Viêm tuỵ cấp

BS Lê Hùng

Giải phẫu

• Tuyến tiêu hoá• Nằm ở vùng bụng trên, (phần) sau (khoang)

phúc mạc• Liên quan với dạ dày, tá tràng, đại tràng ngang,

lách• Ba phần: đầu, thân và đuôi tuỵ

Mô học

• Hai phần cấu trúc: nội tiết và ngoại tiết• Phần ngoại tiết: nang tuyến và ống tuyến• Ống tuỵ: chính (wirsung) và phụ (Santorini)

Chức năng

• Nội và ngoại tiết• Ngoại tiết: enzym, HCO3-

• Hoạt hoá enzym: xảy ra trong lòng ruột• Điều hoà hoạt động: TK và thể dịch

Đại cương

• Viêm cấp của tuyến tuỵ• 3-35/100.000 dân• Hai cấp độ: nhẹ (phù nề), nặng (hoại tử)• Thể nặng: 10-20%, tử vong 20%

Sinh lý bệnh

• Cơ chế: chưa rõ• Giả thuyết: tự hoạt hoá men tuỵ• Hậu quả: tiêu bào (tại chỗ, toàn thân), nhiễm

trùng• Cơ quan bị tác động: tuần hoàn, hô hấp, gan,

thận, khoang phúc mạc

Nguyên nhân• Sỏi (túi) mật 40%• Rượu 35%• ERCP 5%• Các nguyên nhân khác: – Thuốc– Nhiễm trùng– U bướu– Di truyền (PRSS1, SPINK1, CFTR)– Dị dạng: tuỵ phân đôi, vòng nhẫn)– Chuyển hoá (tăng canxi, lipid)

Acute pancreatitis

• Etiologies– Idiopathic– Gallstones (or other

obstructive lesions)– EtOH – Trauma– Steroids– Mumps (& other viruses:

CMV, EBV)– Autoimmune (SLE,

polyarteritis nodosa)

– Scorpion sting– Hyper Ca, TG – ERCP (5-10% of pts

undergoing procedure)– Drugs (thiazides,

sulfonamides, ACE-I, NSAIDS, azathioprine)

EtOH and gallstones account for 60-70% of cases

“Less Common” causes

• Pancreas divisum• Chinese liver fluke• Ischemia (bypass surgery)• Cystic fibrosis

Aorto-renal bypass surgery

Triệu chứng (thể nhẹ)

• Đau bụng, nôn ói• Tư thế “cò súng”• Sốt nhẹ, mạch nhanh• Vàng mắt• Bụng chướng, đề kháng• Myo-Robson• Cullen, Grey-Turner• Nốt đỏ da

Xét nghiệm

• Amylase, Lipase• AST/ ALT, bilirubin• BUN, creatinin, ion đồ, glycemia• CTBC, HC, Hct• CRP

Chẩn đoán hình ảnh

• Siêu âm• CT scan• MRI• ERCP• Mô học• Xét nghiệm gene

Chẩn đoán phân biệt

• Viêm phúc mạc• Tắc ruột• Viêm đường mật• Viêm túi mật• Thủng ổ loét DD-TT

Tiêu chuẩn chẩn đoán

• Hai trong ba tiêu chuẩn sau– Bằng chứng sỏi mật, rượu, ERCP– Hình ảnh CT: tụy phù nề, tụ dịch quanh tụy. – Amylase HT x 3-5

Diễn tiến

Thoái lui• Thoái lui hoàn toàn• Tụ dịch quanh tụy• Nang giả tụy

Biến chứng• Hoại tử• Hoại tử-xuất huyết

Tiên lượng nặng

Lâm sàng• Lớn tuổi• Béo phì• Sỏi mật• Bệnh sử ngắn

Hệ thống tiêu chuẩn• Atlanta• Ranson• Glasgow• Balthazar

Điều trị nội khoa

• Nhịn ăn uống, truyền dịch• Giảm đau• Kháng sinh• Giảm tiết dạ dày, tuỵ• Liệu pháp đích: kháng cytokin, tumor necrosis

factor-alpha (TNF-α)

Điều trị ngoại khoa

• ERCP• Necrosectomy• Dẫn lưu• Cắt tuỵ• Nối nang giả tuỵ-hỗng tràng