Karin Westra, Grietje Zwiers, Mario PietersmaKarin Westra, Grietje Zwiers, Mario Pietersma

Beroerte: Wat is het? Hoe ontstaat Beroerte: Wat is het? Hoe ontstaat het? En wat zijn hiervan de het? En wat zijn hiervan de

gevolgen?gevolgen?

Duur 120 minuten (incl. pauze)Duur 120 minuten (incl. pauze) Indeling: Indeling:

• Wat is een beroerteWat is een beroerte• RisicofactorenRisicofactoren• De CVA-ZorgketenDe CVA-Zorgketen• Film Film • PauzePauze• Wat zijn de gevolgenWat zijn de gevolgen• VragenVragen

Doelstelling presentatie: kennis krijgen Doelstelling presentatie: kennis krijgen over een beroerte en de gevolgen. over een beroerte en de gevolgen.

NamenNamen

CVACVABeroerteBeroerteTIA TIA BloedingBloedingInfarctInfarctRINDRINDStrokeStrokePassagére ischaemiePassagére ischaemieHaemoragisch infarctHaemoragisch infarct

Wat is een CVAWat is een CVA Een “ongeluk” in de bloedvaten van de hersenen (Cerebro Vasculair Een “ongeluk” in de bloedvaten van de hersenen (Cerebro Vasculair

Accident)Accident)

Herseninfarct (“bloedpropje”) 80%Herseninfarct (“bloedpropje”) 80% Hersenbloeding (bloedvat lekt) 20%Hersenbloeding (bloedvat lekt) 20%

TIATIAeen voorbijgaande beroerte (een voorbijgaande beroerte (Transient Ischaemic Attack)Transient Ischaemic Attack)

Waarbij de klachten binnen 24 uur zijn Waarbij de klachten binnen 24 uur zijn verdwenenverdwenen

Waarbij de klachten binnen 1 uur zijn Waarbij de klachten binnen 1 uur zijn verdwenenverdwenen

Waarbij de klachten zijn verdwenen voor Waarbij de klachten zijn verdwenen voor het eerste contact met een artshet eerste contact met een arts

Meer kans op een beroerte Meer kans op een beroerte bij:bij:

hoge bloeddrukhoge bloeddruk rokenroken verhoogd cholesterolverhoogd cholesterol weinig bewegingweinig beweging overgewichtovergewicht stressstress hartziektenhartziekten diabetesdiabetes anti-conceptie gebruikanti-conceptie gebruik

Hoe herken je een beroerteHoe herken je een beroerte

Face Arm Speech TimeFace Arm Speech Time

Hoe laat zijn de klachten begonnen? (zeer essentieel!) Hoe laat zijn de klachten begonnen? (zeer essentieel!) 4. Tijd4. Tijd

Veranderingen in het spreken (onduidelijk of niet meer uit de Veranderingen in het spreken (onduidelijk of niet meer uit de woorden kunnen komen)woorden kunnen komen)

3. Spraak3. Spraak

Beide armen horizontaal naar voren strekken en binnenzijde van de Beide armen horizontaal naar voren strekken en binnenzijde van de handen naar boven te draaien. Let op of een arm wegzakt of handen naar boven te draaien. Let op of een arm wegzakt of rondzweeftrondzweeft

2. Armen2. Armen

Tanden laten zien; let op scheve mond en of mondhoek afhangtTanden laten zien; let op scheve mond en of mondhoek afhangt1. Gezicht1. Gezicht

Volgens NHG standaard. H & W 10 en 11 2004

Na een beroerte: de acute faseNa een beroerte: de acute fase Patiënt krijgt CVA/TIAPatiënt krijgt CVA/TIA Patiënt gaat naar het ziekenhuis (direct!)Patiënt gaat naar het ziekenhuis (direct!) CT hersenenCT hersenen Opname op Brain-care (neurologie)Opname op Brain-care (neurologie) De eerste 48 uur bewaakt men de patiënt m.b.v. De eerste 48 uur bewaakt men de patiënt m.b.v.

apparatuurapparatuur Er wordt zo snel mogelijk begonnen met het Er wordt zo snel mogelijk begonnen met het

revalidatieprocesrevalidatieproces Patiënt wordt elke week besproken tijdens het MDOPatiënt wordt elke week besproken tijdens het MDO

Samen zoeken naar optimale zelfstandigheid (autonomie):

• Versterken van eigen regie en kracht.• Mensen helpen (weer) in een actor-positie te

komen• Ondersteuning bij het laten horen van de stem• Helpen bij kwaliteit van leven (tijdsbesteding,

evenwichtige inzet mantelzorg etc.)

Na een beroerte: Na een beroerte: herstelondersteunende zorg

Over welk herstel hebben we het?

Medisch herstel: het zo goed mogelijk verminderen of het verdwijnen van symptomen en stoornissen om zo goed mogelijk te kunnen functioneren

Persoonlijk herstel: subjectief proces waarin emoties beleefd worden en aan de situatie betekenis moet worden gegeven om naar maximale kwaliteit van leven te streven

Sociaal herstel: het herstellen of behouden van sociale relaties en het oppakken van sociale rollen.

Actief betrokken zijn geeftmeerwaarde en zin !

De patiënt oefent de motoriek (medisch herstel) met belangrijke anderen (sociaal herstel) voor weer thuis wonen (persoonlijk en sociaal herstel)

De mantelzorgers oefenen en leren zelf te oefenen met de betroffene (medisch, sociaal) ervaren de mate van beperking (persoonlijk, sociaal herstel) leggen de link naar de thuissituatie (persoonlijk herstel) leggen de link naar andere belangrijke naasten (sociaal herstel)

De professional kan informatie overdragen( medisch, persoonlijk, sociaal herstel) werkt toe naar zelfredzaamheid (medisch, persoonlijk, sociaal) krijgt de belastbaarheid van de mantelzorger in beeld (persoonlijk) kan ook anderen dan de mantelzorger betrekken (sociaal herstel)

CVA zorgketenCVA zorgketen

ParticipantenParticipanten

Huisartsen Friesland Noord en MCC

Zorggroep Noorderbreedte: Bornia HerneDe BattingNieuw Mellens

MCL

ZorgverzekeraarDe Friesland

Revalidatie Friesland

Thuiszorg: Allerzorg, Buurtzorg, Zorggarant, Het Friese Land en Thuiszorg Noorderbreedte

Parkhove, zorghotel Hofwijken Berchhiem

Film Film

PAUZEPAUZE

OpdrachtOpdracht

Welke vaardigheden heb je Welke vaardigheden heb je hierbij nodig?hierbij nodig?

Aandacht, concentratieAandacht, concentratie Zien Zien HorenHoren Begrip van de taalBegrip van de taal Voelen Voelen Iets vast kunnen pakkenIets vast kunnen pakken Voorwerp herkennenVoorwerp herkennen Afstand inschattenAfstand inschatten

Wat zijn de gevolgenWat zijn de gevolgen

Afhankelijk van:Afhankelijk van: plaats in hersenenplaats in hersenen hoeveelheid weefsel hoeveelheid weefsel

Linker Linker hersenhelfthersenhelft

krachtsverlies rechtskrachtsverlies rechts uitval gezichtsveld uitval gezichtsveld

rechterkant ogenrechterkant ogen taal en spreken taal en spreken

moeilijkmoeilijk langzaam, onzeker langzaam, onzeker

gedraggedrag

Rechter Rechter hersenhelfthersenhelft

krachtsverlies linkskrachtsverlies links uitval gezichtsveld uitval gezichtsveld

linkerkant ogenlinkerkant ogen niet reageren op niet reageren op

alles van linksalles van links problemen met problemen met

ruimtelijke ruimtelijke waarneming waarneming

overschattenoverschatten

Linker Linker hersenhelfthersenhelft

krachtsverlies rechtskrachtsverlies rechts uitval gezichtsveld uitval gezichtsveld

rechterkant ogenrechterkant ogen taal en spreken taal en spreken

moeilijkmoeilijk langzaam, onzeker langzaam, onzeker

gedraggedrag

Rechter Rechter hersenhelfthersenhelft

krachtsverlies linkskrachtsverlies links uitval gezichtsveld uitval gezichtsveld

linkerkant ogenlinkerkant ogen niet reageren op niet reageren op

alles van linksalles van links problemen met problemen met

ruimtelijke ruimtelijke waarneming waarneming

overschattenoverschatten

Cognitieve gevolgen na een Cognitieve gevolgen na een beroerteberoerte

problemen bij het handelenproblemen bij het handelen aandachtaandacht geheugen/ informatie verwerkinggeheugen/ informatie verwerking

(informatie opnemen, ordenen,(informatie opnemen, ordenen,

ophalen)ophalen) planning en organisatie planning en organisatie hemianopsie/hemi-inattentiehemianopsie/hemi-inattentie problemen met herkennenproblemen met herkennen

gevolgen na een beroerte, gevolgen na een beroerte, zichtbaar en onzichtbaarzichtbaar en onzichtbaar

Vermoeidheid na CVA Vermoeidheid na CVA

010

20

30

40

50

60

70

80

90

100

opname 6 mnd 12 mnd 24 mnd 36 mnd

moe

Vóórkomen van vermoeidheid na CVA (vd Werf, 1999; Schepers, 2006)

Meer kans op vermoeidheidMeer kans op vermoeidheid

Vrouwen Hogere leeftijd Aanwezigheid van depressie Externe locus of control: problemen en

oplossingen buiten jezelf leggen

gevolgen na een beroerte, gevolgen na een beroerte, zichtbaar en onzichtbaarzichtbaar en onzichtbaar

Kans op depressieKans op depressie

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1mnd

1 jr 3 jr 7 jr

Depressie na CVA CES-D (revalidatiepopulatie)Depressie na CVA CES-D (revalidatiepopulatie) (vd Port, 2006)(vd Port, 2006)

Emotionele klachten 10 maanden na CVA (Hochstenbach, 1999)

Eerder huilen 58Initiatiefverlies 50Irritatie 50Veranderde seksualiteit 49Persoonlijkheid 48Afhankelijk gedrag 45Depressief 45In zichzelf gekeerd 41Emotioneel vlak 32Labiel 31

Hulpmiddelen en Hulpmiddelen en doorverwijsmogelijkhedendoorverwijsmogelijkheden

Verpleegkundig consulenten ketenzorg CVAVerpleegkundig consulenten ketenzorg CVA Evt. terug naar neuroloog, revalidatiearts, Evt. terug naar neuroloog, revalidatiearts,

verpleeghuisartsverpleeghuisarts Ergotherapie, logopedie, fysiotherapieErgotherapie, logopedie, fysiotherapie Patiëntenvereniging Samen VerderPatiëntenvereniging Samen Verder MEEMEE NoorderbrugNoorderbrug NAH zorgNAH zorg ThuiszorgorganisatiesThuiszorgorganisaties Boekjes Boekjes

Activiteiten in de keten Activiteiten in de keten Leeuwarden Leeuwarden

Stappen in de nazorgStappen in de nazorg

Wanneer wat wie initiatief inhoud

Bij thuiskomst uit ziekenhuis

Continueren behandeling

Huisarts / POH’er Huisarts (of patiënt) “reguliere” behandeling na ontslag uit instelling

3-6 weken na ontslag

Nazorgpoli CVA/TIA

Verpleegkundig consulent Ketenzorg CVA

Afdeling neurologie of revalidatieafdeling

Controle afspraken Signaleren knelpuntenZonodig verwijzen

8-12 weken na ontslag

Huisbezoek CVA-wijkverpleeg-kundige

Verpleegkundig consulent Ketenzorg CVA

Hoe gaat het? (Omgaan met) gevolgen voor dagelijks leven patiënt en partner

Op basis van behoefte patiënt

Vervolg huisbezoeken door CVA-wijkverpleegkundige

6 maanden na ontslag

Huisbezoek Huisarts / POH’er Verpleegkundig consulent Ketenzorg CVA

Hoe gaat het?Hoe gaat het?Psychosociale gevolgen van het Psychosociale gevolgen van het CVA/TIA voor patiënt en partner CVA/TIA voor patiënt en partner

1-3 jaar na ontslag

Telefonisch contact

CVA-wijkverpleegkundige

CVA-wijkverpleegkundige

Hoe gaat het?Hoe gaat het?Nog behoefte aan Huisbezoek? Nog behoefte aan Huisbezoek?

1 ½ jaar Schriftelijke nazorg (brief)

Verpleegkundig consulent Ketenzorg CVA

Verpleegkundig consulent Ketenzorg CVA

Afsluiten van de vanuit de CVA-Afsluiten van de vanuit de CVA-Zorgketen geïnitieerde Zorgketen geïnitieerde contactmomentencontactmomenten

TerugkoppelingenTerugkoppelingen

ThuiszorgThuiszorg

Huisartsen-Huisartsen-

praktijkpraktijkZiekenhuisZiekenhuis

Keten en Keten en

NazorgpoliNazorgpoli

EPDEPD

poin

tpo

int

briefbrief

Verwijzing via ZorgdomeinVerwijzing via Zorgdomein

Brief via GERRITBrief via GERRIT

Zorgdomein

Zorgdomein

briefbrief

Brief via GERRIT

Brief via GERRIT

Verpleegkundig consulent Verpleegkundig consulent Ketenzorg CVAKetenzorg CVA

Registeren en bijhouden van patiëntenstromen Registeren en bijhouden van patiëntenstromen binnen de zorgketenbinnen de zorgketen

Vraagbaak/ ‘wegwijzerfunctie’ voor patiënt, Vraagbaak/ ‘wegwijzerfunctie’ voor patiënt, familie, hulpverleners binnen de CVA-familie, hulpverleners binnen de CVA-ZorgketenZorgketen

Contacten onderhouden metContacten onderhouden met

hulpverleners en managers binnen de hulpverleners en managers binnen de zorgketenzorgketen

Boektips

• Jenny Palm, Omgaan met hersenletsel, Hulp bij een veranderd leven, Van Gorcum, ISBN: 90-232-4098-7

• Jenny Palm, Leven na een beroerte, Bohn Stafleu Van Loghum, ISBN: 90-313-4200-9

Bedankt voor jullie aandachtBedankt voor jullie aandacht

www.slideshare.net/cvaverpleegkundige