กฎหมายทใชในชวตประจำาวน

การบรรยายครงท 4

ประเภทของกฎหมาย• กฎหมายแพง กฎหมายอาญา• กฎหมายสารบญญต กฎหมายวธสบญญต• กฎหมายเอกชน กฎหมายมหาชน• กฎหมายภายในประเทศ กฎหมายระหวางประเทศ

ประเภทของกฎหมาย

• กฎหมายแพง กฎหมายอาญา กฎหมายแพง คอ กฎหมายทกำาหนดสทธและหนาท ความสมพนธ

ระหวางบคคลตอบคคล เชน ป.แพงและพาณชย กฎหมายอาญา คอ กฎหมายทกำาหนดวาการกระทำาใดเปนความผด

และกำาหนดโทษไว เชน ป.อาญา• กฎหมายสารบญญต กฎหมายวธสบญญต

กฎหมายสารบญญต คอ กฎหมายทกำาหนดเนอหาของสทธและ หนาท ตลอดจนขอหามตางๆ เชน ป. อาญา ป.แพงและพาณชย

กฎหมายวธสบญญต คอ กฎหมายทบญญตถงวธการ ขนตอน และ กระบวนการในการพจารณาคด เชน ป. วธพจารณาความอาญา

ป.วธพจารณาความแพง

ประเภทของกฎหมาย• กฎหมายเอกชน กฎหมายมหาชน

กฎหมายเอกชน คอ กฎหมายทกำาหนดความสมพนธระหวาง เอกชนกบเอกชน ในฐานะททงสองฝายเทาเทยมกน เชน

ป.แพงและพาณชย กฎหมายมหาชน คอ กฎหมายทกำาหนดความสมพนธ

ระหวางรฐหรอหนวยงานของรฐดวยกนเอง หรอรฐหรอ หนวยงานของรฐฝายหนงกบเอกชนฝายหนง ในฐานะท

รฐมอำานาจเหนอกวา เชน รฐธรรมนญ ป. อาญา กฎหมาย ปกครอง กฎหมายจราจร กฎหมายองคกรปกครองสวน

ทองถน• กฎหมายภายในประเทศ กฎหมายระหวางประเทศ

กฎหมายภายในประเทศ คอ กฎหมายทใชบงคบในประเทศ นนๆ ออกโดยผมอำานาจในประเทศ เชน พระราชบญญต ตางๆ

กฎหมายระหวางประเทศ คอ กฎหมายทบญญตโดยองคกร ระหวางประเทศ และใชบงคบระหวางประเทศดวยกน เชน

สนธสญญาเบารง

ลำาดบชนของกฎหมายไทยลำาดบชนของกฎหมายมไวเพอบงบอกถงระดบสงตำาและความสำาคญของกฎหมาย

แตละประเภทรวมไปถงภาพรวมของกฎหมายทใชกน กฎหมายทมลำาดบชนตำากวาจะมผล ยกเลกหรอขดตอกฎหมายทมลำาดบชนสงกวาไมได ซงเราจดลำาดบไดดงน

• รฐธรรมนญ• พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ• พระราชบญญต• พระราชกำาหนด• พระราชกฤษฎกา• กฎกระทรวง• กฎหมายทตราโดยองคการปกครองสวนทองถน

1. กฎหมายรฐธรรมนญ      คอ กฎหมายสงสดในการจดระเบยบการปกครองประเทศ ซง

จะวางระเบยบแหงอำานาจสงสดของรฐหรออำานาจอธปไตย ไดแก อำานาจนตบญญต อำานาจบรหาร และอำานาจตลาการ ตลอดจนการ

กำาหนดสทธเสรภาพและหนาทของชนชาวไทย รฐธรรมนญเปนกฎหมายแมบททมศกดสงทสด กฎหมายอนๆท

ออกมาจะตองออกใหสอดคลองกบรฐธรรมนญ กฎหมายใดทขดกบ รฐธรรมนญจะกจะไมมผลใชบงคบได

 พระราชบญญต (พ.ร.บ.)

คอ กฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนโดยคำาแนะนำาและยนยอมของรฐสภา เปน กฎหมายหลกทสำาคญทบงคบใชอยในปจจบน พระราชบญญตเปนกฎหมายทมลำาดบชนรองลงมา

จากกฎหมายรฐธรรมนญ พระราชบญญตทสำาคญทรฐสภาตราออกมาใชบงคบ เชน พระราช บญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535  พระราชบญญตคมครองสขภาพของผไมสบบหร

พ.ศ. 2535 เปนตน - พระราชบญญต เปนกฎหมายเฉพาะเรองใดเรองหนง คอเปนกฎหมายทออกมาใชเพอ

วตถประสงคอยางหนงอยางใด เชน พระราชบญญตลมละลาย กจะเปนเรองเฉพาะเกยวกบการลม ละลาย หรอพระราชบญญตสญชาต กจะเกยวของเฉพาะกบเรองสญชาตของบคคล ฯลฯ ซงพระ

ราชบญญตนจะมสวนเกยวของกบฝายบรหารหรอกคอรฐบาลคอนขางมาก เพราะฝายบรหารจะ เปนผกำาหนดนโยบายในการบรหารประเทศ และเสนอกฎหมายเฉพาะเรองทเกยวของกบนโยบาย

นนๆใหสภานตบญญตทำาการออกนนเองและกฎหมายทออกมานนแมจะมการเปลยนฝายบรหาร หรอฝายรฐบาลแลว กจะมผลใชบงคบอย จนกวากฎหมายนนจะถกยกเลกหรอมการแกไข

เปลยนแปลง

ประมวลกฎหมาย คอกฎหมายลายลกษณอกษรทไดบญญตหรอตราขนโดยรวบรวม จดเอาบทบญญตเกยวกบกฎหมายทเปนเรองเดยวกนเอามารวบรวมเปนหมวดหม วาง

หลกเกณฑใหอยในทเดยวกนและมขอความเกยวเนองตดตอกนอยางเปนระเบยบประมวล กฎหมายตางๆ ถอเปนกฎหมายทเปนหลกทวๆไป ทกลาวถงสทธและหนาทของบคคล

แตละคน บคคลในสงคมตองประพฤตปฏบตตนอยางไรและหามประพฤตปฏบตตนอยางไร บาง และรวมไปถงการใหความคมครองตอสทธตางๆของบคคลแตละคนดวย ซงทงหมดน

อยภายใตกฎเกณฑตางๆทรฐธรรมนญวางไว ประมวลกฎหมายมฐานะเทาเทยมกบพระราช บญญต ไดแก

• ประมวลกฎหมายอาญา• ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย• ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา• ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง• ประมวลรษฎากร• ดากสวหด

พระราชกำาหนด (พ.ร.ก.)

คอกฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนตามคำาแนะนำาของคณะรฐมนตร การตราพระราชกำาหนดใหกระทำาไดเฉพาะเมอคณะรฐมนตรเหนวาเปนกรณฉกเฉนทมความจำาเปน

เรงดวนอนมอาจหลกเลยงได และตองเปนกรณเพอจะรกษาความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยสาธารณะ หรอความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปด

ภยพบตสาธารณะ หรอเปนพระราชกำาหนดเกยวดวยการภาษอากรหรอเงนตราซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาผลประโยชนของแผนดนและเมอไดประกาศใชแลวตองเสนอพระราชกำาหนดนนตอสภาทนทถารฐอนมตกมผลใชบงคบเปนพระราช

บญญตตอไป ถารฐสภาไมอนมตกตกไป แตถาไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปใน ระหวางทใชพระราชกำาหนดนน การประกาศใชพระราชกำาหนดใหประกาศในราช-กจจาน

เบกษา โดยมนายกรฐมนตรเปนผลงนามสนองพระบรมราชโองการในภายหลงพระราชกำาหนดนนกอาจกลายเปนพระราชบญญตซงจะมผลบงคบ

เปนการถาวรได ถาสภานตบญญตใหการอนมต แตถาสภาไมอนมตพระราชกำาหนดนนก ตกไป แตจะไมกระทบกระเทอนถงกจการทไดกระทำาไปในระหวางใชพระราชกำาหนดนน

พระราชกฤษฎกา (พ.ร.ฎ) คอ กฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนตามคำาแนะนำาของคณะรฐมนตร พระราชกฤษฎกาจะ

ออกไดตอเมอพระราชบญญตซงถอเปนกฎหมายแมบทใหอำานาจไว พระราชกฤษฎกาจงเปนเสมอน กฎหมายทไมสามารถจะออกมาใหขดหรอแยงกบกฎหมายแมบท และถากฎหมายแมบทถกยกเลก

พระราชกฤษฎกานนกถอวาถกยกเลกไปดวย การประกาศใชพระราชกฤษฎกาใหประกาศในราชกจจานเบกษาซงจะออกไดเฉพาะในกรณตอไปนคอ• รฐธรรมนญกำาหนดใหตราเปนพระราชกฤษฎกาในกจการอนสำาคญทเกยวกบฝายบรหารและฝาย

นตบญญต เชน พระราชกฤษฎกาเรยกประชมรฐสภา พระราชกฤษฎกายบสภาผแทนราษฎร ฯลฯ• โดยอาศยอำานาจตามกฎหมายแมบทซงกคอ พระราชบญญต หรอ พระราชกำาหนด คอจะตองม

พระราชบญญตหรอพระราชกำาหนดใหอำานาจในการออกไว เชน พระราชบญญตจดตงศาลภาษ อากร พ.ศ. 2528  กำาหนดวาหากจะเปดศาลภาษอากรจงหวดเมอใด ตองประกาศโดยพระราช

กฤษฎกา ฯลฯ ดวยการทพระราชกฤษฎกาเปนกฎหมายทมศกดตำากวาพระราชบญญตและพระราช กำาหนด ดงนนจะออกมาขดกบพระราชบญญตหรอพระราชกำาหนดซงเปนกฎหมายแมบทนนไมได

• กรณทจำาเปนอนๆในเรองใดกได แตตองไมขดตอกฎหมาย

กฎกระทรวง

กฎกระทรวง เปนกฎหมายทรฐมนตรแตละกระทรวงเปนผออก โดยอาศยอำานาจจากกฎหมายแมบทซงกคอพระราชบญญตหรอพระราชกำาหนดฉบบใดฉบบ

หนง เพอดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายนนๆ พระราชบญญตหรอพระราชกำาหนด จะกำาหนดกฎเกณฑกวางๆเอาไว สวนกฎกระทรวงกจะมากำาหนดรายละเอยดอกชน

หนง เชน ในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539  ไดกำาหนดวาในกรณทใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยดหรออายดทรพยสนของบคคลใด

เพอขายทอดตลาด ผทมอำานาจสงใหยด อายดหรอขายทอดตลาดทรพยสนนน ให เปนไปตามทกำาหนดไวในกฎกระทรวง เรากตองไปศกษาในกฎกระทรวงอกชนหนงวา

ผทมอำานาจสงนนคอใครบาง ฯลฯกฎกระทรวงจงเปนกฎหมายบรวารทกำาหนดรายละเอยดของกฎหมายแมบทอก

ตอหนง กฎกระทรวงจะออกมาขดแยงกบกฎหมายแมบทไมไดและถากฎหมายแมบท ถกยกเลก กฎกระทรวงนนถอวาถกยกเลกไปดวย คณะรฐมนตรเปนอนมตกฎ

กระทรวง การประกาศใชกฎกระทรวงใหประกาศในราชกจจานเบกษา

กฎหมายทออกโดยองคกรปกครองตนเองเปนกฎหมายทออกมาใชบงคบโดยเฉพาะในแตละองคการปกครองสวน

ทองถน เพอใหเปนไปตามหนาทขององคการปกครองสวนทองถนนน หรอใน กรณทกฎหมายใหอำานาจไวกทำาการออกไดเชนกน เชน ขอบญญต

กรงเทพมหานคร เปนกฎหมายทกรงเทพมหานครตราขนเพอใชบงคบในเขต กรงเทพมหานครเทานน หรอเทศบญญต กเปนกฎหมายทเทศบาลบญญตขน

ใชบงคบเฉพาะในเขตเทศบาลของตน กฎหมายทองคการปกครองสวนทองถนเปนผออก ไดแก เทศบญญต ขอ

บญญตจงหวด ขอบงคบสขาภบาล ขอบญญตกรงเทพมหานคร ขอบญญต เมองพทยา