Ulastirma ve Haberlesme Uzmanligi Tezi Sunumu

AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ UYGULAMALARI VE TÜRKİYE İÇİN BİR AUS MİMARİSİ ÖNERİSİ

Hasan TUFAN

Ulaştırma ve Haberleşme Uzman Yardımcısı

İçerik

Giriş

Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS)

AUS Dünya Uygulamaları

AUS Türkiye Uygulamaları

Genel Değerlendirme ve AUS Mimarisi Önerisi

Sonuç

Giriş

Sürekli Ekonomik BüyümeSürekli Nüfus ArtışıArtan ŞehirleşmeGüvenli, Dakik ve Konforlu Ulaşım Talebi

Sürdürülebilir Çözümler


AUS ve Tarihçesi

AkıllıUlaşımSistemleriNedir?Otoyollar, anayollar ve şehir içi yollardan oluşan karayolu ağında yeralan tesis ve sistemlerin işletilmesi ve yönetimine yönelik bilgi veiletişimteknolojileri ilesistemmühendisliğiuygulamalarıdır.

1928Elektrikli Trafik Işığı 1960

Bilgisayar Kontrollü Trafik Işığı Değişken Mesaj ve Hız Limiti Levhaları 1970

Telekomünikasyon+Enformatik: TelematikHız Tespit RadarlarıAlmanya - ARI, ABD – ERGSJaponya - CACS, Avustralya - TRC1980

Navigasyon SistemleriElektronik Hız Sabitleyici

AB - PROMETHEUS, EUREKA, DRIVE I Japonya – RACS , AMTICS

Avustralya – TRACS, ABD – Mobility 20001990GPS Tabanlı NavigasyonABD - IVHS, AB – DRIVE II, ERTICOJaponya – VICS, Avustralya – STREAMSAUS (ITS) Mimarisi, ITS Japan, ITS AmericaIEEE ITSS

2000IEEE 802.11p Araç içi Wi-Fi

Şerit İhlali Uyarı SistemiMobil Trafik Bilgi Sistemi

AB – e-Call, AUS Yönergesi

Karayolu Ulaştırma Sistemindeki Sorunlar

0.7% 4.5% 6.1%

77.9%

10.8%

Yük Taşımacılığı

Havayolu

Demiryolu

Denizyolu

Karayolu

Boru Hatları

6.7%2.2% 0.6%

90.5%

Yolcu Taşımacılığı

Havayolu

Demiryolu

Denizyolu

Karayolu

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

80,000

90,000

100,000

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Taşı

t-K

m (

Mil

y o

n)

Kiş

i Ba

şın

a G

SY

İH (C

ari

Fiy

atl

arl

a D

ola

r)

Karayolu Trafiğine Kayıtlı Araç Sayısı 17,9 Milyon (2013 sonu)

Karayolu Ulaştırmasında Harcanan Enerji 18,5 Milyon TEP (%89) (2012)

Ulaştırma ModlarıArasında Karayolu Ulaştırması CO2 Emisyon Oranı %87 (2011)

1,3 Milyon Trafik Kazasında 3.750 Ölü 270.000 Yaralı (2012)

Yatırım Maliyetlerinin Yüksekliği ve Finansman Arayışı


AUS’ninSağladığı Faydalar


Ekonomik TasarrufEmniyet ve GüvenlikÇevre Kirliliğinin Azaltılmasıİstihdama Katkısı

AUS Mimarisi


AUS mimarisinde AUS uygulamaları tarafından gerçekleştirilmesibeklenen kullanıcı hizmetleri, bu hizmetlerin bulunacağı varlıklar vebuvarlıklar ilehizmetlerarasındakiverivebilgiakışlarıyeralır.

AUS’deolmasıgerekenözellikler;UyumlulukGenişletebilmeBirlikteÇalışabilme(Inter-operabilite)EntegrasyonStandardizasyon

ISOTC204TeknikKomitesi1992ABDUlusalAUSMimarisi1994,ABKARENveFRAME

ISO 14813 Standardı Çekirdek AUS Mimarisi Referans Modeli

Hizmet Alanları Hizmet Grupları

1.Yolcu Bilgisi 1.1 Yolculuk öncesi bilgi, 1.2 Yolculuk sırasındaki bilgi, 1.3 Yolculuk hizmetleri bilgisi, 1.4 Yolculuk

öncesi güzergâh rehberi ve navigasyon, 1.5 Yolculuk sırasında güzergâh rehberi ve navigasyon, 1.6

Yolculuk planlama desteği

2.Trafik yönetimi ve işlemleri 2.1 Trafik kontrolü, 2.2 Ulaştırmayla ilgili olay yönetimi, 2.3 Talep yönetimi, 2.4 Ulaştırma

altyapısının bakım yönetimi

3.Araç içi sistemler 3.1 Ulaştırmayla ilgili görüş iyileştirme, 3.2 Otonom araç işlemi, 3.3 Çarpışma önleme

3.4 Emniyet hazırlığı, 3.5 Çarpışma öncesi kısıtlamaların tertibi

4.Yük taşımacılığı 4.1 Ticari araç ön izin, 4.2 Ticari araç idari işlemleri, 4.3 Otomatik yol kenarı emniyet denetimi

4.4 Ticari araç içinde emniyet takibi, 4.5 Yük taşımacılığı filo yönetimi, 4.6 İntermodal bilgi

yönetimi, 4.7 İntermodal merkezlerin yönetimi ve kontrolü, 4.8 Tehlikeli yüklerin yönetimi

5.Toplu Taşıma 5.1.Toplu taşıma yönetimi, 5.2. Talebe duyarlı ve paylaşımlı toplu taşıma

6.Acil Durum 6.1 Ulaştırmayla ilgili acil durum duyurusu ve kişisel güvenlik, 6.2 Acil durum araçlarının yönetimi

6.3Tehlikeli madde ve olay duyurusu

7.Ulaştırmayla ilgili elektronik ödeme 7.1 Ulaştırmayla ilgili elektronik mali işlemler, 7.2 Ulaştırmayla ilgili elektronik ödeme hizmetlerinin

entegrasyonu

8.Karayolu ulaştırması ile ilgili kişisel

emniyet

8.1 Toplu taşıma güvenliği, 8.2Savunmasız karayolu kullanıcılarının emniyetinin arttırılması

8.3 Engelli karayolu kullanıcılarının emniyetinin arttırılması , 8.4 Akıllı kavşaklar ve bağlantı yolları

9.Hava ve çevre koşullarının izlenmesi 9.1 Hava durumunun izlenmesi, 9.2 Çevre koşullarının izlenmesi

10.Afet müdahalesi yönetimi ve

koordinasyonu

10.1 Afet veri yönetimi, 10.2 Afet müdahale yönetimi, 10.3 Acil durum merkezleri ile koordinasyon

11.Ulusal güvenlik 11.1 Şüpheli araçların izlenmesi ve kontrolü, 11.2 Enerji tesisleri veya boru hatlarının izlenmesi

AUS Standartları


AUS Standartları karayolu ulaştırmasına ve diğer modlarlaetkileşimine odaklanmıştır. Çünkü diğer ulaştırma modlarındatamamen özelleşmiş sistemler kullanılmakta (tren-otomobil,gemi-uçak) ve bunlara yönelik standart belirleme çalışmaları çoköncedenbaşlamıştır.

Fiili (defacto)standartlar “BilgisayarİşletimSistemleri”Gönüllülükesaslıstandartlar “IEEE, ITU,ISOStandartları”Sanayi işbirliğistandartları“Bluetooth,USB”Düzenleyicistandartlar “YasalDüzenlemeler”

179ISOAUSStandardı ,128CENAUSStandardı(2013)

CEN TC278 Komitesi ISO TC204 Komitesi

ÇG 1: Elektronik Ücret Toplama ÇG 5: Harç ve Geçiş Ücreti Toplama

ÇG2: Yük, Lojistik ve Ticari Araç İşlemleri ÇG 7: Genel Filo Yönetimi ve Ticari Yük İşlemleri

ÇG 3: Toplu Taşıma ÇG 8: Toplu Taşıma

ÇG 4: Trafik ve Yolcu Bilgisi ÇG 10: Yolcu Bilgi Sistemleri

ÇG 8: Karayolu Trafik Verisi ÇG 9: Entegre Ulaştırma Bilgisi, Yönetimi ve Kontrolü

ÇG 10: İnsan-Makine Ara yüzü ÇG 4: Otonom Araç ve Donanım Tanımlama

ÇG 13: Mimari ÇG 1: Mimari

ÇG 3: Veri tabanı Teknolojisi

ÇG 14: Araç/Karayolu Uyarı ve Kontrol Sistemleri

ÇG 16: CALM (Communication Access for Land Mobiles –

Kara Araçları için Haberleşme Erişimi)

ÇG 17: Mobil Aygıtlar

ÇG 14: Çalınan Araçların Kurtarılması için

Hırsızlık Sonrası Sistemler

ÇG 15: eSafety/eCall

ÇG 16: İşbirlikçi Sistemler ÇG 18: İşbirlikçi Sistemler


Ana hedef,trafik sıkışıklığının, trafikkazalarının ve çevresel etkilerinazaltılması gibi trafik sorunlarını çözmek için insanları, yolları vearaçları bilgi ve iletişim teknolojileri yardımıyla bir arayagetirmektir.

Hedef:“Dünya’nınEnGelişmişBTToplumununOluşturulması”2018TrafikKazalarındakiÖlümSayısını2.500’edüşürmek2021EnEmniyetliKarayoluTrafiğiToplumunuOluşturmak

İdariYapı:MILTJapan,MICJapan,METIJapan,JapanPolice

Trafik Yönetimive YolcuBilgisiVICS(AraçBilgiveHaberleşmeSistemi)36milyonaraçUMTS(EvrenselTrafikYönetimSistemi) İkiyönlükızılötesi iletişimAMIS (İleriMobilBilgiSistemi)15il,araçiçibilgisistemleriAcilDurumFAST(HızlıAcilDurumMüdahaleAraçlarınıÖneAlımSistemi)TopluTaşımaPTPS(TopluTaşımaÖncelikSistemleri)EmniyetveGüvenlikDSSS(SürüşEmniyetiDestekSistemleri)ASV (İleriEmniyetAracı)Araçteknolojilerindesanayi işbirliğiElektronikÖdeme40 milyon aracın 24 işletmeci üzerinden dahil olduğu tek ödemesistemi,yılda210binTondahaazCO2

Japonya


UlusalAUSMasterPlanı2020Karayollarının%26,5’inde tümAUS uygulamalarınıkullanmak480lantrafikbilgimerkezisayısını75’eçıkarmakTrafiksıkışıklığını%20azaltmakTrafik Yönetimive YolcuBilgisiFTMS(OtoyolTrafikYönetimSistemi)3.906kmOtoyolTemelBilgiYayınSistemi,OlayYönetim,TrafikAkışKontrolüTopluTaşımaBMS(OtobüsYönetimSistemi),BIS(OtobüsBilgiSistemi)T-Money(Metro,Otobüs,Taksi,OtoparkÖdemesiveAlışveriş)EmniyetveGüvenlikOtomatikTrafikDenetlemeSistemiElektronikÖdemeHi-Pass344gişe5,6milyonaraç

Güney Kore


ABDUlusalAUSMimarisi7.0

Kongre,UlaştırmaBakanlığı,Eyaletler,STKveÖzelSektör8HizmetPaketi33KullanıcıHizmetiİlkuygulamalardan“RampMeter”1965

Trafik Yönetimive YolcuBilgisiOtoyolYönetimSistemi,DMS,TOT,HOV,DeğişkenHızLimitiDinamikŞeritDeğiştirmeİşareti,KentiçiTrafikYönetimSistemleriTelefonHatları511(Ulusal)311(Yerel)ve211(OtomatikCevap)TopluTaşımaFilo Operasyon ve Yönetimi (G-Force Takip Sistemi),OtomatikÖdeme(%80),YolcuBilgilendirme(GoogleTransit,HotStopvb.)EmniyetveGüvenlikÇarpışma Önleme, Fren Takip, Acil Durum Fren gibi araç içi sistemler,OtonomAraçlarElektronikÖdemeSabitveDinamikYolÜcretlendirmesiTicariAraçCVISN(TicariAraçBilgiSistemiveAğı),NORPASS,PrePASS

ABD


UlaştırmaBakanlığıKaraUlaştırması İdaresi (LTA)Trafik Yönetimive YolcuBilgisii-TransportPlatformu(EMAS:OtoyolTakipDanışmaSistemi,TrafficWatch Radyosu,J-EyesKameraları,GLIDE: Yeşil Hat Belirleme Sistemi TrafficScan,OneMotoringPortali,MyTransport.SGApp)TopluTaşımaAkıllı Durak, Temassız Kartlar (Otobüs, Metro, Takside MesafeyeGöreÖdeme)ElektronikÖdemeİlkTrafikSıkışıklığıÜcretlendirmesi(ERP)1998ErişilebilirlikGreenMan(DahaUzunYayaGeçişSüresi)

Singapur


UlusalAUSMimarisiYok,AB2010/40/EUYönergesiTrafik Yönetimive YolcuBilgisiUlusal Trafik Kontrol Merkezi (3.000 VMS,2.000 CCTV Kamera) veTrafik Bilgi Hizmeti, UTMC (Kentiçi Trafik Yönetim Sistemi),TransportDirectUygulaması30milyonnoktaTopluTaşımaITSO (Entegre Akıllı Ulaşım Kartı Teşkilatı), Gerçek Zamanlı BilgiGrubu,TopluTaşımaÖncelikSistemi8.000otobüsEmniyetveGüvenlikGüvenli ve Emniyetli Otopark Bilgi ve Rezervasyon Sistemi, Araç içisistemlerAcilDurumTelefonHattı999,e-Call

Birleşik Krallık


Otoyolların%41’iAUS,%5-10SeyahatSüresindeAzalmaTrafik Yönetimive YolcuBilgisi1994 Trafik Yönetim Sistemi (15.000 Elektronik Hız Limiti Levhası,200’den fazla VMS), RDS-TMC (Radyo Veri Sistemi Trafik MesajıKanalı),GerçekZamanlıNavigasyonSistemiTopluTaşımaNDOV(TopluTaşıma UlusalVeriOfisi) ,GOVI(SeyahatPlanlama)ElektronikÖdemeDeğişkenücretödemesistemi (Tümaraçlar2016)TicariAraçFREILOT(AraçKatarı)AcilDurumOlayYönetimSistemi

Hollanda


Hedef1Bireye,Toplumave İşDünyasınaFaydalıAUSHedef2SağlamveDinamikAUSPolitikası2012-2017UlusalAUSEndüstrisiStratejisi(Emniyet,HareketlilikveÇevre Eksenleri)Trafik Yönetimive YolcuBilgisi2002’de özelleşen STREAMS Trafik Yönetim Sistemi (YönetilenOtoyollar,ArterYönetimi,OlayYönetimi,OtoparkYönetimi)ElektronikÖdemeRFIDe-TAGSistemi(FarklıTicariAdlarlaTekSistem)TicariAraçElektronik İşGünlükleri(TakografUygulaması)GüvenlikveEmniyetKörNoktaUyarıSistemi,GelişmişKazaTepkiSistemi

Avustralya


Yolcu Bilgilendirme SistemleriÜlke çapında tek noktadan seyahat planlama (12.345 iOS, 10.433 Android, 987 Windows)

Güzergah analizi, harita bilgisi~1 milyon mobil kullanıcı206VMS (KGM,2013)

İstanbul’un trafik bilgisi 175 nokta,607 dedektör, 2,5 milyon kullanıcı

ABB Trafik 2013

Yıllık 350.000Kişisel Araç içi NavigasyonCihazıALO 159 Yol Danışma Hattı


Trafik Yönetim SistemleriKGM Trafik Yönetim Merkezleri (TYM) (Ankara,İstanbul, İzmir ve Mersin) ,Toplam 18 TYM (17bölgesel, 1 ana merkez) çalışması devam ediyor.Köprü (6.765 Köprü) ve Tünel YönetimMerkezleri

İBB TKM Trafik ölçüm, gözlem, denetimsistemleri ile tünel işletme merkezlerinden gelenbilgiler analiz edilerek değişken mesaj işareti,elektronikdenetleme sistemi (EDS) ve trafik ışığısinyalizasyonsistemindekullanılmaktadır.

İzmir ‘de 402adet sinyalizekavşağın tamamı için 110 trafik İzleme sistemi kurulacak“Tam AdaptifTrafik Yönetim, Denetim ve Bilgilendirme Sistemi” çalışması devam ediyor.

KGYS, TEDES, EDS, MOBESE ile kavşak,karayolu veya belli merkezler izlenmekte olup,bu sistemler trafik hizmetlerinde belirli trafikkuralı ihlallerinin önlenmesine ve trafiğinyönetilmesineyönelikolarakkullanılmaktadır.


Araç içi Sistemler

1,13 milyon araç üretimi ile dünyanın 15. motorlu araçüreticisiTürkiye(2013)Adaptifhızkontrolü,elektronikstabilite kontrolü,çarpışma önleme sistemi gibi birçok teknoloji ithaledilmektedir.2008‘de araştırma ve yenilik için yatırım teşvikiniharekete geçirmek ve teknolojik olarak yenilikçi birekonomi ortaya çıkarmak amacıyla OTEP (OtomotivTeknolojiPlatformu)kurulmuştur.Okan Üniversitesi, İTÜ, Aselsan gibi kurumlar veüniversitelerin otonom araç çalışmaları devametmektedir.


Yük ve Filo Yönetim Sistemleri

M2M kullanan araç takip ve filo yönetim sistemleri,2,1milyonM2Mabone(2013)75 yol kenarı denetim istasyonunda kullanılan otomatikölçüm sistemleri, plaka okuma ve ağırlık tespit sistemi,değişken mesaj işaretleri, 23 yeni istasyonda ön ihbarlıölçümsistemiKarayolutaşımacılığındasayısaltakografzorunluluğuİBB İSBAK A.Ş. TAKİBB sistemi 2004 model ve üstüaraçlarda mevcut CAN (Denetleyici Alan Ağı) veri yoluüzerinden matematiksel bir algoritma yardımıyla araçağırlığını%95doğrulukoranı iletahminedebilmektedir.


Toplu Taşıma Sistemleri

İBB Akbil ve İstanbul Kart (5 milyon geçiş/gün), İzmirKentkart ,AnkaraKart vb. toplu taşıma ücret ödemesistemleri,MobİETT (12.000 Durak) ve EgoCepte vb. yolcubilgilendirmeuygulamaları,Toplu Taşıma Filo İzleme ve Yönlendirme Sistemleri (İBBAkYolbil),Akıllı Durak Uygulamaları büyükşehirler başta olmaküzereyaygınlaşmaktadır.


Acil Durum Yönetim Sistemleri

Uyumlandırılmış e-Call Avrupa Pilot Projesine (HeERO)2013 yılında dâhil olunmuş, İçişleri Bakanlığıkoordinasyonunda sistem içerisinde yer alan araçlarınkaza yaptığında otomatik olarak 112 acil çağrı merkeziniarayarak polis, jandarma, sağlık ve itfaiye görevlilerininmüdahalesinihızlandırmasıhedeflenmektedir.

İBB TKM’ye bilgi aktaran gözlem kameraları ile afet vebenzeri durumların tespitine yardımcı olunmakta, sözkonusu kameralar aynı zamanda AKOM (AfetKoordinasyon Merkezi) tarafından da bağımsız olarakizlenebilmektedir.


Elektronik Ücret Ödeme Sistemleri

İlk olarak 1999 yılında DSRC teknolojisine sahip OGS(Otomatik Geçiş Sistemi) uygulanmaya başlamış, dahasonraelektronikkartlar ile ödemeyapılması sağlanan KGS(KartlıGeçişSistemi)devreye sokulmuştur.

1 Şubat 2013 tarihinden itibaren KGS tamamenkaldırılarak RFID tabanlı HGS (Hızlı Geçiş Sistemi)uygulaması başlatılmış olup, HGS kullanan araç sayısı 5milyon 845 bin, OGS kullanan araç sayısı ise 2 milyon 107bindir.(2014Şubatverisi)


Kişisel Emniyet ve Güvenlik Sistemleri

Trafik güvenliğinin sağlanması ve kentiçi EDS’leri şehirlerarası karayollarında da yaygınlaştırmak amacıyla 12 ildeTEDESkurulumçalışmalarıyapılmaktadır.MOBESE ile entegre bir şekilde emniyet ve güvenlikhizmetlerinedesteksağlanmaktadır.Toplu taşıma araçları ve duraklarında özellikle CCTVkameraları ile birlikte alarm sistemleri gibi güvenlikönlemlerigözlenmektedir.İBB İSBAK’ın “Erişilebilir Yaya Butonu Sistemi” yaşlı veyaengelli vatandaşların kent içindeki kavşaklarda emniyetlibir şekilde ulaşım sistemine dahil olmalarına yardımcıolmaktadır.

Genel Değerlendirme

Türkiye Ulusal AUS Mimarisi


Türkiye Ulusal AUS Mimarisi -Kurumsal Katman


Türkiye Ulusal AUS Mimarisi -Kullanıcı HizmetleriHizmet Alanları Kullanıcı Hizmetleri

1.Yolcu Bilgisi 1.1 Yolculuk hizmetleri bilgisi , 1.2 Yolculuk öncesi güzergâh rehberi ve navigasyon

1.3 Yolculuk sırasında güzergâh rehberi ve navigasyon

1.4 Yolculuk planlama desteği

2.Trafik yönetimi ve işlemleri 2.1 Trafik kontrolü , 2.2 Ulaştırmayla ilgili olay yönetimi

2.3 Talep yönetimi ,2.4 Ulaştırma altyapısının bakım yönetimi

3.Yük taşımacılığı 4.1 Otomatik yol kenarı denetimi

4.2 Ticari araç içinde emniyet takibi

4.3 Yük taşımacılığı filo yönetimi

4.4 İntermodal bilgi yönetimi

4.5 İntermodalmerkezlerin yönetimi ve kontrolü

4.6 Tehlikeli yüklerin yönetimi

4.Toplu Taşıma 5.1.Toplu taşıma yönetimi , 5.2. Talebe duyarlı ve paylaşımlı toplu taşıma

5.Acil Durum 6.1 Ulaştırmayla ilgili acil durum ihbarı, 6.2 Acil durum yardım araçlarının yönetimi

6.3Tehlikeli madde ve olay duyurusu

6.Ulaştırmayla ilgili elektronik ödeme 7.1 Ulaştırmadamali hizmetlerin elektronik ortama aktarılması

7.2 Elektronik ödeme hizmetlerinde entegrasyon

7.Karayolu ulaştırması ile ilgili kişisel emniyet 8.1 Toplu taşıma güvenliği, 8.2 Engelli karayolu kullanıcılarının emniyetinin arttırılması

8.3 Sinyalli Kavşak Düzenlemeleri

8.Hava koşullarının izlenmesi 9.1 Hava durumunun izlenmesi

9.Afet müdahalesi yönetimi ve koordinasyonu 10.1 Afet veri yönetimi , 10.2 Afet müdahale yönetimi, 10.3 Acil durum merkezleri ile koordinasyon

10.Ulusal güvenlik 11.1 Şüpheli araçların izlenmesi ve kontrolü

Sonuç

Mimari ile birlikte koordinasyon sağlanmış olacak, entegrasyonkolaylaşacaktır. Örneğin; toplu taşıma elektronik biletentegrasyonu.

Kurumsal katmanda yer alan unsurlar üzerinden, sektörün pazarbüyüklüğü tespit edilerek ekonometrik modelleme ile sektörüngeleceğineyönelikbüyümetahminleriyapılmalıdır.

AUSmimarisidüzenlibirşekildegüncellenmelidir.

UDH Araştırmaları Merkezi Başkanlığında AUS birimi kurularak;farklı idari ve teknik alanlarda uzmanlaşacak kişiler istihdamedilerek, mimarinin geliştirilmesi ve güncellenmesi bu birimtarafındanyapılabilir.

Teşekkürler

Hasan TUFANUlaştırma ve Haberleşme Uzman Yardımcısı

Presentations & Public Speaking

Ulastirma ve Haberlesme Uzmanligi Tezi Sunumu