Upload
ccl4
View
3.117
Download
6
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Protein Bazlı Yüzey Aktif Maddeler veUygulamaları
Citation preview
Protein Bazlı Yüzey Aktif Protein Bazlı Yüzey Aktif Maddeler Maddeler
veveUygulamalarıUygulamaları
KonularKonularI- Protein Bazlı Surfaktanlara Giriş I- Protein Bazlı Surfaktanlara Giriş
II- Protein Bazlı Surfaktanların Sınıflandırılması II- Protein Bazlı Surfaktanların Sınıflandırılması
III- Doğal Yoldan Oluşan Yüzey Aktif ProteinleriIII- Doğal Yoldan Oluşan Yüzey Aktif Proteinleri
IV- Enzimatik Hidrolizle Protein Modifikasyonu IV- Enzimatik Hidrolizle Protein Modifikasyonu
V- Proteinlerin Enzimatik Croos-LinkiV- Proteinlerin Enzimatik Croos-Linki
VI- Kullanılan Yüzey Aktif Maddeler VI- Kullanılan Yüzey Aktif Maddeler
VII- UygulamalarıVII- Uygulamaları
I- Protein Bazlı Surfaktanlara GirişI- Protein Bazlı Surfaktanlara Giriş
Proteinler hem amfipatik hem amfifilik Proteinler hem amfipatik hem amfifilik moleküldür. moleküldür.
Hem hidrofobik (nonpolar) hem de hidrofilik Hem hidrofobik (nonpolar) hem de hidrofilik (polar) uç taşırlar. (polar) uç taşırlar.
Ancak, doğal proteinler ticari surfaktan olarak Ancak, doğal proteinler ticari surfaktan olarak kullanılmazlar. Tercihen proteinler kimyasal ve kullanılmazlar. Tercihen proteinler kimyasal ve enzimatik anlamada modifiye edilerek yüzey enzimatik anlamada modifiye edilerek yüzey aktiflik özelliği kazandırılır. aktiflik özelliği kazandırılır.
Hidrofobik modifikasyon yüzey aktifliğini Hidrofobik modifikasyon yüzey aktifliğini arttırmak için kimyasal ve enzimatik arttırmak için kimyasal ve enzimatik süreçlerle sağlanabilir. Bu tip süreçlerde; süreçlerle sağlanabilir. Bu tip süreçlerde;
Hidrofilik kısım: polipeptid, peptid, amino asit Hidrofilik kısım: polipeptid, peptid, amino asit Hidrofobik kısım: uzun hidrokarbon zincirleri Hidrofobik kısım: uzun hidrokarbon zincirleri
(açil, alkil, ester bağları)(açil, alkil, ester bağları)
II- Protein Bazlı Surfaktanların SınıflandırılmasıII- Protein Bazlı Surfaktanların Sınıflandırılması
Amino Asit SurfaktanlarıAmino Asit Surfaktanları Peptid SurfaktanlarıPeptid Surfaktanları
Amino asit ve peptid bazlı surfaktanlarının Amino asit ve peptid bazlı surfaktanlarının
bazıları emülsifiyer olarak kozmetik ve ilaç bazıları emülsifiyer olarak kozmetik ve ilaç sanayisinde kullanılır. Ayrıca biokimyasal sanayisinde kullanılır. Ayrıca biokimyasal araştırmalarda membran proteinlerini izole araştırmalarda membran proteinlerini izole edici ve saflaştırıcı deterjan olarak da edici ve saflaştırıcı deterjan olarak da kullanılırlar. kullanılırlar.
Protein bazlı surfaktanlar biodegrade Protein bazlı surfaktanlar biodegrade olabilen, toksik etkisi olmayan, zararsız ve olabilen, toksik etkisi olmayan, zararsız ve bazı durumlarda antimikrobial özellikte bazı durumlarda antimikrobial özellikte maddelerdir. maddelerdir. Amino asit bazlı olanları kozmetik, eczacılık, Amino asit bazlı olanları kozmetik, eczacılık,
biomedikal, ev temizliği ve antimikrobial biomedikal, ev temizliği ve antimikrobial alanında kullanılır. alanında kullanılır.
Diğer yandan peptid bazlı surfaktanlar için Diğer yandan peptid bazlı surfaktanlar için yapılan araştırmalar yeterli değildir. yapılan araştırmalar yeterli değildir.
Amino Asit Bazlı SurfaktanlarAmino Asit Bazlı Surfaktanlar Hidrofilik kısımları amino asit, hidrofobik Hidrofilik kısımları amino asit, hidrofobik
kısımları ise uzun hidrokarbon zincirleridir (açil, kısımları ise uzun hidrokarbon zincirleridir (açil, alkil, ester bağları). alkil, ester bağları).
Amino asit esterleri ve amidleri mükemmel Amino asit esterleri ve amidleri mükemmel emülsiye özelliği ve antimikrobial özelliğe emülsiye özelliği ve antimikrobial özelliğe sahiptir. Bu özellikleri yemek katkı maddesi sahiptir. Bu özellikleri yemek katkı maddesi olarak kullanılmasına sebep olur.olarak kullanılmasına sebep olur.
Kozmetik, gıda, kişisel bakım ve ilaç Kozmetik, gıda, kişisel bakım ve ilaç endüstrisinde geniş potansiyel uygulamaları endüstrisinde geniş potansiyel uygulamaları bulunmaktadır. bulunmaktadır.
Amino Asit Bazlı Surfaktanlara örnekler; Amino Asit Bazlı Surfaktanlara örnekler;
Lamepon:Lamepon: Deri hidrolizinden ve yağ asidi Deri hidrolizinden ve yağ asidi
açil gruplarından elde edilir. Boya katkı açil gruplarından elde edilir. Boya katkı
maddesi, zayıf deterjan ve emülsiye maddesi, zayıf deterjan ve emülsiye edici edici
olarak kullanılır. olarak kullanılır.
N-Açilsarkosinat (medialan)N-Açilsarkosinat (medialan): Kimyasal : Kimyasal
endüstrisinde geniş yer alır. Tuzları endüstrisinde geniş yer alır. Tuzları
kozmetik, diş macunu, tahta temizleyicisi, kozmetik, diş macunu, tahta temizleyicisi,
kişisel bakım, şampuan , banyo köpüğü, kişisel bakım, şampuan , banyo köpüğü,
korozyon inhibitörü, aerosol ve sentetik korozyon inhibitörü, aerosol ve sentetik
bar olarak kullanılmaya uygundur.bar olarak kullanılmaya uygundur.
N-açilglutamate:N-açilglutamate: Glutamik asitten türer. Glutamik asitten türer.
Uzun zincirli diğer klasik surfaktanlara Uzun zincirli diğer klasik surfaktanlara
nazaran deriye en az zarar veren nazaran deriye en az zarar veren
surfaktandır. Sulu çözeltilerde zayıf asit surfaktandır. Sulu çözeltilerde zayıf asit
özelliği gösterir ve pH değeri cildin pH özelliği gösterir ve pH değeri cildin pH
değerine nerdeyse eşittir. değerine nerdeyse eşittir.
Peptid Bazlı SurfaktanlarPeptid Bazlı Surfaktanlar Mikroorganizmalar ve metabolik ürünler Mikroorganizmalar ve metabolik ürünler
tarafından üretilen sayısız biosurfaktan tarafından üretilen sayısız biosurfaktan bulunmaktadır. Bunlar hayvan ve bitkilerden bulunmaktadır. Bunlar hayvan ve bitkilerden gelen peptid bazlı surfaktanlardır.gelen peptid bazlı surfaktanlardır.
Son yıllarda biosurfaktanlara olan ilgi iki Son yıllarda biosurfaktanlara olan ilgi iki nedenden dolayı artmıştır. Farklılıkları ve nedenden dolayı artmıştır. Farklılıkları ve biodegrade olabilmeleridir. Genelde biodegrade olabilmeleridir. Genelde antimikrobial özelliğe sahiptirlerantimikrobial özelliğe sahiptirler..
Peptid Bazlı Surfaktanlara örnekler; Peptid Bazlı Surfaktanlara örnekler;
Dietanol amid (DEA):Dietanol amid (DEA): N- lauril dipeptidlerin N- lauril dipeptidlerin türevleridir. Non-iyonik olup deriye zararı türevleridir. Non-iyonik olup deriye zararı zayıftır ve biodegrade olabilir. zayıftır ve biodegrade olabilir.
Nα- lauril-1-arginin:Nα- lauril-1-arginin: Dipeptid surfaktanlar Dipeptid surfaktanlar glutamik asit yada lysine içerir. Amfoterik glutamik asit yada lysine içerir. Amfoterik özelliktedir ve antimikrobial aktiviteleri özelliktedir ve antimikrobial aktiviteleri yoktur.yoktur.
III- Doğal Yoldan Oluşan Yüzey III- Doğal Yoldan Oluşan Yüzey Aktif ProteinleriAktif Proteinleri
Proteinler hem hidrofilik hem de hidrofobik Proteinler hem hidrofilik hem de hidrofobik amino asit artıklarına taşıdıklarında, tüm amino asit artıklarına taşıdıklarında, tüm proteinler teorik olarak yüzey aktif özelliğine proteinler teorik olarak yüzey aktif özelliğine sahiptir. Bu yüzden, proteinler doğal sahiptir. Bu yüzden, proteinler doğal polimerik surfaktanlardır. polimerik surfaktanlardır.
Ancak; ara yüzeydeki yavaş difüzyon ve Ancak; ara yüzeydeki yavaş difüzyon ve burada adrsobsyonun olmaması birçok burada adrsobsyonun olmaması birçok proteinin zayıf yüzey aktifliği göstermesine proteinin zayıf yüzey aktifliği göstermesine sebep olur.sebep olur.
İşlevselliği arttırmak için tarımsal yollarla İşlevselliği arttırmak için tarımsal yollarla üretilmiş proteinler modifiye edilir. üretilmiş proteinler modifiye edilir.
Bazı amino asit atıkları cytoplastik enzimlerle Bazı amino asit atıkları cytoplastik enzimlerle modifiye edilerek modifiye edilerek glikoproteinglikoprotein ve ve lipoproteinlipoprotein gibi mükemmel yüzey aktivite özelliğine sahip gibi mükemmel yüzey aktivite özelliğine sahip protein komplekslerini meydana getirirlerprotein komplekslerini meydana getirirler
a) Bükülebilir Yapılı Native Proteinlera) Bükülebilir Yapılı Native Proteinler Proteinlerin bükülebirliğinin yüzey aktivitesi Proteinlerin bükülebirliğinin yüzey aktivitesi
üzerinde derin etkileri bulunmaktadır.üzerinde derin etkileri bulunmaktadır.
Eğer bir proteinin yeterli bükülebilirliğe sahipse, Eğer bir proteinin yeterli bükülebilirliğe sahipse, yüzeyden döngüye yada uçlara maksimum yüzeyden döngüye yada uçlara maksimum sayıda hidrofobik atık hedeflenir. sayıda hidrofobik atık hedeflenir.
Yani maksimum hidrofobik etkileşim gösterirler Yani maksimum hidrofobik etkileşim gösterirler ve yüzey aktifliğine sahiptirler. ve yüzey aktifliğine sahiptirler.
Bükülebilir Yapılı Native Proteinler örnekler;Bükülebilir Yapılı Native Proteinler örnekler;
Kazein:Kazein: Fevkalade yüzey aktiviteye Fevkalade yüzey aktiviteye sahiptir. Kazein iki farklı yapıya sahiptir. sahiptir. Kazein iki farklı yapıya sahiptir. • N-terminal Β-KazeininN-terminal Β-Kazeinin (sütün içinde, (sütün içinde,
kazeinlerin %35 ini içerir) tipik amfifili kazeinlerin %35 ini içerir) tipik amfifili özelliklerini sergiler. polar ve yüklüdür.özelliklerini sergiler. polar ve yüklüdür.
• C-terminalC-terminal ise dominant non-polar hidrofobik ise dominant non-polar hidrofobik amino asitlerden oluşur. amino asitlerden oluşur.
b) Glikoproteinlerb) Glikoproteinler Glikoproteinler amino asit atıklarına Glikoproteinler amino asit atıklarına
bağlanmış karbonhidrat içerirler.bağlanmış karbonhidrat içerirler.
Şekerler çok hidrofilik olduklarından, Şekerler çok hidrofilik olduklarından, glikoproteinler mükemmel yüzey glikoproteinler mükemmel yüzey aktivitesine sahiptirler. aktivitesine sahiptirler.
c) Lipoproteinlerc) Lipoproteinler
En bilindik plazma lipoproteinlerinde En bilindik plazma lipoproteinlerinde hidrofobik yağ çekirdeği polar yağlarla hidrofobik yağ çekirdeği polar yağlarla çevrelenmiştir ve dış kabuğunda çevrelenmiştir ve dış kabuğunda apoproteinler bulunur. apoproteinler bulunur.
Apoproteinler lipid-free proteinleridir ve yağları Apoproteinler lipid-free proteinleridir ve yağları çözmede deterjan olarak kullanılırlar. çözmede deterjan olarak kullanılırlar.
IV- Enzimatik Hidrolizle Protein IV- Enzimatik Hidrolizle Protein ModifikasyonuModifikasyonu
Proteinler; peptid hidroliz edenler tarafından Proteinler; peptid hidroliz edenler tarafından modifiye edilirler. (proteinases) Belli bir dereceye modifiye edilirler. (proteinases) Belli bir dereceye kadar yapılan protoliz sonucu proteinlerin yüzey kadar yapılan protoliz sonucu proteinlerin yüzey aktivite özelliği artar. (Kararlılıktaki ve emülsiye aktivite özelliği artar. (Kararlılıktaki ve emülsiye kapasitesi de artar.)kapasitesi de artar.)
Ancak proteinlerin geniş hidrolizi düşük yüzey Ancak proteinlerin geniş hidrolizi düşük yüzey aktivitesine sahip protein hidrolatları üretebilir.aktivitesine sahip protein hidrolatları üretebilir.
V- Proteinlerin Enzimatik Croos-LinkiV- Proteinlerin Enzimatik Croos-Linki Proteinlerin iyi köpük verme özelliği ve emülsiye Proteinlerin iyi köpük verme özelliği ve emülsiye
edici özelliği olduğu ancak köpük ve emülsiyonu edici özelliği olduğu ancak köpük ve emülsiyonu stabilize etmediği çok iyi bilinmektedir.stabilize etmediği çok iyi bilinmektedir.
Diğer yandan; zayıf köpük verme özelliği ve Diğer yandan; zayıf köpük verme özelliği ve emülsiye edici sık sık dağıltı sistemlerinde emülsiye edici sık sık dağıltı sistemlerinde stabilize edici özellik gösterir.stabilize edici özellik gösterir.
Proteinlerin yüzey aktifliğini arttırıcı diğer bir yol Proteinlerin yüzey aktifliğini arttırıcı diğer bir yol ise enzimatik reaksiyon ile kovalent olarak ise enzimatik reaksiyon ile kovalent olarak bağlanmış protein konjugeleri oluşturmaktırbağlanmış protein konjugeleri oluşturmaktır
VI- Kullanılan Yüzey Aktif MaddelerVI- Kullanılan Yüzey Aktif Maddeler
Anyonik SurfaktanlarAnyonik Surfaktanlar Katyonik SurfaktanlarKatyonik Surfaktanlar Amfoterik SurfaktanlarAmfoterik Surfaktanlar Non-İyonik SurfaktanlarNon-İyonik Surfaktanlar
a) Anyonik Surfaktanlara) Anyonik Surfaktanlar
Açilglutamate:Açilglutamate: Temizleme ürünlerinde Temizleme ürünlerinde kullanılan, hafif surfaktanlardandır. kullanılan, hafif surfaktanlardandır.
3 temel özelliğinden dolayı hafiftir:3 temel özelliğinden dolayı hafiftir: Alkaline olmaması (zayıf asit, pH deri ile aynı)Alkaline olmaması (zayıf asit, pH deri ile aynı) Alerjenik olmaması ve güzel kokması Alerjenik olmaması ve güzel kokması İrite etmemesidirİrite etmemesidir
Ayırt edilebilir özelliği kullanım sonrası Ayırt edilebilir özelliği kullanım sonrası deriden uzaklaşırken yumuşak bir his bırakır. deriden uzaklaşırken yumuşak bir his bırakır.
Açilgliserin ve Açilalaninat:Açilgliserin ve Açilalaninat: Primer surfaktan Primer surfaktan olarak kaymak gibi köpük verirler. olarak kaymak gibi köpük verirler.
Kullanım sonrası deriyi temiz ve taze hissettirir. Kullanım sonrası deriyi temiz ve taze hissettirir. Ayrıca sabunun sebep olduğu gerginlik olmaz. Ayrıca sabunun sebep olduğu gerginlik olmaz.
Uygun seçilmiş kombinasyonlarda amino asit ve Uygun seçilmiş kombinasyonlarda amino asit ve yağ asidi atıkları çeşitli formulasyonlarda; yağ asidi atıkları çeşitli formulasyonlarda; şampuan, yüz ve vücut temizliğinde kullanılır. şampuan, yüz ve vücut temizliğinde kullanılır.
Amino asit tuzlarının yağ asitleri: Amino asit tuzlarının yağ asitleri: Temel amino asitlerden içeren sabunlar Temel amino asitlerden içeren sabunlar
trietanolamin (TEA) içeren sabunlardan geniş pH trietanolamin (TEA) içeren sabunlardan geniş pH aralığında daha iyi köpük verme özelliğine aralığında daha iyi köpük verme özelliğine sahiptirler.sahiptirler.
Temel amino asitler içeren sabunların TEA Temel amino asitler içeren sabunların TEA sabunlarına karşın gelişmiş zayıflığı ve sabunlarına karşın gelişmiş zayıflığı ve biodegredasyonu vardır. biodegredasyonu vardır.
Ayrıca deriye yumuşaklık hissi verirler.Ayrıca deriye yumuşaklık hissi verirler.
b) Katyonik Surfaktanlarb) Katyonik Surfaktanlar
Kokoil Arginin EtilesterKokoil Arginin Etilester (CAE): özellikleri (CAE): özellikleri antimikrobial olma, dezenfekte etme, antistatik antimikrobial olma, dezenfekte etme, antistatik olma, yüksek biodegradasyon ve gözler ve deri olma, yüksek biodegradasyon ve gözler ve deri için mükemmel hafiflik vb. için mükemmel hafiflik vb.
CAE kişisel bakım ürünlerinde antiseptik olarak CAE kişisel bakım ürünlerinde antiseptik olarak kullanılırlar. Örnekleri sterilize edici, ağız yıkama kullanılırlar. Örnekleri sterilize edici, ağız yıkama suyu, şampuan, saç boyası, krem ve losyon vb.suyu, şampuan, saç boyası, krem ve losyon vb.
Kuaterner Açilproteinler:Kuaterner Açilproteinler: Daha çok saç bakım Daha çok saç bakım
ürünlerinde kullanılırlar. ürünlerinde kullanılırlar.
c) Amfoterik Surfaktanlarc) Amfoterik Surfaktanlar
Loril lizinLoril lizin (LL): Lizin & lorik asidin (LL): Lizin & lorik asidin kondenizasyonu sonucu oluşur. kondenizasyonu sonucu oluşur. yüzey modifiye etmede, yüzey modifiye etmede, makyaj ürünlerinde makyaj ürünlerinde deri kremlerinde yağlılık sağlamak deri kremlerinde yağlılık sağlamak saç ürünlerinde saç ürünlerinde
çok sıklıkla kullanılırlar.çok sıklıkla kullanılırlar.
Alkoksi (2- hydroksipropil) arginineAlkoksi (2- hydroksipropil) arginine (AA): (AA): Nötral ve asidik ortamlarda AA katyonik özellik Nötral ve asidik ortamlarda AA katyonik özellik
gösterir. Bu yüzden saçlar için sık kullanılırlar. gösterir. Bu yüzden saçlar için sık kullanılırlar.
Saç bakımında kullanılan alkil kuaterner Saç bakımında kullanılan alkil kuaterner amonyum tuzu gibi katyonik surfaktanlarla amonyum tuzu gibi katyonik surfaktanlarla karşılaştırılırsa; AA mükemmel hafiflik ve karşılaştırılırsa; AA mükemmel hafiflik ve biodegradasyon sergiler. biodegradasyon sergiler.
İnsan derisine uyumu sayesinde AA, kişisel İnsan derisine uyumu sayesinde AA, kişisel bakım ürünlerinde sıkça kullanılır.bakım ürünlerinde sıkça kullanılır.
d) Non-İyonik Surfaktanlard) Non-İyonik Surfaktanlar
Açil glutamate kolesteril ester Açil glutamate kolesteril ester (AGCE) (AGCE) seramidden benzer şekilde zarar görmüş seramidden benzer şekilde zarar görmüş derinin yeniden yapılımını hızlandırır. derinin yeniden yapılımını hızlandırır.
Genellikle emülsifiyer yada deri bakımı ve Genellikle emülsifiyer yada deri bakımı ve saç bakım ürünlerinde yumuşatıcı olarak saç bakım ürünlerinde yumuşatıcı olarak kullanılırlarkullanılırlar
VII- UygulamalarıVII- UygulamalarıFosfolipidler - LesitinFosfolipidler - Lesitin
Fosfat esteri grupları ve uzun iki hidrofobik kuyruk ve Fosfat esteri grupları ve uzun iki hidrofobik kuyruk ve oldukça polar hidrofilik bir grup taşırlar. oldukça polar hidrofilik bir grup taşırlar.
Hidrofilik grup bir dipolar iyondur. Bu yüzden fosfolipidler Hidrofilik grup bir dipolar iyondur. Bu yüzden fosfolipidler nötral yüzey aktif maddeleridir. nötral yüzey aktif maddeleridir.
Çok iyi emülsiye edicidirler. Mayonezde yağı sirke içinde Çok iyi emülsiye edicidirler. Mayonezde yağı sirke içinde dağıtan yumurta sarısındaki fosfogliseritlerdir. dağıtan yumurta sarısındaki fosfogliseritlerdir.
Lesitinler ve sefalinler fosfogliseritlerin iki ayrı çeşididir.Lesitinler ve sefalinler fosfogliseritlerin iki ayrı çeşididir.
LesitinlerLesitinler Bir yağ olmasına rağmen, Bir yağ olmasına rağmen,
kısmen suda erir, böylece kısmen suda erir, böylece emülsifiyer, yani yağın donarak emülsifiyer, yani yağın donarak katılaşmasını engelleyen bir katılaşmasını engelleyen bir madde olduğu için kullanım madde olduğu için kullanım alanları; alanları;
Kozmetikte Kozmetikte Endüstriyel kaplamadaEndüstriyel kaplamadaGıda emülsiyonlarındaGıda emülsiyonlarında
a) Kozmetikte Lesitin:a) Kozmetikte Lesitin: Lesitinin kozmetikteki fonksiyonlarıLesitinin kozmetikteki fonksiyonları
Dudak boyalarındaDudak boyalarında ve parlatıcılarında yumuşaklığı ve parlatıcılarında yumuşaklığı geliştirip düzenlerler.geliştirip düzenlerler.
Yüz maskelerindeYüz maskelerinde film oluşumunu modifiye ederler. film oluşumunu modifiye ederler. (daha elastik hale getirirler.)(daha elastik hale getirirler.)
SaçSaç koruma özelliğini arttırırlar. koruma özelliğini arttırırlar. TırnaklarınTırnakların elastikliğini koruyan kremlerde kullanılırlar. elastikliğini koruyan kremlerde kullanılırlar. Tıraş preperatlarındaTıraş preperatlarında köpük oluşumunu sağlar. köpük oluşumunu sağlar. Diş macunlarındaDiş macunlarında emülsifiyer olarak kullanılırlar. emülsifiyer olarak kullanılırlar.
Kozmetikte kullanımında 4 ana faktör Kozmetikte kullanımında 4 ana faktör bulunmaktadır. bulunmaktadır. Multi fonksiyonel olmasıdır. Bu yüzden aynı Multi fonksiyonel olmasıdır. Bu yüzden aynı
üründe iki yada daha fazla özelliği aynı anda üründe iki yada daha fazla özelliği aynı anda gösterdiği için tercih edilirler.gösterdiği için tercih edilirler.
Doğal olmasıdır; çünkü halkın algısı, doğal Doğal olmasıdır; çünkü halkın algısı, doğal olan ürünler sağlam, sağlıklı ve güvenilirdirler. olan ürünler sağlam, sağlıklı ve güvenilirdirler.
Fiyatının çok pahalı olmamasıdır. Fiyatının çok pahalı olmamasıdır. Derideki hissidir.Derideki hissidir.
Lesitinin kozmetikte kullanımı konusunda Lesitinin kozmetikte kullanımı konusunda iki negatif etkisi iki negatif etkisi Lesitin multi fonksiyonel olduğu için spesifik Lesitin multi fonksiyonel olduğu için spesifik
etki göstermek istendiğinde tercih edilmez.etki göstermek istendiğinde tercih edilmez. Lesitinin eklendiği tüm natürel ürünler Lesitinin eklendiği tüm natürel ürünler
mikrobial gelişime yatkındır. mikrobial gelişime yatkındır.
Lesitin çok kuvvetli emülgatör olarak Lesitin çok kuvvetli emülgatör olarak kozmetik ürünlerinde yer almaya doğal kozmetik ürünlerinde yer almaya doğal ürün olarak devam edecektir.ürün olarak devam edecektir.
b) Endüstriyel Kaplamada Lesitin:b) Endüstriyel Kaplamada Lesitin: Karışmayan sıvılar arasında, yüzey gerilimini Karışmayan sıvılar arasında, yüzey gerilimini
düşürürler ve emülsifiyer olarak davranırlar.düşürürler ve emülsifiyer olarak davranırlar.
Katı-sıvı fazlar arasında ise ıslatıcı yada dispers Katı-sıvı fazlar arasında ise ıslatıcı yada dispers edici olarak davranırlar. edici olarak davranırlar.
Dört fonksiyonel özelliğinden dolayı tercih Dört fonksiyonel özelliğinden dolayı tercih edilirler.edilirler.
dispersantdispersant dengeleyicidengeleyici köpük vericiköpük verici flow control agent flow control agent
Tüm boya formülasyonlarında katkı maddesi Tüm boya formülasyonlarında katkı maddesi olarak kullanılırlar. olarak kullanılırlar.
Lesitin ürünlerinin boya, vaks, cila, tahta Lesitin ürünlerinin boya, vaks, cila, tahta kaplama, vernikte ve printer mürekkeplerinde kaplama, vernikte ve printer mürekkeplerinde ara yüzeylerde kullanılır ve ıslatıcı, dispersant, ara yüzeylerde kullanılır ve ıslatıcı, dispersant, dengeleyici olarak hem yağ bazlı ve lateks/ rezin dengeleyici olarak hem yağ bazlı ve lateks/ rezin emülsyionlu boyalarda kullanılır. emülsyionlu boyalarda kullanılır.
c) Gıda Emülsiyonlarında Lesitinc) Gıda Emülsiyonlarında Lesitin Lesitin gibi emülgatörler, yüzey gerilimini azaltan Lesitin gibi emülgatörler, yüzey gerilimini azaltan
ve buna bağlı olarak gıdaların ince dispers ve buna bağlı olarak gıdaların ince dispers yapıya kavuşmalarını sağlayan maddelerdir. yapıya kavuşmalarını sağlayan maddelerdir.
Margarin çikolata ve şekerleme endüstrisinde Margarin çikolata ve şekerleme endüstrisinde kullanılır. Mayonez, ekmek, kek ve unlu kullanılır. Mayonez, ekmek, kek ve unlu mamullerde de kullanılır.mamullerde de kullanılır.
Mayonezin KimyasıMayonezin Kimyası Mayonez yağ, yumurta sarısı, limon suyu yada sirkeden yapılan koyu kıvamlı, kremsi bir sostur. Pek çok yiyecek gibi, mayonezin hazırlanışında da kimya devreye giriyor.
Sıvıları emülsiyonlaştırmak için kuvvetlice çalkalamak yada düzenli karıştırmak gerekir. (yağ ve su) Emülsiyon, karışımı oluşturan maddelerden biri diğerine yavaşça eklenirken, bu sıvıların sürekli ve hızla karıştırılmasıyla oluşur.
Ancak emülsiyonlaştırıcı bir Ancak emülsiyonlaştırıcı bir madde eklenmemişse, bir süre madde eklenmemişse, bir süre sonra iki sıvı birbirinden sonra iki sıvı birbirinden kolayca ayrılabilir.kolayca ayrılabilir.
Emülsiyonlaştırıcılar, iki sıvının Emülsiyonlaştırıcılar, iki sıvının çok küçük olan taneciklerininçok küçük olan taneciklerininbirbirine yapışmasını sağlayan birbirine yapışmasını sağlayan maddelerdir. Çünkü bunların maddelerdir. Çünkü bunların hem yağlarla hem de suyla hem yağlarla hem de suyla bağlanabilen bölgeleri vardır.bağlanabilen bölgeleri vardır.
Bu özellikleri nedeniyle Bu özellikleri nedeniyle emülsiyonlaştırıcı maddeler emülsiyonlaştırıcı maddeler karışımın kararlı olmasını karışımın kararlı olmasını sağlarlar. sağlarlar.
Başka bir deyişle Başka bir deyişle emülsiyonlaştırıcı maddeler emülsiyonlaştırıcı maddeler yağ ve su arasında köprü yağ ve su arasında köprü görevi görürler. görevi görürler.
Mayonez yapılırken yağ ve su tanecikleri mikroskop altında
yukarıdaki gibi görünür.
2 yumurta sarısı 2 çay kaşığı sirke 1/2 çay kaşığı tuz1/4 çay kaşığı hardal,1 su bardağı zeytinyağı,1 su bardağı kaynar su ile mayonez yapılabilir.
KaynaklarKaynaklar• Ifendu A. Nnanna & Jiding Xia, Surfactant science series volume Ifendu A. Nnanna & Jiding Xia, Surfactant science series volume
101; 101; Protein - Based Surfactants synthesis, physicochemical Protein - Based Surfactants synthesis, physicochemical properties and applications; properties and applications; USA 2001USA 2001
• Doç. Dr. Oya Galioğlu Atıcı, Doç. Dr. Oya Galioğlu Atıcı, Yüzey Aktif Maddeler; Yüzey Aktif Maddeler; İstanbul 1991İstanbul 1991
• Ralph J. Fessenden & Joan S. Fessenden, Ralph J. Fessenden & Joan S. Fessenden, Organik KimyaOrganik Kimya; USA ; USA
• Berbard F. Szuhaj, Berbard F. Szuhaj, Lecithins sources, manufacture & usesLecithins sources, manufacture & uses; USA ; USA
• www.bitkiseltedavi.comwww.bitkiseltedavi.com
• www.bilimveteknoloji.com/Bitkisel Altın Soyawww.bilimveteknoloji.com/Bitkisel Altın Soya
• Bilim ve Çocuk DergisiBilim ve Çocuk Dergisi