สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

มนาคม 2559 l ปท 2 ฉบบท 2

เหลยวหลง แลหนา

2015-2016..

— เอเชยผงาด

ปญหายาราคาแพง ตะวนออกกลางปนปวน

อนดบ THINK TANK โลก 2015

—

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

บทบรรณาธการ

World Think Tank Monitors ฉบบน ประกอบดวยเนอหาหลายประเดนอยดวยกน ทงเรองปญหาราคายาแพง ผลกระทบของเทคโนโลยดจทลกบระบบตลาดและเศรษฐกจ ขอดขอเสยของ Uber ประเดนเหลานลวนนาสนใจและเปนแนวโนมใหมๆของโลกทเหลาสถาบนคลงสมองชนน าใหความสนใจหยบยกขนมาศกษาตดตาม

นอกจากจะตดตามเรองทเปนอนาคต เปนกระแสใหมๆ นวตกรรมใหมๆ ของโลกแลว ในการจดท า World Think Tank Monitors ฉบบน เรายงพบวาสถาบนคลงสมองชนน าของโลกหลายแหงไดเผยแพรบทสรปรวบยอด “โลกในป 2015” ทผานมา ออกมาในรปแบบตางๆดวย เชน 2015 Global Go To Think Tank Index Report รายงานการจดอนดบ Think Tank ทวโลกประจ าป 2015 ของ Think Tanks and Civil Societies Program (TTCSP) “สถาบนคลงสมองเรองสถาบนคลงสมอง (Think Tank’s Think Tank) ของมหาวทยาลยเพนซลเวเนย (ซง Brookings ยงคงรงอนดบ 1 ตามโผน) ในขณะท Carnegie Endowment for International Peace (ซงรงอนดบ 3 ในโผเดยวกน) ไดจดท า 2015 Annual Report สรปเรอง “โลก” ในปทผานมา แบงเปนภมภาคตางๆ ไวอยางนาสนใจ

เหนภาพของการสะทอน มองยอน เหลยวหลง และแลหนา ของบรรดาสถาบนคลงสมองโลกในหวงเวลาน!

ในสวนของสถาบนคลงปญญาฯนน มความภมใจน าเสนอ ผลงานหนงสอเลมลาสดของ ศ.ดร. เอนก เหลาธรรมทศน ผอ านวยการสถาบนของเรา ในชอวา “เพงประชาธปไตยโลก พศประชาธปไตยไทย” กลาวถงเรอง “เกาๆ” แบบ “ประชาธปไตย” ดวยมมมอง เนอหา และทศนะ “ใหมๆ” ดงทไดปรทศนเนอหาไวโดยยอในสวนสดทายของ World Think Tank Monitors เลมน

เชญผอานทกทานอานตอดานในไดเลยคะ ยวด คาดการณไกล บรรณาธการ

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

สารบญ

หนา บทบรรณาธการ

ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในภมภาคยโรป 1 CHATHAM HOUSE 1 BRUEGEL 3

ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในภมภาคอเมรกา 6 BROOKINGS 6 UNIVERSITY OF PENNSYLVANIA 8

ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในภมภาคเอเชย CARNEGIE-TSINGHUA 10 CARNEGIE ENDOWMENT FOR INTERNATIONAL PEACE 12 ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในภมภาคตะวนออกกลาง 15 CARNEGIE ENDOWMENT FOR INTERNATIONAL PEACE 15

ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในประเทศไทย 17 สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต KLANGPANYA INSTITUTE FOR NATIONAL STRATEGIES DEVELOPMENT 17

1

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคยโรป CHATHAM HOUSE

BRUEGEL เรยบเรยงโดย จฑามาศ พลสวสด ผ ชวยนกวจย

CHATHAM HOUSE แนวทางทดกวาในการควบคมราคายารกษาโรค

ปจจบน เรองราคายาเปนประเดนส าคญทมความเกยวโยงไปถงมตดานสงคม การเมอง และ

เศรษฐกจระดบโลก จากการรวบรวมขอมล พบวา ในชวงตนศตวรรษท 21 ผปวยโรคเอดสในประเทศก าลงพฒนาตองจายเงนมากถง 10,000 ดอลลารหรอประมาณ 350,000 บาทตอปในการซอยาเพอตอชวต จนตอมาไดเกดการรวมตวของประชาชนเพอเรยกรองความเปนธรรมในเรองราคายา ประกอบกบมการพฒนายาทมคณภาพแตราคาถกลงจากบรษทของอนเดยและการจดหาเงนอดหนนเพมเตมจากองคการระหวางประเทศ จงท าใหคาใชจายในการรกษาลดลงเหลอเพยง 1,000 ดอลลารหรอประมาณ 3,500 บาทตอป ซงนนเปนผลใหประชาชนกวา 15 ลานคนทวโลกสามารถเขาถงการรกษาไดมากขน และยงลดอตราการตดเชอ HIV ของผปวยรายใหมไดมากถง 33%

ทวาในปจจบน ราคายาโดยเฉลยทกประเภทกยงคงสงเกนกวาทจะใชรกษาผปวยไดอยาง

ทวถง และในขณะนการก าหนดราคายาเองกมความสมพนธกบวาระทางการเมองของประเทศมหาอ านาจเปนอยางมาก โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกาทก าลงอย ในชวงเตรยมการเลอกตงประธานาธบดคนใหม ซงหนงในผสมครคอ Hillary Clinton ไดชนโยบายปรบลดราคายาอยางจรงจง

2

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ในความเปนจรงแลวยารกษาโรคสวนใหญมตนทนการผลตทคอนขางต า แตภายหลงมกถก

เพมมลคาโดยบรษทผผลตดวยเหตผลดานการวจยและพฒนา (R&D) รวมไปถงการผกขาดสทธบตร โดยเฉพาะกระบวนการวจยและพฒนายาทแตละบรษทตางกแขงขนกนคดคนนวตกรรมใหมๆ เพอเพมก าไร ยงท าใหราคายาสงขนแบบกาวกระโดด ดงนน ประเดนส าคญทควรถกหยบยกมาพจารณาจงอยทวา การวจยและพฒนายาเพอรกษาโรคแตละประเภทควรลงทนมากนอยเพยงใดจงจะไดยาทมคณภาพและมระดบราคาทเหมาะสม เพราะปจจบนมโรคอกมากมายทก าลงเกดในประเทศก าลงพฒนา เชน ไขมาลาเรย อโบลา ฯลฯ ซงลวนจ าเปนตองอาศยการวจยและพฒนายาเพอการรกษา แตบรษทผลตยากลบเลอกทจะไมลงทนเพราะมองวาอาจท าก าไรไดนอย และแมทผานมาหนวยงานดานสขภาพทวโลกจะพยายามสรางตวแบบเพอแกไขปญหาใหราคายามความสมเหตสมผลมากขน แตกยงไมไดรบความรวมมอจากบรษทผผลตเทาใดนก

จากการศกษาและวเคราะหขอมลทงหมด คณะท างานของสถาบน Chatham House จงได

เผยแพรรายงานเพอเสนอทางออกใหกบปญหาดงกลาว โดยมขอเสนอวา บรษทผผลตควรจะไดรบผลตอบแทนจากการวจยและพฒนายาในรปแบบทหลากหลายขนโดยไมจ ากดอยเฉพาะยอดขายแตเพยงอยางเดยว ทงน หากมการพฒนากลไกเพอใหบรษทไดรบผลตอบแทนทเปนธรรมจากการลงทนเพอการวจยและพฒนายานอกเหนอจากการใชวธข นราคาผลตภณฑยาแลว กยอมเปดโอกาสใหบรษทจ าหนายยาไดในราคาทใกลเคยงกบตนทนทแทจรงมากยงข น ซงวธการดงกลาวนจะชวยใหประชาชนสามารถเปนเจาของยาและนวตกรรมดานการรกษาทตองการไดในระดบราคาทเออมถง

3

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

BRUEGEL

Uber กบผลกระทบตอเศรษฐกจในรปแบบของเศรษฐกจแบงปน (Sharing Economy)

“เศรษฐกจแบงปน” (Sharing Economy) เปนแนวคดทางเศรษฐกจรปแบบใหมทเนนการสรางมลคาทางเศรษฐกจจากก าลงการผลตทเหลอของทรพยากรทมอย หรออาจเรยกไดวาเปนการแบงเชาหรอแบงขายทรพยสนทปจเจกบคคลมอยผานตลาดออนไลน อาท บานพก รถยนต กระเปา เปนตน ซง Uber กเปนหนงในธรกจทด าเนนการตามแนวทางดงกลาว โดยเปดโอกาสใหบคคลทมรถสวนตวสามารถน ารถมาขบเปนรถโดยสารได ภายในเวลาไมนาน Uber กเตบโตไดอยางรวดเรว โดยในเดอนธนวาคม ค.ศ.2015 บรษทมมลคาทางธรกจสงถง 68,000 ลานบาท และยงใชเวลาเพยง 6 ปในการเตบโตจนแซงหนาบรษทเกาแกอยาง General Motors และ Ford ได

4

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Uber กบ Taxi ในสายตาของผโดยสาร Uber เปนการเสนอบรการรถโดยสารทเชอมตอผขบขกบผโดยสารผานแอพพลเคชนในสมารทโฟนทผโดยสารสามารถเรยกใชบรการรถคนทอยใกลทสดไดอยางสะดวกและงายดาย ซงบรการของ Uber นท าใหผโดยสารพงพอใจกวามากเมอเทยบกบแทกซ อยางไรกตาม การก าหนดอตราคาบรการของ Uber จะขนอยกบอปสงคและอปทานในแตละชวงเวลา หากชวงใดทมความตองการใชมาก แตรถใหบรการมนอย ชวงเวลานนอตราคาบรการกจะปรบเพมขน กลไกราคาดงกลาวจะชวยเพมแรงจงใจใหผขบมากขนและในขณะเดยวกนราคาทสงขนกอาจท าใหผโดยสารหนไปเลอกใชบรการรถชนดอนแทนซงจะชวยใหอปสงคและอปทานปรบสจดสมดลได

ขอดของ Uber ทเหนอกวารถแทกซทวไปในมมมองของผโดยสารมอยดวยกนหลายประการ ไดแก

1. Uber มอตราคาบรการโดยเฉลยถกกวารถแทกซทวไปในการเรยกใชบรการ ผโดยสารไม จ าเปนตองรอโบกรถตามรมถนนเหมอนรถแทกซธรรมดา แตสามารถนดหมายต าแหนงจอดรบกบผขบไดเอง

2. ผโดยสารสามารถตดตามต าแหนงและเวลาทรถจะเดนทางมาถงไดผานแอพพลเคชน 3. การช าระคาโดยสารสามารถท าผานธรกรรมอเลกทรอนกสไดโดยไมจ าเปนตองช าระดวย

เงนสด 4. ผโดยสารสามารถตรวจสอบขอมลของคนขบรถกอนทจะเลอกใชบรการและสามารถให คะแนนความพงพอใจภายหลงใชบรการได ซงถอเปนการเพมความปลอดภยและความ เชอมนในการใชบรการใหมากขน

ผลกระทบของ Uber ตออตสาหกรรมรถแทกซ ความส าเรจของ Uber ไดสรางผลเสยใหแกอตสาหกรรมรถแทกซด งเดมเปนอยางมาก ในสมยกอนการขอใบอนญาตขบรถแทกซเปนสงทท าไดยาก คนขบแทกซจงมจ านวนไมมากและกลายเปนอาชพทมรายไดสง ทวา Uber จะใชระบบการจางงานแบบไมเปนทางการซงไมมการคมครองสทธแรงงานเหมอนรถแทกซ จงท าใหผขบขทไมจ าเปนตองมใบอนญาตจ านวนมากหลงไหลเขามาจนสงผลใหคนขบรถแทกซถกแยงชงสวนแบงทางการตลาดไป ดงกรณตวอยางทเกดขนในสหรฐอเมรกาซงพบวาผโดยสารเดนทางดวยรถแทกซลดลงถง 65% ภายในเวลา 2 ปหลงจากท Uber เรมใหบรการ ผลกระทบทเกดขนจงท าใหรถแทกซด งเดมตองเรมปรบปรงคณภาพทงดานราคาและบรการเพอใหสามารถแขงขนและดงดดผโดยสารไดมากขน

5

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ความเดอดรอนของอตสาหกรรมรถแทกซด งเดมยงน าไปสการฟองรองเพอมให Uber ด าเนนการตอในหลายประเทศของยโรปดวยขออางทวา Uber ขดกบกฎระเบยบของแทกซและเปนเหตใหเกดการแขงขนทไมเปนธรรม การกระท าดงกลาวสะทอนใหเหนวา แมแตภมภาคยโรปเองกอาจยงไมพรอมส าหรบการกาวสระบบเศรษฐกจแบงปนอยางสมบรณ เนองจากหนวยงานทก ากบดแลยงไมสามารถตอบสนองตอแนวปฏบตในการแบงปนการใชทรพยากรทมอยเพอสรางรายไดใหแกประชาชนไดอยางมประสทธภาพ

ขอเสนอแนะ 1. ควรลดระเบยบของอตสาหกรรมรถแทกซทเนนปกปองผขบรถแทกซใหนอยลงและสงเสรมให

มการแขงขนเพอยกระดบคณภาพของรถแทกซและ Uber ในตลาดมากขน เพอใหผโดยสารไดรบบรการทมประสทธภาพ

2. ควรใหสนบสนนใหผขบ Uber ซงถอเปนแรงงานในระบบเศรษฐกจแบงปน ไดรบความคมครองตามสทธทแรงงานโดยทวไปพงม

3. ควรใชเทคโนโลยเปนกลไกเพอเพมประสทธภาพในการสอสารระหวางผใหบรการและผรบบรการ ทงในธรกจรถโดยสาร รวมไปถงธรกจอนๆ ในระบบเศรษฐกจแบงปน

เอกสารอางอง

Charles Clift, Kevin Outterson and John-Arne Røttingen. Medicines Pricing: Is There a Better Way. Chatham House. ออนไลน: https://www.chathamhouse.org/expert/comment/ medicines-pricing-there-better-way Georgios Petropoulos. Uber and the economic impact of sharing economy platforms. Bruegel. ออนไลน: http://bruegel.org/2016/02/uber-and-the-economic-impact-of-sharing- economy-platforms/

6

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคอเมรกา Brookings

University of Pennsylvania เรยบเรยงโดย ปลายฟา บนนาค ผ ชวยนกวจย BROOKINGS

ขอด-ขอเสย เมอเศรษฐกจโลกเขาสยคดจทล

ปจจบนจ านวนของประชากรทวโลกทมโทรศพทและ

สามารถเขาถงอนเตอรเนต ลงทะเบยนระบตวตนและมเลข

บญชเปนของตวเองไดเพมขนปละประมาณ 200-300 ลานคน

ตอป สถาบน Brookings จงสนใจผลกระทบจากเทคโนโลย

ดจตอลในอก 10 ปขางหนาวาจะมแนวโนมอยางไรและมผล

อยางไรตอการท าธรกจและพฒนาองคกร และจะมความเสยง

ใดบางจากเศรษฐกจดจตอลแบบใหมน โดยจากการศกษา

ประวตศาสตรท าใหพบวาการแพรหลายของโทรศพทมอถอ

กอใหเกดการเปลยนแปลงอยางเหนไดชดในประเทศก าลง

พฒนา ทงขอดและขอเสย ดงน

ขอด ของเทคโนโลยดจตอลคอ ชวยลดทอนความเปนชายขอบของผ ทม รายไดต าท

อาศยอยในสงคมชายขอบในโลกท 3 ซงการตดตอสอสาร การเขาถงตลาดและบรการของรฐนนจ ากด

พวกเขาเหลานตองพงพาเครอขายทไมเปนทางการและมขนาดเลก ชายขอบยงหมายรวมถงคนทม

รายไดต า ถกกดกนทางดานขอมลและอ านาจตางๆ เชน ในพนทแหงแลง เปนตน เมอเทคโนโลย

ดจตอลเขามาท าใหคนทอยชายขอบสามารถเขาถงการตดตอสอสาร ท าการคาขาย เขาถงการ

ใหบรการธรกรรมทางการเงนข นพนฐาน ขอมลตางๆ การอางสทธและแสดงตวตน ไดมากขน การ

เขาถงสงตางๆเหลานจะน าไปสการชวยลดความยากจนดวย

7

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

เทคโนโลยดจทลยงชวยใหรฐบาล องคกรการกศลและผบรจาคตางๆ สามารถตงกลมเปาหมายผยากไรทควรไดรบความชวยเหลอและก าหนดความตองการในการชวยเหลอไดงายขน และยงมประโยชนตอเศรษฐกจภาพรวมอกดวย โดยเขามาชวยลดตนทนในทางเศรษฐกจ เพมโอกาสทางการคาและเศรษฐกจ และท าใหไดผลลพธทางเศรษฐกจทมประสทธภาพมากขน ตวอยางเชน ชาวประมงในรฐเคราลา อนเดย สามารถหาตลาดเพอขายปลาในราคาทพอใจไดดวยการยกหโทรศพทเพยงครงเดยว แทนทจะตองแลนเรอเขาออกตามทาตางๆใหเปลองเชอเพลงเพอเจรจาขายปลาใหไดในราคาทตองการ อกทงยงใชเทคโนโลยดจตอลในการสรางตลาดใหม เชน Amazon และ Alibaba และสรางความสะดวกสบาย เชน แอปพลเคชนเรยกแทกซ Uber อยางไรกตาม ขอเสย ของเทคโนโลยดจตอลคอการเขามาท าลายและแทนทการท างานของคนในบางหนาท โดยมความกงวลไม นอยวาการเขาสยคเศรษฐกจดจตอลจะสงผลเสยรายแรงตอตลาดแรงงาน โดยมหลกฐานวาในประเทศก าลงพฒนาเรมขาดแรงงานกงฝมอ เชน ชางไม ชางเทคนค เหมอนทเคยเกดขนในโลกตะวนตกในชวงตนศตวรรษ 2000 เปนตนมา แมวาประเทศก าลงพฒนาจะมอตราการเพมขนของชนชนกลางมากขนกตาม แต Brookings เสนอวาหากพจารณาในภาพรวมแลว การเขามาของเทคโนโลยดจทลในระบบเศรษฐกจนน เขามาเปนสวนเตมเตมมากกวาทจะเขามาแทนทแรงงานคนโดยสนเชง จดออนอกประการของการมระบบเศรษฐกจทเชอมโยงโดยเครอขายดจตอลคอการโจมตในโลกไซเบอร ซงถอเปนความกงวลทส าคญ โดยเฉพาะประเดนการละเมดความเปนสวนตวของบคคล ประเทศไทยในฐานะประเทศก าลงพฒนา ควรมองใหเหนถงโอกาสทจะใชเทคโนโลยดจตอลมาเปนตวเปลยนเกม เพอมองหาลทางในการท าใหเกดประโยชน แทนทจะกลวการเขามาของเทคโนโลยดงกลาว

เอกสารอางอง

Laurence Chandy, Kemal Derviş, George Ingram and Homi Kharas. Disrupting development with digital technologies. Brookings. ออนไลน. http://www.brookings.edu/research/ reports/2016/01/disrupting-development-digital-technologies.

8

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

University of Pennsylvania รายงานการจดอนดบ Think Tank โลก ประจ าป 2015

ของมหาวทยาลยเพนซลเวเนย

เมอวนท 9 กมภาพนธ 2016 มหาวทยาลยเพนซลเวเนย ไดเผยแพร 2015 Global Go To

Think Tank Index Report รายงานการจดอนดบสถาบนคลงสมองชนน าของโลกครงลาสดประจ าป

2015 ออกมา ซงนบเปนการจดอนดบครงท 9 ตดตอกนของ Global Go To Think Tank Index Report

โดยในปน 5 อนดบแรกยงคงไมเปลยนแปลงจากป 2014 คอไดแก Brookings Institution (สหรฐ)

Chatham House (องกฤษ) Carnegie Endowment for International Peace (สหรฐ) Center for Stra-

tegic and International Studies (CSIS) (สหรฐ) และ Bruegel (เบลเยยม) ตามล าดบ

สวน Council on Foreign Relations (CFR) (สหรฐ) International Institute for Strategic Stud-

ies (IISS) (องกฤษ) RAND Corporation (สหรฐ) Woodrow Wilson International Center for Schol-

ars (สหรฐ) และ Amnesty International (AI) (องกฤษ) อยในล าดบท 6-10 ตามล าดบ

ในจ านวนสถาบนคลงสมองชนน าทวโลกทไดรบการส ารวจทงสน 6,846 แหงประจ าป 2015 น

ภมภาคทมสถาบนคลงสมองหรอสถาบนวจยนโยบายมากทสดคอ อเมรกาเหนอ 1,931 แหง ตามดวย

ยโรป 1,770 แหง และเอเชย 1,262 แหง หรอคดเปน 28 เปอรเซนต 26 เปอรเซนต และ 18 เปอรเซนต

ตามล าดบ

9

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

แตหากดรายประเทศ ประเทศทมจ านวนสถาบนคลงสมองมากทสดไดแก สหรฐ คอ 1,835 แหง

ตามดวยอนดบสองคอ จน ทม 435 แหง ตามมาดวยองกฤษ อนเดย เยอรมนน ฝรงเศส อารเจนตนา

รสเซย ญปน และแคนาดา ตามล าดบ ในสบอนดบแรก

สถาบน Carnegie-Tsinghua อยในอนดบ 9 ของสถาบนคลงสมองในจน อนเดย ญปนและ

เกาหลใต สวนสถาบนคลงสมองจากประเทศไทยทตดอนดบในรายงานฉบบน ไดแก ทดอารไอ (TDRI)

และสถาบนความมนคงและนานาชาตศกษา (Institute of Security and International Studies: ISIS)

คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทอยในล าดบท 13 และ 36 ของสถาบนคลงสมองในภมภาค

อาเซยนและแปซฟก ตามล าดบ

เอกสารอางอง

James G. McGann. 2015 Global Go To Think Tank Index Report. Think Tanks and Civil Soci

eties Program (TTCSP). University of Pennsylvania. ออนไลน. http:// repository. upenn.

edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1009&context=think_tanks

10

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคเอเชย CARNEGIE-TSINGHUA CARNEGIE ENDOWMENT FOR INTERNATIONAL PEACE เรยบเรยงโดย ปาณท ทองพวง ผชวยนกวจย

CARNEGIE-TSINGHUA

ขอคดเหนบางประการวาดวย One Belt One Road (ตอนท 1) One Belt One Road (OBOR) The New Silk Road และ Asian Infrastructure Investment

Bank (AIIB) เปนเรองเดยวกน OBOR หรอทบางครงเรยกวา The New Silk Road นนเปน “อภมหาโครงการ” ดานเศรษฐกจระหวางประเทศของทางการจนในยคสจนผง โดยหลกคอการฟนเสนทางสายไหม เสนทางการคาขายและคมนาคมทเชอมระหวางเอเชยกบยโรป ขนใหม โดยจะมสองเสนทางหลกตามภาพ คอ เสนทางสายไหมทางบกและเสนทางสายไหมทางทะเล ดวยขนาด ผลกระทบ รวมทงอปสรรคทนโยบายนจะตองเผชญ จงเรยกไดวาเปนนโยบายตางประเทศทส าคญทสดของยคสจนผงและของจนในศตวรรษท 21

ตอไปเปนขอคดเหนบางประการวาดวย OBOR ทสรปจากการสมภาษณ Xie Tao อาจารยประจ าคณะรฐศาสตร Beijing Foreign Studies University โดยPual Haenle ผอ านวยการ Carnegie-Tsinghua Center for Global Policy และอดตผอ านวยการฝายจน ไตหวน และมองโกเลย ของสภาความมนคงแหงชาตสหรฐ (National Security Council) ทใหค าปรกษาแกประธานาธบด จอรจ ดบเบลย บช และโอบามา ระหวางป 2007-2009

11

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

1. กวา One Belt One Road จะเปน ทอลคออฟเดอะทาวน ทกวนนในประเทศจน มแตผคนกลาวถง “ความรเรมหนงแถบหนงเสนทาง” (The Belt and

Road Initiative : OBOR) (Nation-wide craze over the Belt and the Road) OBOR ถงกบถกขนานนามวาเปน “นโยบายตางประเทศของจนทมการถกเถยง ศกษา มากทสดในแวดวงขาราชการจน นกวเคราะหและผตดตามเรองจน รวมทงสอมวลชนจน (indisputably the most discussed and studied topic among Chinese officials, analysts and journalists) มากยงกวาประเดนใหญอนๆ ทเปนทสนใจพดถงกนในแวดวงการตางประเทศจน เชน เรองความสมพนธแบบใหมระหวางมหาอ านาจ (New type of major powers’ relations) และเรองธนาคาร AIIB เปนตน อยางไรกด เมอ OBOR ถกประกาศออกมาอยางเปนทางการครงแรกในปลายป 2013 โดยสจนผงนน ไมคอยไดรบความสนใจอยางจรงจงนก ทงในจนเองและภายนอกประเทศ ในป 2014 กเชนกน มจ านวนบทความหรอบทวเคราะหในเรองดงกลาวทไดรบการตพมพออกมานอยมาก

Xie Tao วเคราะหถงเรองนวา เปนเพราะตอนทสจนผงประกาศเรองเสนทางสายไหมใหม (The New Silk Road) ทคาซคสถานและเสนทางสายไหมทางทะเล (The Maritime Silk Road) ทอนโดนเซย เมอเดอนกนยายนและตลาคม 2013 ตามล าดบนน ผคนทงในและนอกประเทศจนยงไมแนใจวานคอการประกาศ “พมพเขยว” ของอภมหาโครงการ หรอเปนเพยงการโยนหนถามทางของผน าจนเพอดปฏกรยาตอบสนองจากประเทศอน กลาวงายๆคอ ผคนยงไมเหนวา ทางการจนจะ “เอาจรงเอาจง” กบเรองนมากนอยเพยงใด

จดเปลยนส าคญเกดขนในชวงทายของป 2014 เม อส านกขาวจนและโดยเฉพาะอยางยงสถาบนคลงสมองชนน าของจน เชน มหาวทยาลย Renmin และทอนๆ เรมจบสญญาณไดเปนพวกแรกๆวา OBOR จะเปนอภมหาโครงการของจนจรงๆ จากการท OBOR ถกระบถงเปนครงแรกในเอกสารเผยแพรของการประชมคณะกรรมการกลางพรรคคอมมวนสตจนชดท 18 ครงท 3 ใน เดอนพฤศจกายน 2014 ซงเร ยกรองใหเร งกอสรางโครงขายระบบการขนสงพนฐานในประเทศเพอนบานเพออ านวยความสะดวกใหกบความรเรมหนงแถบหนงเสนทาง การปรากฏตวของ OBOR ในเอกสารส าคญนท าใหสอมวลชนและวงวชาการของจนเรมตระหนกวา OBOR เปนเรองส าคญ

อยางไรกตาม นนกยงถอวาเปนจดเรมตนของกระแส OBOR ในประเทศจน เพราะจนถงสนป 2014 ความตนตวเรอง OBOR ยงจ ากดอยในแวดวงสอและปญญาชน ไมลงไปสประชาชนทวไปของจน จดเปลยนแบบกาวกระโดดมาถงอกครง ในป 2015 ซงพบวาจ านวนบทความ/บทวเคราะหเกยวกบ OBOR ทตพมพในจนกระโดดจากรอยกวาๆ ในป 2014 ขนไปถงมากกวาหนงพนชน เพมขนราวสบเทา

12

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

เหตผลส าคญคอ เงนทนสนบสนนทรฐบาลจนทมใหในการจดกจกรรมวชาการเกยวกบ OBOR ซงเปนปจจยส าคญใหตงแตป 2015 เปนตนมามการจดกจกรรมวชาการหลายรปแบบเกยวกบ OBOR ทงงานสมมนา เสวนา เวทวชาการตางๆ ขนหลายรอยงานในประเทศจน

อกหนงสญญาณทท าใหคนจนทวไปตระหนกวาทางการจนจรงจงกบ OBOR กคอ เมอรฐบาลทองถน ตงแตระดบมณฑล เทศบาล เมอง นคร มหานคร ตางๆของจนแตละแหงเรมเผยแพร “พมพเขยว” วาเมองของตนจะเปนสวนหนงในโครงการเสนทางสายไหมใหมนไดอยางไร ประเดนหลกตรงนท าใหเหนวา ขอดของการทมความสอดประสานกนระหวางรฐบาล วงวชาการ วงการสอ ในประเทศจนนน ท าใหสามารถขบเคลอนประเดนตางๆ เชน เรอง OBOR ออกสสาธารณะไดภายในเวลาอนรวดเรว

CARNEGIE ENDOWMENT FOR INTERNATIONAL PEACE

การผงาดของเอเชย-แปซฟค

ดานหนง โลกาภวตนกบการพฒนาอยางรวดเรวของนวตกรรมการตดตอสอสารยคดจทลท าใหระยะทางดจะเปนเรองของอดต แตในโลกของความสมพนธระหวางประเทศ เรองภมรฐศาสตร จดยทธศาสตร และท าเลทตง ไดกลบเขามาทวงต าแหนงส าคญยงบนเวทการเมองระหวางประเทศอกครง โดยเฉพาะอยางยงในภมภาคเอเชย-แปซฟค

13

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ลาสด ในรายงานสรปภมทศนการเมองโลกประจ าป 2015 ของสถาบน Carnegie Endow-ment for International Peace (สถาบนคลงสมองดานการตางประเทศอนดบหนงของโลก จากการจดอนดบของ Chinese Academy of Social Science ในป 2015 และอนดบสามของโลก โดยการจดอนดบของมหาวทยาลยเพนซลเวเนย ประจ าป 20151) ทเพงเผยแพรออกมา ไดกลาวถงภมภาคเอเชยแปซฟค โดยเรมตนวา “ในศตวรรษท 21 ไมมภมภาคใดส าคญตอระเบยบโลกมากกวาเอเชยแปซฟค ภมภาคทไลยาวตงแตอนเดยจรดชายฝงดานแปซฟคของอเมรกา อกแลว”

ในชวงไมกทศวรรษทผานมา เอเชยแปซฟคสรางความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจและการลดความยากจนไดมาก “อยางทไมเคยมใครเคยท าไดมากอนในประวตศาสตรของมนษยชาต” ป จ จ บ นเอเชยแปซฟคสรางผลผลตทางเศรษฐกจและการคาขายมากกวาครงหนงของผลผลตทางเศรษฐกจและการคาทงหมดในโลก และภายในหนงหรอสองทศวรรษขางหนา ชาตทมขนาดเศรษฐกจใหญทสดของโลกสชาตแรกจะไดแกมหาอ านาจแหงเอเชยแปซฟคทงสน (สหรฐ จน ญปน อนเดย: ไมไลตามล าดบ) จากทในปจจบนคอป 2016 สชาตทครองต าแหนงนคอ สหรฐ จน ญปน และเยอรมนน ตามล าดบ2

แนนอนวา หากพดถงเอเชยแปซฟคในเวลาน ไมมเงาของประเทศใดทจะแผใหญเทาเงาของประเทศจน ดวยขนาดประเทศ เศรษฐกจ จ านวนประชากร และอทธพลในหลายมตทจ นม อยในโลกเวลาน ท าใหค าถามวาจนจะท าไดดเพยงใดในการรกษาอตราการเตบโตทางเศรษฐกจของตนอยางมคณภาพในระยะยาว กบการจดการปญหาภายในประเทศ เชน การเดนหนานโยบายปฏรประดบชาตถงทองถนของสจนผง เปนประเดนทสถาบน Carnegie ใหความส าคญและตดตามอยางใกลชด เพราะจะสงผลกระทบอยางส าคญตอระเบยบภายในภมภาคนและระเบยบโลก

นอกจากภาพของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทกาวกระโดด อกภาพทนาจบตาส าหรบเอเชยแปซฟคคอ ความมนคงในภมภาคทก าลงคกรน เตมไปดวยการขยบขยายสรรพก าลงของชาตตางๆ การเพมงบประมาณทางทหารอยางมากในภมภาค ปญหาพพาทดนแดนในทะเลจนตะวนออกและทะเลจนใต เรองนวเคลยรเกาหลเหนอ ภาพเหลานท าใหหลายฝายกงวลวาจะน าไปสการปะทะกนระหวางจนทกลบมาเขมแขงอกครงในศตวรรษนกบสหรฐผมอทธพลเดมในเอเชยแปซฟคนบแตหลงสงครามโลกครงทสอง

_______________________________ 1James G. McGann. 2015 Global Go To Think Tank Index Report. ออนไลน. http://repository.upenn.edu/ cgi/viewcontent.cgi?article=1009&context=think_tanks

2Prableen Bajpai. The World's Top 10 Economies. ออนไลน. http://www.investopedia.com/articles/ investing/022415/worlds-top-10-economies.asp

14

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ญป น เปนอกปจจยส าคญในภมทศนทางการเม องระหวางประเทศในภมภาคน บด น

พบวาภายหลงสองทศวรรษของการ “หนกลบเขาทบทวนตนเอง” ญปนไดพยายามสลดตนเองใหพนจากกบดกของภาวะชะงกงนทางเศรษฐกจทเรยกกนวา “ทศวรรษทหายไป (the lost decade)” ญปนเวลานเปนญปนทกลบมากระตอรอรนอกครง ทงมบทบาททางการทตและการทหารทเปนเชงรกมากขน หนงในประเดนทนาจบตาจงเปนเรองความเปลยนแปลงทจะเกดขนในพนธมตรญปน-สหรฐ ซงจะสงผลกระทบทส าคญยงตอความมนคงและสนตภาพในภมภาค เพราะนบแตหลงสงครามโลกครงทสองเปนตนมา ญปนถกมองในฐานะตวแทนอนดบหนงของอเมรกาในเอเชยแปซฟค

จกซอวอกชนทก าลงรอนแรงและจะขาดเสยมไดเมอพดถงเอเชยแปซฟค กคอ เอเชยตะวนออกเฉยงใต ทรวมกนเปน อาเซยน แลวในเวลาน ซงเปนอกบรเวณทสถาบน Carnegie มงใหความสนใจ ในฐานะทมท าเลทตงอนเปนสดยอดแหงศตวรรษ เพราะอยตรงใจกลางการแขงขนระหวางสหรฐกบจนในเอเชยแปซฟค และอยระหวางจนกบอนเดย ซงกลบมารงเรองอกครงในยคน ทงยงเปนเจาของชองทางเดนเรอทแคบและวนวายทสดในโลกอยางชองแคบมะละกา ซงเปนชองทางทการขนถายน ามนทางเรอจ านวนถงหนงในสของโลกตองผาน สรปคอ ถาในศตวรรษท 21 การถวงดลอ านาจในโลกไดเคลอนมาสเอเชยแปซฟค อาเซยนกคอจดศนยกลางในเกมแหงการถวงดลอ านาจนน สมหลนลงมาสอาเซยนแลว!

เอกสารอางอง

Xie Tao and Paul Haenle. Is China’s Belt and Road a Strategy? Carnegie-Tsinghua. ออนไลน. http://carnegietsinghua.org/2016/01/19/one-belt-one-road/isxv.

2015 Annual Report. The Rise of Asia-Pacific. Carnegie Endowment for International Peace. ออนไลน. http://carnegieendowment.org/about/annualreport/2015/#asia.

15

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคตะวนออกกลาง CARNEGIE ENDOWMENT FOR INTERNATIONAL PEACE เรยบเรยงโดย ปาณท ทองพวง ผ ชวยนกวจย

ตะวนออกกลางอนปนปวน

ในรายงานสรปประจ าป 2015 ของ Carnegie Endowment for International Peace ไดกลาวถงภาพรวมของดนแดนตะวนออกกลางในปทผานมาวา โลกอาหรบก าลงเผชญ “การเปลยนแปลง” ครงยงใหญ สงคราม การลมสลายของรฐตางๆ ขบวนการกอการรายของมสลมสายสดโตง เศรษฐกจและระเบยบสงคมทระส าระสาย และการอพยพยายถนของผลภยระลอกใหญทสดครงหนงเทาทเคยมมา อนเปนผลจากสงครามยดเยอในซเรย ซง “หายนะ” ทางการเมองและมนษยธรรมทเกดขนตามมาจากสงครามในซเรยน จะยงคงสงผลกระทบในภมภาคนตอไปอกหลายทศวรรษ รวมทงสงแรงกระเพอมไปยงดนแดนตางๆทวโลก ทแรกทเหนไดชดทสดไดแกยโรป ดนแดนเพอนบานทางตะวนตก ซงเมอเจอปญหาเศรษฐกจทมอยกอนหนาบวกกบปญหาผลภยจากตะวนออกกลางทซ าเขามา กท าใหสนคลอนไปถงรากฐานความอยรอดของ “นวตกรรมทางสงคม” ซงเคยเปนตวแบบทไดรบการมองอยางชนชมและเปนความภมใจของยโรป ทเรยกวา “สหภาพยโรป”

16

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

สถาบน Carnegie ประจ าภมภาคตะวนออกกลาง (Carnegie Middle East Center) ซง World

Think Tank Monitors ตดตามมาตลอดนน ตงอยในกรงเบรต เมองหลวงของเลบานอน ไมไกลจากชายแดนซเรย-เลบานอน (ซงเปนทพ านกของผลภยชาวซเรยราวหนงลานคนในเวลาน) ปจจบนสถาบนดงกลาวมอายไดสบปแลว และเพงไดรบการจดอนดบใหเปนสถาบนคลงสมองอนดบหนงของภมภาคตะวนออกกลาง ประจ าป 2015 จากมหาวทยาลยเพนซลเวเนย3 มนกวชาการประจ าสถาบนมากกวาสบคนทเปนคนทองถนจากแปดประเทศในตะวนออกกลาง

สถาบน Carnegie ประจ าภมภาคตะวนออกกลาง มงความสนใจทงในประเดนทเปนแนวโนมของการเปลยนแปลงในระยะยาวของทงภมภาค เชน การตอสเพอสรางสงคมทเปนพหนยมมากขน การเปลยนแปลงเชงโครงสรางภายในระบบรฐชาตอาหรบ ความเปลยนแปลงของตลาดพลงงานในภมภาค และประเดนอนภายในแตละประเทศ เชน สงครามกลางเมองในลเบย อรก และซเรย ขบวนการกอการรายจฮาดในตะวนออกกลางและแอฟรกาเหนอ IS การเมองทแบงข วในอยปต การสบทอดอ านาจของบรรดาผน าในประเทศรอบอาวเปอรเซย การเมองอนซบซอนของปาเลสไตนและตนเซย การเมองภายในของอหรานทเขาสยคใหมภายหลงบรรลขอตกลงฉบบประวตศาสตรเรองการจ ากดอาวธนวเคลยรกบมหาประเทศตะวนตก และยคใหมของความสมพนธอหราน -อเมรกา เปนตน ซง World Think Tank Monitors จะไดเลอกตดตามประเดนเหลานในฉบบตอๆไป

เอกสารอางอง

2015 Annual Report. A Changing Middle East. Carnegie Endowment for International Peace. ออนไลน http://carnegieendowment.org/about/annualreport/2015/#middle-east

___________________________________________

James G. McGann. 2015 Global Go To Think Tank Index Report. ออนไลน. http://repository.upenn.edu/cgi/

viewcontent.cgi?article=1009&context=think_tanks

17

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในประเทศไทย สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต KLANGPANYA INSTITUTE FOR NATIONAL STRATEGIES DEVELOPMENT เรยบเรยงโดย ปาณท ทองพวง ผ ชวยนกวจย

เพงประชาธปไตยโลก พศประชาธปไตยไทย

“ประชาธปไตย” จะมอะไรใหมไดอก?

เปนค าถามทคงจะผดขนมาส าหรบหลายคน เมอไดยนค าวา “ประชาธปไตย” ในวนทการเมองไทยวกวนวนวายอยรอบๆ ค าๆน มาอยางหนกหนวงในชวงสบกวาปมาน

ใครบางคนเคยกลาวไววา “ประชาธปไตย” เปนค าท “ช า” แลว และนาจะเปนหนงในค าทช าทสดในการศกษาทางรฐศาสตรกวาได เพราะไมวาทหาร เผดจการ อนรกษนยม ทนนยม ตางกหากนกบค าวา ประชาธปไตย พยายามดงประชาธปไตยมาเปนพวก ทกวนนไมมใครออกมาพดวาเปนศตรกบประชาธปไตย จงไมรแลววา ประชาธปไตยทพดกนวนนหมายความวาอะไร ประชาธปไตยสญเสยความเปนพลงสรางสรรคและความดงดดส าหรบคนหนมสาวแบบทเคยมเมอหลายสบปกอนไปแลว ประชาธปไตย “ช า” จนยากจะคดวาจะมอะไรใหมทชวนใหศกษาอยางสรางสรรคไดอก

18

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ภาวะนมไดเปนแตส าหรบประชาธปไตยไทยเทานน แตเปนกบประชาธปไตยโลกดวย ความ

พยายามในการสงออกระบอบประชาธปไตยโดยสหรฐใหเปนระบบการปกครองสากลเดยวของโลก อนเคยเปนความหวงของผอยใตระบอบเผดจการทวโลกนน มาในวนน โดยเฉพาะจากความป นปวนทางสงคมอยางรนแรงทเกดขนในตะวนออกกลางหลงยคอาหรบสปรงสเปนตนมา เลยไมรวาประชาธปไตยชวยแกปญหาหรอสรางปญหากนแน?

ในภาวะทการคดถงเรองประชาธปไตยมาถง “ทางตน” นเอง ศ.ดร.เอนก เหลาธรรมทศน ผอ านวยการสถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต และอธการวทยาลยร ฐกจ มหาวทยาลยรงสต จงยอนกลบไปท าความเขาใจและทาทายหลายความเชอด งเดมเกยวกบระบอบการปกครองทเรยกวา “ประชาธปไตย” อกครง โดยอาศยมมมองทางประวตศาสตรและมมมองของ “นานาประชาธปไตย” ในหนงสอเรอง เพงประชาธปไตยโลก พศประชาธปไตยไทย โดยมขอถกเถยงทนาสนใจ เชน

ประชาธปไตยไมไดเปนของตะวนตกแตผเดยว แตคนในหลายอารยธรรมโบราณของโลกตะวนออกกรจกใชระบอบการปกครองทคลายๆกบประชาธปไตยมานานพอๆหรออาจจะนานกวาเอเธนสดวยซ า

ประชาธปไตยไทยไมไดลมลกคลกคลานอยทเดยว เพราะเม อมองไปทพฒนาการประชาธปไตยของโลกตะวนตก เชน สหรฐ องกฤษ ฝรงเศส จะพบวาแตละทใชระยะเวลาสองถงสามรอยปเปนอยางนอย ผานทง สงครามกลางเมอง รฐประหาร การฟนระบอบสมบรณาญาสทธราชย เผดจการสามญชน ฯลฯ มามากกวาไทยนก

ประชาธปไตย (แบบตะวนตก) มใชจดสนสดของประวตศาสตร หรอ “ชะตากรรมทเลยงไมได” ททกสงคมในโลกตองเปนตามไปในทสด เราตองคดเชนน เพอจะได “ปลดลอคความคด” ใหเราสามารถคดถงการสรางประชาธปไตยทางเลอกใหม (ทมใชค าสภาพของระบอบเผดจการ) ได

แนวทางการปฏรปประชาธปไตยไทยโดยอาศยบทเรยนจากนานาประชาธปไตย เชน ตวแบบประชาธปไตยแบบเสยงทงหมดรวมกนปกครอง (Consociational Democracy) ตวแบบประชาธปไตยทฉลาดและมสตปญญา (Intelligent Democracy) ทผสมระหวาง De-mocracy (ระบอบทเนนพลเมองมสวนรวมในการปกครอง) ของตะวนตกกบ Meritocracy (ระบบทเนนใชคนเกงปกครอง) ของจน และตวแบบประชาธปไตยทเนนการมสวนรวมโดยตรงของพลเมองในการปกครอง (Civic Republicanism)

19

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ผอ านวยการสถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต : ศ.ดร.เอนก เหลาธรรมทศน บรรณาธการ: นางสาวยวด คาดการณไกล เรยบเรยง: นางสาวจฑามาศ พลสวสด นางสาวปลายฟา บนนาค นายปาณท ทองพวง ปทเผยแพร: มนาคม 2559

ดรายละเอยดเพมเตมไดท www.rsu-brain.com

ทอย สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต อาคารพรอมพนธ 1 ช น 4 637/1 ถนนลาดพราว เขตจตจกร กทม. 10900 โทรศพท 02-930-0026 โทรสาร 02-930-0064