PEDOFILIA KLERYKALNA

problem winy i kary

KUBAŃSKI ARTYSTA ERIK RAVELO ZASZOKOWAŁ

PUBLICZNOŚĆ PROJEKTEM „LOS INTOCABLES”

(„NIETYKALNE”).

Świat zwraca uwagę na problem pedofilii klerykalnej.

Konsultacja merytoryczna:

Maria Mucha

Liderka inicjatywy Ocaleni I Polish Survivors

www.ocaleni.org

ocaleni.polska@gmail.com

Autorzy: studenci V roku Farmacji na UM w Poznaniu

WINA MORALNA A KARA

WINA – PODEJŚCIE INTUICYJNE

1. Każdy pedofil oraz osoba, która dopuszcza się czynów pedofilnych, jest winna.

2. Każdy, kto ukrywa pedofila i nie reaguje na krzywdę dziecka, jest winny.

WINA MORALNA - GENETYKA

Człowiek nie jest odpowiedzialny moralnie za cechy czy skłonności swojego charakteru o tyle, o ile są one uwarunkowane genetycznie. I jest o tyle mniej moralnie winny za określone czyny, o ile są one konsekwencją jego uwarunkowanych genetycznie cech czy skłonności. Dlatego np. niektórzy mężczyźni są mniej winni od pozostałych za swoje akty zgwałcenia kobiety, ponieważ czyny te są w znacznym stopniu uwarunkowane ich skłonnością w tym kierunku, w ich przypadku uwarunkowaną genetycznie. Nie oznacza to, iż jednostki te powinny być karane lżej od pozostałych, mniej uwarunkowanych genetycznie w tym kierunku, gwałcicieli. Jest to jeden z przykładów, gdy rozsądna surowość kary wymierzanej przez państwo nie musi odpowiadać wielkości moralnej winy. [Randy Thornhill, Craig T. Palmer, A Natural History of Rape. Biological Bases of Sexual Coercion, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2000, s. 53-84]

WINA MORALNA - PREDYSPOZYCJE

Obok uwarunkowań genetycznych, wpływ na charakter człowieka i przyszłe skłonności pedofilskie może mieć też wychowanie i traumy, które spotkały go w dzieciństwie.

Np. jeśli w dzieciństwie było się molestowanym seksualnie, to większe prawdopodobieństwo, że będzie się miało skłonności pedofilskie.

[Pedofilia. 30 wywiadów z pedofilami, Douglas W. Pryor, GWP, Sopot 2014]

WINA KOŚCIOŁA „Sednem problemu nie jest występowanie księży, którzy molestują dzieci – gdyż pedofile zdarzają się także w innych grupach zawodowych - ale ich ukrywanie. Motyw ukrywania pedofilów jest elementem wspólnym wszystkich raportów dotyczących pedofilii klerykalnej, a także specjalnego raportu Komisji ONZ ds. Praw Dziecka z lutego 2014 roku. Raport Johna Jaya (USA), cztery irlandzkie raporty rządowe, raport Deetmana (Holandia), raport Adriaenssensa (Belgia), obecnie powstaje raport w Niemczech, który również będzie zwracał uwagę na problem ukrywania pedofilii w Kościele.”

[Maria Mucha, „Problem pedofilii a autorytaryzm Kościoła”, Bez Dogmatu nr 100, 2014]

CRIMEN SOLLICITATIONIS

Tajny dekret Watykanu z 1922 roku, który nakazywał

ukrywanie pedofilii pod groźbą ekskomuniki

Obowiązywał do 2001 roku – teoretycznie

W praktyce w Polsce dopiero od 2013 roku Kościół zaczął „robić coś” z problemem pedofilii (powołał koordynatora ds. dzieci i młodzieży, zorganizował konferencję i mszę pokutną)

Całą treść Crimen Sollicitationis w j. polskim można znaleźć na portalu racjonalista.pl

KARA

1. Osoba duchowna, która dopuściła się czynów pedofilnych podlega karze wg.:

- prawa świeckiego

- prawa kanonicznego

2. Osoby, które ukrywały pedofilów i nie reagowały na krzywdę małych dzieci, w Polsce nie podlegają karze.

W krajach, w których Kościoły oczyściły swe szeregi z pedofilów trwa batalia o to aby ci, którzy ich ukrywali, również ponieśli karę (np. w USA i Wielkiej Brytanii – organizacje z tych krajów naciskają na ONZ, aby ten… naciskał na Watykan)

PRAWO ŚWIECKIE W POLSCE A PEDOFILIA

Wiek przyzwolenia: 15 lat

Przedawnienia:

- prawo cywilne - 20 lat od popełnienia przestępstwa- prawo karne - zależy konkretnie od rodzaju molestowania [do około 30 roku życia ofiary]

Obowiązek informowania organów państwowych o przestępstwie: NIE [tylko tzw. „społeczny obowiązek”]

Dochodzenie odszkodowania: TAK, w procesach cywilnych (od oprawcy i instytucji, w ramach której dopuścił się przestępstwa: zbrodni lub występku)

Kodeks Postępowania Karnego, wybrane artykuły

Art. 197. § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.§ 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia:1)   wspólnie z inną osobą,2)   wobec małoletniego poniżej lat 15,3)   wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry,podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1-3 działa ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5.

Art. 200. § 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania,podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.§ 2. (uchylony).§ 3.  Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.§ 4.  Karze określonej w § 3 podlega, kto w celu swojego zaspokojenia seksualnego lub zaspokojenia seksualnego innej osoby prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.§ 5.  Karze określonej w § 3 podlega, kto prowadzi reklamę lub promocję działalności polegającej na rozpowszechnianiu treści pornograficznych w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi małoletniemu poniżej lat 15.

PRAWO KANONICZNE A PEDOFILIA

Wiek przyzwolenia: 18 lat

Przedawnienia: 20 lat od popełnienia przestępstwa

Obowiązek informowania organów państwowych o przestępstwie: NIE [tylko wtedy, kiedy tak nakazuje prawo świeckie danego kraju]

Dochodzenie odszkodowania: w prawie kanonicznym NIE [ale jeśli zezwalan na to lokalne prawo świeckie, to TAK]

ALE…

„Prawo kanoniczne powstało po to, aby służyć biskupom i papieżom. Jest bezużyteczne” – ks. Thomas Doyle, ekspert prawa kanonicznego

Do 2001 roku prawo kanoniczne nie tylko nie karało pedofilów w sutannach, ale wręcz chroniło ich na mocy tajnego dekretu watykańskiego Crimen Sollicitationis (przenoszenie z parafii na parafię, milczenie, piętnowanie ofiar i straszenie ekskomuniką)

KARY W PRAWIE ŚWIECKIM

W postepowaniu karnym lub cywilnym:

- kara więzienia/pozbawienia wolności

- kara więzienia w zawieszeniu

- obowiązek przeprosin i rekompensaty finansowej dla osoby poszkodowanej, zarówno przez oprawcę jak i Kościół

KARY W PRAWIE KANONICZNYM

Wydalenie ze stanu kapłańskiego [po którym duchowny i tak utrzymywany jest przez diecezję]; czasem tylko czasowe

Odsunięcie od pracy z dziećmi

PRAWO ŚWIECKIE A PRAWO KANONICZNE

Kara wymierzona przez świecki wymiar sprawiedliwośći jest uwzględniana w postępowaniu kanonicznym

Kara wymierzona w procesie kanonicznym nie ma przełożenia na świecki wymiar sprawiedliwości

REALIA I STUDIUM PRZYPADKÓW

PEDOFILIA – GDZIE PROBLEM JEST NAJWIĘKSZY? W Polsce nie mamy dokładnych statystyk, więc trudno jest powiedzieć, gdzie problem jest największy tj. w której grupie zawodowej

Statystyki trudno uzyskać, gdyż ofiary nadal często wybierają milczenie

Statystyki amerykańskie [wikihow.com]:

30% dzieci jest molestowana przez członka rodziny60% dzieci jest molestowana przez osobę, którą znają, ale która nie jest członkiem rodzinyJedynie 10% dzieci molestowana jest przez osoby, które są im całkowicie obce

W większości przypadków oprawcami są znajomi dziecka tacy jak nauczyciele, sąsiedzi, trenerzy, katecheci, instruktorzy gry na instrumentach czy też opiekunki.

Oprawcami mogą być również członkowie rodziny tacy jak: rodzice, dziadkowie, kuzynowie, macochy i ojczymowie.

NIE TYLKO PEDOFILIA, ALE JEJ UKRYWANIE

Największym problemem jest nie tylko występowanie w Kościele pedofilii, ale też jej ukrywanie

„Grudzień 2013 roku, papież Franciszek odmawia polskiej prokuraturze ekstradycji chronionego immunitetem dyplomatycznym arcybiskupa Wesołowskiego, oskarżonego o pedofilię i utrwalanie treści pedofilskich. Październik 2013 roku, arcybiskup Hoser odsuwa księdza Grzegorza K. od pracy z młodzieżą dopiero po pół roku od zapadnięcia wyroku skazującego go za nadużycia seksualne wobec dziecka. Rok 2002, ksiądz Michał M., który molestował dziewczynki przez 30 lat, piętnuje swoje ofiary i namawia wiernych do linczu na nich, w konsekwencji czego poszkodowane uciekają ze wsi. Wszystko to odbywa się za wiedzą biskupa Michalika”

[Maria Mucha, „Problem pedofilii a autorytaryzm Kościoła”, Bez Dogmatu nr 100, 2014]

CZY KARA JEST WYMIERZANA?

Nie ma dokładnych statystyk, ale w USA 80% oprawców nie jest sądzona w postepowaniu świeckim, gdyż sprawy są przedawnione (w każdym stanie przedawniają się inaczej)

Podobnie może być w Polsce – wiele spraw jest przedawnionych [info. na podstawie osób zgłaszających się do fundacji, które pomagają ofiarom pedofilii]

Dlaczego tak się dzieje?

Ofiary pedofilii często wymazują złe wspomnienia i przypominają sobie o nich dopiero po 20-30-40 latach życia

W sądach kanonicznych kary wymierzane są tylko tym duchownym, wobec których zapadły wyroki w sądach świeckich lub tym, których ofiary zgłosiły się do sądów kanonicznych

Niestety, jeszcze do niedawna osoby zgłaszające się do kurii (sądy kanoniczne) nie były traktowane z szacunkiem i wielu spraw po prostu nie rozpoczęto!

Instrukcja Crimen Sollicitationis przestała obowiązywać teoretycznie w 2001 roku, ale w Polsce praktycznie do 2013 roku trudno było o proces kanoniczny. Dopiero od zeszłego roku sprawy się ruszyły i procesy kanoniczne są faktycznie prowadzone. W 2013 roku Kościół powołał też pierwszego koordynatotra ds. dzieci i młodzieży

!!! Polski Kościół do dnia dzisiejszego nie sporządził wytycznych dotyczących postępowania wobec ofiar pedofilii klerykalnej, mimo nakazu z Watykanu

CZY PEDOFILE IDĄ DO WIĘZIENIA? Często dostają kary z zawieszeniu i jest to domena polskiego wymiaru sprawiedliwości

(W postepowaniu kanonicznym nie ma przewidzianej kary więzienia)

Najgłośniejszy przypadek ofiary ks. Michała Moskwy z Tylawy, który przyznał się do molestowania 3 pokoleń dziewczynek i nigdy nie poszedł siedzieć (kara w zawiasach), w dodatku był chroniony przez swojego przełożonego biskupa Józefa Michalika

Ofiara – Pani Ewa Orłowska - musiała uciekać ze wsi, bo była prześladowana.

Swoje wspomnienia opisała w książce z 2008 roku pt. „Pozwałam księdza”

Zdarza się, że prokuratura odrzuca roszczenia ofiar i nie dochodzi nawet do procesu!

„Ponad 10 dziewczynek złożyło zeznania obciążające księdza. Prokurator w Kętrzynie stwierdził brak znamion czynu zabronionego – uznał to jedynie za moralnie naganne.” (po interwencji sprawa wróciła na wokandę)

Często oskarżeni starają się za wszelką cenę uniknąć więzienia, wymigując się np. podeszłym wiekiem lub złym stanem zdrowia

Tak było w przypadku Agnieszki F. znanej jako siostra Bernadetta, która dopiero po nagłośnieniu sprawy przez media i długiej batalii trafiła do więzenia

Biskupi posiadający obywatelstwo Watykanu nie muszą w ogóle obawiać się sądzenia w sądzie świeckim, gdyż chroni ich immunitet dyplomatyczny

Tak jest w głośnej sprawie byłego arcybiskupa Wesołowskiego, który dopuszczał się gwałtów na chłopcach na Dominikanie, gdzie pracował jako nuncjusz

Zeznawało przeciwko niemu 3 odważnych chłopców na Dominikanie

Watykan odmówił wydania Wesołowskiego polskiemu i dominikańskiemu wymiarowi sprawiedliwości

Wesołowski stracił tytuł arcybiskupa, ale nadal nie został wydalony z Watykanu. Co więcej, do niedawna chodził jeszcze po Rzymie zupełnie bez kontroli. Obecnie Watykan zastosował wobec niego areszt domowy.

JEŚLI IDĄ DO WIĘZIENIA, TO NA JAK DŁUGO? Teoretycznie nasz wymiar sprawiedliwości za czyny pedofilskie przewiduje około 15 lat więzienia

Rzadko jednak zapadają kary 10 lat

8,5 lat więzienia dostał ksiądz Sławomir S. z Rawy Mazowieckiej za molestowanie 5 chłopców

10 lat więzienia dostał ksiądz Jacek S. za gwałt na osobie poniżej 15 roku życia, zmuszenie jej do nielegalnej aborcji i molestowanie innych dziewczynek

Za granicą kary są o wiele dłuższe, czasem nawet dożywotnie - ostatnio w Australii ksiądz pedofil umarł ze starości za kratami

CZY KOŚCIÓŁ WYPŁACA ODSZKODOWANIA? W USA diecezje wypłacają nawet milionowe odszkodowania

11 diecezji w USA zbankrutowało z tego powodu

W Polsce dopiero toczy się pierwsza taka sprawa - precedensową sprawę prowadzi Helsińska Fundacja Praw Człowieka

PRECEDENSOWY PROCES PRZECIWKO DIECEZJI KOSZALIŃSKO - KOŁOBRZESKIEJW Polsce ta sprawa jest właśnie w toku!

O odszkodowanie finansowe

O opublikowanie przeprosin

Pozew oparto na artykułach 23, 24, 416 i 430 Kodeksu cywilnego. Dwa pierwsze przepisy mówią o ochronie dóbr osobistych. Dwa kolejne dotyczą obowiązku naprawienia szkody przez osobę prawną - w tym przypadku diecezję i parafię - wyrządzoną z winy jej organu oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez podlegającego kierownictwu przy wykonywaniu powierzonej czynności

Kościół w Polsce nie poczuwa się do instytucjonalnej odpowiedzialności, mimo, że ksiądz był w pracy i molestował na plebanii

Co ciekawe – podobna sprawa toczyła się w przypadku zgwałconej w komisariacie kobiety. Pozew oparto na tych samych paragrafach. Sąd nakazała wypłacanie odszkodowania przez Komendę Główną Policji oraz Skarb Państwa

CZY WYDALANI SĄ ZE STANU KAPŁAŃSKIEGO…? Trudno powiedzieć, jak wielu oprawców wydalanych jest ze stanu kapłańskiego i czy są oni odsuwani od pracy z dziećmi.

Polski Kościół nie pokazał do tej pory żadnych statystyk na ten temat (procesy kanoniczne i ich efekty)

Polski Kościół dopiero w zeszłym roku pokazał szczątkowe statystyki, ale dotyczą one tylko i wyłącznie świeckiego wymiaru sprawiedliwości (a nie procesów kanonicznych!): „Za czyny seksualne z nieletnimi w okresie od 2010 do 2013 roku zostało skazanych [w sądach świeckich] 19 duchownych.”

WINA I KARA - PODSUMOWANIE

Watykan do 2001 roku ponosi winę za systemowe ukrywanie pedofilii w całym Kościele katolickim (Crimen Sollicitationis)

Po 2001 w Kościołach na całym świecie również ukrywało się pedofilię i za to winę ponoszą poszczególni biskupi lub inni przełożeni księży-oprawców, którzy wiedzieli o krzywdzie dzieci i nie reagowali

Winni są księża, którzy dopuszczali się i dopuszczają nadużyć seksualnych

Teoretycznie karę ponoszą oprawcy nieletnich, jednak w praktyce nie zawsze tak się dzieje (milczenie ofiar, przedawnienia, umarzanie spraw, niskie wyroki, wyroki w zawieszeniach)

Ci, którzy ukrywali oprawców nie ponoszą żadnej odpowiedzialności, zarówno w Polsce, jak i w innych krajach (o to walczą największe światowe organizacje)

Do tej pory Kościół w Polsce nie wypłacił jeszcze żadnej ofierze odszkodowania za grzech pedofilii i ukrywanie oprawców, podczas gdy w USA odszkodowania wypłacane są w milionach dolarów

LITERATURA Overbeek E. 2013, Lękajcie się. Ofiary pedofilii w polskim Kościele mówią, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.

Szumlewicz P. 2012, Ojciec nieświęty. Krytyczne głosy o Janie Pawle II, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa, s. 49-63

Zakrzewicz A. 2013, Głosy spoza chóru. Rozmowy o Kościele, papieżach, homoseksualizmie, pedofilii i skandalach, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa, s. 233- 242

Oraz Maria Mucha, „Problem pedofilii a autorytaryzm Kościoła”, Bez Dogmatu nr 100, 2014

Ofiara księdza Michała Moskwy wydała swoje wyznania w książce pt. „Oskarżyłam księdza. Historia Ewy Orłowskiej”, pod redakcją A. Rogulskiej i A. Klonowskiego [Wydawnictwo Nowy Świat, Warszawa 2008]

Pedofilia. 30 wywiadów z pedofilami, Douglas W. Pryor, GWP, Sopot 2014 Randy Thornhill, Craig T. Palmer, A Natural History of Rape. Biological Bases of Sexual Coercion, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2000, s. 53-84