BEYNƏLXALQ TİCARƏT

ƏMƏLİYYATLARI

Fənn: Beynəlxalq Kommersiya işiMüəllim: i.e.n, dos. İbişov Elman

Fakultə: Kommersiya

Kurs: IV

Qrup: 916

Tələbə: Həsənzadə Ofelya

Beynəlxalq ticarət

əməliyyatları

Əsas əməliyyatla

r

Əlavə əməliyyatla

r

ƏSAS TİCARƏT ƏMƏLİYYATLARI AŞAĞIDAKILARDIR:

Malların mübadiləsi üzrə ticarət əməliyyatları (idxalat və ixracat)

Patent, lisenziya və no-hau formasında elmi-texniki biliklərin mübadiləsi

İcarə üzrə ticarət əməliyyatları

Beynəlxalq informasiyalar və idarəetmənin təkmilləşdirilməsi sahəsində

məsləhət xidmətləri üzrə ticarət əməliyyatları

ƏLAVƏ TİCARƏT ƏMƏLİYYATLARI AŞAĞIDAKILARDIR:

Beynəlxalq yüklərin daşınması əməliyyatları

Nəqliyyat-ekspeditor əməliyyatları

Beynəlxalq yükdaşınması prosesində malların qorunması üzrə əməliyyatlar

Yüklərin sığortası əməliyyatları

Beynəlxalq hesablaşmaların aparılması üzrə əməliyyatlar

İstehsal və elmi-texniki əməkdaşlıq sahələri müəyyən təşkilati-idarəetmə fəaliyyətinin nəticələri kimi çıxış edir. Təşkilati-idarəetmə əməliyyatının əsas məqsədi isə aşağıdakı sövdələşmələrin bağlanması ilə nəticələnir: istehsalın ixtisaslaşdırılması və

kooperasiyalaşdırılması barədə; obyektlərin və onların istismarının birgə

tikintisinin təşkilinə dair; mal və mal-material dəyərinin ödənilməsi şərtilə

iri sənaye obyektlərinə göndərilməsinə dair; elmi-tədqiqatlar sahəsində

kooperasiya barədə və s.

1

•Beynəlxalq ticarətin yeni formaları və metodları

2

•Ticarət əməliyyatlarının aparılması texnikası

3

•Ticarət-vasitəçi halqasının funksiyaları, dünya bazarında rolu

4

•Beynəlxalq birja ticarəti, beynəlxalq hərraclar, yarmarkaların təşkili

5

•Elmi-texniki biliklər və digər xismətlər üzrə ticarətin təşkili

6

•Xarici firmaların beynəlxalq istehsal-texniki əlaqələrinin təşkili

7

•Dövlət-inhisarçı tənzimlənmənin əsas formaları və vasitələri

8

•Beynəlxalq əlaqələrin inkişafına kömək yolları və vasitələri

Beynəlxalq ticarət işini öyrənmək üçün aşağıdakı məslələrin ardıcıl nəzərdən keçirilməsi zəruridir:

BEYNƏLXALQ TİCARƏT SÖVDƏLƏŞMƏLƏRİ:

Beynəlxalq ticarət sövdələşmələri – dedikdə, müxtəlif ölkələrin iki və bir neçə tərəfləri arasında kəmiyyəti və keyfiyyəti müəyyənləşdirilmiş maı vahidləri, yaxud xidmətlər üzrə müqavilələrin bağlanması nəzərdə tutulur.

Ticarət sövdələşmələrində tərəflər sahibkarların xüsusi kateqoriyalarına aid edilir və tacir adlanır.

Mal vahidi – dedikdə, bir növ malın ayrı-ayrılıqda miqdarı, sayı başa düşülür.

Mal dəsti – bir məntəqədən digər məntəqəyə daşınması nəzərdə tutulan bir və ya bir neçə mal vahidlərinin məcmusudur.

Kontragentlər - beynəlxalq ticarətdə malların alqı-satqsı və müxtəlif xidmətlər üzrə müqavilə münasibətlərində iştirak edən tərəflərə deyilir.

Kontragentlər

Firmalar Sahibkarlar ittifaqı

Dövlət orqanları

BMT-nin beynəlxalq təşkilatları

FİRMA NƏDİR?Firma – dedikdə, sənaye, ticarət,

tikinti, mənfəət əldə etmək məqsədilə kənd təsərrüfatı subyektləri, xidmət və s. Sahələr üzrə ticarət fəaliyyətilə məşğul olan müəssisələr başa düşülür. Firmanın adı mətbuatda mal nişanələrində, reklamda və s. göstərilir.

FİRMALAR AŞAĞIDAKI XARAKTERİK CƏHƏTLƏRİNƏ GÖRƏ FƏRQLƏNDİRİLİR:

Təsərrüfat fəaliyyətinə və yerinə yetirdiyi əməliyyatlar üzrə

Hüquqi vəziyyətinə görə

Mülkiyyət xarakterinə görə

Kapitalın və nəzarətin mənsubiyyətinə görə

Fəaliyyət dairəsinə görə

Təsərrüfat fəaliyyətinə görə

firmalar

Sənaye firmaları

Ticarət firmaları

Nəqliyyat firmaları

SƏNAYE FİRMALARI:Bu növ firmaların dövriyyəsinin 50%-dən

çoxu sənayeistehsalının payına düşməlidir, onların nəhəng təmərküzləşməsi və beynəlmilliləşdirilməsi nəticəsində transmilli korporasiyalar, şirkətlər yaranır.

TİCRƏT VƏ NƏQLİYYAT FİRMALARI:Ticarət firmaları - əsasən alqı-satqı ilə

məşğul olurlar. Bundan əlavə, başqa xidmətlər də onların funksiyalarına daxildir. Ticarət firması ya iri sənaye şirkətləri sisteminə daxil olur, ya da müstəqil fəaliyyət göstərir. Ticarət firmaları ticarət-vasitəçi funksiyalarını da yerinə yetirə bilərlər.

Nəqliyyat firmaları – beynəlxalq yükdaşıma funksiyasını yerinə yetirirlər. Bunlar aşağıdakılardan ibarətdir:

Dəniz nəqliyyatı Hava yükdaşımaları Dəmiryolu Avtonəqliyyat Sığorta firmaları

Hüquqi formalarına

görə

Təkbaşına idarə olunan

firma

Sahibkarlar birliyi firması

Tam şəriklik

Kommandit yoldaşlığı şərikliyi

Səhmdarlar birliyi

MÜLKİYYƏT XARAKTERİNƏ GÖRƏ FİRMALAR:

Xüsusi firmalar

Kartel

Sindikat

Trest

Konsern

Holdinq

Maliyyə qrupu

milli firmalar

xarici firmalar

qarışıq firmalar

Kapital və nəzarət

mənsubiy-yətinə görə milli

firmalar

beynəlxalq firmalar

Fəaliyyət dairəsinə

görə

BEYNƏLXALQ LAYİHƏLƏRİN İCRAÇISI KİMİ BMT-NİN AŞAĞIDAKI İXTİSASLAŞDIRILMIŞ İDARƏLƏRİ ÇIXIŞ EDİR:

UNİCEF – uşaq fondu

FAO – Beynəlxalq Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı

UNİDO – Sənaye İnkişafı Təşkilatı

UNCTAD – Ticarət və inkişaf üzrə konfrans

UNEP – Ətraf mühitin qorunması proqramı

UNESCO – Təhsil, elm və mədəniyyət məsələləri üzrə təşkilat

ÜMUMDÜNYA TİCARƏT TƏŞKİLATI:

ÜTT - 1947-ci ildə Cenevrədə ABŞ daxil olmaqla 23 ölkənin iştirakı ilə GATT – Ticarət və Tariflər haqqında Baş Sazişin imzalanması ilə yaradılmış və 1994-cü ildən Ümumdünya Ticarət Təşkilatı adı altında fəaliyyət göstərir vədünya ticarətinin 85%-ni əhatə edən 150-dən artıq ölkəni özündə birləşdirir.

Azərbaycan Res-publikası 1997-ci ildənmüşahidəçi statusu iləiştirak edir.

BEYNƏLXALQ VALYUTA FONDU:

22 iyun 1944-cü ildə ABŞ-da yaardılmış, beynəlxalq ticarıtin və valyuta sahəsində əməkdaşlığın inkişafına təsir göstərən dövlətlərarası valyuta-kredit təşkilatı kimi fəaliyyət göstərir.

Azərbaycan 18 sentyabr 1992-ci il tarixdən BVF-nin üzvüdür.