62
Phục hồi chức năng hô Phục hồi chức năng hô hấp hấp

Phục hồi chức năng hô hấp

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Phục hồi chức năng hô hấp

Phục hồi chức năng hô hấpPhục hồi chức năng hô hấp

Page 2: Phục hồi chức năng hô hấp

Mục tiêuMục tiêu• Nắm được nguyên lý , kỹ thuật của vỗ

rung và dẫn lưu tư thế

• Nắm được các giai đoạn của hơi thở, các bài tập thở

• Thực hành được bài tập thở 4 thì của BS Nguyễn Văn Hưởng

Page 3: Phục hồi chức năng hô hấp

Đại cươngĐại cương

1. Cơ quan hô hấp: + Mũi + Thanh quản, khí quản, phế quản + Lồng ngực và các cơ hô hấp (cơ liên

sườn, cơ vùng cổ - vai - ngực) + Cơ hoành + Cơ thành bụng

Page 4: Phục hồi chức năng hô hấp

1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::

Page 5: Phục hồi chức năng hô hấp
Page 6: Phục hồi chức năng hô hấp
Page 7: Phục hồi chức năng hô hấp
Page 8: Phục hồi chức năng hô hấp
Page 9: Phục hồi chức năng hô hấp

1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::

Page 10: Phục hồi chức năng hô hấp

1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::

Page 11: Phục hồi chức năng hô hấp

1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::

Page 12: Phục hồi chức năng hô hấp

Đại cươngĐại cương2. Hoạt động thở:+ Dễ thở: thở bình thường, hít vào thở ra đều

đặn (18-20l/p, trẻ em cao hơn-tuỳ theo tuổi);+ Thở mạnh: tăng biên độ thở, tăng dung tích

mỗi lần thở, không tăng tần số thở.+ Thở nhanh: tăng tần số thở, không tăng biên

độ, không tăng dung tích mỗi lần thở.+ Thở lúc nhanh lúc chậm+ Ngừng thở

Page 13: Phục hồi chức năng hô hấp

Đại cươngĐại cương3. Nguyên nhân giảm chức năng hô hấp- Viêm: vi khuẩn, lao....- Chấn thương vùng ngực, bụng- Tổn thương tuỷ cổ và ngực- Phẫu thuật ngực, bụng,- Nằm lâu- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)- Hen phế quản- SARD: H5N1 - H1N1

Page 14: Phục hồi chức năng hô hấp

Các phương pháp phục hồi Các phương pháp phục hồi chức năngchức năng

- Dẫn lưu tư thế- Vỗ rung lồng ngực- Tập thở- Thông khí nhân tạo

Page 15: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung• Mục đích: phòng tích tụ, dẫn lưu các chất

tiết như đờm dãi, mủ của các ổ áp xe....• Nguyên lý: - Vỗ - Rung làm long đờm, các chất tiết- Kết hợp dẫn lưu (áp dụng các tư thế -

đường đi của phế quản) nhằm dẫn lưu dịch, chất tiết, mủ của các ổ áp xe ở trong phổi ra ngoài.

Page 16: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung• Chỉ định: - BN nằm lâu, hạn chế hô hấp- Nhiều đờm dãi không khạc ra được;- BN có các ổ viêm hoặc áp xe đã tạo mủ

Page 17: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Page 18: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Page 19: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Page 20: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ trên - Phần đỉnh

Page 21: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ trên - Phần sau

Page 22: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ trên - Phần trước

Page 23: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ lưỡi

Page 24: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ giữa

Page 25: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ dưới - Phần trước đáy phổi

Page 26: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ dưới - Phần sau đáy phổi

Page 27: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ dưới - Phần trên

Page 28: Phục hồi chức năng hô hấp

Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

Thuỳ dưới - Phần bên đáy phổi

Page 29: Phục hồi chức năng hô hấp

Tập thở

Page 30: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c giai ®o¹n cña h¬i thëC¸c giai ®o¹n cña h¬i thë• Theo NguyÔn V¨n H ëng : thë lµ vÊn ®Ò

tranh c·i nhiÒu nhÊt, mçi tr êng ph¸i, mçi c¸ nh©n ®Òu cã ph ¬ng ph¸p thë riªng cña m×nh. Muèn cã c¬ së khoa häc ®Ó ® a ra ph ¬ng ph¸p thë hîp lý tr íc hÕt ph¶i nghiªn cøu c¸c giai ®o¹n cña h¬i thë theo ý muèn.

• Theo «ng h¬i thë gåm c¸c giai ®o¹n:

Page 31: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thởGiai ®o¹n 1: HÝt vµo tèi ®a. • TÊt c¶ c¸c c¬ thë (c¬ hoµnh vµ c¬ thë th êng

còng nh c¬ thë g¾ng søc) ho¹t ®éng tèi ®a ®Ó hÝt vµo tèi ®a, bông ph×nh vµ cøng,

• Áp xuÊt trong bông t¨ng h¬n ¸p xuÊt ngoµi khÝ quyÓn, ¸p xuÊt trong phæi gi¶m xuèng thÊp h¬n ¸p xuÊt ngoµi khÝ quyÓn, kh«ng khÝ trµn vµo tèi ®a trong phæi lµm phæi d·n në tèi ®a.

Page 32: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thởGiai ®o¹n 2: Gi÷ h¬i trong ngùc. • C¸c c¬ thë tiÕp tôc co th¾t toµn bé cè ®Þnh

tr¹ng th¸i hÝt vµo tèi ®a, thanh qu¶n còng cè ®Þnh trong tr¹ng th¸i më, ¸p xuÊt trong phæi b»ng ¸p xuÊt ngoµi kh«ng khÝ do thanh qu¶n më.

• Áp xuÊt trong lång ngùc thÊp lµm cho m¸u ch¶y vÒ tim thuËn lîi, m¸u trong mao m¹ch phæi phÕ nang cã thêi gian trao ®æi O2 vµ CO2 .

• Áp xuất trong bụng tăng, đẩy máu tạng về tim

Page 33: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở

Giai ®o¹n 3: Nhèt h¬i trong ngùc. • Thanh qu¶n ®ãng, c¸c c¬ thë d·n ra. • Áp xuÊt trong phæi b»ng ¸p xuÊt trong æ

bông vµ lín h¬n ngoµi khÝ quyÓn => ®Ì nÐn lªn tim, phæi trong lång ngùc vµ c¸c phñ t¹ng trong æ bông, m¸u dån lªn ®Çu mÆt lµm mÆt ®á, ®Çu nhøc khã chÞu, huyÕt ¸p tèi thiÓu t¨ng.

Page 34: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thởGiai ®o¹n 4 : RÆn. • NÕu ta co th¾t c¬ ngùc, c¬ bông, c¬ l ng,

c¬ ®¸y chËu, h¬i bÞ nhèt trong ngùc vµ bông,

• Áp xuÊt trong ngùc vµ bông t¨ng lªn, h¬i bÞ nÐn, ®ã lµ tr¹ng th¸i dÆn ®Î, ®i đại

tiện - tiểu tiện, h¾t x× h¬i.

Page 35: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thởGiai ®o¹n 5: Thë ra tù nhiªn. • Më thanh qu¶n do søc nÆng vµ søc

®µn håi cña phæi, cña lång ngùc vµ bông, c¸c c¬ thë ra bu«ng xu«i, kh«ng k×m kh«ng thóc,

• Thë ra xong ¸p xuÊt trong ngùc vµ bông b»ng nhau.

Page 36: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở

Giai ®o¹n 6: Thë ra cã Ðp bông. • Co th¾t c¸c c¬ th¬ thë ra ë bông

(c¬ bông, c¬ h«ng vµ c¬ ®¸y chËu); c¬ thë ra ë ngùc vµ c¬ r¨ng c a d íi ®Ó ®uæi kh«ng khÝ trong phæi ra tèi ®a.

Page 37: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thởGiai ®o¹n 7: Thãt bông. • §ãng thanh qu¶n, biÕn lång ngùc vµ æ

bông thµnh hép kÝn. C¬ hoµnh trë thµnh thô ®éng, bu«ng xu«i.

• Ta co c¸c c¬ thë vµo ®Ó n©ng c¸c x ¬ng s ên lªn, phÇn bông kh«ng cã x ¬ng rÊt mÒm nªn bÞ ¸p lùc tõ phÝa ngoµi t¸c ®éng lµm cho thµnh bông xÑp xuèng vµ cã phÇn thãt vÒ phÝa trªn t¹o thµnh bông h×nh lßng thuyÒn.

Page 38: Phục hồi chức năng hô hấp

Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thởGiai ®o¹n 8: Ph×nh bông. • Thanh qu¶n vÉn ®ãng, Ta Ðp ngùc

mµ kh«ng Ðp bông, kh«ng co th¾t c¸c c¬ bông, lång ngùc xÑp xuèng, ¸p xuÊt trong hép kÝn t¨ng lªn lµm cho bông ph×nh ra.

Page 39: Phục hồi chức năng hô hấp

Mục đích tập thởMục đích tập thở• Làm dãn nở lồng ngực• Làm dãn nở phổi, tăng dung tích phổi• Tăng cường trao đổi khí• Phòng ứ đọng dịch tiết ở phổi• Tránh dầy dính màng phổi• Phòng ngừa các bệnh lý của phổi và các

cơ quan khác• Tốt cho hoạt động của tim và các tạng

trong ổ bụng

Page 40: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông..

1. Thë hoµnh (diaphragmatic breathing).

• ChØ ®Þnh: - BN sau phÉu thuËt, - BN sau chÊn th ¬ng,- T¨ng thë nh ng l u th«ng khÝ kÐm ë

nh÷ng bÖnh nh©n t¾c nghÏn h« hÊp m¹n tÝnh (COPD).

Page 41: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông• Kü thuËt: - Gi¶i thÝch cho BN vÒ thñ thuËt, - ĐÆt BN ë t thÕ n»m ngöa, hai tay kü thuËt

viªn ®Æt ë hai bªn m¹ng s ên cña BN vµ nhÑ nhµng Ên xuèng ë th× thë ra,

- Ở cuèi th× thë ra th× t¨ng lùc Ên vµ b¶o BN hÝt vµo kh¸ng l¹i lùc cña tay kü thuËt viªn, ë cuèi th× hÝt vµo th× kü thuËt viªn th¶ láng tay t¹o ®iÒu kiÖn lµm ®Çy khÝ ë phæi

Page 42: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông2. Thë vïng (segmental breathing). • C¸c t¸c gi¶ Frederic Helmolz H vµ

Henryh Stonnington JR, ®· m« t¶ c¸c ph ¬ng ph¸p tËp thë cã t¸c dông lµm d·n në tõng vïng cña phæi.

• ChØ ®Þnh: Viªm mµng phæi, xÑp phæi, ®au do chÊn th ¬ng, ®au do phÉu thuËt hoÆc bét yÕm.

• Kü thuËt:

Page 43: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng C¸c bµi tËp thë th«ng dôngdông

• TËp d·n në phÇn lång ngùc d íi (hai bªn): - B¶o BN ®Æt hai bµn tay vµo vïng d íi bê s ên

hai bªn. - Khi BN hÝt vµo, hai tay kh¸ng l¹i hÝt vµo vµ

cã c¶m gi¸c lång ngùc ®Èy tay ra hai bªn, - BN cã thÓ tËp ë t thÕ n»m hoÆc ë t thÕ ngåi

tho¶i m¸i trªn ghÕ ch©n bu«ng thâng, ®ïi vµ gèi gÊp 90o

Page 44: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông• TËp d·n nöa lång ngùc ë vÞ trÝ n»m cã 2

c¸ch:+ C¸ch 1 : - NÕu muèn d·n nöa lång ngùc ph¶i b¶o bÖnh

nh©n n»m nghiªng sang ph¶i vµ kª ®Çu cao lªn mét vËt ®Öm, tay ®Ó tr íc ngùc vµ thë.

- NÕu muèn lµm giãn në nöa lång ngùc tr¸i th× n»m t thÕ ng îc l¹i.

Page 45: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng C¸c bµi tËp thë th«ng dôngdông

+ C¸ch 2 : - Muèn lµm d·n në nöa lång ngùc ph¶i,

b¶o bÖnh nh©n n»m nghiªng sang tr¸i,

- Kª lång ngùc trªn mét ®Öm råi thë. - NÕu muèn lµm giÉn në nöa lång ngùc

tr¸i lµm ng îc l¹i

Page 46: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng C¸c bµi tËp thë th«ng dôngdông

• TËp d·n në lång lång ngùc t thÕ ngåi:

- Muèn lµm d·n në lång ngùc ph¶i th× ngåi nghiªng sang tr¸i vµ thë;

- Nếu muèn lµm d·n në lång ngùc trái ng îc l¹i

Page 47: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng C¸c bµi tËp thë th«ng dôngdông

• TËp d·n në mét vïng cña phæi: - §Æt tay ®èi diÖn lªn vïng phæi tËp d·n në - Khi hÝt thë vµo th× Ðp tay xuèng kh¸ng

l¹i ®éng t¸c thë, nÕu cã d·n në vïng phæi th× cã c¶m gi¸c lång ngùc ®Èy tay ra,

- Cã thÓ tËp lµm d·n në mét vïng phæi ë nhiÒu t thÕ kh¸c nhau (n»m ngöa hoÆc ngåi), tËp xen kÏ c¸c bµi tËp víi nhau

Page 48: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông3. Thë gi÷ h¬i ë th× hÝt vµo

tèi ®a (sustained maximal inspiration)

ChØ ®Þnh: - §au sau chÊn th ¬ng- Sau phÉu thuËt, - SÑp thuú phæi cÊp tÝnh.

Page 49: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dôngKü thuËt: - Gi¶i thÝch cho bÖnh nh©n hiÓu râ vÒ thñ

thuËt, - ĐÆt bÖnh nh©n ë t thÕ thuËn lîi; cho bÖnh

nh©n tõ tõ hÝt vµo s©u tèi ®a qua mòi; b¶o bÖnh gi÷ h¬i trong trong lång ngùc ë tr¹ng th¸i hÝt s©u tèi ®a nµy kho¶ng 3 gi©y; sau ®ã cho bÖnh nh©n thë ra tõ tõ qua miÖng.

- §Ó t¹o ¸p lùc d ¬ng tÝnh ® êng thë ë th× thë ra cã thÓ kÕt hîp bµi thë nµy víi bµi thë mÝm m«i d íi ®©y.

Page 50: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông

4. Bµi tËp thë mÝm m«i (pursed-lip breathing):

• §Ó lµm d·n në phæi c¸c t¸c gi¶ Roland Hirganvµ CS (1967), Frederic Helmolz H vµ Henry Stonnington JR (1982), Becker G vµ CS (1990), Leveson C (1995) ®· khuyªn xö dông ph ¬ng ph¸p thë mÝm m«i ®Ó t¹o ¸p lùc d ¬ng tÝnh ® êng thë ë th× thë ra.

Page 51: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng C¸c bµi tËp thë th«ng dôngdông

• ChØ ®Þnh: - Khã thë th êng xuyªn trªn nh÷ng bÖnh

nh©n COPD, - Sö dông kiÓu thë kh«ng hiÖu qu¶

trong c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy còng nh lóc tËp luyÖn,

- XÑp phæi hoÆc thuú phæi.

Page 52: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng C¸c bµi tËp thë th«ng dôngdông

• Kü thuËt: - Gi¶i thÝch cho BN vÒ thñ thuËt; - B¶o BN hÝt vµo tèi ®a qua mòi; - Ở th× thë ra BN mÝm m«i l¹i thæi h¬i qua kÏ

m«i ®Ó t¹o ¸p lùc d ¬ng tÝnh trong ® êng thë vµ lång ngùc; BN sÏ cã c¶m gi¸c ¸p lùc c¨ng trong khoang miÖng khi h¬i thë thë ra tõ tõ.

Page 53: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông

5. C«ng thøc bµi tËp thë 4 th× cña NguyÔn V¨n H ëng:

• Tõ ph©n tÝch trªn NguyÔn V¨n H ëng ®Ò xuÊt ph ¬ng ph¸p tËp thë rÊt ®¬n gi¶n ®· ® îc ¸p dông trong nhiÒu n¨m thÊy rÊt cã hiÖu qu¶ trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh phæi. BÖnh nh©n tù ®iÒu khiÓn h¬i thë cña m×nh, thë 4 th× lÊy thë hoµnh lµm néi dung chÝnh, thë chËm vµ s©u 4 ®Õn 5 chu kú mét phót:

Page 54: Phục hồi chức năng hô hấp

C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông• Th× 1: HÝt vµo ®Òu vµ s©u tèi ®a, ngùc në

bông ph×nh vµ cøng. Thêi gian b»ng 1/4 h¬i thë.

• Th× 2: Gi÷ h¬i, c¬ hoµnh vµ c¸c c¬ lång ngùc ®Òu co th¾t tèi ®a, thanh qu¶n më, thêi gian b»ng b»ng 1/4 h¬i thë.

• Th× 3: Thë ra tho¶i m¸i tù nhiªn, kh«ng k×m, kh«ng thóc. Thêi gian b»ng 1/4 h¬i thë.

• Th× 4: Th gi·n hoµn toµn, toµn th©n cã c¶m gi¸c nÆng vµ Êm (tù ¸m thÞ ). Thêi gian b»ng 1/4h¬i thë.

Page 55: Phục hồi chức năng hô hấp

C«ng thøc bµi tËp thë 4 C«ng thøc bµi tËp thë 4 th×th×

Page 56: Phục hồi chức năng hô hấp

LONG ĐỜMLONG ĐỜM• Uống thuốc: Acemuc, Autusin, các thuốc y

học cổ truyền như Bổ phế trị khái lộ….• Uống nhiều nước (đủ nước)• Vỗ • Rung bằng tay, rung bằng máy• Khí dung nước muối sinh lý

Page 57: Phục hồi chức năng hô hấp

THÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬP

• Chỉ định:- Bệnh cơ di truyền: + Teo cơ kiểu Duchen (DMD) + Teo cơ kiểu Baker- Tổn thương tủy sống cao từ C5-C3- Bệnh nhược cơ- COPD

Page 58: Phục hồi chức năng hô hấp

THÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬP

Page 59: Phục hồi chức năng hô hấp
Page 60: Phục hồi chức năng hô hấp

THÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬP

• Chỉ định:- Tổn thương tủy sống cao trên C3- Bệnh nhược cơ nặng- Hôn mê sâu- Phẫu thuật kéo dài- Bệnh cơ di truyền: + Teo cơ kiểu Duchen (DMD) + Teo cơ kiểu Baker

Page 61: Phục hồi chức năng hô hấp

THÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬP

Page 62: Phục hồi chức năng hô hấp

Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!