Οδθγίεσ θλιοπροςταςίασ

Τάλια Τςιβιτανίδου- Κάκουρου

Παιδίατροσ- Παιδοδερματολόγοσ

Σφμβουλοσ παιδοδερματολογίασ Α Παιδ. Κλινικι Παν/μίου Ακθνϊν

Η θλιακι ακτινοβολία περιλαμβάνει τρεισ τφπουσ υπεριϊδουσ ακτινοβολίασ

που ςφμφωνα με το μικοσ κφματοσ διακρίνονται ςε UVA (320–400 nm), UVB (290–

320 nm) και UVC (100–290 nm). Η UVC υπεριϊδθσ ακτινοβολία φιλτράρεται ςτο

άνω τμιμα τθσ ατμόςφαιρασ, ενϊ οι UVA και UVB φτάνουν ςτθ γθ.

Η υπζρμετρθ ζκκεςθ ςτθν θλιακι ακτινοβολία, και επομζνωσ ςτθν UVA και

UVB υπεριϊδθ, προκαλεί παρενζργειεσ όχι μόνο ςτο δζρμα αλλά ακόμθ ςτα μάτια

και τo αμυντικό ςφςτθμα του οργανιςμοφ.

Στο δζρμα οι παρενζργειεσ είναι άμεςεσ όπωσ το ζγκαυμα, και απϊτερεσ

όπωσ θ πρόωρθ γιρανςθ και o καρκίνοσ του δζρματοσ (επικθλιϊματα και

μελάνωμα). Τα επικθλιϊματα αποτελοφν καλοικεισ όγκουσ ενϊ το μελάνωμα είναι

μία από τισ χειρότερεσ μορφζσ καρκίνου ςτον άνκρωπο. Όλεσ οι μελζτεσ

καταλιγουν ςτο ςυμπζραςμα ότι θ εμφάνιςθ επικθλιϊματοσ και πρόωρθσ

γιρανςθσ ςχετίηεται με τθ χρόνια ζκκεςθ ςτον ιλιο, ενϊ θ εμφάνιςθ μελανϊματοσ

ςχετίηεται με τθ διαλείπουςα ζκκεςθ ςτον ιλιο (για παράδειγμα αλόγιςτθ ζκκεςθ

ςτον ιλιο ςτισ 15θμερεσ καλοκαιρινζσ διακοπζσ) και τον αρικμό των θλιακϊν

εγκαυμάτων που ζχει υποςτεί κάποιοσ ςτθν παιδικι του θλικία.

Η δια βίου πικανότθτα ανάπτυξθσ μελανϊματοσ είναι ςιμερα 1:33 ςε

ςφγκριςθ με 1:1500 που ιταν το 1935. Τονίηεται ότι ο κίνδυνοσ ανάπτυξθσ

μελανϊματοσ είναι ιδιαίτερα υψθλόσ ςτισ οικογζνειεσ με ιςτορικό δυςπλαςτικϊν

ςπίλων (άτυπεσ μαφρεσ ελιζσ) και μελανϊματοσ.

Όςον αφορά τα μάτια, θ χρόνια ζκκεςθ ςτθν υπεριϊδθ ακτινοβολία μπορεί

να προκαλζςει όψιμο καταρράκτθ, πτερφγιο, φωτοδερματίτιδα, κερατίτιδα,

επιπεφυκίτιδα, καρκίνο ςτα βλζφαρα και τουσ επιπεφυκότεσ. Βρζφθ και παιδιά

θλικίασ ζωσ 10 ετϊν ζχουν αυξθμζνθ διαπερατότθτα του οφκαλμικοφ φακοφ ςτθν

ορατι και υπεριϊδθ ακτινοβολία ςε ςχζςθ με τθ μετζπειτα ηωι. Επομζνωσ μθ

προςταςία των οφκαλμϊν τθν περίοδο αυτι μπορεί να οδθγιςει ςε βλάβεσ του

αμφιβλθςτροειδοφσ και ςε καταρράκτθ.

Επίςθσ μελζτεσ δείχνουν ότι θ υπζρμετρθ ζκκεςθ ςτον ιλιο φαίνεται ότι

καταςτζλλει και τθν άμυνα του οργανιςμοφ ιδιαίτερα τθν άμυνα του δζρματοσ.

Σθμειϊνεται ότι ο επιδερμιδικόσ φραγμόσ του δζρματοσ παραμζνει

ανϊριμοσ ςτα δφο πρϊτα χρόνια τθσ ηωισ και ότι ακόμθ βλάβεσ ςτο DNA των

κυττάρων μπορεί να επιςυμβοφν από το πρϊτο καλοκαίρι τθσ ηωισ με ολζκριεσ

ςυνζπειεσ αργότερα.

Επομζνωσ θ θλιοπροφφλαξθ πρζπει να αρχίηει από τθ γζννθςθ και να

αποτελεί τρόπο ηωισ για όλθ τθν οικογζνεια. Τονίηεται παράλλθλα ότι θ λογικι

ζκκεςθ ςτον ιλιο, δθλαδι ζκκεςθ για χρονικό διάςτθμα που δεν επιτρζπει ςτο

δζρμα να κοκκινίςει, είναι απαραίτθτθ για τθν παραγωγι από το δζρμα τθσ

βιταμίνθσ D3. Για αποφυγι υποβιταμίνωςθσ θ Αμερικάνικθ Ακαδθμία Παιδιατρικισ

ςυνιςτά χοριγθςθ 400 IU βιταμίνθσ D3 ςτα βρζφθ από τθ γζννθςθ τουσ και τονίηει

τθν αναγκαιότθτα μζτρων θλιοπροφφλαξθσ.

Μελζτεσ ςτον τόπο μασ, ζδειξαν ότι οι μθτζρεσ που είχαν γνϊςθ των

επιπτϊςεων τθσ αυξθμζνθσ θλιακισ ακτινοβολίασ ςτον οργανιςμό, εφάρμοηαν

ςωςτά μζτρα θλιοπροφφλαξθσ τόςο για τον εαυτό τουσ όςο και για τα παιδιά τουσ.

Επομζνωσ απαιτείται ενθμζρωςθ, απόκτθςθ γνϊςθσ και εφαρμογι.

Τι μζτρα όμωσ πρζπει να λαμβάνονται;

1) Να αποφεφγεται θ ζκκεςθ ςτον ιλιο μεταξφ 11πμ – 3μμ επειδι θ υπεριώδθσ

ακτινοβολία που φτάνει ςτθ γθ ςτο χρονικό αυτό διάςτθμα είναι εντονότερθ.

Εάν το παιδί παίηει εκτόσ ςπιτιοφ να εξθγιςουμε ότι όταν θ ςκιά του γίνει

κοντφτερθ από το ανάςτθμα του, αυτό ςθμαίνει ότι οι ακτίνεσ του ιλιου είναι

ζντονεσ και επικίνδυνεσ και πρζπει να ςυνεχίςει το παιγνίδι ςε ςκιερό μζροσ!!

2) Όταν πρόκειται να εκτεκοφμε ςτον ιλιο να χρθςιμοποιείται αντιθλιακό ςε όλα

τα ακάλυπτα μζρθ του ςώματοσ.

Τα αντθλιακά περιζχουν χθμικά φίλτρα που απορροφοφν τθν υπεριϊδθ

ακτινοβολία ι φυςικά φίλτρα που τθν αντανακλοφν ι ςυνδυαςμό και των δφο

(χθμικά και φυςικά φίλτρα). Στα παιδιά ςυνιςτάται αντθλιακό από φυςικά φίλτρα.

Τα φυςικά φίλτρα αφινουν πάντα ςτο δζρμα ζνα άςπρο φιλμ .

Το αντθλιακό να ζχει δείκτθ προςταςίασ τουλάχιςτο 15, θ επάλειψθ να

γίνεται περίπου 20 λεπτά πριν από τθν ζκκεςθ ςτον ιλιο και να επαναλαμβάνεται

κάκε 2 ϊρεσ. Όταν το παιδί μπαινοβγαίνει ςτο νερό ι είναι ιδρωμζνο, θ επάλειψθ

πρζπει να γίνεται ςυχνότερα. Χριςθ αντιθλιακοφ με δείκτθ προςταςίασ 15 ςθμαίνει

ότι μασ επιτρζπει να κακίςουμε ςτον ιλιο 15 φορζσ περιςςότερο μζχρι να

παρουςιάςουμε κοκκινίλα ςτο δζρμα ςε ςχζςθ με το να μθ χρθςιμοποιοφςαμε

αντιθλιακό. Σθμειϊνεται ότι το δζρμα πρζπει να επαλείφεται με ικανι ποςότθτα

αντθλιακοφ. Η ςυνιςτϊμενθ δόςθ είναι 2mg/cm2. Σχετικζσ μελζτεσ δείχνουν ότι

ςυνικωσ χρθςιμοποιείται μικρότερθ δόςθ (0,5-1,5mg/cm2), με αποτζλεςμα να

ελαττϊνεται ο βακμόσ προςταςίασ που παρζχει το αντθλιακό κατά 20-50%. Δθλαδι

μεγαλφτερθ ςθμαςία ζχει θ επάλειψθ με επαρκι ποςότθτα αντθλιακοφ και όχι ο

δείκτθσ προςταςίασ.

Το αντθλιακό δεν πρζπει ποτζ να χρθςιμοποιείται για να παρατείνεται θ

ζκκεςθ ςτθν θλιακι ακτινοβολία.

Τονίηεται ακόμθ ότι:

α) το αντθλιακό ςυνιςτάται μετά τθν θλικία των ζξθ μθνϊν.

β) δεν πρζπει να χρθςιμοποιείται μόνο ςτθν παραλία αλλά οπουδιποτε εκτεκοφμε

ςτον ιλιο (παιδικι χαρά, βόλτα κ.α.). Στα αγόρια να μθν ξεχνοφμε να βάηουμε

αντθλιακό ςτα πτερφγια των αυτιϊν που δεν προςτατεφονται από τα μαλλιά τουσ.

γ) το ακτινοςκιερό μζροσ, μασ καλφπτει μερικϊσ από τον ιλιο, δεδομζνου ότι θ

θλιακι ακτινοβολία αντανακλάται από επιφάνειεσ όπωσ θ άμμοσ, το νερό, το

τςιμζντο.

δ) θ χριςθ αντθλιακοφ ςυνιςτάται απο τζλοσ Απριλίου μζχρι Οκτϊβριο.

3) Εκτόσ από το αντθλιακό ςτα μζτρα θλιοπροφφλαξθσ περιλαμβάνονται

πλατφγυρο καπζλο, ανοιχτόχρωμεσ μπλοφηεσ με μανίκια, γυαλιά θλίου.

Το καπζλο πρζπει να είναι πλατφγυρο ϊςτε να προςτατεφει το πρόςωπο και

ιδιαίτερα τα μάτια, το ςβζρκο και τα αυτιά. Η χριςθ πλατφγυρου καπζλου

ελαττϊνει τθν ζκκεςθ των ματιϊν ςτθν υπεριϊδθ ακτινοβολία κατά 50%.

Οι μπλοφηεσ και τα παντελόνια πρζπει να ζχουν πυκνι φφανςθ για να

προςτατεφουν από τον ιλιο. Τα ροφχα είναι θλιοπροςτατευτικά όταν δεν μπορείσ

να δεισ μζςα από αυτά, όταν τα ςθκϊςεισ ςτο φωσ. Σε αρκετά καλοκαιρινά ροφχα,

ςιμερα, ςθμειϊνεται ςτθν ετικζτα και ο δείκτθσ προςταςίασ από τον ιλιο.

Αναγράφεται ωσ UPF (Ultraviolet Protection Factor) και ςυνιςτάται να είναι UPF

40+ .

Τα γυαλιά θλίου πρζπει επίςθσ να τθροφν κατάλλθλεσ προδιαγραφζσ (να

μπλοκάρουν τθν υπεριϊδθ ακτινοβολία ςε ποςοςτό τουλάχιςτο 99.5%) και αυτό

εξαςφαλίηεται όταν τα αγοράςουμε από κατάςτθμα οπτικϊν. Όςον αφορά ςτο

χρϊμα των φακϊν κεωρείται ότι το καφζ είναι ίςωσ το πιο κατάλλθλο για

κακθμερινι χριςθ. Χριςθ γυαλιϊν θλίου κακισ ποιότθτασ διαςτζλλει τισ κόρεσ των

ματιϊν και επομζνωσ επιτρζπει τθν είςοδο μεγαλφτερθσ ποςότθτασ υπεριϊδουσ

ακτινοβολίασ με επακόλουκο βλάβθ ςτο μάτι.

Τα μζτρα θλιοπροφφλαξθσ είναι απλά και εφκολο να τθρθκοφν. Ασ τα

ενςωματϊςουμε λοιπόν ςτον τρόπο ηωισ μασ.