Raymond CluydtsWat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt? Focus op

slapen bij ouderen

MET DE STEUN VAN:

Wat gebeurt er in onze hersenen als we slapen?

Raymond CluydtsMultidisciplinair Centrum voor Klinisch Slaaponderzoek, U.Z.A.Eupora Counseling Services, Employee Assistance in Shiftwork & Sleep

• “There is a cultural bias against sleep that sees it as akin to shutting down,

or even to death…”

• “Most people think of the sleeping brain as similar to a computer that has “gone to sleep” — it does nothing productive”

Als we slapen hebben de hersenen veel taken uit te voeren

o Zo kun je in je slaap ademen

o Zo kun je je in je slaap omdraaien

o Je wordt wakker als je naar de toilet moet

o Als je slaapt kun je zeer aandachtig zijn als het moet

o Geluiden hoor je meestal wel

o Metabolisme: honger en dorstregulatie

• Sleep enhances performance, learning and memory

• Sleep improves creative ability to generate ‘aha’ moments and to uncover novel connections among seemingly unrelated ideas.

“Ik zal er eens een nachtje over slapen”

Positieve effecten van voldoende en goed slapen:

• Geheugen, Leren, Creativiteit

• Emoties en gemoed

Er gebeurt dus heel wat in onze hersenen tijdens de slaap,men spreekt zelfs van “Alchemy at night”

“Memory Triage”

Veel van de tijdens de dag opgedane informatie wordt tijdens de slaap verwerkt en eventueel in het geheugen geconsolideerd

Daarnaast wordt het overtollige gewist.De harde schijf wordt geprepareerd voor de volgende dag

Wat wordt gewist? Wat wordt bijgehouden?Vooral dat wat relevant is voor de toekomst....

Local sleep and learning Huber et al.

Huber et al, 2004

Changes in local SWA homeostasis during subsequent sleep

Generalization and Creativity

Effecten van slaaptekort/kwaliteit

Onmiddellijk:

• Slaperigheid overdag/verlies waakzaamheid• Emotie, humeur en gemoedstoestand• Aandacht en geheugen functies

Lange Termijn:

•Infecties•Overgewicht/Obesitas•Type 2 Diabetes•Bloeddruk•Depressie, Burn-out

Belang van slaap voor functioneren overdag:

Militair: reeds ‘70 bewaking nucleaire installaties“friendly fire” Irak

Ruimte onderzoek: slaaptekort, stress fouten

Slaap in de sport

” De Tour de France win je door goed te slapen” (Joop Zoetemelk)“ Goed slapen is essentieel om te herstellen van zware ritten”.

Rabo en OPQS renners slapen dagelijks in eigen bed

Het Laatste Nieuws 28.06.2012 - WIELRENNEN

15

Oplossingen die niet onze eerste keus zijn

Net als temperatuur, pols en ademhaling kan slaap

bekeken worden als een vitaal teken.

De kwaliteit van uw slaap- en waaktoestand kan

gezien worden als een teken van gezondheid of van

ziekte.

Wat gebeurt er allemaal in onze hersenen tijdens de slaap?

Tot de jaren 1950 “passieve theorie” over slaap

Klopt niet: Stimulatie van bepaalde hersendelen liet katten in slaap vallen

The WAKE System in our Brain

The SLEEP System in our Brain

Sleep system

Sleep system

Wakesystem

Wakesystem

Sleep Homeostat

Circadian factor

Sleep-Wake mechanisms

Neuro-immunology

Stress system

Ff

Ff

ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd

Xgeboorte

zwart = slaap / wit = waak

Grote interindividuele verschillen•korte en lange slapers

De biologische nacht van korte slapers is inderdaad korter (lichaamstemperatuur, melatonine, cortisol)

LEEFTIJD

Ongeveer 45% van de slaapmiddelen wordt

voorgeschreven aan 50 plussers.

Dit ondanks de risico’s die daaraan verbonden zijn

zoals problemen met geheugen, aandacht,

betrokkenheid bij ongevallen (heupbreuken) en

gewenning/afhankelijkheid aan het product.

Bejaarden

VolwassenenKinderen

Sleep Homeostat

Circadian factor

Sleep-Wake mechanisms

Neuro-immunology

Stress system

Van Someren et al. (1997) Biol Psychiatry 41:955-63

SLEEP SYSTEM in the BRAIN

VLPO telt bij de gezonde volwassene zo’n 30000 cellen

VLPO telt bij de gezonde 70 jarige zo’n 15000 cellen

VLPO telt bij de gezonde 80 jarige zo’n 5 à 10000 cellen

Lim & SaperBrain, Sept 2014

Medical Conditions

• Pain (Arthritic Conditions)

• Nephropathic (Chronic Renal Failure)

• Respiratory (Chronic Lung Disease)

• Endocrinologic (Hyperthyroidism)

• Cardiologic (Heart Failure)

• Gastrointestinal (Reflux Esophagitis)

• Neurologic (Parkinson’s Disease)

• Metabolic• Infectious Diseases• Allergies• Neoplastic• Toxicities• Urologic Disorders• etc.

Medications/Drugs

• Antihypertensives (β-blockers, clonidine, methyldopa,…)

• Antineoplastics• Antipsychotic agents• Caffeine (cough/cold, analgetics)

• CNS Stimulants (ritaline)

• Anticholinergics (ipratropium)

• CNS Depressants (alcohol, narcotics)

• Sympathomimetic amines: decongestants, xantines, bronchodilators

• Diuretics• Hormones (cortisone, thyroid

suppl., oral contraceptives

• Levodopa• MAO inhibitors, SSRI’s

(fluoxetine, citalopram, paroxetine,…)

• Corticosteroids• etc…….

Een diagnose maken bij een slaapproblomeem bij de

oudere is een serieuse uitdaging voor de arts gezien

de vele factoren die erbij betrokken zijn:

leeftijd, sociale situatie, fysieke of mentale status,

medicatiegebruik, enz.

Daarnaast kunnen deze slaapproblemen de oorzaak,

het gevolg of een complicatie van een ziekte zijn,

enz.

Welke andere factoren verstoren onze slaap, zelfs zonder dat we ons daar bewust van zijn

Sleep thieves: 1. Before sleep

– Physical activity

– Media

– Cognitive & emotional activity

• Negative expectations

• On-call

• Emotional activity/stress

Sleep thieves: 2. During sleep

• Light

• Noise

• Temperature

• Bedding

Betrouwbare en valide technologie

Opvolgen slaap life style driehoekpreventie (burnout, depressie) assessmentprestatievermogen- veiligheid

home & hospital assessmentzorgcentra

Therapie slaap gebonden stoornissenon-line gedrags/psychotherapie

Slaapomgeving bedding (indiv. aanpasbaarheid) – textiel (smart)slaapkamer (lawaai, licht, klimaat)

en de interactie van deze

DANK U

Tijdens de Olympische Spelen London

Dank u !