KarGrup - Opiekun dzieci II

Dodatek szkoleniowy / wiadomości o dzieciach

MODUŁ DODATKOWY

1. Tryb życia dziecka

2. Karmienie dzieci

3. Sen, zabawa, spacer i ruch

4. Pielęgnacja oraz kąpiel dziecka

5. Promocja zdrowia

6. Pierwsza pomoc w nagłych zachorowaniach i wypadkach

7. Choroby wieku dziecięcego

TRYB ŻYCIA DZIECKA

Opiekunka powinna zapewnić

dziecku regularny tryb życia na

każdym etapie jego rozwoju. Jest to niezwykle ważne ze względów zarówno

zdrowotnych, jak i wychowawczych. Rozkład dnia powinien uwzględniać:

godziny posiłków,

godziny snu,

czas zabawy,

pielęgnację,

spacer.

KARMIENIE DZIECI

Karmienie dzieci uzależnione jest od etapu na jakim znajduje się dziecko. Niemowlę

powinno być karmione mlekiem matki bądź modyfikowanym. W tym drugim przypadku

1


karmiąc dziecko trzeba zwrócić uwagę na odpowiednie do niego podejście, które

niejako ma zrekompensować mu brak bliskości mamy. Opiekunka powinna wygodnie

ułożyć sobie niemowlę, zapewnić mu dotyk i bliskość. Jeśli natomiast możliwe jest, by

dziecko było nadal karmione przez mamę piersią warto dostosować tak rytm dnia, by

móc zapewnić odpowiednie do tego warunki.

Odpowiednie żywienie ma ogromny wpływ na prawidłowy rozwój dziecka. Przez

pierwszy okres życia niemowlęcia głównym pokarmem jest mleko, w późniejszym

etapie wprowadza się pojedynczo oraz stopniowo kolejne produkty. Wielkość porcji,

sposób podawania posiłku (w tym stopień rozdrobnienia) dostosowuje się indywidualnie

do potrzeb malucha. Nie solimy ani nie dodajemy cukru do posiłków niemowląt. Jeśli

natomiast dziecko karmione jest za pomocą butelki, warto zwrócić uwagę na wybór

odpowiednie mleka. Sam proces przygotowania nie powinien sprawiać problemów – w

dzisiejszych czasach można kupić gotowe mieszanki, które rozprowadza się w

odpowiednich proporcjach z ciepłą wodą.

Nie wolno zapomnieć o odpowiedniej higienie, tj. podawaniu mieszanek w czystych

butelkach.

Jeśli dziecko będzie karmione butelką powinniśmy:

zanim podamy mleko/kaszkę, sprawdzić termin przydatności,

myć dokładnie ręce, zanim przygotujemy posiłek,

zachować odpowiednią higienę, to jest myć dokładnie butelki,

otwarte puszki przechowywać zgodnie z opisem na pojemniku,

nie używać resztek, które pozostały po poprzednim jedzeniu.

Racjonalne odżywianie ma niezwykle ważny wpływ na rozwój dziecka, ponieważ jeśli

dostarczone zostaną niezbędne składniki odżywcze, organizm dziecka będzie się zdrowo

rozwijał. Analogicznie nieprawidłowe żywienie może nawet zahamować rozwój oraz

wzrost, a także wpłynąć na zmniejszenie sprawności fizycznej u dziecka, czy

2


powstawanie chorób. Rozwój i wzrost organizmu zawsze odbywa się dzięki

odżywianiu, dlatego tak istotne jest, by zapewnić dziecku nie tylko odpowiednią ilość

pożywienia, ale także niezbędne składniki energetyczne i budulcowe, do których należą

białka, witaminy, tłuszcze, sole mineralne i węglowodany. Wszystkie te mikro i

makroelementy są wykorzystywane do budowy i regeneracji komórek czy tkanek.

Schemat karmienia dziecka – przykładowe propozycje

7 miesiąc Dziecko powinno być karmione jeszcze mlekiem matki lubsztucznym (na żądanie). Można wprowadzić zupęjarzynową: na początku podajemy ją z ziemniaka imarchewki, po tygodniu do zupy można dodać mięsogotowane. Co drugi dzień można dodać do zupy półgotowanego żółtka.Do picia podawać można wodę, sok z marchwi, jabłka, dyni.

8 miesiąc Dziecko powinno być karmione jeszcze mlekiem matki lubsztucznym (na żądanie). Na obiad zupa gotowana z jarzyn zmięsem. Co drugi dzień można dodać do zupy półgotowanego żółtka.Możemy wprowadzić owoce – jabłko, maliny, jagody;przeciery owocowe, chrupki kukurydziane, kisiel owocowy,kaszkę kukurydzianą/ryżową.

9 miesiąc Dziecko powinno być karmione jeszcze mlekiem matki lubsztucznym (na żądanie). W ciągu dnia podajemy 1 dużyposiłek: zupę jarzynową z żółtkiem, mięsem gotowanym (zkrólika, kurczaka, indyka). Na 2 śniadanie/podwieczorekmożemy podać biszkopty, tarte owoce.

10 miesiąc Dziecko powinno być karmione jeszcze mlekiem matki lubsztucznym (na żądanie). Dieta zostaje rozszerzona o stałeposiłki, jak np. jarzynka z marchwi, ziemniaki, pulpeciki.Jeśli dziecko nie jest uczulone możemy zacząć podawaćgotowane ryby (morskie).

11 miesiąc Nadal można karmić dziecko mlekiem matki lub sztucznym.Jeśli nie jest alergikiem wprowadzamy przetwory z mlekakrowiego – jogurt, kefir oraz całe jajka.

12 miesiąc Możemy podawać nadal mleko matki lub sztuczne. Dietapowinna być zbliżona do lekkostrawnej diety dorosłejosoby. Możemy zacząć wprowadzać pieczywo i kaszkizawierające gluten (ostrożnie, by móc sprawdzić reakcję

3


alergiczną). Zachęcamy dziecko do samodzielnego jedzenia.Jeśli dziecko i matka czują się gotowi można powolirezygnować z odstawienia dziecka od piersi.

Źródło: T. Walaszek, Organizowanie opieki nad dzieckiem w placówkach opiekuńczo – wychowawczych, 2006

Ilość pokarmu i wielkość porcji dla dzieci do 1 roku życia

Zostało już wcześniej zaznaczone, że niemowlęta powinny być karmione

mlekiem „na żądanie”. Mleko modyfikowane jest dłużej trawione, więc dziecko będzie

się rzadziej o nie upominało. W celu obliczenia porcji jednorazowej pokarmy dla

dziecka w jego 1 tygodniu życia, można zastosować wzór (dzień życia minus 1) razy 10,

tzn. dziecko w 5 dobie życia powinno otrzymać w trakcie jednego karmienia (5-1)x10=

40g/ml, czyli karmiąc dziecko 7 razy na dobę dostarczamy mu 280g mleka. Możemy

zastosować również przelicznik 100kcal na każdy kg ciała, tj. dziecko ważące 6kg

powinno w ciągu doby otrzymać 600kcal. Biorąc pod uwagę wartość energetyczną

mleka w proszku, czyli około 70kcal na 100ml otrzymujemy wynik, że nasze dziecko na

dobę będzie potrzebowało 860ml mleka. Wyliczoną ilość mleka dzielimy przez liczbę

karmień i otrzymujemy wynik 1 karmienia, np. 860ml/7=120 ml mleka. W miesiącach

od 6 do 12 zapotrzebowanie kaloryczne zmniejsza się i wynosi 96kcal/kg. W celu

obliczenia prawidłowej ilości dobowej mleka należy wziąć zawsze pod uwagę wiek

malucha oraz to, czy otrzymuje jeszcze jakieś inne pokarmy. Mleko kobiece ma też

troszkę większą kaloryczność od sztucznego – ok. 74kcal/100ml.

Źródło: Agnieszka Szyszko – Perłowska, Anna Baranowska, Pielęgnowanie dziecka

4


zdrowego

Żywienie dzieci od 1 do 3 roku życia

Okres po ukończeniu 1 roku życia, aż do 3 lat jest najbardziej intensywnym, pod

względem zmian jakie zachodzą w metabolizmie dziecka, w rozwoju umysłowym,

motorycznym oraz emocjonalnym. Brak odpowiednio dostosowanej diety do potrzeb

malucha może wpłynąć negatywnie na tempro rozwoju zarówno fizycznego jak i

psychicznego dziecka, jego układ nerwowy oraz odpornościowy. Nieprawidłowe

odżywianie w tym okresie życia może mieć negatywne skutki w przyszłości w postaci

wystąpienia chorób cywilizacyjnych, jakimi są otyłość, cukrzyca, nadciśnienie czy

miażdżyca.

Podstawowe zasady w żywieniu:

Urozmaicaj jadłospis dziecka, wprowadzaj i ucz dziecka nowych

produktów, by miało zapewnione pokrycie wszystkich niezbędnych

składników odżywczych.

Dzieciom do 2 roku życia nie ograniczaj tłuszczów, cholesterolu,

ponieważ jest on niezbędny do rozwoju układu nerwowego. Po 2

roku życia stopniowo powinno się go ograniczyć.

Rozwój fizyczny malucha oceniany jest wg. siatek centylowych,

dlatego dziecko powinno mieć zapewnione składniki odżywcze i

energetyczne, zgodne z zaleceniami lekarza. Warto kierować się

także apetytem dziecka i jego aktywnością fizyczną, dzięki temu

uniknie się niedożywienia bądź przekarmienia.

Dziecko w ciągu dnia powinno spożyć 3 – 5 posiłków, należy

ograniczać wszelkiego rodzaju przekąski oraz żywność wysoko

przetworzoną.

Nie rozdrabniamy zbyt mocno produktów, ponieważ sam proces

gryzienia wpływa na rozwój psychomotoryczny.

5


Wprowadzanie różnego rodzaju diet, jak np. wegetariańskiej są

niewskazane, ponieważ mogą nie zapewnić zapotrzebowania na

składniki odżywcze.

Dobrze jest uwzględniać różne produkty z każdej grupy, które

zawierają węglowodany złożone (kasze, makarony, pieczywo),

unikać tych prostych, w postaci słodyczy czy cukru, można zastąpić

je owocami, w ograniczonych ilościach.

Zawartość energetyczną posiłku/produktu, można w prosty sposób

wyliczyć, pamiętając o tym, że 1g białka to 4kcal, 1g

węglowodanów to 4kcal, a 1g tłuszczów to 9kcal.

Propozycje posiłków dla dzieci w wieku od 1 do 3 lat:

– 1 śniadanie – zupa mleczna, pieczywo z masłem, wędliną lub serem, jajka,

warzywa, owoce

– 2 śniadanie – sok do picia lub koktajl owocowo-mleczny, kanapka z wędliną lub

serem, jakiś owoc lub warzywo

– Obiad – zupa na wywarze jarzynowym z masłem lub mlekiem, mięsa chude,

ryby, sery, jaja, drób, kasza, ziemniaki, warzywa, kompot

– Podwieczorek – owoc, kisiel, galaretka, mus, ciasto, koktajl

– Kolacja – zupa, warzywa gotowane, pieczywo, masło.

Dzienne racje pokarmowe w zależności od liczby posiłków i odsetka dziennego

pokrycia energii

4 posiłki 5 posiłkówI śniadanie - 25%Obiad -35%Podwieczorek- 15%Kolacja - 25%

I śniadanie - 25%Śniadanie- 10%Obiad - 30%Podwieczorek- 10%Kolacja - 25%

Razem -100% Razem -100%

6


Żywienie dzieci w wieku 4 – 6 lat

Okres od 4 do 6 roku życia charakteryzuje się u dziecka dalszym rozwojem,

zwiększeniem się aktywności w życiu rodziny oraz doskonaleniem umiejętności

mówienia, samodzielnego jedzenia, itp. Nie obserwuje się już tak intensywnego wzrostu

ciała, czy gwałtownych zmian masy ciała. Zapotrzebowanie energetyczne na ten czas

waha się od 1400kcal do 1700kcal na dzień:

– Białko 12%,

– Tłuszcz 30%

– Węglowodany 58%.

Dzieciom w tym wieku nie wolno podawać tłuszczów utwardzanych, dozwolone są

niewielkie ilości masła czy olejów roślinnych. Dziecko powinno otrzymywać 3 główne

posiłki, które będą dostarczać my około 25% - 30% wartości odżywczych oraz 2

uzupełniające posiłki (w postaci 2 śniadania i podwieczorku), które powinny być mniej

obfite, pokrywające do 15%.

Codzienna dieta powinna uwzględniać wszelkie produkty podstawowe oraz być bogata

w mleko oraz jego przetwory. Mięso oraz ryby, jaja, drób powinny być źródłem żelaza

oraz białka, węglowodany natomiast powinny być dostarczane w postaci produktów

zbożowych czy jako owoce i warzywa. Warto zrezygnować z gazowanych napojów,

picia między posiłkami oraz spożywania słodyczy.

Źródło: Agnieszka Szyszko – Perłowska, Anna Baranowska, Pielęgnowanie dziecka

zdrowego

7


Propozycje posiłków dla dzieci w wieku 4 – 6 lat:

1 śniadanie - zupa mleczna, pieczywo z masłem, wędliną lub serem, jajka,

warzywa, owoce

2 śniadanie – kanapka z wędliną lub serem, jakieś warzywo lub owoc, jogurt,

serek, sok do picia

Obiad – zupa na wywarze jarzynowym z masłem lub mlekiem, mięsa chude,

ryby, sery, jaja, drób, kasza, ziemniaki, warzywa, kompot

Podwieczorek - owoc, kisiel, galaretka, mus, ciasto, koktajl

Kolacja – najlepiej ciepła i gotowana: zupa, naleśnik, pierogi, warzywa, wędlina,

ser, mleko.

Wpływ na dietę dziecka oraz na posiłki, jakie mają być spożywane przez dziecko

pod naszą opieką, mają rodzice. Powinniśmy stosować się do ich zaleceń, jednak w

przypadku, gdy zauważymy, że ustalona dieta szkodzi dziecku, dobrze jest to zgłosić

rodzicom. Posiłek dla dziecka powinien kojarzyć się z czymś przyjemnym, ale przede

wszystkim z zaspokajaniem głodu. Stąd tak istotną kwestią są określony pory karmienia,

a nie podawanie między posiłkami stale przekąsek. Trzeba pomóc dziecku nauczyć się

odczuwać głód, jeśli nie damy mu takiej szansy, będzie się stale denerwowało podczas

głównych posiłków, jeśli będzie do nich zmuszane. Stres i zdenerwowanie związane z

jedzeniem ma ogromny wpływ na komfort psychiczny dziecka. Dziecko karmimy, ale

nie zmuszajmy do jedzenia, jeśli zaczyna wypluwać pokarm, oznacza to, że nie jest już

głodne.

Podczas podawania posiłków warto rozmawiać z dzieckiem na temat

podawanych potraw. W przypadku młodszych dzieci jedzenie powinno być dostosowane

pod względem temperatury, miękkości oraz wielkości porcji. Warto zadbać o estetykę

podania. Kolor podawanych dań (pomimo występującego u małych dzieci synkretyzmu)

jest również istotny ze względu na możliwość zapoznania dziecka z nowym smakiem.

Konsystencja jedzenia również odgrywa ważną rolę – już od 6 miesiąca dziecko

powinno otrzymywać pokarmy do gryzienia czy żucia. Rolą opiekuna jest obserwacja

dziecka, czy się nie dławi, pomoc w poznawaniu nowych smaków i potraw. Podawanie

8


dziecku posiłków w formie „papek” przez zbyt długi okres może się wiązać z

nieprawidłowym rozwojem narządów mowy.

We współczesnym świecie, wraz z rozwojem cywilizacyjnym pojawiły się

również alergie pokarmowe. We wczesnym okresie dzieciństwa ważne jest podawanie

pojedynczo nowych produktów, tak by móc zaobserwować wystąpienie ewentualnych

alergii. Wykluczając z diety dziecka produkty silnie alergizujące zmniejszamy ryzyko

wystąpienia reakcji uczuleniowych.

Sposoby radzenia sobie z niejadkiem:

Zaufaj dziecku – jeśli maluch rozwija się prawidłowo, to będzie odczuwało także

głód. Wraz z intensywnym rozwojem pojawia się u dziecka chęć

usamodzielnienia się, decydowania o sobie, często w kwestiach żywieniowych.

Zadaniem opiekuna zapewnić dziecku dostęp do głównych posiłków, pozwolić

(oczywiście po wcześniejszym ustaleniu z rodzicami) wybierać dziecku dania,

potrawy, na które ma ochotę – w granicach zdrowego rozsądku. Można

ograniczyć wybór do dwóch dań, z których dziecko wybiera jedno.

Ograniczamy słodkie napoje, słodycze, czy słone przekąski – jeśli pozwoli się

dziecku pomiędzy głównymi posiłkami podjadać, możemy być pewni, że nie

będzie chciało zjadać np. obiadu. Napoje, słodycze stanowią jedynie zastrzyk

natychmiastowej energii, ale nie dostarczają pełnowartościowych kalorii.

Podawaj dziecku małe porcje – nie warto przygotowywać dużych porcji na jeden

posiłek, szczególnie jeśli uczymy dziecko nowych smaków. Przyjęto zasadę, że

na każdy rok życia dziecka podajemy mu 1 łyżkę pokarmu, następnie

zwiększamy ją analogicznie.

Zachęcaj do poznawania nowych smaków – nie zmuszaj, ale nie poddawaj się

także po pierwszej odmowie dziecka.

Dawaj dobry przykład – ogromną rolę odgrywają wspólne posiłki, warto tę

kwestię ustalić z rodzicami i zaproponować spożywanie posiłków razem z

9


maluchem. Dziecko obserwując dorosłą osobą, podczas jedzenia, uczy się

dobrych nawyków.

Wyznaczaj czas na posiłki – posiłek powinien trwać do 20 minut, po tym czasie

powinno się sprzątnąć, w porze kolejnego możemy być pewni, że dziecko zje

wszystko. W trakcie jedzenia nie powinniśmy dodatkowo dziecka zajmować

zabawkami, telewizją czy książkami.

Przed posiłkiem zadbaj o wyciszenie – wysiłek fizyczny pobudza, co prawda

apetyt, ale zmęczone zabawą dziecko, nie będzie w stanie skupić się na jedzeniu.

Zanim podasz posiłek po zabawie, odczekaj 10 – 15 minut.

Pokaż dziecku, że jedzenie może być przyjemnością – niepokój opiekuna

związany z jedzeniem prowadzi często do napiętej atmosfery w trakcie posiłku.

Niejednokrotne stosowanie gróźb, czy kar, próby przekupstwa nie rozwiążą

problemu niejadka, a jedynie go dodatkowo zestresują. Nie warto też przesadnie

chwalić dziecka, ponieważ jedzenie nie powinno być odbierane przez dziecko

jako nagroda czy kara.

SEN

Należy do jednych z najważniejszych elementów życia człowieka/dziecka. Już w

łonie matki dziecko spokojnie śpi, by następnie przejść do „nowego” środowiska. Sam

poród dla dziecka jest bardzo stresującym przeżyciem i wysiłkiem, dlatego noworodek

musi go sobie zrekompensować snem. Wraz z wiekiem potrzeba snu się zmniejsza,

pojawiają się nowe elementy poznawania świata. Nie zawsze jednak, jak się okazuje noc

oznacza dla dziecka porę snu. Ze względu na dyskomfort, jaką jest ciemność czy brak

bliskości rodziców mogą pojawiać się zaburzenia snu. Także drzemka w ciągu dnia

może być zaburzona. Z pomocą pomogą przyjść wtedy smoczek, pluszak lub pieluszka,

by zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa.

Zarówno niemowlęta, jak i małe dzieci mają silną potrzebę kontaktu z rodzicem

10


lub opiekunką, dlatego należy skupić się na tym, by zadbać o prawidłowy emocjonalny

rozwój pociechy. W trakcie snu dochodzi do rozwoju mózgu i jego dojrzewania (faza

REM – marzenia senne, aktywny sen), dlatego nie powinno się rezygnować z

dziennych/popołudniowych drzemek dziecka. Zadaniem opiekunki jest stworzenie

odpowiednich warunków do snu i wypoczynku.

3 miesięczne niemowlę faza REM stanowi aż 40% snu, dla porównania u dwulatka trwa

już tylko 25% (prawie jak u osób dorosłych). Pomiędzy snem aktywnym, a głębokim

trwa tzw. faza przejściowa – w niej właśnie dziecko może budzić się bardzo łatwo. U

niemowląt faza przejściowa trwa aż 50%. Wszystkie fazy snu natomiast trwają u niego

do 1h (dla porównania u człowieka dorosłego – 1,5h). Sen rozpoczyna faza REM, która

trwa 20 minut, następnie jest faza przejściowa przechodząca w fazę NON-REM, czyli

snu głębokiego. Bardzo często dziecko po przebudzeniu się z fazy przejściowej może

wyglądać na wypoczęte. Zmiany w śnie pojawiają się w okolicach 3 miesiąca, kiedy to

niemowlę rozpoczyna fazę snu od NON-REM – dlatego nie jest już je tak łatwo

obudzić. Dzięki znajomości faz sennych możemy określić dobowy rytm dziecka.

Po unormowaniu się rytmu dobowego dziecka w trakcie dnia dziecko ma

zazwyczaj 1 – 2 drzemki. W wieku niemowlęcym drzemki trwają łącznie około 6h,

w okolicach 1 urodzin – 3h.

Zasady dla opiekunek dotyczące usypiania dzieci w ciągu dnia:

Nie zmuszaj dziecka do spania – do każdej potrzeby należy podchodzić

indywidualnie, jeśli dziecko budzi się po godzinie lub 15 minutach, może to

oznaczać, że taka ilość snu jest dla niego wystarczająca. Nie wchodzimy do

pokoju od razu, jak tylko usłyszymy, że dziecko się przebudziło, być może za

chwilę zaśnie raz jeszcze.

Staraj się przestrzegać pory drzemek – nie należy w tym czasie planować

intensywnych zabaw czy zakupów. Nie zawsze też dziecko będzie chciało

usnąć w wózku na spacerze, dlatego w porze drzemki najlepiej być z

11


maluchem w domu. Ustalony rytm dnia i pory drzemek ułatwiają opiekę nad

dzieckiem.

Zwracaj uwagę na moment, w którym dziecko robi się senne – objawem

może być ziewanie, tarcie oczu. Nie warto czekać z położeniem do łóżeczka

do momentu aż dziecko zacznie marudzić. Wszelkie zmęczenie, zarówno

fizyczne, jak i psychiczne, mogą utrudnić dziecku zasypianie. Drzemka

natomiast powinna kojarzyć się raczej z przyjemnym odpoczynkiem.

Zadbaj o ruch na świeżym powietrzu lub spacery – dzieci, które mają

zapewnioną odpowiednią ilość świeżego powietrza lepiej zasypiają. Warto

tak zaplanować dzień, by drzemka była poprzedzona spacerem. Przed

drzemką warto zrezygnować z intensywnych zabaw czy wizyt gości,

ponieważ mogą one utrudnić zaśnięcie.

Stosuj się do ustalonych rytuałów – małe dzieci potrzebują ich bardzo,

ponieważ wiedzą, czego się mogą spodziewać, a dzięki temu łatwiej jest się

im dostosować do zdarzeń w ciągu dnia. Drugie śniadanie, spacer, książka, a

potem sen.

Zadbaj o komfort dziecka – w ciągu dnia bywa bardzo głośno, warto by

dziecku nie przeszkadzał np. dźwięk telewizora. Zanim położysz dziecko do

łóżeczka zdejmij mu ubranie lub je rozepnij. Zadbaj o komfort termiczny –

kocyk lub kołdrę, podczas snu dziecku może zrobić się chłodno.

Nie pozwól, by drzemka trwała zbyt długo – czas drzemki ma ogromny

wpływ na to, jak dziecko będzie spało w nocy. Warto tę kwestię omówić z

rodzicami.

Korzyści z drzemki w ciągu dnia:

– unormowane drzemki wpływają korzystnie na rozwój dziecka, ponieważ

odpowiednia dawka snu ułatwia naukę i zapamiętywanie,

– wyspane dziecko jest spokojniejsze i ma więcej chęci do zabawy,

– opiekunka ma czas na przygotowanie posiłku dla malucha w tym czasie.

12


ZABAWA

Wszystkie małe, zdrowe dzieci poprzez zabawę uczą się nowych rzeczy, jest więc

ona niezwykle ważnym elementem dla ich rozwoju psychicznego. Jest formą

aktywności, która dla dziecka jest przedsmakiem systematycznej nauki. Poprzez zabawę

zaspokajana jest potrzeba aktywności, która daje dziecku poczucie satysfakcji i

przyjemności. R. Trześniowski twierdzi, że zabawa, pod różną postacią, jest główną

formą działalności dzieci, a także przejawem ich pasji i aktywności. Obok nauki, jest

częścią składową rozwoju dziecka.

Bawiąc się dziecko ma możliwość:

nauczenia się, w jaki sposób ma panować nad swoim ciałem,

rozwijania równowagi,

ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej,

poznawania świata, który je otacza,

uczenia się myślenia,

gromadzenia informacje,

rozwiązywania swoich problemów emocjonalnych,

panowania nad swoimi emocjami, uczuciami,

odnalezienia własnego miejsca w społeczeństwie.

W fachowej literaturze możemy spotkać się z różnymi teoriami na temat zabawy.

Wszystkie mają jednak wspólny odnośnik, że zabawa jest formą zaspokojenia pragnień.

Dzieci bawią się, by móc wyrażać samych siebie – niezależnie czy w świecie realnym,

czy tym udawanym. Taki pogląd na temat zabawy podzielają także Z. Freud, L.S.

Wygotski czy E. Erikson. Dzieci mogą bawić się spontanicznie, bądź zabawa może być

kierowana przez opiekuna, niemniej zawsze ma za zadanie zaspokoić jakiś cel, bądź

uaktywnić malucha.

13


Do typów zabaw zaliczamy:

– manipulacyjne – taka forma pojawia się najwcześniej, zabawy są pozbawione

jakichkolwiek treści, służą natomiast temu, by dziecko mogło poznać różne

kształty, konsystencję czy właściwości przedmiotów. Dziecko ma szansę poznać

różne cechy, przydatność danej rzeczy, a przy tym ćwiczyć koordynację ruchowo

– wzrokową, czy też sprawność manualną rąk. Podczas tej formy zabawy dziecko

ma szansę poznawać dźwięki, angażując przy tym słuch, dotykać przedmiotów,

ćwiczyć wzrok. Ten etap zabaw jest niezwykle ważny, ponieważ stanowi bazę do

tego, by dziecko w przyszłości mogło bawić się w bardziej skomplikowany

sposób. Przykłady:

Różne faktury – zabawa dla maluszków; przygotowujemy kawałki materiałów o

różnej strukturze (mogą to być folia bąbelkowa, sztuczne futerko, rzep, karton).

Pozwalamy dziecku by każdego materiału dotknęło, a my w tym czasie

opisujemy jego fakturę, mówiąc, że coś jest miękkie, śliskie, itp.

Wyładuj i załaduj – doskonała zabawa dla dzieci od 1 roku życia, ponieważ

uwielbiają one wkładać i wyciągać przedmioty, są ciekawe i zauważają, gdy coś

jest pełne lub puste. Wysypujemy klocki z kartonu, a następnie pokazujemy

maluchowi, jak włożyć je z powrotem, następnie pozwalamy dziecku, by samo je

znów wyrzuciło.

Podrzyj to! – zabawa jest przeznaczona dla maluchów powyżej 1 roku życia –

warto zadbać o różne materiały, jakie maluch będzie mógł podrzeć – możemy dać

folię, chusteczki, papier śniadaniowy, itp. Ważne, by podczas zabawy pilnować

dziecko, by nie zjadło papieru lub się zadławiło.

Co to jest? – Jest zabawą przeznaczoną dla dwulatków, zachęcamy dziecko by

zgadywało, co mamy schowane w kartonie. Robimy dziurę w kartonie i

wkładamy tam przedmiot (takie jak dziecko już zna), dziecko próbuje odgadnąć

po dotyku, do czego służy przedmiot i czym jest.

14


– konstrukcyjne – są wynikiem manipulacyjnych zabawa, z tymże ich wynik jest

rezultatem dziecka i jego działań. Dziecko ćwiczy w ten sposób

spostrzegawczość, swoją motorykę, pomysłowość oraz wyobraźnię oraz uczy się

skupiania uwagi. Przykłady:

Łączenie elementów – zabawa dla dzieci powyżej 2 roku życia, z kartonu

wycinamy różne kształty i zrób w nich otworki. Przez jeden z elementów

przewlecz sznurek i pokaż dziecku, jak może samodzielnie przewlec przez

kolejną dziurkę. Tę zabawę możemy w późniejszym okresie wykorzystać do

nauki wiązania sznurowadeł, wystarczy przygotować kształt buta.

Robimy ciasto – dzieci lubią zabawy kulinarne, warto pozwolić im od czasu do

czasu przejąć stanowisko „pomocnika”. Można przygotować proste ciasto na

masę solą. Przepis: 1 szklanka soli, 4 szklanki mąki, 1 szklanka ciepłej wody. W

misce mieszamy wszystkie składniki i zaczynamy ugniatać ciasto, aż będzie

miękkie. Pozwólmy dziecku również ugniatać małą porcję, a następnie zachęcić

je do tworzenia różnych kształtów, wycinania foremkami. Taka forma zabawy

doskonale wpływa na motorykę.

Wazonik – zabawa jest przeznaczona dla starszych dzieci, potrzebujemy

plasteliny, którą ugniatamy razem z dzieckiem, słoiczka, którym należy okleić

naczynie – pokazujemy dziecku, w jaki sposób można to zrobić. Na koniec

dziecko dekoruje słoiczek różnymi ozdóbkami, tak, jak mu się podoba.

Korale – są odpowiednią zabawą nie tylko dla dziewczynek. W dzieciństwie na

pewno robiliśmy korale z jarzębiny czy makaronu. W celu ćwiczenia motoryki

pozwólmy dziecku na zrobienie samodzielnie takiego naszyjnika – potrzebny

będzie sznurek, makaron typu rurki. Pokazujemy dziecku, jak ma nawlekać

makaron, a na koniec wiążemy supełek. Możemy także pomalować makaron

farbkami i po wyschnięciu zacząć nawlekać go na nitkę.

– ruchowe – pojawiają się w momencie, gdy dziecko opanuje technikę swobodnego

poruszania się. Dziecko zaczyna wykonywać proste ćwiczenie, jak np.

15


wchodzenie na schodek, przeskakiwanie, pokonywanie przeszkód, bieganie,

rzucanie piłki. Na tym etapie dziecko uczy się przestrzegania zasad, jakie panują

w grupie podczas zabawy. Dzięki ruchowym ćwiczeniom możliwe jest

opanowanie własnego ciała, utrzymywanie równowagi, czy też doskonalenie

zręczności. Przykład:

Podskakująca piłka – doskonała forma zabawy dla niemowląt, wystarczy mieć

dużą piłkę do ćwiczeń, na którą siadamy razem z maluszkiem, delikatnie

podskakujemy w górę i w dół. Możemy również położyć dziecko na brzuszku i

turlać je delikatnie.

Taniec z upadaniem – „Kółko graniaste” bądź inna forma włączamy muzykę i

tańczymy z dzieckiem, kiedy muzyka ucichnie rzucamy się na ziemię

(oczywiście zwracając uwagę na bezpieczeństwo). Zabawę możemy urozmaicać,

zamiast upadania wprowadzić element skakania czy klaskania.

– tematyczne – mają charakter odtwórczy lub twórczy, wykorzystują posługiwanie

się symbolami. Dużą uwagę kładzie się na to, co dziecko mówi, zabawy te

pomagają dziecku dostrzec różne sytuacje społeczne oraz uczą życia

codziennego. Przykład:

Zabawa w gotowanie – wykorzystując prawdziwe naczynia i garnki dziecko

może bawić się przy pomocy zabawek w gotowanie obiadu. Dla maluszków

wystarczającą zabawką będzie drewnienia łyżka i kubeczek.

Zabawa w lekarza – można zachęcić dziecko do bandażowania łapki misia,

robienia mu chłodnych okładów na czoło, itp.

Zabawa w sklep

– dydaktyczne – dzięki takim zabawom dziecko rozwija swoją spostrzegawczość,

ćwiczy myślenie, uczy się nowych słów i pojęć, może zdobyć nową wiedzę oraz

doświadczenie. Przykłady:

16


Tropiciel kształtów – obrysuj na kartce kształty różnych przedmiotów, połóż

przed dzieckiem te przedmioty i zachęć by dopasowało do nich odpowiedni

kształt.

Nakrywanie do śniadania – zabawę można stosować do różnych posiłków, na

początku rozmawiamy z dzieckiem co jemy na dany posiłek i jakie do tego

używane są naczynia. Wykorzystujemy komplet naczyń do zabawy, prosimy

dziecko, by posadziło misie i przy każdym ustawiło odpowiedni zestaw. Jeśli

czegoś brakuje, prosimy lalkę, by powiedziała nam o czym dziecko zapomniało.

Następnie możemy nakarmić misie/lalki i sprzątamy po zabawie.

Co się zmieniło? – układamy przed dzieckiem zabawki (kilka sztuk), prosimy, że

by się uważniej przyjrzało, a następnie zamknęło oczy. Chowamy jedną zabawkę,

zadaniem dziecka jest odgadnięcie, co zniknęło. Możemy również zmienić

kolejność zabawek, w celu utrudnienia.

– badawcze – mają na celu zaspakajanie naturalnej ciekawości, wynikają z chęci

poznawania otoczenia przez dziecko; dzieci wykonują różne doświadczenia na

przedmiotach, które znają, by móc w ten sposób odkryć jego nowe właściwości.

Przykłady:

Włączone – wyłączone – do tej zabawy potrzebna będzie np. latarka. Zachęcaj

dziecko by samo spróbowało znaleźć odpowiedni przycisk, a także go włączyło

czy wyłączyło.

Pingpongowy komin – przytwierdź do czegoś tubkę po ręczniku papierowym,

zachęć dziecko, by np. wrzuciło do niego piłeczkę i sprawdziło, co się stanie.

Zabawa – szczególnie ta twórcza – daje dziecku różne możliwości:

A. pozwala na wyrażanie emocji,

B. radzenia sobie z różnymi odczuciami, zarówno negatywnymi, jakimi są żal,

smutek, poczucie winy, jak i tymi pozytywnymi – radość, duma, zadowolenie,

17


C. uczy przenoszenia uczuć na wymyślone postaci.

Tworząc dziecku miejsce do zabawy należy pamiętać o tym, by było ono bezpieczne

oraz ergonomiczne. Opiekując się małym dzieckiem trzeba dostosować środowisko tak,

by dziecko swobodnie mogło się poruszać. Pokój zabaw powinien być odpowiednio

oświetlony, z bezpiecznymi zabawkami pozbawionymi ostrych krawędzi, czy też

elementów, które mogą być, np. połknięte przez dziecko.

Przykładowe zabawy dla dzieci w różnym wieku

Rymowanki z pokazywaniem

18


19


20


21


Przykładowe zabawy dydaktyczne z przedszkolakiem

„Części ciała”

Celem gry jest: utrwalenie nazw części ciała oraz ich miejsc położenia. Wymieniamy

poszczególne części ciała pokazując przy tym (można śpiewać):

„Głowa, ramiona, kolana, pięty, kolana, pięty, kolana, pięty.

Głowa ramiona, kolana, brzuch.

Oczy uszy, usta, nos”.

Dziecko wypowiadając określoną część ciała pokazuje na nią. Tempo piosenki

przyspiesza w miarę wykonanych powtórzeń.

„Powiedz co schowaliśmy”

Celem zabawy jest ćwiczenie spostrzegawczości oraz prawidłowego wymawiania

22


głosek.

Grę prowadzimy w grupie dzieci. Opiekunka pokazuje dzieciom określone przedmioty,

maluchy nazywają je. 1 z dzieci opuszcza pomieszczenie, pozostałe chowają jedną

rzecz. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie, co zostało schowane – odpowiedzenie na

pytanie zadane przez grupę „Powiedz, co schowaliśmy?” oraz odnalezienie przedmiotu.

„Czarodziejski worek”

Celem gry jest odgadnięcie za pomocą dotyku, jaka zabawka została ukryta w worku,

ćwiczenie umiejętności doboru w pary.

Dziecko wkłada rączkę do worka, żeby wybrać 1 zabawkę, nie wyciągając ręki musi

odgadnąć po dotyku, jaką ma zabawkę, następnie kładzie ją przed sobą. I ponownie

wkłada rączkę do worka, jeśli trafi na tego samego rodzaju zabawkę, po zgadnięciu

układa ją do pary, obok tej już wyciągniętej.

„Dmuchamy listki”

Celem zabawy jest nauczenie się poprawnego oddychania.

Dziecko otrzymuje listek, podrzuca go do góry i zaczyna dmuchać, tak by listek

utrzymał się, jak najdłużej w powietrzu. Zamiast lista możemy wykorzystać piórko.

Zwracajmy uwagę na to, by dziecko nabierało powietrze nosem, a wypuszczało ustami.

„Znaki”

Celem zabawy jest reagowanie przez dziecko na określony dźwięk, prawidłowe

nazywanie oraz odróżnianie figur geometrycznych.

Zabawę przeprowadzamy w grupie dzieci, które otrzymują po 1 znaku (można

przygotować je w formie zawieszek) różnego kształtu – koło, prostokąt, kwadrat,

trójkąt. Puszczamy muzykę, dzieci biegają, gdy muzyka ucicha dzieci mają za zadanie

połączyć się w koło z innymi dziećmi mającymi tę samą figurę geometryczną.

„Zgaduj zgadula”

Celem gry jest utrwalanie poznanych wiadomości o otoczeniu, przypomnienie zasad

23


dobrego zachowania. Dziecko odpowiada na pytanie zadane przez opiekunkę – za dobrą

odpowiedź zdobywa punkt.

Przykładowe zabawy grupowe z przedszkolakiem

„Ludzie do ludzi”

Gra ma na celu integrację dzieci oraz utrwalenie części ciała.

Dzieci łączą się w pary. Opiekunka mówi: witają się nasze dłonie, witają się nasze stopy,

witają się nasze czoła, itd. Dzieci dotykają siebie wymienioną częścią ciała. Na hasło:

ludzie do ludzi, zamieniają się z inną osobą, tworząc nową parę.

„Motyle i kwiaty”

Celem gry jest ćwiczenie zwinności, orientacji.

Na ziemi układamy kolorowe hula-hop, które służą za kwiatki. Dziecko jest w tej grze

motylem, który fruwa pomiędzy kwiatkami. Na hasło dziecko wskakuje do najbliżej

obręczy. Na kolejne hasło zabawa rozpoczyna się na nowo. Zabierana jest 1 obręcz, gra

toczy się do momentu aż pozostanę tylko 1 motylek.

„Ciepło – zimno”

Celem gry jest ćwiczenie rozróżniania odległości od danej rzeczy.

Jeden z maluchów opuszcza salę, reszta chowa przedmiot w kryjówce. Zadaniem

dziecka szukającego jest odnaleźć zabawkę tylko na podstawie instrukcji grupy – hasło

ciepło, oznacza, że dziecko zbliża się do danego przedmiotu, zimno – oddala lub jest

daleko.

Przykładowe zabawy ruchowe z przedszkolakiem

„Kamyczek”

Dzieci siedzą w kole na podłodze, pośrodku nich znajduje się 1 dziecko – jest

24


„kamyczkiem”. Dzieci mówią wierszyk: „Leży sobie kamyk na środku podwórka, a w

kamieniu dziurka, a w tej dziurce co?”. Dziecko, które znajduje się w środku zaczyna

naśladować jakieś zwierzę, pozostałe dzieci przyglądają się i próbują odgadnąć zagadkę.

Pierwsze, któremu się to uda, wchodzi do środka kółka i staje się „kamyczkiem”.

„Jeżyk”

Celem gry jest aktywizacja oraz ćwiczenie umiejętności odwzorowywania.

Dzieci siedzą na podłodze w kole, w środku jest 1 dziecko będące „jeżykiem”. Pozostałe

maluchy mówią wierszyk: „Na dywanie siedzi jeż, co on robi to my też.” W tym czasie

„jeżyk” zaczyna wykonywać jakąś czynność, którą wszyscy muszą powtórzyć. Potem

kończą wierszyk: „Kogo Jeż zawoła ten wejdzie do koła”. „Jeżyk” wybiera nowe

dziecko do środka, które jego zdaniem najlepiej je naśladowało.

„Znajdź mamę”

Zabawa ruchowa mająca na celu szybkie reagowanie na określony dźwięk, komunikat.

Opiekunka wybiera spośród dzieci kilka „mam” i przyporządkowuje do nich dzieci. Na

hasło „zabawa” dzieci podskakują w rytm puszczonej muzyki. Na hasło „Znajdź swoją

mamę” dzieci jak najszybciej ustawiają się gęsiego za „mamą”, do której zostały

przyporządkowane.

„Dotknij czegoś”

Celem gry jest powtórzenie i utrwalenie konkretnej cechy, koloru czy kształtu.

Podczas zabawy dzieci biegają do muzyki, gdy muzyka ucichnie opiekunka mówi

„Dotknij czegoś miękkiego i czerwonego”. Dzieci odnajdują przedmiot o podanych

cechach. Bawiąc się ze starszymi dziećmi możemy podawać do jednego opisu większą

ilość cech przedmiotu.

25


SPACER I RUCH

Nie trzeba nikogo przekonywać, że spacer jest możliwością do poznawania przez

dziecko zewnętrznego środowiska. Ma same zalety, jedną z głównych jest wpływ na

zdrowie dziecka – zarówno psychiczne i fizyczne, jak i społeczne.

Podczas spaceru, pod wpływem słońca w organizmie dziecka powstaje

witamina D – odgrywa ona ważną rolę, ponieważ ułatwia przyswajanie

wapnia – a tym samym ma zbawienny wpływ na rozwój kości czy zębów.

Trzeba jednak zadbać o odpowiednią ochronę przed słońcem i do 6

miesiąca chronić dziecko, by nie wystawiać je bezpośrednio na promienie

słoneczne. Po tym czasie należy pamiętać o stosowaniu kremów z filtrami

ochronnymi.

Spacer wpływa korzystnie na odporność dziecka, ponieważ dzięki

codziennej dawce ruchu na świeżym powietrzu, dziecko przyzwyczaja

swój organizm do zmian temperatury. Zawarte w powietrzu jony budują

ochronną barierę dla drobnoustrojów. Jeśli mamy tylko taką możliwość,

zabierajmy dziecko do lasu. W nabieraniu odporności ważne jest także

nieprzegrzewanie dziecka – warto stosować zasadę ubioru „na cebulkę”.

Ruch na świeżym powietrzu korzystnie wpływa na zaostrzenie apetytu.

Możemy być pewni, że maluch na dworze zje więcej, niż zwykle.

Codzienna drzemka może odbywać się na dworze – ponieważ dziecko

szybciej usypia ze względu na panujący szum oraz dotlenienie.

Dodatkowo lekkie kołysanie wózkiem ułatwi zasypianie.

Spacer daje doskonałe możliwości nauki. Już maluch 4- miesięczny będzie

z podziwem patrzył na liście poruszane przez wiatr. Większe dzieci mogą

mieć kontakt z zewnętrznym światem i szybciej przyswajać informacje o

nim. Warto pozwolić maluchowi na chodzenie po piasku bez skarpetek,

powąchanie kwiatków, czy zerwanie jakiś listków.

26


Podczas codziennego spaceru i zabawy na świeżym powietrzu dziecko ma

szansę przebywać z rówieśnikami.

Spacery i kontakt z otaczającym światem pozwalają na utrzymanie zdrowia oraz

rozwoju organizmu. Ruch jest jednym z elementów, który powala się dziecku rozwijać.

We wczesnym okresie dzieciństwa maluch dąży do zaspokajania potrzeby, jaką jest

aktywność sensomotoryczna, a właśnie podczas spacerów, jest to możliwe. Dziecko, jak

tylko zacznie chodzić, odczuwa ogromną potrzebę ruchu. Zadaniem opiekunki jest tak

zorganizować zabawę, by nie hamowała ona chęci ruchu. Oprócz spacerów doskonałą

formą ruchu będą:

Chodzenie,

Bieganie,

Wspinanie się,

Rzucanie piłki,

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie oraz ogólnorozwojowe.

Wyżej wymienione formy zajęć powinny przebiegać w formie zabawy i naśladowania.

W planie zabaw o charakterze ruchowym możemy umieścić:

- wszelkie zabawy ruchowe,

- ćwiczenia gimnastyczne – poranne, ogólnorozwojowe, przeciw płaskostopiu,

- zabawy na powietrzu.

Zabawa ruchowa jest też doskonałym środkiem wychowawczym, jeśli nie jest zbyt

trudna, męcząca, a przy tym dostarcza dziecku rozrywkę. Warto pamiętać, że małe

dzieci:

- dosyć szybką się męczą,

- ruchy przez nie wykonywane są też nie do końca precyzyjne,

- często są pobudzone,

- mają małą wytrzymałość,

27


- zmienny nastrój.

Biorąc pod uwagę wszystkie te aspekty warto pamiętać, by ćwiczenia, jakie dziecko

wykonuje były rozpoczynane z różnych wyjściowych pozycji, bez dużej ilości

powtórzeń, trudniejsze ćwiczenia warto przeplatać łatwiejszymi.

Warto wprowadzić dziecku element porannych ćwiczeń, które korzystnie wpłyną na

przemianę materii oraz pobudzą narządy i układ organizmu dziecka.

Do porannej gimnastyki warto wprowadzić proste ćwiczenia, typu:

Ćwiczenia o charakterze orientacyjno – porządkowym,

Ogólnofizjologicznym, tzn. takie, które będą angażować jednocześnie wiele grup

mięśniowych,

Ćwiczenia na mięśnie brzucha,

Czworakowanie,

Skłony i skręty tułowia,

Zabawy z elementem ćwiczenia równowagi,

Skoki, biegi,

Ćwiczenia uspakajające.

Tworząc układ ćwiczeń ogólnorozwojowych warto pamiętać o tym, by wprowadzać do

nich element zabaw już znanych przez dziecko, ubogacając je dodatkowo nowymi.

Należy wziąć również pod uwagę poziom rozwoju dziecka i jego sprawność ruchową i

tak zaplanować ćwiczenia, by mogło zaangażować cały organizm, stopniując trudność

zadań.

Przykładowy zestaw ćwiczeń

Rozgrzewka – wykonywanie ćwiczeń, które są już znane o charakterze

orientacyjno – porządkowym bądź takich, które uruchomią duże grupy

mięśni.

28


Ćwiczenia właściwe – wzmacniające mięśnie grzbietu – mogą to być

skłony, brzucha, poprawiające równowagę, ćwiczenia bieżne, tułowia,

rzucanie, wspinanie, podskoki i skoki. Ta faza skupia się na ćwiczeniach

intensywnych, które mają za zadanie wyzwolić całą energię dziecka oraz

kształtują postawę dziecka.

Zakończenie – ćwiczenia mają za zadanie uspokoić organizm dziecka –

wykonuje się ćwiczenia wyprostne, rytmu czy przeciw płaskostopiu.

Organizując ćwiczenia w domu czy na świeżym powietrzu nie należy zapominać o

profilaktyce skrzywień kręgosłupa, płaskostopia czy krzywicy (tu szczególnie ważne są

zabawy na zewnątrz w słoneczne dni). Plac zabaw będzie też doskonałą alternatywą dla

ćwiczeń w domu, dzieci mogą doskonalić techniki wspinania się, równowagę,

koordynację czy wykonywanie rzutów. Zadaniem opiekunki jest zwracanie szczególnej

uwagi na bezpieczeństwo malucha.

PIELĘGNACJA ORAZ KĄPIEL DZIECKA

Te dwa elementy są zalążkiem do tego, by nauczyć dziecko dobrych nawyków

higienicznych, ale także tego, w jaki sposób można dbać o zdrowie. Jeśli w naszej pracy

będziemy musieli kąpać dziecko, warto pamiętać, by robić to, gdy maluch jest spokojny.

Dzięki temu zadbamy o jego komfort psychiczny. Jest to niezwykle ważne, by nie zrazić

dziecka do kąpieli. Najbardziej odpowiednią temperaturą jest 37 stopni C. Nie ma

większego znaczenia czy dziecko najpierw włożymy do wody, a później namydlimy, czy

też na odwrót. Nie zapominajmy o zadbaniu o czystość uszu, oczu, nosa, jamy ustnej

czy paznokci. Do mycia używajmy sprawdzonych środków, tak by ograniczyć ryzyko

wystąpienia alergii. Używanie oliwki, czy też innych kosmetyków uzależnione jest od

potrzeb dziecka. Czynności związane z pielęgnacją dziecka są szansą na zbudowanie

relacji z dzieckiem. Warto podczas ich wykonywania opowiadać i tłumaczyć dziecku, co

teraz będziemy robić. Zwracajmy uwagę, by nie wykonywać gwałtownych ruchów,

29


zadbać o elementy, które pozwolą dziecku poczuć się bezpiecznie. Szczególnej

pielęgnacji wymaga niemowlę czy noworodek, ponieważ to właśnie opiekun musi

zaspokoić jego podstawowe potrzeby. Wraz z rozwojem pielęgnacja zostaje

ograniczona, ponieważ dziecko samo zaczyna zaspokajać swoje potrzeby w tym

zakresie, jak chociażby odżywiania czy wydalania.

Opiekunka powinna obserwować ogólny stan zdrowia swojego podopiecznego.

Dzięki temu możliwe będzie zapobieganie ewentualnym problemom zdrowotnym czy

pielęgnacyjnym. Pielęgnacja dziecka odbywa się z uwagi na jego potrzeby natury

biologicznej: termoregulacja, oddychanie, odżywianie, wydalanie, czystość, ruch, sen i

wypoczynek. Poniżej zostały omówione zagadnienia, które wcześniej nie zostały

poruszone:

Termoregulacja

Jest uzależniona od wieku dziecka. Noworodek musi być zabezpieczony przed

spadkiem temperatury ciała, nie ma jeszcze wykształconego mechanizmu

regulującego ciepło. Prawidłowa temperatura w pomieszczeniu to 20-24 stopnie

C. Łóżeczka nie powinniśmy ustawiać przy grzejniku – odpowiednia odległość

ok. 2 m. Należy także zwrócić uwagę na to, by dziecko przed kąpielą nie było

zbyt długo rozebrane, ponieważ bardzo szybko się wychładza. Przegrzewanie

dziecka jest również nieodpowiednie – dbajmy o to, by nie ubierać zbyt grubo

malucha bądź w nieprzewiewne ubranka.

Starsze dzieci mają już rozwinięty układ termoregulacji. Grubość ubrania

dostosowujmy do warunków jakie panują w otoczeniu. W porze chłodnej warto

ubierać dziecko „warstwowo”. Pamiętajmy jednak o indywidualnym podejściu

do malucha.

Oddychanie

30


Mamy na myśli dopływ świeżego powietrza. Sprawując opiekę nad dzieckiem,

pamiętaj, by wietrzyć często pomieszczenia, nie przesuszaj powietrza. Zbyt

wysuszone powietrze osłabia odporność górnych dróg oddechowych. Zimą na

grzejniki warto powiesić nawilżacze powietrza albo chociaż mokre pieluszki.

Odżywianie

Zostało szczegółowo omówione we wcześniejszych rozdziałach.

Wydalanie

Zadaniem opiekunki jest baczna obserwacja w początkowej fazie, gdy dziecko

załatwia swoje potrzeby do pieluszki, a następnie nauka malucha samodzielnego

korzystania z toalety (nocnika). Jest to dosyć trudne wyzwanie. Dziecko

świadomie zaczyna korzystać z toalety zazwyczaj w 2 połowie 3 roku życia. Sam

proces przejścia od pieluchy do nocnika jest dla dziecka bardzo skomplikowany,

dlatego należy zwrócić uwagę, by nauka ta nie była połączona z jakimś innym

ważnym wydarzeniem lub sytuacją, jak np. narodziny rodzeństwa lub choroba,

itp. Tłumaczymy dziecku, do czego służy nocnik, toaleta i dajemy mu czas na

oswojenie się z nimi. Można posiłkować się książeczkami, które pokazują inne

dzieci uczące się korzystania z nocnika. Nie naciskajmy i nie wywołujmy presji,

a zachęcajmy i doceniajmy udane próby. Nie krzyczymy na dziecko, nie

porównujemy je z innymi, czy też wyśmiewamy.

Przewijanie dziecka

Dobrze jest zadbać o odpowiednie miejsce – najwygodniej jest przewinąć

dziecko na przewijaku, ale można tego dokonać także, na stoliku, łóżku, itp. Sprawne

przewijanie dziecka jest możliwe tylko wtedy, gdy zapewnimy maluszkowi

bezpieczeństwo, odpowiednią temperaturę. Warto przygotować miejsce, w którym

będziemy mieć pod ręką:

Ręcznik, na którym położymy malucha,

31


Chusteczki nawilżane – mogą być również namoczone ciepłą wodą waciki,

Pojemnik/śmietnik na zużyte akcesoria,

Ręcznik do wytarcia pupy,

Krem,

Czyste pieluchy.

W celu prawidłowego przewinięcia dziecka należy stosować odpowiedni chwyt, tzn.

taki, który zapewni maluchowi bezpieczeństwo oraz komfort, a osobie przewijającej

możliwość ruchów. Bezpieczny chwyt – technika:

Wsuń prawą rękę pod prawą nóżkę dziecka na wysokości kolana – jeśli

jesteś leworęczny wykonaj czynność analogicznie, w lustrzanym odbiciu.

Uchwyć drugą ręką lewą nóżkę nad kolanem.

Dzięki temu prawą rękę masz wolną, ponieważ lewa znajduje się pod

prawą nogą dziecka.

Taki chwyt jest bezpieczny, ponieważ ułatwia unieść pupę dziecka, bez

narażania je na uszkodzenie stawów biodrowych.

Przewijanie:

– Zdejmij dziecku wierzchnie ubranie, bod podwiń do góry.

– Wykorzystaj chwyt, by odwinąć body spod spodu.

– Rozepnij pieluchę.

– Jeśli chcemy uniknąć zabrudzenia wykorzystujemy chwyt specjalny, by unieść

biodra dziecku, a samemu zwinąć pieluchę.

32


– Połóż dziecko i wykonaj toaletę, za pomocą nawilżonych chusteczek bądź

wacików namoczonych ciepłą wodą.

– Zwróć uwagę na okolice pachwiny, dokładnie przemyj intymne miejsca.

– Po skończeniu toalety wyrzucamy zanieczyszczone chusteczki do śmietnika, a

następnie osuszamy pupę i okolice ręcznikiem.

– Zanim założymy pieluszkę warto zabezpieczyć skórę przed odparzeniami,

stosując krem bądź zasypkę.

– Zakładamy pieluszkę – tylna część pieluchy ma rzepy, na przedniej są zazwyczaj

jakieś kolorowe obrazki. Chwyć dziecko bezpiecznym sposobem i unieś, tak by

wsunąć pieluszkę pod pupę. Dopasuj pieluszkę i zapnij.

– Ważne: pieluszka nie może być za ciasno zapięta – pozostawiamy przerwę

pomiędzy pieluchą a ciałem dziecka szerokości naszego palca.

– Wkładamy ubranko.

Czystość

Dbamy nie tylko poprzez codzienną toaletę czy kąpiele. Należy pamiętać o

czyszczeniu smoczka, zabawek, gryzaków czy kubeczków, butelek. Starsze

dzieci uczymy nawyku mycia rąk przed posiłkiem, po skorzystaniu z toalety, po

powrocie z zabawy na dworze, itp. aby zapobiec chorobom. Wraz z pojawieniem

się ząbków dbamy o higienę jamy ustnej. Uczymy dziecko mycia zębów po

każdym posiłku, u małych dzieci stosujemy „silikonowe” czyściki, potem

miękkie szczoteczki. Trzeba zwrócić uwagę na prawidłową technikę mycia

zębów oraz płukania ust. Ograniczenie słodyczy, fluoryzacja, kontrolne wizyty u

dentysty są ważne w profilaktyce próchnicy.

33


Pielęgnacja skóry polega na usuwaniu zanieczyszczeń, nawilżaniu, natłuszczaniu

oraz wzmacnianiu mechanizmów obronnych. Kosmetyki, jakie są używane w

pielęgnacji skóry dziecka, powinny być dobrze dobrane, tak by tworzyć płaszcz

ochronny.

Najczęściej występujące problemy pielęgnacyjne u niemowląt i małych dzieci

W poniższej tabeli zostały przedstawione najczęstsze problemy, z jakimi możemy

się spotkać podczas pielęgnacji niemowlaka oraz sposoby, jak można sobie z nimi

poradzić.

Przyczyna powstania Objawy Postępowanie izapobieganie

Pieluszkowe zapalenie skóryDochodzi do niego wmiejscu przyleganiapieluszki. Co 4 dzieckoma problem z tądolegliwością. Dopodrażnień dochodzi naskutek zbyt dużej wilgoci,ciepła, tarcia o pieluszkę,itp.

Skóra jest zaczerwieniona,wysuszona i się łuszczy.Mogą występować grudki,jeśli na czas nie usunie sięproblemu. Na skutek złejpielęgnacji dochodzi dopogłębieniazaczerwienienia orazpojawienia się nadżerki.

Dokładne oczyszczaniepośladków oraz okolicintymnych. Częsta zmianapieluszek – odpowiedniodobranych. Jeśli używa siępieluch tetrowych należy jeprać w środkach, które sąspecjalnie przeznaczone dladzieci, płukać wielokrotnie.Podczas kąpieli nie używaćgąbki, która dodatkowo możepodrażniać naskórek. Wartostosować „wietrzeniepośladków”, zmienionąchorobowo skórę smarowaćkremami zawierającymilanolinę czy d-pantenol.Warstwa kremu powinna byćodpowiednio gruba, bystworzyć barierę przedczynnikami podrażniającymi.


34


PleśniawkiSą zakażeniemgrzybiczny, jamy ustnej.Tworzą się kremowo-białenaloty na błonie śluzowejpoliczka lub języku.Pojawiają się, gdy nie sązachowywane warunkihigieniczne, w przypadkuprzyjmowania przezdziecko antybiotyków,zakażanie od mamy bądźsą związane zpredyspozycjamirodzinnymi.

Infekcja nie należy doniebezpiecznych, ale mogąbyć dla dziecka bolesne.Dziecko może miećtrudności zprzyjmowaniempokarmów, odczuwapieczenie. Niemowlę możebyć rozdrażnione. Ssaniemoże wzmagać stanzapalny oraz odczuciabólowe.

Pleśniawki wymagająodpowiedniego leczenia,ponieważ same nie znikną.Zmiany należy przecieraćjałową gazą, którą nasączamyśrodkiem antyseptycznym,środkamiprzeciwgrzybicznymi.

CiemieniuchaPojawia się u niemowlątw postaci łojotokowegozapalenia skóry, nawet wpierwszych tygodniażycia. Zazwyczaj do 6miesiąca objawy zanikają.Ciemieniucha powstaje naskutek nieprawidłowejpracy gruczołówłojowych na główce czyprzy brwiach. Możepojawić się na skutek złejdiety bądź brakiemodpowiedniej higieny.

Na skórze głowy dzieckamożemy zaobserwowaćłuskę, która schodzi zenaskórka. Zmiany nie sądla dziecka bolesne,jednak mogą prowadzić dorozwoju zakażenia czywypadania włosków.

Jeśli tylko zauważymyopisane zmiany na skórzemalucha rozpoczynamyleczenie. Jeśli choroba małagodny przebieg wystarczyużywanie odpowiedniegoszamponu oraz czesanie, wbardziej nasilonychprzypadkach po kąpielistosujemy oliwkę lublinomag. Zabieg powtarza siędo całkowitego zaleczenia,nie usuwa się mechaniczniełusek z głowy malucha.


PotówkiPojawiają się bardzoczęsto u noworodków iniemowląt na skutekwzmożonego pocenia sięoraz braku odpływu potu.U dzieci do 3 miesiącażycia są one normą i niesą związane znadmiernym poceniemsię. Występowaniu

Możemy wyróżnić 2 typypotówek:- zwykłe – małepęcherzyki, które możemyzaobserwować na skórzeszyi, głowy i tułowia,- czerwone – wyglądająjak grudki, mogą pojawiaćsię w miejscach, tam,gdzie zwykłe, ale także w

Najprostszym sposobem jestusunięcie przyczyny, którapowoduje powstawaniepotówek, poprzez obniżenietemperatury, usunięciunadmiaru odzieży z dziecka.Używanie do kąpieliłagodnych środków, bezdodatków barwników. Jeślipojawi się gorączka

35


potówek sprzyjająniedojrzałość gruczołówpotowych, nieprawidłowapielęgnacja czy teżmaceracja naskórka naskutek przegrzania.Potówki mogą powstawaćw miejscu stosowaniakremu czy zasypki, któreblokują ujścia gruczołówpotowych.

pachwinach, dołachpachowych, pod kolanami.

powinniśmy obniżyć jąmetodami fizycznymi.Miejsca pokryte potówkamiwarto przecierać spirytusemsalicylowym. Niewskazanejest stosowanie oliwki.

Otarcia naskórkaPowstają w miejscuocierania się skórydziecka.

Pojawiają sięzaczerwienienia.

Po kąpieli należy dokładanieosuszać skórę za pomocąmiękkich ręczników,stosować puder dlaniemowląt lub oliwki, byzmniejszyć tarcie.

PROMOCJA ZDROWIA

Jest to pojęcie dość szerokie i obejmuje różne działania, do których należą:

– Tworzenie miejsc, które sprzyjają zdrowiu,

– Budowanie prozdrowotnej polityki,

– Umacnianie działań społecznych na rzecz zdrowia i profilaktyki,

– Rozwijanie umiejętności i zachowań, które służą zdrowiu.

Pracując jako opiekunka w placówce opiekuńczo – wychowawczej ma się za zadanie

być takim propagatorem działań, które będą służyły promocji zdrowia. Zapis w ustawie

w sprawie placówek opiekuńczo – wychowawczych, mówi o tym, że placówki te są

odpowiedzialne za kształtowanie nawyków i zachowań prozdrowotnych u dzieci, a

także wyrównywania u nich deficytów rozwojowych. Stąd tak ważne jest odpowiednie

wyposażenie sali, wyżywienie, zabawki, przybory czy środki czystości. Pokój

36


pielęgniarki, sale do zajęć sportowych czy wypoczynku służą właśnie kształtowaniu

świadomości oraz odpowiednich nawyków. Do zadań żłóbków czy przedszkoli należy

także dbanie o zdrowie dzieci, czyli stosowanie profilaktyki, która będzie zapobiegała

chorobom dziecka. Stąd tak ważne jest, by pracując jako opiekunka, znać przynajmniej

podstawowe informacje na temat chorób wieku dziecięcego, zapobiegania wypadkom

czy zachorowaniu. Wczesna profilaktyka to utrwalanie prawidłowych zachowań

zdrowego stylu życia, przy równoczesnym zapobieganiu rozpowszechniania

niekorzystnych zachowań w odniesieniu do zdrowych osób. Do żłobków powinny być

przyprowadzane dzieci zdrowe, zadaniem rodziców jest dopilnowanie, żeby tak właśnie

było. Ośrodki zdrowia przeprowadzają badania przesiewowe, szczepienia i dzięki temu,

możliwe jest szybkie wykrycie ewentualnych nieprawidłowości u dziecka. Zajęcia

prowadzone przez opiekunów wśród dzieci, mają za zadanie kształtować zdrowe

nawyki, już od wczesnych lat. Także wśród rodziców powinny być prowadzone

spotkanie na temat świadomości oraz kształtowania postaw prozdrowotnych.

PIERWSZA POMOC W NAGŁYCHZACHOROWANIACH I WYPADKACH

Małe dzieci są szczególnie narażone na czynniki wywołujące choroby. Do

nagłych zachorowań/wypadków, z jakimi możemy się spotkać najczęściej należą:

Omdlenie/zasłabnięcie,

Przegrzanie,

Udar,

Padaczka,

Hipoglikemia,

Astma,

Wstrząs anafilaktyczny,

Ból brzucha,

Zakrztuszenie.

37


Omdlenia

Przyczyną ich wystąpienia są zaburzenia w ukrwieniu mózgu. Może do nich dojść na

skutek:

wysiłku fizycznego,

bólu,

głodu,

wyczerpania,

przebywania w bezruchu.

Pierwsza pomoc w przypadku omdlenia:

A. Połóż dziecko na podłodze, unieś jego nogi wyprostowane pod kątem 45%,

możesz położyć je na krześle, pufie, itp. Zadbaj o dostęp świeżego powietrza,

otwórz okno, rozepnij bluzkę pod szyją. Omdlenie trwa z reguły do 2 minut, jeśli

się przedłuża, skontroluj oddech u dziecka i wezwij pogotowie. Po odzyskaniu

świadomości dziecko powinno leżeć jeszcze przez jakiś czas, następnie usiąść i

dopiero po chwili odpoczynku może wstać.

Przegrzanie

Do przegrzania dochodzi na skutek zbyt dużej ilości wilgoci i ciepła. Typowymi

objawami dla takiego stanu są:

B. ból i zawroty głowy,

C. mdłości,

D. skurcze mięśni,

E. skóra robi się blada,

F. oddech staje się płytki i przyspieszony,

G. wzrasta tętno,

H. może dojść do krótkotrwałego omdlenia.

Pierwsza pomoc w przypadku przegrzania:

a) przenieś dziecko w chłodne i zacienione miejsce,

38


b) podaj wodę do picia,

c) w przypadku wystąpienia wymiotów czy biegunki udaj się do lekarza.

Udar cieplny

Jest efektem intensywnego przegrzania. Może dojść do niego na skutek zbyt wysokiej

temperatury otoczenia bądź przy bardzo wysokiej gorączce, jaka może towarzyszyć

niektórym chorobom. Organizm nie jest w stanie zahamować wzrostu temperatury

poprzez pocenie. Objawy:

dziecko staje się niespokojne,

może dojść do utraty przytomności,

mogą pojawić się zawroty i ból głowy,

uczucie gorąca.

Pierwsza pomoc w przypadku udaru cieplnego:

– postępujemy, tak jak przy przegrzaniu,

– jeśli dziecko jest nieprzytomne układamy je w pozycji bocznej bezpiecznej,

– robimy chłodne okłady ciała,

– włączamy wentylację.

Padaczka

Może przybierać różną formę, najczęstszymi objawami są jednak:

A. utrata świadomości,

B. drgawki,

C. wydzielina z ust dziecka,

D. po ustąpieniu ataku, dziecko może zapaść w sen bądź być zdezorientowane.

E. objawia się utratą świadomości i drgawkami.

Pierwsza pomoc w przypadku padaczki:

– zabezpieczamy głowę dziecka przed urazem (możemy podłożyć nasze dłonie

pod głowę lub poduszkę, koc, itp.)

39


– nie krępujemy ruchów,

– nie wkładamy niczego do buzi (w chwili ataku dochodzi do szczękościsku),

– czekamy na powrót świadomości dziecka.

Hipoglikemia/niedocukrzenie

Pojawia się zazwyczaj u dzieci, które chorują na cukrzycę. W momencie braku przyjęcia

odpowiedniej dawki insuliny bądź w przypadku pominięcia jakiegoś posiłku, zbyt

dużego wysiłku fizycznego może dojść do spadku poziomu cukru.

Objawy:

– osłabienie mięśni,

– zaburzenia orientacji,

– drgawki,

– omdlenie.

Pierwsza pomoc w przypadku hipoglikemii:

– jeśli dziecko jest przytomne należy podać mu coś słodkiego do picia lub

zjedzenia,

– pomóc w zażyciu leku/insuliny, jeśli tak zostało zalecone przez lekarza,

– jeśli dziecko jest nieprzytomne wzywamy pomoc.

Dychawica oskrzelowa

Inaczej zwana astmą. Objawy choroby:

– trudności w oddychaniu, które pojawiają się na skutek reakcji uczuleniowej bądź

nerwowej.

Pierwsza pomoc w przypadku ataku astmy:

– dbamy o to, by dziecko się uspokoiło,

– zapewniamy dostęp świeżego powietrza,

– pomagamy w przyjęciu leku, dziecko zażywa je samo w razie konieczności.

Wstrząs anafilaktyczny

40


Jest efektem na podanie leku bądź ukąszenie, silna reakcja uczuleniowa na alergen.

Objawy:

– mdłości,

– wymioty,

– uciska na klatkę piersiową,

– obrzęk twarzy, szyi,

– zaburzenie oddychania,

– przyspieszone tętno,

– utrata przytomności,

– zatrzymanie akcji serca.

Pierwsza pomoc w przypadku wstrząsu anafilaktycznego:

– jest on szczególnie niebezpieczny, ponieważ wpływa bezpośrednio na zagrożenie

życia, dlatego tak ważne jest, aby jak najszybciej udzielić pomocy,

– dbamy o drożność dróg oddechowych,

– nie podajemy niczego do picia,

– natychmiast wzywamy pogotowie lub jak najszybciej udajemy się do lekarza.

Ostry ból brzucha

Ból brzucha może mieć wiele przyczyn, jedną z najczęstszych u dzieci jest:

zapalenie wyrostka robaczkowego,

przepuchlina,

zatrucie pokarmowe,

mechaniczna niedrożność przewodu pokarmowego.

Pierwsza pomoc w przypadku ostrego bólu brzucha:

a) układamy dziecko w wygodnej dla niego pozycji,

b) możemy zrobić okłady,

c) nie podajemy nic do picia ani jedzenia,

41


d) udajemy się do lekarza.

Zakrztuszenie

Może dojść do niego na skutek nieprawidłowo połkniętego pokarmu lub płynu przez

dziecko. Objawy:

– kaszel,

– świszczący oddech,

– dziecko może łapać się za szyję.

Pierwsza pomoc w przypadku zakrztuszenia:

– jeśli dziecko oddycha samodzielnie zachęcamy do dalszego kaszlu, prosimy, żeby

się pochylił do przodu (głowa poniżej tułowia), możemy delikatnie uderzać

dłonią pomiędzy łopatkami, obserwujemy czy ciało obce zostało usunięte,

– jeśli kaszel jest nieefektywny stosujemy tak zwany chwyt Heimlicha (uciskamy

nadbrzusze),

– jeśli dziecko straciło przytomność wykonujemy resuscytację, wzywamy

pogotowie,

– w przypadku niemowląt: jeśli kaszle, czekamy aż wykrztusi połknięty przedmiot,

jeśli nie przyniosło to efektu, układamy niemowlę na swoim udzie, tak by głowę

miało poniżej tułowia i wykonujemy uderzenia dłonią pomiędzy łopatkami,

kontrolujemy zawartość jamy ustnej; jeśli dziecko straciło przytomność

przechodzimy do resuscytacji krążeniowo – oddechowej, wzywamy pogotowie.

Nieszczęśliwe wypadki mogą się zdarzyć zawsze, dlatego tak ważne jest, by nie

pozostawiać malucha samego. Uczymy dziecko od małego, co jest dla niego

niebezpieczne, może mu zrobić krzywdę. Zabezpieczamy wszelkie niebezpieczne

narzędzia/przedmioty przed dziećmi. Zabieramy je z zasięgu maluchów, które są

ciekawe wszystkiego, ponieważ w taki sposób poznają świat. Wszelkie rzeczy, które są

dla dziecka nowe są jednocześnie bardzo ciekawe. Nie można jednak ograniczać

dziecka i nie pozwalać mu korzystać np. ze schodów, itp. Zabawa na dworze powinna

42


odbywać się zawsze pod kontrolą rodzica bądź opiekuna.

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci

Zatrzymanie krążenia u dzieci bądź niemowląt jest efektem niewydolności krążeniowo –

oddechowej. Resuscytację najczęściej prowadzi się z powodu:

– doznanego urazu – w tym oparzenia, zatrucia, zakrztuszenia,

– ciałach obcych w buzi, które doprowadziły do utraty świadomości oraz

oddychania,

– wystąpienia zespołu nagłej śmierci,

– zapalenia opon mózgowych,

– infekcji dróg oddechowych.

Źródło:http://www.zoz.gniezno.pl/struktura organizacyjna/pogotowie/podstawowe-zabiegi-resuscytacyjne-u-dzieci

Po 1 minucie RKO zadzwoń na numer 112 lub krajowy numer ratunkowy 999

43


W celu przeprowadzenia prawidłowej i skutecznej resuscytacji należy:

– zadbać o bezpieczeństwo swoje i dziecka,

– sprawdzić, czy dziecko reaguje:

– w tym celu delikatnie potrząśnij za ramię i spytaj: „Co się stało?”, poproś, żeby

otworzyło oczy,

– nie potrząsaj dzieckiem, jeśli podejrzewasz, że mogło dojść do urazu kręgosłupa

(np. jeśli dziecko spadło z wysokości, zostało potrącone przez samochód, itp.).

– jeśli dziecko reaguje – poruszyło się, odpowiedziało:

zostaw je w takiej pozycji, jak je zastałeś, o ile nie zagraża to jemu życiu,

oceń, czy ma jakieś urazy, w razie konieczności udziel mu pomocy,

kontroluj stan dziecka.

– Jeśli dziecko nie zareagowało:

– zawołaj o pomoc osobę, która wezwie pogotowie,

– udrożnij drogi oddechowe dziecka – odchyl delikatnie głowę do tyłu,

jednocześnie lekko wysuwając żuchwę do góry (w tym celu umieść swoją dłoń

na czole dziecka i delikatnie odchyl jego głowę do tyłu, umieść palce pod brodą

dziecka i unieś ją, nie opieraj się na szyję dziecka),

– zadbaj o to by drogi oddechowe były udrożnione i następnie sprawdź oddech –

będziesz widział czy klatka piersiowa się unosi, słyszał, czy dziecko oddycha (w

tym celu pochyl się nad ustami dziecka i skieruj swój wzrok na klatkę piersiową)

oraz czuł jego oddech na swoim policzku,

– oddech kontroluj przez 10 sekund!

44


– Jeśli oddech jest prawidłowy:

– układamy dziecko w pozycji bocznej bezpiecznej,

– kontrolujemy oddech do czasu przyjazdu pogotowia.

– Jeśli dziecko nie oddycha bądź oddycha nieprawidłowo:

usuwamy ciało obce z buzi, jeśli takie jest, które może powodować niedrożność

dróg oddechowych,

wykonujemy 5 oddechów ratowniczych,

w trakcie wykonywania oddechów ratowniczych obserwujmy czy klatka się

unosi (powietrze wdmuchujemy spokojnie przez 1 sekundę),

technika wykonywania oddechu u dziecka powyżej 1 roku życia – udrożnij drogi

oddechowe, kciukiem i palcem wskazujących ręki, która przytrzymuje czoło,

zatkaj nos dziecku, rozchyl delikatnie usta dziecka i obejmij szczelnie je swoimi,

wykonaj wdech, przy udrożnionych nadal drogach oddechowych odsuń swoje

usta, by zaobserwować, czy klatka piersiowa wraca do swojego położenia,

nabierz ponownie powietrze i wykonaj 4 pozostałe oddechy,

technika wykonywania oddechów ratowniczych dla niemowląt – główka

powinna znajdować się w pozycji neutralnej, unieś brodę dziecka, nabierz

powietrza i szczelnie obejmij swoimi ustami nosek i usta dziecka, tak by

powietrze, które wdmuchujesz się nie ulatniało, delikatnie wdmuchuj powietrze

przez sekundę, jednocześnie obserwując przy tym klatkę piersiową – wykonaj 4

kolejne oddechy, nie zapominając o tym, by po każdym oddechu pozwolić klatce

piersiowej dziecka opaść do pozycji wyjściowej,

jeśli podczas wykonywanych oddechów nadal mamy trudności by wdmuchnąć

powietrze, może się okazać, że drogi oddechowe są niedrożne, w takiej sytuacji

należy:

45


– otworzyć usta malucha i usunąć z nich ciało obce, jeśli jest widoczne,

– upewnić się czy na pewno mamy prawidłowo odchyloną głowę, czy szyja nie jest

za mocno wygięta,

– wykonaj 5 oddechów ratowniczych, jeśli nie ma efektu przejdź do kolejnego

etapu, jakim jest uciskanie klatki piersiowej,

uciskanie klatki piersiowej – technika:

dziecko powinno leżeć na równym i twardym podłożu,

uciski wykonujemy na wysokości 1/3 mostka – nie na brzuchu bądź powyżej,

ucisk wykonujemy na głębokość 1/3 klatki piersiowej,

po każdym ucisku pozwalamy klatce piersiowej powrócić do naturalnego

ułożenia,

częstotliwość około 100 uciśnięć na minutę,

po wykonaniu 30 ucisków wykonujemy 2 oddechy ratownicze,

u niemowlęcia uciski wykonujemy dwoma palcami bądź obejmując klatkę

piersiową dwoma kciukami,

u dziecka powyżej 1 roku życia, umieszczamy jeden nadgarstek na wysokości 1/3

klatki piersiowej – palce trzymamy odgięte do góry, tak by podczas ucisków nie

opierać się całą dłonią na żebrach,

u dzieci starszych – splecione ręce, nadgarstek uciska klatkę piersiową,

ustawiamy się pionowo do klatki piersiowej dziecka, ręce mamy wyprostowane.

– Resuscytację prowadzimy do momentu aż:

– powróci akcja serca i oddech,

46


– na miejsce przybędzie kwalifikowana pomoc, która nas zmieni,

– kiedy zostaną wyczerpane nasze siły.

– Pomoc wzywamy natychmiast, jak tylko dziecko straci przytomność.

CHOROBY WIEKU DZIECIĘCEGO

Będąc opiekunką dziecięcą dobrze jest się znać na chorobach wieku dziecięcego.

Przebieg takich chorób często wiąże się z innym zachowaniem dziecka, które jest

spowodowane bólem, lękiem, gorączką czy strachem. Dziecko w trakcie choroby

zazwyczaj jest marudne, niekiedy nie ma apetytu, a zadaniem opiekunki jest zrobić

wszystko, by zminimalizować negatywne skutki choroby.

Zapewnienie komfortu psychicznego jest niezwykle ważne, dlatego nie możemy

w trakcie choroby pozwolić na to, by dziecko nie miało zapewnionego poczucia

bezpieczeństwa. Pojawienie się nagłej choroby u dziecka może być spowodowane

różnymi czynnikami. Istotnym elementem dla opiekuna jest stwierdzenie z jakim typem

urazu ma do czynienia, czy jest to jakaś infekcja bakteryjna czy wirusowa.

Niezależnie od charakteru, nagłe zachorowanie wiąże się prawie zawsze z:

bólem,

gorączką,

apatią,

poceniem się,

płaczem czy krzykiem.

Ból

Jest doznaniem mało przyjemnym, dziecko, które odczuwa ból jest zazwyczaj

nadaktywne, możemy zauważyć na jego twarzy jakieś grymasy, dzieci, które potrafią

mówić, wskazują na miejsce bólu. Osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem powinna

znaleźć przyczynę bólu i jeśli jest to możliwe usunąć ją bez użycia środków

47


przeciwbólowych – często wystarczą jakieś okłady, masaż czy przytulenie.

Gorączka

Jeśli pojawia się gorączka, oznacza to, że organizm walczy z jakimś zakażeniem.

Gorączka pojawiać się może także przy przegrzaniu organizmu bądź przemęczeniu. W

zależności od przyczyny pojawienia się gorączki możemy postępować w różny sposób,

by dziecku pomóc:

– stosujemy różne metody obniżania gorączki – na początek bez użycia

medykamentów – robimy okłady z chłodnej wody bądź kąpiele – trzeba

pamiętać, by temperatura wody, do której wkładamy malucha była tylko o 1

stopień C niższa od temperatury ciała dziecka – następnie stopniowo ochładzamy

wodę,

– podanie leku przeciwgorączkowego – przy infekcji wirusowej nie podajemy

środków z kwasem acetylosalicylowym – jest on bowiem niebezpieczny nawet

dla życia dziecka,

– podajemy dużo płynów, by organizm dziecka się nie odwodnił,

– dbamy o komfort psychiczny dziecka rozmawiając z nim i opisując czynności,

jakie będziemy wykonywać.

Poniżej znajduje się tabela, w której zostały przedstawione różne sposoby mierzenia

temperatury oraz jakie możemy mieć odczyty.

Źródło: T. Walaszek, Organizowanie opieki nad dzieckiem w placówkach opiekuńczo – wychowawczych, 2006

48


Choroby wieku dziecięcego:

angina – jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię, przebiega ostro,

można się nią zarazić drogą kropelkową;

objawy – ostry ból gardła, migdałki są czerwone i powiększone, wymioty,

bardzo wysoka temperatura nawet do 40 stopni C, powiększone węzły chłonne.

gorączka 3-dniowa – nie jest zakaźna, pojawia się u dzieci między 0,5 roku

życia a 4 latkami, można się zarazić poprzez wirusa, po przebyciu choroby

dziecko jest już na nią uodpornione

objawy – temperatura ciała może wynieść do 40°C i utrzymuje się przez 3 do 5

dni, mogą wystąpić ból gardła, kaszel, biegunka – po spadku temperatury na ciele

pojawia się charakterystyczny rumień

grypa – wirusowa, zakaźna choroba, przenosi się drogą kropelkową

objawy – wysoka temperatura, dreszcze, bóle mięśni, gardła, katar, ogólne

osłabienie organizmu, brak apetytu

kolka jelitowa – pojawia się u dzieci 3-4 miesięcznych i ustępuje, ale już u

noworodka można zaobserwować wystąpienie kolek

objawy – u niemowląt kolka pojawia się gwałtownie, dziecko zaczyna płakać i

krzyczeć, ma napięty brzuszek, zaciska piąstki

odra - choroba wirusowa

objawy – zanim pojawi się wysypka pojawia się wysoka temperatura, katar,

suchy kaszel, światłowstręt; w drugim etapie choroby pojawia się biała wysypka,

która przechodzi w czerwoną, nasila się kaszel, gorączka nie spada

ospa wietrzna – choroba zakaźna, wirusowa, można zarazić się drogą

kropelkową

objawy – pojawia się wysypka, która zmienia się w pęcherzyki wypełnione

płynem, może wystąpić gorączka

szkarlatyna – inaczej zwana płonicą, jest bardzo zakaźną chorobą wywoływaną

przez bakterie, można się nią zarazić mając bezpośredni kontakt z chorą osobą

49


objawy – bóle głowy, brzucha, wymioty, dreszcze, gorączka wysoka, bóle gardła,

migdałki pokrywają się ropą, na ciele dziecka pojawia się rumień – największe

skupiska w pachwinach, pachach, brzuchu, początkowo język pokrywa biały

nalot, który następnie zmienia swój kolor na malinowy

różyczka – zakaźna, wirusowa choroba, przenoszona drogą kropelkową

objawy – może być bezobjawowa lub z katarem, bólem gardła i głowy, kaszlem,

powiększają się węzły chłonne na karku i pojawia się wysypka – różowa, na

całym ciele

świnka – zakaźna choroba wirusowa z ostrym przebiegiem, przenoszona drogą

kropelkową

objawy – bolesny obrzęk ślinianek przyusznych, podjęzykowych i

podżuchwowych, gorączka

biegunka – może pojawić się z różnych przyczyn – na skutek choroby,

ząbkowania, zbyt dużej ilości spożywanych soków czy pokarmów, podczas

leczenia antybiotykami, niekiedy pojawia się w połączeniu z wymiotami

zapalenie ucha – może być wywołane przez alergię, bakterie lub wirusy, często

jest związane z przeziębieniem lub grypą

objawy – silny ból ucha, gorączka, rozdrażnienie, zmęczenie, mogą pojawić się

wymioty

alergia – może być wywołana przez różne czynniki

objawy - zapalenie zatok, katar sienny, ból, ucha, astma, przy alergii skórnej –

wysypka, atopowe zapalenie skóry, oczy mogą być zaczerwienione i łzawić.

50

Healthcare

KarGrup - Opiekun dzieci II