MİLLİ EDEBİYAT

DÖNEMİ OLUŞUMU

Türkçe’ye dönüş nasıl gerçekleşti?

Bunu hazırlayan sebepler nelerdi?

Bu Türkçe’ye dönüş hareketi hangi kaynaktan beslendi?

Bu değişimde rol oynayan isimler kimlerdi?

Bugün Nelerden BahsedeceĞİz…

Bir öze dönüş hareketidir.

Bağımsızlık mücadelesinin sesidir.

Taklitçi zihniyetin karşısındadır.

MİLLİ EDEBİYAT

Edebiyat dönemin siyasal ve sosyal olaylarının ürünüdür.

Özellikle siyasal sebepler bu dönem için en önemli taşları oluşturur.

Osmanlı döneminin sonlarına doğru siyasal anlamda 4 siyasi düşünce akımı vardı: OsmanlıcılıkÜmmetçilikBatıcılıkTürkçülük

OSMANLICILIK: Tanzimat Döneminde ortaya atılan bu düşüncenin amacı ; Osmanlı Devleti bünyesindeki Türk, Arap, Yunan, Ermeni gibi milletleri din, dil, ırk ayrımı gözetmeksizin Osmanlı milleti etrafında bir arada tutmaktır.

Fakat 1789 Fransız İhtilali ile başlayan Milliyetçilik akımı Osmanlı’ya karşı azınlıkların ayaklanmasına sebep olmuş; Balkanlardaki azınlıklar Osmanlı’ya savaş açmıştır. Bu durum Osmanlıcılık fikrinin temellenemeyeceğini açıkça göstermiştir.

ÜMMETÇİLİK: İslam birliği düşüncesinden hareketle halkı Müslüman olan ülkeleri bir çatı altında toplamayı ve kalkındırmayı amaçlayan dini, siyasi ve sosyal bir akımdır.

Lakin; 1.Dünya Savaşı’nda Arapların İngilizlerle antlaşma yapması ümmetçiliğin sonu oldu.

BATICILIK: Batı’daki düşünce, yaşam tarzı ve yönetim biçiminin Türk toplumuna uygulanarak ülkenin gelişip kalkınacağını savunan fikir akımıdır.

Bu akım; Batı medeniyetini almaktan çok kendi değerlerine yabancılaşmak olarak algılandığı için fazla yayılmamıştır.

TÜRKÇÜLÜK: Bizim biz olmadıkça varlık gösteremeyeceğimizi anlatan bu akım milli edebiyatın siyasi temelini oluşturdu.

Ne yapıp edip milleti bilinçlendirmek gerekiyordu.

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNİ OLUŞTURAN EDEBİ ÇALIŞMALAR

1911 yılında Selanik’te ‘Genç Kalemler’ adında bir dergi çıkmaktadır. Milli edebiyat kavramından ilk kez bu dergide bahsedildi. Bu nedenle bu derginin çıkış tarihi aynı zamanda da Milli edebiyat döneminin başlangıç tarihidir.

‘Yeni Lisan Makalesi’ Ömer Seyfettin’in deyimiyle beyaz lisan, Türkçe’nin kurtuluş bildirgesidir. Bu makalede,Türkçe’nin sadeleştirilmesi gerektiğini savunmuş ve de bunun nasıl yapılması gerektiğini ayrıntılı bir şekilde anlatmıştır.

1) Arapça, Farsça tamlamalar ve dilbilgisi kuralları kullanılmamalı, tamlamalar Türkçe kurallara göre kurulmalıdır.

2) Arapça, Farsça sözcükler o dildeki kullanımına göre değil, Türkçe’de söylendiği gibi yazılmalıdır.

3) Türkçeye girmiş Arapça sözcükler Arapça dil kurallarına göre değil, Türkçedeki kullanışlarına göre dikkate alınmalıdır.

4) Halk arasında yaygın olarak kullanılan Arapça Farsça sözcükler Türkçeleşmiş sayılmalı ve dilimizden atılmamalıdır.

YENİ LİSAN MAKALESİ

5) Türkçede karşılığı olan yabancı sözcüklerkullanılmamalıdır. 6) Yazı dili ve konuşma dili arasındaki farklılık ortadan kaldırılmalı bunun için İstanbul halkının konuştuğu doğal Türkçe yani İstanbul ağzı yazı dilinde esas alınmalıdır.7) Diğer Türk lehçelerinden kelime alınmamalıdır.

Türkçe birçok kez sadeleştirilmeye çalışılmış fakat tam sonuç alınamamıştır. Yazar ve şairlerin sadeleşmeye destek vermemesi, eserlerini Türkçe yazmamaları ve dönemin politikaları bu başarısızlığın temel nedenidir.

İlk kez 11.yy.da Kaşgarlı Mahmud, Türkçenin karşı karşıya kaldığı bu tehlikeden bahsetmiş ve ‘Divan-ı Lügat’it Türk’ adlı değerli eseri yazmıştır.

15. yy.da Ali Şir Nevai, ‘‘Muhakemet’ül Lugateyn’’ adlı eserle Türkçe’yi takrar savunma gerekliliğini hissetmiştir.

Divan Edebiyatında Ahmedi ve Nedim gibi şairler Türkçe kullanma konusunda çalışmalar yapmışlardır.

Fakat ilerleyen süreçte Tanzimatçıların sade dili savunup uygulamada başarısız oluşları, Servet-i Fünuncuların dil konusunda Tanzimatçıları eleştirip onlardan da ağır bir dil kullanmaları; Fecr-i Aticilerin Servet-i Fünuncuları eleştirip onları taklit etmekten öteye gidememeleri dil konusunda yapılan çalışmalardan sonuç alınamamasına sebep olmuştur.

900 yıl boyunca sadeleştirilmeye çalışılan dil çalışmaları ilk kez Milli Edebiyat döneminde başarılı olmuştur.

Dönemin yazar ve şairlerinin Türkçeyi kullanmaları, sadeleşme çalışmalarının kurallara bağlanması, dönemin öze dönüşü artık kaçınılmaz kılması bu başarıdaki en önemli etkendir.