Turken in Gent.

Op donderdagnamiddag 22 mei bezoeken we de stad aan de hand van de tentoonstelling « blijven plakken - meer dan 50 jaar migratie naar Gent ».

We vatten onze tocht aan om 12u30 in de Sleepstraat met een Turkse maaltijd!!!

De Sleepstraat is dé multiculturele straat in Gent.Gentenaars eten er Turks, kopen er stoffen in de bazar, enz.

Waar ligt deze straat in Gent?Aan de Noordzijde van het oude centrum, dichtbij de haven, in die buurten

waar veel fabrieken vroeger gevestigd waren.

Gent in de 18de eeuw (1792)Kleine stad (ca. 50.000 inwoners)Veel open ruimte (landbouw!!)

Gent in de 19de eeuw (1839)Stad binnen dezelfde oppervlakte (oud historisch centrum)

Alle ruimte ingenomen (textielindustrie)

Alle leegstaande grote ruimtes in de stad werden ingenomen door de industrie. Beeld van het Gravensteen waar in de 19de eeuw een textielfabriek in was ondergebracht.

Binnenin het kasteel en langs de buitenzijde werden woningen gebouwd voor de vele arbeiders waar de industrie nood aan had.

Binnenzicht van een Gentse spinnerij ondergebracht in een oude kloosterkapel

De Gentse textielnijverheid was gespecialiseerd in katoenbewerking. Katoen is een mondiale grondstof die ingevoerd moet worden en op internationale markten werd aangekocht. Enkel via mechanisatie of lage

lonen konden ondernemers winst maken. De zoektocht naar lage lonen zorgde in de 19de eeuw voor de alom verspreidde kinderarbeid. Foto van kinderen (sommigen 12 jaar) op weg naar de textielfabriek.

Door het geleidelijk optrekken (in 1889 en 1914) van de minimumleeftijd voor kinderarbeid tot 14 jaar moet de Gentse

textielindustrie op zoek naar andere goedkope arbeidskrachten.Geleidelijk wordt daarom al maar meer gebruik gemaakt van

goedkopere vrouwenarbeid.

Personeelsfoto Gents textielbedrijf 1914

Personeelsfoto Gents textielbedrijf 1948

Na Wereldoorlog II moet de productiviteit in de textielindustrie drastisch stijgen. De Gentse textielindustrie probeert dit te bereiken door de invoering van allerlei maatregelen waaronder de invoering van nieuwe zeer strenge reglementen en het meten en tellen (chronometreren) van elke handeling om die daarna te rationaliseren.

Werkhuisregelement van Gents textielbedrijf in 1948.

Productiviteit (meter geweven stof per dag) van een wever.1801 – 1910 – 1970

Door al deze maatregelen en de lage verloning wilden Gentenaars niet langer in de textielnijverheid werken. Aanvankelijk ging men in eigen land op zoek naar nieuwe goedkope arbeidskrachten.

In Turkije werd na Wereldoorlog II de traditionele landbouw volop gemechaniseerd. Tractoren, ploegen vervingen er de handenarbeid van de vele dagloners of kleine

landbouwers. Onder de jonge bevolking was er hoge werkloosheid.

Brief van de Gentse textielwerkgeversorganisatie Ugetex uit 1964 waarin de werkgevers gewezen wordt op de grote arbeidsreserve in Turkije en Marokko. In 1964 werd een migratieakkoord gesloten tussen de Belgische en Turkse overheid waardoor arbeiders officieel ter plaatse konden gerecruteerd worden.

Filmfragment: « Ontheemding is… » (2004) Rabia KaçarGetuigenis over selectie in Turkije (1 minuut)

1945

1946

1947

1948

1949

1950

1951

1952

1953

1954

1955

1956

1957

1958

1959

1960

1961

1962

1963

1964

1965

1966

1967

1968

1969

1970

1971

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Arbeidsmigratie naar de Gentse textielindustrie geïllustreerd aan de hand van de Gentse bevolking van buitenlandse nationaliteit, 1945-1971

Spanje Italië Maghreb Turkije

Vanaf 1964 neemt de Turkse arbeidsmigratie almaar toe.Staafdiagram van de arbeidsmigratie naar de Gentse textielindustrie

(1945-1971)

Filmfragment: « Ontheemding is… » (2004) Rabia KaçarGetuigenis over aankomst in Zaventem (1 minuut)

De Turkse arbeiders die naar Gent komen zijn grotendeels afkomstig uit de streek rond Emirdag. Het is een landelijk plateau in centraal Turkije

(Anatolië).

Fotografe Lieve Colruyt trok in 2004 naar de streek rond Emirdag en maakte er volgende foto’s die ons een idee geven van de streek en de levensomstandigheden.

Die eerste Turkse arbeidsmigranten komen terecht in grote drukke fabrieksgebouwen in een grote moderne stad

Filmfragment: « Ontheemding is… » (2004) Rabia KaçarSfeerbeelden Turkse Gentenaars op bezoek in Emirdag (1 minuut)

Textielarbeid is ongeschoolde arbeid. De eerste Turkse arbeidsmigranten

wordt de Nederlandse taal niet aangeleerd. Een halve dag opleiding

(‘met handen en voeten’) in het bedrijf volstaat om aan de slag te

kunnen.

Brief uit 1970 van het Gentse textielbedrijf UCO waarin Nederlandse lessen worden aangeboden voor een aantal van hun Turkse arbeiders.

Ze verblijven er aanvankelijk in ‘logementshuizen’ (huizen of lege fabrieksruimtes) in de stad met verschillende mannen samen. Men moet er samen slapen, eten, lezen, wassen,…

Maar men stuurt berichten en foto’s naar huis waarin men alles positief voorstelt en alle familie, buren en vrienden uitnodigt ook naar Gent te komen (zogenaamde kettingmigratie).

Uiteindelijk zullen in de loop van de jaren ‘60 van vorige eeuw de eerste echtgenotes hun mannen achterna reizen.

De eerste gezinnen verlaten de ‘logementshuizen’ en betrekken die woningen in Gent waar de Gentenaars zelf niet meer willen wonen.

(Foto’s Lieve Colruyt)

De Turkse arbeidsmigranten en hun families bouwen hier geleidelijk hun leven op. Er worden kinderen geboren, ze overlijden hier en de kinderen lopen er school.

Ten gevolge van de economische crisis in de jaren ‘70 van vorige eeuw valt de vraag naar vreemde arbeidskrachten stil. In 1974 komt er zelfs een officiële migratiestop vanuit de Belgische overheid. De Gentse textielnijverheid krijgt het bijzonder moeilijk en veel textielbedrijven sluiten de deuren. Veel Turkse arbeidsmigranten worden werkloos of komen terecht in andere sectoren als de visverwerkende nijverheid of de grondwerken. Anderen openen een winkel, restaurant of eigen zaak.