Phuong thuoc bo

PHƯƠNG THUỐC BỔTh.S Lê Ngọc Thanh

MỤC TIÊU BÀI GIẢNG

• Trình bày được định nghĩa, phân loại và chú ý khi sử dụng các bài thuốc Bổ

• Phân tích sự phối ngũ, công dụng và ứng dụng lâm sàng của các phương thuốc:

- Tứ quân tử thang - Nhất quán tiễn- Sâm linh bạch truật tán - Thận khí hoàn- Bổ trung ích khí thang - Hữu quy hoàn

- Tứ vật thang

- Quy tỳ thang- Lục vị địa hoàn hoàng- Kỷ cúc địa hoàng thang- Bách hợp cố kim thang

I. ĐẠI CƯƠNG – ĐỊNH NGHĨA

• Những bài thuốc bổ là những bài thuốc gồm các vị thuốc có tác dụng bồi dưỡng cường tráng cơ thể, tức là chữa những chứng hư gồm có âm hư, dương hư, khí hư, huyết hư. Do đó, những bài thuốc được chia thành các loại: Bổ khí, Bổ huyết, Bổ âm và Bổ dương.

• Phương thuốc bổ thường được sử dụng để điều trị các bệnh mạn tính cũng như được dùng như là các phương pháp điều trị hỗ trợ trong các bệnh mạn tính, giúp nâng đỡ thể trạng sau các bệnh mạn tính kéo dài, sau phẫu thuật, sau sanh, sau hóa xạ trị….

I. ĐẠI CƯƠNG – PHÂN LOẠI

• Bổ âm: Bài thuốc bổ âm để chữa các chứng âm hư: Can âm hư, Thận âm hư, Phế âm hư…

• Bổ dương: Bài thuốc Bổ dương dùng chữa chứng dương hư mà chủ yếu là trị thận dương hư

• Bổ khí: Bài thuốc Bổ khí là những bài thuốc chữa hội chứng khí hư biểu hiện chủ yếu là Phế khí hư hoặc Tỳ khí hư

• Bổ huyết: Bài thuốc Bổ huyết là những bài thuốc dùng chữa chứng huyết hư.Trên lâm sàng thường để tăng cường tác dụng bổ huyết có phối hợp thêm các vị thuốc bổ khí

I. ĐẠI CƯƠNG – CHÚ Ý

• Dùng thuốc bổ trước hết phải chú ý đến Tỳ Vị. Tỳ Vị có được kiện vận thì phép Bổ mới có hiệu quả.

• Chứng hư lâu ngày thì phải bổ từ từ.• Tùy theo tình trạng của người bệnh, tùy theo giai đoạn tiến

triển của bệnh mà có khi phải phối hợp thuốc bổ với các thuốc chữa bệnh khác.

• Thuốc bổ phải được nấu ( sắc ) trong thời gian lâu.

• Bệnh hư do hậu thiên nên lấy bổ Tỳ Vị là chính, bệnh hư do tiên thiên bất túc nên lấy bổ Thận là chính.

II. BỔ KHÍ

• Bài thuốc Bổ khí là những bài thuốc chữa hội chứng khí hư biểu hiện chủ yếu là Phế khí hư (ho, khó thở, cơ thể mệt mỏi, tiếng nói nhỏ, sắc mặt tái nhợt) hoặc Tỳ khí hư (chân tay mệt mỏi, ăn kém, rối loạn tiêu hóa hoặc sa các tạng phủ như sa tử cung, sa dạ dày, thoát vị bẹn).

• Thường dùng các vị thuốc như Nhân sâm, Bạch truật, Hoàng kỳ, Cam thảo… với các bài thuốc thường được sử dụng như Tứ quân tử thang, Bổ trung ích khí thang, Sâm linh bạch truật tán…

• Thường dùng trong điều trị các bệnh lý tiêu hóa, hô hấp, suy nhược cơ thể…

II. BỔ KHÍ

TỨ QUÂN TỬ THANG

• Thành phần bài thuốc:

Nhân sâm ( Đảng sâm ) 15g

Bạch linh 12g

Bạch truật 12g

Chích thảo 8g

• Cách dùng: Sắc uống

II. BỔ KHÍ

TỨ QUÂN TỬ THANG• Công dụng: Ích khí kiện Tỳ• Phân tích bài thuốc: Nhân sâm kiện Tỳ, ích khí dưỡng

Vị, bổ nguyên khí là Quân. Bạch truật kiện tỳ táo thấp; Phục linh hợp với Bạch truật để kiện Tỳ thẩm thấp, tăng cường chức năng vận hóa của Tỳ Vị là Thần. Cam thảo bổ trung hòa Vị là Tá.

II. BỔ KHÍ

TỨ QUÂN TỬ THANG

• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Tỳ Vị khí hư ( người mệt mỏi, vận động nhiều thì

thở nhanh, thở gấp, chán ăn, tiêu lỏng, chân tay như không có sức…)

- YHHĐ: Rối loạn tiêu hóa thể Tỳ khí hư nhược

II. BỔ KHÍTỨ QUÂN TỬ THANG

• Phụ phương- Tỳ vị hư nhược kiêm có khí trệ như: ợ hơi, vùng thượng vị

đầy tức gia thêm Trần bì để lý khí hóa trệ gọi là bài DỊ CÔNG TÁN thường dùng chữa chứng rối loạn tiêu hóa

- Trường hợp Tỳ vị khí hư có đàm thấp triệu chứng là ho đàm, nhiều đàm trắng trong, khó thở, thường gặp trong bệnh viêm phế quản mạn gia thêm: Trần bì, Bán hạ chế để lý khí hóa đàm gọi là bài LỤC QUÂN TỬ THANG

- Trường hợp Tỳ vị khí hư kiêm hàn thấp, triệu chứng bụng đầy đau, ợ hơi hoặc nôn, tiêu chảy gia Trần bì, Chế Bán hạ, Mộc hương, Sa nhân để hành khí chỉ thống, giáng nghịch hóa đàm, gọi là bài: HƯƠNG SA LỤC QUÂN TỬ THANG. Trên lâm sàng thường dùng chữa viêm loét dạ dày, hành tá tràng.

II. BỔ KHÍ

SÂM LINH BẠCH TRUẬT TÁN


Nhân sâm 80g

Bạch linh 80g

Bạch truật 80g

Hoài sơn 80g

Chích thảo 80g

Biển đậu 40g

Liên nhục 40g

Ý dĩ nhân 40g

Sa nhân 40g

Cát cánh 40g


II. BỔ KHÍ

SÂM LINH BẠCH TRUẬT TÁN• Cách dùng: Tán bột mịn, ngày uống 8-12g với nước sôi

nguội hoặc dùng làm thang sắc uống.• Công dụng: Bổ khí kiện Tỳ, hòa Vị thẩm thấp• Phân tích bài thuốc: Tứ quân bổ khí kiện Tỳ là Quân.

Hoài sơn, Ý dĩ, Biển đậu, Sa nhân kiện Tỳ hành khí lợi thủy cùng Liên nhục cố sáp hỗ trợ Bạch truật kiện Tỳ hóa thấp là Thần. Cát cánh dẫn thuốc vào Phế, ích khí bổ Phế, Cam thảo hòa trung kiện Tỳ cùng là Tá Sứ

II. BỔ KHÍ


• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Tỳ Vị hư nhược ( ăn uống không tiêu, bụng đầy

óc ách, buồn nôn, tiêu lỏng, chân tay như không có sức… ); Tỳ Phế khí hư ( ho đàm nhiều, chán ăn, mệt mỏi…)

- YHHĐ: Rối loạn tiêu hóa kéo dài, viêm đại tràng mạn tính, lao phổi…

II. BỔ KHÍ

BỔ TRUNG ÍCH KHÍ THANG


Hoàng kỳ 20g

Chích thảo 6g

Thăng ma 8g

Nhân sâm 15g

Đương quy 20g

Sài hồ 8g

Bạch truật 12g

Trần bì 6g


II. BỔ KHÍ

BỔ TRUNG ÍCH KHÍ THANG• Cách dùng: sắc uống.• Công dụng: Điều bổ Tỳ Vị, thăng dương ích khí• Phân tích bài thuốc: Hoàng kỳ, Nhân sâm bổ trung ích

khí, Hoàng kỳ có thêm tính thăng dương là Quân. Thăng ma, Sài hồ hợp với Sâm Kỳ để ích khí thăng đề là Thần. Bạch truật, Trần bì kiện Tỳ lý khí, Đương quy dưỡng huyết là Tá. Cam thảo ích khí bổ trung hòa Vị là Sứ

II. BỔ KHÍ


• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Tỳ Vị khí hư; khí hư hạ hãm ( sa tạng phủ );

rong kinh, rong huyết; dương khí hư nhược cảm phải ngoại tà.

- YHHĐ: Rối loạn tiêu hóa kéo dài, viêm đại tràng mạn tính, sa dạ dày, sa tử cung, sa trực tràng, bệnh mạn tính suy nhược kèm theo cảm mạo…

II. BỔ KHÍ

NHÂN SÂM CÁP GIỚI TÁN


Cáp giới 2 con

Tang bạch bì 50g

Phục linh 50g

Nhân sâm 50g

Bối mẫu 50g

Hạnh nhân 120g

Chích thảo 120g• Cách dùng: Tắc kè dùng rượu rửa sạch, sấy khô tán

mịn, các vị kia tán mịn, trộn đều bỏ lọ kín, dùng dần, ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g vào buổi sáng, tối ( dùng với nước ấm )

II. BỔ KHÍ

NHÂN SÂM CÁP GIỚI THANG• Công dụng: Bổ khí, thanh Phế bình suyễn• Phân tích bài thuốc: Nhân sâm đại bổ nguyên khí, Cáp

giới bổ Thận dương nạp khí cùng là Quân. Phục linh kiện Tỳ thẩm thấp là Thần. Bối mẫu, Hạnh nhân, Tang bạch bì chỉ khái hóa đờm là Tá. Cam thảo điều hòa các vị thuốc là Sứ.

II. BỔ KHÍ

NHÂN SÂM CÁP GIỚI THANG

• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Phế khí hư với biểu hiện ho kéo dài kèm khó

thở, tiếng thở khò khè, tắt tiếng hoặc mặt phù nề- YHHĐ: Hen phế quản, COPD...

II. BỔ KHÍ

SINH MẠCH TÁN


Nhân sâm 12g

Ngũ vị tử 16g

Mạch môn 16g

• Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang

II. BỔ KHÍ

SINH MẠCH TÁN• Công dụng: Ích khí liễm hãn, dưỡng âm sinh tân• Phân tích bài thuốc: Nhân sâm có tác dụng bổ ích khí

sinh tân là Quân. Mạch môn dưỡng âm sinh tân đồng thời có tác dụng thanh Phế là Thần. Ngũ vị tử có tác dụng liễm Phế chỉ hãn hợp với Mạch môn tăng thêm tác dụng sinh tân là Tá, Sứ.

II. BỔ KHÍ

SINH MẠCH TÁN

• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Phế khí âm hư ( ho kéo dài, đờm ít khó ra, họng

khô khát, tự ra mồ hôi…)- YHHĐ: Cảm nắng mùa hè, VPQ mạn tính, lao phổi…

III. BỔ HUYẾT

• Bài thuốc Bổ huyết là những bài thuốc dùng chữa chứng huyết hư, biểu hiện lâm sàng là sắc môi tái, môi lưỡi nhợt, tay chân tê, hoa mắt chóng mặt, hồi hộp mất ngủ, trí nhớ giảm, kinh nguyệt ít, sắc nhợt

• Trên lâm sàng thường để tăng cường tác dụng bổ huyết có phối hợp thêm các vị thuốc bổ khí.

• Các bài thuốc bổ huyết thường sử dụng bao gồm: Tứ vật thang, Đương quy bổ huyết thang, Quy Tỳ thang…

• Các bài thuốc bổ huyết thường hay sử dụng trong các trường hợp thiếu máu, suy nhược cơ thể…

III. BỔ HUYẾT

TỨ VẬT THANG


Thục địa 12 – 24 g

Đương quy 12 - 16g

Bạch thược 12 – 16g

Xuyên khung 08 – 12g

III. BỔ HUYẾT

TỨ VẬT THANG• Cách dùng: Uống ngày 1 thang.• Công dụng: Bổ huyết điều huyết • Phân tích bài thuốc: Thục địa tư Thận, bổ huyết là

Quân. Đương quy bổ dưỡng Can huyết, hoạt huyết điều kinh; Bạch thược dưỡng huyết, liễm âm cùng là Thần. Xuyên khung hoạt huyết, hành khí, sơ thông kinh mạch là Tá, Sứ.

III. BỔ HUYẾT

TỨ VẬT THANG

• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Hội chứng huyết hư- YHHĐ: Hội chứng thiếu máu, rối loạn kinh nguyệt…• Phụ phương

- Tứ vật đào hồng: Tứ vật gia Đào nhân, Hồng hoa để chữa những trường hợp huyết ứ

- Giao ngãi thang: Tứ vật gia A giao, Ngãi diệp, Cam thảo trị băng lậu, động thai

III. BỔ HUYẾT

ĐƯƠNG QUY BỔ HUYẾT THANG


Hoàng kỳ 20 - 40g

Đương qui 12 - 16g

III. BỔ HUYẾT

ĐƯƠNG QUY BỔ HUYẾT THANG• Cách dùng: Sắc uống• Công dụng: Bổ khí sinh huyết• Phân tích bài thuốc: Hoàng kỳ đại bổ Tỳ Phế nguyên

khí để sinh huyết là Quân. Đương quy bổ huyết hòa vinh là Thần.

III. BỔ HUYẾT

ĐƯƠNG QUY BỔ HUYẾT THANG

• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Hội chứng huyết hư do khí hư- YHHĐ: Hội chứng thiếu máu do các bệnh mạn tính,

rong kinh, rong huyết…

III. BỔ HUYẾT

QUY TỲ THANG


Nhân sâm 10 -20g Hoàng kỳ 10 -20g

Đương quy 08 -12g Bạch truật 10 -15g

Long nhãn 08 -12g Phục thần 08 -12g

Toan táo nhân 08 -12g Viễn chí 04 -08g

Mộc hương 08 -12g Sinh khương 3 lát

Chích thảo 08 -12g Đại táo 3 quả

III. BỔ HUYẾT

QUY TỲ THANG• Cách dùng: sắc nước uống, hoặc hòa với mật làm thành

dạng hoàn mỗi lần 08 -12 g. • Công dụng: Kiện Tỳ dưỡng Tâm, ích khí bổ huyết• Phân tích bài thuốc: Sâm, Linh, Truật, Thảo (Tứ quân)

bổ khí, kiện Tỳ để sinh huyết là Quân. Đương qui, Hoàng kỳ bổ khí sinh huyết là Thần. Long nhãn, Táo nhân, Viễn chí, Phục thần dưỡng Tâm an thần là Thần. Mộc hương lý khí ôn Tỳ là Tá. Sinh khương, Đại táo điều hòa dinh vệ là Sứ.

III. BỔ HUYẾT

QUY TỲ THANG

• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Tâm Tỳ lưỡng hư, Khí huyết hư- YHHĐ: Suy nhược cơ thể sau sanh, sau khi mắc các

bệnh mạn tính kéo dài….

III. BỔ HUYẾT

BÁT TRÂN THANG


Đương quy (tẩm rượu) 12g

Bạch thược 12g

Bạch linh 12g

Xuyên khung 6 - 8g

Đảng sâm 12g

Bạch truật (sao) 12g

Thục địa 12g

Chích thảo 2 - 4g

III. BỔ HUYẾT

BÁT TRÂN THANG• Cách dùng: Sắc với 3 lát gừng, 2 quả táo uống trước

bữa ăn• Công dụng: Ích khí bổ huyết• Phân tích bài thuốc: Tứ quân bổ khí, Tứ vật bổ huyết.

Sinh khương, Đại táo để điều hòa vinh vệ.

III. BỔ HUYẾT

BÁT TRÂN THANG

• Ứng dụng lâm sàng: - YHCT: Khí huyết hư- YHHĐ: Suy nhược cơ thể sau mắc bệnh mạn tính kéo

dài, sau phẫu thuật…• Gia giảm

- Thập toàn đại bổ ( Bát trân + Hoàng kỳ+ Nhục quế ): bổ khí bổ dương bổ huyết

IV. BỔ ÂM

• Bài thuốc bổ âm là những bài thuốc gồm các vị thuốc ngọt mát để dưỡng âm chữa các chứng âm hư với triệu chứng chung hư là sốt về chiều, người gầy, da nóng, má hồng, lòng bàn tay bàn chân nóng, ra mồ hôi trộm, khát nước, họng khô, lưỡi đỏ, ít rêu, mạch tế sác…

• Tùy theo thể lâm sàng Thận âm hư, Can âm hư, Phế âm hư… mà việc dùng thuốc có sự khác nhau. Ví dụ Thận âm hư dùng những vị thuốc bổ âm quy kinh Thận là chủ yếu như: Thục địa, Câu kỷ tử… Phế âm hư dùng những vị thuốc bổ âm quy kinh Phế là chủ yếu như: Bách hợp, Mạch môn…

IV. BỔ ÂM

• Các bài thuốc bổ âm thường được dùng trong một số bệnh lý mạn tính như: tăng huyết áp, đái tháo đường, cường giáp, lao phổi, các rối loạn tiền mãn kinh…

• Các bài thuốc bổ âm thường có tính hàn lương làm tổn hại tới dương khí và Tỳ vị cho nên không dùng kéo dài.

IV. BỔ ÂM

LỤC VỊ ĐỊA HOÀNG HOÀN• Thành phần bài thuốc: Thục địa 16 - 24g

Hoài sơn 10 - 16g

Sơn thù 10 – 16g

Đơn bì 08 - 12g

Bạch linh 08 - 12g

Trạch tả 08 – 12g• Cách dùng: Sắc nước uống. Hiện nay trên thị trường

có dạng viên nang dễ sử dụng.

IV. BỔ ÂM

LỤC VỊ ĐỊA HOÀNG HOÀN• Công dụng: Tư âm bổ Thận• Phân tích bài thuốc: Thục địa tư âm bổ Thận, dưỡng

tinh ích tủy là Quân. Sơn thù dưỡng Can sáp tinh, Hoài sơn bổ Tỳ cố tinh là Thần. Trạch tả thanh tả Thận hỏa, giảm bớt tính nê trệ của Thục địa; Đơn bì thanh Can hỏa, giảm bớt tính ôn của Sơn thù; Bạch linh kiện Tỳ, trừ thấp giúp Hoài sơn kiện Tỳ cùng là Tá.

IV. BỔ ÂMLỤC VỊ ĐỊA HOÀNG HOÀN

• Ứng dụng lâm sàng- YHCT: Thận âm hư ( đau lưng, mỏi gối, nóng trong

xương, đầu váng, hoa mắt, tai ù, mất ngủ, tiểu đêm, di tinh…)

- YHHĐ: Các bệnh mạn tính như THA, ĐTĐ, Cường giáp, DCTBMMN…trẻ nhỏ ra mồ hôi trộm, đái dầm, chậm lớn…thể Thận âm hư


• Phụ phương- Kỷ cúc địa hoàng thang ( Lục vị + Câu kỷ tử + Cúc

hoa ): Có công dụng tư bổ Can Thận, thanh Can giáng hỏa. Dùng trong những trường hợp âm hư Can hỏa vượng gây nóng phừng mặt, tính tình cáu gắt, hoa mắt, mờ mắt, đau đầu chóng mặt.

- Tri bá địa hoàng hoàn ( Lục vị + Tri mẫu + Hoàng bá ) có tác dụng tư âm giáng hỏa mạnh hơn.

- Lục vị quy thược ( Lục vị + Đương quy + Bạch thược) có công dụng tư bổ Can Thận

- Mạch vị địa hoàng hoàn ( Lục vị + Mạch môn + Ngũ vị tử ) dùng chữa chứng Phế Thận âm hư


• Phụ phương- Minh mục địa hoàng hoàn ( Lục vị + Đương quy +

Bạch thược + Câu kỷ tử + Cúc hoa + Thạch quyết minh + Bạch tật lê ): Có tác dụng tư bổ Can Thận, trị mắt mờ, khô, bệnh tăng huyết áp thể âm hư hỏa vượng.

IV. BỔ ÂM

TẢ QUY HOÀN• Thành phần bài thuốc: Thục địa 200g

Hoài sơn 100g

Sơn thù 100g

Thỏ ty tử 100g

Câu kỷ tử 100g

Lộc giác giao 100g

Ngưu tất 75g

Cao quy bản 100g

• Cách dùng: Luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 8g, ngày uống 1-2 lần.

IV. BỔ ÂM

TẢ QUY HOÀN• Công dụng: Tư bổ Can Thận, ích tinh huyết• Phân tích bài thuốc: Thục địa, Hoài sơn, Sơn Thù tư

âm bổ Thận, liễm Can âm là Quân. Thỏ Ty tử, Câu kỷ tử bổ ích Can Thận là Thần. Quy bản, Lộc giác giao bổ tinh huyết là Tá. Ngưu tất cường kiện cân cốt là Sứ.

IV. BỔ ÂMTẢ QUY HOÀN

• Ứng dụng lâm sàng- YHCT: Can Thận tinh huyết hư ( đau lưng, mỏi gối,

chóng mặt, ù tai, di tinh…)

- YHHĐ: Các bệnh mạn tính kéo dài, thoái hóa khớp…thể Can Thận âm hư.

IV. BỔ ÂM

TƯ ÂM GIÁNG HỎA THANG• Thành phần bài thuốc: Thục địa 25g

Thiên môn 12g

Ngưu tất 12g

Sa sâm 12g

Ngũ vị tử 06g

Sinh địa 25g

Đan sâm 20g

• Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang.

IV. BỔ ÂM

TƯ ÂM GIÁNG HỎA THANG• Công dụng: Tư âm giáng hỏa• Ứng dụng lâm sàng

- YHCT: Âm hư hỏa vượng

- YHHĐ: Các bệnh như THA, rối loạn tiền mãn kinh…thể Âm hư hỏa vượng.

IV. BỔ ÂM BÁCH HỢP CỐ KIM THANG

• Thành phần bài thuốc: Bách hợp 12g

Sinh địa 12g

Thục địa 12g

Mạch môn 12g

Bạch thược 08g

Đương quy 08g

Bối mẫu 08g

Cam thảo 04g

Huyền sâm 08g

Cát cánh 08g• Cách dùng: Sắc nước uống.

IV. BỔ ÂM

BÁCH HỢP CỐ KIM THANG• Công dụng: Thanh nhiệt dưỡng âm nhuận Phế.• Phân tích bài thuốc: Bách hợp nhuận Phế chỉ khái là

Quân. Sinh địa, Thục địa, Đương quy, Bạch thược tư âm dưỡng huyết cùng Huyền sâm, Mạch môn tư âm nhuận Phế là Thần. Bối mẫu, Cát cánh thanh nhiệt hóa đàm là Tá. Cam thảo điều hòa các vị thuốc, Cát cánh dẫn thuốc lên hầu họng là Sứ.

IV. BỔ ÂMBÁCH HỢP CỐ KIM THANG

• Ứng dụng lâm sàng- YHCT: Phế âm hư gây ho khan hoặc đàm lẫn ít máu,

hai gò má đỏ, họng khô, miệng khát, mất ngủ, đổ mồ hôi trộm…

- YHHĐ: Lao phổi, viêm PQ mạn tính, dãn PQ…thể Phế âm hư.

IV. BỔ ÂM NHẤT QUÁN TIỄN

• Thành phần bài thuốc: Bắc sa sâm 16g

Sinh địa 16g

Mạch môn 16g

Đương quy 16g

Câu kỷ tử 24g

Xuyên luyện tử 06g

• Cách dùng: Sắc nước uống.

IV. BỔ ÂM

NHẤT QUÁN TIỄN• Công dụng: Tư âm sơ Can.• Phân tích bài thuốc: Câu kỷ tử tư bổ Can Thận là

Quân. Sinh địa, Đương quy tư âm dưỡng huyết; Bắc sa sâm, Mạch môn dưỡng âm sinh tân cùng là Thần. Xuyên luyện tử sơ Can tán nhiệt là Tá, Sứ.

IV. BỔ ÂMNHẤT QUÁN TIỄN

• Ứng dụng lâm sàng- YHCT: Can Thận âm hư gây Can khí uất kết: ngực

sườn đau tức, miệng đắng, ợ chua, họng khô khát, lưỡi đỏ khô…

- YHHĐ: Một số thể lâm sàng của viêm gan mạn.

V. BỔ DƯƠNG• Dương hư bao gồm Tỳ dương hư, Tâm dương hư, Thận

dương hư.

• Bài thuốc thường gồm các vị thuốc tính vị ngọt nóng như: Phụ tử, Quế nhục, Đỗ trọng, Lộc nhung, Nhục thung dung, Dâm dương hoắc…với những phương thuốc thường sử dụng là Thận khí hoàn, Hữu quy ẩm…

• Phương thuốc bổ dương thường được dùng để điều trị các bệnh suy nhược cơ thể, rối loạn cương, phù thủng…

V. BỔ DƯƠNG

THẬN KHÍ HOÀN• Thành phần bài thuốc: Phụ tử chế 04g

Nhục quế 04g

Thục địa 16g

Hoài sơn 10g

Sơn thù 10g

Đơn bì 08g

Bạch linh 08g

Trạch tả 08g

• Cách dùng: Sắc nước uống. Hoặc dùng dạng viên hoàn ngày uống từ 15 đến 25 viên.

V. BỔ DƯƠNG

THẬN KHÍ HOÀN• Công dụng: Ôn bổ Thận dương• Phân tích bài thuốc: Phụ tử ôn bổ Thận dương, Nhục

quế dẫn hỏa quy nguyên là Quân. Lục vị có tác dụng tư dưỡng Thận âm để củng cố Thận dương là Thần.

V. BỔ DƯƠNGTHẬN KHÍ HOÀN

• Ứng dụng lâm sàng- YHCT: Thận dương hư (đau lưng, gối mỏi, phía nửa

người dưới lạnh, tiểu tiện nhiều lần hoặc tiểu són, hoặc chứng hoạt tinh, di niệu tự khỏi…)

- YHHĐ: Các bệnh như bệnh Thận mạn tính, liệt dương, suy nhược cơ thể…thể Thận dương hư

V. BỔ DƯƠNG

THẬN KHÍ HOÀN• Phụ phương- Tế sinh Thận khí hoàn ( Thận khí hoàn + Ngưu tất +

Xa tiền tử ): trị chứng Thận hư, eo lưng nặng nề, chân phù, tiểu tiện không lợi.

V. BỔ DƯƠNGHỮU QUY HOÀN

• Thành phần bài thuốc: Phụ tử chế 04g

Nhục quế 04g

Thục địa 16g

Hoài sơn 10g

Sơn thù 10g

Câu kỷ tử 08g

Đỗ trọng 08g

Đương quy 08g

Thỏ ty tử 08g

Lộc giác giao 08g• Cách dùng: Sắc nước uống. Hoặc dùng dạng viên

hoàn ngày uống từ 15 đến 25 viên.

V. BỔ DƯƠNG

HỮU QUY HOÀN• Công dụng: Ôn Thận tráng dương, bổ tinh huyết. • Phân tích bài thuốc: Phụ tử, Nhục quế, Lộc giác

giao ôn bổ Thận dương là Quân. Thục địa, Hoài sơn, Sơn thù, Thỏ ty tử, Câu kỷ tử, Đỗ trọng có tác dụng tư bổ Can Thận, mạnh cân cốt là Thần. Đương quy bổ huyết dưỡng Can là Tá.

V. BỔ DƯƠNGHỮU QUY HOÀN

• Ứng dụng lâm sàng- YHCT: Thận dương bất túc, mệnh môn hỏa suy (sợ

lạnh, chân lạnh, hoạt tinh, liệt dương, chân đau, gối mỏi…)

- YHHĐ: Các bệnh như bệnh Thận mạn tính, liệt dương, suy nhược cơ thể…thể Thận dương hư

V. BỔ DƯƠNGHẬU THIÊN BÁT VỊ PHƯƠNG

• Thành phần bài thuốc: Bố chính sâm 32g

Chích thảo 03g

Bạch truật 15g

Mạch môn 03g

Hoàng kỳ 06g

Ngũ vị tử 06g

Liên nhục 05g

Phụ tử 01g

• Cách dùng: Sắc nước uống.

V. BỔ DƯƠNG

HẬU THIÊN BÁT VỊ PHƯƠNG• Công dụng: Ôn bổ dương khí hậu thiên• Ứng dụng lâm sàng

- YHCT: Dương khí hậu thiên hư tổn, hình thể gầy xanh hoặc béo bệu, hơi thở ngắn, mệt mỏi, ăn không biết ngon, rất sợ gió lạnh, dễ sinh đầy trướng, tiêu lỏng…

- YHHĐ:

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ngô Anh Dũng, Phương tễ học, NXB Y học 2011

2. Nguyễn Nhược Kim, Phương tễ học, NXB Y học 2011

3. Hoàng Bảo Châu, Phương thuốc cổ truyền, NXB Y học, 1999

4. Trần Văn Kỳ, 250 bài thuốc Đông Y cổ truyền chọn lọc, NXB Văn hóa thông tin, 2010

5. Viện Y học Trung Y Bắc Kinh, Phương tễ học giảng nghĩa, NXB Y học, 1994



NHÂN SÂM CÁP GIỚI THANG

Health & Medicine

Phuong thuoc bo