Л.Оюунжаргал П.Гомболүүдэв Б.Цацрал

Агаарын бохирдол,

уур амьсгалын хүчин зүйл

Улаанбаатар, Монгол

2014.11.27

Ус, цаг уур орчны хүрээлэн

“Нийслэлийн агаарын бохирдлыг

бууруулах арга зам, боломжууд” эрдэм

шинжилгээний хурал-хэлэлцүүлэг

Агуулга

Оршил

Судалгааны ажлын зорилго

Улаанбаатар хотын хүйтний улирлын уур амьсгалын нөхцөл

Агаар мандлын ерөнхий орчил урсгалын нөлөө

Хотгор, гүдгэрийн нөлөө

Салхины горим

Агаарын температурын инверси

Дүгнэлт, агаарын бохирдлыг бууруулах арга зам, шийдэл байгаа эсэх

Оршил

Агаарын бохирдол үүсгэж буй гол үндсэн хүчин зүйл нь бохирдол үүсгэгч болон ялгаралт, үүнийг хуримтлагдах нөхцөлийг бүрдүүлж буй цаг агаар, уур амьсгалын нөхцөл юм.

Судалгааны ажлын гол зорилго нь Улаанбаатар хотын агаарын бохирдолыг бууруулах шийдлүүдийн нэг нь агаарт бохирдол хуримтлагдах нөхцөлийг бүрдүүлж буй цаг агаар, уур амьсгалын нөхцөлүүдийг өөрчлөх явдал байж болох эсэхийг тодорхойлох байв. Үүний тулд энэ чиглэлээр хийгдсэн судалгааны ажлын үр дүнгүүдийг нэгтгэв.

Улаанбаатар хотын хүйтний улирлын уур амьсгалын нөхцөл

Физик газарзүйн байрлал

Бүх талаараа далайгаас алслагдсан, эхгазрын төвд оршдог

Далайн төвшнээс өндөрт өргөгдсөн,өндөр уул, нуруудаар хүрээлэгдсэн

Агаар мандлын ерөнхий орчил урсгалыннөлөө

Хотгор, гүдгэрийн нөлөө

Агаар мандлын ерөнхий орчил урсгалын нөлөө

Хүйтний улиралд эх газрын хөрөлтийн

улмаас дэлхийн бөмбөрцгийн

хойд хагас ¼-ийг хамарсан Азийн

эсрэг циклон Монгол орны Увс нуурын хотгорт

төвтэйгээр үүсэж, нэлээд

тогтвортой байрладаг.

Агаар мандлын ерөнхий орчил урсгалын нөлөө

Антициклоны цаг агаар

Агаарын тогтвортой байдал→Салхины эрч сулрах

Өгсөх бус, уруудах хөдөлгөөн зонхилдог тул үүл үүсэх нөхцөл бүрдэхгүй. Иймд цэлмэг шөнийн хугацаанд цацрагийн хөрөлтөөр газар орчмын агаар илүү хөрдөг→Агаарын температурын урвуу тархалт буюу инверсийг

эрчимжүүлэх

Циклонлог цаг агаар

Агаарын тогтворгүй байдал→Салхины эрч нэмэгдэх

→ Улирлаас хамааран маш олон төрлийн цаг агаарын үзэгдэл ажиглагддаг

Улаанбаатар хотын уур амьсгалын бүрэлдэлтэнд хотгор, гүдгэрийн нөлөө

Хүйтэн гаарын

“нуур” үүсэх

Агаарын

температурын

инверси тогтох,

эрчимжих

Уул хөндийн

салхи

Салхины горим-Хурд

Хүйтний улиралд манай оронд эсрэг циклонлог цаг агаар зонхилдог хэдий ч дунджаар 1.8-3.9 тооны циклон үүсэж, хөгжиж, дайран өнгөрдөг байна (Намхай 1976). Энэ үед салхи ихэсдэг.

Бохирдол, салхины хурдтай өндөр сөрөг хамааралтай байдаг

Салхины горим-Чиглэл

Улаанбаатар хотын зонхилох салхины чиглэл зүүн, зүүн өмнө.

Агаарын температурын инверси Инверсийн давтагдлын жилийн явцын хувьд өвлийн

улиралд хамгийн их байдаг нь газрын гадарга дулаанаа

ихээр алдан хөрж Азийн эсрэг циклон тогтдогтой

холбоотой.

Өвлийн улиралд инверсийн давтагдал 71-85% болдог

байна.

Мөн инверсийн давхаргын зузаан хамгийн их болж 800м

хүрдэг байна.

Улаанбаатар хотод тогтдог инверсийн эрчим, давтагдалд

хотын хотгор, гүдгэрийн байдал ихээхэн нөлөөлдөг

Цаг уурын хүчин зүйл

Шийдэл хайх асуултууд

1. Агаар мандлын орчил урсгал, дэлхийн хойд хагас бөмбөрцгийн ¼-ийг хамран тогтдог Азийн анти-циклоны эрчим, горимыг өөрчлөж болох эсэх?

2. Улаанбаатар хотын хотгор, гүдгэрийн байдлыг өөрчлөөд мэдэгдэхүйц үр дүнд хүрэх эсэх ?

3. Салхины горимыг өөрчлөх, өөрөөр хэлбэл салхины хурдыг эрчимжүүлж, чиглэлийг өөрчлөх боломж ?

4. Инверсийг сулруулж, улмаар арилгах боломж ?

Дээрх цаг агаар, уур амьсгалын нөхцөлүүдийг сулруулж, цаашилбал арилгах байгалийн гол хүч бол

Фронтын системтэй циклонлог цаг агаар байдаг байна.

Иймд циклоныг бий болгох боломж?

Үгүй!

Үгүй!

Үгүй!

Үгүй!

Улаанбаатар хотын хотгор, гүдгэрийн байдлыг өөрчлөөд мэдэгдэхүйц үр дүнд хүрэх эсэх ?

Сэтлээгүй сэтэлсэна) б)

а) б)

Улаанбаатар хотын хотгор, гүдгэрийн байдлыг өөрчлөөд мэдэгдэхүйц үр дүнд хүрэх эсэх ?

а) б)

Сэтлээгүй

сэтэлсэн

Сэтлээгүй

сэтэлсэн

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА