Logos Sunusu

05/02/23 © R. D. Whitman, May not be reproduced without permission

1

Logos 1Logos 1

Dr.Vural YiğitDr.Vural Yiğit

05/02/23 © R. D. Whitman, May not be reproduced without permissionEarly Philosophy

2

LOGOS NEDİR? Logos, Yunanca’da “Usla kavrama” demektir ve “duyguyla Logos, Yunanca’da “Usla kavrama” demektir ve “duyguyla

kavrama” anlamındaki “pathos” sözcüğünün karşıtıdır.kavrama” anlamındaki “pathos” sözcüğünün karşıtıdır. Logos sözcük anlamı dışında, birleşik sözcüklerle daha Logos sözcük anlamı dışında, birleşik sözcüklerle daha

pekpek çok kavramı da ifade etmek için kullançok kavramı da ifade etmek için kullanıılırlır:: Örneğin;Örneğin; LOGOS PROFORİKOSLOGOS PROFORİKOS ((Gizli sözGizli söz,, Söylenmiş söz Söylenmiş söz)) LOGOS SPERMATIKHOSLOGOS SPERMATIKHOS (Yaratıcı ilke(Yaratıcı ilke).). LOGOS TOU PANTOS(Yu.Zenon)LOGOS TOU PANTOS(Yu.Zenon) “Evrensel us”“Evrensel us”. . Osmanlıca’ya “zihni külli” ve FransızcaOsmanlıca’ya “zihni külli” ve Fransızca’’yaya

“esprit universal“esprit universal” İngilizce’ye ise “reason” ” İngilizce’ye ise “reason” deyimleriyle deyimleriyle geçmiştir. geçmiştir.

Logos’un Türkçe karşılığı “Hikmet”dir.Logos’un Türkçe karşılığı “Hikmet”dir.


3

LOGOS KAVRAMLARILOGOS KAVRAMLARILogos sözcüLogos sözcüğüğü ile anlam bulan kavramlar ile anlam bulan kavramları; ı; onun onun

gereği olan gereği olan “U“Usu kullanarak yeni bireşim ve su kullanarak yeni bireşim ve olgulara erişmekolgulara erişmek” olarak tanımlayabiliriz” olarak tanımlayabiliriz. .

Us dediğimiz şey, Us dediğimiz şey, “İ“İnsan beyninin varoluş düzeneği nsan beyninin varoluş düzeneği ve onun işlevlerinin toplamıve onun işlevlerinin toplamıdır”. Ayrıca, dır”. Ayrıca, mmilyarlarca yıllık evrimin ürünü olanilyarlarca yıllık evrimin ürünü olan,, karmaşık bir karmaşık bir olgudur.olgudur.

Us gerçekten var mıdır? Us gerçekten var mıdır? VVarsaarsa,, ilişkili olduğu ilişkili olduğu fiziksel yapılarafiziksel yapılara,, işlevsel olarak işlevsel olarak hangi hangi ölçütölçüttte e bağlıbağlıdırdır? ?

Doğa yasalarına mı bağımlıDoğa yasalarına mı bağımlıdırdır? Ve bunlardan ? Ve bunlardan bağımsız olarak var olabilir mi?bağımsız olarak var olabilir mi?


4

LOGOSUN AMACILOGOSUN AMACIUsu, düşünme, anlama ve kavrama Usu, düşünme, anlama ve kavrama

gücü olarak tanımlarsakgücü olarak tanımlarsak;; OO zaman amacımız zaman amacımızı:ı: ““DDüşünce yoluyla bilgiyi ve doğanın üşünce yoluyla bilgiyi ve doğanın

gerçeğinigerçeğini; K; Kavrama ve anlama için avrama ve anlama için yapılacak çalışmaların bütünüyapılacak çalışmaların bütünü””

olarakolarak;; DÜŞÜNEBİLİR MİYİZ?DÜŞÜNEBİLİR MİYİZ?


5

LOGOSUN FELSEFİ KAVRAMLARI

Bir yeti olarak us. Düşünme ve usavurmaBir kuram ya da uslamlamanın ortaya konmasıDoğa ve evrensel düzen yasaları. Sav, varsayım, kural. Bir şeyi anlaşılır kılan temel mantıksal neden. Söz, sözün anlamı, kavram, akıl ile kavrama. Duyusal algılamanın karşıtı olan anlaksal kavrayış. Bilimsel bilgi ve doğru düşünme işlemi. Bilgi ve

Bilgelik.


6

USLAMLAMA NEDİR? (Os.İstidlâl, Muhâkeme, Kıyâs, Delil, Fikir, İng. Reasoning)Tanım olarak, “Ussal yargıların mantıksal dizimidir”.Bu nedenle us, uslamlama (Akıl yürütme) yetisi olarak

tanımlanmıştır.Bilinen önermelerden bilinmeyen önermeleri çıkarmayı, eş

deyişle belli bir takım önermelerden, mantıksal ilerlemelerle sonuç çıkarmaktır.

Bir önermenin doğru olup olmadığı, mantığın işi değil, o önermenin ilgili olduğu “BİLİMİN” işidir.

Descartes'e göre bir düşünceyi meydana getiren daha önceki bir düşüncedir. Öyleyse düşünce zincirinin arasına yanlış bir düşünce karıştırmaksızın, mantıksal sırayı titizlikle kovalayarak gerçeğe varılabilir.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg


7

USLAMLAMANIN GELİŞİMİ Uslamlamanın amacı, yeni bilgiler vermesi ve bilgilenme sürecinde

kuram ve varsayımlar oluşturmasıdır. “Tümdengelen” uslamlamalarda çıkarılan sonuç kesindir,

“tümevaran” uslamlamalar ise “olasılı” ya da” yanlış” olabilir. Alman idealisti Hegel, uslamlamayı küçümser ve "keyfe göre

konulan önermelerden, keyfe göre sonuçlar çıkarma" olarak tanımlar, bunun yerine diyalektik yöntemi koyar.

Spinoza'ya göre düşünce, rasgele uslamlamalarla değil, geometrik yöntemle kesin ve zorunlu sonuçlar çıkarmalıdır.

Oysaki uslamlama, bilimsel kullanımında, hiç de keyfe göre ve rastlantısal sonuçlar vermez.

Örneğin; İnsanlar ölümlüyse ve Sokrates de bir insansa, Sokrates'in de ölümlü olacağı kesin ve zorunludur.


8

DOĞA YASALARI VE EVRENSEL DOĞA YASALARI VE EVRENSEL DÜZEN DÜZEN

Doğa yasaları; Doğa yasaları; DoDoğğasal ve toplumsal, tüm olgularasal ve toplumsal, tüm olgularıın, n, oluoluşşumum ve geli ve gelişşimlerini belirleyen, zorunlu, nedensel ve imlerini belirleyen, zorunlu, nedensel ve nesnel iç ilinesnel iç ilişşkiler bütünlükiler bütünlüğğüüdür.dür.

““ZorunlulukZorunluluk””, , ““nedenselliknedensellik”” ve ve ““nesnelliknesnellik”;”; do doğğananıın, n, toplumun ve bilincin yasalartoplumun ve bilincin yasalarıınnıın anlan anlaşşılabilmesi için, ılabilmesi için, insaninsan usunun usunun yaratt yarattığıığı kavramlard kavramlardıır. r.

Bu üç kavram birbirinden koparBu üç kavram birbirinden koparıılamaz lamaz ve ve bir bütünlük bir bütünlük oluoluşştururlartururlar. .

BBu bütünlüu bütünlük,k, ““doğadadoğada””,, ““toplumdatoplumda”” ve ve ““bilinçtebilinçte”” yayaşşam bulan tüm süreçlerin bilimsel tanam bulan tüm süreçlerin bilimsel tanıımlarmlarıınnıı verir. verir.


9

SAV, VARSAYIM, KURALLogusun, en belirgin özelliği olgusal oluşudur. Olgulara

ilişkin olmayan hiçbir sav, varsayım ya da kuram bilimsel olma niteliği kazanamaz.

Öte yandan olgular, kendi başlarına bir şey ifade etmezler, ancak bir hipotez veya kuramın ışığında, bilimsel inceleme ile veri niteliğini kazanırlar.

Hipotez, kuram ya da teorinin temellendirilmesi, kuralları belli mantıksal bir işlemdir.

Felsefe, bilimlerin parçalayarak ele aldığı Varlığı, “Bütünü ile Evren veya Varlık” olarak ele alır. Tümel açıklamalar yapmaya çalışır.

Oysa, bir hipotez veya teorinin oluşturulması, psikolojik bir olgu olarak da kabul edilmektedir.


10

BİLGİ NEDİR? İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin

tümüne “bilgi” adı verilmektedir. Bilgi öğrenme, araştırma veya gözlem yoluyla elde edilen gerçeklerdir.

Bilgi, karşılıklı iletilebilme özelliği olan; toplanmış, üretilmiş ve anlamlı bir şekilde düzenlenmiş veridir. Bilgi, kuşkuyu azaltan şeydir.

İnsan usunun çalışması sonucu ortaya çıkan düşünsel bir üründür. Kısacası bilgi, gerçekle eş anlamlıdır.

Bilgiye erişmek, ona duyduğumuz gereksinimden ileri gelir. Gereksinimler, insanın bireysel ya da toplumsal yaşamla ilgili belirsizlik ve yetersizliklerinin kabul edilmesiyle ortaya çıkar.


11

BİLİMSEL BİLGİ VE ÖZELLİKLERİ

Bilimsel bilgiBilimsel bilgi, Usa dayalı bilimsel , Usa dayalı bilimsel yöntemler ile elde edilen bilgidir. yöntemler ile elde edilen bilgidir.

Sınırlı bir konuyu ele alır ve belirli bir Sınırlı bir konuyu ele alır ve belirli bir alanı kapsar. alanı kapsar.

Nesneldir.Nesneldir.Sistemli ve tutarlıdır.Sistemli ve tutarlıdır.Araştırma ve deney gerektirir.Araştırma ve deney gerektirir.Değişir ve gelişir.Değişir ve gelişir.


12

Mitos ve LogosMitoloji veya mitos, İnsanın, “Evreni ve kendi oluş sürecini

kavrama çabası” için kurguladığı öykülerdir. Mitoslar, anlamsız ve fantastik masallar değildir! İnsanlığın gelişim

öyküsünü, kültürel zenginliklerini içeren, şekillendiren, sınırlamalar getiren, kültür dediğimiz şeyin DNA'sıdır.

Mitoslar kültür ve toplumlardan da etkilenirler, onlardan izler taşırlar.

Mitler, “Toplumsal bilinçdışı”nın ürünleri olarak, binlerce yılın toplumsal deneyim, duygu, korku ve kabullenişlerini ifade etmektedir.

Bir anlamda; “Mitos ve Logos- Yaşamımıza Yön Veren Söylence ve Düşüncelerin toplamıdır.” Diyebilir miyiz?


13

Mitoloji ve PsikolojiC. G Jung’a göre, “Kendi içsel görümüze göre ne

olduğumuz ancak mitos aracılığıyla ifade edilebilir”. Mitos, bilimden daha bireyseldir ve yaşamı ondan daha kesin biçimde ifade eder.

Jung, bu amaçla “Ortak bilinçdışı” kavramını geliştirmiştir. Ortak bilinçdışında; “arketip” denilen insanlığın en eski simgeleri yatmaktadır ve “ arketipler bilinçli aklın gizli kökleridir”.

Jung’a göre arketipler doğuştan getirilen evrensel imgelerdir. Bunların içeriğini ise öznel yaşantılar belirler. Çünki; evrim tarihi biyolojimizi, kültürümüzden çok önceleri yontmuştur.

Böylece C.G Jung, “arketip” ve “mitos” kavramlarını birleştirmekte midir?


14

Mitoloji, tarih boyunca ve günümüzde sanat, edebiyat, bilim ve teknolojiyi çok etkilemiştir.

Tüm yeni keşif, buluş, araştırma, proje ve bulguya mitolojiden alınma adlar verilir.

Logos ise uslamlama yoluyla bilimsel düşünce ve bilimsel gelişmenin kullandığı yöntemdir.

O halde bilimsel ve düşünsel gelişmenin temelinde, mitos ve logos birlikteliği vardır, DİYEBİLİR MİYİZ?

Bakalım bu konuda; Antik Anadolu düşünürleri ne düşünüyor?

14


15 M.Ö Anadolu Topraklarında Antik Yerleşim


16

Tales, siyaset adamı, bilgin, filozoftu.Tales’e göre “SU” herşeyin değişmez temelidir.Geometri bilimine yeni savlar ilave etmiştir:Çap, daireyi iki eşit parçaya ayırır.İkizkenar üçgenin taban açıları eşittir.Birbirini kesen iki doğruda, ters açılar eşittir.Bir kenarı ve iki açısı eşit iki üçgen benzerdir.Çemberin dörtte birini gören açı, dik açıdır.Acaba Tales, “Su” ve “Geometri” savlarını öne

sürerken hangi yöntemleri kullanmıştı?

16

http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Thales_theorem_1.png


17

ANAKSİMENDER(M.Ö 640-510)

Her şey neden tekrar suya dönmüyor?Miletos’lu Anaksimander, bu soruya cevap ararken;

“arkhe(Başlangıç, ilk)” kavramıyla duygusal verili olanı aşarak, yeni bir hedefe doğru ilk adımı atmıştır.

“Bu Dünyada olup bitenler asla sona ermeyen harekete dayanmaktadır.”

Evrenin, gözlem ve akıl yürütmeye dayalı meydana geliş öyküsünü ilk kez tasarlayan odur.

Anaksimander’in mitolojiyi kullanmadan evreni açıklamaya çalışması onu bu konuda kendinden önce yazan yazarlardan (Hesiodos) ayırır.


18

Efesli Heraklit (MÖ 540-475) Akılcı yaklaşımın temsilcilerindendir. Çağdaşı Parmenides’den çok farklı düşünür: “Evrenin

özü sayı değil, değişimdir.” der. Evrende her şey değişim halindedir. “Her şey akar, o

yüzden aynı dereye iki kez girmek mümkün değildir; dereye bir kez daha girdiğimde; hem ben, hem de dere değişmiştir.” diyen düşünür odur.

Evrende sürekli var olan dönüşüm ve değişim ilk unsur “ateş” ile açıklanabilir.

Birlik, ayrımdaki bir birliktir, varlık ya da yokluğun birliği değil, oluşun birliğidir.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Heraclitus,_Johannes_Moreelse.jpg


19

EFESLİ HERAKLİTBu evrendeki sonsuz değişmeler içinde tek

değişmez kalan şey, bu değişmeleri yöneten yasadır.

Her değişme, bir ölçüye göre olur. Bunun içindir ki "Evrende hiçbir şey kaybolmaz, her şey yalnızca belli bir oran içinde yeniden oluşur”.

Heraklit'e göre her şeyin başlangıcını, varlıklar arasındaki “karşıtlık-zıtlıkkarşıtlık-zıtlık” oluşturur.

Bu genel yasaya Heraklit "logoslogos" adını verir.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Hendrik_ter_Brugghen_-_Heraclitus.jpg


20

HERAKLİT VE LOGOS 1“Logos her şeyde ortak olmasına

rağmen çoğu insan, sanki kendilerine özgü bir akılları varmış gibi yaşamaktadırlar." (Fragmanlar II.)

“Evrendeki tüm olaylara logos hükmeder. Bunun bir parçası da insandaki akıldır.”

“Yalnız bunu kavrayan kişi, bilgeliğe erişir..”

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Sanzio_01_Heraclitus.jpg


21

HERAKLİT VE LOGOS 2 Heraklit’e göre duyular, logostan

uzak kalırsa bize, değişim yokmuş yanılgısını verebilir ve duyulardan elde edilen bilgiyi de gereksiz yüceltebilir.

“Kendini beğenme kutsal hastalıktır ve görme yanıltır insanı”. Duyulardan gelen bilgiyi, logostan alınan pay ölçüsünde değerlendirmek gerekir. Logostan az pay alan biri için, duyular yanıltıcı olabilir.

“Görünür şeyleri bilmede yanıldı insanlar, tıpkı Homeros gibi, oysa tüm Yunanların en bilgesiydi”.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Hendrik_ter_Brugghen_-_Heraclitus.jpg


22

Anaksagoras (M.Ö 500-428)İyon kenti Klazomenai’de (İzmir-Urla yakınında

bugünkü Güladasında) doğmuştur.Anaksagoras bu dönemin en büyük doğa,

matematik ve astronomi bilginidir. Ay ışığını, ay ve güneş tutulmasını doğru olarak açıklamıştır..

Doğa, gözle görülemeyecek kadar küçük parçacıklardan meydana gelir.

Görünürdeki oluşma ile yok olma, gerçekten varolan öz’ler (khremata) ile tohumların (spermata) birleşmesi ve dağılmasından başka bir şey değildir.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Anaxagoras.png


23

LOGOS VE BİLGELİK“Çünkü çok şey bilmesi gerek, bilgelik peşindekinin” Bilgelik düşüncenin; “her şeyi”, “her yerde”

yönettiğini bilmek demektir.Bilge olmak çaba ister, ama bu yetmez. “Çok bilgi”

akıllı olmayı öğretmez. Bunun için logosa yönelmek, onu kavramaya çalışmak gerekir.

“Kendini değil, logos’u dinlemek ve uyumla söylemektir bilgelik”.

Bilgeliğin ölçüsü logostan alınan paydır.“Logosa inanan ve onu bulan kişi’, duyusal/algılanabilir

sanılar dünyasını aşarak, bunun ardındaki varlığı görür ve onun bilgisine ulaşmak ister.


24

LogosLogosSarkacıSarkacı

Birey/ Toplum

Doğa

Bilgi

Toplum Felsefesi ve Bilimleri

Doğa Bilimleri ve Felsefesi

Bilgi Felsefesi Epistomoloji

Bilim Felsefesi


25

GÜNÜMÜZDE LOGOS

Bilimdeki en son bilimsel gelişme olan CERN deneyi, yine evrenin ve doğanın oluşumunu anlamağa yöneliktir.

CERN yolunu geriye doğru izlersek, logos’a ve onun düşünürlerine geliriz.

CERN, LHC (Large Hadron Collider) de yapılanlar, Yeryüzü’nün en eski sorusu olan ARKHE NEDİR? yanıtını bulma deneyi ve gözlemidir.

Yanıt bulunabilecek mi? Bekleyip göreceğiz. (saniyenin milyarda biri zamanda ne görebilirsek )

Daha sonra yine logosa dönüp soracağız, bütün bunların anlamı ne?


26

Bilgisayarlar Ve Logos

İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisi olan Turing,(1912-1954) bilgisayarların düşünme yetisine sahip olup olamayacakları konusunda bir kriter öne sürdü.

Bilgisayarlar düşünemez, ancak insan usunun kavradığı veri ve bilgileri depolamaya, saymaya ve işlemeye yaralar.

Unutmamak gerekir ki bilgisayarı yaratan da programlayan da insan usudur ve onun logosudur.

Bilgisayarlar Algoritma ile çalışırlar. Bu kelimenin kökeni Horasan’lı Türk düşünür Harezmi(780-850)den gelir, “Herhangi bir sorunun çözümü için izlenecek yol” anlamına gelir.

Sonuç olarak bilgisayarlar da bir sorunun çözümünde logos yolunu izlerler. (0-1, Evet-Hayır)


27

NEDEN LOGOSU SEÇTİK?Antik Anadolu düşünürleri, mitosla dolu bir yörede

yaşarken neden logosa yöneldiler?Yalnızca yönelmekle kalmayıp, yöntemlerini

geliştirdiler ve yeni savlar ortaya koydular?Algı, sezgi ve duygu yerine, us kullanarak logosa

ulaşmayı yeğlediler.Logos onları bilgiye ulaşma ve gerçeği kavrama

yolunda hep doğru yolu gösterdi.Geliştirdikleri kavramlar ve olgular neden hep doğru

çıktı?Mitos da bir kültür geliştirdi, ancak belki de seçtiği

yöntem yanlıştı, söylence ve eğlence olarak kaldı.


28

Logos (Senfonik Şiir)Bilginin kendisidir kozmos,Onda bulunur; Mythos, Epos, Logos.Mythos, söylencesidir evrenin,Epos, sözdür dirlik ve düzenin, Logos, ise özüdür gerçeğin. Logosluyuz biz, usa gönül veririz, Gerçeği onda arar, özgür yolu izleriz.Evreni oluşturan bilgiler, Tüm doğayı imgeler.Usla kavranır simgeler,Dil de onu dizgeler. Logosluyuz biz, usa gönül veririz, Gerçeği onda arar, bu yolda ilerleriz.


29

İnsan kendisi için bilge olur,Yaşamanın anlamı da budur.Birey kendini usla aşar,Özne, nesneyi böyle kavrar. Logosluyuz biz, usa gönül veririz, Gerçeği onda arar, severiz seviliriz.İnsandır, usu özgür olan,İstenciyle logostan pay alan.Bireyin bilgeliği, bireye içkindir,Logos, usun seçkin ilkesidir.. Logosluyuz biz, usa gönül veririz, Gerçeği onda arar, simgeleri severiz.


30

Heraklit’e göre, logostan uzak duyular,Evreni hiç değişmezmiş gibi algılar.Ardındaki gerçeği, ancak usumuz kavrar.Oysaki akan suda iki kez yunulmaz,Çünkü akan sular, hiç yerinde durmaz. Logosluyuz biz, usa gönül veririz, Gerçeği onda arar, güleriz eğleniriz. Vural Yiğit 15 Eylül 2008


31

KAYNAKLAR Felsefe Sözlüğü- A.Baki Güçlü; Erkan Uzun; Serkan Uzun; Ü.Hüsrev

Yoksal-Bilim ve Sanat Yayınları. ÖMBL, Birinci Derece Çalışma Yöntemi ve Ritüeli, 2005 Bilimsel Düşünme Yöntemi, Cemal Yıldırım, İmge Kitapevi, 2000 M. Bülent Gürkan, Bilim Felsefesi Withman. D, Early Philosophy. 2008 Yiğit, V. Logos İlkeleri. Bilgi Notu, Eylül 2008

Presentations & Public Speaking

Logos Sunusu