ДАРХАН ХОТЫН ДУЛААН ХАНГАМЖИЙН СИСТЕМИЙН ГИДРАВЛИКИЙН

ТУРШИЛТЫГ ГОРИМЫН ОНОВЧЛОЛД АШИГЛАХ НЬ

Оюунчимэг.Л, Анхбаатар.Б, Даваасүрэн.Х ШУТИС ДаТС Инженерчлэлийн тэнхим

louynaa28@yahoo.com, ankhaa_6164@yahoo.com

Хураангуй

"Дархан хотын дулаан хангамжийн системийн гидравликийн туршилтыг

горимын оновчлолд ашиглах нь" сэдэвт судалгааны ажлаараа сүлжээний

ашиглалтын үеийн горимыг оновчтой тодорхойлж гидравликийн тогтворжилтыг

хангах зорилгоор гидравликийн туршилтийн үр дүнг боловсруулан гидравлик

горимын тооцоотой жишиж нэгдсэн дүгнэлтийг гарган тооцоонд ашиглах

зорилготой. Судалгаанд сүлжээний горимын схем, 2013 оны Дархан хотын дулаан

хангамжийн системийн гидравлик горимын туршилтыг анхдагч өгөгдөл болгон

ашиглаж, Ангара программыг ашиглан үр дүнгээ гаргаж авсан.Техник ашиглалтын

дүрмийн дагуу 5 жилд нэг удаа гидравлик туршилт явуулах ѐстой боловч 1998 онд

анх удаа гидравлик туршилт явуулж, түүнээс хойш 15 жилийн хугацаанд нэг ч удаа

гидравлик туршилт явуулж байгаагүй байна. Гидравлик туршилт нь шугам хоолойн

гидравлик тодорхойломжийг тодорхойлохоос гадна бохирдлоос, хаалт арматурын

гэмтлээс, диаметр багассанаас болон бусад шалтгаанаас болж эсэргүүцэл ихэссэн

хэсгүүдийг илрүүлэх боломж олгодог. Туршилтын үед дэс дараалсан хэд хэдэн

хэсгүүдийн эхлэл ба төгсгөл хэсэг дээрх даралт, шугам хоолой дахь усны

зарцуулалт ба температурыг нэгэн зэрэг хэмждэг. Туршилт үргэлжлэх бүх

хугацаанд ДЦС-ын гаргалгаан дээр даралт болон зарцуулалтын тогтмол горимыг

барьж ажилладаг.

Түлхүүр үг: оновчтой горим, бодит хэмнэлт, барзгарын дундаж өндөр

Дархан хотын дулаан хангамжийн системийн өнөөгийн байдал

1965 онд 48 МВт-ын хүчин чадал бүхий Дарханы дулааны цахилгаан станц

ашиглалтанд орж, ДЦС-аас шинэ Дархан хүртэлх 700 мм-ийн голчтой 4 хос км

дулаан дамжуулах шугам баригдсанаар Дархан хотын төвлөрсөн дулаан

хангамжийн систем үүссэн түүхтэй.

Дархан хотын дулаан хангамжийн систем нь нийт 92.2 хос км дулааны шугамтай

бөгөөд үүнээс дамжуулах шугам 20.7 хос км, түгээх шугам 79.9 хос км, уур

конденсатын шугам 5.7 км байна. Насосны 3 дэд станц, 5 дулаан хуваарилах

төвтэй. Дарханы дулаан хангамжийнсистемийн онцлог нь халаалтын системийн

хувьд “хамааралтайсхем”-тэй, хэрэгцээний халуун усны хувьд “нээлттэй систем”-

тэй байхаар зураг төсөл хийгдсэн. Дархан хотын халаалт, хэрэгцээний халуун усны

хэрэглээнд жилд дунджаар 450-480 мянган Гкал дулааны эрчим хүч зарцуулагдаж

байна. Дулаан хангамжийн системийг хаалттай схемд шилжүүлэх, өөрөөр хэлбэл

сүлжээний усны дулааныг ашиглан хүйтэн усыг халаах цогц төхөөрөмжүүдийг

шинээр тоноглон хэрэглэгчдэд ундны цэвэр, халуун ус өгдөг болох, усны алдагдлыг

бууруулахталаар дэс дараалсан ажлуудыг бодлогын хүрээнд авч үзэн амжилттай

хэрэгжүүлсээр байна. [7]

Оршил

Дулаан хангамжийн усан систем нь гидравликийн харилцан уялдаатай олон

тооны хэрэглэгчдийг нэгтгэсэн цогцолбор юм. Дулаан хангамжийн системийн

үндсэн хэсгүүд болох үүсгүүр, сүлжээ, хэрэглэгчид хоорондоо гидравликийн хувьд

дулаан зөөх биеэр дамжин нягт холбоотой ажилладаг. Тэдгээрийн үйл ажиллагааг

нэг горимд нийцүүлэн удирдан зохицуулах шаардлага ашиглалтын явцад байнга

гарна. Ийм системийг хамгийн оновчтой горимоор ажиллуулахын тулд түүнд

холбогдсон тоног, төхөөрөмжүүд болон хэрэглэгчдийн гидравликийн

тодорхойломжийг нарийн судалж мэдэх хэрэгтэй.

Дулаан хангамжийн системийн гидравликийн горим насосууд ба сүлжээний үйл

ажиллагаанаас хамаарна. Насосны бүтээмж ба үүсгэх даралтын (түрэлт)

хамаарлыг түүний гидравликийн тодорхойломж гэж нэрлэх бөгөөд техникийн

паспортонд график байдлаар заагдана.

Шугам сүлжээний гидравлик тооцоо хийхдээ гадаргуугийн барзгарын дундаж

өндөр кэ хоолой үйлдвэрлэх технологи, ашиглалтын нөхцөлөөс хамаарч 0,05...2 мм

хооронд сонгож тооцоо хийж байна.

Үйл ажиллагаа явуулж байгаа сүлжээний хувьд өөрөөр хэлбэл хоолойн

диаметр тодорхой байх ашиглалтын нөхцөлд гидравликийн тооцоо нь сүлжээний

хэсгүүд дээрх усны даралтын уналт, мөн сүлжээний дурын цэгт даралт ямар

байгааг ачааллын өөрчлөлт бүрд тодорхойлох зорилго агуулдаг

онцлогтой.Гадаргуугийн барзгарын өндөр ашиглалтын явцад зэв ба хагаас

шалтгаалан нэмэгдэж болох учраас түүний утгыг гидравликийн туршилтаар 5-аас

доошгүй жил тутамд нарийвчлан тогтоож тооцоо ба горимын тохируулгад тусгаж

байх шаардлагатай. Барзгарын дундаж өндрийг Кэ хоолойн дотоод радиуст

харьцуулсан хэмжигдэхүүнийг (Кэ/г) харьцангуй өндөр гэнэ.

2013 оны 9-р сард хийсэн Дарханы дулаан дамжуулах сүлжээнд хийсэн

гидравлик туршилтын өгөгдлүүдийг ашиглан Ангара программын тооцооны үр

дүнгээр төв шугамын ба бусад хэсгүүдийн гидравликийн тооцоог хийж түүний үр

дүнг нэгтгэн пьезометрийн графикийг байгуулав.

Дулааны сүлжээний пьезометрийн график

Дулааны сүлжээний төсөл зохиох болон ашиглалтын ажлыг зөв оновчтой

явуулахад пьезометрийн график чухал ач холбогдолтой. Пьезометрийн график

дээр дулааны төв шугам сунгагдах газрын гадаргуу ба холбогдох барилгын өндөр,

сүлжээний усны түрэлтийн хэмжээг нэг ижил масштабаар дүрсэлж түүний

тусламжтайгаар дулааны сүлжээний дурын цэг дээр өгөх ба буцах шугамын усны

түрэлтийг тогтооно. Пьезометрийн графикийг дулааны сүлжээний гидравликийн

тооцооны үр дүнг ашиглан шугам сүлжээний ажиллагааны статик ба динамик

горимоор байгуулна.

Статик горим нь сүлжээний усны насос ажиллаагүй байх үед нэмэлт усны

насосоор дулааны сүлжээнд бий болох даралтаар тодорхойлогдоно. Өөрөөр

хэлбэл дулаан хангамжийн системд сүлжээний ус харьцангуй хөдөлгөөнгүй

байдалд байх үеийн даралтыг хэлнэ.

Динамикгорим нь сүлжээний насос ажиллаж байх үеийн буюу дулаан

хангамжийн системээр ус байнга эргэх үеийн даралтаар тодорхойлогдоно.

Гидравлик тооцоо хийхийн өмнө шугамын жигд бус гадаргуу үүсгэж байгаа

барзгарын дундаж өндөр кэхоолой үйлдвэрлэх технологи, ашиглалтын нөхцөлөөс

хамааруулан дараах байдлаар сонгож тооцоо хийж байв.(Хүснэгт№1). Гидравлик

тооцоо хийсний үр дүнд шугамын жигд бус гадаргуу үүсгэж байгаа барзгарын

дундаж өндөр кэ дараах байдлаар тогтоогдов. (Хүснэгт№2)

ГИДРАВЛИК ТУРШИЛТ ХИЙХ ҮЕИЙН УРЬДЧИЛСАН ГИДРАВЛИК ТООЦОО /2013 ОН/

Хүснэгт №1

Туршилтын 1-р хэсэг (Пав№14-27)

Хэсги

йн

эхл

эл

ий

н

нэр

/тооц

ооны

схе

мээр/

Хэсги

йн

төгс

гөл

ий

н

нэр

/тооц

ооны

схе

мээр/

Ди

ам

етр

, м

м

Урт,

м

Зарц

уул

ал

т, т

/ц

Хурд

, м

/с

Бай

рш

ли

йн

ни

йл

бэр

эсэргү

үц

ли

йн к

оэф

-т

Шуга

мы

н

үрэл

тий

н

коэф

фи

ци

ент

Дарал

тын

хуви

йн

шуга

ман

унал

т, м

м/м

Дарал

тын

шуга

ман

ун

ал

т,

м.у

.б

БЭ

К-

ээс у

нах д

арал

т, м

.у.б

Хэсги

йн

дарал

тын

бүрэн

унал

т, м

.у.б

Дарал

тын

унал

т өссөн

дүнгэ

эр ,

м.у

.б

Тухай

н

цэг

дэх

бол

ом

жи

т

түрэл

т м

.у.б

Эхлэл Төгс D L G W БЭК Kэ Lя Rл Hл Hм Hп Hк Hр

ДЦС Кол 800 15 1400 0.79 5.1 0.5 0.018 0.69 0.01 0.16 0.3

4 0.34

129.

66

Кол К1 800 268 1400 0.79 11.6 0.5 0.018 0.69 0.18 0.36 1.0

9 1.43

128.

57

К1 Пав1 800 400 1400 0.79 11.0 0.5 0.018 0.69 0.28 0.34 1.2

4 2.67

127.

33

Пав1 Пав2 800 1349 1400 0.79 44.4 0.5 0.018 0.69 0.93 1.38 4.6

3 7.29

122.

71

Пав2 Пав3 800 1974 1400 0.79 40.4 0.5 0.018 0.69 1.36 1.26 5.2

4 12.53

117.

47

Пав3 К8 800 413 1400 0.79 34.2 0.5 0.018 0.69 0.28 1.07 2.7

0 15.23

114.

77

К8 К12 800 440 1400 0.79 27.8 0.5 0.018 0.69 0.30 0.87 2.3

4 17.57

112.

43

К12 К14 700 482 1400 1.04 29.6 0.7 0.020 1.50 0.72 1.58 4.5

9 22.16

107.

84

К14 К18 600 1233 1400 1.41 51.8 0.7 0.020 3.36 4.15 5.11 18.

51 40.67

89.3

3

К18 К22 600 696 1400 1.41 35.2 0.7 0.020 3.36 2.34 3.47 11.

62 52.30

77.7

0

К22 К27 600 858 1050 1.06 49.8 0.7 0.020 1.89 1.62 2.76 8.7

7 61.07

68.9

3

К27 К32 350 635 500 1.48 32.2 0.7 0.023 7.29 4.63 3.50 16.

26 77.32

52.6

8

К32 К35 300 580 200 0.81 39.6 0.7 0.024 2.63 1.53 1.27 5.6

0 82.92

47.0

8

К35 К39 300 388 100 0.40 14.9 0.7 0.024 0.66 0.26 0.12 0.7

5 83.67

46.3

3

К39 К40 200 212 100 0.91 6.6 0.7 0.027 5.59 1.18 0.27 2.9

1 86.58

43.4

2

К27 К45 400 657 550 1.25 71.0 0.7 0.023 4.37 2.87 5.47 16.

68 103.26

26.7

4

К22 К22П 200 1 200 1.82 4.5 0.7 0.027 22.36 0.02 0.73

1.5

1 104.77

25.2

3

К22 К22П 150 1 150 2.42 4.5 0.7 0.030 57.66 0.06 1.30 2.7

2 107.50

22.5

0

K31 K31П 150 1 150 2.42 4.5 0.7 0.030 57.66 0.06 1.30 2.7

2 110.22

19.7

8

К31 К31П 150 1 150 2.42 4.5 0.7 0.030 57.66 0.06 1.30 2.7

2 112.94

17.0

6

К35 К35П 100 1 100 3.63 4.5 0.7 0.034 220.57 0.22 2.93 6.3

1 119.25

10.7

5

K40 K40П 150 1 100 1.61 4.5 0.7 0.030 25.63 0.03 0.58 1.2

1 120.46 9.54

K45 К45П 100 1 40 1.45 4.5 0.7 0.034 35.29 0.04 0.47 1.0

1 121.47 8.53

К45 К45П 250 1 510 2.96 4.5 0.7 0.026 44.73 0.04 1.95 4.0

0 125.46 4.54

∑G= 1400

∑P=

125

.46

ГИДРАВЛИК ТУРШИЛТ ХИЙХ ҮЕИЙН УРЬДЧИЛСАН ГИДРАВЛИК ТООЦОО /2013 ОН/

Туршилтын 2-р хэсэг (К8-К75)

Хэсги

йн

эхл

эл

ий

н

нэр

/тооц

ооны

схем

ээр/

Хэсги

йн т

өгс

гөл

ий

н н

эр /

тооц

ооны

схем

ээр/

Ди

ам

етр

, м

м

Урт,

м

Зарц

уул

ал

т, т

/ц

Хурд

, м

/с

Бай

рш

ли

йн ни

йл

бэр эсэргү

үц

ли

йн

коэф

-т

Шуга

мы

н ү

рэл

тий

н к

оэф

фи

ци

ент

Дарал

тын

хуви

йн

шуга

ман

унал

т,

мм

/м

Дарал

тын ш

уга

ман у

нал

т, м

.у.б

БЭ

К-

ээс у

нах д

арал

т, м

.у.б

Хэсги

йн

дарал

тын

бүрэн

унал

т,

м.у

.б

Дарал

тын

унал

т өссөн

дүнгэ

эр

,

м.у

.б

Тухай

н

цэг

дэх

бол

ом

жи

т тү

рэл

т

м.у

.б

Эхлэл Төгс D L G W БЭК Kэ Lя Rл Hл Hм Hп Hк Hр

ДЦС Кол 600 15 500 0.50 5.1 0.5 0.050 1.05 0.02 0.06 0.16 0.16 139.84

Кол К1 800 268 500 0.28 11.6 0.5 0.046 0.23 0.06 0.05 0.22 0.38 139.62

К1 Пав1 800 400 500 0.28 11.0 0.5 0.018 0.09 0.04 0.04 0.16 0.53 139.47

Пав1 Пав2 800 1349 500 0.28 44.4 0.5 0.018 0.09 0.12 0.18 0.59 1.12 138.88

Пав2 Пав3 800 1974 500 0.28 40.4 0.5 0.018 0.09 0.17 0.16 0.67 1.79 138.21

Пав3 К8 800 413 500 0.28 34.2 0.5 0.018 0.09 0.04 0.14 0.34 2.14 137.86

К8 К70 350 218 500 1.48 11.2 0.5 0.021 6.68 1.46 1.22 5.35 7.48 132.52

К70 К71 350 326 500 1.48 16.8 0.7 0.023 7.29 2.38 1.82 8.41 15.89 124.11

К71 К72 350 200 500 1.48 19.8 0.7 0.023 7.29 1.46 2.15 7.22 23.11 116.89

К72 К73 350 114 500 1.48 7.6 0.7 0.023 7.29 0.83 0.83 3.31 26.42 113.58

К73 К74 350 205 500 1.48 13.2 0.7 0.023 7.29 1.50 1.43 5.86 32.28 107.72

К74 К75 350 140 500 1.48 13.2 0.7 0.023 7.29 1.02 1.43 4.91 37.19 102.81

K75 K77 200 566 300 2.72 12.9 0.7 0.027 50.31 28.47 4.73 66.41 103.59 36.41

К75 К75П 100 1 200 7.26 4.5 0.7 0.034 882.27 0.88 11.73 25.23 128.82 11.18

K77 K77П 150 1 300 4.84 4.5 0.7 0.030 230.64 0.23 5.21 10.89 139.72 0.28

∑G= 500

∑P= 139.72

уршилтын 3-р хэсэг (К27-К45)

Хэсги

йн

эхл

эл

ий

н

нэр

/тооц

ооны

схем

ээр/

Хэсги

йн т

өгс

гөл

ий

н н

эр /

тооц

ооны

схем

ээр/

Ди

ам

етр

, м

м

Урт,

м

Зарц

уул

ал

т, т

/ц

Хурд

, м

/с

Бай

рш

ли

йн ни

йл

бэр эсэргү

үц

ли

йн

коэф

-т

Шуга

мы

н ү

рэл

тий

н к

оэф

фи

ци

ент

Дарал

тын

хуви

йн

шуга

ман

унал

т,

мм

/м

Дарал

тын ш

уга

ман у

нал

т, м

.у.б

БЭ

К-

ээс у

нах д

арал

т, м

.у.б

Хэсги

йн

дарал

тын

бүрэн

унал

т,

м.у

.б

Дарал

тын

унал

т өссөн

дүнгэ

эр

,

м.у

.б

Тухай

н

цэг

дэх

бол

ом

жи

т тү

рэл

т

м.у

.б

Эхлэл Төгс D L G W БЭК Kэ Lя Rл Hл Hм Hп Hк Hр

ДЦС Кол 600 15 1400 1.41 5.1 0.5 0.050 8.21 0.123 0.50 1.25 1.25 90.75

Кол К1 800 268 1400 0.79 23.2 0.5 0.046 1.81 0.48 0.72 2.42 3.67 88.33

К1 Пав1 800 400 1400 0.79 34.2 0.5 0.018 0.69 0.28 1.07 2.68 6.35 85.65

Пав1 Пав2 800 1349 1400 0.79 44.4 0.5 0.018 0.69 0.93 1.38 4.63 10.98 81.02

Пав2 Пав3 800 1974 1400 0.79 40.4 0.5 0.018 0.69 1.36 1.26 5.24 16.21 75.79

Пав3 К8 800 413 1400 0.79 34.2 0.5 0.018 0.69 0.28 1.07 2.70 18.91 73.09

К8 К12 800 440 1400 0.79 27.8 0.5 0.018 0.69 0.30 0.87 2.34 21.25 70.75

К12 К14 600 482 1400 1.41 29.6 0.7 0.020 3.36 1.62 2.92 9.08 30.33 61.67

К14 К18 600 1233 1400 1.41 51.8 0.7 0.020 3.36 4.15 5.11 18.51 48.84 43.16

К18 К22 600 696 1400 1.41 35.2 0.7 0.020 3.36 2.34 3.47 11.62 60.46 31.54

К22 К27 600 858 1050 1.06 49.8 0.7 0.020 1.89 1.62 2.76 8.77 69.23 22.77

К27 К49 400 950 550 1.25 71.0 0.7 0.023 4.37 4.15 5.47 19.24 88.48 3.52

К22 К22П 200 1 200 1.82 4.5 0.7 0.027 22.36 0.02 0.73 1.51 89.99 40.01

К22 К22П 150 1 150 2.42 4.5 0.7 0.030 57.66 0.06 1.30 2.72 92.71 37.29

K45 K45П 100 1 40 1.45 4.5 0.7 0.034 35.29 0.04 0.47 1.01 89.49 2.51

К45 К45П 250 1 510 2.96 4.5 0.7 0.026 44.73 0.04 1.95 4.00 93.48 36.52

∑G= 550

∑P= 97.72

Хүснэгт №2

Дулааны сүлжээнд гидравлик туршилт хийcэн тооцооны үр дүн /2013.10.15/

Турш

ил

тын н

эр

Тухай

н х

эсги

йн н

эр

Дото

од

ди

ам

етр

, м

м

Шуга

мы

н у

рт,

м

Ө-Ө

гөх

шуга

м,

Б-

Буц

ах ш

уга

м

Хэм

жи

лт

хи

йсэн

кам

еры

н д

уга

ар

Дунд

аж

тем

перату

р,

оС

Усны

нягт

, кг

/м3

Зал

руул

га

хи

йсэн

дарал

т кГ

/см

2 (

P)

Шуга

мы

н

бүрэн

түрэл

т, м

.у.б

(H

)

Дарал

тын у

нал

т, м

БЭ

НК

Зарц

уул

ал

т м

3/ц

Hм

, м

.у.б

Hл

, м

.у.б

Түрэл

тий

н

хуви

йн

шуга

ман у

нал

т, м

/м

Үрэл

тий

н к

оэф

-т

ЭД

К,

мм

Dв L

Эхл

.

Төгс

. Т1 r1 Ph1 Рк1 Hн1 Hk1 dH1 Ks G1 Нм Нл Rуд Lя Кэ

1-р

хэсэг

(К14-

К22)

К14-

К18

600 123

3 Ө К14 К18 30 995.7 10.0 9.2

109.

0

102.

4 6.5 33.2

134

7 2.7 3.8

0.00

3 0.02 1.9

600 123

3 Б К18 К14 46 990.5 7.81 7.3 85.8 78.9 7.0 33.2

128

9 2.5 4.5

0.00

4 0.03 1.8

К18-

К22

600 696 Ө К18 К22 33 994.7 9.2 9.2 102.

5 94.5 8.0 10.6

134

7 0.9 7.2

0.01

0 0.07 1.6

600 696 Б К22 К18 42 991.4 7.3 7 76.6 75.8 0.9 10.6 128

9 0.8 0.1

0.00

0 0.00 2.2

2-р

хэсэг

(К22-

К27)

К22-

К27 600 858 Ө К22 К27 36 993.5 12.8

10.

2

130.

9

105.

9 25.0 49.8 896 1.8 23.2

0.02

7 0.41 1.1

К27-

К22 600 858 Б К27 К22 43 991 11.8 8.7

121.

7 90.8 30.9 49.8 817 1.5 29.4

0.03

4 0.63 0.9

3-р

хэсэг

(К27-

К45)

К27-

К45 400 657 Ө K27 K45 54.3 990.4 12.8

11.

8

155.

4

151.

4 4.0 31 662 0.6 3.4

0.00

5 0.02 1.3

К45-

К27 400 657 Б K45 K27 51.9 991.4 12.3

10.

2

134.

2

124.

2 10.0 31 645 0.6 9.4

0.01

4 0.06 1.1

4-р

хэсэг

(К27-

К31)

К27-

К31 350 635 Ө K27 K31 43.4 991 9.5 8.8

102.

9 94.6 8.3 32.2 537 0.4 7.9

0.01

2 0.04 1.0

К31-

К27 350 635 Б K31 K27 45.6 989.9 8.8 7.6 95.0 84.0 11.0 32.2 530 0.4 10.6

0.01

7 0.05 1.0

Гидравлик туршилт хийхийн өмнө шугамын жигд бус гадаргуу үүсгэж байгаа барзгарын дундаж өндөрийг Кэ-г хүснэгт№1-ийн

дагуусонгож гидравлик тооцоо хийж хэрэглэгч дээрх боломжит түрэлтийг тодорхойлж пьезометрийн график байгуулав.

Гидравлик туршилт хийсний дараа шугамын жигд бус гадаргуу үүсгэж байгаа барзгарын дундаж өндөрийг Кэ-г хүснэгт №2-ийн

дагуусонгож гидравлик тооцоо хийж хэрэглэгч дээрх боломжит түрэлтийг тодорхойлж пьезометрийн график байгуулав.

Дулааны сүлжээнд хийсэн гидравликийн туршилтын үр дүнг боловсруулан

горимын тооцоог хийж, туршилтын өмнөх горимын тооцоотой жишиж үзэхэд

шугамын жигд бус гадаргуу үүсгэж байгаа барзгарын дундаж өндрийг К14-К18 –р

хэсэг дээр 0,7 мм-ээр сонгож тооцдог байсан нь туршилтын үр дүнгээр 1,8-1,9 мм,

К18-К22 –р хэсэг дээр 1,6-2,2 мм, К27-К45 –р хэсэг дээр 1,1-1,3 мм, К27-К31 –р

хэсэг дээр 1,0 мм болох нь тогтоогдов. Хоолой үйлдвэрлэх технологи, ашиглалтын

нөхцөлөөс хамаарч барзгарын дундаж өндрийг 0,05...2 мм хооронд сонгож тооцоо

хийж байгаа ч Дархан дулааны сүлжээний сонгосон барзгарын дундаж өндөр 0,7

мм-ээс туршилт хийсэн хэсгүүд дээр 1,0-2,2 мм байгаа нь 0,3-1,5мм-ээр их байгаа

нь харагдаж байгаа боловч сүлжээний нийт уртын дагуу дундчилж үзвэл

тогтоогдсон нормт хэмжээнд байгаа гэж үзэж болохоор байна. Туршилтын үр дүнг

илэрхийлэх пьезометрийн график дээрээс гидравлик тодорхойломжуудыг дараах

хүснэгтээр №3-аар харуулав.

Хүснэгт №3

Гидравлик тодорхойломж

Гидравлик туршилт

хийхийн өмнөх

Гидравлик туршилт

хийсний дараа

Эх

үүсвэр

Эцсийн

хэрэглэгч Эх үүсвэр

Эцсийн

хэрэглэгч

Өгөх шугамын напор, м 90 77,4 90 75,5

Буцах шугамын напор, м 35 72,5 35 73,1

Цэг дээрх түрэлт, м 55 5 55 3

Өгөх шугамын

зарцуулалт, т/ц 2519,1 18,7 2511 18,3

Буцах шугамын

зарцуулалт, т/ц 2279,3 16,4 2271,4 16

Судалгаа тооцооны үр дүнгээс харахад дулаан хангамжийн системд гидравлик

туршилт хийснээр шугамын дотоод эсэргүүцэл Кэ-г оновчтой тодорхойлсноор

дулааны сүлжээний гидравликийн тооцоо оновчтой болдог болох нь тогтоогдов.

Гидравлик тооцоог оновтой хийснээр цаашид дараах асуудлуудыг үнэн зөв

бодит байдлаар шийдвэрлэх ач холбогдолтой юм.

Хэрэглэгчдийг дулааны сүлжээнд холбох схемийг сонгох

Сүлжээний хэрэглэгчдийн оруулгын автомат тохируулгын

системийг сонгож байрлуулах.

Ашиглалтын горим боловсруулах

Шугам хоолойн нэвтрүүлэх чадварыг тодорхойлох

Шугам сүлжээний барилга, байгууламжид шаардагдах хөрөнгө

оруулалтын хэмжээг тооцох

Цаашид дулаан хангамжийн системийг оновчтой горимоор ажиллуулснаар

түүний ашиглалтын зардлыг бууруулж эдийн засгийн үр өгөөжийг дээшлүүлэх

боломжтой болж байна.

Дүгнэлт

Гидравлик туршилтын үр дүнг боловсруулснаар горимын тооцоотой жишиж

дулааны шугам сүлжээний гидравлик тооцоонд ашиглах боломжтой.

Ашигласан ном зүй

1. Б. Намхайням “Дулаан хангамжийн систем” 2006 он

2. Е.Я.Соколов “ Теплофикация и тепловые сети “ 1982г.

3. А.П.Сафанов “ Сборник задач и теплофикаций и тепловой сетей “ Москва 1985г

4Б.Цэрэнбадам “Дулаан хангамжийн системийн ашиглалтын горим, тохируулга” УБ

1989 он

5. Дулааны сүлжээний гидравлик туршилт 2013 он

6. Дулааны шугам сүлжээний гидравлик горимын тооцооны “АНГАРА” программ

7.http://darkhandulaan.mn/

8. http://www.ndc.energy.mn/

Зохиогчийн тухай

Л. Оюунчимэг нь 2004 онд ШУТИС-ийн дулаан хангамж агаар сэлгэлтийн

мэргэжлээр “Дархан хотын дулааны сүлжээний ашиглалтыг уртасгах боломж”

сэдвээр техникийн ухааны магистрийн зэрэг хамгаалсан. Дулааны дамжуулах

шугамын дулааны алдагдлыг бууруулах сэдвээр 10 гаруй илтгэл бичиж

боловсруулсан. Одоо дулаан тархалтын талаар судалгааны ажил хийж байгаа. 14

дэх жилдээ багшилж байна.

Б.Анхбаатар нь 2008 онд ЭХИС-ийг аж үйлдврийн дулаан хангамж

мэргэжлээр төгссөн. ДаДС ХК-д 2008 оноос эхлэн диспетчер, горимын инженер

зэргээр ажиллаж байгаад 2013 оноос хяналтын инженерээр ажиллаж байна.