0aumif;qkd;ESpfwef a0zefydkif;jcm;wwfMuNyDrkdY olwkdYb0c&D;

olwkdYvGwfvyfpGm zefwD;avQmufvSrf;Muygvdrfhr,f}} vdkYom

oabmaygufxm;MuNyD;om;yJaygh...}}

xm;ygawmhav...tJonhf q&m0efrav;u

wpfrsKd;yJarcsKd&JU/ olu xkdif0rfaoG;enf;enf;ygav&JU? olwkdY

aqGrsKd;BuD;awG tajccsaexkdifaewJh xkdif0rfEkdifiHudk tawmf

oGm;csifaeyHk&w,f? [dkrSmyJtvkyfvkyfcsifaewmeJY [kdudkyJ

txifBuD;aewmrsKd;jzpfaeav&JU/

at;av...udk,fuawh rsKd;cspfpdwf"mwf&ifoef

jrifhrm;wJholvkdYyJ qkd&rvm;...Zmwd ykn *kPfrmevdkYyJajym

&r,fxifyg&JU? olYudkcifrifpdwfuvGJNyD; udk,fhb0wpfavQmuf

vHk;&JU vufwGJMuifemazmftjzpfeJYawmh rjzpfEdkifwmtrSefyJ/

oleJY ukd,fbmpum;rS rajymxm;Muao;ovkd udk,hfpdwfqE´

uvJ qefYusifzufawmh r[kwfao;ayr,fh uGJvGJaewmawmh

trSefyJaygh...trkef;w&m;awmh olYtay:r&SdEdkifwmrSefay

r,fh cspfarwåmusawmhvJ ESif;tyfjcif;rjyKEkdifbl;.../

'gaMumifh OD;&Jzufuawmh&Sif;NyD...&Sif;ygonfvkdY

arcsKdwpfOD;wnf;udk tpOD;qHk;&Sif;jyajymjzpfrd&jcif;yJygav/

]]q&mhb0udk pyfpkw,f? pGufzufw,fvkdYawmh rxif

vkdufygeJY q&m/ wpfcsKdUvlawGu arcsKdUudkajymvmMuwJh pum;

awGt& r[kwfrrSefwmqkd&ifvJ oJoJuGJuGJodEdkifMuapbdkYtwGuf

arcsKdwkdYuq&mhtay: tumtuG,fay;Mu&rSmyJaygh...}}

166

167

Page 88: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-87

*kPfodu©mqkdwm taumiftxnfr&Sdayr,fh usqif;

oGm;&if jyeftzwfq,fvdkY vG,fulwmrsKd;rS r[kwfwm? olY

pGrf;tm;uBuD;rm;vSygw,f/ ]]EIwfaMumifhaMu vufaMumifh

ao}} qkdwmvJ&Sdw,fr[kwfvm;/ toHaMumifhzm;ao rjzpf

apvkdrkdY q&mh&JUemrnf*kPfowif;aumif;[m jzpfEkdif&if r[m

pBuFm0VmwHwkdif;xdatmif ysHUESHUoufa&mufoGm;apcsifwJh qE

rsKd;eJYvJ arcsKdajymjzpf&wmyg/ oabmxm;BuD;wwfwJhq&mu

arcsKdrsm;em;vnfrIwpfpHkwpf&m rSm;,Gif;w,fvdkY ,lqcJhrd&if

vJ cGifhvTwfay;wwfrSmygaemf...}}

]]aumif;ygNyD arcsKd&,f/ q&mhtaeeJYuawmh trSef

wu,fpnf;rusKd; pnf;razmufcJhbl;qkdwmudk ckvkdajymjyjzpf&

wmuvJ ukd,fhudk,fudk,HkMunfEkdif&atmif oHo,uif;uif;eJY

aeaejcif;ygyJ onfpdwfrsKd;eJYyJ udk,fhb0tem*wfrSm cspfjcif;

arwåmtjynhfygwJholwpfa,mufeJY wpfoufwmaysmf&TifMunfEl;

csrf;ajrU&r,fh tcspftdrfuav;wpfckudk wnfaqmufoGm;Ekdif

zdkY &nf&G,fBudK;pm;aeqJygav...}}

onfpum;udk uRefawmfajymcJhjcif;ESifh wpfqufwnf;

oufjyif;&Snfudk rIwfxkwfrd&vsuf&SdcJhonf/ ,if;udk arcsKd

jrifoGm;odoGm;cJhonf/ pum;qkdvmcJhonf/

]]arcsKdtar;xlcJhovkd jzpf&vkdY OD;&JajzqkdcJh&NyD; tvkd

rusjzpfrd&vdkYyJvm; q&m&,f...oufjyif;&Snfudk rIwfxkwf

rsufESmawmfBuD;uvJ ykyfokd;ovkdvkdjzpfoGm;ovdkyJ...}}

]]tif;...ykyf&ifay: [kwf&ifausmf...wJh? ausmif;

q&muawmfjzpfawmhr,fqdkvm;? ukefonfyGJpm;BuD;&JU acR;r

jzpfawmhr,fvJ Mum;rd&&JU? ckwavmav;rSm owif;ysHUaewm

...}}

odkYuvdkajymaeqJ pum;pyiftqHk;rowf&ao;...

]]q&maemf...arcsKdUudkr,HkrMunfeJYrsm;? ajym&uf

vkdufwm q&m&,f...}}

]]aMomf...arcsKd&,f... q&mu r,HkMunfvdkYrS

ajymrSrajym&ao;wm? arcsKduom ajymjyvmrS OD;&Jod&rSmyJ

Opöm? OD;&Ju udk,fuajymwmxuf olrsm;u ajymwmudk OD;pm;

ay; em;axmifwwfwJhtavhrsm;wJholrsKd;av...}}

]]aumif;ygNyDq&m&,f...&efukefom; &efukefolawG

vdk pum;udk tqifwefqmaumif;aumif;eJY rajymwwfolu

arcsKdyg? axhwmawmh r[kwfzl;aemfq&m...arcsKduawmh

awmNrdKUolvdkYyJ ajymyg&apawmh...ajymp&mwnfhwnfhyJ ajym

csifwwfwm...rsKd;qdkawmh...}}

&Sif;&Sif;yJ ajymjzpf&NyD/ [kdbufe,fu bDtD;'DbGJU&

q&mwpfa,mufygyJq&m/ NyD;cJhwJh oHk;av;&ufavmufuyJ

xD;vif;udk a&mufvmw,f/ tdrfrSmwnf;cdkoGm;cJhw,f/ olYrdb

eJY uRefrrdbrsm;uvJ wpfzufwpfvrf;u ta&mif;t0,fvkyf

ief;eJY qufEG,faeMuolawGvJ jzpfMuw,f/ olu arcsKdUrdb

awGqDvm&mrSm &nf&G,fcsufawGu wpfckxJ r[kwfbl;/ olY

rdbrsm;vkyfief;udpöu ygvmcJhovdk arcsKdUudk tMuifempum;

awG vmajymwm/ wpfpcef;jyefxvmjyefwmyJvdkY ajym&rSmyg

168

169

Page 89: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-88

yJ q&m&,f... wpfcsdefu wuúodkvfausmif;aeb0udk jyefp

&jyefOD;r,fq&m...

arcsKdpD;yGm;a&;wuúokdvfausmif;olb0? oluvJ ynma&;

wuúodkvfausmif;om;b0? arcsKdeJYwpfcef;wnf;twlae olwdkY

NrdKUoludktrSDjyKNyD; oluarcsKdwkdYtaqmifudk cPcPa&mufvdkY

vmw,f/ arcsKdUudkvJ ta&mw0ifvkyfNyD; &nf;pm;pmay;cJhzl;

w,f/ arcsKduawmhtwlae oli,fcsif;eJYvJ rsufESmrysufcsif?

wpfOD;eJY wpfOD;vJ rpdrf;um;csifwmaMumifh jyefvnfvkdYpum;

ajymcJh&w,f/ 'DvdkcspfwJhpdwfrsKd;awG&SdzkdYxuf udk,fhrdbudk,fhNrdKU

udk,fXmaerSmtvkyftudkif &mxl;wpfckeJYaexkdifoGm;EkdifzdkYudk

om tav;txm;qHk;jzpfae&ao;w,f/ tcspfvrf;c&D;udk

ravQmufvSrf;csifao;bl;/ cifrifwJhpdwfrsKd;yJxm;Edkifao;w,f

vdkY ol&JUurf;vrf;vmrIudk pum;jyefajymjzpfcJh&w,faygh.../

jzpfcsifawmh olYrdbrsm;eJY arcsKdUrdbrsm;eJYu wpfzuf

wpfvrf;u pD;yGm;a&;vkyfief;t& oduRrf;qufoG,fvmMu

jcif;u tpjyKNyD; aemufxyfwpfzef arcsKdUukdBuH&G,fvmjyefcJh

wm? azazararwdkYuvJ olYowif;udkMum;xm;NyD;om;? olpmjy

wJhausmif;u q&mrav;wpfa,mufeJyu bmvkdvkd? ydkum

0dkif;uvJ xkdifwwfao;? xef;&nft&ufuav;wjrjreJYvlyJ

ukefonfyGJpm;om;rdkYvdkY ajym&rvm;yJ? pum;tajymav;eJY

qufqHa&;uaumif;ovdkvkd 'gayr,fh a,musfm;pum;r[kwf

bl; q&m&JU? rdef;rvdkrdef;r&oabm&SdowJh/ 'ghaMumifhvJyJ [kd

q&mrav;eJY cGmNyJoGm;Muw,fqkdav;yJ/ vlysKdawmhvlysKd

vlvGwfygyJ...wu,fwrf;awmh aumif;owif;ur&SdvSygbl;

q&m&,f...rdbawGeJY qufpyfywfoufNyD; rvdrfhwpfywfeJY

vlBuD;csif;oabmwlay;Muzdk Y ajcvSrf;vmvSrf;wm? 'gudk

b,fub,fvkdjzpfvm&w,f rajymcsifawmhygbl;/ owif;u

jyefYcJh&awmhw,fqkdygawmh/ olvma&mufcJhwmudk {nhf0wf

ausyGefay;cJhwJh azazararwkdYuvJ aemifudkqifjcifEdkif&av

atmif pum;vSpf[cJhw,f/ arcsKdUararuyJ ajymvkdufowJh

...arcsKdUoabmqE´rygbJ tdrfaxmifwpfckudk rwnf

aqmufcsifbl;/ bGJU&ynmwwfawGyJrkdY ESpfOD;om;cspfrdaeMuyg

NyDqdkcJh&if rdbpHknDeJY vma&mufNyD; aphpyfaMumif;vrf;awmif;

&rf;ygvkdYajymvkdufowJhav at;a&m.../

arcsKduvJajymjzpfatmifajymvkdufw,f...tcif

rifrysufomvmzkdYBudK;pm;yg...aemufxyf&nf;pm;pum;ajym

zdkY vHk;0rBudK;pm;ygeJYawmhvkdYaygh/

uJ...arcsKdUowif;uawmh &Sif;&Sif;yJaemf q&m...

wu,fygq&m&,f...udk,fhcspf&r,fholeJY MuifazmfMuifzuf

tjzpfb0wpfckudk avQmufvSrf;Mu&r,fhc&D;vrf;rSm olvJ&if

udk,fuwl? udk,fvJ&ifolu uxlrwfr,fhpdwfxm;rsKd;eJYom

oGm;csifwm? pdwfwludk,fwlb0rsKd;eJY vlrsKd;udkom b0qufwkdif;

qHkqnf;csifrdygw,f/

b0qufwkdif; qufwkdif;qHkpnf;vkd&if armifr,fESpfOD;

[m wlrQaomo'gw&m;&Sd&r,f? wlrQaomoDvw&m;&Sd&r,f?

wlrQaom pGefYBuJrI&Sd&r,f? wlrQaomtodÓPfynm&Sd&r,f

170

171

Page 90: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-89

vdkY xD;vif;NrdKu? r*Fvmausmif;wkdufq&mawmfBuD;u [dk

wavmav;uyJ arcsKdUudkrdefYcJhzl;ao;w,fav/

arcsKdu rdef;rom;qkdawmhvJ q&mr&,f...razmuf

jyefwJhopöm&,f? vHkNcHKNrJckdifwJh arwåmuGef&uf&,frsKd;eJYom

om;a&Ttkd;xrf;vmwJhtjzpfudk ydkifqkdif&&if; olY&ifrSmaysmfydkuf

yg&apvkd Y qkd&rSmygyJav/ qkawmif;jynhf0vSapw,fvdk Y

emrnfausmfwJh 'Dua&TuGeftkyfbk&m; a&TuGeftkyfapwDawmfxH

arSmufrSm arwåm&if;rSefwJholeJY opömtyfESHumom ESpfa,muf

wpfb0 b0wpfckudk vlYb0oHo&mc&D;rSm wnfaqmufEkdif

cGifhtrSefwpfu,f& &ygapaMumif; qkawmif;rd&ygw,f OD;&J

&,f...}}/

]]aMomf...arwåmeJY opömudk...[kd; a&S;a&S;yk*Hacwf

u tavmif;pnfolrif;BuD; wnfxm;udk;uG,fcJhwJh 'Du a&TuGef

tkyfbk&m;? a&TuGeftkyfapwDawmfxHarSmufrSm arwåm&if;rSef

wJholeJY opömtyfESHumom ESpfa,mufwpfb0 b0wpfckudk

vlYb0oHo&mc&D;rSm wnfaqmufEdkifcGifh trSefwpfu,f&

&ygapaMumif; qkawmif;rd&ygw,f OD;&J&,f...}}

]]aMomf...arwåmeJY opömudk...[dk; a&S;a&S;yk*Hacwf

u tavmif;pnfolrif;BuD; wnfxm;udk;uG,fcJhwJh 'Du

qkawmif;jynhfa&TuGeftkyfapwDawmfxHyg;rSm wpfaeYaomtcg

wGifawmh...cspfcifpHkruf&wJh tcspfOD;eJY tcspfqHk;olqkdwm

eJY...arcsKdav...}}

jrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&SdjrefrmEdkifiHjynfaxmifpktvHudk udkifaqmifo,f,lcGif h&&Sd

cJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,fcJhaom apmfbGm;tEG,f

]]b,f-nm-b,f-nm-b,f-nm-b,f}} [laom

toH/ NrdKUe,fjynfolY&Jpcef;rS &JwyfMuyfBuD;u oifwef;ol

oifwef;om;wkdYtm; atmf[pfumavhusifhay;aeonhftoH

jzpfonf/ tkyfpkvkduf tkyfpkvkdufudk nDnDnmnmjzpf&av

atmif oifwef;ay;aejcif;vnf;jzpfygonf/ &JwyfMuyfBuD;u

þrSmzufrS toHay;ae&if; av,mOfuGif;a[mif;BuD;wGif

ta&SUt&yfqDodkY ajy;vkduf? xkdrSwpfzef taemuft&yfxH

jyefajy;vkdufESifh jzpfaeonf/ [dkrSmzufurl &J 'k-t&mcHAkdvf

u avhusifha&; b,f-nm toHESifhtwl oluvnf;vkdufyg

vsuf tajctaet&yf&yfudk BuD;Muyfonfhtaejzifh tkyfpkESifh

twl vkdufvHajy;um Munhf½Iay;aeavonf/ b,fnmajy;

um avhusifhonhftzGJU\aemufü NrdKUe,ftm;^umrSL;u

vkdufygxdef;odrf;ay;vsufudkvnf; awGU&onf/ pHepfwus

vnf; avhusifhaeMuonfudk jrif&onfu tm;wufp&m? aysmf

p&m/

a&SUqHk;u vrf;pOfvli,f bifc&mwD;0dkif;ESifh yef;yGm;

tzGJU? aemufu awmifolv,form;tzGJU? tvkyform;tzGJU?

ynma&;0efxrf;tzGJU? usef;rma&;0efxrf;tzGJU? awmifom;

(trsKd;orD;rsm;om) tzGJUponfwkdYum; qkdif&m qkdif&mtzGJU

tpnf;taejzifh yg0ifvIyf&Sm;aqmif&GufMu&onf/ tzGJUwpfck

csif;pD\xdyfwGif tzGJUacgif;aqmifwpfOD;pDyg0ifum ,if;tzGJU

172

173

Page 91: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-90

acgif;aqmifonfvnf; rdrd\tzGJUenf;wlpnf;csufrSefpGm

vkdufygajy;Mu&ygonf/

þuJhodkYavhusifhaeMujcif;um; tjcm;r[kwf/ &Srf;?

csif;? ucsif? u,m;? u&if? rGef? Arm? &ckdif tp&Sdonfhwkdif;&if;

om;vlrsKd;aygif;pHkwdkY\ pkpnf;pnf;vHk;nDnGwfrIjzifh yg0ifzGJUpnf;

xm;Mujcif;\ &vm'ftxG#ftjrwf trSwftom;jzpfaom

]]jynfaxmifpktvHawmf}} tm; o,f,la&;tpDtpOfwpf&yfudk

uHaumif;pGmo,f,laqmif&GufcGifh &&SdcJhjcif;aMumifhjzpfygonf/

EkdifiHawmft0ef; cspfMunfpnf;vHk;rI ckdifNrJapa&;udkvnf; &&Sd

apvsufav;eufí t"dyÜg,fjynhf0vSaom cH,lcsuf? &nf&G,f

csufaumif;rsm;ESifhvnf; jzpfavonf/

onfwpfESpfukefjzifh rauG;wdkif;twGif; tvHawmf

o,f,la&;c&D;pOfwGif rBuHKpzl; &Sm;&Sm;yg;yg;tcGifhxl;wpfckudk

xD;vif;NrdKUe,fav;rSvnf; &&SdvmcJh&ívnf; jzpf&ygonf/

,if;tcGifhta&;udkonfyifvQif cufcufcJcJESifh&&SdEdkifcJh&yg

onf/ tvHawmfu ykvJ-*efYa*gum;vrf;rBuD;twdkif; *efYa*g

NrdKU(a,ma'oNrdKUawmf)odkYa&muf&Sdum ntdyf&yfem;rnfh c&D;

pOfjzpfonf/ xD;vif;NrdKUay:rS jzwfoef;oGm;rnfhc&D;pOf

r[kwfacs? okdYayrJh jynfaxmifpktvHawmftm; xD;vif;NrdKUe,f

ole,fom;rsm;;uvnf; trGeftjrwf tjrwfwEdk;av;pm;

wefbdk;xm;onfhoabmudk euf½Idif;pGm jyvdkMuonf/ &orQ

tcsdeftawmtwGif; wpfwyfwpftm;yg0ifaqmif&GufvdkMu

onf/ wm0efBuD;rm;vGef;vSaom jynfaxmifpktvHawmfo,f

,la&;vkyfief;&yf BuD;rm;vnf; tav;xm;od&SdMuvsufESifhyif

xD;vif;NrdKUe,fole,fom; vkyfom;jynfoltaygif;udkuvnf;

wwfpGrf;orQ wm0efausyGefcsifMuonf/ jynfaxmifpkpdwf

"mwfESifh EdkifiHawmfBuD;tm; tcef;u@av;wpfcktaejzifh

yg0ifum cspfMunfjycsifMuavonf/

]]udk&Ja&...[dka&SUqHk;u OD;aqmifaewJh wpfa,muf

aomtrsKd;orD;u b,folb,f0gvJAs/ jrLESif;awgua0a0

aqmif;avuat;at;rSm apmifNcHKauG;&wm nwmuvJ &Snf

vGef;awmh auG;&wmMum cg;awGuanmif;nmvm? tdyfa&;vJ

0vdkYapmapmx vmcJhwmrdkY rsufrSefu ,lrvmjzpfbl;qdkawmh

apmapmujycJhwJh tcsKd;tqpfuvJus vSrSvS acsmrSacsm

trsKd;orD;udk usKyfod&atmif ajymjyygOD;As...[J...[J...}}

ygwDOuú|BuD;\toH? teDyk*¾dKvfBuD;u tmPmydkif

tzGJUtpnf;u yk*¾dKvfrsm;xJrSmawmh tvGefpçwwf aemufç

wwfqHk;jzpfonf/ NyHK;NyHK;NyHK;NyHK;ESifh &,fp&mvnf; tvGefajym

wwfqHk;? yHkudk ywfpvnf;&SmBuHum tajymwwfqHk;jzpfonf/

wpfcgwpf&H twnfaygufoabmrsKd;ESifh ajymaeonfuvnf;

olYpum;qHk;awmhrS aemufçaerSef;od& &,f&avonf/

]]rodygbl;Asm...&Sifr[m&|om&pmqdk&JU ]]ajcmuf

wefewf&GmbHkuvmodkY}}qdkovdk ewfwrQvSyayw,f/ a,m

a&TjynfqdkwJh a,mjynfa,me,fxJu ol&J ac: xD;vif;NrdKU

a&TjynfBuD;&JU ola,mifr,favvm; rodygbl;/ r[mu½kPm

awmf&Sif ocifBuD;&JU OD;aqG;qHjrnfh trIawmfxrf;&Jrufawmf

174

175

Page 92: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-91

av; armif&JeJY oifhawmfaypGvdkY ravQmufwif&JwJh owådudk

azmfxkwfum t&JpGefYvsuf oHawmfOD;wifjzpf&ygw,fcifAs...}}

Ouú|BuD;ESifh uRefawmf\aemufu wdwfwqdwfav;

a&muf&SdaecJhol ukefoG,fv,f,m refae*smBuD; q&ma&T\

toHudk uRefawmfwdkY Mum;vdkufMu&jcif; jzpfonf/

]][kwfygh...[kwfygh...rSefyg hAsm...apmbGm;

tEG,fawmf rif;orD;av;wpfyg;ayrdkY olYtdrfawmfa&SU &mw

rwfum oJjzLcif;vdkY usKyf&Jrufawmfav; udk&JeJY vufcsif;quf

um av;pm;zdkY tBuHtxdef;awmfBuD;u jywfjywfom;om;eJY

em;azmufvdkY tjrefqHk;aqmifMuOf;aprsm;...wpfcsufvTwf

trdefYawmf...}}

[laom ygwDOuú|BuD;\ w[m;[m; &,fusJusJESifh

w0g;0g;toH a[rEÅaqmif;\eHeufcif;0,f vGifhysHcJh&if;

uRefawmfwdkYoHk;OD;om;rSm &,faecJhMu&avonf/

]][kwfw,f Ouú|BuD;? rajymrNyD; rwD;rjrnfwJh/ udk&J

taeeJY arcsKdUudkvuf&odrf;ydkufzdkYoifhvSNyD/ bmvkdvkdeJY udk&J

'DNrdKUudka&mufvmcJhwmyJ (3) ESpf (3) rkd;jynfhcJhNyD/ owif;trSef

uvJ olwkdYESpfOD;qDu r&Ekdifao;bl;/ xdefcsifxm;Muw,f

xif&JU? xdefcsefrIeJY pGJcsufwif&r,fxifyg&JU? cspfMunfa&;

owif;trSefuvJ olwkdYESpfOD;qDu r&Edkifao;bl;/ xdefcsefxm;

Muw,fxif&JU? xdefcsefrIeJY pGJcsufwif&r,fxifyg&JU? cspfMunf

a&;owif;xGufvkdY vmcJh&ifawmhvm;...armfawmf (Bottle)

aumif;aumif;? r,f'vifoHaumif;aumif;? 'Hkrif;vufoH

aumif;aumif;eJY taygif;toif;wpfodkufudk wkdufzkdYawmh

aumif;aumif;BuD;jypf'Pfcwf&r,fAs...}}

q&ma&TtoHu ajr§mufyifhoH rauseyfoHaESmu

Ouú|BuD;xH udk,ftrlt&mjy[ef? vuf[efESifh uRefawmfhtm;

]]xnfh}} aeonf/

uRefawmfuvnf; twnfhrcH? jyefajymrS jzpfawmhrnhf

[efjyifum jyefajymrd&awmhonf/

]]udk&JwdkYu r&JbJeJY rwGJ&Jbl; rETJ&Jbl;As/ trsKd;jrwf

tEG,fawmfudkvJ iJh&ao;yg&JU? ausmcsrS"g;jyrSef;odqkdwmvkd

yg;csrSyg;½dk;uGJaeygOD;r,fAsm...}}

]][kwfygNyD...[kwfygNyD...rif;orD;av;crsm arm

aea&mhr,f/ wef;jzKwf? em;apvkyfay;OD;rS...armfawmftem;

ac:ay;xm;OD;rS...[J...[J...}}

Ouú|BuD;uaemufNyD;&if;aemuf&if;u oifwef;acwå

&yfem;apbdkY avhusifha&;rSL;xH q&ma&TudkoGm;íajymaponf/

arcsKdonf uRefawmfwkdYteD;odkY a&mufvmcJhonf/

]]Ouú|BuD;...uRefrwkdYawmfawmfnDnDnmnm jzpf

aecJhNyDaemf...}} [k NyHK;&TifaomrsufESmxm;jzifh olYrsufESmudk

acR;okwf&if;uajymvmonf/ oifwef;jy&J'kt&mcHAdkvf? &Jwyf

MuyfBuD;? NrdKUe,ftm;^umrSL;wkdYvnf; toD;oD;a&muffvmMu

&if; w&if;wESD;&,farmum&SdaeMuonf/

]]at;...a':arcsKduawmhAsm? azmifBuD;A[dk0efxrf;

wuúodkvfBuD;u 0efxrf;avmif;oifwef; (aZ,s? qif;vJ

176

177

Page 93: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-92

jzpfawmhtm;rmefuvJtjynfheJY tom;usaeNyDaygh/ a':arcsKd

uvJ udk,fhtzGJUudk &Hzef&Hcgab;uMunfh...olwkdYeJYtwlvdkuf

Munhf ajc[ef vuf[eftaetxm;tm;vHk; nDnmayhapaemf

...ajymomajym&wmygAsm...tzGJUawGtm;vHk;u tkdau

aeygNyD/ tm;&w,fAsm...}}

Ouú|BuD;\tajymESifh uRefawmfwkdYtm;vHk; tarmajy

Mu&yg\/

]]tif;...'DrSm a':arcsKda&...a':arcsKdvJ ckvdkyif

yef;ae&wm t"duw&m;cHawGu b,folawGvJqkdwmod&JU

vm;/ wu,frodavmufygbl;...[kwfw,fr[kwfvm;}}

Ouú|BuD;\tar;? arcsKduvnf; ]][kwfygw,f &Sifh}}

[k ajzqkdoH/

]]w&m;cHawGuawmh usKyfyJ...tJ...cifAsm;&JU

q&m OD;&JvJygw,f/ t"duawmh OD;&JupwiftBuHjyKwifjy

cJ hwm? a':arcsK d&JUOD;&Juawmh awmf&Smygayw,f...

a':arcsKdUudkESdyfpufwJhae&m 'Dutm;vHk;udk ESdyfpufwJhae&mrSm

av...wu,f jrifwwf awG;ac:wwfwJholygyJ...a&SU

avQmufvlBuD;jzpfvmOD;rSm odvm;...toufBuD;vmvdkY...}}

qkdcJhawmh teD;&Sdtm;vHk;wkdYu &,fMu&ao;avonf/

[kwfygonf/ BuHKawmifhBuHKcJ jynfaxmifpktvHawmf

jrefjynftESHYe,fvSnhfc&D;pOfBuD;u rauG;wkdif;twGif; *efYa*g

NrdKU (uHhaumfNrdKU) BuD;wGif ntdyf&yfem;&ef tpDtpOfjzpfay:

vmcJhonf/ *efYa*gNrdKUwGif ntdyf&efem;pOf ZmwfyGJ? tNidrhfyGJ?

aysmfyGJ&TifyGJ? tm;upm;yGJ? ½kyf&SifjyyGJ? *efYa*gNrdKUwGif ntdyf&ef

em;pOf "mwfyGJ? tNidrfhyGJ? aysmfyGJ&TifyGJ? tm;upm;yGJ? ½kyf&SifjyyGJ?

Xmeqkdif&mjycef;rsm;? aps;a&mif;qkdifcef;rsm;...ponfjzifh

0SJcsD;usif;y&efjzpfvm&onf/

a,mwdkYXmeDrSmu xD;vif;NrdKUe,fESifh aqmNrdKUe,fwdkY

taejzifh NrdKUi,fav;wdkYomjzpfaeNyD; *effYa*gNrdKUonf a,m

a'o\ NrdKUawmfozG,f NrdKUBuD;jzpfonf/ zGHUBuD;wdk;wufrI

taumif;qHk;vnf;jzpfí aeonf/ oufqdkif&matmufajc

tqifhqifhrS usKd;aMumif;jywifjycsufrsm;udk wkdif;a'oygwD?

wdkif;aumifpD? A[dktqifhwdkYrS toD;oD;oabmwlnDNyD;cJhMuí

jynfaxmifpktvHawmfu a&muf&Sdvmayawmhrnfvnf; jzpf

ygonf/

rlvatmufajctqifhwGif xl;xl;jcm;jcm; wifjycJh

onfrSm olwdkYudk,folwdkY ]]ysL}}awG[k ,HkMunf,lqxm;Muol

]]awmifom;}}wdkYtm; yGJxkwfwifjy&ef uRefawmftBuH&cJhrd&

onf/ awmifom;wdkYudk wifjya&;wGif txl;ojzifh awmifom;

trsKd;orD;rsm;wdkYtm; olwdkY½kd;&m0wfpHkjzifh yg0ifwifjy&efonf

ygwDOuú|BuD;ESifh uRefawmfwkdYpOf;pm;ajrmfjrifrIrsm;aMumifh

vnf; ay:aygufvmEdkif&jcif;[k ajym&rnfyifjzpfygonf/

,if;taMumif;t&mrsm;wkdYtm; ygwDOuú|BuD;u&Sif;jycJhawmh

teD;&Sdtm;vHk;wkdYu t&if;ppfawmh tjrpfajruudkaumif;pGm

odjrifcGifh&oGm;cJhMu&avonf/

uRefawmfonf tvHawmfBudKqkda&;vkyfief;&yfBuD;

178

179

Page 94: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-93

wGif jyefMum;a&;ESifh pnf;½Hk;vIH Yaqmfa&; qyfaumfrwDü

wm0ef,l&onhftjyif pmwrf;jyKpka&;tzGJUacgif;aqmifvnf;

jzpfcJh&onf/ udk,fwkdifvnf; 0efxrf;tzGJUtpnf; (tvkyform;

aygif;pHk) wGif yg0ifcJhum tvHawmftm;BudKqkdcJholvnf; jzpfyg

onf/

tvHawmfo,f,la&;&uf eD;uyfvmNyDjzpfaomaeY

wpfaeYwGif xD;vif;NrdKUuwå&mvrf;rBuD;twkdif; tm;vHk;aom

tzGJUrsm;onf nDnmzszsESifh 0wfpHkjznfhtprf;avhusifhcJhMuyg

onf/ xD;vif;wpfNrdKUvHk;ESifh teD;tem;aus;&Gmrsm;rS &Gmol

&Gmom;vlxktaygif;wkdY Munhf½IcJhMuavonf/ tzGJUwkdif;u

olYrdepfpHEIef;twkdif; aqmif&GufMu&onf/ AD'D,kd½dkufívnf;

rSwfwrf;wifcJhonf/ jrifawGUMunhf½IjyolwdkYvnf; oJoJvIyfrQ

rsm;jym;cJhavonf/

xkdaeYu tzGJUrsm;tm;vHk;wGif txl;jcm;qHk;tzGJUum;

]]awmifom;vHkarysKd}} wkdYtzGJUyifjzpf\/ NrdKUe,fwGif;&Sd0efxrf;

rsm;? NrdKUay:&yfuGufrS &yfuGufolrsm;? t.x.u ausmif;ol

av;rsm;wkdYxJrS tacsmtvSrsm;wkdYudk a&G;cs,fapcJhumyg0if

zGJUpnf;xm;jcif;vnf;jzpf\/ awmifom;0wfpHkESifh tacsmtvS

rdef;uav;rsm;udk wpfpkwpfa0; pkpkpnf;pnf;toGifqef;tae

txm;jzifh jrifawGUae&jcif;um; pdwfwGif&Tifvef;tm;&

wuf<ubG,f&mjzpf&av\/

xdk awmifom;vHkarysKdwkdY\ tzGJUacgif;aqmif tacsm

tvSydkif&SifrSm t&m&Sdrav; a':arMunfvGifcsKdyifjzpfonf/

arcsKdtygt0if (17) OD;&Sdonf/ wpfzufvQif (8) OD;pDESifh

twef; (2) wef;zGJUpnf;um yg0ifcsDwuf&avonf/

arcsKdum; omrnr[kwf/ apmfbGm;tEG,fawmfwnf;/

a&S;jrefrm&Sifbk&ifrsm;acwfu xD;vif;NrdKUav;tm; apmfbGm;

rsm;cefYxm;tkyfcsKyfapcJhMu\/ apmfbGm;rsm;tpOftquf

tkyfcsKyfvmcJhavaom apmfbGm;qufrsm;ESifh pyfvsOf;í arcsKd

\aqGpOfrsKd;qufZ,m;udk uRefawmf&,lodrf;qnf;xm;yg\/

ouú&mZf (900) ausmfumvcefYwGif [Hom0wD

qifjzL&Sifrif;w&m;BuD;vufxuf rkd;aumif;apmfbGm;\om;udk

apmfbGm;t&mcefYonf/ ¤if;rkd;aumif;apmfbGm;\om;udk cEÅD;

apmfbGm;cefYonf/ ¤if;cEÅD;apmfbGm;ukd xD;vif;NrdKUapmfbGm;

t&mcefYtyfawmfrlcJhonf/ aqGpOfrsKd;qufZ,m;t& arcsKd

onfa&S;a&S;u apmfbGm;tEG,fawmfaywnf;/ rnHH hacs/

jrifhjrwfaom awmf0iftodkif;t0kdif; rsK d;EG,fjzpfonfudk

uRefawmfavhvm od&Sdxm;ojzifhvnf; þodkYajymEkdif&jcif;

vnf; jzpfonf/

odkYjzihf EdkifiHawmf\ tpDtpOftwdkif; jynfaxmifpk

tvHawmfo,f,lMu&rnfhae&ufrwdkifrD wpf&uftvdkodk Y

a&muf&SdvdkYvmonf/ BudKqdkpDpOfae&mcsxm;ay;a&; qyfaumf

rwD\tpDtpOfjzihf xD;vif;NrdKUrS ta&SUajrmufbuf (28)

rkdifcefYa0;uGmaom ]]a&jrufeD}} aus;&GmBuD;odkY o,f,lydkYaqmif

a&;um;BuD;rsm;jzihf oGm;a&mufcJh&onf/ ,if;&GmBuD;wGifvnf;

xD;vif;NrdKUe,f\ tpDtpOft& Xmeqkdif&mjycef;rsm;? or0g

180

181

Page 95: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-94

,rypönf;ta&mif;qdkif? yk*¾vduaps;qdkifrsm;? vHkNcHKa&;apmihf

a&SmufrItzGJYrsm; ponfjzihfyGJawmfusif;ycGifhaMumihf &GmeD;csKyf

pyfaus;&Gmrsm;u jynfolawGESihf pnf;um;aeonf/ &GmBuD;\

um;vrf;rawmifbufab; v,fuGif;BuD;xJwGif jzpfavonf/

xkdnu uRefawmfonf rdrdESihfoufqkdifaom vkyfief;wm0ef

rsm;tm; xrf;aqmifaecJh&ao;onf/

(28-1-1986) aeYeHeufydkif;wGifawmh ppfukdif;wkdif;

rSa&muf&Sd qdkufa&mufvmrnhf tvHawmftm; vufqihfurf;

o,f,la&;tpDtpOft& wpfzGJUcsif;pDonf owfrSwfwm0ef,l

&rnhfae&mtoD;oD;odkY a&muf&Sdum apmihfBudKaeMu&onf/

yifv,fa&rsufESmjyiftxufayaygif; (3000)ausmfpD tjrihf

&Sdonfh yHkawmifyHknmawmifwef;jrihfnDaemifudk ausmfjzwf

azmufvkyfxm;aom ykvJ-*efYa*garmfawmfum;vrf;rBuD;t

wdkif; rlvowfrSwfxm;onhf tcsdefESihfavsmfnDpGm jynfaxmifpk

tvHawmfuqdkufa&mufvmchJygonf/

jynfaxmifpktvHawmfum; vmcJhacsNyD/ xD;vif;NrdKU

e,fav;\ tvHawmfBudKqkda&;tzGJUrSmvnf; tzGJUwpfzGJUcsif;

pD vufqifhurf;tpDtpOft& BudKqdkMu&NydD; tzGJUacgif;aqmif

vkyfolu tvHawmfudkvTJajymif;&,lNyD; tjcm;tzGJUwpfckxHjyef

vnfvufqihfurf;vTJajymif;ay;&onf/ tzGJUwpfckESihfwpfck

Mum; nDnDnmnm rSefrSefav;ajy;um csDwufMu&&if; jynf

axmifpktvHawmf vufqifhurf;o,f,la&;c&D;pOftavsmuf

wDAGD½dkuful;xkwfvTihfa&;tzGJUrsm;uvnf; rSwfwrf;wif½kduful;

aecJhMuonf/

yHkawmifyHknm&yf0ef; awmxJawmifxJNrdKif,HxJ0,f

omom,m,mwifhwifh&Tef;&Tef;wvQrf;vQrf;a0 aysmf&TifMunf

El;auseyfcJh&aom xdkaeY&ufudk xD;vif;NrdKUe,fole,fom;tm;

vHk;wdkYu vIdufvIdufvSJvSJ0rf;ompGmjzihf jynfaxmifpktvHawmf

tm;NcdrfhNcdrfhoJoJBudKqdk&if;atmifjrifNyD;pD;EdkifcJhMu&avonf/

wdkif;&if;om;rsm;twGif; jynfaxmifpkpdwf"gwfxm0pOf&ihfoef

ckdifrmapa&;aqmif&Gufusif;yay;jcif;tm; aomif;aomif;zszs

BudKqdkMuvsufESifhatmifjrifjynfhajrmufEdkifcJhygavonf/

tvHawmftm; xD;vif;NrdKUe,fu wm0ef,lausyGefpGm

ESihf vufqifhfurf;o,f,lNyD;pD;cJhonfESihf wpfnwmtdyf&yfem;

rnhf *eYfa*gNrdKUBuD;qDokdY qufvufxGufcGmoGm;cJhNyD; um;av;

um;BuD;toD;oD;ESihf armfawmf,mOfwef;BuD;um; tvHawmf

apmifha&Smufa&;tzGJYrsm;ESihf woDwwef;pDwef;umjzpfonf/

uRefawmfwdkY xD;vif;NrdKUe,frS tvHawmfBudKqdko,f,la&;tzGJY

rsm;tm;vHk;wdkYvnf; tqdkyg,mOfwef;BuD;aemufuaeí tpD

tpOftwdkif;vdkufygcGifh&&SdcJhMuojzihf *efYa*gNrdKUBuD;qD uRefawmf

wdkYa&mufjzpfcJh&avonf/ *efYa*gNrdKUe,frSvnf; jynfaxmifpk

tvHawmftm; tifwdkuftm;wkduf BudKqdkcJhMuonfh jynfolvlxk

BuD;wdkYrsm; jynfolYtm;upm;uGif;BuD;ESihf tjynfh&SdcJhonf/

þwGif *efYa*gNrdKUe,fole,fom;taygif;wdkYu xD;vif;

NrdKUe,frS tvHawmfBudKqdko,f,la&;tzGJUrsm;teuf ]]awmif

182 183

Page 96: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-95

om;vHk;arysKd}}wdkYtzGJUtm;rsufpdtusqHk; oabmtusqHk;?

tESpfoufqHk;tjzpf vIdufvSJpGmMunhf½Itm;ay;jcif;udk t&&SdqHk;

jzpfcJh&onf/ jrefrmh½kyfjrifoHMum;wDADGrSvnf; arcsKdOD;aqmif

yg0ifonhf ]]awmifom;vHkarysKd}} tzGJYudk tom;ay;umazmfjy

cJhojzihf EdkifiHESihft0ef;u ½IjrifcJhMu&onf/ xkwfa0aom owif;

pmrsm;üvnf; arcsKdjynfaxmifpktvHawmf vufqifhurf;

o,f,l&if; olYtzGJUESihfnDnmzGzG tajy;uavm;o,f,laeMu

yHkyg&SdcJhayonfudk &ufydkif;twGif; uRefawmfwdkYjrifawGU& zwf

½IcJhMu&avonf/

xdkaeYu nbufwGif vGwfvGwfvyfvyfvnfywfcGifh

&&SdMuonf/ vQyfppfrD;awG xdefxdefvif;vsuf ZmwftzGJU?

tNidrfh? armuGef;½kyf&Sif? jycef;pHkvif? aps;qkdifwef;wdkYyg0ifum

&Sdaeaom *efYa*gNrdKUtm;upm;uGif;BuD;\ jynfaxmifpktvH

awmf ntdyf&yfem;pOf n½Icif;um;vGefpGmvSyvSygbdawmh/

arcsKdESihfuRefawmf ESpfOD;om;eD;eD;uyfuyfyHkpHjzihf aiGz

vm;BuD;wGif pdkufxlxm;onf jynfaxmifpktvHawmftm;

aemufcHxm;um trSwfw&"gwfyHk½dkufcJhMuao;onf/ xkdonhf

nu rD;a&mifpHktvStyrsm;atmuf0,f arcsKdonf pdwf"gwf

tiftm; &TTifvef;tm;&pGmESihf tNyHK;wa0a0 rsufESmcsKdaecJh?

aysmf&Tifcsrf;ajrUMunfEl;[efjzpfaecJhonfudk uRefawmfjrifae

&onf/

]]q&m&,f...arcsKdawmhav wkdif;&if;om;aygif;pHk

tygt0if jynfolvlxkwpf&yfvHk;u *kPf,l0ihf<um; tjrwf

wEdk;wef;bdk;xm;av;pm;cspfMunf Mu&wJh? pnf;vHk;nDñGwfrI

&JUtiftm;jzpfwJh jynfaxmifpktvHawmfjrwfudk xdawGUudkif

aqmifo,f,ljzpfwJh jynfaxmifpktvHawmfjrwfudk xdawGU

udkifaqmifo,f,lcGifh&cJh&NyDrdkY aysmfvkdufwm? *kPfvJ,l&w,f

av...NyD;awmh tJonfvkdudk,fwkdifudkifaqmifcGifhqkdwm

tvGefw&maom &cJvSwJhtcGifhta&;yJrdkY ydkNyD;wefbkd;xm;rd&

um aowyefoufwqHk; rarhEdkifawmhbl;...}}

aemufNyD; txl;ojzifh tJonfvkdtcGifhtvrf;udk&&Sd

atmif eufeufeJeJpOf;pm;awG;ac: ajrmfjrifrdcJh&wJh aus;Zl;

&Sifrsm;...tJonfrSmrS arcsKdU&JUaus;Zl;&Sif? arcsKdUudkay:vGif

atmif pifwifay;cJhwJhq&m...a[monfu arcsKdtvGef

av;pm;*kPf,l&wJh q&mhudktNrJwrf; aus;Zl;wifaerd&rSmyg

q&m&,f? vuftkyfcsDuefawmhw,faemf q&m...}}

teD;uyftaetxm;wGif onfodk YES,f arcsK du

ajymvmawmh uRefawmf0rf;omaerdcJh&ygonf/ wpdrfhpdrfh

Munhfumjrifae&vsuf&Sdaeaom arcsKdUrsufESmav;aMumifh

uRefawmfh&ifonf rsm;pGmckefaecJh&onf[k uRefawmfajymcsif

onf/ uRefawmfh&ifwGif; ESvHk;om;\vdIufarm&ifckef&rIu

arcsKdUtm;wpfpHkwpfckaom pum;wpfcGef;udkajymcsifvmaerd

awmhonf/ ESpftwefMumyif ajymcsifaerdcJhaom? odkodyf

NrdKodyfum odrf;qnf;xm;aerdcJh&aom pum;wpfcGef;twGuf

uRefawmhfpdwftpOfonf ,cktcg0,fxdef;xm;ír&Ekdifjzpf

vmcJh&NyD? xdef;xm;írjzpfEkdifawmh? r&EdkifcJhawmhacs/

184

185

Page 97: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-96

]]apmfbGm;tEG,fudk oufqHk;wkdifwG,fwmoGm;yg&ap

awmh arcsKd&,f...}} [k uRefawmfzGifhtefrdawmhonf/

]]wu,fyJvm;q&m...trSefwu,fyJ apmfbGm;

tEG,fav; arcsKdUudkwG,fwm MuifemcJhygNyDvm;q&m&,f...

MunfEl;pGmMum;cGifh&&SdcJh&wmaMumifh xifyg&JUq&m? rsuf&nf

qkdwJhtcspf&JUoufao pGwfpkd&yf0ef;av;rSm Munfvifat;jr

wJh rsuf&nfav;awGawmif &SdvmcJh&NyD&Sif&,f...0rf;omvGef;

vkdY usvmcJh&wJh rsuf&nfav;awGyg...}}

arcsKdUrsufESm&Tef;jrjr vSyonhftNyHK; at;csrf;wnf

Nidrfvef;qef;aeonhf udk,f[eftaetxm;av;ESifh arcsKdUtm;

uRefawmfonf rsufawmifrcwfMunhfaerdcJhonf/ odk YpOf

twGif;rSmyif olYvufuav;ESpfzufudk El;nHhom,mpGm

uRefawmfqkyfudkifrdcJhonf/ tomt,mqkyfudkifqGJ,lrdcJhav

aom taetxm;rSmyif olYcE¨mudk,fav;u uRefawmhf&ifcGif

odkY tvkdufoifhwkd;0ifvm&onf/ olYcE¨mudk,frS a&arT;eHYoif;

oif;av;udk&onf/ cPtMumwGif arcsKdonfacgif;uav;

armhívmcJhonf/ ESpfa,mufpvHk; wdwfqdwfaecJhMuonf/

pum;rajymjzpfMu/ odkYayr,fh pum;awGtrsm;BuD;ajymae

onfudk aumif;uifxufu Mu,fyGifhav;awGu udk,fcsif;pm

NyD; odaeMuvdrfhrnf[k uRefawmfxifavonf/ uRefawmfwkdY

xifaeMuygavonf/

]]apmfbGm;tEG,fudk w&m;0ifazmfxkwfjzpfcJhwJh udk,fh&JU

pum;eJY wG,fwmMuifemcJh&wJhonfuaeYrSm udk,fwkdYESpfa,muf

wpfb0twGuf MuifemazmfvufwGJazmftjzpf cspfaerd&ygNyD

arcsKdqkdwJhtcspfav;&,f...}}

arcsKdonf uRefawmfh&ifcGifrS tomav;½kef;xGufcJh

onf/ Nidrf;at;vSaom tNyHK;av;jzifhpum;qkdvmcJhonf/

]]zGHUNzdK;rIvkdtyfaeao;wJh yHkawmifyHknm&yf0ef;u

a,mwkdYXmae&JU *E¦0ifcspfMunfa&;NrdKUav;eJY wkdif;&if;om;awG

NrdKUe,fole,fom;jynfolawGtwGufvJ aowyefoufwqHk;

twwfEkdifqHk; cspfMunfoGm;Mur,fqkdwmvJygw,faemfOD;&J}}

]]aMomf...tESpfom&jynhf0vSwJh trnfav;eJ Y

vkdufzufvSol a':arMunfvGifcsKdtwGuf udk&Juav oufqHk;

wkdifatmif *E¦0ifcspfMunfpwrf;...vdkY...}}

]][kwfuJhyg...q&m OD;&JjrihfvdIifqkdwJh? OD;&JqkdwJh...

udk&JqkdwJh...armifwJh...*E¦0ifrrkef;pwrf;eJY *E¦0ifcspfMunf

pwrf;aemfwJh...}}

]][kwfuJhygcifAsm...[kwfyg&JUcifAsm... aumif;vS

ygNyD rzk&m;av;a&...csKd...a&...vkdY...}}

NrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifhNrdKUolBuD;r zGm;zGm;av;\ tawG;prsm;ESifh

wpfaeuG,faysmuf wpfrkd;aomufvsuf wpfaqmif;

ajymif;um aqmif;rSonfaEG? aEGrS onfrkd;? rkd;rSonfaqmif;

vawGtvDvDanmif;cJh? ESpfawGcsDcJh? a,mwkdYXmae xD;vif;ajr

rSm uRefawmfMumcJhNyD[k jyefvnfawG;rdcJhao;onf/

xD;vif;e,fajrudk tusKd;jyKvkyfief;wpfcktaejzifh

186

187

Page 98: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-97

yHhydk;ulnDay;cJhaom tcrJhapwem usL&Sifq&mb0u wpfESpf

ausmfausmfomjzpfcJh&onf/ EkdifihH0efxrf;sm; usL&SifjycGifhrjyK

onfh Oya'xGuf&SdvmcJhojzifh apwemynm&dyfNrHKav;vnf;

r&Sd&awmh/ EkdifiHawmfOya'? pnf;rsOf;? pnf;urf;udk uRefawmf

wkdYrcsKd;razmufrzsufcJh/ (10) wef;ausmif;ol ausmif;om;

av;rsm;\ oDwif;uRwfwpfBudrf? rwfvqef;wGif wpfBudrf

apwemjzifh rdrdwkdYq&morm;udk uefawmhvufaqmif xD;vif;

pyg,f&S,f a,mvHkcsnf? rsufESmokwfyk0g? vufudkifyk0g? arT;

qyfjym? oGm;wkdufaq; oGm;wkdufwH tp&SdojzifhwkdYum; trSwf

w&av;rsm;tjzpf &SdaecJh&onf/

pmrjy&awmhvnf; wpfzufuBuHzefí aus;Zl;wifrd

&ao;onf/ tcgtm;avsmfpGm wm0efay;tyfvmrIrsm;rS

awmfawmfrsm;rsm;udk uRefawmfudk,fwkdifvdkufygum xrf;&Guf

jzpfonf/ &Hzef&HcgrSomvQif 'k-NrdKUe,fOD;pD;rSL; arcsKdUudkwm0ef

ay;jzpf&onf/ xkdYaMumifh xD;vif;wpfNrdKUe,fvHk; &yfuGufBuD;

(2) ck? aus;&GmBuD;rsm;ESifh &Gmi,fav;rsm;tygt0if (95)

&GmvHk;odkY uRefawmfa&mufEdkifcJh&avonf/

onfodkYomruao;? rdrd½Hk;Xmevkyfief;rsm;tm;vHk;wkdY

udk 'k-OD;pD;rSL; arcsKd? uRefawmfhvufxufrSmyif ti,fwef;

pma&;rS txufwef;pma&;b0jzpfvm&ol y&D&Dar? ½Hk;tul

b0rS vufESdyfpufpma&;&mxl;odk Y wkd;jr§ifhí&&SdvmcJh&ol

udka0vif;wkdYawGonf toD;oD;cGJa0,lwwf? uRrf;usifpGm

em;vnfumvsif aqmif&GufEdkifaecJhMuavNyD/ olwkdYtm;vHk;

tm; pdwfcspGmtm;udk;í&cJhNyD/ odkYjzpfí uRefawmftao;pdwf

avhvmvkdcJhaom ]]awmifom;}} wkdYtrsm;pkaexkdifMuonhf

xef;yifukef;? awma&mif;? 0g;bkd;acsmif? ypif;acsmif? 0ufouf

ajrmuf? 0ufouf&Gmr? [if;cwfukef;? oHy&m? tdkif;r? a&TcHk

wkdif? ZD;awm? tkef;awm? ausmuftkyf? MumO,smOf? tMunf

0g;bif;? xdefwkdif;? aq;rif;awm ponhfaus;&Gmrsm;tm;

tao;pdwfavhvmEdkifcJh&onf/

xdkrQESifh rauseyfEdkifao;? *efYa*gNrdKUe,ftwGif;u

awmifom;wdkY&SdMuonfh &Gm (5) &Gm? aqmNrdKUe,ftwGif;&Sd

(26) &GmwdkYodkYyg a&muf&SdEdkifcJhonf/ ½kH;rScGifh,lum oGm;a&muf

EdkifcJhjcif;vnf; jzpfonf/ txl;ojzifhawmh arcsKdUtultnD

udk trsm;qHk;&,lEdkifcJhjcif;aMumifh awmifom;wdkYb0udk ESHYESHY

pyfpyf odvmEdkifcJh&ygonf/ tppt&m&m tcuftcJr&SdEdkif

cJh&yg/

arcsKdonf Arm (jrefrm) vlrsKd;jzpfaomfvnf; awmif

om;wdkYpum;udk i,f&G,fpOfuyif oif,lwwfajrmufcJhum

uRrf;uRrf;usifusif ajymEdkifonf/ olYxHwGif uRefawmfu

oif,lcJhojzifh uRefawmfonfyif tawmfuav; ajymwwfcJh

NyD/ ajymwwfaeNyD/

tcsdefudk aumif;pGmtusKd;&Sdapjcif;jzifh uRefawmfonf

awmifom;wdkYb0udk avhvm&if; awGUoifh awGUtyfonfh

&[ef;oHCm? vlyk*¾dKvftcsKdUtm;vnf; oGm;a&mufawGUqHkEdkif

cJhonf/ rdk;aumif;&GmvQmvu©Pm&Sifq&mawmfBuD; (aemif

wGif;t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"Z b'´EÅynmomrdt&Sifjrwf)

188

189

Page 99: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-98

ESifh &yf&GmvlolESifh ap;&mt&yfwGif w&m;tm;xkwfaeonfh

anmifuef&Gmawm&ausmif;q&mawmfwdkYxHodkY oGm;um zl;awGU

cGifh? 'gwAÁ0w¬KtpkpkwdkYudk uyfvSL vSL'gef;cGifhESifh q&mawmf

wdkYu rdefYrSmaom w&m;awmfrsm;tm;vnf; emMum;cGifhudk &&Sd

cJh&ygonf/

vlyk*¾dKvfrsm;teuf ]]zGm;zGm;av;}}[k wpfNrdKUe,fvHk;u

ac:a0:aeMuonfh a,m*Dr,fawmfBuD; ]]a':odef;ar}}ukdum;

uRefawmftav;teuftxm;qHk; jzpf&onf/ av;pm;csD;usL;

*kPfjyKcHwifxdkifaom yk*¾dKvftrsKd;orD;pGrf;aqmif&SifBuD;

wpfOD;vnf; jzpfavonf/ MunfndKzG,f&mvnf; aumif;vS

avonf/

xD;vif;NrdKU? r*Fvmausmif;wdkuf y"meem,uq&m

awmf t&Siftm'dpörax&f (aemiftcg r[mo'r®aZmwdu"Z

r[mur®Xmep&d, q&mawmf)\ OD;aqmifrIatmuf0,f

xD;vif;NrdKUay: &yfuGuf (1) ta&SUajrmuf,Gef;,Gef; awmifajc

awmpyfwGifzGm;zGm;av;\ &dyfomausmif;BuD;&Sdonf/ xkd&dyf

omausmif;BuD;wGif NrdKUolNrdKUom;? e,fole,fom;wkdY w&m;

pcef;0ifEkdif&atmif q&mawmfBuD;u OD;aqmifyHhydk;ulnDum

zGm;zGm;av;utkyfcsKyfpDrH aqmif&Gufonfvnf;jzpfygonf/

uRefawmfonf arcsKdESif htwl a&mufjzpfonfrSm

oHk;BudrfjynhfcJhNyD/ arcsKdESifh zGm;zGm;av;u aqGrsKd;t&if;BuD;

teD;av;jzpfonf/ zGm;zGm;av;onf apmfbGm;tEG,fawmfyif

jzpfonf/ &dyfompcef;0if;twGif; a&muf&S d&wkdif;vnf;

at;Nidrf;csrf;omjcif;okcukd uRefawmfcHpm;&onf/ &dyfom

pcef;tm; vSnhfvnfMunfh½IcGifh& tvSLawmfaiGvSL'gef;cGifh

&&if;u arcsKdajymjyvmcJhaom zGm;zGm;av;\b0taMumif;

udkvnf; od&SdcGifh&cJh&onf/ jrefrmhorkdif;wGif orkdif;0if*E¦0if

cspfMunfa&;NrdKUav;jzpfonfh xD;vif;NrdKUav;\ tarwpfOD;

tjzpf rav;pm;bJraeEdkifawmh/

]]'D&dyfomukd aAm"domoemh&dyfomvdk Yac:w,f/

zGm;zGm;av;vdk trnfwGifum ajymajymaeMuwJh a,m*Dr,f

awmfBuD;trnf&if;u q&mrBuD;a':odef;arvdkYac:ygw,f/

xD;vif;NrdKU&JUapmfbGm;tEG,f0if NrdKUolBuD;OD;jr? ZeD;a':yGm;vdIif

wkdYrS (1297) ck? 0gqkdvjynhfausmf (3) &uf? aomMumaeYzGm;

aygh/ [kdpOftcgu pul;rufx&pf (10) wef;atmifjzpfcJholyg...

jrefrmjynfvGwfvyfa&;&NyD; a,mwkdYXmaersm;xJrSm

wpfacwfwpfcgaygufaygufa&mufa&muf trsKd;orD;wpfOD;

tjzpf NrdKUolBuD;rvdkY emrnfausmfapmcJholygyJ/ NrdKUolBuD;rtjzpf

wm0ef,ltusKd;aqmifcJholjzpfygw,f/ NrdKUolBuD;t&mudkxrf;

cJholyg/

trIxrf;cJh&pOfumvrsm;u rNidrf;csrf;wJha&mifpHk

olykef aomif;usef;olawG&JU vufeufeJYppfrD;vQHatmufrSm

trsKd;rsKd;aom ESdyfpufn§Of;qJowfjzwfaewmawG? taxGaxG

qif;&J'ku©awGudk udk,fwkdifjrifawGUMum;odcHpm;cJh&w,f/ 'ku©

tzHkzHkjrifuGif;pHkawGukd oHa0&NyD; avmukwå&me,fbufudk

ul;ajymif;cJhawmhw,faygh/

190 191

Page 100: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-99

ykodrfNrdKUq&mawmfbk&m;BuD;&JU&dyfomrSm (12) ESpf?

&efukefNrdKU? r[mpnf&dyfomrSm (18) ESpfcefYrQ w&m;tm;xkwf

cJhw,f/ r[mpnfomoemh&dyfomBuD;rSm [dawoDacgif;aqmif

tjzpfaqmif&Guf&if; &dyfomBuD;wpfck&JU wnfaqmufrI?

BuD;MuyfuGyfuJrI? w&m;tm;[kwfvmMuwJh a,m*Drsm;udkw&m;

jyvrf;nTefwJh ynm&yftoD;oD;wkdYukd w&m;tm;xkwf&if;

qnf;yl;cJhw,fav/

1339 ck? vaygif;vjynfhausmf 12 &ufaeYrSm a,m*D

90 wdkYudk xD;vif;NrdKU? r*Fvmausmif;wdkufBuD;atmufrSm tp

jyKNyD; w&m;pcef;pwifzGifhvSpfcJhawmhw,f/

r*Fvmausmif;wdkufBuD;q&mawmf b'´EÅtm'dpörS

'DaAm"domoemh&dyfom ausmif;aqmufvkyfzdkY ajrav;{uudk

cGifhjyKcJhw,f/ waygif;vjynfhausmf 13 &ufaeYrSpwifckwfxGif

&Sif;vif;Muw,f/ 1340 ck? uqkefvjynfhausmf 11 &ufaeYrSm

'Du &dyfomqGrf;pm;aqmifudk pwifaqmufvkyfjzpfcJhygw,f/

ygwDaumifpDrSyk*¾dKvfrsm;tygt0if q&mq&mrrsm;?

Xmeqdkif&mt&mxrf;? trIxrf;rsm;? "r®pBuFm0wftoif;rsm;?

e,fole,fom;taygif;wdkY&JU yg0ifyHhydk;0dkif;0ef;ulnDaqmif&Guf

rI? BudK;yrf;xrf;aqmifcJhMurIwdkYaMumifh wifhwifhw,fw,f

0if;xnfay:xGufvmcJhw,f/ ,ck jrifawGYae&wJh av;{u&Sd

&dyfom0if;udk ta&SUbufeJYajrmufbufrsufESmwdkYrSm tkwf

wHwdkif;um&HEdkifcJhw,f/ taqmuftODaygif; 18 aqmifudk

a,m*DrdcifBuD;&JU BuD;MuyfuGyfuJrIeJY aqmif&GufEdkifcJh&ygw,f/

avmuD avmukwå&maumif;usKd;? y&d,uúdomoem

awmf ydkrdkxGe;um;vmatmif pGrf;aqmifaeaeqJ zGm;zGm;av;

ESifhvnf; uRefawmfonf at;at;aq;aq; awGUqHkcGifh? pum;

ajymcGifh? Mum;odcGifhwdkYudk &&SdcJh&ao;onf/ at;csrf;wnfNidrf

Nidrf;at;vSonfhtoGifESif h zGm;zGm;av;\ pum;rsm;udk

em;axmifcJh&onfu MunfndKzG,f&m &SdvSonf/

'umav;u &efukefNrdKUBuD;u udk,fqE´eJYudk,f 'DNrdKU

av;av;rSm wm0efxrf;aqmifzdkY a&muf&SdvdkYvmcJhvmudk csD;usL;

&ygw,f/ rda0;za0;qdkwmvdk wpfe,fwpfaus; a0;vHvSwJh

acsmifusus awmawmiftxyfxyf 'Dt&yfa'orSm tcuf

tcJawG 'ku©awGawmh awGY&rSm trSwfygyJ/ tJonfhtxJrSmbJ

'umuav;&JU aumif;owif;pHkudk Mum;od&wJhtcgrsm;rSm

*kPf,lrd&ygw,f/

]]apwem t[Hbdu©Kur®H0'grd}} vdkY "r®a'oemawmf

u qdkxm;w,f/ apwemonf uHvdkY qdkw,faygh/ apwem

aumif;rSef&if uHaumif;wwfygw,fuG,f/ uH? pdwf? Owk?

tm[m&taMumif;w&m;av;yg;eJY ½kyfemrfcE¨mjzpfvmMu&wJh

vlowå0gwdkYrSm taMumif;w&m;eJY uif;Muw,fr&Sdaybl;/

twdwfuH? ypöKyÜefuHESpfyg;u b0jzpfpOfudk owfrSwfjy|mef;

NyD;vJjzpfw,f/ a&SmifvTJvdkYr&wwfaybl;uG,f/ odkYaomf 'ge?

oDv? bm0em ypöyÜefuHtrIwdkY[m qdk;arGudk y,fazsmufNyD;

aumif;uHudka&mufapwwfw,fqdkwJh todÓPfrsKd;&SdzdkY? apwem

aumif;eJY aumif;rIukodkvfawGudk yGm;rsm;jyKMuzdkYudk wdkufwGef;

192

193

Page 101: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-100

&w,f/ a&rsm;a&Edkif? rD;rsm;rD;EdkifoabmudkvJ atmufarhqif

jcifwwf&r,f/

'umav;[m yHkawmifyHknm awmifwef;jrifhBuD;awG

udk ausmfjzwfoGm;vm&pOfc&D;wpfckrSm [D;Edk;um;BuD;wpfpD;

arSmufwmudk BuHKawGU&awmh c&D;onfawG qdk;qdk;0g;0g; xdcdkuf

'Pf&m&Mu? yGJcsif;NyD; aoaMuMu&wJhtcdkufrSm t"duvIyf&Sm;

ulnDaqmif&Gufay;cJholvdkY od&w,f/ aooGm;MuwJh ½kyfoGm;

tavmif;udk udkifwG,f&Jolr&SdjzpfMu&mrSm 'umav;wpfOD;

wnf;u tqifajy&mudk ayGUcsDo,frxm;ay;wJholvdkY ajymMu

onf/ oGm;&mvrf;c&D; twm;tqD;ozG,fjzpfysufrItzHkzHkudk

tvHk;pHkz,f&Sm;ay; aqmif&Gufay;pOfrSm raMumufr&GHU r&GHU

r&Sm rGefjrwfpdwfxm;eJY xrf;aqmiftusKd;jyKcJhwmawG[m

wu,fhtmZmenfpdwf"mwfayyJ/ jzLpifvSpGmaom pdwfaumif;

pdwfjrwfygyJ/

udk,fhb0oufwrf;wavQmuf b,fNrdKUb,f&GmrSm

a&mufaeae wu,fwrf;ezl;awGU 'l;awGUBuHKawGU&ifqdkifvm

&wJhtajctaerSm ulnDu,fwifaqmif&GufvdkwJh ol&Jaumif;

pdwf"mwfrsKd;? owåd AswådrsKd;u vlwdkif;rSm &SdcJhw,f? cJ,Of;vS

w,f? tJonfvdkpdwfxm;aumif;rsKd;&SdwJhyk*¾dKvfu a&mufav

&m&mrSm 'ku©awG awGUvm&w,fqdk&ifaomfrS tJonfh'ku©qif;

&JrsKd;u vGwfuif;apwwfw,fhoabm&Sdygw,f/

ajrjyefYa'ou udk,fhEdkifiHol EdkifiHom;awG[m yHk

awmifyHknmqdkwJhemrnfausmf awmifwef;jrifhBuD;wdkYudk jzwf

ausmfoGm;vmMu&wJhtcgrsKd;rSm uav;tygt0iftm;vHk;wdkY

[m wwfEdkiforQ ab;roD&efrc 'ku©rSvGwfuif;pGmeJY vdk&m

c&D;udk a&mufEdkifMuygapvdkY zGm;zGm;av;u aeYpOfarwåmydkY

vTwf qkawmif;trQawG ay;a0&w,fuG,f...wpfquf

wnf;ajym&&if onfyHkawmfyHknm&yf0ef;omru jrefrmwpfEdkifiH

vHk;rSonf wpfurÇmvHk;twGuf ouf&Sdowå0gtm;vHk;twGuf

arwåmydkYqkawmif;ay;&wmu aeYpOfygyJuG,f/

tif;...taMumif;uHraumif;MuvdkY jzpfvmcJhMuNyD

qkdcJh&ifvJ olwkdYwpfawGtwGuf oaAÁowåmur®oumvdkYyJ

w&m;oabmeJY ½I&ayw,f...'umav;vJ b,ft&yf

b,fa'oa&mufa&muf c&D;wpfckoGm;&NyDqkd&if c&D;xGufcGm

&&mtprSonf oGm;vkd&mc&D;vrf;tqHk;odkYwkdif tm;vHk;udk

arwåmydkYvdkYoGm;uGJU/ or®ma'0ewfaumif;ewfjrwftaygif;

uvJ apmifha&Smufygvdrfhr,f/ t"duawmh wkEdIif;r&Sd jrwfAk'¨

udk tm½HkjyK? &wemoHk;yg;? teaEÅmteEÅig;yg;udk jrifa,mif

O;dnTwfumoGm;vmrIjyKuGJU/

zGm;zGm;av;u *gxmawmfav;wpfckay;r,f? &Gwfqkd

oGm;vmaygh

]]od'db*0g t&[H Aka'¨g ar owåygum&H Ak'Ho&PH

*pämrd?

od'db*0g t&[H "ar®m ar owåygum&H "r®Ho&PH

*pämrd?

od'db*0g t&[H oHaCm arowåygum&H oHCH

194 195

Page 102: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-101

o&PH*pämrd...wJh...&wemjrwfoHk;yg;wefcdk;

awmfaMumifh tEÅ&m,f'ku©qkd;awG ra&mufEdkif&avatmif

umuG,fwm;qD;ay;ygvdrfhr,fuG,f/ tJ'Dh*gxmawmfjrwfBuD;

[m &uúef;pifawmifq&mawmfbk&m;BuD; tpOftNrJ&Gwfqkdae

us *gxmayyJuGJU/

]]uJ...uJ...trsKd;om;aumif;? trsKd;aumif;orD;

av;wkdY avmuDtusKd;? avmukwå&mtusKd;wkdYudk a&muf&m

a'owkdif;rSm o,fykd;aqmif&Gufwwf&if; aumif;owif;*kPf

tzHkzHkeJY *kPf,lMu&r,fh yk*¾dKvfawGjzpfEkdifMuvsuf vlYb0qE´

awGeJYvJ jynhfpHkvmEkdifMu&um r*fzdkvfedAÁmefcsrf;omjrwfudk

&atmiftm;xkwfaqmif&GufEkdifMuonfvJ jzpfMuygapuG,f/

uJ...om"k...om"k...om"k...}}

zGm;zGm;av;onf acwfynmwwf? ÓPftajrmftjrif

&Sd qifjcifwHkw&m;rsm;ESifhjynhfpHkum Ak'\Nidrf;at;aom w&m;

"r®tusifhjrwfrsm;ukd usifhBuHyGm;rsm; tm;xkwf? trsm;twGuf

tvkyfvkyfvsuf avmuD? avmukwå&mtusKd;twGuf &nf&G,f

csuftjzmjzm xm;&SdpGmjzifh jynhf0aomvlom;wpfOD;\ b0

oHo&mc&D;onf tjzpfESifh r*fzdkvfedAÁmefeef;odkY avQmufvSrf;

aeolvnf;jzpfygonf/

jzpfvm&rnhf uHMur®muygvmcJ h NyDxif h ? a,m*D

r,fawmfBuD; zGm;zGm;av;ESifh awGUcJh&NyD; rMumrDrSmyif rauG;

wkdif; (25) NrdKUe,f tpnf;ta0;wufa&muf&ef xD;vif;NrdKU

av;rS rauG;NrdKUodkY rmZ'g*spfjzifh c&D;xGufcJh&onf/ Ekd0ifbm

aqmif;&ufwGifjzpfonf/ nOfhoef;acgif,HcefYwGif xD;vif;NrdKU

rS xGufcGmcJhMuonf/ ajrjyefYodkYtvm yHknmawmifwef;jrifhBuD;

udk ausmfjzwfcJhNyD;NyD/ yHkawmifawmifwef;BuD;udk ausmfjzwfae

qJ ykvJ-*efYa*gum;vrf;\ rkdifwkdiftrSwf (56^3) teD;wGif

armfawmfum;wdrf;arSmufrIjzpfcJh&onf/ b&dwfaygufum

rxddef;Ekdifrodrf;Ekdifjzpf&vsuf awmifurf;yg;,HBuD;udk wkdufNyD;

um;av;rSmwHk;vHk;BuD; jzpfoGm;cJh&onf/ um;av;ay: vkdufyg

vmMuolwkdY 'Pf&mtemw&wkdY&SdcJh&onf/ 'Pf&mBuD;BuD;

us,fus,fawmh rcHpm;Mu&/ onftxJwGif uRefawmfonf

um; rnfonhf'Pf&mrSr&cJhay/ tHhMozG,faumif;vSonf?

wpfzufuawmifjrifhurf;yg;eH&HBuD;? tjcm;wpfzufrSmu

acsmufeufBuD;? acsmufeufBuD;xJodkY um;av;omxkd;usoGm;

vkdufvQifawmhjzifh rawG;&Jp&m/

um;av;ay:0,f ygwD? aumifpDrS yk*¾dKvf (2) OD;yg0if

vkdufygcJhonf/ tm;vHk;udktqiftajyqHk;jzpf&atmif tul

tnDawmif;? tultnD&cJh? ajrjyefYodkYa&muf&SdcJh&awmh txuf

ygyk*¾dKvfBuD;wkdYu rauG;wkdif;odkYvnf;aumif;? xD;vif;NrdKUodkY

vnf;aumif; aMu;eef;jzifhowif;ydkYMu&onf/ tm;vHk;aom

Mum;Mu&oltaygif;u pdwfraumif;EkdifcJhMu&/

rMumrD&ufrsm;wGif xD;vif;NrdKUav;odkY uRefawmfwkdY

tzGJUjyefvnfa&muf&SdcJhMu&onf/ uRefawmfwkdYra&mufcJhrDrSm

yifvQif NrdKUav;ui,fi,frdkY uRefawmfwdkYtzGJUum; wdrf;arSmuf

cJh&onfhowif;u awmrD;yrmysHUESHYaecJh&NyD/ jyefvnfa&muf&Sd

196

197

Page 103: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-102

vmcJh&onhfaeYu ae0ifrkd;csKyfcsdefrS a&muf&SdcJh&jcif;vnf;jzpf

onf/

uRefawmfaexkdif&m bBuD;odef;wkdYtdrfodkY um;'½dkifbm

u vdkufvHydkYaqmifay;cJhonf/ um;av;u tdrfodkYxkd;qkdufcJh

onfESifh tdrfem;eD;0ef;usifwdkYu0dkif;í0ef;ívmcJhMuonf/

]]raoaumif; raysmufaumif;? uHBuD;ayvdkY? uHaumif;ayvkdY

&wemoHk;yg;eJY ewfjrwfewfaumif;wkdYu apmifha&Smufay;ay

vdkY...}} ponfjzifh ajymqkdMu? ar;jref;MuESifh bBuD;odef;wkdY

tdrfonf owif;ar;vmolwkdYESifh pnf;um;oGm;cJh&awmhonf/

owif;Mum;Mum;csif;[kqkdum arcsKd? pma&;rav;

&D&Dar? pma&;av;udka0vif;wkdY n (8) em&DcefYwGif uRefawmfh

xHa&mufvmcJhMuonf/

]]onftpnf;ta0;udk wufa&mufapbkdY q&mu

uRefrudk&nf&G,fcJhwm? ta&;wBuD;vJjzpf? wpfnvHk; wpfaeY

vHk;armif;ESifrS tpnf;ta0;ukdtcsdefrDrSmqkdawmh rdef;rom;

uRefrtwGufc&D;yef;rSmuawmh taotcsmyJzdk Y...qkdNyD;

uRefrudkpmemaxmufxm;pGmeJY q&mvkdufoGm;jzpf&wm uH

Mur®muz,fayvdkYom touftEÅ&m,fra&muf&wm uRefr

twGufeJY xrf;aqmifcJh&wJhwm0efeJY 'ku©awGuvJ renf;awmh

bl;/ wu,fwrf;ajym&&if q&mhapwem? q&mharwåm? q&mh

aus;Zl;awGudk b,fvkdrSqyfvkdY ukefEdkifawmhr,frxifygbl;&Sif

wu,fyg &Sif...}}

onfodkYES,f arcsKdqkdcJhawmh tdrfeD;emcsif;av;av;

a':cifode f ;u Mum;0ifíajymvmcJ honf/ av;av;

a':cifodef;qkdonfu reDvm\tarjzpfonf/

]]bkef;eJYwefckd;eJY q&mOD;&JyJav...b,fao&OD;rSm

vJ/ trsm;oligu arwåmxm;Mu? arwåmydkYMu? av;av;uvJ

aeYwkdif;arwåmydk Yay;ae&wm/ udk,fhom;vkdcspfae&wmrsKd;?

'Hkrif;wD;&if; oDcsif;oDqkdaewmudk Mum;ae&&ifyJ av;av;

uawmh wpfaeYwmv,fxJ ,mxJrSmarmvmcJh&orQ tyef;

awGtarmawGajyoGm;&wm/ zG[Jh...aemufaemifudk 'DvdkrsKd;

xyfrHrBuHKawGUyg&apeJYvdkY qkawmif;ay;Mu? uJ...uJ...

rdvdIif? rdckdif? rdBudKifwdkY tdrfuAl;cif;rSm Al;oD;&Sdw,f...oGm;cl;

Mu? Al;oD;aMumfpm;Mur,fa[h...}}

xdkodkY ajymaeqJrSmyif bBuD;odef;? q&mrBuD;vIdifwdkYu

tdrfem;eD; OD;wif0if;av;tdrfodkY bk&m;udk;ql qGrf;uyfvSL&ef

ESifh ,ckn "r®pMum0wf&GwftzGJU0wf&GwfpOf? tauR;tarG;

udpöwdkYjzifh acwåoGm;a&mufMuOD;rnfqdkum tdrfuxGufMuonf/

at;at;aq;aq;em;aeMu pm;Mu a&aEG;Murf;0dkif;0dkif;Mu[k

vnf;rSmcJhao;onf/ uRefawmfowif;ar;&efa&muf&SdvmcJh

aom pma&;av;ukda0vif;vnf; cPvdkufygoGm;yg&ap[k

qdkum ygoGm;chJavonf/

tdrf\rD;zdkaqmifrSmawmh tvkyfawG½IyfaeMuonf/

tdrfa&SU{nhfcef;rxJwGifawmh av;av;a':cifodef;? arcsKdESihf

uRefawmfomusef&pfaeonf/

]]wu,faemf...q&m...arcsKdu pdwfylvdkuf&wm&Sif}}

198

199

Page 104: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-103

[k arcsKdpum;pcJhjyefonf/ ]]aMomf...aouHra&muf oufr

aysmuf wJh...? zGm;zGm;av;uajymcJhzl;ovkdaygh/ jzpfoGm;cJh

avNyDqdkawmhvJ oaAÁowåmur®oum yJaygh arcsKd&,f/ vl

awGqdkwm oHo&mc&D;onfawGyJav rNrJaomw&m;oabm

twdkif;ajym&&if &SifuGJuGJMu&wmrsKd;&Sdovkd aouGJcGJMu&ao;

wmyJOpöm? avmu"Hudk BuHBuHcHEkdifzdkYyJ pdwfcE¨mrSmNrJapMu&rSm

qdkygawmh...w&m;oabmtwdkif;aygh...}}

[k uRefawmfajymjzpfrdawmh teD;&Sdav;av; a':cifodef;

u ajym&Smonf/ ]]'gawmh 'gayghav...'gayrJh...'gayrJh

u&Sdao;w,f}} [k&,farmum aemufcJhao;onf/ xdkaemuf

av;av;a':cifodef;onfvnf; rD;zdkaqmifqDodkYoGm;cJhawmh

onf/ tdrfa&SU{nfhcef;rxJwGif arcsKdESihfuRefawmfESpfOD;om

usefae&avonf/

tif;...cspfolawGjzpfcJhMuNyDqdkawmhvJ ydkvdkYyJpdk;&drf

aomuawGu &ifeJYtrQjzpfaeygw,farmif? armif? armihfvdk

vludkrQ cspfarwåmydkcJh&whJ xD;vif;NrdKUolav; uRefr...uRefr

arcsKdav armifukdtqHk;½HI;rcHEkdifbl; armifhukdom qHk;½HI;oGm;cJh

&ifawmhav arcsKdawmh ½l;rsm;oGm;r,fxifyg&JU? armifhukd

arcsKdb0xJu aysmufuG,froGm;apcsifovdk rsufpdatmufrSm

yJ tNrJvdkvdk jrifaecsifrdwm...

]]w&m;oabm w&m;oabmeJ Y ajymajymaewJh

armihfudk a[m'DavmuBuD;xJ? jrefrmjynf jrefrmhordkif;xJu

*EÅ0ifxD;vif;NrdKUav;rSm tcsdefMumMumaeapcsifao;wmyg/

NrdKUuav;ukdcspfwJhpdwf trsKd;om;cspfpdwfawGeJYjynfh0aeolu

uRefrarcsKdudk cspfwJhpdwfawGtrsm;BuD;eJY cspfwwfzdkYawGudk oif

jyay;&OD;r,fvdkY qufqufajymcsifao;wm? tm;udk;ygw,f

armif...odvm;...tif;...NyD;awmh ckrSyJ pdwfat;&awmh

w,farmif&,f...}}

uRefawmfonf arcsKdrsufESmav;udk MunfhaerdcJhonf/

Munhfír0EdkifcJh? xkdtckdufNrdKU\vQyfppf"gwftm;ay;pufrS

aeYpOfrD;ay;csdefoHk;em&Donf (9) em&Dü NyD;qHk;oGm;cJhí vQyfppf

rD;urSdwfoGm;cJhonf/ vomrSeftdrfESihfza,mif;wkdifudk xGef;n§d

cJhMuonf/ uRefawmfwdkY&Sd&modkY av;av;a':cifodef;ESihf&D&Dar

wdkYu vomrSeftdrfudk ,laqmifuma&mufvmMuonf/ uRef

awmfwdkY&SdaeMu&m pm;yGJ0dkif;wGiftwlvmxkdifMuonf/ arcsKd

ckeu ajymvmcJhaompum;rav;rsm;ukd &nf&G,fum uRefawmf

onf olwdkYtm; pum;wpfcsKdUudkajymrdavonf/

w&m;oabmESihf,SOfvsufb0wGif &SifoefaexdkifcGifh

uav;&aeao;orQawmh trsm;jynfoltusKd;twGuf a&muf

av&ma'orSm us&mwm0efxrf;&Gufa&;udk OD;aqG;qHjrnhfr

nnf;rnL rNidKrjiif 0efxrf;aumif;yDopGm aqmif&GufoGm;

Edkifa&;rSm uRefawmf\ cH,lcsufyifjzpfaMumif;udk odap&onf/

[kdbufacwfrsm;u aomif;usef;olwdkYu taMumif;r

&Sd taMumif;&Smum e,fajrvlxktay: enf;rsKd;pHkESihfEdSyfpuf

umpdk;rdk;cJhonf/ ,if;odkYaomumvqdk;rsm;xJwGifyifvQif rdef;

rom;wpfOD;jzpfol zGm;zGm;av;u owdå&Sd&Sd? &J&J0H0HESihf xD;vif;

200

201

Page 105: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-104

NrdKUav;twGufa&m xD;vif;NrdKUe,ftusKd;twGufygawmifpOf

jrihfwef;awG txyfxyfMum; EdkifiHawmf\ta&;udpörsm;tvdkY

iSmonfvrf;onf c&D;awGudktxyfxyftcgcgoGm;cJh jyefcJh&

zl;onf/

onfodkYaom tajctaersKd;ESihf tajctaersKd;rsm;ESihf

EdIif;,SOfvmcJhvQif uRefawmfonfrajymyavmuf/

&GmawGudkcspfonf? NrdKUudkcspfonf? e,fajra'oudkcspf

onfrS EdkifiHawmfudkcspfonf qdk&mwGif pum;t&mtajymouf

oufrQjzihfawmh &mZ0ifrSmusefchJonfr[kwf? ordkif;rSm usef

&pfrnfr[kwf/ uRefawmfwdkYordkif;vSbdkY uRefawmfwkdYBudKyrf;

azmfxkwfvsuf ordkif;pmrsufESmtwGuf jy,k*faumif;awG

jzpfvmap&rnfomjzpfonf/

a&S;a&S;utac: (ol&J) qkdaom xD;vif;NrdKUav;onf

jrefrmh&mZ0ifordkif;pOfwGif NrdKU*kPfa&mifxGef;ajymifcJhonfh

NrdKUav;jzpfonf/ ol&Jaumif;rsm;pGmwkdY xGuf&Sday:xGef;&m apmf

bGm;wkdYtkyfcsKyfaomNrdKUav;jzpfonf/ tcsuftcsmusus xD;

pdkufeef;wnf a&S;bk&ifhaejynfawmf bk&ifrif;w&m;wdkY EdkifiH

awmftwGuf ppfonfol&J trIxrf;aumif;wkdYESihfwuG ema&;

emcH tMuyfwyfom;ygrusef ppfonftiftm; wyftiftm;wdkY

pkpkpnf;pnf;nDnDñGwfñGwfzGJUpnf;ydkifqdkifaexdkifMu&mt&yf

cHwyfNrdKU wyfNrdKUav;vnf;jzpfbdonf/

þonfwkdYudk odygvsufESihf uRefawmfonf udk,hfXme?

udk,fh½Hk;vkyfief;rQESihfomru NrdKUe,ftwGufvkdtyfrIaMumihfay;

tyfvmonfh wm0eftaxGaxGudk aemufwGefYwGefYqkwfí a&

omckdum avSBuHKpD;c&D;udkrvdkufygvdk? oufawmihfoufomae

í &pGmjzihfraeygvkd/ NrdKUe,fwdk;wuf&m wkd;wufaMumif;? zGHU

NzdK;aMumif;&nf&G,fcsufaumif;wkdYtwGuf tpOfawG;qum

vQif ½kyfvHk;ay:atmifyHkazmfay;csifoljzpfonf/ NrdKUe,fta&;

ESihfpyfvsOf;ygvQif t&m&mudk odxm;em;vnfpGmjzihf trsm;

jynfoltusKd;ukd &nfarQmfum tvkyfwm0efawGudk arcsKdonf

vnf; ydkrdkumaqif&GufapcsifcJhonf/ arcsKdonfNrdKUe,ftusKd;

udkarQmfcsihfvsuf NrdKUe,futm;xm;&rnfh trsKd;aumif;orD;&

wemav;wpfOD;tjzpfESihf pdwftm;xufoefckdifrmpGm BudK;pm;

jznhfqnf;ay;aeEdkifvm&NyDvnf; jzpfcJhNyDjzpfonf[k ajymEkdif

&onf/

'k-NrdKUe,fOD;pD;rSL; arcsKdonf t"dyÜm,fjynfh0vSaom

a':arMunfvGifcsKdtjzpfESihf trsm;wumESihf EIdif;pmvQif

vkyfydkifcGifh? vkyfEkdifcGifh? BudK;pm;cGifhawGydkrdkydkifqkdifaeoljzpfaecJh

ygNyD olwumxufydkí BuD;us,fjrihfrm;aom wm0eft&yf&yf

udk xrf;aqmifae&olvnf;jzpfcJhNyDrd k Y oltifrwefwG,f

wmjrwfEdk;cspfcif&onhf xD;vif;NrdKUe,ftusKd;twGuf qxuf

xrf;ydk;BuKd;pm;ay;Edkifygap...[laom apwempum;&SnfBuD;

udk uRefawmfajymaerdcJh&ygavonf/

aMomf...jrefrmhordkif;...xD;vif;NrdKUe,f orkdif;wGif

jrefrmtrsKd;orD;rsm;avmu trsKd;orD;rsm;pGmxJrSm &Sm;&Sm;yg;

yg;rdef;rom;wpfOD;jzpfcJh&ol NrdKUrolBuD;rjzpfaom a,m*Dr,f

awmfBuD;? q&mrBuD;? zGm;zGm;av; a':odef;aronfum; csD;

202

203

Page 106: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-105

usL;*kPfjyKtm;usbG,f&mt&nftcsif;rsm;ESihfjynfhpHkolygay?

xD;vif;NrdKUe,fordkif;ü &SmrS&Sm;pHjyKxkdufolwpfOD;ygay/

xkda,m*Dr,fawmfBuD; ac:? q&mrBuD; ac:? zGm;zGm;

av; ac:? xD;vif;NrdKUrolBuD;r ac: a':odef;aronf arcsKdESifh

uRefawmfhtm;olYtawG;prsm;tm; ajymjycJhzl;onfukd arcsKdu

trSwf&vmrdonf[k ajymjyvmcJhonf/

]]aumif;owif;tzHkzHkeJY *kPf,lMu&r,fh yk*d¾KvfawG

jzpfEdkifMuygap}} qdkonhfzGm;zGm;av;\ trSmpum;tawG;p

rsm;wkdYtm; arcsKdonf BudK;pm;umazmfaqmifygrnf[k uRef

awmfhukd ajymjycJhavonf/ uwdukdvnf;ay;cJhavonf/

&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv&wufu,ftjzmjzm aeY&ufrsm;rSmv

pma&;q&m? ½kyf&Sif'g½dkufwm q&mBuD;OD;okc\

]]booH&m}} Zmwfum;BuD;udk jrifa,mifrdonfESihf b0oHo&m

oDcsif;vdkyif uRefawmfwdkYb0u BuHKaeMuonfomjzpfygonf/

rwnfNrJaom avmuobm0udk odyifodvsufESifh jzpfcsifwdkif;

vnf;rjzpf? rjzpfcsifvnf;r&onfhb0tjzpfwdkYu a&muf&SdBuHK

awGUvmMu&onfhtcg jzpfoifhjzpfxdkufpGmaom b0ysKd;udk oifh

awmfovdk a&G;cs,favQmufvSrf;Mu&efonfom taumif;qHk;

[k xifjrif,lqxm;Muonfvnf; jzpfygonf/

,ck uRefawmfwdkY rsufpdatmufrSmyifvQif b0wdkYu

ajymif;vJí vmcJh&NyD; uRefawmfwdkY tifrwefcifrif&ygaom

v,fpdkuf&Sif;refae&*smBuD; q&m0if;wpfa,mufonfum;

onfNrdKUuav;ESifh uRefawmfwdkYtm; cGJcGmí oGm;&ygawmhrnf/

v,f,mESifhopfawm0efBuD;Xmeatmuf&Sd rdrdXme? bkwf

aumfydka&;&Sif;rsm;wGif wpfcktygt0ifjzpfaom jynfolYvkyf

tm;ae&mcsxm;a&;wyGJ (y.v.z) okdY ul;ajymif;um wm0ef

xrf;&Guf&ef EIwfqufyGJyif NyD;cJhNyD/ qnfajrmif;pwifwnf

aqmufum pdkufysKd;ajrrsm; azmfxkwfa&;twGuf pDrHudef;BuD;

wpfckudk OD;pD;wm0ef,ltaumiftxnf azmfaqmif&rnfhol

jzpfcJh&NyD? vltiftm;? vkyfom;tiftm;? pufud&d,mtiftm;

aiGaMu;tiftm;awGtrsm;BuD;ESifh a'oBuD;wpfck zGHUNzdK;wdk;

wufap&atmif wm0efBuD;BuD;udk,l&avawmhrnf/ olu

uRefawmfwdkY todkif;t0dkif;av;udk EIwfqufumvnf oGm;cJh

acsNyD/

oloGm;cJhNyD;awmh uRefawmfonfvnf; udk,fhudk,fudk

qef;ppfa0zefrIawGudk vkyfrd&onf/ uRefawmfonfyif onf

NrdKUav;ü 4 ESpfyif ausmfvmcJh&NyD/ onftawmtwGif;umv

rsm;twGuf uRefawmfwdkY ½kH;csKyfrS pmrsm;a&muf&SdcJhonf/

wpfESpfvQif wpfBudrfawmh a&muf&Sdvmaeusjzpfonf/ ajzvdk

u ajzqdkEdkif&ef jzpfonf/ taMumif;Mum;pm jzefYa0ay;ydkYrI

wGif uRefawmfwm0efxrf;aqmif&m xD;vif;NrdKUav;odkY pm

a&muf&SdrIu tcuftcJ&SdcJh&onf/ rdk;tcg acsmif;a&usjcif;?

awmifNydKjcif;? wHwm;usKd;aejcif;ponfhtaMumif;rsm;aMumifh

ajzqdk&rnfh&ufu vGefpGmeD;uyf&jcif;vnf;&Sdovdk oGm;a&;

vma&;jyefa&;udkvnf; wnfhwGufrd&um &efukefNrdKUodkY oGm;

204

205

Page 107: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-106

a&mufum uRefawmf rajzjzpfcJh/ bmom&yfqdkif&m avhvmrI

tm;uvnf; &efukefNrdKUBuD;rSmvdk rsm;rsm;avhvmtm;&Sd rae

Edkifojzifh EdkifiH&yfjcm;ynmawmfoif tpDtpOfudk uRefawmf

vufavQmhí aecJhonfom jzpf&awmhonf/ &efukef&Sd rdrdq&m

orm;rsm;uvnf; uRefawmfu wGef;tm;ay;ayyif uRefawmf

uvnf; &efukefodkY tajymif;ta&TUvQufxm;? &efukefudkjyef

0ifawmhrS BudK;pm;awmhrnf[k pdwfrSmqHk;jzwfxm;rdonf/ rdrd

touft&G,ftm;jzifhuvnf; i,f&G,faeao;onfrdkY tcsdef

awG trsm;BuD;? tcGifhta&;awG trsm;BuD;&Sdygao;onf[k

oabmxm;um aerdcJhonfudkvnf;jzpfí ynmawmfoifudpö

udk rajzjzpf&jcif;ygay/ bmyJjzpfap b0wufvrf;twGuf

uRefawmf BudK;pm;&,lrnfhol? atmifjrif&matmifjrifaMumif;?

BuD;yGm;&mBuD;yGm;aMumif;? trsm;twGuf tusKd;jyKEdkif&m jyKEdkif

aMumif;rsm;ESifh jynfhpHkEdkif&atmif BudK;pm;&rnfhol[lívnf;

tpOftNrJpdwfxJwGif cH,lxm;csufu &Sdaeygonf/ aysmf&mrSm

rae&? awmf&mrSm aeEdkif&atmif pGrf;aqmif&ygOD;rnf[kvnf;

oHEéd|mefcsxm;rdygonf/

tvSnfhtajymif;qdkonfu wpfcgwpf&HwGif ajymjy

&ef cJ,Of;wwfonf/ arQmfvifhrxm;ygbJESifh olYtvdkvdka&muf

vmcsifa&mufvmwwfonf/ uRefawmfuawmh taumif;qHk;

tvSnfhtajymif;jzpfzdkY&mtwGuf tNrJBudK;pm;aeonfvnf;

jzpfygonf/ uRefawmfwdk Y pDrHudef;a&;qGJa&;OD;pD;Xme\

vkyfief;rsm;ESifh pyfvsOf;vmygvQif XmewpfckESifhwpfckta&;

qufqHn§dEIdif;aqmif&GufMu&mwGif ESpfOD;ESpfzuf oifhawmf

nDnGwfvufcHEdkifrnfh rZÑdrtaetxm;jzpf&atmif n§dEIdif;

aqmif&Gufaomrludk uRefawmfpGJudkifavh&Sdygonf/ twwf

Edkifbl; pDrHudef;rsm; atmifjrifpGm taumiftxnfazmfEdkif

a&;udkvnf; az;rxm;yg/ rjzpfEdkif rjzpfoifhaom tae

txm;rsm;udk em;vnfumomvQif usKd;aMumif;jy nDnGwfpGm

ajymwwfqkdwwf ajym&Jqdk&J pdwfvnf;&Sdygonf/ odkYjzpfaom

aMumifh trsm;uvnf; av;pm;cspfMunfrIudk uRefawmfcHpm;&

ygonf/ uRefawmfhXmu cHpm;&ygonf/

]]uJ... &D&Dar a& arcsKdUqDudk wifjyp&m&SdwJh rdk;a&csdef

udpörSm NrdKUe,fv,fpdkuf&Sif;? NrdKUe,fusef;rma&;OD;pD;Xme

(NrdKUe,fjynfolYaq;½kH)? usif;jynfolY&Jpcef;? qifpG,f? aq;rif;

awm... pwJh wdkif;wGma&;pcef;toD;oD;u ay;ydkYcJhwJhpm&if;?

vtvdkuf? ESpftvdkufpm&if;wdkYudk wifjyvdkufygOD;/ arcsKdpdppf

oHk;oyfNyD;cJh&if udka0vif;udk puf½kdufzdkYav;? za,mif;azmuf?

pufvSnfh? pkpkaygif; (6) pHkvSnfh&rSm arcsKdUqDu twnfjyKcsuf

rSefuefNyD;NyDqdkrS pufvSnfhaemf... [kwfNyDvm;....}}

'DuJhodkY ajymae pDpOfaepOf arcsKdu vcsKyfaiGpm&if;

wdkYudk pDpOfaecJhonf/

]]AsKdU... q&m&JU... bmawGtvkyfrsm;aewmwkef;

As... tvkyftNrJwrf;rsm;aewJh ½kH;ygyJAsm... usKyfOya'½kH;

uawmh usKyfwdkY ½kH;0efxrf;wdkYom ½kH;wufae&ovdkjzpfae&JU?

wGufp&m csufp&m a&;p&m jcpfp&mr&Sdaybl;... r&Sdbl;qdk

206

207

Page 108: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-107

&wmu e,fole,fom;awGu Oya'udk av;pm;vdkufem

em;vnfMuoudk;As... t[rf;...}}[k Oya't&m&Sd OD;rsKd;

u a&mufvmum pum;ajymaecJhonf/

]][kwfwmayghAsm... OD;rsKd;wdkY½kH;tvkyfrsm;&atmifqdk

&if NrdKUuvlawG &Gmu vlawGudk &efwdkufay; &efjzpfap&atmif

vkyfay;&rvdk jzpfaeNyDAs...}} [kajymum ½kH;xJa&mufvmol

uawmh NrdKUe,fvQyfppftif*sifeD,m OD;apmyifjzpfavonf/

OD;apm ajymvmcJhonfhpum;aMumifh uRefawmfwdkYtm;vHk; &,f

Mu&ao;onf/ OD;rsKd;uvnf; tm;usrcH jyefajymvmcJhaom

pum;udkMum;Mu&aom uRefawmfwdkYrSm wcGD;cGD;ESifh &,fMu&jyef

awmhonf/

]]a':arcsKda&... OD;apmvm&if owdxm;Mu odvm;?

olu wdkYawGeJYwlwm r[kwfbl;? ocsKØif;ukef;uxvmcJhol pm;

p&mawG bmawG&Sd&if zGuf(0Suf) xm;Mu? zkwf0ifovdk pm;vdrfh

r,faemf...}} [l\/ trSefuawmh NrdKUe,fvQyfppftif*sifeD,m

rD;ay;puftaqmufttHkBuD;u ocsKØif;ukef;ajrae&mtpyf

wGif &SdaeaomaMumifh ,ckuJhodkY BuHzefumaemufçí ajymjy

jcif;yif jzpfavonf/

odkYuvdktawmtwGif; pmydkYorm;upmawGay;vm

onfudk udka0vif;u,laeonf/ ½Hk;pmudkoD;oefYcGJxm;um

uRefawmfhxHpmwpfapmif ay;vmcJhonf/ uRefawmfhemrnfjzifh

pmrSm uRefawmfh&efukeftdrf rdbrsm;uay;ydkYvdkufaom pmyif

jzpfavonf/

]]uJ...uJ q&m&J a& pmudktomxm;OD;? usKyfu

ocsKØif;ukef;uwwfvmwm? vufzuf&nfav;aomufrvkdYAs

tJ...vufzuf&nf'umuawmh a':arcsK dayghAsm...

[kwfzl;vm;...a':arcsKdu Asm...wpfOD;wnf;aomorD;

NyD;awmh olYzcifBuD;u &Sm;ap; tifwGJyGJnufawG xkwfvdkufNyD

Mum;w,f...awmfawmfjrwfw,f owif;&w,f...'Dawmh

orD;tvdr®mav;jzpfolu vufzuf&nf'umayghAsm...[kwf

zl;vm;...}} [lí OD;apmu arcsKdUudkpç cJhonf/

arcsKduvnf; jyefajymvmonf/

]]OD;apm pum;aMumifh arcsKdwkdYtdrfawmh "g;jywkdufcH&

awmhr,fxifyg&JU...trItoGm;tvmenf;aewJh OD;rsKd;&JU

Oya'½Hk;ukdawmh ra&mufyg&apeJY &Sif...vufzuf&nfomru

ygbl; rkefYvJauR;ygr,faemf...}}

]]a[;...'grS wkd YnDrav;uG...cspfolaumif;

&nf;pm;aumif; a,musfm;aumif;eJYawGUNyDvdkY cspfc&D;vrf;rsm;

vJ om,majzmifhjzL;EdkifMuygapAsm...}}[lí OD;rsKd;uwG,fç

cJhonf/ arcsKdUudkyg vufzuf&nfqkdifodkYvkdufyg&ef ac:aqmif

cJhMuojzifh uRefawmfwkdYonf NrdKUv,furdom;pkvufzuf&nf

qkdifodkY oGm;cJhMuawmhavonf/ onfNrdKUav;rSmonfvdkyJ

0efxrf;tcsif;csif;u cspfcifpGm&Sdavonf/

txufazmfjyyg ajymMuqkdMu&if;u vufzuf&nfqkdif

üvnf; [dktaMumif;onftaMumif; aomif;ajymif;axGvm

pum;awG ajymjzpfMuonf/ onfhrwkdifrDvydkif;uav;wGif

208

209

Page 109: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-108

uRefawmfwkdYtm;vHk;onf EkdifiHawmftwGufta&;BuD;onfh

orkdif;a&;tul;tajymif;umvudk BuHKcJhMu&onf/ onfumv

wGif xD;vif;NrdKUav;onf thHMobG,f&majym&avmufatmif

wpfpHkwpf&maom tysuftpD;r&SdcJh/ ½Hk;? wdrf? ausmif;rS tp

Z&yftqHk; tysuftpD;rjzpfcJ h&/ wpfpH kwpfOD;rQ tao

taysmufr&SdcJh/ NrdKUay:a&m e,fajrwGif;u aus;&Gmrsm;tm;vHk;

onf NrdKUrdNrdKUzXmeqkdif&m tBuD;tuJrsm;wkdY\ arwåm&yfcHrI

tpDtpOfatmuf0,f arwåmw&m;xm;Mujcif;jzifh Nidrf;csrf;pGm

0dkif;0ef;xdef;odrf;ay;cJhMuíjzpfonf/ wu,fhudk tHhMop&m

aumif;vSatmif pnf;pnf;vHk;vHk; az;az;rr&SdcJhMuygonf/

aoG;xGufoH,dk vHk;0r&SdcJhygav/ wyfrawmfwyf&if;wyfzGJU

uyif rsm;pGmtHhMocJhygonf/ NrdKUe,fjynfolY&JwyfzGJUom ½Hk;pdkuf

ygonf/ emrnfqdk; r&SdcJhygav/

xdkaeYu ½Hk;qif;cJhNyD;aemuf tdrfodkYrjyefjzpfMuao;?

arcsKdUrdbu ckdif;xm;í[kqkdum NrdKUuGufopfxJ&Sd olYaqGrsKd;

tdrfud koGm;&OD;rnh ftaMumif; arcsK duajymvmcJ honf/

uRefawmhfum;vnf; vkdufcJhyg&efac:cJhonf/ odkYjzpfí arcsKdESifh

twl ½Hk;rSxGufcJhMuNyD;aemuf av,mOfuGif;a[mif;BuD;twkdif;

vrf;avQmufumoGm;jzpfMuonf/ arcsKdu uRefawmfhtm;

pum;ajym&efvnf;&Sdonf[k qkdvmcJhojzifhvnf; olESifhtwl

vkdufygjzpfcJh&onf/ &efukeftdrfrS pmukdaeYv,fydkif;uyif

uRefawmfzwf½IcJhNyD;aemuf arcsKdUtm;vnf;ay;um zwfapcJh

ygonf/ vQKdU0Sufxm;p&m taMumif;vnf;r&Sdygacs/ r&Sdawmh

ygav/

&efukeftdrfrSpmudk taMumif;jyKí arcsKdvnf;pmudk

zwfNyD;jzpfaomaMumifh od&SdNyD;vnf;jzpfygrnf/ uRefawmfh

rdom;pkwGif azaz? arar? uRefawmf? uRefawmfhESrESifh ti,f

qHk;nDwkdYyg0ifygonf/ uRefawmfu tBuD;qHk;om;jzpfonf/

uRefawmfhatmuf ESrav;u aq;wuúodkvfrS bGJU&NyD; q&m0ef

rav;yifjzpfcJhygNyD/ ti,fqHk;nDi,fonf bDtD;pD (ynma&;

bGJU)udk t*FvdyfpmESifh NyD;qHk;NyD; r[mbGJUwufa&mufcGifh&&SdcJh

aomfvnf; qufvufroif,ljzpfawmhyg/ nDi,fonf pD;yGm;

a&;vkyfief;rsm;vkyf&efukdom pdwftm;xufoefoljzpfygonf/

wuúodkvfubGJU&onfqkdonfESifh pD;yGm;a&;vkyfygawmhonf/

rdom;pktm;vHk; nd§EdIif;pDpOf oabmwlcJhMurIt& bm;vrf;

(r[mAE¨Kvyef;NcHvrf;) txufwGif ½kyfjrifoHMum;ESifh quf

pyfypönf;rsm;ta&mif;qkdifudkzGifhum apmpD;pGmae&m,lEkdifcJhyg

onf/ ta&mif;t0,fvnf; oGufcJhaumif;rGefcJhygonf/ odkYjzpf

í rEÅav;NrdKUBuD;wGifyg aps;uGuf&SdEdkif&efvnf; &nf&G,fum

tcsuftcsmus&m NrdKUv,fwGifqkdifBuD;wpfqkdifudk iSm;&rf;cJh

onf/ &efukefuJhodkYyif qkdifzGifhEkdifcJhonf/ &efukefrS refae*sm

wpfOD;ESifh ta&mif;0efxrf;rsm;udk apvTwfcefYtyfxm;EkdifcJhyg

onf/

wzef [kdw,f? rkdw,f? tif; ponfwkdY zGifhvSpfcGifhrlt&

A[ef;&SdrdrdwdkY aexkdif&m rdom;pkwkdufBuD;tm; [dkw,ftoGif

zefwD;cJhonf/ azazhtpDtpOft&jzpfonf/ ESpfa,muftdyf

tcef; (3) cef;? wpfa,muftdyfcef; (8) cef;yg ESpfxyfwkduf

210 211

Page 110: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-109

jzpfonf/ rlvua&ul;uefvnf;&SdNyD;om;jzpfí EkdifiH&yfjcm;

c&D;onfrsm; at;at;csrf;csrf; em;cdkcsifhpzG,fjzpfcJh&onf/

EkdifiHjcm;om;jzpfMuaom vma&mufwnf;ckdolwdk Yuvnf;

azmfa&GaomqufqHa&;ESifh 0efaqmifrIaMumifh {nhfonfrjywf

vS/ refae*smESpfOD;udk cefYxm;aqmif&Gufaponf/ 0efxrf;rsm;

udkvnf; cefYxm;&onf/ aps;uGufpD;yGm;a&;pepfusifhoHk;csdef

azazESifh ararvnf; XmerStNidrf;pm;b0udkajymif;vJcH,l

um azazararwkdYu BuD;Muyfay;aomaMumifhvnf; &efukef

qkdifESifh rEÅav;qkdifwkdYu emrnf&a&mif;tm;aumif;aeonf/

rdom;pkydkif [kdw,fuvnf; tqifajyonf/ vkyfief;udpö0dpö

awGursm;awmh a&&SnfumvwGif pD;yGm;a&;avmuü ydkrkdí

tqifajyajyatmifjrifwkd;wuf BuD;yGm;vmapa&;tvkdYXm

tm;tudk;&qHk; jzpfrnhfol[k &nf&G,fxm;jcif;cH&aom

uRefawmfhtm; tm;vHk;uwrf;wrf;ww tvkd&SdaeMuonf/

i,fi,fuyif Mum;aeusazazhpum;udk ESpfrjzpfol

ua&;vmaom pmxJwGifygvmonf/ xkdpum;udk rjzpfrae

xnhfa&;ckdif;í a&;&ygonf[k ESpfri,fuqkdxm;onf/

]]vlqkdwm aysmf&mrSmrae&/ awmf&mrSmae&r,fqkdwJh

pum;udktrsm;BuD; em;vnfzdkYvkdw,f/ rlvwef;ausmif;om;

b0wkef;u aumif;? oifh? nHh cGJNyD; tqifhowfrSwf&mrSm

]]aumif;}} qkdwmudk&rS vlawmfac:Muwm? ausmif;wpfausmif;?

&Gmwpf&Gm? NrdKUwpfNrdKU? rdom;pkwpfpk? jynfolawGeJY EdkifiHawmf

tm;vHk;aumif;rGefwkd;wufwJhtqifhrSm &Sdaea&mufaewmrsKd;

jzpfEkdifbkdYpdwf"mwfudkarG;Mu&r,f/ tJ'Dpdwf"mwfrsKd;&SdapzdkY

qdk&if rdrdukd,frdrd ynm&SdowdjzpfcJ todeJYjr§ifhwifowday;Edkif

rS awmf½kHusw,f/ rawmfrw&m;pdwfrsKd;udkawmh y,fNyD; rsm;

rsm;&SdrSrsm;rsm; aumif;usKd;aqmif&GufEdkifr,fvdkY cH,lxm;Muap

csifwm...}}

txufyg azazpum;udkxnfha&;ae&if; uRefawmf

onf *syefbmom? pum;wwfuRrf;atmifjrifcJhNyD; 'DudpöESifh

ta&;tBuD;qHk;udpö&yfu yg0ifvmcJhonf/ rdrdwdkY [kdw,fwGif

vma&muf wnf;cdkaeus *syefvkyfief;&SifolaX;BuD;taMumif;

udk qufcJhonf/ ,if;*syefolaX;BuD;onf tvGefaphpyfaocsm

onf/ rMumrMum wnf;cdkvm&if;u uRefawmfwdkY rdom;pk0if

tm;vHk;\ taMumif;pHkudk od&SdoGm;cJhonf/ &if;ESD;jr§yfESHxm;

aom aiGaMu;t&if;tESD;? vkyfief;rsm;? ydkifqdkifrItp&Sdonf

wdkYudkvnf;aumif; odoGm;cJhonf/ rdom;pk0ifwdkYtm;vHk;\

ynmt&nftcsif;rsm;udkvnf; csD;usL;onf/ txl;ojzifhawmh

*syefbmomwwfuRrf;xm;aom uRefawmfhtm; awGUqHkcGifh

awmif;onf/ *syefolaX;BuD;ESifh uRefawmf? olYrdom;pkESifh

uRefawmfhrdom;pk? ESpfOD;ESpfzufpD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk vkyf

aqmifcsifonf/ uRefawmfhtm; *syefEdkifiHodkY ac:aqmifoGm;

vdkonf/ pD;yGm;a&;vkyfief;wdkYudk avhvmEdkif&efESifh ESpfEdkifiH

tusKd;pD;yGm;a&;wdk;zdkY awmif;qdkcJhNyD;[k ESri,fu a&;vm

onf/

tqHk;owftydkif;rSmawmh arcsKdUtaMumif;ygvmcJh

onf/ v,fpdkuf&Sif;refae*smBuD;q&m0if;\ &,f&,farmarm

212

213

Page 111: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-110

wGef;wGef;wkdufwkduf pum;rsm;ESifh uRefawmfESifharcsKdUudk

oabmwlrd&aMumif;? arcsKdUaumif;aMumif;awGajymvmcJhao;

aMumif;jzpfonf/ q&m0if;BuD;u Xmetajymif;ta&TUudpöESifh

uRefawmfxHrS rdom;pkodkYvufaqmifay;ydkYcJhonfh ypönf;rsm;

vma&mufay;oGm;cJhpOfu ajymMum;xm;cJhonfhhpum;tcsKdUwdkY

vnf;ygonf/ a&;om;xm;onf/

arcsKdESifh uRefawmfcspfolawGjzpfaeMuygNyD[laom

pum;tm;vnf; ESpfOD;om;rSwyg; rnfolYtm;rQtodray;chJ

onfudk arcsKdem;vnfcJhygonf/ todray;ayrifh taetxm;

udktuJcwfrd aumif;aumif;em;vnfwwfonfh pdwf&SdolwkdYu

odygvdrfhrnf/ rsufESmjrifcspfcifygap? toHMum;oem;ygap}}

qkdonfh qkawmif;aumif;ESifh jynhfpHkavol arcsKd[kajym&rnf

vnf;jzpfonf/ arcsKdUudkvnf; uRefawmfrdom;pku awGUzl;?

jrifzl;Muí oabmusMu? cspfMuygonf/ þonfudk &nf&G,f

umvQif ]]rrarMunfvGifcsKdu udkudk&J&JUcspfolvm;}} [ka&;xm;

um ½Ir0atmifacsmonfh a,molau&Dxdyfxm;av;udk

&efukeftdrfu&mEIef;jynhf BudKqkdaeMuygaMumif;? azazarar

wkdYu orD;av;wpfa,muf wkd;vmwmaygh[k ajymMuaMumif;

awGESifh pmudktqHk;owfxm;avonf/

ESp fO D;om;vrf;avQmufpum;ajymvmMu&if;u

av,mOfuGif;a[mif;BuD; taemufbufxdyf tqHk;pGefem;

a&mufvdkYvmcJhonf/ NrdKUuGufopfu tedrfhydkif;wGif&Sdonf/ cP

avmufxdkifNyD; pum;awGajymcsifao;onf[k arcsK du

ajymvmcJhojzifh av,mOfuGif;a[mif;jyifrSm vGwfvGwf

vyfvyftaetxm;vnf;&Sdí ajrBuD;jyifwkdifjzpfonf/

]][kd;...rSmMunhfprf; OD;&J&,f...aerif;BuD;u

taemufcsif;½dk;rawmifwef;BuD;rSm ar;wifvkeD;aeNyD? aerif;

BuD;[m ol&JUwpfaeYwmwm0efudk xrf;aqmif&vdkY wm0efaus

awmhr,fhtcsdefrSmawmif azsmhawmhwJhtvif;a&mifeJY avmu

tvSudkaqmifaew,faygh/ ae0ifqnf;qmqkdwJh tvStyudk

tpGrf;ukefjyoGm;cJhao;wmyJaygh/ tJonfvdkyJ arcsKdav...

b,fudkyJa&mufae a&mufae'DxD;vif;NrdKUe,fav;twGuf

pGrf;tm;&Sdoí tusKd;jyKEkdifwJholjzpfcsifw,f...jzpfatmifvJ

BudK;pm;r,fOD;&J&,f...}}

wjznf;jznf;eJY OD;&JeJY arcsKdwkdYb0u wpfpHkwpfckaom

qHk;jzwfcsufudk csrSwfumb0vrf;udk avQmufvSrf;Mu&awmh

r,fqkdwm ra0;awmhbl;vkdY awG;aerdNyD;cJhygw,f? OD;&J&JUazaz

ajymaeuspum;twkdif;ygyJ? tm;vHk;aumif;rGefwkd;wufwJh

tqifhrSm&Sdae? a&mufaeEdkifzdkYeYJ aumif;usKd;aqmif&GufEkdifzdkY

qkdwmudk arcsKdoabmaygufygw,f/ arcsKdUudk 'g½dkufwmtzGJU

0ifjzpf&atmif vl&m0ifqHhum trsm;twGuf vkdtyfaewm

awGeJY vdktyfaewJh uGufvyfawGudkjznfhqnf;ay;Edkifap&atmif

OD;&Jrdom;pku pDpOfxm;ygw,fqkdwJh [dk;wavmav;u OD;&J&JU

&efukefupmudkyg arcsKdaumif;pGmem;vnfxm;ygw,f OD;&J&,f...

wjznf;jznf;eJY OD;&JeJYarcsKdwkdYb0u wpfpHkwpfckaom

qHk;jzwfcsufudkcsrSwfum b0vrf;udkavQmufvSrf;Mu&awmh

214

215

Page 112: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-111

r,fqkdwm ra0;awmhbl;vdkY awG;aerdNyD;cJhygw,f/ OD;&J&JUazaz

ajymaeuspum;twkdif;ygyJ? tm;vHk;aumif;rGefwkd;wufwJh

tqifhrSm&Sdae? a&mufaeEdkifzdkYeJY aumif;usKd;aqmif&GufEdkifzdkY

qkdwmudk arcsKdoabmaygufygw,f/ arcsKdUudk 'g½dkufwmtzGJU

0ifjzpf&atmif vl&m0ifqHhum trsm;twGuf vkdtyfaewm

awGeJY vdktyfaewJh uGufvyfawGudkjznfhqnf;ay;Ekdifap&

atmif OD;&Ju OD;&Jrdom;pku pDpOfxm;ygw,fqkdwJh [dk;wavm

av;u OD;&J&JU&efukefupmudkyg arcsKdaumif;pGmem;vnfxm;

ygw,f OD;&J&,f/

vlYb0rSmwkd;wufwJhtjrifqkdwm vlwkdif;rSm&SdMurSm

trSefygyJ? reufjzef[m 'DuaeYxuf ydkaumif;rGefvm&r,f

qkdwmrsKd;udk vlwkdif;uarQmfvifhMuwm trSefyJjzpfw,f? arQmfvJ

arQmfvifhMu&rSmyJav...arQmfvifhMuw,faygh/

EdkifiH&yfjcm;udk txifBuD;wJhpdwfeJY olYaemufvdkufjzpf

roGm;zdkY vdkw,f/ rzGHUNzdK;ao;wm zGHUNzdK;wdk;wufvmap&atmif

qdkwm tajymeJYawmh r&Edkifbl;qdkwm&,f... tyifyef;tepf

emcHNyD; pdwf&Snfvuf&SnfeJY vkyfief;wdkif;udk pOf;pOf;pm;pm;

awG;awG;ac:ac: csdefcsdefqqeJY BudK;pm;Mu&rSm aumif;rGefwJh

enf;ynmtqifhqifhudk &,lwwfMu&rSm.../

arcsKdwdk Y txufwef;ausmif;om;b0u ½lyaA'

bmom&yfxJu e,lwef&JU ed,mrvdkyJaygh "To Every Action

There is Equal And Apposite Reaction" qdkwmvdkygyJ?

oufa&mufrIwdkif;rSm oleJYnDrQwJh wefjyefoufa&mufrIudk jrif

zYdkvdkw,f? wdkif;jynfudk tusKd;jyKw,f... wdkif;jynftwGuf

tvkyfvkyfqdkwJhae&mrSm? wdkif;jynftusKd;o,fydk;&mrSm b,f

ae&m b,f&mxl; b,ftqifha&mufrS EdkifiHh0efxrf;rS ukrÜPD

0efxrf;rS apwem0efxrf;rS tp&Sdojzifh cGJjcm;xm;vdkYrS rjzpf

Edkifwm? a&muf&mae&m us&mwm0efrSm rnnf;rnL udk,f

tm;&SdorQ pGrf;tm;&SdorQ aqmif&GufvkyfaqmifMur,fqdkwJh

pdwf"mwf&SdzdkYyJvkdwm r[kwfvm;.../

awmifol,mvkyf "m;rçckwf? wHigonf? opfckwform;

pwJh tvkyfvkyfudkifoltm;vHk;twdkif; wdkif;jynftwGuf tvkyf

vkyfaeMuolawGyJvdkY qdkMu&w,f/ olY[m udk,fhwm wm0efudk,f

pDnDMuvsuf tzufzufu wdk;wufap&atmif pGrf;aqmifMu

r,fqdk&if &Gmuav;wpf&GmrS 'DNrdKUuav;wpfNrdKU NrdKUjyBuD;qD

odkYwdkifatmif tqifhqifhajymif;vJwdk;wufvmrSmygyJ... 'gh

aMumifhvJyJ avSacwf? vSnf;acwfrS onf,aeY oabFm? armf

awmfum;? rD;&xm;? vQyfppfoHvdkuf&xm;? av,mOfysH vlrJh

av,mOfysH? 'Hk;ysHN*dK[fwkawG ay:aygufvm? ,aeY uGefysLwm

qdkwm ay:ayguftqHk;jyKvmaeMuNyD ckqdk wDAD AD'D,dkacGawmif

'DNrdKUav;udk a&mufvmcJh&NyDav.../

aemufususef&pfraecJhzdkYeJY wu,fhwdkif;jynfcspfwJh

pdwfudk aozdkYqdkwm[m us&mb0uae EdkifiHhtusKd;o,fydk;

aqmif&Gufaejcif;yJ jzpf&r,f/ BuD;rm;wJh &nf&G,fcsufawGeJY

ouf&Sdxuf ydkrdkjrifhrm;atmif pGrf;aqmifjycsifw,f/ tusKd;

oufa&mufrI ydkrdkjzpfxGef;vmvdrfhr,fvdkYvJ ,HkMunfw,f/ yrm

216 217

Page 113: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-112

ajym&&if rlvwef;jyq&mrav;wpfa,mufu olYtwef;

av;udkom wm0ef,l&wmeJY NrdKUe,fynma&;rSL;BuD;usawmh

twef;pOfawGtm;vHk; ausmif;awmfBuD;wpfckvHk;tjyif wpf

e,fvHk;twGif;rSm&SdMuwJh rl? v,f? xuf ausmif;awG[lorQwdkY

udk wm0ef,lae&ovdkrsKd;aygh.../

'gawGaMumifhav... arcsKdawmh twwfEdkifqHk;

trsm;jynfoltusKd;twGuf a&SU½INyD; wm0efawGudk xrf;aqmif

Edkifatmif BudK;pm;r,fvdkY av;av;eufeuf qHk;jzwfxm;olyg

av...}}/

onfodkYES,f arcsKdUpum;rsm;udk uRefawmf em;axmif

cJh&ygonf/

]]uJ...'gawG 'gawGaMumifhav qdkcJhavwJh arcsKdUudk

OD;&Jajymawmhr,f/ 'gubmvJqdk&if arcsKdeJ Y OD;&Jwdk Y[m

tm;vHk;twGuf a&SU½INyD; qHk;jzwfcsufawG csMu&awmhr,f...

taocsmawmh em;axmifaemf arcsKd.../

wpftcsufu arcsKdUudk OD;&JU aphpyfxdrf;jrm;vufxyf

Edkif&atmif udk,fhrdbESpfyg; aqGrsKd;pHknDeJY rMumrD&ufydkif;rSm

aphpyfMuzdkY azaz ararwdkYu OD;&Judk ar;cdkif;aeNyD.../

ESpftcsufu arcsKdcspfwJh q&mOD;&JtaeeJY 'DNrdKUe,f

OD;pD;rSL;&mxl;uae EIwfxGufcGif hawmif;cHzd k Y OD;&J&efukef

(½Hk;csKyf) udk oGm;rSmudkoabmwlzdkYajym&NyD...

oHk;tcsufu rsm;rMumrDvxJrSmyJ arcsKd[mOD;&J&JU

ae&m &mxl;udkqufcH&vdrfhr,f/ qufcHNyD;vkdY rMumao;rD

vrsm;rSmyJ 'DXme0efxrf;b0 t&mxrf;b0u EIwfxGufum

&efukefrSm&SdwJh OD;&JwkdYrdom;pkukrÜPD&JU 'g½dkufwmtzGJU0if

wpfOD;tjzpfeJY wm0ef,lvm&vdrfhr,f/

av;tcsufu aemufqHk;tcsufvJjzpfw,f/ tJonhf

tcsufu arcsKdtifrwefcHkrifvS cspfvSygw,fqdkwJh 'DNrdKUav;

udkcspfvsufeJY cGJcGm&vdrfhr,f/ BuD;rm;jrifhjrwfwJh &nf&G,fcsuf

awGeJYtwl 'DNrdKUav;udk 'DNrdKUe,fudkydkrkdtusKd;jyKEkdifap&atmif

rwwfomvkdY cGJcGm&jcif;yJvkdY &ifwGif;rSmcH,lxm;wwfEdkifzkdYygyJ

arcsKdtcspfav;&,f...}}

txufygpum;rsm;udk uRefawmfajymjzpf&awmhNyD/

ajymjzpfcJ h&ygNyD/ arcsKdauseyf ESpfoufvdrfhrnf[kvnf;

uRefawmf ,HkMunfygonfav/

]]½kwfw&ufBuD;qkdawmh OD;&J&,f...arcsKdbmjyefajym

&rSef;rodEkdifavmufatmifygyJav...wu,fyg...aoQmif

aemufqHxHk;yg jzpf&r,fhoabmrSm wpfOD;wnf;aomorD;jzpf

aewJhtjzpf? azazararwkdYukd cspf&wJhpdwf? azazararwkdYu

awmh olwkdYarG;&yfZmwdajrvJjzpfNyD; touft&G,ftydkif;uvJ

BuD;vmNyDqkdawmh tNyD;tydkifoabmcGJcGmNyD; b,fawmhrS

oGm;MurSmr[kwfzl;qkdwmudk odxm;&wJhtjzpfwkdYuwpfykdif;/

NyD;aemuf OD;&JudkMuifemcJh& cspfcJh&um OD;&JeJYrcGJrcGmaevdkYwJh

pdwfuwpfykdif;...'DNrdKUav;uvJ aiGvJaEGrkdY? rkd;vJrkd;rkdY? aqmif;

vJaqmif;rkdY tifMuif;ydawmufawGa0Mu? wdrfrJndKndKndKUndKUeJY

awmifpOfwef;wkdYMum; rkd;ykvJawG&GmoGef;aewmudk jrif&wwf

218 219

Page 114: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-113

wJhjrifuGif;tjyif oZifcGmndKawG oif;NyD;ESif;awGjrLawGydwfqD;

um qD;ESif;usoHwajzmufajzmufawGeJY pdrf;Munfat;jrvSwJh

armacsmif;a&...'gawGudk ESpfoufwG,fwmaerd&wJh arcsKdU

b0av...}}

]]aMomf aomu&wufawGwjzmjzmeJY jzpfae&ygaygh

vm;&Sif&,f...wJh/}}

vGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUolvGrf;&wJhNrdKUol

]]oifzGm;aomajr oifhXmaeum;

tajcwdk;jrifh usefaumif;oifh\

oif\rsKd;om; pmpum;vnf;

BuD;yGm;wwfjrifh usefaumif;oifh\

oifOD;csí trQa0&m apwDomvQif

opömta&mif ÓPfwefYaqmifvnf;

ajymifvsuf0if;vsuf usefapownf;....wJh/}}

]]OD;&JU odNyD;jzpfrSmyg? q&maZmf*sD&JU (1935) ckESpfu

pyfqkdxm;cJhwJh ]]oifaooGm;aomf}} uAsmxJupmykd'fav;av/

arcsKdU&ifxJ ESvHk;om;xJ OD;aESmufxJrSm wpfoufvHk;pGJNrJaer,fh

pmom;av;awGygyJ OD;&J&,f...arcsKdUtaoG;tom;xJrSm

xm0&aysmf0ifpD;qif;aer,fh ESvHk;aoG;tvuFmpmom;awGyg

yJ&Sif...'DuAsmydk'fxJuvkd arcsKdtpOftNrJ BudK;pm;aerSm

...emrnfaumif;usefap&rSm...}}

ajymzdkYvkdr,frxifayr,fh ajymcsifwmudkajymyg&ap

OD;aemf/ ydkuJvGef;vSw,fvdkYawmh rxifvkdufygeJY OD;&J&,f/

OD;&Judk arcsKdwG,fwmw,f? Muifemw,f? jrwfEdk;w,f?

cspfw,f ajymrjywwfatmifygav...NyD;awmh av;pm;w,f?

,HkMunfw,f? 'Dxuftxl;ajym&&if toufeJYxyfwlqkdwJh

pum;twkdif;ygyJ...,Hkygaemf}}

pGJpGJNrJNrJ rcGJ&ufEkdifavmufatmif oHa,mZOfawGu

aESmifz G J Uvk d Ycsp faecJ h&ygNy D...'Db0 'DoHo&momru

aemufb0 b0 b0qufwkdif;rSmvJ OD;&JudktNrJtNrJ cspfcGifh

ydkifqkdifEdkifygapvdkYawmif ajymcsifawmhw,f/

'DavmufxdatmiffygbJvm;vkdYajym&if bmjzpfvkdYvJ

odvm;/

OD;&Jav cav;vli,fvl&G,f vlvwf vlBuD; aqGrsKd;

rdb NrdKUrdNrdKUzrif;Ekd;&mZm trsm;jynfoltm;vHk;udk MunfjzL

atmif MunfjzLap&atmif cspfwwfzdkYawGudk pnf;½Hk;vdkYjycJhwm

ygvm;? odyfawmfwJh OD;&JyJyaygh/

tm;upm;udkcspf? pmayudkcspf? bmomudkcspf? vlrsKd;pk

udkcspf? jynfolawGudkcspfwJhtjyif obm0udkygcspfwwfwJhol?

obm0eJYpyfvsOf;vkdY OD;&JajymwJhpum;/

bmwJh...opfyifopfawmawG[m vlom;awGudk

tusKd;rJhapwJh umAGef"mwfawGudkz,f&Sm;ay;NyD; vlom;awG

twGufr&SdrjzpfvkdtyfwJh atmufqD*sif"mwfudk xkwfvkyfay;

w,fwJh? iSufwpfaxmif ESpfaxmif wpfaomif;ruem;ckdEkdifwJh

220

221

Page 115: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-114

opfyifaumif;ozG,fjzpfygap? vlom;awGudk atmufqD*sif

xkwfvkyfay;wJh opfyif opfawmawGvdkjzpfygapwJh...

aumif;vkdufwJhpum;yJav...wu,fyg...OD;&J&JUpum;u

wefzdk;&Sdvkdufwm/

NyD;awmh orkdif;udkcspfwwfwJhol jzpfapcsifowJh...

orkdif;udkcspfvkdYwm0efawGudk em;vnfwm? jynfolUoabmxm;

awGudk odwwfwm? vlrIa&; pD;yGm;a&; EkdifiHa&; OD;wnfcsuf

awGudk jrifwwfwmawGtm;vHk;[m OD;&J&JUcE¨mudk,fxJu

touf&Sifoefjcif;&JU ZpfjrpfESvHk;tdrfBuD;xJrSm odkrSD;wnf&Sd

zGJUwnfaewmr[kwfvm;wJh/

arcsKdawmhav...OD;&JtaMumif;awG;rdwkdif; vlBuD;

olrawGajymMuwJhpum; ]]ajrtkwfwkdYNydKav&m ausmuftkwfeJY

tpm;xkd;}} qkdwmudk OD;&Jua&SUaqmifvrf;jyay;cJhNyDvdkYjrifw,f/

OD;&Judk,fpm; arcsK dUudktpm;xkd;xm;Ek difcJ h NyD/ arcsK duvJ

vufqifhurf;ay;&OD;rSmvdkY wm0efododeJY cH,lxm;NyD;ygNyD...

arcsKdUudktppoifjy ajymqkd ajrmfjrifwwfodapcJhwmawG

twGuf aus;Zl;w&m;awGu BuD;rm;vSygw,f q&m&,f/

ck vydkif;umvav;twGif;rSmyJ OD;&Jyifyef;vGef;vS

ygNyD? wkdif;½Hk;udk A[kd½Hk;csKyfudk oGm;a&mufcJhNyD;NyD tm;vHk;u

OD;&Judktvkyfwm0efu rxGufapcsif rxGufapvkdMubl;? Xme

&JU om;aumif;&wem 0efxrf;aumif;wpfOD; avsmhenf;oGm;&

r,fhtjzpf ½IjrifcJhMuw,fr[kwfvm;/ tem*wftwGuf ESajrm

MuwmtrSefyJ/

OD;&JajymcJhzl;ovkd tjcm;wpfzufrSm EkdifiHawmfBuD;

twGufydkNyD; taxmuftyHhjzpfEdkifap&atmifvdkYqkdw,f r[kwf

vm;/

[kwfrSmyg...[kwfygw,fav...'geJY wpfquf

wnf; aemufqufwGJ arcsKdUudpöukdMunhf&if odEkdifwmyg/ OD;&J

a&m arcsKdyg ESpfOD;pvHk; wm0efrSEIwfxGufcGifhudk awmif;cHwifjy

vkdY&Edkifayr,fh t&m&mudkiJhuGufNyD; OD;&JpDpOfcJhw,faemf/ NrdKU

e,ftusKd;? XmetusKd;? EkdifiHhtusKd;twGuf tm;vHk;tquf

tpyfaumif; uGif;qufrjywfap&avatmif arcsKdUudktvkyf

wm0efurxGufapbJ xm;cJhjzpfwm? wpfESpftwGif;rSmawmh

arcsKdwm0efrS EIwfxGufcGifhudk&? aemufrsKd;qufopfukd vufqifh

urf;vTJajymif;ay; tppajyvnfapa&; Nidrf;csrf;a&;tjrifeJY

pDpOfcJhwm? iJhuGufrIxm;wwfwmawG[m ]]b,folaoao

iawrm&ifNyD;a&m}} qkdwJhpdwfxm;rsKd; pdwfnHhpdwfykyfpdwf,kwf

rsKd;rS r[kwfwm? tem*wfrsKd;qufudk ysKd;axmifqGJ,lcsDwuf

apwmygvm;/

NrdKUe,fudk XmeudkEdkifiHawmfudk tppftrSefcspfwwf

jcif;ygyJvm;qkdwm od&awmh arcsKdOD;&Judk odyfav;pm;rdwm

trSefyJ? OD;&JeJY arcsKdUtwGuf uGufuGufav;? usOf;usOf;av;

omMunhfNyD; om,maysmf&Tifa&;udk arQmfawG;vsuf tjrifusOf;

usOf;eJY cspfjcif;arwåmrSm aysmf&TifpGmaevkdY&ayr,fh OD;&J[m

oabmxm;BuD;pGm avQmhcscJhw,f/ wpfudk,faumif; ESpfudk,f

aumif;tjrifrsKd;udk ab;z,fEdkifvsuf trsm;aumif;zkdYta&;

222 223

Page 116: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-115

jrifhjrwfwJhpdwfxm;rsKd;udk aqmifMuOf;EkdifcJholyJaemf...thHMo

*kPf,l csD;usL;rd&ygw,f q&m&,f...}}

txufyg arcsKd\uRefawmfhtay: csD;rGrf;aerIrsm;udk

em;axmifae&onfrSm Mum;jzwfum ]][dk;...xm;? awmfyg

awmhvm; a':arcsKdcifAsm}} [lí olYudkMunhfumvQif uRefawmf

pum;qkdcJh? ]]uRefawmfhtm;vJ pum;ajymcGifhav;awmh cGifhjyK

ygOD;}} [kajymcJhjzpfon/f ]]tif;...[kwfayom;yJ ajym...

ajym}} [lí arcsKdujyefvnfpum;qkdcJhavonf/

]]udk,hfEIwfxGufcGifh? cGifhjyKtrdefYpmeJYtwl arcsKdUukd

NrdKUe,fOD;pD;XmerSL;wm0ef,lzkdYeJY aiGxkwfolt&m&Sd (Drawing

Officer) &mxl;cGifhjyKrdefYyg a&muf&SdvdkYvmawmhrSmyg/ udk,f

arcsKdeJYa0;vdkY? 'DNrdKUav;eJY a0;vdkY? trdjrefrmjynfBuD;eJY a0;vdkY

aeae&OD;r,fh tckduftwefYumvrsm; aeY&ufrsm;rSmvJ arcsKd

wpfa,muf &yfol&Gmom;? NrdKUe,fole,fom;awGeJY jynfoleJY

EdkifiHawmftusKd;udk pGrf;pGrf;wrH tusKd;jyKEkdif&atmif BudK;pm;

xrf;aqmifEdkifvdrfhr,fqkdwm OD;&JarcsKdUudk arQmfvifh,HkMunfyg

w,f/ ,HkMunfrIawGeJYvJ OD;&JjyefvmrSmyg}}

onfpum;awGudk uRefawmfajymjzpf&onf/ xdkonfh

cPrSmyif arcsKduuRefawmfhtm; pum;awGqufcJhjyefonf/

]]aowl&Sifzuf aqmif&Gufruif;

tcsif;csif;wGif tcif;BuD;i,f

&Sdcg0,fvnf; rz,fraoG

nDnmukef;í ½kef;Muav...}} qkdwJh pmqkd&Sifr[m

&|om&&JU rdefYrSmcJhwmav;udk arcsKdoabmayguf&if; arcsKd

toufeJY xyfwlrQcspf&wJh OD;&Judkuwday;ygw,f&Sif&,f/

&Sifr[m&|om&urSmxm;cJhovkd tJonhfpdwfrsKd;

t&if;cHvkdY NyD;awmh...aemufaemifrSmvJ awmfawmfeJYajymcGifh

BuHK&awmhrSm r[kwfavawmh arcsKdavOD;&Judk pum;awGw0

BuD;ajymcsifao;w,f/ ajymcGifhjyKygvkdY awmif;yefyg&apaemf

...tcGifhjyKaemf...

vlYorkdif;eJY csDajym&&if ]]Zmwdykn *kPfrme}} qkdwJh

qkd½dk;pum;eJYtnD yHkawmify½dkif;rdwf yHkawmifvlom;&,fvkdY

urÇmrSmvlom;tp jrefrmu a&S;a[mif;orkdif;0if *kPfj'yf

&Sd&me,fajr[m yHkawmifyHknm&yf0ef;BuD;ygyJ/ tJonf *E¦0if

yHkawmifyHknmawmifwef;jrifhwkdYwpfcGif awmifpOftxyfxyf

a'o a,majr&yf0ef;rSm xD;vif;NrdKUav;&Sdaew,faygh/

awmifwef;awGMum;u acsmifusus xD;vif;NrdKUav;

[m acwftqufquf e,fajrcspf? trsKd;cspf? EdkifiHcspfoltoD;oD;

wdkY&JUatmufrSm ordkif;*kPfod t&Sdeft0gcefYjcm; x,f0gpGmeJY

jzwfoef;avQmufvSrf;vmcJhMuwmtrSefyJ/ tpOftvmaumif;

eJY nDnGwfcJhMu? ,dkif;yif;MueJY NrdKUav;&JU b0udk avhvmvdkY

odEdkifygw,fav...

a&S;a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuyJ ol&Jaumif;awGay:xGuf

&m ]]ol&JUNrdKU}}vdkY emrynufowfrSwfcJhayonf/ yk*Hjynfh&Sif

tavmif;pnfolrif;[m a&TpBuFmazmifawmfeJY c&D;xGufcJh?

onft&yfa'oudk a&mufvmcJh? urÁKxD;jzLawmftvdkvdkyGifh

224

225

Page 117: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-116

vif;cJhvdkY NrdKUem*& yxr ]]xD;vif;NrdKU}} vdkYwGif &pfcJhapw,f/

xD;jzLawmftvdkvdkyGifhum a&TpBuFmazmifawmf &yfwefYem;cdkuf

jrwfAk'¨bk&m;&Sif&JU "mwfawmfarGawmfawGu a&Tig;Muif;

a,mifwlpGmaqmifvdkY ½kd;½kd;uGefeJY zrf;atmfr&? a&TuGefeJYtkyf

zrf;apawmhrSom&wmaMumifh ]]a&TuGeftkyfapwDawmf}} vdkY

orkwfum wnfxm;udk;uG,f ausmufpmyga&;xdk;apcJhw,f

aemf/

ukef;abmifacwf tavmif;rif;w&m;BuD; OD;atmifaZ,s

vufxuf eu©wf? aumZm? tcgaumif;awGeJY &[ef;ynm&Sd

ykPÖm;ynm&SdwdkYu aqmif&Gufum 'kwd, ]]xD;vif;NrdKU}} jzpfcJh

&jyef&JU...

twdwf edrdwfaumif;eJY wG,fcsufjzpfwnfcJhwJh xD;vif;

NrdKUav;u jrefrmhordkif;&JU acwfopfpmrsufESmrsm;rSm vGwfvyfa&;

qdkwJh tcsKyftjcmtmPmudk jynfolvlxkwdkYu wcJeuf &,l

atmifyGJqifEdkif&atmif vGwfvyfwJh jrefrmEdkifiHa[hvdkY a<u;

aMumf0ifh<um; cHpm;Edkif&atmif jrefrmjynfom; wdkif;&if;om;

vlrsKd;aygif;pHktwlwuG e,fcsJUwdkYvufatmuf tESpf 100

ausmf olYuRefb0uae ½kef;xGufEdkifatmif BudK;zrf;cJhMu&wm

r[kwfvm;.../

ucsif? u,m;? u&if? csif;? rGef? Arm? &cdkif? &Srf;?

ytdkYpftp&SdwJh vlrsKd;pkaygif; (100) ausmf a&m>yrf;pkpnf;ae

xdkifMuwJh arcsKdwdkY jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf[m tm;vHk;

aom &[ef;&Sifvl wdkif;&if;om;jynfolawG&JU acR;awG? aoG;awG

eJY wdkufyGJBuD;i,fawGudk pnf;pnf;vHk;vHk;eJY tzGJzGJETJum ckcHawmf

vSefarmif;xkwf&if; nDnGwfcdkifNrJEdkifMurSom vGwfvyfa&;qdk

wJh yef;udk qGwfcsLqGwfvSrf;,lEdkifMu&rSmjzpfw,fvdkY cH,lod&Sd

xm;Muw,f...

olwpfAdkvf igwpfrif;jynfwGif;rSm tcsif;csif;aoG;uGJ

Mu ppfcif;Mu&avatmif? aoG;uGJMurS jrefrmjynfeJYvlrsKd;pk

awGtay: e,fcsJUwdkYu tcsdefMumjrifhpGm *kwfaoG;pkyf ydkrdkae

av&JU? taemufrSm ndKUndKUrIdif;rIdif; csif;½kd;rawmif&H wHwdkif;

jrifhBuD;eJY ta&SUbuf yHknmyHkawmif awmifpOfoG,foG,fMum;

u 'DNrdKUav;udk tNrJyJ owd&aerd&wmyg...

bmyJajymajym ukdk,fhig;csOfrdkY udk,fcsOfw,fyJ qdkMu

apawmh? tydkpGufNyD; #DumcsJUvdkYvJ rqdkcsifbl;/ Zpfjrpf&if;

trSefudkawmh wpfjym;rSravsmhEdkifbl;/ ordkif;uvJ odygw,f

av...

xm;ygawmhaemf ,Hkwrf;pum; r[kwfzl;qdkwmudkawmh

,Hkyg... pdwfcsvdkY ,Hkygav...

yHkawmifyHknm awmifpOfawmifwef;toG,foG,feJY

a,mwdkYXmae&yf0ef; ol&JUtvGrf;jywdkufxJu b0tydkif;tp

awGvdkYyJ ajymavrvm;... om,mat;csrf;vSwJh xD;vif;

NrdKUav;qdkwm ESif;aiGU? ESif;puf? ESif;rIef? ESif;zGJawGeJY ae&mtESHY

jzefYusuf&pfNcHK odkif;xm;wwfwJh obm0eJY...

- a&S;a&S;&mZ0ifawGrSm tckdiftrm emrnf&Sdxm;

wJhNrdKU....

226

227

Page 118: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-117

- jynfaxmifpkwdkif;&if;om; awmifay:om;? ajr

jyefYom;rcGJjcm; wpftlxHkqif; nD&if;tudkyrm

pkpnf;Mu? aEG;axG; vSwJh tvSjzma0 pnf;vHk;

nDnGwfrIudk cdkifNrJapcJh&m csif;-Arm cspfMunfa&;

eJY aoG;pnf;cJhMuwJhNrdKU...

- nDnm nDnGwfMuzdkYqdk&if acwfra&G;? pepfra&G;?

tcsdeftcgumvra&G;? aoG;pnf;nDnGwfa&;

pdwf"mwf tav;tjrwfxm; a&SUwef;u vdkuf

ygoGm;csifwJhNrdKU...

- aomif;usef;olqdk rMum;csif? rjrifcsif? tpOf

tNrJ yJrkef;wD; ]]qifpG,f&Gmu vlowfyGJBuD;}}

rsKd;aemifray:ayguf apvdkwJhpdwfeJY (1973-74)

ckESpfupwifNyD; ,aeYwdkif olykef[lír&Sd? "m;jy

[lír&Sd? aomif;usef;ol[lí vHk;0r&Sdaom tjzL

a&mife,fajrppfppf jzpfwJhNrdKU...

- urÇmqdkwm Global Village *vdkb,fvfab;vpf

í wJh? urÇm&GmBuD;pepfrSm enf;ynmqkdwmawG

[m topftopf wdk;wufvdkY vmae&mrSm xD;vif;

qdkwJh NrdKUav;rSmvJ trsm;eJY &ifabmifwef; vSrf;wG,f

vdkY vdkufyg... usef&pfum rae&pfcJhwJhNrdKU

wyfrawmfvufxufrSmvJ yHk&dyfaumif;wJhNrdKU

- qefa&pyg;oD;ESHrsm; txl;txGufwdk;? txGuf

aumif;? ½kd;½kd;eJYoD;xyf? oD;n§yf"mwfajrMoZm

rsKd;aumif;rsKd;oefY ydk;owfaq;ponfwdkYqdkwm

enf;ynmt& trSefpdkufysKd; oHk;pGJumvQif opf

wpfyifckwfwpfyif jyefpdkuf &moDOwkrSefvdkY *½kpdkuf

wJhNrdKU

- ynma&;? usef;rma&;? pD;yGm;a&; pDrHudef;pDrHcsuf

vdkufemvsuf tpOfwpdkuf azmfaqmifatmif

jynfhatmif jznfhpGrf; tvSrf;nDnDeJY nDapMuwJh

NrdKU... NrdKU...

txl;tav;xm;vsuf tm;vHk;udk ajymcsifao;&JU ol

u bmvJqdk&if ordkif;udkod&ifawmh wdkif;cspfjynfcspfpdwfu

enf;vmEdkifwmrdkY acwfumvudk jyKjyifajymif;vJ&ef BudK;yrf;

olawG[m ordkif;todynmvdkygw,f/ ordkif;udk od&Sdem;vnf

rSmomvQif ordkif;uay;wJhtiftm;awGudk tcef;csNyD; &nf&G,fcsuf

rsm;udk jznfhpGrf;EdkifrSmyg/ ajymMupwrf;qdk&&if trSefu Bwd*H

puGJ,m; tcsif; puf0dkif; tvif;tarSmif toH ta&mifvIdif;

&p for ftm;vH k ; avmuDe,ftawG;tjri fawG[m

tquftoG,f&Sdw,f/ trSD&Sdw,f/ aygif;pnf;nDnGwf&r,f

aygh...

ordkif;udk cspfjrwfEdk;pdwf xdef;odrf;vdkpdwf? wefzdk;xm;

vdkpdwf? ordkif;&SifwdkYudk aus;Zl;wifvdkpdwfrsm; ay:aygufvmap

zdkYudk odapcsifw,f q&m&,f... pkpnf;nDnGwfrItydkif;

nDnGwfpnf;vHk;jcif;&JUtydkif;awGudk eufeuf½Idif;½Idif; jrifap

csifw,f...

228 229

Page 119: Ko yaw

udka,m (abm*aA') *E¬0ifcspfMunfpwrf;eJh vGrf;&wJUNrdKYol

Handbook-118

...at;av...

...arcsKduawmh 'D xD;vif;NrdKUav;udk tNrJwrf;yJ

atmufarh aerSm? owd&aerSm? ESvHk;om;xJu &ifxJu

rarhwrf;yJ tpOf xm0& &S daerdwmrd k YvJ tNrJwrf;yJ

vGrf;&wJhNrdKUvdkYom ajymcsif awmhw,f OD;&JjrifhvIdifqdkwJh OD;&J?

O D ;& Jq d kw J h q&m? Ny D ;awm h arcs K d Ut& Si foci f ?

arcsKdUtMuifemarwåm&Sif opöm&SifqkdwJh armif&,f..

...aemf... armifvdkY...

...vGrf;&wJhNrdKUvdkY....}}/

]]aMomf aemufuG,frSm teuft"dyÜm,fjynfh0pGmeJY

tESpfom& &SdvSpGm rSnfhac:vdkY &Sifoefaeol arMunfvGifcsKd

qdkwJh arcsKd&,f...

xD;vif;NrdKuav;udk arcsKdu vGrf;&wJhNrdKU wJh...

'DvkdqdkcJhavawmh arcsKdu vGrf;&wJhNrdKUolaygh...

r[kwfzl;vm;...

udk&Ju toufxufqHk;cspf&r,fh vGrf;&wJhNrdKUolygav

aemf...}}/

uRefawmf arcsKdUtm; txufygodkYES,f ajymrdygav

onf/ arcsKd auseyfaerSmygav[lívnf; ,HkMunf,lqaerd

ygavonf/

]]tdk;... udk&J&,f... aus;Zl;wifvdkuf&wm...

wu,fyg... t[kwf

,kwfpGtqHk; yHkawmif yHknm&yf0ef; pHkprf;*EdkifNrdKif,H

tauGUrSmav... r,fxrf;vdkYac:& ac:&? vSrf;cJhygh&,fvdkY

*E¦0ifcspfMunfpwrf;eJY vGrf;&wJhNrdKUolu qdkyg&apawmh &Sif

&,f...

teaEÅ teEÅig;yg;OD;xdyfxm;vsuf-

udka,m? abm*aA'?

230 231