¡ÑºÇÔ¶ÕªÕÇÔµ

รศ.ดร.พญ.ภทรวณย� วรธนารตน�

¡ÑºÇÔ¶ÕªÕÇÔµ

¡ÑºÇÔ¶ÕªÕÇÔµ

รศ.ดร.พญ.ภทรวณย� วรธนารตน�

¡ÑºÇÔ¶ÕªÕÇÔµ

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 1

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

รศ.ดร.พญ.ภทรวณย วรธนารตน

2 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

รศ.ดร.พญ.ภทรวณย วรธนารตน

ทมาและความส าคญของปญหา

ทามกลางการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสงคมโลก ทงในเรองการปรบเปลยนวถ

ชวตไปในแบบตะวนตกมากขน และการเตบโตของภาวะสงคมสงอาย ปจจยหลกๆ เหลาน

เปนตนเหตของปญหาสขภาวะของประชาชนทมแนวโนมเพมขนเรอยๆ ดงจะเหนไดจาก

รายจายดานสขภาพของประเทศทสงขนในแตละป โดยเฉพาะอยางยงปญหาโรคเรอรงใน

ประชากรกลมตางๆ

ดงนนเพอใหประเทศไทยสามารถทจะมขอมลส าคญในการเตรยมตวตอบสนองตอ

ภาวะคกคามขางตนไดดขน เครอขายระบาดวทยาสงคมแหงประเทศไทยจงเหนควรทจะ

รเรมการรวบรวมองคความรทเกยวของกบวถชวตและบรบทแวดลอมในสงคมทมผลตอ

โรคเรอรงทเปนภาระโรคอนดบตนๆ ของประเทศ

ขอบเขตการทบทวนวรรณกรรมและศกษาสถานการณ

ศกษาทบทวนวรรณกรรมและสถานการณ เพอวเคราะห สงเคราะหแนวทางการ

ด าเนนงานเชงระบบทเหมาะสมกบประเทศไทย โดยครอบคลมหวขอตางๆ ดงน

องคความรในตางประเทศ และในประเทศไทยเกยวกบวถชวตของ

ประชากรในลกษณะตางๆ ท ไ ด รบการศกษาวจยแ ลวพบวา ม

ความสมพนธในแงของบทบาทในลกษณะปจจยเสยง ปจจยปองกน

ปจจยหนนเสรม และปจจยลดทอน ตอภาวะขอเขาเสอม ทงในผ ทยงไมม

ภาวะขอเขาเสอม และในผ ทมภาวะขอเขาเสอมแลว

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 3

องคความรในตางประเทศ และในประเทศไทยเกยวกบบรบทแวดลอมท

ไดรบการศกษาวจยแลวพบวามความสมพนธในแงของบทบาทใน

ลกษณะปจจยเสยง ปจจยปองกน ปจจยหนนเสรม และปจจยลดทอน

ตอภาวะขอเขาเสอม ทงในผ ทยงไมมภาวะขอเขาเสอม และในผ ทมภาวะ

ขอเขาเสอมแลว

บทวเคราะหจดแขง จดออน โอกาสในการพฒนา และภาวะคกคาม ของ

ประเทศไทยในการตอบสนองตอปญหาภาวะขอเขาเสอม

ขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอพฒนาระบบในสงคมไทยใหสามารถ

ตอบสนองตอปญหาภาวะขอเขาเสอมในอนาคตไดดยงขน

โรคขอเขาเสอม

โรคขอเขาเสอมเปนโรคทพบบอยมากทสดโรคหนงในประชากรทวโลก โดยเฉพาะ

ผ ทมอาย 50 ปขนไปพบอบตการณการเกดขอเขาเสอมตงแตรอยละ 15.6 (Framingham

Study)1 รอยละ 27.8 ใน the third National Health and Nutrition Examination

Survey (NHANES III) 2 รอยละ 16.1 ในประเทศจน3 รอยละ 21.2 ในประเทศญป น4

รอยละ 37.8 ในประชากรสงอาย ประเทศเกาหล5 รอยละ 6-35 ในคนไทย6-7และรอยละ

60 ในพระสงฆของไทย8

โรคขอเขาเสอม มค าจ ากดความตามเกณฑการวนจฉยโรคขอเขาเสอมของ The

American College of Rheumatology (ACR)9 ดงน มอาการปวดขอเขาและมป มกระดก

งอกในภาพรงสของขอเขา และมลกษณะดงตอไปนอยางนอย 1 ขอ ไดแก

1. อายมากกวา 50 ป

2. ขอฝดตงนอยกวาหรอเทากบ 30 นาท

3. มเสยงกรอบแกรบ (crepitus) มขอเขาเคลอนไหว

4 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

การแบงความรนแรงของโรคใชการแบงของ Kellgren-Lawrence grading

system10 โดยขนโรคทศนย แสดงถงไมมภาวะโรคขอเขาเสอม ขนโรคทหนงแสดงป ม

กระดกงอกบรเวณขอเขาเลกนอย ขนโรคทสองมป มกระดกงอกชดเจน ขนโรคทสามมชอง

ขอเขาแคบลง และขนโรคทสมชองขอแคบลงชดเจนรวมกบมเนอใตกระดกออนกระดาง

ส าหรบในประเทศไทย โรคขอเขาเสอมจดเปนภาระโรคทมความส าคญเปนอนดบ

611 โรคนเกดขนเนองจากผวขอเขาเสอมสภาพและหลดลอก ท าใหเกดอาการขอเขา

อกเสบ หากไมไดรบการรกษาทถกตองและเหมาะสม ภาวะนจะรนแรงขนจนกระดกผวขอ

ทรดตว แนวกระดกขาโกงหรอเกผดรป ซงอาจท าใหทพพลภาพจนไมสามารถเดนได

ตามปกต ปจจยเสยงของการเกดโรคไดแก ภาวะอวน เพศหญง การใชงานของขอเขามาก

เกนไปหรอใชผดวธ การบาดเจบของขอเขา พนธกรรม การสบบหร ฯลฯ ถงแมวามองค

ความรเกยวกบปจจยบางอยางทนาจะชวยปองกนโรคขอเขาเสอม เชน การงดนงกบพน

การฝกกลามเนอรอบขอเขา การฝกโยคะ การร าไทเกก เปนตน แตกยงไมไดเปนททราบ

และน าไปปฏบตกนอยางแพรหลายในปจจบนมวธการรกษาโรคนมากมายหลายวธ ไดแก

การฝกกลามเนอ การงดการงอเขามากๆ การใหยาลดอาการปวดอกเสบ การใหยากลม

สารธรรมชาตทมองคประกอบของกระดกออน การฉดสารเขาขอ การสองกลองลางขอเขา

ไปจนถงการผาตดจดกระดกและการเปลยนขอเขาเทยม กระบวนการรกษาเหลานตองเสย

คาใชจายคอนขางสง เชน การเปลยนขอเขาเทยมปฐมภมในโรงพยาบาลรฐมคาใชจาย

ประมาณ 1 แสนบาทตอราย

ในภาวะทสงคมไทยจะเขาสสงคมผสงอายภายใน 10-15 ปขางหนาและมสดสวน

ผสงอายมากกวารอยละ 10 หากสามารถหาแนวทางการปองกนโรคนได นาจะท าให

คณภาพชวตของประชากรไทยวยสงอายดขนและลดคาใชจายทตองลงทนกบโรคนเพอให

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 5

ทางรฐสามารถผนเงนไปใชจายดานสขภาพในโรคอนทจ าเปนไดอยางมประสท ธภาพ

สงสด

วถชวตทมผลตอการเกดโรคขอเขาเสอม

โรคขอเขาเสอมเกดจากพหปจจยทงทางพนธกรรม เพศหญง น าหนกตวทมากเกน

การงอเขา การนงกบพน การไดรบบาดเจบบรเวณขอเขา และมวลกระดก จ ากการ

วเคราะหพหปจจยดงกลาวพบวาปจจยทางพนธกรรมและเพศนนไมสามารถเปลยนแปลง

ได ในทางตรงกนขามปจจยอนๆ ทเกยวของกบวถชวตนนนาจะน าไปสการปองกนโรคใน

อนาคตได หากสามารถปรบวถชวตใหเหมาะสม นอกจากนอาจชวยใหผ ทเปนโรคขอเขา

เสอมสามารถปรบวถชวตไดดขน สามารถอยรวมกบโรคขอเขาเสอมไดอยางมคณภาพ

และอาจชวยชะลอความรนแรงของโรคไดอกทางหนง

พหปจจยทเปนสาเหตของโรคขอเขาเสอม แสดงแผนภมความคดรวบยอดไดดงน

รปท 1 ความคดรวบยอดของวถชวตทเกยวของกบโรคขอเขาเสอม

6 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

จากรปท 1 ทแสดงความคดรวบยอดพบวาพหปจจยทอาจมผลตอโรคขอเขาเสอม

แบงไดเปน 2 ประเภทดงน

1. ปจจยเสยง ไดแก ความอวนซงเกดจากการรบประทานอาหารมากเกนความ

ตองการและการไมออกก าลงกาย อาชพทตองยกของหนก การงอขอเขา

มากๆ หรอซ าๆ วถชวตบนพน การบาดเจบบรเวณขอเขาจากการกฬาหรอ

การไดรบอบตเหต

2. ปจจยปองกน ไดแก การออกก าลงกายกลามเนอเขา โยคะ ไทเกก

พหปจจยทมผลตอการชะลอหรอทวความรนแรงของโรคขอเขาเสอมแบงไดเปน 2

ประเภท ดงน

1. ปจจยหนนเสรม ไดแก ความอวน อาชพทตองยกของหนก วถชวตบนพน การ

บาดเจบบรเวณขอเขา

2. ปจจยลดทอน ไดแก การออกก าลงกายกลามเนอเขา โยคะ ไทเกก

วถชวตทมผลตอการเกดโรคขอเขาเสอม

การอปโภค/บรโภค

ในสงคมปจจบน วถชวตของคนไทยไดปรบเปลยนไปตามวฒนธรรมตะวนตก ทง

ในดานอาหารการกนทอดมไปดวยคารโบไฮเดรต ไขมนสง กากใยต า ประกอบกบอปกรณ

อ านวยความสะดวกในชวตประจ าวนทมมากขน ท าใหรางกายมการเผาผลาญพลงงานลด

นอยลงมาก เกดปญหาโรคอวนตามมา วถชวตเชนนไดรบการระบแนชดวากอใหเกดความ

เสยงตอโรคขอเขาเสอมดงทจะไดขยายความตอไป

การรบประทานอาหารกบความอวน

ขอเขาของคนเราประกอบดวยกลามเน อ เอน กระดกออน กระดกและ

เสนประสาท ซงถอเปนปจจยภายในทส าคญ ปจจยภายนอกทชวยในการประคบประคอง

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 7

ใหขอเขายงคงสภาพดประกอบดวย การฝกกลามเนอ การใชงานและอาหาร13 การไดรบ

แรงกระท าทมากผดปกตเปนระยะเวลานานๆ ไมวาจะเกดจากน าหนกตว การใชงานหนก

หรอใชงานขอเขาทผดวธ อาจท าใหกระดกออนในขอเขาเกดการสกหรอ น าไปสการอกเสบ

และการเสอมของขอเขาในทสด

ความอวนเปนปญหาทส าคญระดบโลก ในปจจบนคนไทยนยมบรโภคอาหาร

ตะวนตกมากขน และมแนวโนมเกดโรคอวนมากขน จากรายงานของกระทรวงสาธารณสข

ในปพ.ศ.2555 พบวาคนไทยมภาวะน าหนกเกนจนถงระดบอวน เปนจ านวนมากกวา 17

ลานคน (http://www.anamai.moph.go.th) ในเดกกอนวยเรยนพบโรคอวนรอยละ 7.9 ใน

เดกวยเรยนพบโรคอวนประมาณรอยละ 6.7 (http://m.thaihealth.or.th) ในวยผ ใหญพบ

รอยละ 32 น าหนกตวทมากสงผลใหขอตางๆ ตองรบน าหนกมาก โดยเฉพาะขอเขาทพบม

ความเสยงตอการเสอมมากกวาขอสะโพก14

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาน าหนกตวมผลตอการเกดโรคขอเขาเสอม

ผลการวจยของ the Norwegian HUNT ในประเทศสวเดน โดย Mork PJ และคณะ14 ในป

2555 ศกษาประชากรชาวสวเดนทเปนหญงจ านวน 15,191 ราย และชายจ านวน 14,766

ราย เมอตดตามประชากรเปนระยะเวลาทงสน 11 ป พบวาประชากรอวนทมดชนมวลกาย

ตงแต 30 กโลกรมตอตารางเมตร เสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอมอยางมนยส าคญทาง

สถตเมอเปรยบเทยบกบประชากรปกตทมน าหนกนอยกวา 25 กโลกรมตอตารางเมตร

โดยเมอควบคมปจจยทอาจมผลตอการเกดขอเขาเสอมไดแก อาย การสบบหร การออก

ก าลงกายและอาชพ พบวาประชากรหญงทอวนม relative risk ตอการเกดโรคขอเขาเสอม

เทากบ 4.37 เทา และชวงความเชอมนรอยละ 95 (3.01-6.33) สวนประชากรชายทอวนม

relative risk เทากบ 2.78 เทา และชวงความเชอมนรอยละ 95 (1.59-4.84) เนองจาก

น าหนกตวทมากเกนท าใหมแรงกระท าตอขอเขาสงกวาปกต นอกจากนยงพบ

8 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

ความสมพนธระหวางน าหนกตวทมากขนกบความเสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอมทมาก

ขน (dose-response relationship) อยางมนยส าคญทางสถตทงในประชากรหญงและ

ชาย (p < 0.01)

ผลการวจยดงกลาวสนบสนนการวจยทผานมาเปนอยางด15-17 เกยวกบแรงกระท า

ของน าหนกตวตอกระดกออนขอเขาทมากขนจะท าใหมความเสยงตอการเกดขอเขาเสอม

มากขนอยางชดเจน รวมทง systematic review ในป 255518 ทไดรวบรวมการศกษาจาก

ทวโลกตงแตป 2542-2553 จ านวนทงสน 21 การศกษา พบวาความอวนมผลตอการเกด

ขอเขาเสอมทกการศกษา โดยมความเสยงรวม 1.4 เทา (pooled relative risk 1.35 และ

ชวงความเชอมนรอยละ 95 เทากบ 1.21-1.51)

ความอวนถอเปนปจจยเสยงอสระ (independent risk) ของขอเขาเสอมอยาง

แทจรง อธบายโดย ความอวนท าใหเกดแรงกระท าตอขอเขาเพมมากขน19 ไขมนทสะสมใน

กลามเนอและสวนตางๆ ของรางกายกระตนใหเกดอาการอกเสบของขอเขา กลามเนอท

ออนแรงประกอบกบไขมนทสะสมมากและน าหนกตวเกนขนาดท าใหเกดการเดนและแรง

กระท าตอขอเขาทผดปกต ซงในภาวะปกต แรงกระท าตอขอเขาขณะเดนจะมคาประมาณ

3-5 เทาของน าหนกตว หากมการวงรวมดวย แรงกระท าตอขอเขาอาจสงถง 10-14 เทา

ของน าหนกตว ซงกระดกออนในขอเขาทสามารถรบแรงกระท าได 3000 ปอนดตอ

ตารางนว20 อาจไมสามารถทนตอแรงกระท าในคนอวนได ทงหมดนท าใหเกดขอเขาเสอม

ในทสด19 ซงหากสามารถควบคมน าหนกใหเปนปกตนาจะลดโอกาสเกดขอเขาเสอมใน

ประชากรไดถงรอยละ 37 (Population attributable risk 37%)17

ส าหรบการศกษาในประเทศไทยพบวา น าหนกตวทมากกอใหเกดโรคขอเขาเสอม

เชนเดยวกน21 โดยดชนมวลกาย <20, 20-24-9, 25-29.9 และ 30 กโลกรมตอตารางเมตร

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 9

พบอบตการณของโรคขอเขาเสอมรอยละ 34.6, 39.4, 55.8 และ 77.1 ตามล าดบ หากลด

น าหนกไดดประมาณการณวาจะลดโอกาสเกดขอเขาเสอมในประชากรไทยไดรอยละ 1622

การสบบหร

การสบบหรไดรบการกลาวถงวาอาจเปนสาเหตของการเกดโรคขอเขาเสอม จาก

การทบทวนวรรณกรรมพบวา การสบบหรไมมความสมพนธกบการเกดโรคขอเขาเสอม

(Hart DJ และ Spector TD 199323) และบางการศกษาพบวาการสบบหรลดโอกาสเกด

โรคขอเขาเสอม จากการศกษาของ Vrezas I และคณะ17 ในกลมผ ปวยทมอาการของโรค

ขอเขาเสอม 295 รายและกลมควบคม 315 ราย พบวาการสบบหรตงแตมากกวา 0 ซองป

ไปจนกระทงถงมากกวา 55.5 ซองป (pack years) ไมมความสมพนธกบการเกดโรคขอ

เขาเสอม ดงนนการสบบหรไมพบวามความเกยวของกบการเกดโรคขอเขาเสอมอยางม

นยส าคญ

การอยอาศย

วถการใชชวตกบพนถอเปนความเสยงอกประการหนงของโรคขอเขาเสอม

เนองจากการนงกบพนมกท าในทาพบเพยบหรอขดสมาธในทางอเขามากกวา 120 องศา

หรอแมแตการลงไปนงกบพนกเกดการงอเขาในทายองกอนจะลงนงพน หากท าซ าๆจะม

ความเสยงตอโรคขอเขาเสอม24

จากการศกษาคนทมอายมากกวา 40 ปในประเทศไทยโดยรองศาสตราจารย

นายแพทยบญสน ตงตระกลวณชย21 พบวาวถการใชชวตกบพนซงมการงอเขาดงกลาวจน

เปนกจวตรเพมความเสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอมชนดทมอาการและภาพรงสขอเขา

ผดปกต 2.3 เทา (ชวงความเชอมนรอยละ 95: 1.3-4.1) เมอเปรยบเทยบกบกลมทมอาย

และเพศเดยวกนทนงกบพนเปนระยะเวลานอย การนงยองๆ การนงขดสมาธและการนง

พบเพยบเพมความเสยงตอการเกดโรคน 1.9, 2.0 และ 2.4 เทาตามล าดบ การศกษานยง

10 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

มขอจ ากดดานการไดมาซงขอมลในอดตทอาจมอคตได อยางไรกตามการนงในลกษณะน

นยมในชาวชนบทในประเทศไทยและประเทศเพอนบานในแถบเอเชย การงอเขามากเกน

120 องศาจะท าใหเกดแรงกดและแรงเฉอนตอกระดกออนภายในขอเขา 5 และ 3 เทาของ

น าหนกตวตามล าดบ โดยมผลตอกระดกออนในขอเขาบรเวณกระดกตนขาสวนปลาย

กระดกนองสวนตนและกระดกสะบา และอาจชวยอธบายเหตผลทพบโรคขอเขาเสอมใน

ประเทศแถบเอเชยสงกวาประเทศตะวนตก ทงทคนเอเชยมน าหนกตวสมพทธนอยกวาคน

ในประเทศตะวนตก อยางไรกดจากการศกษาความสมพนธระหวางการนงกบพนและขอ

เขาเสอมในพระสงฆ25 พบวาการนงกบพนไมมความสมพนธกบการเกดขอเขาเสอม แมวา

การศกษากอนหนานจะพบอบตการณขอเขาเสอมในพระสงฆสงถงรอยละ 608 อธบาย

จากพระสงฆมกจวตรทตองนงท าวตรเปนระยะเวลาสนๆ ไมมการยกของหนกรวมดวย

นอกจากนหลกศาสนาพทธทใชกายสต มการขยบเคลอนไหวชาและนมนวล ท าใหแรง

กระท าตอขอเขาไมมากเกนไป อยางไรกดการศกษานมขอจ ากดเรองอคตดานความ

นาเชอถอของการสอบถามขอมลการนงกบพนในอดต (recall bias) พระสงฆทเปนโรคขอ

เขาเสอมมแนวโนมทจะนงกบพนนอยลง ท าใหไมแตกตางจากกลมทยงไมเปนโรคขอเขาเสอม

การนอนหลบ/พกผอนหยอนใจ

เนองจากการขาดการออกก าลงกายมกท าใหกลามเนอเขาออนแรง น าไปสการ

เกดแรงกระท าตอขอเขาทมากเกน เปนเหตใหเกดโรคขอเขาเสอมได แลววธการออกก าลง

กายทงการเลนกฬาและการบาดเจบจากกฬาจะเปนสาเหตท าใหเกดโรคขอเขาเสอม

หรอไมอยางไร จากการศกษา the Norwegian HUNT ของ Mork PJ และคณะ14 ใน

ประชากรชาวนอรเวยเพศหญงจ านวน 15,191 คน และเพศชายจ านวน 14,766 คน ทม

อาย 20 ปขนไปและไดรบการตดตามมากกวา 10 ป พบวาการออกก าลงกายไมมสวนเพม

โอกาสเกดโรคขอเขาเสอมแมวาจะมน าหนกตวมาก โดยพบวาคนอวนทมดชนมวลกาย

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 11

ตงแต 30 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป เมอออกก าลงกายเบาๆ (ไมมเหงอและไมเหนอย)

และการออกก าลงกายหนก (มเหงอออกมากและเหนอยหอบ) มความสมพนธกบการเกด

ขอเขาเสอมอยางไมมนยส าคญทางสถตเมอควบคมปจจยทเกยวของไดแก อาย เพศ การ

สบบหรและอาชพ โดยมความเสยงเพมขนรอยละ 9 (adjusted relative risk 0.89 ชวง

ความเชอมนรอยละ 95: 0.48-1.65) และรอยละ 16 (adjusted relative risk 1.16, ชวง

ความเชอมนรอยละ 95: 0.48-2.82) ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบกบกลมคนอวนทออก

ก าลงกายนอยกวา 1 ครงตอสปดาหและส าหรบคนทวมทมดชนมวลกายตงแต 25-29.9

กโลกรมตอตารางเมตรขนไป เมอออกก าลงกายเบาๆและการออกก าลงกายหนกม

ความสมพนธกบการเกดขอเขาเสอมอยางไมมนยส าคญทางสถต โดยมความเสยงเพมขน

รอยละ 6 (adjusted relative risk 1.06, ชวงความเชอมนรอยละ 95: 0.71-1.59) และ

เพมขนรอยละ 20 (adjusted relative risk 1.20 ชวงความเชอมนรอยละ 95: 0.75-1.91)

ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบกบกลมคนทวมทออกก าลงกายนอยกวา 1 ครงตอสปดาห

อยางไรกดการศกษานแมจะเปนการศกษาไปขางหนาเปนระยะเวลามากกวา 10 ป แตม

ขอจ ากดคอ ไมไดกลาวถงชนดของการออกก าลงกายวาเปน high impact sport และไมม

ขอมลของการบาดเจบบรเวณขอเขาซงนาจะมผลตอการเกดขอเขาเสอม และการใหการ

วนจฉยวาเปนโรคขอเขาเสอมใชเปนเพยง self-report เทานน คณะผวจยไดสรปวายงไมม

ขอมลเพยงพอทจะคดคานการออกก าลงกาย เนองจากการออกก าลงกายไมม

ความสมพนธกบการเกดโรคขอเขาเสอมอยางชดเจนในปจจบน

มการศกษาทสนบสนนวาการออกก าลงกายไมมผลตอการเกดโรคขอเขาเสอม

ไดแก การศกษาของ Panush RS และคณะ26 ทรวบรวมขอมลของนกวงชายจ านวน 17

คนทวงอยางนอย 28 ไมลตอสปดาหเปนเวลานาน 12 ป เปรยบเทยบกบกลมควบคมท

ไมไดวงออกก าลงกาย พบวาไมมความแตกตางระหวางอาการปวดบวม อาการทางกระดก

12 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

และกลามเนอ และความผดปกตในภาพรงส ในขณะท Sohn RS และ Micheli LJ27

ท าการศกษานกวง cross-country จ านวน 504 ราย ไมพบความแตกตางของอาการปวด

ขอระหวางนกวงทวงระยะทางนอยกบระยะทางมาก อยางไรกดทงสองการศกษานยงม

ขอจ ากด โดยการศกษาแรกไมมขอมลของเพศหญงและมจ านวนประชากรทท าการศกษา

เปนจ านวนนอย ในขณะทการศกษาทสองไมมกลมควบคมทไมเปนนกว ง ท าใหไม

สามารถสรปความสมพนธระหวางการวงกบการเกดขอเขาเสอมไดชดเจน ตอมา Lane

และคณะ28 ไดท าการศกษานกวงจ านวน 27 รายและกลมควบคมทจบคดวยอาย พบวา

เมอตดตามผลเปนระยะเวลา 8 ป การเกดโรคขอเสอมมความกาวหนาไมแตกตางกน

ระหวางสองกลม สอดคลองกบการศกษาของ Konradsen L และคณะ29 ทท าการตดตาม

นกวงและกลมควบคมทจบคดวยอายจ านวนกลมละ 27 รายเปนระยะเวลา 40 ป และ

การศกษาของ Chakravarty EF30 ทตดตามนกวงจ านวน 45 รายและกลมควบคมจ านวน

53 ราย เปนระยะเวลา 18 ป

ในทางตรงกนขาม ผลการศกษาของ McDermott M และ Freyne P31 เกยวกบ

ความสมพนธระหวางการเกดโรคขอเขาเสอมในนกวงทมอาการปวดเขา พบวานกวงทม

อาการปวดเขาจ านวน 20 ราย มภาพรงสปรากฏเปนโรคขอเขาเสอมจ านวน 6 ราย ซงม

ประวตขอเขาเสอมและขาโกงรวมดวย ท าใหไมสามารถสรปไดวาการวงท าใหเกดขอเขา

เสอมจรงหรอไม การศกษาของ Cheng Y และคณะ32 ในผ ปวย 17,000 รายพบวาการ

ออกก าลงกายอยางหนกมความสมพนธกบการเกดโรคขอเขาเสอมในผ ปวยทมอายนอย

กวา 50 ป แตไมมความสมพนธในผ ปวยทมอายมากกวาหรอเทากบ 50 ป

ชนดของการออกก าลงกายอาจมผลตอการเกดโรคขอเขาเสอมไดไมเทากน

โดยเฉพาะกฬาทมแรงปะทะมาก อาจท าใหขอเขาไดรบแรงกระท ามากเกน เปนผลใหขอ

เขาสกหรอได จากการศกษาของ Vrezas I และคณะ17 พบวาการเลนฟตบอล เกนกวา

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 13

4,000 ชวโมง การเลนวอลเลยบอล บาสเกตบอลและแฮนดบอล เปนเวลานานเกนกวา

2,100 ชวโมง และการขจกรยานเกนกวา 1,050 ชวโมง มความเสยงตอการเกดโรคขอเขา

เสอมตงแต 2.2-4.0 เทา ในขณะทการออกก าลงกายโดยการวง วายน า ไมมความสมพนธ

กบการเกดโรคขอเขาเสอมอยางมนยส าคญทางสถต อยางไรกดการศกษาเหลานมอคตใน

การวด เนองจากการสอบถามขอมลยอนหลง

จะเหนไดวาการออกก าลงกายทตองใชแรงมากหรอมการปะทะมสวนท าใหเกด

โรคขอเขาเสอม หากไมใชกฬา สวนการออกก าลงกายชนดอนๆยงสรปผลไมไดแนชด

ดงนนการออกก าลงกายนาจะยงมความจ าเปนในชวตประจ าวน เนองจากท าใหรางกาย

แขงแรงและชวยควบคมน าหนกไมใหอวน ซงเปนททราบกนดแลววาความอวนเปนสาเหต

ของโรคขอเขาเสอม

การมสมพนธกบคนรก/คนใกลชด

การมสมพนธกบคนรก/คนใกลชดมสวนท าใหเกดขอเขาเสอมหรอไม จากการ

ทบทวนวรรณกรรมไมพบวาทาทางหรอการมสมพนธกบคนรก/คนใกลชดเปนสาเหตท าให

เกดขอเขาเสอมโดยตรง อยางไรกดทางอเขาจากกจกรรมดงกลาวอาจมความเสยงตอการ

เกดโรคขอเขาเสอมในเพศหญง จากการศกษาอาชพทตองนงคกเขา24 พบวาตองคกเขา

นานกวา 30-60 นาทจงจะมความเสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอม อยางไรกดหากม

น าหนกตวมากรวมกบการคกเขา อาจเพมความเสยงตอการเปนโรคขอเขาเสอมถง 14.7

เทา ผลการวจยนยงไมสามารถน ามาประยกตใชเพอตอบค าถามความสมพนธระหวาง

การมสมพนธกบคนรก/คนใกลชดกบการเกดโรคขอเขาเสอมไดอยางชดเจน จ าเปนตองม

งานวจยรองรบสมมตฐานนในอนาคต

14 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

การสอสาร

การสอสารมผลกระทบหรอเปนสาเหตของโรคขอเขาเสอมอาจพออนมานไดวา

การสอสารกบพระสงฆในวดซงอบาสก อบาสกาจ าเปนตองนงฟงธรรมกบพนในทาพบ

เพยบเปนเวลานานหรอเปนกจวตรอาจเพมความเสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอมได 2.4

เทา21 เมอเปรยบเทยบกบผ ทนงพบเพยบเปนระยะเวลาสนๆ (ต ากวา 30 นาท) ส าหรบการ

สอสารประเภทอนๆ ไดแก การใชโทรศพท คอมพวเตอร การเขยนหนงสอ หากไมไดกระท า

โดยนงกบพนหรอนงเกาอในทางอเขามากกวา 120 องศาแลว นาจะไมมผลตอการเกดโรค

ขอเขาเสอมแตอยางใด

การท างาน

อาชพทตองยกของหนกและอาจตองนงท ากบพนหรอมทางอเขาซ าๆ ทงการนง

ยอง คกเขา หรอยอตว เปนสาเหตท าใหขอเขาไดรบแรงกระท าทมากเกนกวาปกต ท าให

เกดโรคขอเขาเสอมตามมาได24

จากการทบทวนวรรณกรรมในป 255524 พบการศกษาเกยวกบความสมพนธ

ระหวางอาชพและการเกดโรคขอเขาเสอมทไดรบการตพมพตงแตป 2534-2553 จ านวน

40 เรอง อยางไรกดคณภาพของขอมลอยในเกณฑดมากเพยง 5 เรอง และอาจมอคต 35

เรอง และการรวบรวมหลกฐานนเปนเพยง systematic review ทไมไดท าการวเคราะห

แบบ meta-analysis พบวาอาชพทมการนงยองๆเปนประจ ามากกวา 30-60 นาท มความ

เสยงตอการเกดขอเขาเสอมเมอเปรยบเทยบกบคนทนงยองๆ นอยกวา 30-60 นาท ตงแต

0.89-6.90 เทา คนทมอาชพตองคกเขาประจ ามากกวา 30-60 นาท มความเสยงตอการ

เกดขอเขาเสอมเมอเปรยบเทยบกบคนทนงคกเขานอยกวา 30-60 นาท ตงแต 0.87-4.18

เทา คนทมอาชพทตองขนลงบนไดมากกวา 15-30 ขนตอวน มความเสยงตอโรคขอเขา

เสอมตงแต 0.99-5.10 เทาเมอเปรยบเทยบกบคนทขนลงบนไดนอยกวา 15-30 ขนตอวน

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 15

ส าหรบการยกของหนกมความเสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอมตงแต 0.65-7.31 เทา

ขนกบน าหนกทยกและระยะเวลาการท างาน การเดนท าใหมความเสยงตอโรคขอเขาเสอม

ตงแต 0.89-2.72 เทา การยนท าใหมความเสยงตอขอเขาเสอมตงแต 0.43-4.10 เทา หาก

ยกของหนกรวมกบการคกเขาหรอนงยองจะเพมความเสยงเปน 5.4 เทา และหากม

น าหนกตวมากรวมกบการคกเขาหรอนงยองจะเพมความเสยงเปน 14.7 เทา อาชพทม

ความเสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอมสงไดแก ชางทาส (23.1 เทา) คนงานโรงงาน

เคมภณฑและพลาสตก (16.1 เทา) คนงานกอสราง เกษตรกร ชางเหลกหรอคนท างานใน

โรงงาน (6.2 เทา)

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาความเสยงทเกดขนยงไมมนยส าคญทชดเจน

เนองจากการศกษาทรวบรวมมานนมความหลากหลายและคณภาพคอนขางต า อยางไรก

ดพบวาการยกของหนกหรอมน าหนกตวทมากรวมกบการงอเขาจะมผลท าใหเพมความ

เสยงตอการเกดโรคขอเขาเสอมอยางชดเจน หากมการท าซ าเปนอาชพ ความเสยงจะยง

มากขนตามล าดบ

การเรยนร

การเรยนรอาจมผลชวยปองกนการเกดโรคขอเขาเสอม แตยงไมมการศกษาวจยท

ตอบค าถามนโดยเฉพาะ มเพยงการศกษาทบงบอกวาความรในการดแลตนเองเมอเปน

โรคขอเขาเสอมเชน การควบคมน าหนกอาจชวยชะลอการเกดขอเขาเสอม33 ส าหรบการ

เรยนรในปจจบนมกเปนการนงเกาอเรยนหรอศกษาดวยตนเอง ซงผสงอายทเขารบการ

ฝกอบรมโดยมากมกนงเกาอหรอเลอกทจะนงเกาอได ยกเวนผสงอายทเคยชนกบการนง

กบพนหรอนงพบเพยบแบบโบราณ เชน การท าอาหารไทย การท าดอกไมใบตอง แกะสลก

การเรยนธรรมะ การสอนมารยาทไทย เปนตน หากมการนงกบพนเปนระยะเวลานานๆ

และเปนกจวตรยอมสงผลท าใหเกดโรคขอเขาเสอมดงทไดกลาวมาแลวขางตน

16 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

จากวถชวตทง 7 มตทมผลกระทบตอการเกดโรคขอเขาเสอม พอจะสรปวถชวตท

เปนปจจยเสยง ปจจยปองกน ปจจยหนนเสรม และปจจยลดทอนไดดงน

ปจจยเสยง

วถชวตทเปนปจจยเสยงในการเกดโรคขอเขาเสอมไดแก การรบประทานอาหารท

มไขมนและพลงงานสง เปนเหตใหเกดโรคอวน วถชวตกบพนทมการงอเขาเปนระยะ

เวลานานๆ วถชวตนงๆ นอนๆ ท าใหกลามเนอบรเวณเขาออนแรง การออกก าลงกายทม

การปะทะและเกดการบาดเจบของขอเขา การท างานทมการนงยองรวมกบการยกของ

หนก การสอสารและการเรยนรทมวถชวตกบพน ปจจยเหลานสงผลใหเกดแรงกระท าตอ

ขอเขามากเกนกวาปกต ท าใหเกดโรคขอเขาเสอมในทสด

ปจจยปองกน

วถชวตทเปนปจจยปองกนทส าคญ ไดแก การรบประทานอาหารและการออก

ก าลงกายทพอเหมาะเพอรกษาสมดลของรางกายใหมดชนมวลกายอยในเกณฑปกตและ

มกลามเนอรอบเขาทแขงแรง โดยการเลนกฬาทไมมการปะทะ ไดแก การวงออกก าลงกาย

การวายน า นอกจากนการถนอมเขาโดยการไมยกของหนก ไมนงกบพนหรองอเขามากเกน

120 องศาเปนระยะเวลานานๆ กจะชวยปองกนโรคขอเขาเสอม

ปจจยหนนเสรม

เมอเปนโรคขอเขาเสอมแลว หากยงไมไดก าจดปจจยเสยง ปจจยเสยงเหลานนจะ

กลบมาเปนปจจยเกอหนนใหขอเขาเสอมเพมขนอยางตอเนอง ปจจยเกอหนนดงกลาว

ไดแก วถการนงกนนอนกนทสงผลใหมน าหนกตวทมากและการไมออกก าลงกาย จะท าให

กลามเนอขอเขายงออนแรง หากมขอเขาเสอมเปนทนเดมอยแลวจะยงท าใหเกดการสก

กรอนของกระดกออนในขอเขาเพมมากขนได การนงกบพน การงอเขา การนงยอง การยก

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 17

ของหนก การออกก าลงกายทท าใหเกดแรงกระท าตอขอเขามากขน เชนการเลนกฬาปะทะ

จะยงท าใหเกดการบาดเจบตอขอเขาและเออใหขอเขาเสอมมากขน

ปจจยลดทอน

ประเดนหลกของการลดทอนขอเขาเสอม คงหนไมพนการควบคมน าหนกและ

ปรบวถชวต จากการศกษาของ Foy CG และคณะ33 พบวาการปรบวถชวตอยางเขมขน

(Intensive lifestyle intervention; ILI) ในคนทมน าหนกเกนและเปนเบาหวานรวมกบม

อาการปวดขอเขา โดยการลดน าหนกรอยละ 10 ของน าหนกเรมตนในเวลา 1 ป รวมกบ

การออกก าลงกายในระดบปานกลางอยางนอย 175 นาทตอสปดาห เปนเวลา 6 เดอน

โดยในชวง 6 เดอนแรกจะตองเขากจกรรมกลมทก 3 สปดาห พบผ เชยวชาญหรอทปรกษา

ดานวถชวตเดอนละ 1 ครง และไดรบค าแนะน าใหรบประทานน าปนและอาหารวางชนด

meal bars ทดแทนการรบประทานอาหารปกต 2 มอและทดแทนการรบประทานอาหาร

วาง 1 มอตอวน ในเดอนท 7-12 ตองเขารวมกจกรรมกลม 2 ครง พบผ เชยวชาญหรอท

ปรกษาดานวถชวตเดอนละครง และใหรบประทานอาหารทดแทนวนละ 1 มอ พบวา

สามารถลดน าหนกเฉลย 9 กโลกรม สามารถท างานไดดขนและมอาการปวดเขาลดลงทง

ในผ ทมและไมมขอเขาเสอมอยางมนยส าคญ อยางไรกดยงขาดขอมลเกยวกบกจกรรม

ดงกลาวกบการปองกนหรอชะลอขอเขาเสอม

การสงเสรมกลามเนอและกระดกบรเวณขอเขาใหแขงแรง นอกจากการบรหาร

กลามเนอบรเวณขอเขาแลว การร าไทเกก34 การเลนโยคะ35-38 กมหลกฐานเชงประจกษท

จะชวยลดอาการปวด เพมคณภาพชวต เนองจากการร าไทเกกชวยเพมประสทธภาพใน

การทรงตวของรางกาย เพมความแขงแรงของกลามเนอ การบรหารจตใหสงบชวยลด

อาการปวด อยางไรกดการร าไทเกกในผ ทมดชนมวลกายเฉลย 30 กโลกรมตอตารางเมตร

ไดผลดในชวง 3 เดอนแรก หลงจากนนตงแต 3-48 เดอนไมพบความแตกตางอยางม

18 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

นยส าคญเมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม ทงนอาจเนองมาจากการควบคม contamination

ระหวางกลมท าไดไมด กลมควบคมอาจทราบถงวธการร าไทเกกและน าไปปฏบตตาม การ

เลนโยคะกชวยลดอาการปวดเขาไดดในผ ปวยทมโรคขอเขาเสอม อยางไรกดยงไมพบ

หลกฐานทแนชดวาการร าไทเกกหรอการเลนโยคะชวยลดทอนหรอชะลอการความรนแรง

ของโรคขอเขาเสอม ทงนตองการการศกษาทมการตดตามลกษณะทางคลนกและภาพรงส

เปนระยะเวลาอยางนอย 5-10 ปวาโรคขอเขาเสอมมความรนแรงลดลงหรอไมหลงการออก

ก าลงกายชนดโยคะและไทเกก

บรบทแวดลอม

บรบทแวดลอมในลกษณะปจจยเสยง ปจจยปองกน ปจจยหนนเสรม และปจจย

ลดทอน ตอภาวะขอเขาเสอม ทงในผ ทยงไมมภาวะขอเขาเสอม และในผ ทมภาวะขอเขา

เสอมแลว ตองการบรบทแวดลอมทเออตอการปรบวถชวตใหเกดการปองกนและลดทอน

โรค ในสงคมไทยนนก าลงปรบเขาสสงคมแบบตะวนตกมากขน สงอ านวยความสะดวกทง

การใชชวตประจ าวน เชน การใชบนไดเลอน การนงเกาอ การใชสวมชกโครกนาจะเปน

วฒนธรรมตะวนตกทเออในการปองกนและลดทอนโรคขอเขาเสอมไดด เนองจากขอเขางอ

ไมเกน 120 องศา สามารถลดแรงกระท าตอขอเขาอยางชดเจน นอกจากนบรบทของ

นโยบายการท างานขององคกรยงสงผลตอการเกดโรคขอเขาเสอม ในการศกษาของ Chen

JC และคณะ39 พบวาองคกรทมขอเสนอใหพนกงานเปลยนชนดงาน จายเงนคาชดเชยการ

ขาดงานและการเจบปวย มอบตการณการเกดโรคขอเขาเสอมลดลงเมอเปรยบเทยบกบ

องคกรทไมมขอเสนอเหลานไดมากถงรอยละ 40 อยางไรกตามการศกษานยงมขอจ ากด

เรองเกณฑการรบพนกงานทมแนวโนมเปนขอเขาเสอมไดนอย ท าใหอบตการณของขอเขา

เสอมต ากวากลมเปรยบเทยบ

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 19

บรบทแวดลอมในสงคมไทยทอาจสงผลกระทบตอการเกดโรคขอเขาเสอมท

เปนไปได ประกอบดวย

1. บรบทแวดลอมทเออตอโรคอวน เชน อาหารฟาสตฟดทเขาถงไดงาย อปกรณ

อ านวยความสะดวกในชวตประจ าวนตางๆ สงคมออนไลนทตองอยหนามอ

ถอหรอคอมพวเตอรทงวน ท าใหขาดการออกก าลงกายและเกดภาวะอวน

ตามมาได ซงน าหนกทมากเกนท าใหเกดแรงกระท าตอขอเขาทมากผดปกต

และเกดโรคขอเขาเสอมตามมาในทสด

2. บรบทแวดลอมทเออหรอจ าเปนตองงอเขา เชน สะพานลอย เกาอเตยๆ การ

เขาวดฟง /ปฏบตธรรม ความจ าเปนทตองขามสะพานลอยทชนและม

ระยะทางคอนขางมากเพอความปลอดภยในการใชถนน ท าใหผ ทเปนโรคขอ

เสอมมอาการก าเรบ การนงเกาอเตยๆ ในการท างานบาน เชน ซกผา ลางจาน

เปนตน และการเขาวดเพอปฏบตธรรมททางวดสวนใหญจดใหนงกบพน ซง

หากตองนงในทาพบเพยบเปนระยะเวลานานๆ แลว จะเกดแรงกระท าตอขอ

เขาเนองจากมการงอเขาเกนกวา 120 องศา เปนสาเหตใหเกดโรคขอเขา

เสอมหรอท าใหโรคทวความรนแรงขนได

3. บรบทแวดลอมทเออตอการไดรบบาดเจบบรเวณขอเขา เชน อบตเหตจราจร

คานยมในการเลนกฬาแบบปะทะ เชน ฟตบอล บาสเกตบอล

จากการศกษาอบตการณการเกดโรคขอเขาเสอมในสงคมผ มรายไดนอย ใน

Johnston Country รฐ North Carolina ประเทศสหรฐอเมรกา40 ระหวางปค.ศ. 2003-2004

พบวาสงคมทมผ มรายไดนอยเกนกวารอยละ 25 มความสมพนธกบการเกดโรคขอเขา

เสอม 1.8 เทา (odds ratio 1.83, ชวงความเชอมนรอยละ 95: 1.43-2.36) ซงอธบายจากผ

ทมรายไดนอยตองอยในสภาพแวดลอมทขาดแหลงอาหารทดตอสขภาพ เปนเหตใหเกด

20 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

ภาวะอวน ขาดสถานทพกผอนหยอนใจหรอสถานทออกก าลงกายทปลอดภย ท าให

รางกายและจตใจออนแอ ขาดการดแลผ สงอายท าใหโรคเปนมากขนได ขอมลเหลาน

สนบสนนวาบรบทแวดลอมมอทธพลตอการเกดโรคขอเขาเสอมในหลากหลายมต

บทวเคราะห

ระบบสขภาพของประเทศไดตระหนกถงโรคขอเขาเสอมทจดอยในอนดบท 6 ของ

ภาระโรคในประเทศไทย อยางไรกดทางผ เกยวของไดหามาตรการในการลดภาระโรค

ดงกลาวดวยการลดคารกษาพยาบาล โดยเฉพาะยาทใชในการรกษาโรคขอเขาเสอม จาก

การทบทวนวรรณกรรมเรองปจจยเสยงและปจจยสงเสรมของการเกดโรคขอเขาเสอม อาจ

ยงประโยชนใหเกดมตในการลดภาระโรคโดยการปรบวถชวตของคนไทยตงแตวยเดกและ

วยท างานใหสามารถชะลอหรอลดอบตการณการเกดโรคขอเขาเสอมในวยสงอายได

ตงแตการรบประทานอาหารทมประโยชน การออกก าลงกายทไมเกดแรงกระท าตอขอเขา

มากเกน การควบคมน าหนก วฒนธรรมการนงกบพนและการเขาวด การวเคราะหสวอต

ของระบบสาธารณสขในสงคมไทยเกยวกบโรคขอเขาเสอมมดงน

จดแขง

1. รฐใหความสนใจกบโรคขอเขาเสอมมากขนเนองจากตดอนดบ 1 ใน 10 ภาระโรค

ของประเทศไทย

2. ราชวทยาลยแพทยออรโธปดกสแหงประเทศไทยรวมกบราชวทยาลยแพทยเวช

ศาสตรฟนฟแหงประเทศไทยจดท าแนวทางเวชปฏบตในการรกษาโรคขอเขาเสอม

เพอใหการดแลและฟนฟสภาพขอเขาเปนไปอยางมประสทธภาพสงสด

3. การผลตแพทยผ เชยวชาญในดแลผ ปวยโรคขอเขาเสอมเพมขนทกป

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 21

จดออน

1. รฐบาลมนโยบายควบคมคารกษาพยาบาลทเกยวกบโรคขอเขาเสอม

2. นโยบายภาครฐเนนการรกษาโรคมากกวาการปองกนโรคขอเขาเสอม

โอกาสพฒนา

1. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) มนโยบายสรางเสรม

สขภาพ สามารถน าองคความรเหลานไปตอยอดในการสรางเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคขอเขาเสอม

2. การรณรงคลดอบตเหตจราจรททางสสส.ไดด าเนนการอยางตอเนอง ซงชวยลด

อบตการณการบาดเจบบรเวณขาและขอเขาได

3. วฒนธรรมตะวนตกเรองการนงเกาอ และใชสวมชกโครกแพรหลายทวประเทศ

4. การใชบนไดเลอนของรถไฟฟาอ านวยความสะดวกในการขามถนน

ภาวะคกคาม

1. สงคมผสงอายทจะเกดขนใน 15 ปขางหนา จ านวนผ ปวยดวยโรคขอเขาเสอมม

แนวโนมเพมขน

2. โรคขอเขาเสอมมสาเหตทางพนธกรรมซงยงไมมวธการแกไขทชดเจน

3. ภาวะอวนทเพมมากขนจากอาหารฟาสตฟด และการไมออกก าลงกาย

4. วฒนธรรมไทยมวถชวตกบพน เชน การนง นอน กนขาว ซกผา ถบาน

5. กระแสนยมในการเขาวดฟงธรรม นงสมาธ ประกอบพธกรรมทางศาสนาท าให

จ าเปนตองนงกบพนเปนระยะเวลานานๆ

6. อาชพทตองยกของหนกและนงยองซ าๆ สะสมเปนเวลานานหลายป

7. บรบทแวดลอมทสนบสนนขอเขาเสอม เชน สะพานลอย เกาอเตยๆ

8. การออกก าลงกายทนยมในประเทศไทย เปนกฬาปะทะ เชน ฟตบอล

22 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

9. อบตเหตจราจรจากรถจกรยานยนตมอตราสงประมาณรอยละ 15 ของอบตเหต

จราจรทงหมด และมกไดรบบาดเจบบรเวณขาและขอเขา

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1. ในภาวะทรฐบาลมงบประมาณในดานสาธารณสขจ ากดและมความจ าเปน

ตองการลดคาใชจายในการรกษาขอเขาเสอม การปองกนและชะลอโรคขอ

เขาเสอมถอเปนหวใจส าคญ ดงนนการรณรงคใหมเขาด มสขนาจะเปน

หนทางทคมคาทสด รฐควรผนงบประมาณมาใชในการปรบกระบวนทศนใน

การปองกนโรคขอเขาเสอมระดบมหภาคในประชาชนทกกลมอาย เนองจาก

การเกดโรคขอเขาเสอมมบรบททซบซอนและไดรบอทธพลอยางตอเนอง

ตงแตวยเดก ทงนสยการบรโภค วถการใชชวตและการท างาน

2. การควบคมน าหนกจะชวยลดอบตการณการเกดโรคขอเขาเสอมไดมากกวา

รอยละ 30 ควรใหขอมลกบประชาชนวาหากน าหนกตวเพมขน 1 กโลกรม ขอ

เขารบน าหนกเพมถง 3 กโลกรม เพอเปนแรงจงใจใหควบคมน าหนกเพอ

ถนอมเขา เผยแพรวธการควบคมน าหนกทถกตองในชวตประจ าวนโดยการ

ลดหวาน ลดมน ลดเคม ออกก าลงกายดวยการเดน วง วายน าใหกบ

ประชาชนโดยไมตองพงสถานลดน าหนก

3. การปรบวฒนธรรมไทยใหเหมาะกบยคสมยและชวยชะลอการเกดโรคขอเขา

เสอม โดยการใหความรเรองการงอเขาเกน 120 องศาเปนระยะเวลานานๆ

เปนสาเหตของการเกดโรคขอเขาเสอม แนะน าใหนงเกาอโดยไมงอเขาเกนมม

ฉาก หลกเลยงการนงเกาอเตยๆ นอนเตยงแทนการนงนอนกบพน โดยเรม

ตงแตเดกจนถงวยสงอายเพอหดใหเปนนสย เนองจากโรคขอเขาเสอมเกด

จากแรงกระท าตอขอเขาทมากผดปกตสะสมเปนระยะเวลานาน ส าหรบ

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 23

กจกรรมทางศาสนา ศาสนสถานควรจดใหผ เขารวมพธกรรมตางๆ นงเกาอ

เปนหลก อาจยกธรรมมาสใหสงขนเพอใหพระสงฆอยในต าแหนงทสงกวา

ฆราวาสทนงเกาอ มการบรจาคเกาอใหกบทางวดเพอสงเสรมวฒนธรรมใน

การนงเกาอใหแพรหลาย

4. การออกก าลงกายและการบรหารขอเขาเพอเสรมสรางขอเขาทด ควรเนนการ

ออกก าลงกายทหลกเลยงการปะทะ เชน กฬาทเลนคนละฝง กฬาทเลนคน

เดยว เปนตน หากตองเลนกฬาทมการปะทะ จ าเปนตองใหความรและฝก

ทกษะในการลม ใหเทาไมตาย ไมมขอเขาบดหมนทจะเปนเหตใหเกดการ

บาดเจบของขอเขาได

5. สถานประกอบการควรมมาตรการในการดแลพนกงานใหมสขภาวะทด โดย

จดอาหารใหเหมาะสมในการควบคมน าหนกตว สงเสรมและจดใหมกจกรรม

ออกก าลงกายเพอควบคมน าหนกและเสรมสรางความแขงแรงของขอเขา จด

ลกษณะงานทมการนงยองหรองอเขามากๆ ใหเปนการนงโดยงอเขาไมเกน

มมฉาก พนกงานทมหนาทยกของหนกหรอมอาการปวดเขา ทางสถาน

ประกอบการควรใหหยดพก เปลยนชนดงานและจายคาชดเชยให หรอใช

อปกรณเสรมการท างานโดยใชเครองจกรทนแรง

6. รณรงคลดอบตเหตจราจร ใหขบขปลอดภยอยางตอเนองและมประสทธภาพ

เพอลดทงอตราตาย ทพพลภาพ และขอเขาเสอมในอนาคต

7. จดใหประชาชนทเดนถนนมทางเลอกในการขามถนนอยางปลอดภย

นอกเหนอจากการขนสะพานลอย เชน ทางมาลายทมไฟจราจรอจฉรยะ หรอ

ปรบเปลยนสะพานลอยใหขนบนไดเตยลง ท าใหงอเขาไมมากเกน มทพก

บนไดมากขน เชน เดนบนได 10 ขน พก 1 ครง หรอปรบเปนบนไดเลอน

24 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

8. ท าการวจยเพอประเมนมาตรการตางๆ ทใชในการปองกนและชะลอขอเขา

เสอมในบรบทไทย ทงผลทไดรบ ความคมคาในการลดอบตการณการเกดขอ

เขาเสอม ลดคารกษาพยาบาลและการเพมคณภาพชวตของประชากรไทย

สรปวถชวตทมผลตอโรคขอเขาเสอม

โรคขอเขาเสอมในประเทศไทยพบไดรอยละ 30-60 ในผสงอายและพระสงฆ โดย

มวถชวตทสงผลใหเกดแรงกระท าตอขอเขาทมากผดปกตและท าใหเกดโรคขอเขาเสอม

ไดแก การนงกนนอนกนและไมออกก าลงกายท าใหมน าหนกเกน วถชวตกบพนทมการงอ

เขาเกน 120 องศา วถการออกก าลงกายทมการปะทะและอบตเหตจราจรทท าใหมการ

บาดเจบบรเวณขอเขา เชนเดยวกบวถการท างานทตองยกของหนกและนงยอง รวมกบ

บรบทแวดลอมทางวฒนธรรมไทย พทธศาสนา (รปท 2) สภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน

สะพานลอย เปนตน ดงนนการปองกนและชะลอการเกดโรคขอเขาเสอมจ าเปนจะตอง

อาศยความรวมมอของหลายภาคสวนในการใหความรและรณรงคใหประชาชนชาวไทย

ทกเพศทกวยปรบเปลยนวถชวต ใหกนสมดล ควบคมน าหนก ออกก าลงกายไมหกโหม ไม

นงหรอนอนกบพน ทางภาครฐควรก าหนดนโยบายการปองกนโรคขอเขาเสอม จด

สภาพแวดลอมทางวฒนธรรมและทางกายภาพใหเหมาะสมตอการใชงานของขอเขาทงใน

ภาครฐ เอกชน ศาสนสถานและสถานประกอบการ เพอใหประชาชนไทยมขอเขาทดและม

ความสข

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 25

รปท 2 สรปวถชวตกบขอเขาเสอม

ผลกระทบของโรคขอเขาเสอมตอวถชวต

โรคขอเขาเสอมท าใหเกดอาการปวดบรเวณขอเขา อาจมขอเขาบวมอกเสบ ขยบ

เหยยดงอเขาไดล าบาก ปญหาทพบบอยไดแก อาการปวดรอบๆ ขอเขา ทงดานหนา ดาน

ในและดานหลงขอเขา บางครงมอาการปวดราวบรเวณหนาแขง อาจพบถงน าดานหลงขอ

เขา ผ ทเปนโรคขอเขาเสอมมกมปญหาในการเดนระยะไกล ขนลงบนได นงยองหรอนงกบ

พนแลวลกไมขน เมอเปนมากขนขาอาจโกงหรอเกผดรป ขอเขาไมมนคง เขาทรด ซงท าให

เดนล าบากขน ปญหาปวดเขา เขาผดรปและรบกวนการใชงาน สงผลกระทบตอคณภาพ

26 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

ชวตของประชากรไทยทเปนโรคนคดเปนรอยละ 3 ของการสญเสยปสขภาวะ (รายงาน

กระทรวงสาธารณสข ประจ าป 2552)

การรกษาโรคขอเขาเสอมในปจจบน แนะน าใหเรมจากรบประทานยาบรรเทา

อาการปวด ยาลดอาการอกเสบ ยาเพมสารหลอลนในขอ การบรหารขอเขา ก ารใส

อปกรณพยงเขา การฉดสเตยรอยดหรอสารหลอลนเขาขอ หากอาการรนแรงมากขนอาจ

พจารณาผาตดสองกลองเพอลางขอ ผาตดจดกระดกหนาแขงใหตรง และผาตดเปลยนขอ

เขาเทยม ทงนแพทยและผ ปวยจะพจารณาเลอกการรกษาทเหมาะสมรวมกน เพอ

ประโยชนสงสดในการด าเนนชวตของผ ปวย

โรคขอเขาเสอมมอทธพลตอวถชวตทง 7 มต ดงน

การอปโภค/บรโภค

เมอเปนโรคขอเขาเสอมแลวการรบประทานอาหารทมากเกนความตองการของ

รางกาย ท าใหน าหนกตวมากและเกดแรงกระท าตอขอเขามากขน กระดกออนผวขอเกด

การสกหรอเพมมากขน ยอมท าใหเกดอาการปวด บวม อกเสบของขอเขา ท าใหเดนและ

ลกนงไดล าบาก แตโรคขอเขาเสอมเองไมนาจะกระทบตอการรบประทานอาหารมากนก

จากประสบการณการดแลผ ปวยโรคขอเขาเสอม อาการปวดเขาจะจ ากดการเคลอนไหว

ของรางกาย ผ ทเปนโรคจะรบประทานอาหารไดแตเคลอนไหวไดนอยลง เปนเหตให

น าหนกตวเพมมากขน หากผ ปวยตองเปนคนจายกบขาวหรอท าอาหารดวยตนเอง โรคขอ

เขาเสอมท าใหไมสามารถไปตลาดหรอท ากบขาวเองไดสะดวก และอาหารทคนใน

ครอบครวจดหามาใหอาจไมถกใจ ท าใหรบประทานอาหารไดนอยลง ขาทโกงผดรปอาจ

เปนสาเหตใหตองสวมเสอผาทปกปดขอเขา เชน สวมกระโปรงยาว จากการศกษาผ ปวย

โรคขอเขาเสอมในประเทศไทยทเขารบการรกษาดวยยาและกายภาพบ าบดทโรงพยาบาล

ในเขตจงหวดเชยงใหม ขอนแกนและกรงเทพมหานคร โดยทมวจยจากราชวทยาลยแพทย

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 27

ออรโธปดกสแหงประเทศไทยรวมกบราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย

พบวาผ ปวยโรคขอเขาเสอมชนดไมรนแรงและรนแรงปานกลางจ านวน 970 รายพบวา

ผ ปวยกลมนมความสามารถไปซอของนอกบานหรอไปจายตลาดลดลง อยางไรกดยงไมม

การศกษาทกลาวถงอาการปวดเขาเปนสาเหตใหรบประทานอาหารมากขนหรอลดการ

บรโภคอาหาร หรอปรบเปลยนวถการอปโภค /บรโภคตามสมมตฐานขางตน ทงนยง

ตองการงานวจยในเรองนเพอหาค าตอบทชดเจนในอนาคต

การอยอาศย

การอยอาศยเมอเปนโรคขอเขาเสอมนนมขอจ ากดหลายประการ ตงแตการนง

และนอนกบพน การนงยอง การนงพบเพยบ การนงเกาอเตยๆ การนงสวมแบบยองๆ การ

ขนลงบนได เนองจากขอเขาเสอมท าใหจ ากดพสยการเคลอนไหวของขอเขาทงในทางอ

และเหยยด ผ ปวยมกไมสามารถเดนระยะไกลได จากการศกษาผ ปวยโรคขอเขาเสอมใน

ประเทศไทยทเขารบการรกษาดวยยาและกายภาพบ าบดทโรงพยาบาลในเขตจงหวด

เชยงใหม ขอนแกนและกรงเทพมหานคร พบวาผ ปวยโรคขอเขาเสอมชนดไมรนแรงและ

รนแรงปานกลางจ านวน 970 รายมอาการปวดในขณะเดนพนราบ ขนลงบนได อยเฉยๆ

ประมาณ 2.5-4.6 จากคะแนนความปวดเตม 10 คะแนน ความสามารถในการท างาน

ลดลงทงการท างานหนก การขนลงบนได การเขาหองน า การขนลงรถยนต การไปจาย

ตลาด ทอยอาศยทเหมาะสมกบผ ปวยกลมนนาจะเปนชนลาง หองน าแบบโถชกโครก

กจกรรมตางๆควรนงเกาอ หลกเลยงการนงกบพน และหองนอน หองน า หองครว สวน

รบประทานอาหารและสวนพกผอนควรอยตดกน เพอใหผ ปวยเดนไปไดดวยตนเอง

28 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

การนอนหลบ/พกผอนหยอนใจ

เนองจากโรคขอเขาเสอมสงผลใหเกดอาการปวดเขาจากภาวะขอเสอมและ/หรอ

ขอเขาอกเสบ สงผลกระทบตอการนอนหลบโดยตรง จากการศกษาของราชวทยาลยแพทย

ออรโธปดกสแหงประเทศไทยในปพ.ศ. 2555 พบวาผ ปวยโรคขอเขาเสอมชนดไมรนแรงถง

รนแรงปานกลางจ านวน 970 รายมอาการปวดขอเขาในชวงเวลากลางคนเฉลย 3.4 จาก

คะแนนความปวดเตม 10 คะแนน แมวาอาการปวดในกลมนจะไมมากนก แตหากมขอเขา

เสอมรนแรง อาการปวดจะมากขนและรบกวนการนอนหลบได จากการศกษาของ

Woolhead G และคณะ41 พบวาผ ปวยทเปนโรคขอเขาหรอขอสะโพกเสอมรอยละ 81 ม

อาการปวดขอในเวลากลางคนจนท าใหตองตน และพบไดในทกความรนแรงของขอเสอม

โดยขอเสอมทมากขนจะมอาการปวดมากขนเชนเดยวกน อาการปวดมความสมพนธกบ

การพลกตว หากเกดอาการปวดแลวตองใชเวลาเปนชวโมงในการขยบตวเพอหาทานอนท

ท าใหอาการปวดบรรเทาหรอหายไป ในทางตรงกนขามการนอนนงไมขยบขาท าใหขอฝด

ตงเปนสาเหตของอาการปวดขอขณะนอนเชนเดยวกน อาการปวดเหลานรบกวนการนอน

หลบ ท าใหนอนหลบไมเพยงพอ เมอตนเชารสกไมสดชน มความกงวลเกยวกบอาการปวด

ในคนตอมา สงผลใหรสกปวดขอและเกดอาการนอนไมหลบมากขน

โรคขอเขาเสอมมผลกระทบตอการพกผอนหยอนใจ เนองจากอาการปวดขอเขา

และอาการขอฝดตงรบกวนการเดนและการขยบขอเขา ท าใหไมสามารถออกก าลงกายได

ตามปกต โดยเฉพาะการออกก าลงกายทเกดแรงกระท าตอขอเขา เชน การวง แอโรบก

กฬาทมการปะทะ จากการศกษา systematic review ของ Roddy E และคณะ42 พบวาการเดนแอโรบก

(aerobic walking) และการบรหารกลามเนอขอเขา (quadriceps exercise) ชวยลดอาการปวดเขา

ในผ ปวยโรคขอเขาเสอมอยางมนยส าคญทางสถตเมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม การร าไทเกก34

การเลนโยคะ35-38 เปนการออกก าลงกายทเหมาะส าหรบผสงอายและผ ปวยทมขอเขาเสอม

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 29

เนองจากเพมประสทธภาพในการทรงตวของรางกาย เพมความแขงแรงของกลามเนอ

บรหารจตใหสงบและชวยบรรเทาอาการปวดเขา นอกจากนการวายน ากเปนการออกก าลง

กายทชวยเสรมสรางความแขงแรงของกลามเนอโดยอาศยแรงลอยตวของน าชวยลดแรง

กระท าตอขอเขาเชนกน

การมสมพนธกบคนรก/คนใกลชด

โรคขอเขาเสอมทมอาการปวดอกเสบและขอฝดตงยอมสงผลตอการมสมพนธกบ

คนรกหรอคนใกลชด โดยอาการปวดเขา กลามเนอเขาออนแรง ขอเขาบวมแดงหรอฝดตง

อาจท าใหสญเสยความมนใจ และอาจท าใหอารมณทางเพศลดลงขณะท ากจกรรมทาง

เพศได (http://www.arthritisresearchuk.org) ซงคสมรสตองปรบตวเขาหากนและปรบ

ความเขาใจกนทงสองฝาย อาทเชน ปรบกจกรรมทางเพศโดยงดการงอเขาหรอลงน าหนก

บรเวณขอเขา รวมกนหาทาทรสกสบายทงสองฝายเพอคงความสมพนธทดไว หรอปรกษา

แพทยผ เชยวชาญ

การใชชวตคทตองชวยกนท างานบานหรอท ากจกรรมรวมกน หรอคสมรสไม

สามารถประกอบอาชพไดตามปกตเนองจากโรคขอเขาเสอมท าใหขาดรายได สงเหลาน

อาจกระทบตอความสมพนธในครอบครวไดเชนเดยวกน คสมรสตองพดคยและปรบความ

เขาใจกน โดยอาจสบเปลยนการท างานทสามารถท าไดทงสองฝายโดยไมกระทบกบโรคท

เปน หาสงอ านวยความสะดวกเพอชวยผองถายภาระงานทจ าเปน

การสอสาร

โรคขอเขาเสอมมผลกระทบตอการสอสารตามวถไทย เนองจากอาการปวดเขา

และขอเขาฝดตงท าใหเปนอปสรรคในการลกนงกบพนตามมารยาทหรอพธการแบบไทย

การสอสารกบพระสงฆในวด ควรปรบว ถ ชวตกบพ น เปนการนง เ กาอ เพอชวย

ประคบประคองขอเขาใหสามารถใชงานไดใกลเคยงปกตมากทสด

30 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

การท างาน

โรคขอเขาเสอมมผลท าใหขอเขารบแรงกระท าไดนอยกวาปกต เปนอปสรรคตอ

การท างานทตองยกของหนกหรอมการงอเขา เชน การแบกหาม การซอมรถหรอเครองจกร

การท าสวน ท านา ท าไร งานทตองนงกบพน งานส านกงานทมการขนลงบนไดบอยๆ เปน

ตน ผ ทเปนโรคขอเขาเสอมอาจตองปรบวธการท างาน เชน การนงเกาอแทนการนงกบพน

การวางแผนงานใหขนลงบนไดนอยทสดหรออาศยลฟตหรอบนไดเลอนทดแทน หากไม

สามารถท าไดอาจตองปรบเปลยนงาน นอกจากนควรหมนบรหารกลามเนอบรเวณขอเขา

ควบคมน าหนกตวใหอยในเกณฑทเหมาะสม เพอใหสามารถใชงานขอเขาในการท างานได

การเรยนร

การเรยนรโดยทวไปมกไมไดรบผลกระทบจากการเปนโรคขอเขาเสอม ยกเวนการ

เรยนรตามวถไทยทตองอาศยการนงกบพน ซงในปจจบนประเทศไทยเปนสากลมากขน

การนงเกาอเพอท ากจกรรมยอมสงเสรมการถนอมขอเขาใหใชงานไดนานยงขน นอกจากน

การเรยนรการดแลขอเขา ทงการบรหารขอเขา การออกก าลงกายทเหมาะสม การควบคม

น าหนกตวใหเหมาะสมจะชวยใหขอเขาทมอาการเสอมใชงานตอไปไดมากทสด

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 31

บทวเคราะห

โรคขอเขาเสอมกระทบตอวถชวตทง 7 มต ไดแก การอปโภค/บรโภค การอยอาศย

การนอนหลบ/พกผอนหยอนใจ การมสมพนธกบคนรก/คนใกลชด การสอสาร การท างาน

และการเรยนรทงทางตรงและทางออม ผลกระทบทเกดขนสวนใหญเกดจากอาการปวดขอ

เขา ขอเขาฝดตง กลามเนอขอเขาออนแรง สงผลตอการนอน นง ยน เดน และวง อรยาบถ

ดงกลาวถอเปนสงจ าเปนในการใชชวตประจ าวนทงในการพกผอนนอนหลบ การขบถาย

การท างาน การออกก าลงกาย การมสมพนธทางเพศ นอกเหนอจากการปองกนโรคขอเขา

เสอมแลว จะเหนไดวาการสงเสรมสขภาวะขอเขาเพอใหสามารถท ากจวตรประจ าวนได

ตามปกตมความส าคญอยางยงยวด จากการวเคราะหผลกระทบของโรคขอเขาเสอมตอ

วถชวตสามารถสงเคราะหองคความรไดดงน

1. โรคขอเขาเสอมอาจสงผลตอการเดนไปตลาดและการประกอบอาหาร โดยไมม

ขอมลสนบสนนชดเจนวากระทบตอการอปโภค/บรโภค อยางไรกดแนะน าใหผ ท

เปนโรคขอเขาเสอมควบคมน าหนกตวและบรหารกลามเนอขอเขาเพอใหคงสภาพ

การใชงานไดมากทสด

2. การอยอาศยทมวถชวตกบพนและการขนลงบนไดเปนอปสรรคตอการใชชวตของ

ผ ทเปนโรคขอเขาเสอมอยางชดเจนและสงเสรมใหโรครนแรงมากขน ดงนนการ

ปรบสภาพแวดลอมภายในบานใหเหมาะสมทงการอาศยอยชนลางเพอหลกเลยง

การขนลงบนได การนงเกาอแทนการนงกบพน การใชสวมชกโครกแทนการนงยอง

การใชเครองซกผาหรอสงอ านวยความสะดวกแทนการใชงานทตองนงเกาอเตยๆ

32 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

3. อาการปวดเขากระทบตอการนอนหลบอยางชดเจน อาจจ าเปนตองอาศยยา

บรรเทาอาการปวด การประคบอน การบรหารกลามเนอบรเวณเขาเพอชวยให

สามารถนอนหลบไดดยงขน

4. ผ ทมขอเขาเสอมอาจมอาการปวดบวมบรเวณขอเขา ขอฝดตง กระทบตอความ

มนใจในการมสมพนธกบคนรก/คนใกลชด คสมรสหรอครกจ าเปนตองปรบความ

เขาใจซงกนและกน ปรบการใชชวตครอบครว เปลยนทาทางในการมสมพนธทาง

เพศกบคนรกใหอยในทาทสบาย หลกเลยงการงอเขา คกเขาหรอลงน าหนก

บรเวณขอเขา จะชวยใหความสมพนธยนยาวและมความสขทงสองฝาย อาจ

ปรกษาแพทยผ เชยวชาญเพมเตมตามความเหมาะสม

5. การสอสารทอาศยการนงกบพน เชน พธกรรมทางศาสนา การเขาหาผ ใหญ อาจ

ตองปรบวธการหรอแจงใหผ เกยวของทราบ ทงนหากสงคมมความเขาใจในโรค

และความจ าเปนของผ ทมโรคขอเขาเสอม การอนโลมใหใชเกาอ หรอปรบ

สภาพแวดลอมในการสอสารใหเปนสากลมากขน เชน การยกธรรมมาสใหสงและ

ใหผ ฟงนงเกาอ การฟงธรรมทางโทรทศน การสอสารทางโทรศพททมรปภาพ อาจ

ชวยเพมคณภาพชวตของผ ทมโรคขอเขาเสอมไดอยางมประสทธภาพ

6. การท างานทตองมการงอเขามากเกน 120 องศา การยกของหนก การเดนขนลง

บนไดบอยๆ ถอเปนขอจ ากดของผ ทเปนโรคขอเขาเสอม หากเปนไปไดอาจปรบ

สภาพแวดลอมในการท างานใหท างานชนลาง ใชเครองทนแรงแทนการยกของ

หนก การใชเครองจกรท างานในระดบทตองยอเขาแทนการใชแรงงานคนสามารถ

ชวยอ านวยความสะดวกใหผ ทมโรคขอเขาเสอมท างานไดอยางมประสทธภาพ

มากยงขน อาจมกฎหรอกฎหมายรองรบงานทเหมาะสมส าหรบผ ทเปนโรคขอเขา

เสอมใหมทางเลอกในชนดงานทเหมาะกบโรคมากขน

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 33

7. การเรยนรในปจจบนมความเปนสากลมากขน ยกเวนการเรยนรในวถไทยทตอง

อาศยการนงเรยนกบพนอาจเปนอปสรรคส าหรบผ ท เปนโรคขอเขาเสอม

จ าเปนตองปรบใหสามารถเรยนโดยการนงเกาอทดแทนการนงกบพน นอกจากน

ผ ทเปนโรคขอเขาเสอมจ าเปนตองเรยนรการดแลรกษาสขภาพขอเขา โดยการ

ควบคมน าหนกและบรหารขอเขา

จากบทสงเคราะหขางตนสามารถสรปไดวาโรคขอเขาเสอมกระทบตอวถชวตทง 7

มต อยางไรกดผ ปวยสามารถสงเสรมสขภาพขอเขาเพอใหสามารถด าเนนชวตได

ใกลเคยงปกต โดยการควบคมน าหนกตว บรหารกลามเนอขอเขา การออกก าลงกายท

สงเสรมกลามเนอขอเขาและลดแรงกระท าตอขอเขา เชน การวายน า การร าไทเกก

โยคะ การเดนแอโรบก หลกเลยงวถชวตกบพน การขนลงบนไดบอยๆ และการยกของ

หนกทงทบานและทท างาน ปรบทาทางในการมสมพนธกบคนรกใหเปนทพงพอใจทง

สองฝาย เมอมอาการปวดขอเขาอาจใชยาแกปวดหรอการประคบอน หากอาการไมด

ขนหรอกระทบตอการใชชวตประจ าวนในมตใดมตหนง ควรปรกษาแพทยผ เชยวชาญ

เพอใหค าแนะน าทเหมาะสมเฉพาะราย

บทสรป

โรคขอเขาเสอมเปนโรคทเกดจากวถชวตดานการอปโภค/บรโภคทมากเกนความ

จ าเปน ท าใหน าหนกตวทมากผดปกตกระท าตอขอเขา นอกจากนการบาดเจบจากการ

กฬา การเกดอบตเหตบรเวณขอเขา การมวถชวตกบพนทงการอยอาศย การสอสารและ

การเรยนร การท างานทมการงอเขารวมกบการยกของหนก สงเสรมใหเปนโรคขอเขาเสอม

การปรบเปลยนวถชวตใหมน าหนกตวใหเหมาะสม บรหารกลามเนอบรเวณขอเขา

หลกเลยงการเลนกฬาแบบปะทะและวถชวตกบพน การขบขปลอดภย จะชวยถนอมขอ

เขาใหใชงานไดนานขน เมอเปนโรคขอเขาเสอมแลวตวโรคเองกระทบตอวถชวตทง 7 มต

34 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

ทงทางตรงและทางออม วถชวตทปรบเปลยนเพอปองกนโรคขอเขาเสอมสามารถน าไป

ปรบใชส าหรบผ ทเปนโรคขอเขาเสอมไดเชนเดยวกน นอกจากนการปรบความสมพนธใน

ครอบครวส าหรบคนรกหรอคนใกลชดใหเขาใจสภาวะขอเขาเสอมยงชวยใหชวตครอบครว

มความสขยนยาวยงขน

เอกสารอางอง

1. Felson DT, Zhang Y, Hannan MT, et al. Risk factors for incident

radiographic knee osteoarthritis in the elderly: the Framingham Study.

Arthritis Rheum. 1997 Apr;40(4):728-33.

2. Lawrence RC, Felson DT, Helmick CG, et al. Estimates of the prevalence

of arthritis and other rheumatic conditions in the United States. Part II.

Arthritis Rheum. 2008;58(1):26-35.

3. Jiang L, Rong J, Zhang Q, et al. Prevalence and associated factors of

knee osteoarthritis in a community-based population in Heilongjiang,

Northeast China. Rheumatol Int 2012;32(5):1189-95.

4. Muraki S, Akune T, Oka H, et al. Incidence and risk factors for

radiographic knee osteoarthritis and knee pain in Japanese men and

women. A longitudinal population-based cohort study. Arthritis Rheum

2012;64(5):1447-56.

5. Cho HJ, Chang CB, Kim KW, et al. Gender and prevalence of knee

osteoarthritis types in elderly Koreans. J Arthroplasty 2011:26(7):994-9.

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 35

6. Fransen M, Bridgett L, March L, Damian H, Penserga E, Brooks P. The

epidemiology of osteoarthritis in Asia. Int J Rheum Dis 2011;14:113-21.

7. Kuptniratsaikul V, Tosayanonda O, Nilganuwong S, Thamalikitkul V. The

epidemiology of osteoarthritis of the knee in elderly patients living an

urban area of Bangkok. J Med Assoc Thai. 2002;85(2):154-61.

8. Tangtrakulwanich B, Geater AF, Chongsuvivatwong V. Prevalence,

patterns, and risk factors of knee osteoarthritis in Thai monks. J Orthop

Sci. 2006;11(5):439-45.

9. Altman R, Asch E, Bloch D, Bole D, Borenstein K, Brandt K, et al.

Development of criteria for the classification and reporting of

osteoarthritis. Classification of osteoarthritis of the knee. Arthritis Rheum

1986;29:1039-49.

10. Spector TD, Cooper C. Radiologic assessment of osteoarthritis: Whither

Kellgren and Lawrence. Osteoarthritis Cart 1993;1:203-6.

11. Bundhamcharoen K, Odton P, Phulkerd S, Tangcharoensathien V.

Burden of disease in Thailand: changes in health gap between 1999 and

2004. BMC Public Health 2011;11:59-62.

12. Arden N. Osteoarthritis epidemiology. Best Prac Res Clin Rheum

2006;20(1):3-25.

13. Hansen P, Willick S. Running and osteoarthritis. Clin Sports Med.

2010;3:417-28.

36 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

14. Mork PJ, Holtermann A, Nilsen TI. Effect of body mass index and

physical exercise on risk of knee and hip osteoarthritis: longitudinal data

from the Norwegian HUNT Study. J Epidemiol Community Health.

2012;66(8):678-83.

15. Sturmer T, Gunther KP, Brenner H. Obesity, overweight and patterns of

osteoarthritis: the Ulm Osteoarthritis study. J Clin Epidemiol.

2000;53:307–13.

16. Felson DT. Weight and osteoathritis. Am J Clin Nutr. 1996;63(suppl):430–2.

17. Vrezas I, Elsner G, Bolm-Audorff U, Abolmaali N, Seidler A. Case-control

study of knee osteoarthritis and lifestyle factors considering their

interaction with physical workload. Int Arch Occup Environ Health.

2010;83(3):291-300.

18. Jiang L, Tian W, Wang Y, et al. Body mass index and susceptibility to

knee osteoarthritis: A systematic review and meta-analysis. J Bone Spine

2012;79(3):291-7.

19. Vicent HK, Heywood K, Connelly J, Hurley R. Obesity and weightloss in

the treatment and prevention of osteoarthritis. Am Acad Phys Med Rehab

2012;4;S59-S67.

20. Nigg, BM. Biomechanical aspects of running. In: Nigg, BM., editor.

Biomechanics of running shoes. Champaign, IL: Human Kinetics

Publishers, Inc; 1986. p. 1-25.

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 37

21. Tangtrakulwanich B, Chongsuvivatwong V, Geater AF. Habitual floor

activities increase risk of knee osteoarthritis. Clin Orthop Relat Res

2006;454:147-54.

22. Muthuri SG, Hui M, Doherty M, Zhang W. What if we prevent obesity?

Risk reduction in Knee osteoarthritis estimated through a meta-analysis of

observational studies. Arthritis Care Res 2011;63(7):982-90.

23. Hart DJ, Spector TD. Cigarette smoking and risk of osteoarthritis in

women in the general population: the Chingford study. Ann Rheum Dis

1993;52:93–6.

24. Palmer KT. Occupational activities and osteoarthritis of the knee. British

Med Bullet 2012;102:147-70.

25. Tangtrakulwanich B, Chongsuvivatwong V, Geater AF. Association

between floor activities and knee osteoarthritis in Thai Buddhist monks:

The Songkhla study. J Med Assoc Thai 2006;89(11):1902-8.

26. Panush RS, Schmidt C, Caldwell JR, et al. Is running associated with

degenerative joint disease? JAMA 1986;255:1152-4.

27. Sohn RS, Micheli LJ. The effect of running on the pathogenesis of

osteoarthritis of the hips and knees. Clin Orthop Relat Res 1985;198:106-9.

28. Lane NE, Bloch DA, Jones HH, et al. Long-distance running, bone

density, and osteoarthritis. JAMA 1986;255:1147-51.

29. Konradsen L, Hansen EM, Songard L. Long distance running and

osteoarthritis. Am J Sports Med 1990;18:379-81.

38 | วถชวตกบโรคขอเขาเสอม

30. Chakravarty EF, Hubert HB, Lingala VB, et al. Long distance running and

knee osteoarthritis. A prospective study. Am J Prev Med 2008;35:133-8.

31. McDermott M, Freyne P. Osteoarthritis in runners with knee pain. Br J

Sports Med 1983;17:84-7.

32. Cheng Y, Macera CA, Davis DR, et al. Physical activity and self reported,

physician-diagnosed osteoarthritis: Is physical activity a risk factor? J

Clin Epidemiol 2000;53:315-22.

33. Foy CG, Lewis CE, Hairston KG, et al. Intensive lifestyle intervention

improves physical function among obese adults with knee pain: finding

from the look AHEAD trial. Obesity 2011;19:83-93.

34. Wang C, Schmid CH, Hibberd PL, et al. Tai Chi is effective in treating

knee osteoarthritis: A randomized controlled trial. Arthritis Rheum

2009;61:1545-53.

35. Ebnezar J, Nagarathna R, Yogitha B, Nagendra HR. Effects of an

integrated approach of hatha yoga therapy on functional disability, pain,

and flexibility inosteoarthritis of the knee joint: a randomized controlled

study. J Altern Complement Med 2012;18:463-72.

36. Ebnezar J, Nagarathna R, Yogitha B, Nagendra HR. Effect of

integrated yoga therapy on pain, morning stiffness and anxiety

in osteoarthritis of the knee joint: A randomized control study. Int J Yoga

2012;5:28-36.

วถชวตกบโรคขอเขาเสอม | 39

37. Ebnezar J, Nagarathna R, Bali Y, Nagendra HR. Effect of an integrated

approach of yoga therapy on quality of life in osteoarthritis of the knee

joint: A randomized control study. Int J Yoga. 2011;4:55-63.

38. Selfe TK, Innes KE. Mind-Body Therapies and Osteoarthritis of the Knee.

Curr Rheumatol Rev. 2009;5:204-11.

39. Chen JC, Linnan L, Callahan LF, Yelin EH, Renner JB, Jordan JM.

Workplace policies and prevalence of knee osteoarthritis: the Johnston

County Osteoarthritis Project Occup Environ Med 2007;64:798–805.

40. Callahan LF, Cleveland RJ, Shreffler J, et al. Associations of educational

attainment, occupation and community poverty with knee osteoarthritis in

the Johnston County (North Carolina) osteoarthritis project. Arthritis Res

Ther 2011;13:R169.

41. Woolhead G, Gooberman-Hill R, Dieppe P, Hawker G. Night pain in hip

and knee osteoarthritis: a focus group study. Arthritis Care Res

(Hoboken). 2010;62:944-9.

42. Roddy E, Zhang W, Doherty M. Aerobic walking or strengthening

exercise for osteoarthritis of the knee? A systematic review. Ann Rheum

Dis. 2005;64:544-8.

เกยวกบผเขยน

รศ.ดร.พญ. ภทรวณย วรธนารตน

จบแพทยศาสตรบณฑต ออรโธปดกส และระบาดวทยาคลนก

คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

มหาวทยาลยมหดล

ศกษาตอดานออรโธปดกสเดก ณ ประเทศสหรฐอเมรกา

เชยวชาญดานออรโธปดกสเดก ระบาดวทยาคลนก และ

เปนรองหวหนาภาควชาออรโธปดกส รามาธบด