1

XQUANG BUÏNG CAÁP

• Bs.Leâ Vaên Duõng.• KhoaCÑHA-BvCR

03/200303/2003

2

Caùc phöông phaùp hình Caùc phöông phaùp hình aûnh hoïcaûnh hoïc

•-XQUANG QUY ÖÔÙC.•-CHUÏP CAÉT LÔÙP VI TÍNH

(CT).•-KHAÙC :MRI, DSA,SIEÂU

AÂM…

3

Kyõ thuaät vaø tö theá • Tuøy theo LS Tuøy theo LS kieåu chuïp khaùc nhau kieåu chuïp khaùc nhau::

• -Buïng khoâng chuaån bò thaúng ñöùng: Möùc nöôùc-hôi, hôi töï do…

• -Phim naèm ngöõa, naèm nghieâng, naèm thaúng 45 ñoä...

• -Phim loàng ngöïc ñöùng thaúng:Lieàm hôi töï do döôùi hoaønh, beänh lyù ñaùy phoåi.

4

CHÆ ÑÒNH XQUANG QUY ÖÔÙC

•*THUÛNG TAÏNG ROÃNG.•*TAÉC RUOÄT.•*VIEÂM NHIEÃM PHUÙC

MAÏC.•*CHAÁN THÖÔNG BUÏNG.

5

XQ buïng caáp nhaèm xaùc ñònh

•TRAØN KHÍ MAØNG BUÏNG•TAÉC RUOÄT•TUÏ KHÍ THAØNH CAÙC TAÏNG•TUÏ KHÍ ÑÖÔØNG MAÄT•BEÄNH LYÙ VIEÂM •KHAÙC:SOÛI PHAÂN,VOÂI...

6

Trieäu chöùng hoïc • Khí bình thöôøng trong oáng tieâu Khí bình thöôøng trong oáng tieâu

hoaù treân XQ tö theá ñöùng:hoaù treân XQ tö theá ñöùng:•-Hôi trong daï daøy, taù traøng.•-Ít hôi trong ruoät non.•-Hôi trong ñaïi traøng goùc laùch,

gan, tröïc traøng…•-Hôi laám chaám trong manh

traøng.

7

•

-Khí trong loøng oáng TH hình daùng ruoät.

8

Moâ meàm vaø caùc taïng treân KUB.

-Hình daùng beân ngoaøi thaáy ñöôïc(lôùp môõ )

-Thaáy ñöôïc caùc cô quan sau:+Gan: thaáy ñöôïc bôø sau bôûi lôùp môõ

sau phuùc maïc.+Laùch:Thöôøng coù theå thaáy ñöôïc.+Thaän:Coù theå thaáy khoâng hoaøn toaøn.+Cô Psoas:Bôø thöôøng thaáy roõ.+Daõi môõ caän phuùc maïc*Nhöõng caáu truùc naøy khoâng phaûi

luoân thaáy roõ.

9

10

Trieäu chöùng hoïc• Hôi naèm ngoaøi oáng tieâu hoaùHôi naèm ngoaøi oáng tieâu hoaù:• -Traøn khí töï do trong oå buïng.• -Hôi sau phuùc maïc.• -Hôi trong ñöôøng maät,TMC• -Hôi trong vaùch moät taïng (ruoät,tuùi

maät...)• -Hôi trong aùp-xe.

11

12Khí trong TMC/vieâm ruoät hoaïi töû

13Khí töï do trong oå buïng

14Aùpxe

sau phaãu thuaät laùch

•

15

Trieäu chöùng hoïc• *Dòch trong oáng tieâu hoaù:• -Thaáy ñöôïc khi coù laãn hôi vaø dòch.• -Hình aûnh taïo khaùc nhau tuøy theo

tyû leä hôi- dòch.• -Tuøy ñoaïn ruoät non hay ñaïi traøng

coù hình aûnh möùc dòch-hôi khaùc nhau.

• *Dòch ngoaøi oáng tieâu hoaù:• -Vuøng truõng.• -Löôïng nhieàu Môø vaø ñaåy quai

ruoät trong

16

17

18

19

Ñoùng voâi lieân quang buïng caáp

• -SOÛI ÑÖÔØNG NIEÄU.• -SOÛI MAÄT.• -SOÛI TUÏY SAU VIEÂM TUÏY

MAÏN.• -SOÛI RUOÄT THÖØA .• -ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ VAØ

CAÙC ÑOÄNG. MAÏCH KHAÙC.

20

•

Vieâm tuïy maõn

21

22

•

Soûi ruoät thöøa

23

24

CAÙC ÑOÙNG VOÂI KHAÙC KHOÂNG CAÙC ÑOÙNG VOÂI KHAÙC KHOÂNG LIEÂN QUAN ÑEÁN BUÏNG CAÁPLIEÂN QUAN ÑEÁN BUÏNG CAÁP

• Haïch baïch huyeátHaïch baïch huyeát• Tuyeán thöôïng thaän- sau nhoài Tuyeán thöôïng thaän- sau nhoài

maùu xuaát huyeát hoaëc laomaùu xuaát huyeát hoaëc lao• Nang tuyeán thöôïng thaän, thaän, Nang tuyeán thöôïng thaän, thaän,

maïc treo, saùnmaïc treo, saùn• U quaùi buoàng tröùng-môõ vaø raêngU quaùi buoàng tröùng-môõ vaø raêng• U xô töû cungU xô töû cung• Aùc tính-thaän, caùc u daï daøy-ñaïi Aùc tính-thaän, caùc u daï daøy-ñaïi

traøng, carcinoma buoàng tröùng traøng, carcinoma buoàng tröùng (theå voâi), neuroblastoma.(theå voâi), neuroblastoma.

25

•

U cô trôn

26

Taéc ruoät.Taéc ruoät.

-Tröôùng hôi(treân choå ngheït):-Möùc nöôùc-hôi(12-->24 giôø).-Hôi maát ñi phaàn döôùi choå ngheït.

-Bieán chöùng:Thuûng ruoät, hoaïi töû.

27

*Taéc ruoät nonTaéc ruoät non:-Thöôøng taéc nhieàu quai ruoät, kích

thöôùc nhoû.-Naèm trung taâm, hoá chaäu (P) haï

söôøn (T).-Thöôøng chieàu roäng > cao.-Caùc neáp gaáp maõnh, gaàn nhau.*Taéc ruoät giaøTaéc ruoät giaø:-Taéc vaøi quai vôùi kích thöôùc lôùn.-Naém rìa, chieàu cao > roäng.-Caùc neán gaáp daøy, ít.-Veà sau keøm theâm taéc ruoät non

28

29

SOÛI RTABSCESS QUANH MANH TRAØNGTAÉC RUOÄT NON

30

31

32

• Taéc ruoät non cô giôùiTaéc ruoät non cô giôùi• -Thöôøng taéc do xoaén dính sau moå

(thöôøng gaëp)hoaëc thoaùt vò ngheït vaø do bít taéc(loàng ruoät,u..).

• -Phía treân taét coù möùc dòch-khí phaùt trieãn ngöôïc doøng.

• Taéc ruoät giaø cô giôùiTaéc ruoät giaø cô giôùi• -Do ngheït:Xoaén ñaïi traøng, manh

traøng.• -Do bít taéc:Khoái u (thöôøng

gaëp),vieâm nhieãm.

Taéc ruoät cô do cô giôùi

33

Taéc ruoät cô naêng (hay Taéc ruoät cô naêng (hay phaûn xaï)phaûn xaï)

-Nguyeân nhaân:Vieâm tuïy caáp, toån thöông nieäu caáp tính, gan, chaán thöông, sau phaåu thuaät, RL nöôùc-ñieän giaûi…

-Tröôùng khí trong ruoät non vaø giaø hoaëc trong vaøi ñoaïn.

-Öùc cheá khu truù Vaøi quai ruoät chöùa hôi vaø giaõn nheï.

34

Phaân bieät taéc ruoät cô Phaân bieät taéc ruoät cô naêng vaø cô hoïcnaêng vaø cô hoïc

• Cô hoïcCô hoïc-Bít taéc loøng

oáng tieâu hoaù.- Coøn nhu ñoäng

ruoät.-Chæ daõn treân

ñoaïn taéc.-Hai möïc nöôùc-

hôi cheânh nhau treân cuøng quai ruoät

Cô naêngCô naêng-Khoâng coù bít

taéc oáng tieâu hoaù.

-Maát nhu ñoäng ruoät.

-Daõn toaøn boä hoaëc khu truù.

- Hai möïc nöôùc-hôi ngang nhau treân cuøng quai ruoät

35Car tröïc

traøng

36

37

Moät soá beänh lyù Moät soá beänh lyù laâm saønglaâm saøng

38

Thuûng taïng roãng trong oå buïng

-Vò trí:+Thöôøng xuaát phaùt ôû vò trí cao oáng

tieâu hoaù.+Caùc oáng tieâu hoaù tröôùc coät soáng

(chaán thöông)-Nguyeân nhaân:+Vieâm loeùt.+Nhieãm truøng.+Chaán thöông.+Khaùc:

39

Thuûng taïng roãng trong oå buïng

Lieàm hôi töï do döôùi hoaønh-Xuaát hieän moät hai beân.-Tuøy löôïng hôi Hình daïng khaùc

nhau-Thuûng coù theå khoâng thaáy :Ít,

sôùm, chuaån bò beänh nhaân khoâng toát, thuûng bít.

-Coù theå chuïp nghieâng (T):Bôø ngoaøi gan vaø hoá chaäu beân (P).

40

Thuûng taïng roãng trong oå buïng

• Phaân bieät lieàm hôi döôùi hoaønhPhaân bieät lieàm hôi döôùi hoaønh

-Giaû lieàm hôi trong ruoät:Daï daøy, ñaïi traøng.

-Lieàm hôi haäu phaåu (töø 3-->6 ngaøy).

-Aùp-xe döôùi hoaønh.-Khaùc:

41

Thuûng taïng roãng trong oå buïngCaùc daáu hieäu khaùc:

-Caùc taïng bò ñaåy vaøo.-Daáu daây chaèng lieàm.-Hôi baát thöôøng naèm saùt thaønh

buïng.-Hôi tuï döôùi caùc quai ruoät.-Thuûng sau phuùc maïc:Tuï khí ôû

thaän,doïc cô thaét löng chaäu,doïc lôùp môõ caän phuùc maïc.

42

43

•

44

45

Khí töï do trong oå buïng do thuûng loeùt taù traøng-Duôùi gan-d/c lieàm.-saùt thaønh ruoät

46

Vieâm tuïy caáp.-Tröôùng hôi ñaïi traøng ngang.-Khoaûng caùch giöõa daï daøy vaø ñaïi

traøng ngang taêng.-Vieâm moâ keû cuûa ñaùy phoåi hai

beân vaø traøn dòch maøng phoåi löôïng ít hai beân.

-Hôi coù theå xuaát hieän trong khung taù traøng.

-Bieán chöùng:AÙp-xe,vieâm phuùc maïc.

47

-Treân XQ bình thöôøng töø 20-50%.Tuy nhieân treû nhoû coù suï baát thöôøng 80%.-Môø boùng cô Psoas (P) ,coät soát veïo, xoaù caùc daõi môõ caän phuùc maïc.-Boùng moâ meàm ôû hoá chaäu beân (P) (Do thaâm nhieãm quanh ruoät thöøa, aùp-xe)-Daáu ñaïi traøng caét cuït(Lieät ruoät ñaïi traøng ngang hoaëc leân).-Daõn khu truù hoaëc toaøn theå ruoät non vôùi nhieàu möùc dòch nöôùc.-Soûi ruoät thöøa.Khí trong aùp-xe

Vieâm ruoät thöøa

48LIEÄT RUOÄT KHU TRUÙ(MÖÙC DÒCH –HÔI)Vieâm ruoät thöøa

Ñöùng

49

Xoaén ñaïi traøng Sigma

-Do nhieàu nguyeân nhaân.-Ñoaïn Sigma daõn xoaén taïo “U

ngöôïc”.-Luùc ñaàu khí,möïc nöôùc hôi--

>Ñaày nöôùc.-Bôm thuoác caûn quang--> Döøng

heïp xoaén

50

51

Vieâm phuùc maïc.Vieâm phuùc maïc.-Tröôùng khí (lieät ruoät)-Khoaûng caùch giöõa caùc quai ruoät

taêng leân:bình thöôøng döôùi 3mm-Caùc neát gaáp ruoät roõ vaø daøy

leân.-Daõi môõ caän phuùc maïc môø

hoaêïc ñöùt ñoaïn.-Boït khí ngoaøi ruoät(Vi khuaån)

52

Aùp-xe trong oå buïngAùp-xe trong oå buïng-Nguyeân nhaân:vieâm RT,sau

moå,chaán thöông..-Daáu hieäu XQ: +Khoái môø maät ñoä moâ meàn. +Möïc nöôùc hôi trong oå aùp xe. +Boït khí trong oå aùp xe. +Xoâ ñaåy caùc quai ruoät. +Môø hoaëc ñöùt ñoaïn caùc daõi

môõ trong oå buïng. +Lieät ruoät khu truù

53

Baát thöông xöông xuaát hieän treân phim thöôøng

• -U xöông.• -Beänh chuyeån hoaù.• -Vieâm khôùp.• -Gaõy chaán thöông:Coù söï lieân quan moâ

meàm• +Gaõy xöông söôøn beân (T) Laùch,(P)

gan• +Maûnh ngang ñoát soáng nieâu quaûn.• +Khung chaäu lieân nieäu ñaïo vaø baøng

quang.

54

MOÄT SOÁ HÌNH MOÄT SOÁ HÌNH AÛNHAÛNH

BUÏNG CAÁPBUÏNG CAÁP

55

Tuï khí sau phuùc maïc sau sinh thieát

56

Portal venous gas.

57

58

Portal Vein Gas

59

SOÛI RUOÄT THÖØAMAÁT BÔØ CO PSOAS PHAÛI

60

61

62

63

64

65

66

VIEÂM RUOÄT THÖØA

67

KHOÁI MOÂ MEÀM HOÁ CHAÄU PCOLON CUT-OFF SIGN

68

Voâi tuùi maät vaø tuïy

69

70 Sigmoid.car

71

Aùp-xe vuøng haäu cung maïc noái sau vieâm tuïy.

72Ruoät ñaåy vaøo trung taâm.Bôø gan môø

73Aùpxe

sau phaãu thuaät laùch

•

74Voâi vaø hình maïch+xoaù bôø cô Psoas (P) roø ró.

75

•

76

Tuï khí quanh thaän do NK phaù huûy nhu moâ

thaän

•

77Tuï maùu do hoûa khí.Maát boùng cô Psoas

78

•

79

Gaõy khung chaäu keøm vôõ baøng quang

•

80

Xoaén ÑT

81

Taéc ruoät non do thoaùt vò

82

83

84

85

Gastric Emphysema 

86

Moâ meàm vaø caùc taïng treân KUB.-Hình daùng beân ngoaøi coù theå taïo neân

lôùp môõ thaáu quang boïc xung quanh.-Cho pheùp thaáy ñöôïc caùc cô quan sau:+Gan: thaáy ñöôïc bôø sau bôûi lôùp môõ

sau phuùc maïc.+Laùch:thöôøng coù theå thaáy ñöôïc.+Thaän:Coù theå thaáy khoâng hoaøn toaøn.+Cô Psoas:Bôø thöông thaáy roõ.+Daõi môõ caän phuùc maïc*Nhöõng caáu truùc naøy khoâng phaûi

luoân thaáy roõ.

87

Ñaùnh giaù treân phim Ñaùnh giaù treân phim buïng thöôøng.buïng thöôøng.

1. Khí töï do trong buïng.2. Taéc ruoät :Baát thöôøng kieåu

khí3. Soûi vaø ñoùng voâi baát

thöôøng trong oå buïng.4. Caùc caûn quang ngoaøi cô theå.

88

Caùc kieåu khí baát thöôøng.• Löôïng nhieàuLöôïng nhieàu:Söï gia taêng khí trong

buïng sinh ra do caùc bieán chöùng.1. Lieät ruoät (Adynamic ileus) :Daãn ñeán

taêng khí trong oáng tieâu hoaù ,nhieàu möùc dòch nöôùc,vaø khí trong ñaïi traøng.

2. Taéc ruoät non cô hoïc (Mechanical small bowel obstruction ):Daãn ñeán daõn nhöõng quai ruoät non daïng baäc thang.

3. Taéc ruoät giaø do co hoïc(Mechanical large bowel obstruction):daãn ñeá caêng phoàng ñaïi traøng.Nhöng coù theå khoâng coù trong tröïc traøng,hoaëc ñaïi traøng ñoaïn xa ,co hoaëc khoäng ruoät non.

89

Lieät ruoät.

90

Taéc ruoät non cô giôùi (stenosing Crohn's disease)

•

91

•Khí baát thöôøng khu truùù (Gas in the wrong location )

-Khí töï do tron oå buïng(Free intraperitoneal air (pneumoperitoneum) ):Xaùc ñònh ôû tö theá ñöùng thaúng hoaëc naèm nghieâng (P) seû thaáy lieàm hôi döôùi hoaønh hoaëc bôø ngoaøi cuûa gan.

-Aùp Xe(Abscess) :Khí khoâng phuø hôïp vôùi söï xuaát hieän vaø vò trí caùc quai ruoät vaø khoâng thay ñoåi theo thôøi gian vaø vò trí.

-Baùng buïng:(Ascites)Nhöõng quai ruoät bò ñaåy vaøo trung taâm oå buïng,Buïng xuaát hieän daïng “kính môø”

-Khaùc(Other):Tích khí trong vieâm thaän-beå thaän,khí trong TM cöõa, khí trong ñöôøng maät.

92

• Khoâng coù khí : • -Dòch laáp ñaày trong caùc quai ruoät.• -Khoái choaùn choã trong oå buïng. • Baát thöôøng moâ meàm• -Baát thöôøng kích thöôùc hoaëc

ñöôøng bôø caùc taïng.• -Nhöõng thieáu vaéng caùc caáu truùc

moâ meàm

93

• Caùc voâi hoaù bình thöôøng:• Xöông laø caáu truùc voâi hoaù bình

thöôøng duy nhaát.Tuy nhieân nhieàu nhieàu voi hoaù khaùc ít coù yù nghòa laâm saøng.

• -Maïch maùu vuøng chaäu(phleboliths) • -Suïn söôøn• -Noát lympho• -U haït.• -vò trí nhieãm truøng.

94

• Voâi hoaù baát thöôøng.• -Soûi:thaän,heä maät,ruoät thöøa,nieäu

quaûn…• -Voâi maïch maùu,phình maïch:xô vöõa vaø

phình ÑM chuû buïng.• -Vieâm tuïy maõn.• -U cô trôn (U xô töû cung)• -U ñoùng voâi.• -Thai ñuû thaùng.

95

Tuï khí quanh thaän do NK phaù huûy nhu moâ

thaän

•

96

97

Khí töï do trong oå buïng do thuû ng leùot taù traøng-Duôùi gan-daây chaèng lieäm.-saùt thaønh ruoät

98

99

Gastric Emphysema 

100

oGastric Emphysema Return to caseAir in the stomach wall with an appearance similar to emphysematous gastritis with a much more benign clinical course Caused by disruption in mucosa leading to air dissecting into wall from: Gastric outlet obstruction with increased intraluminal pressure Severe vomiting Instrumentation-like endoscopy Dissection of air from mediastinum from ruptured bleb or pneumothorax Pneumatosis cystoids - submucosal air collections  Emphysematous gastritis Rare and severe gastritis secondary to mucosal disruption and gas-forming bacterial invasion Characterized by air in the wall of the stomach Causes: Ingestion of toxic material such as corrosives Alcohol ingestion Trauma Gastric infarction Ulcer disease Submucosa is invaded by gas-forming organisms which include: Hemolytic strep Clostridia Welchi E. Coli Staph aureus

oClinical: Sudden and violent onset of  bloody emesis Fever Nausea Chills Leukocytosis X-ray: Linear small gas bubbles in gastric wall Gastric emphysema is more linear, streak-like Gas in portal vein Prognosis: 60-80% fatal Best way to differentiate emphysematous gastritis from gastric emphysema: Look at patient Patients with gastric emphysema are a asymptomatic from the bowel gas air Patients with emphysematous gastritis are usually deathly ill  

101

Viem tuy cap

102

Differential DiagnosisAlthough the findings are characteristic of

sigmoid volvulus, a distended and downwardly displaced transverse colon may mimic it, by

forming a pseudovolvulus. A distended transverse colon, however, has a convex inferior margin, with the double central wall extending

ephalad, the opposite of sigmoid volvulus. Diagnosis

Sigmoid volvulus Discussion

Sigmoid volvulus is produced when a long redundant sigmoid twists about its mesenteric axis in either direction and forms a closed loop

obstruction. The degree of torsion in 50% of cases is 360 degrees, 180 degrees in 35% of cases, and 540 degrees in 10% of cases [3].

Volvulus of sigmoid most commonly occurs in elderly and psychiatrically disturbed patients. As

with any colonic obstruction, bowel ischemia and perforation can occur if prompt

decompression is not achieved. Fluoroscopic or sigmoidoscopic guidance of a rectal tube is

often therapeutic, if vascular compromise is not severe. Alternatively, if the obstruction is not

complete, it may occasionally be reduced during a barium enema examination. The high

recurrence rate of sigmoid volvulus (up to 80%) usually dictates resection of the redundant

sigmoid

103

104Car tröïc

traøng

105