VIEÂM HOÂ HAÁP TREÂN

MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP� Bieát ñöôïc giôùi haïn giöõa ÑHH treân & döôùi

� Trình baøy ñöôïc TCLS cuûa vieâm muõi, xoang, tai giöõa, hoïng

� Phaân bieät ñöôïc vieâm thanh thieät caáp & vieâm thanh quaûn caáp

� Phaân ñoä ñöôïc khoù thôû thanh quaûn

� Ñieàu trò ñöôïc caùc beänh vieâm hoâ haáp treân

VIEÂM MUÕI HAÀU� Taùc nhaân

� Rhinovirus, Coronavirus, RSV, Influenza, Parainfluenza…

� S.pneumoniae, H.influenzae, M.catarrhalis, Streptococcus nhoùm A, S.aureus

� Trieäu chöùng: ± 6 laàn/naêm ôû treû 2-6 tuoåi

� Haét hôi, chaûy muõi, taéc muõi, raùt hoïng, ho, soát nheï� Khi ≥ 390C, coù 3 vaán ñeà phaûi nghó ñeán:

� Do chính beänh vieâm muõi

� Trieäu chöùng cuûa nhieãm truøng khaùc: soát phaùt ban, sôûi

� Nhieãm vi truøng ñi keøm

VIEÂM MUÕI HAÀU (tt)� Khaùm: phaùt hieän b.chöùng & loaïi tröø n.truøng ≠

� Bieán chöùng: 5% coù bieán chöùng vieâm xoang� < 3 thaùng: taéc muõi, khoù thôû

� Vieâm tai giöõa caáp: 10%, thöôøng 6th – 2 tuoåi

� Vieâm xoang haøm: >3 tuoåi, nghó ñeán khi >10 ngaøy

� Ñieàu trò:� Haï soát, röûa huùt muõi = NaCl 9%0

� Choáng x.huyeát: taïi choå, toaøn thaân, vit C

� Khaùng sinh: VTGC, VTGTD, bieán daïng maøng nhó: Amox, C1, Macrolide neáu coù dò öùng.

VIEÂM TAI GIÖÕA� Ñònh nghóa:

� VTGC:chaûy muû tai < 2w, maõn ≥ 2w� VTGTD: chaûy dòch trong sau ñieàu trò VTGC� VTGC o ñaùp öùng ñieàu trò: TCLS coøn sau 48 h ñieàu trò

� VTGC taùi phaùt: 3 ñôït/6 thaùng� Vieâm tai giöõa coù bieán chöùng: toån thöông o hoàiphuïc: dính maøng nhó vaøo xöông, thuûng nhó, moønxöông, cholesteatoma

VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)� Taùc nhaân:

� S.pneumoniae 30-50%, H.influenzae 30-40%, M.catarrhalis, ≠: S.aureus, Alloiococcus otitidis, Turicella otitidis, ± virus

� 6% gaây ra do virus ñôn thuaàn

� < 3th: ngoaøi VK treân coøn coù Enterobacter, P.aeruginosa, C.trachomatis, yeám khí

� Laâm saøng: � 6th–2t, nam > nöõ, 80% bò 1 laàn, 1/3 treû bò ≥ 3 laàn

� 70% töï khoûi, ± bieán chöùng: vieâm x.chuûm, NTH, VMN, ± di chöùng ñieác

VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)� Laâm saøng (tt):

� 2 daáu hieäu kinh ñieån:� Soát: ½ - 2/3 treû. > 400C: n. truøng nôi khaùc, NTH� Ñau tai: ½ treû. Treû < 2 tuoåi: ¼ tröôøng hôïp

� Khaùm maøng nhó:� Xung huyeát lan toûa ± maøu vaøng, phoàng leân, diñoäng keùm ± vôõ muû

� Daáu toån thöông o hoài phuïc: xô, tuùi co ruùt, thuûngnhó, cholesteatoma

� Daáu hieäu kích thích maøng naõo, khaùm x chuûm: söng, noùng, ñoû, ñau?

VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)� Moái lieân quan giöõa vi khuaån & laâm saøng:

� ≥ 3805C + ñau tai döõ doäi: 50% do S. pneumoniae

� Vieâm keát maïc muû: 75% do H.influenzae

� Thuûng nhó sôùm: Streptococcus nhoùm A

� Vieâm tai giöõa caáp do M.catarrhalis # H. influenzae,

S. pneumoniae # Streptococcus nhoùm A

VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)� Chaån ñoaùn phaân bieät:

� Ñau tai: vieâm tuyeán mang tai, ñau raêng, vieâmtaáy haïch vuøng coå, vieâm oáng tai ngoaøi, chaánthöông, dò vaät trong tai ngoaøi

� Maøng nhó xung huyeát: soát cao, vieâm muõihoïng, ñang côn khoùc, chaán thöông maøng nhósau veä sinh tai

VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)� Bieán chöùng:

� Vieâm tai giöõa thanh dòch, taùi phaùt

� Ñieàu trò:� Chæ ñònh choïc doø:

� Ñau tai döõ doäi, noân oùi lieân tuïc

� Vieâm meâ ñaïo möng muû, vieâm xöông chuûm

� Thaát baïi vôùi khaùng sinh: TCLS toàn taïi, naëng leân > 48h

VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)� Khaùng sinh:

� Amoxicillin+clavulinic acid, cefpodoxim, cefuroxim, ceftriaxone

� < 2 tuoåi: 10 ngaøy, ≥ 2 tuoåi: 5 ngaøy

� Ñaùnh giaù ñaùp öùng ñieàu trò sau 48-72 giôø

� Khaùc: giaûm ñau, haï soát, nhoû tai baèngquinolone khi chaûy muû tai ≥ 2 tuaàn

VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)� Dieãn tieán:

� 50% hoài phuïc: 20-30% taùi phaùt trong voøng 1 thaùng sau

� 40% VTGTD: taùi phaùt VTG, 10% keùo daøi > 3 thaùng

� 10% thaát baïi

� Phoøng ngöøa: chuûng ngöøa pheá caàu, HB vaøcuùm giaûm taàn suaát taùi phaùt vieâm tai giöõa

VIEÂM XOANG� Giaûi phaãu-Sinh lyù:

� TB saøng hình thaønh sau thaùng 3rd thai kyø ± vieâm xoang saøng naëng/thaùng tuoåi ñaàu tieân sau sanh

� Xoang haøm coù sau thaùng 4th thai kyø, roõ/xquang > 2-3 tuoåi

� Xoang traùn coù vaøo ngaøy 5th–6th sau sinh, vieâm xoang naøy thöôøng > 10 tuoài

� Xoang böôùm naèm tröôùc hoá yeân vaø sau xoang saøng sau, nghó vieâm khi coù bieán chöùng ôû maét

VIEÂM XOANG (tt)� Giaûi phaãu-Sinh lyù (tt)

� 3 yeáu toá aûnh höôûng chöùc naêng xoang:� Loå thoâng xoang� Chöùc naêng teá baøo loâng� Taêng saûn xuaát / thay ñoåi ñoä nhaøy chaát tieát

� Xoang saøng sau & böôùm thoâng ra loå treân� Xoang traùn, saøng tröôùc & haøm thoâng ra loå giöõa� Leä ñaïo thoâng ra loå döôùi

VIEÂM XOANG (tt)� Taùc nhaân: S. pneumoniae: 25-45%, H. influenzae: 13-30%, M.catarrhalis: 10-15% � Vieâm xoang caáp tính: 10 ngaøy – 1 thaùng

� S. pneumoniae: +++

� H. influenzae: ++

� M. catarrhalis: ++

� Vieâm xoang baùn caáp: 1 – 3 thaùng� S. pneumoniae: ++

� H. influenzae: ++

� M. catarrhalis: ++

VIEÂM XOANG (tt)� Vieâm xoang maõn:

� S. pneumoniae: +

� H. influenzae: +

� M. catarrhalis: +

� S. aureus: +

� Yeám khí:+

� Vi truøng ≠:Streptococcus nhoùm A, TK gram (-)

� 10% do virus, 20% voâ truøng

VIEÂM XOANG (tt)� Laâm saøng:

� Caáp: ôû treû em o ñaëc hieäu� Chaûy muõi, ho ban ngaøy keùo daøi > 10 ngaøy� Caûm naëng + soát > 390C, chaûy muõi muû� Ñau maët + söng quanh hoác maét vaøo saùng sôùm, giaûm trong ngaøy, xuaát hieän laïi vaøo saùng hoâm sau.

� Ít gaëp: nhöùc ñaàu, maát muøi

� Baùn caáp: � T/C hoâ haáp keùo daøi 1-3 thaùng: chaûy muõi, ho ±ngaøy/ñeâm

� Nhöùc ñaàu ↑↓, soát nheï, ngaét quaûng

VIEÂM XOANG (tt)� Laâm saøng (tt)

� Maõn: � T/c hoâ haáp keùo daøi > 3 thaùng: xung huyeát muõi, chaûy muõi, ho ban ngaøy

� Ít gaëp: ñau hoïng buoåi saùng, hôi thôû hoâi� Caàn tìm n.nhaân: xô nang, SGMD, dò öùng

� Yeáu toá thuùc ñaåy:� Vieâm muõi dò öùng, hen, NKHH taùi phaùt� Giaûi phaãu: dò daïng muõi, chaán thöông muõi, u, polyps, dò vaät, cheû voøm haàu, TBS tím, chaán thöông do aùp suaát (bôi, laën)

VIEÂM XOANG (tt)� Laâm saøng (tt): khaùm

� Chaûy nhaày muû trong muõi / thaønh hoïng sau� Nieâm maïc muõi hoïng ñoû� ± Aán ñau treân vuøng xoang� ± Phuø quanh hoác maét, suïp mi, lieät v.ñoäng maét� ± Hôi thôû hoâi (loaïi tröø vieâm hoïng, veä sinh raêng mieäng keùm, dò vaät trong muõi) gôïi yù vieâm xoang do vi truøng

VIEÂM XOANG (tt)� Caän laâm saøng:

� X quang xoang: 7% treû < 1 tuoåi coù baátthöôøng nhöng o coù d.hieäu & tr.chöùng hoâ haáp

� Xaùc ñònh vieâm xoang khi: möùc khí dòch, môø ñoàngnhaát khoang xoang, daøy maøng nieâm > 5mm/ngöôøilôùn, > 4mm/treû em

� CT &MRI: vieâm xoang maõn ± bieán chöùng

VIEÂM XOANG (tt)� Ñieàu trò:

� Uoáng ñöôïc: Amox 90mg/kg/ngaøy, Azithromycin, Clindamycin

� Khoâng uoáng ñöôïc: Cefotaxim, Ampicillin-Sulbactam

� Thôøi gian: heát tr.chöùng 7 ngaøy, TB:10-14 ngaøy

� Bieán chöùng:� Vieâm moâ teá baøo hoác maét� Bieán chöùng trong soï

VIEÂM HOÏNG� Beänh caên:

� Vi khuaån: Streptococcus A:15-30%, C:1-5%, laäu caàu, baïch haàu, kî khí < 1%

� Virus: Rhino 20%, Corona, Adeno 5%, Herpes 4%, AÙ cuùm, cuùm 2%, ≠ 1%

� Mycoplasma, Chlamydia < 1%� Khoâng roõ nguyeân nhaân 40%

� Laâm saøng:� Streptococcus nhoùm A: ≥ 3 tuoåi, khôûi phaùt nhanh, ñau hoïng, soát, nhöùc ñaàu, noân, ñau buïng

VIEÂM HOÏNG (tt)� Laâm saøng (tt)

� Streptococcus A:� Hoïng ñoû� Söng amidan vôùi chaát tieát maøu ñoû & vaøng� Xuaát huyeát ñieåm treân khaåu caùi meàm & thaønh

hoïng sau� Löôõi gaø söng ñoû� Löôõi daâu� Haïch coå tröôùc lôùn, ñau� Phaùt ban toaøn thaân, bong vaûy 1-2 tuaàn sau

theo thöù töï töø ñaàu xuoáng chaân

COX

COX

HER

HER

VIEÂM HOÏNG (tt)� Vieâm hoïng do sieâu vi: dieãn tieán chaäm, khôûi phaùt vôùi chaûy muõi, ho, tieâu chaûy � Adenovirus: vieâm hoïng + vieâm keát maïc + soát� Enterovirus: boùng nöôùc xaùm 1-2mm coù vieàn ñoû bao quanh, lôùn daàn, vôõ ra thaønh veát loeùt nhoû, thöôøng keøm soát, nhöùc ñaàu, ñau buïng, chaùn aên, noân möûa ± h/c tay chaân mieäng

� Coxsackie A,B: soát, nhöùc ñaàu, noát 3-6mm traéng vaøng ôû thaønh sau hoïng, o boùng nöôùc, o loeùt

� Herpes simplex: nhuõ nhi, soát cao + vieâm nöôùu/ nieâm maïc mieäng

VIEÂM HOÏNG (tt)� Epstein Barr: vieâm hoïng + Amidan to xuaát tieát, coù maøng giaû, vieâm haïch coå, gan laùch to, phaùt ban vaø meät moûi toaøn thaân

� Chaån ñoaùn: � Ngöng keát haït latex: tìm lieân caàu nhoùm A

� ELISA: khaùng nguyeân viruùt

� Ñieàu trò:� Ngöøa thaáp khôùp caáp, vieâm vi caàu thaän caáp

� Giaûm bieán chöùng tuï muû: aùpxe quanh amidan, thaønh sau hoïng, vieâm tai giöõa nhieãm truøng

� Caûi thieän trieäu chöùng laâm saøng, ngaên chaän laây lan

VIEÂM HOÏNG (tt)� Vieâm hoïng lieân caàu nhoùm A:

� Benzathin penicillin TB lieàu duy nhaát: < 27kg: 600.000 ñv, > 27kg: 1.200.000 ñv

� Erythromycin: 30-50 mg/kg/ngaøy x10 ngaøy chia 3-4 laàn/ngaøy (5% khaùng)

� ± Amoxicillin+Clavulinic, C1, Clindamycin� Caét Amidan:

� Taùi phaùt ≥7 laàn/naêm hoaëc ≥5 laàn/naêm x 2 naêm lieân tieáp

� Aùp xe quanh amidan

VIEÂM THANH QUAÛN CAÁP� Beänh caên:

� Parainfluenza 1,2,3 – RSV 84%� Ít gaëp: influenza A,B, Adenovirus, Mycoplasma� Hieám gaëp: Rhino, Entero, Herpes simplex, Sôûi

� Laâm saøng:� 6th –3 tuoåi� Baét ñaàu baèng vieâm hoâ haáp treân: soát nheï, haét hôi, chaûy muõi, ñau hoïng, ho

� 3-4 ngaøy sau: khaøn gioïng, ho ong oûng nhö suûa, thôû rít thì hít vaøo, buù ñöôïc, tænh taùo, hoàng haøo

VIEÂM THANH QUAÛN CAÁP� Caän laâm saøng:

� CTM: bình thöôøng hoaëc taêng lympho� X quang coå thaúng: daáu hieäu thaùp chuoâng nhaø thôø 40%

� Ñieàu trò:� Nhaäp vieän: thôû rít tieán trieån/naëng luùc nghó, suy hoâ haáp, soát cao, veû nhieãm ñoäc

� Epinephrine 2,25% (0,01ml/kg),1%0 (0,1ml/kg) khí dung ± laäp laïi sau 30 phuùt

� Dexamethasone: 0,6mg/kg uoáng/TB

LARYNGITIS

VIEÂM THANH THIEÄT CAÁP� Beänh caên:

� Haemophilus influenzae tyùp B/treû em� Streptococcus pneumoniae/ngöôøi lôùn SGMD� Hieám: H. parainfluenzae, S. nhoùm A, S.aureus

� Laâm saøng:� 75% 2-5 tuoåi (3,5 - 4 tuoåi), 25% < 2 tuoåi � Soát, ñau hoïng, ngheït tieáng, 90% dieãn tieán nhanh trong voøng 6 – 24 giôø

� 70% chaûy nöôùc boït, khoâng aên uoáng, ngoài tö theá ngöûi hoa

VIEÂM THANH THIEÄT CAÁP� Traùnh ñeø löôõi → taéc ñöôøng thôû. � Treû töï môû mieäng: vuøng haàu ñoû, nhieàu chaát tieát, ± thanh thieät söng ñoû nhoâ leân treân ñaùy löôõi.

� Caän laâm saøng: � CTM: BC taêng cao > 10.000/mm3: 85%� X quang coå nghieâng: daáu hieäu ngoùn tay caùi� Caáy maùu 75-90%(+)/beà maët thanh thieät 50%(+)� Ngöng keát haït Latex/nöôùc tieåu tìm KN HiB

VIEÂM THANH THIEÄT CAÁP� Ñieàu trò:

� Thoâng ñöôøng thôû ± ñaët NKQ/ môû khí quaûn� Khaùng sinh: C3 TM 7 ngaøy, chuyeån sang uoáng

� Bieán chöùng: � Töû vong 1%� 25% vieâm phoåi� Ít gaëp: vieâm maøng naõo, vieâm maøng ngoaøi tim

� Phoøng ngöøa:� Chuûng HiB