51
ตามกรอบมาตรฐานบริหารความเสี่ยง ISO 31000:2009 version 4.0 ผ่านการเห็นชอบจากคณะกรรมการพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (กวทช.) 19 มกราคม พ.. 2558 Disclaimer: เอกสารนี้ใช้เป็นแนวทางบริหารความเสี่ยงภายใน สวทช. และมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความเข้าใจในหลักการ และบริบทที่เกี่ยวข้อง ของ สวทช. เนื้อหาในคู่มือจะมีการพัฒนาและปรับปรุงให้สมบูรณ์และทันสมัยตามแนวทางการพัฒนาระบบบริหารความเสี่ยงของ สวทช. แบบ วิวัฒนาการ (Evolutionary approach) เอกสารฉบับนี้เป็นการปรับปรุงเพิ่มเติมจากคู่มือบริหารความเสี่ยง version 3.0 คู่มือบริหารความเสี่ยง สวทช.

คู่มือบริหารความเสี่ยง สวทช

Embed Size (px)

Citation preview

ตามกรอบมาตรฐานบรหารความเสยง ISO 31000:2009

version 4.0

ผานการเหนชอบจากคณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (กวทช.) 19 มกราคม พ.ศ. 2558

Disclaimer: เอกสารนใชเปนแนวทางบรหารความเสยงภายใน สวทช. และมวตถประสงคเพอสรางความเขาใจในหลกการ และบรบททเกยวของของ สวทช. เนอหาในคมอจะมการพฒนาและปรบปรงใหสมบรณและทนสมยตามแนวทางการพฒนาระบบบรหารความเสยงของ สวทช. แบบววฒนาการ (Evolutionary approach) เอกสารฉบบนเปนการปรบปรงเพมเตมจากคมอบรหารความเสยง version 3.0

คมอบรหารความเสยง สวทช.

นโยบาย คณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

เรอง การบรหารความเสยงขององคกร

คณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (กวทช.) ใหความส าคญตอการก ากบดแลทด และเหนวาระบบบรหารความเสยงขององคกร (Enterprise Risk Management) ทมประสทธภาพและประสทธผล เปนปจจยทส าคญทจะสามารถลดความเสยงอนจะสงผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคการด าเนนงานของ สวทช. จงไดแตงตงคณะอนกรรมการบรหารความเสยง เพอก ากบดแลการด าเนนงานบรหารจดการความเสยงของ สวทช. ใหเปนไปตามนโยบายทก าหนด และ กวทช. คาดหวงให สวทช. บรณาการเรองการบรหารจดการความเสยงเขากบกระบวนการหลกไดอยางชาภายในปงบประมาณ 2559 มตทประชม กวทช. เมอวนท 7 เมษายน พ.ศ. 2554

ค ำน ำ

ส ำนกงำนพฒนำวทยำศำสตรและเทคโนโลยแหงชำต (สวทช.) เหนควำมส ำคญของน ำระบบบรหำรควำมเสยงมำใชเปนเครองมอในกำรบรหำรจดกำร เพรำะระบบบรหำรควำมเสยงทมประสทธภำพและประสทธผลเปนปจจยทส ำคญทจะสำมำรถลดควำมเสยงอนจะสงผลกระทบตอกำรบรรลวตถประสงคกำรด ำเนนงำนของสวทช.

ดงนนเพอใหกำรด ำเนนงำนบรหำรควำมเสยงของสวทช. เปนไปตำมนโยบำยกวทช. ก ำหนด โดยคำดหวงใหสวทช. บรณำกำรเรองกำรบรหำรจดกำรควำมเสยงเขำกบกระบวนกำรหลกไดอยำงชำภำยในปงบประมำณ 2559 สวทช.จงด ำเนนงำนบรหำรควำมเสยของตำมแผนด ำเนนงำนเชงววฒนำกำร (Evolutionary Approach) ทงนเพอขบเคลอนกำรบรหำรควำมเสยงใหเปนสวนหนงของกำรบรหำรภำยในสวทช. รวมถงเพอใหสอดคลองกบเกณฑกำรประเมนผลกำรด ำเนนงำนของกรมบญชกลำง คณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยงของสวทช. จงไดปรบปรงคมอบรหำรควำมเสยงสวทช. ป 2558 เพอใชเปนแนวทำงกำรบรหำรควำมเสยงระดบองคกร ระดบศนยแหงชำต/หนวยงำนหลก และระดบโปรแกรม/กระบวนกำรหลก

คมอบรหำรควำมเสยงฉบบนจดท ำขนเพอเปนเครองมอในกำรสอสำรและสรำงควำมเขำใจในกำรบรหำรควำมเสยงแกผบรหำร พนกงำนและผเกยวของของสวทช.

คณะผจดท ำหวงเปนอยำงยงวำคมอนจะเปนสวนหนงในกำรสนบสนนใหมกำรน ำระบบบรหำรควำมเสยงไปปฏบตจนเปนสวนหนงของกำรด ำเนนงำนตำมภำรกจปกตจนเกดเปนวฒนธรรมองคกรในทสด

คณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยงของ สวทช. วนท 11 พฤศจกำยน พ.ศ. 2557

บทสรปผบรหาร

ส ำนกงำนพฒนำวทยำศำสตรและเทคโนโลยแหงชำต (สวทช.) ก ำหนดแนวทำงกำรบรหำรควำมเสยงใหสอดคลองกบกรอบกำรบรหำรควำมเสยง (Framework) ตำมมำตรฐำน ISO 31000:2009 และเรมด ำเนนกำรรอบแรกในปงบประมำณ 2555 โดยมขอบเขตกำรด ำเนนงำนเรมจำกควำมเสยงระดบองคกร (ERM) ในปท 1 และขยำยไปสระดบศนยแหงชำต/หนวยงำนหลกในปท 2 โปรแกรม/กระบวนกำรหลกทส ำคญใน ปท 3 โดยมเปำหมำย เพอใหมกำรน ำระบบบรหำรควำมเสยงไปปฏบตจนเปนสวนหนงของกำรด ำเนนงำนตำมภำรกจปกตจนเกดเปนวฒนธรรมองคกรในทสด

ในกำรด ำเนนงำน มคณะอนกรรมกำบรหำรควำมเสยงของ สวทช. ภำยใตคณะกรรมกำรพฒนำวทยำศำสตรและเทคโนโลยแหงชำต (กวทช.) รบผดชอบในกำรเสนอแนะนโยบำย ก ำกบดแลกำรบรหำร ควำมเสยงทวทงองคกร รวมถงรำยงำนผลกำรบรหำรจดกำรควำมเสยงตอ กวทช. อยำงตอเนอง โดยในชวงกอตงระบบบรหำรควำมเสยงคณะอนกรรมกำรบรหำรควำมเสยงฯ ไดแตงตงคณะท ำงำนพฒนำระบบบรหำรควำมเสยงของสวทช. ขนเพอท ำหนำทพฒนำนโยบำย แผนงำน และรำยงำนผลกำรบรหำรจดกำรควำมเสยงของ สวทช. ตอคณะอนกรรมกำรบรหำรควำมเสยงอยำงสม ำเสมอ นอกจำกน ไดมกำรจดตงคณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยงของสวทช. ซงมผอ ำนวยกำร สวทช. เปนประธำน รบผดชอบในกำรก ำหนดนโยบำย จดกำรใหควำมเสยงตำงๆ อยในวสย และขอบเขตทพงประสงค โดยจดใหมกำรประเมนและทบทวนควำมเสยงดวยควำมถทเหมำะสม ประมวลวเครำะหควำมกำวหนำในกำรด ำเนนงำน และจดท ำรำยงำนกำรตดตำมประเมนผลกำรบรหำรควำมเสยง รวมทงสงเสรม สอสำร พฒนำควำมรควำมเขำใจในเรองกำรบรหำรควำมเสยงใหกบบคลำกรทกระดบ

ในกำรประเมน วเครำะห และจดกำรควำมเสยง สวทช. ไดศกษำแนวทำงกำรบรหำรควำมเสยง ขององคกรวจย และพฒนำทำงดำนวทยำศำสตร และเทคโนโลยทงในประเทศ และตำงประเทศทมลกษณะและพนธกจใกลเคยงกบ สวทช. พบวำ ในกำรบรหำรจดกำรควำมเสยงจะตองม Framework ในกำรวเครำะหสำเหต ผลกระทบ เพอพจำรณำสงทพงกระท ำและจดออนทตองด ำเนนกำรแกไขเพอประเมนโอกำสทจะเกดควำมเสยง และผลกระทบทงกอน และหลงด ำเนนกำร และไดพบวำ CSIRO (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization) ซงเปนหนงในองคกรวจยทใหญทสด ในประเทศออสเตรเลย โดยมสำขำมำกกวำ 50 แหงทวโลก และเปนองคกรทมพนธกจใกลเคยงกบ สวทช. รวมถง CSIRO ยงเปนองคกรส ำคญทมสวนรวมในกำรออกแบบมำตรฐำน ISO 31000:2009 ซงไดใชแผนภำพแสดงควำมเชอมโยงองคประกอบส ำคญในกำรบรหำรจดกำรควำมเสยงหรอ Bow Tie Diagram เปนเครองมอในกำรจดกำร ควำมเสยงขององคกร ซงแผนภำพนสำมำรถสรปสำเหต ผลกระทบ และมำตรกำรในกำรควบคม/ลดควำมเสยงทใชสอสำรท ำควำมเขำใจไดงำยและมประสทธภำพ

ดงนน สวทช. จงน ำเครองมอดงกลำวมำประยกตใชในกำรวเครำะหสำเหต ผลกระทบ พจำรณำทำงเลอก และก ำหนดแนวทำงตอบสนองควำมเสยง รวมถงใชในกำรประชม รำยงำนผล ปรกษำหำรอ สอสำร รวมกบคณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยง และผมสวนไดสวนเสยอนๆ ดวย

ผลกำรด ำเนนงำนในรอบท 2 (ปงบประมำณ 2557) พบวำ ในระดบองคกร (ERM) มกำรระบควำมเสยง (Risk identification) 13 รำยกำร ครอบคลมควำมเสยง 4 ประเภท ประกอบดวย ควำมเสยงดำนดำนกลยทธ (S: Strategic) ดำนปฎบตกำร (O: Operational) ดำนกำรเงน (F: Finance) และดำนกำรปฏบตตำมกฎระเบยบ (C: Compliance) โดยมประเดนควำมเสยงระดบสง (12-16 คะแนน) จ ำนวน 4 รำยกำร และควำมเสยงระดบปำนกลำง (6-8-9 คะแนน) จ ำนวน 9 รำยกำร โดยประเดนควำมเสยงทง 13 รำยกำร มกำรจดกำรควำมเสยง (Risk treatment) ดวยกำรจดท ำแผนบรหำรจดกำรควำมเสยง และตดตำมผลกำรด ำเนนงำนรำยไตรมำส และใชทประชมคณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยงของสวทช. ในกำรตดตำมตรวจสอบและทบทวนผลกำรด ำเนนงำน

ผลกำรจดกำรควำมเสยง 13 รำยกำร พบวำ หลงจำกด ำเนนกำรตำมแผนจดกำรควำมเสยง ผลกำรประเมนคะแนนควำมเสยงลดลงไดตำมเปำหมำย/มำกกวำเปำหมำยทก ำหนดไว 7 รำยกำร ไดแก 1) REF-1 เกดวกฤตดำนงบประมำณจนไมสำมำรถปฏบตงำนไดตำมแผนกลยทธ 2) REO-1 พนกงำนสำยวจยและพฒนำทมประสบกำรณและควำมเชยวชำญสงออกจำก สวทช. กระทนหนจ ำนวนมำก 3) REO-5 ระบบ ICT ไมสำมำรถใหบรกำรไดอยำงมประสทธภำพ 4) RES-2 กำรใชประโยชนของผลงำนวจยมนอย 5) REO-2 ผบรหำรส ำคญออกจำก สวทช.กระทนหนจ ำนวนมำก 6) REC-1 เสยชอเสยงจำกกำรบรหำรจดกำรหรอก ำกบดแลกจกำร และ 7) REO-3 ไมสำมำรถรกษำระดบขดควำมสำมำรถของบคลำกร

สวนอก 6 รำยกำร ยงด ำเนนกำรไดต ำกวำเปำหมำยทก ำหนดไว ไดแก 1) RES-1 ผลผลตวจยและพฒนำสรำงผลกระทบต ำกวำเปำหมำยทก ำหนด 2) RES-3 ไมสำมำรถรบมอกบพบตภยธรรมชำตและอบตภยขนำดใหญ 3) REO-6 ไมสำมำรถใชทรพยำกรหรอทรพยสนทมอยใหเกดประโยชนอยำงคมคำ 4) REC-2 เสยชอเสยงจำกพฤตกรรมของพนกงำน 5) REO-4 ไมสำมำรถบรหำรงำนไดอยำงคลองตวตำมเจตนำรมณของ พรบ. พฒนำวทยำศำสตรและเทคโนโลย พ.ศ. 2534 และ 6) REC-3 เสยชอเสยงจำกกำรใชประโยชนผลงำนวจย

จำกผลกำรบรหำรจดกำรควำมเสยงดงกลำว กำรประชมคณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยง สวทช. ครงท 7/2557 เมอวนท 9 กนยำยน 2557 ทประชมไดพจำรณำทบทวนผลกำรด ำเนนงำนตำมแผน ปจจยภำยในและภำยนอก จงมมตใหน ำประเดนควำมเสยงของ ปงบประมำณ 2557 จ ำนวน 12 รำยกำร ก ำหนดเปนประเดนควำมเสยงปงบประมำณ 2558 ทงน เพอด ำเนนกำรบรหำรจดกำรควำมเสยงใหมประสทธภำพ มำกยงขน

ในปงบประมำณ 2558 เปนกำรด ำเนนกำรตำมมำตรฐำน ISO 31000:2009 รอบท 3 คณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยงของสวทช. จงพฒนำและปรบปรงแนวทำงกำรด ำเนนงำนบรหำรควำมเสยงใหสอดคลองกบปฎทนของกำรบรหำรภำยในองคกร ดงนนเพอใหคมอบรหำรควำมเสยงของสวทช. ประจ ำป 2558 สอดคลองกบแนวทำงกำรด ำเนนงำนขำงตน สวทช. จงไดด ำเนนกำรปรบปรงคมอบรหำรจดกำรควำมเสยง จำกฉบบป 2557 ทเคยใช โดยมวตถประสงคเพอใหผบรหำร และพนกงำนทมสวนเกยวของกบกำรบรหำรควำมเสยงไดใชเปนแนวทำงปฏบต ใหมควำมสอดคลองกนทวทงองคกร

คมอบรหารความเสยง สวทช. ( version 4.0) ปรบปรงลาสด 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

สารบญ หนา

นโยบาย กวทช. เรองการบรหารความเสยง ค าน า บทสรปผบรหาร สารบญ บทท 1 กรอบกระบวนการบรหารความเสยงของ สวทช. 1

1.1 ความเปนมาการบรหารความเสยงของ สวทช. 1 1.2 วตถประสงคของคมอ 2 1.3 ค าจ ากดความทส าคญ 2 1.4 ขอบเขตการด าเนนงาน 3 1.5 กรอบการบรหารความเสยงตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 5 1.6 กระบวนการบรหารความเสยง (Process) 9

บทท 2 ระบบบรหารความเสยงของ สวทช. 2.1 นโยบาย วตถประสงคการบรหารความเสยง สวทช. 13 2.2 ความสมพนธของการบรหารความเสยงและการบรหารภายใน สวทช. 14 2.3 แนวทางการบรหารความเสยง สวทช. 15 2.4 โครงสรางและบทบาทหนาทในการบรหารความเสยง สวทช. 16 2.5 การระบความเสยง (Risk Identification) 17 2.6 การวเคราะหความเสยง (Risk Analysis) 19 2.7 การใชแผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการ 19 ความเสยงหรอ Bow Tie Diagram 2.8 แผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบการบรหารจดการความเสยง 19 หรอ Bow Tie diagram 2.9 การประเมนความเสยง (Risk Assessment) 25 - หลกการและวธการประเมนความเสยง

- การแสดงผลการประเมนความเสยง 2.10 การจดการความเสยง 32 2.11 การวเคราะหประโยชนทจะไดรบเทยบกบคาใชจาย (Cost-Benefit analysis) 33 2.12 การจดท าแผนบรหารจดการความเสยง 37 2.13 การตดตามและรายงานผล 37

คมอบรหารความเสยง สวทช. ( version 4.0) ปรบปรงลาสด 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ภาคผนวก 40 ภาคผนวก ก นโยบายบรหารจดการความเสยงของ สวทช. ภาคผนวก ข ค าสงแตงตงคณะอนกรรมการบรหารความเสยง สวทช. ภาคผนวก ค ค าสงแตงตงคณะกรรมการจดการความเสยงของ สวทช. ภาคผนวก ง ค าสงแตงตงคณะท างานพฒนาระบบบรหารความเสยง สวทช. ภาคผนวก จ แบบการวเคราะหประโยชนทจะไดรบเทยบกบคาใชจาย (Cost-Benefit analysis) ภาคผนวก ฉ ฟอรมแผนบรหารจดการความเสยง ....... ปงบประมาณ …………………… ภาคผนวก ช แบบรายงานผลการจดการความเสยง

ภาคผนวก ซ แบบรายงานการตดตามและประเมนผลความเสยง

1

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

กรอบกระบวนการบรหารความเสยงของ สวทช. 1.1 ความเปนมาการบรหารความเสยงของ สวทช.

สภาพการเปลยนแปลงทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดานเศรษฐกจ สงคม การเมองตลอดจนนวตกรรมทเกดขนมากมาย สงผลใหองคกรตางๆ ไมวาจะเปนองคกรของรฐ เอกชน ตองเผชญกบความไมแนนอนกบการเปลยนแปลงทเกดขน ท าใหองคกรสวนใหญตองมการปรบตวรบมอกบการเปลยนแปลงอยเสมอและตลอดเวลาเพอทจะใหองคกรด าเนนการตามวสยทศน นโยบาย แผนยทธศาสตร กลยทธ ไดตามวตถประสงคทไดก าหนดไว

การบรหารความเสยงเปนกระบวนการบรหารจดการทท าใหองคกรมการวางแผนปองกนและรองรบผลกระทบทอาจเกดขนในอนาคต เพอลดความเสยหายทอาจเกดขน คณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงชาต (กวทช.) ซงมหนาทก ากบดแลการด าเนนงานของ สวทช. จงเหนความส าคญของ การน าระบบการบรหารความเสยงมาใชเปนเครองมอในการบรหารจดการ เพอให สวทช. สามารถด าเนนการไดตามวตถประสงคทก าหนดไว และมภมตานทานตอสภาพแวดลอมทงภายใน และภายนอกทอาจมการเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสม เพราะระบบการบรหารความเสยงจะชวยในเรองของการวเคราะห และคาดการณสงทจะเกดขนในอนาคต และสงผลใหสวทช. มการจดล าดบความส าคญของการด าเนนงาน การวางแผนปองกน ตลอดจนหาแนวทางในการบรหารจดการ เพอเพมประสทธภาพกระบวนการตดสนใจ ซงสงผลใหผลลพธในการปฏบตงานดขน

กวทช. ไดจดตงคณะอนกรรมการบรหารความเสยงขน เพอก ากบดแลการด าเนนงานดานการบรหารจดการความเสยงของ สวทช. สวนในการบรหารจดการภายใน สวทช. ไดมอบหมายใหฝายประเมนผลองคกร ส านกงานกลาง รบผดชอบในฐานะเปนฝายเลขานการคณะอนกรรมการฯ และเปนหนวยงานประสานงานหลกในการขบเคลอนงานดานการบรหารจดการความเสยงของ สวทช. ในชวงกอตงระบบบรหารความเสยงคณะอนกรรมการบรหารความเสยงไดแตงตงคณะท างานพฒนาระบบบรหารความเสยงของ สวทช. ขนเพอท าหนาทพฒนานโยบาย แผนงาน และรายงานผลการบรหารจดการความเสยงของ สวทช. ตอคณะอนกรรมการบรหารความเสยงอยางสม าเสมอ นอกจากน ไดมการจดตงคณะกรรมการจดการความเสยงของสวทช. ซงมผอ านวยการ สวทช. เปนประธาน รบผดชอบในการก าหนดนโยบาย จดการใหความเสยงตางๆ อยในวสย และขอบเขตทพงประสงค โดยจดใหมการประเมนและทบทวนความเสยงดวยความถทเหมาะสม ประมวลวเคราะหความกาวหนาในการด าเนนงาน และจดท ารายงานการตดตามประเมนผลการบรหารความเสยง รวมทงสงเสรม สอสาร พฒนาความรความเขาใจในเรองการบรหารความเสยงใหกบบคลากรทกระดบ

ในการด าเนนงาน เพอจดใหมระบบบรหารความเสยงภายใน สวทช. ฝายประเมนผลองคกร ส านกงานกลาง สวทช. ไดศกษาแนวทางการพฒนา และจดตงระบบบรหารความเสยงขององคกรวจย และพฒนาทางดานวทยาศาสตร และเทคโนโลย ทงในประเทศ และตางประเทศทมลกษณะ และพนธกจใกลเคยงกบ สวทช. รวมทงศกษามาตรฐานระดบสากลทใชในการบรหารความเสยง ผลจากการศกษา พบวา

2

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

มาตรฐาน ISO 31000:2009 ซงเปนมาตรฐานการบรหารความเสยงสากลระดบนานาชาต (International Organization of Standrd: ISO) มชอเตมวา Risk Management-Guidelines on Principles and Implementation of Risk Management เปนระบบบรหารความเสยงองคกรทมแนวปฏบตในการบรหารความเสยงทมหลกการ และกรอบแนวทางการด าเนนงานทชดเจน และหลายองคกรไดยดถอเปนกรอบในการด าเนนงานดานการบรหารความเสยงในองคกร จงไดเสนอตอ กวทช. ในการประชม ครงท 2/2554 เมอวนท 9 มนาคม พ.ศ. 2554 ให สวทช. ใชแนวทางการพฒนา และจดตงระบบบรหารความเสยงตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 ซงทประชม กวทช. มมตเหนชอบในหลกการ และแนวทางการจดตงระบบบรหารความเสยงตามทเสนอ รายละเอยดของระบบการบรหารความเสยงของ สวทช. ไดระบไวในคมอบรหารความเสยงฉบบน สวทช. ไดด าเนนการด าเนนการบรหารความเสยงตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 รอบท 1 ในชวงปงบประมาณ 2555-2556 รอบท 2 ในปงบประมาณ 2557 โดยไดจดท าคมอการบรหารความเสยงขน เพอให ผปฏบตใชเปนแนวทางในการบรหาร และจดการความเสยง ซง คมอฯ ดงกลาว ไดรบการเหนชอบจากในทประชม กวทช. ครงท 3/2557 เมอวนท 21 เมษายน พ.ศ. 2557 จากผลของการด าเนนการในรอบท 1และรอบท 2 ดงกลาว สวทช ไดเรยนรประสบการณ และไดปรบปรงคมอการบรหารความเสยง ใหมความชดเจนและครบถวนมากขน เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานส าหรบป 2558 ตอไป 1.2 วตถประสงคของคมอการบรหารความเสยง

คมอฉบบน มวตถประสงคเพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานการบรหารความเสยงของสวทช. เพอใหผบรหารและพนกงานของสวทช. ในทกระดบทมสวนเกยวของกบการบรหารและจดการความเสยงไดใชเปนแนวทางปฏบตใหมความสอดคลองกนทวทงองคกร

1.3 ค าจ ากดความทส าคญ

เพอใหพนกงานสวทช. ทกระดบมความเขาใจทตรงกนเกยวกบการบรหารความเสยงสวทช. จงไดก าหนดค านยาม/ค าอธบายความหมายของค าทเกยวของ ไวดงน

ความเสยง (Risk) ตามค าจ ากดความของมาตรฐาน ISO 31000:2009 ไดระบวา “effect of uncertainty on objectives” คอ ผลกระทบของความไมแนนอนตอการบรรลวตถประสงคทตงไว โดยผลกระทบทวาอาจจะเปนบวก ลบ หรอทงบวก และทงลบจากความคาดหมาย โดยความเสยงอาจจะอธบายดวยสถานการณ อบตการณ เหตการณ การเปลยนแปลงของสถานการณหรอผลของเหตการณ (อางองจากมาตรฐานการบรหารความเสยง ISO 31000:2009)

ระบบบรหารความเสยง หมายถง ระบบการบรหารปจจยและควบคมกจกรรมทงกระบวนการด าเนนการตางๆ โดยลดโอกาสทจะท าใหเกดความเสยหายหรอความลมเหลว เพอใหระดบของความเสยง และผลกระทบทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทสามารถรบได ประเมนได ควบคมได และตรวจสอบไดอยางม

3

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ระบบ โดยค านงถงการบรรลเปาหมายตามภารกจหลก และเปาหมายตามแผนปฏบตราชการ ประจ าปงบประมาณของสวนราชการเปนส าคญ (อางองจากแนวทางการจดท าระบบบรหาความเสยง : ส านกงาน กพร.)

การบรหารความเสยง หมายถง กระบวนการทเปนระบบในการบรหารปจจยและควบคมกจกรรมรวมทงกระบวนการการด าเนนการตางๆ เพอลดมลเหตของโอกาสทจะท าใหเกดความเสยหายจากการด าเนนการทไมเปนไปตามแผน เพอใหระดบของความเสยงและผลกระทบทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทสามารถยอมรบได ควบคมได และตรวจสอบไดอยางเปนระบบ โดยในการด าเนนการบรหารความเสยงนน มงเนนแผนงาน/โครงการทส าคญ ซงผลส าเรจของแผนงาน/โครงการมผลกระทบสงตอการบรรลความส าเรจตามประเดนยทธศาสตร (อางองจาก การด าเนนการบรหารจดการความเสยงตามเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐระดบพนฐาน: ส านกงาน กพร.)

ปจจยความเสยง (Risk Factor) คอ สาเหตทท า ใหเกดความเสยง ทจะท า ใหไมบรรลวตถประสงคทก าหนดไว ซงสาเหตนนอาจมาจากปจจยภายใน และภายนอกองคกร โดยตองระบไดดวยวาเหตการณนนจะเกดทไหน เมอใด เกดขนไดอยางไร และท าไม

การประเมนความเสยง (Risk Assessment) คอ กระบวนการระบรายการหรอประเดนความเสยง วเคราะหหาเหตการณหรอปจจยทอาจน ามาซงอปสรรคของการบรรลผลตามวตถประสงคของแผนกลยทธของแตละความเสยงแตละรายการ และจดล าดบความเสยง โดยการประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) หรอขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณความเสยงนนๆ

การบรหารความเสยงทวทงองคกร (Enterprise Risk Management) หมายถง การบรหารปจจย และการควบคมกจกรรม รวมทงการด าเนนงานดานตางๆ เพอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยหาย ใหระดบของความเสยง และผลกระทบทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทองคกรยอมรบได ประเมนได ควบคมได และตรวจสอบไดอยางมระบบ โดยค านงถงการบรรลเปาหมาย ทงในดานกลยทธ กระบวนการด าเนนงาน การเงน และทางดานการปฏบตตามกฎระเบยบ โดยไดรบการสนบสนนและการมสวนรวมในการบรหารความเสยงจากหนวยงานทกระดบทวทงองคกร

การควบคม (Control) หมายถงนโยบาย แนวทาง หรอขนตอนปฏบตตางๆ ซงกระท าเพอลดความเสยงและท าใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงค

1.4 ขอบเขตการด าเนนงาน

สวทช. บรหารความเสยงขององคกร โดยแบงแผนและแนวทางการบรหารเปน 3 ระดบ ประกอบดวย 1) ระดบองคกร (Enterprise Risk Management) 2) ระดบศนยแหงชาต/หนวยงานหลก (Strategic Business Unit และ 3) ระดบโปรแกรม/กระบวนการหลก (Major Program and Project) โดยทกระดบด าเนนการตามกรอบกระบวนการบรหารความเสยงของ สวทช. เหมอนกน แตจะมขอบเขตการด าเนนงานทแตกตางกนตามบทบาทหนาท โดยมรายละเอยด ดงน

4

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

� ERM

� SBU

� MPP � � � �

SBU 1 SBU 2 SBU 3 SBU 4 SBU 5 SBU 6

แผนภาพท 1.1 ขอบเขตการด าเนนงานบรหารความเสยงของสวทช. 3 ระดบ

ระดบองคกร (Enterprise Risk Management: ERM) การบรหารความเสยงในระดบนเปนการ

ด าเนนงานทวทงองคกร โดยมคณะกรรมการจดการความเสยงของสวทช. ซงผอ านวยการสวทช. เปนประธาน และมรองผอ านวยการส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (รอง ผพว.) ผอ านวยการศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ผศว.) ผอ านวยการศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ผศช.) ผอ านวยการศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ผศอ.) ผอ านวยการศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (ผศน.) ผอ านวยการศนยบรหารจดการเทคโนโลย (ผศจ.) เปนกรรมการ

โดยคณะกรรมการฯ ชดนท าหนาทเปนผดแลรบผดชอบบรหารจดการความเสยง ระดบองคกร จดการใหความเสยงตางๆ อยในวสยและขอบเขตทพงประสงค โดยจดใหมการทบทวนและประเมนความเสยงดวยความถทเหมาะสม ประมวลวเคราะหความกาวหนาในการด าเนนงานและจดท ารายงานการตดตามประเมนผลการบรหารความเสยง รวมทงสงเสรม สอสาร พฒนาความรความเขาใจในเรองการบรหารความเสยงใหกบบคลากรทกระดบ

ระดบศนยแหงชาต/หนวยงานหลก (Strategic Business Unit: SBU) การบรหารความเสยงใน

ระดบนเปนบทบาทของศนยแหงชาต/หนวยงานหลกซงตามโครงสรางการบรหารงานของสวทช. ประกอบดวย ส านกงานกลาง 1 หนวย และศนย 5 ศนย จงก าหนดขอบเขตการด าเนนงานบรหารความเสยงระดบนเปน 6 SBU ประกอบดวย 1) SBU-1 ส านกงานกลาง 2) SBU-2 ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ศช.) 3) SBU-3 ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ศว.) 4) SBU- 4 ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ศอ.) 5) SBU-5 ศนยบรหารจดการเทคโนโลย (ศจ.) 6) SBU-6 ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (ศน.)

โดยแตละ SBU จะมการแตงตงคณะกรรมการจดการความเสยงของ SBU มรองผอ านวยการส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (รอง ผพว.) และผอ านวยการศนยฯ เปนประธาน โดยคณะกรรมการฯ ท าหนาทเปนผดแลรบผดชอบบรหารจดการความเสยง ระดบ SBU ตามกรอบกระบวนการบรหารความเสยงของ สวทช.

5

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ระดบโปรแกรมหลก/กระบวนการ (Major Program And Project: MPP) การบรหารความเสยงในระดบ MPP จะด าเนนการเฉพาะโปรแกรมขนาดใหญทมความส าคญมาก เชน การบรหารจดการคลสเตอร โปรแกรมพฒนาก าลงคนและสรางความตระหนกดาน ว และ ท ฯลฯ โดยการก ากบดแลการบรหารความเสยงระดบนด าเนนการโดยคณะกรรมการจดการความเสยงของระดบ SBU เชนเดยวกบระดบศนยแหงชาต/หนวยงานหลก คณะกรรมการฯ ชดนจะท าหนาทคดเลอกและก าหนดโปรแกรม/กระบวนการหลกมาด าเนนการทบทวน ประเมนและวเคราะหบรหารจดการความเสยงตามกรอบกระบวนการบรหารความเสยงของ สวทช.

1.5 กรอบการบรหารความเสยงตามมาตรฐาน ISO 31000:2009

สวทช. ก าหนดกรอบการบรหารความเสยงตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 ดงแผนภาพท 1.2

แผนภาพท1.2 กรอบด าเนนการบรหารความเสยง (อางองจากเอกสาร ISO 31000:2009)

จากแผนภาพท 1.2 แสดงความสมพนธระหวางองคประกอบของการบรหารความเสยง ซงแนวทางการบรหารความเสยงของมาตรฐาน ISO 31000:2009 แบงออกเปน 3 สวนหลกๆ ประกอบดวย หลกการพนฐานในการบรหารความเสยง (Principles) กรอบการบรหารความเสยง (Framework) และกระบวนการในการบรหารความเสยง (Process) เพอใหคมอฉบบนเปนประโยชนตอการพฒนาและจดท าระบบบรหารความเสยงระดบองคกร สวทช./ศนยแหงชาต/ฝาย/หนวยวจย/หองปฏบตการ รวมทงโปรแกรมและกระบวนการหลก การอธบาย

a) Creates value

b) Integral part of organizational processes

c) Part of decision making

d) Explicitly addresses uncertainty

e) Systematic, structured and timely

f) Based on the best available information

g) Tailored

h) Takes human and cultural factors into account

i) Transparent and inclusive

j) Dynamic. Iterative and responsive to change

k) Facilitates continual improvement of the organization

Framework

Clause 4

Mandate and commitment (4.2)

Design of framework for managing risk

(4.3)

Implementing risk

management

(4.4)

Continual improvement

of the framework

(4.6)

Monitoring and review of the

framework (4.5)

Establishing the context (5.3)

Risk identification (5.4.2)

Risk assessment (5.4)

Risk analysis (5.4.3)

Risk evaluation (5.4.4)

Risk treatment (5.5)

Com

mun

icatio

n an

d co

nsul

tatio

n (5

.2)

Mon

itorin

g an

d re

view

(5.6)

Process

Clause 5

Principles

Clause 3

a) Creates value

b) Integral part of organizational processes

c) Part of decision making

d) Explicitly addresses uncertainty

e) Systematic, structured and timely

f) Based on the best available information

g) Tailored

h) Takes human and cultural factors into account

i) Transparent and inclusive

j) Dynamic. Iterative and responsive to change

k) Facilitates continual improvement of the organization

Framework

Clause 4

Mandate and commitment (4.2)

Design of framework for managing risk

(4.3)

Implementing risk

management

(4.4)

Continual improvement

of the framework

(4.6)

Monitoring and review of the

framework (4.5)

Mandate and commitment (4.2)

Design of framework for managing risk

(4.3)

Implementing risk

management

(4.4)

Continual improvement

of the framework

(4.6)

Monitoring and review of the

framework (4.5)

Establishing the context (5.3)

Risk identification (5.4.2)

Risk assessment (5.4)

Risk analysis (5.4.3)

Risk evaluation (5.4.4)

Risk treatment (5.5)

Com

mun

icatio

n an

d co

nsul

tatio

n (5

.2)

Mon

itorin

g an

d re

view

(5.6)

Process

Clause 5

Principles

Clause 3

6

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

เนอหาในสวนตอไป จะระบสาระส าคญของสงทตองด าเนนการตามกรอบการบรหารความเสยงตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 ทงนเพอเปนแนวทางในการพฒนาและจดท าระบบบรหารความเสยงในระดบตางๆ ตอไป

สวทช. น าหลกการพนฐานในการบรหารความเสยง (Principles) มาใชและก าหนดกรอบการบรหารความเสยง (Framework for Managing Risk) ตามมาตรฐานการบรหารความเสยงสากล ISO 31000:2009 ซงแบงออกเปน 4 สวน โดยขบเคลอนผานวงจร PDCA ประกอบดวย 1. การวางแผน (Plan) 2. การลงมอท า (Do) 3. การตรวจสอบ (Check) 4. การปรบปรงแกไข (Act) โดยมสาระส าคญของสงทตองด าเนนการตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 ในแตละหวขอ ดงน

แผนภาพท 1.3 Framework การบรหารจดการความเสยง (อางองจากเอกสาร ISO 31000:2009)

ความมงมนของผบรหาร (Mandate and Commitment)

สาระส าคญ : ในการบรหารความเสยงอยางมประสทธผลตองการความมงมนและการสนบสนนจาก

ผบรหารระดบสงขององคกร โดยสงทผบรหารจะตองใหความส าคญ ประกอบดวย

ประกาศ และใหการรบรองตอนโยบายการบรหารความเสยง (Risk Management Policy)

สอสารถงประโยชนทจะไดจากการบรหารความเสยงไปยงผมสวนไดสวนเสยทงหมด

ก าหนดบทบาทและหนาทความรบผดชอบ (Accountability) ทเหมาะสม

ก าหนดดชนวดผลการด าเนนงานบรหารความเสยง ทสอดคลองกบผลการด าเนนงาน

ดแลใหวตถประสงคการบรหารความเสยงสอดคลองกนกบวตถประสงคและกลยทธขององคกร

Framework

Mandate and commitment (4.2)

Design of framework for managing risk (4.3)

Implementing risk management (4.4)

Continual improvement of the framework (4.6)

Monitoring and review of the framework (4.5)

(Plan)

(Do)

(Check)

(Act)

Framework

Mandate and commitment (4.2)

Design of framework for managing risk (4.3)

Implementing risk management (4.4)

Continual improvement of the framework (4.6)

Monitoring and review of the framework (4.5)

(Plan)

(Do)

(Check)

(Act)

7

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ดแลความสอดคลองตามขอกฎหมาย และระเบยบขอบงคบ

ดแลใหมการจดสรรทรพยากรทจ าเปนเพอการบรหารความเสยงอยางเพยงพอ

ดแลความเหมาะสมของกรอบการบรหารความเสยงอยางตอเนอง

ตดตามการด าเนนงานตามแผนการบรหารความเสยงขององคกรอยางตอเนอง

การออกแบบกรอบเพอการบรหารความเสยง (Design of Framework for Managing Risk)

สาระส าคญ : ในขนตอนของการวางแผน (Plan) หรอการออกแบบกรอบการบรหารความเสยงของ

องคกรจะตองเรมจากการท าความเขาใจในสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกขององคกร การก าหนดนโยบายการบรหารความเสยง การบรณาการระบบบรหารความเสยงเขากบกระบวนการขององคการ การก าหนดหนาทความรบผดชอบ การก าหนดกลไกในการสอสารและรายงานภายในและภายนอกองคกร

การท าความเขาใจในสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกขององคกร มสาระส าคญของสงทตองด าเนนการตามแนวทางมาตรฐาน ISO 31000:2009 ดงน

สภาพแวดลอมภายนอกขององคกรทตองไดรบการพจารณา ประกอบดวย

วฒนธรรม การเมอง กฎหมาย ขอบงคบ การเงน เศรษฐกจ และสภาพแวดลอมในการแขงขนทงในระดบประเทศ และระดบภมภาค

ปจจยขบเคลอนทส าคญ และแนวโนมทสงผลกระทบตอวตถประสงคขององคกร การรบร และการใหความส าคญของผมสวนไดสวนเสยภายนอกองคกร

สภาพแวดลอมภายในองคกรทตองไดรบการพจารณา ประกอบดวย

โครงสราง เชน การควบคม บทบาทหนาท และความรบผดชอบ

ขดความสามารถ ความเขาใจในรปของทรพยากรและความร เชน งบประมาณ บคลากร ความสามารถ กระบวนการท างาน และเทคโนโลย

การไหลของขอมล และกระบวนการตดสนใจ

ผมสวนไดเสยภายในองคกร

นโยบาย วตถประสงค และกลยทธ เพอใหประสบความส าเรจ

การรบร การใหความส าคญ และวฒนธรรมองคกร

มาตรฐาน หรอรปแบบทใชในการอางอง

8

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

การด าเนนการบรหารความเสยง (Implementing Risk Management)

สาระส าคญ : ในขนตอนของการด าเนนการ (Do) การบรหารความเสยง องคกรจะตอง

ก าหนดชวงเวลาและกลยทธทเหมาะสมส าหรบการด าเนนการตามกรอบการบรหารความเสยง

ก าหนดนโยบายและน ากระบวนการบรหารความเสยงมาใชกบกระบวนการตางๆ ขององคกร

ด าเนนการใหสอดคลองกบขอกฎหมาย และระเบยบขอบงคบตางๆ

จดท าเอกสารอธบายถงการตดสนใจ รวมถงการจดท าวตถประสงค

จดใหมขอมลสารสนเทศ และการฝกอบรม

สอสารและใหค าปรกษากบผมสวนไดเสย เพอใหมนใจวากระบวนการบรหารความเสยงตางๆ ไดรบการน าไปปฏบตในทกระดบและหนาทงานทเกยวของในองคกร โดยเปนสวนหนงของการปฎบตงานขององคกร และกระบวนการทางธรกจ

การตดตามและรายงานผล (Monitoring and Review of the Framework)

สาระส าคญ : ในการตดตามและการทบทวนกรอบการบรหาร ซงตรงกบขนตอนการตรวจสอบ (Check) สงทตองด าเนนการเพอใหระบบบรหารความเสยงเปนไปอยางมประสทธผลอยางตอเนอง องคกรจะตองด าเนนการ ดงน

ก าหนดการวดผลการด าเนนงาน

ท าการวดความกาวหนาเทยบกบแผนการบรหารความเสยงเปนระยะๆ

ท าการทบทวนถงกรอบการบรหารความเสยง นโยบาย และแผนงานอยางสม าเสมอ

จดท ารายงานถงความเสยง ความกาวหนาของแผนการบรหารความเสยง และการด าเนนการสอดคลองกบนโยบายการบรหารความเสยง

ทบทวนถงความมประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยง

การปรบปรงกรอบการบรหารงานอยางตอเนอง (Continual Improvement of the Framework)

สาระส าคญ : เมอองคกรไดรบการทบทวนระบบแลว ผลของการทบทวนจะน าไปสการตดสนใจถงแนวทางในการปรบปรงกรอบการบรหารความเสยง นโยบาย และแผนงาน ซงการตดสนใจนจะชวยในการปรบปรงการบรหารความเสยง และวฒนธรรมการบรหารงานขององคกร รวมถงชวยปรปปรงความคลองตว การควบคม และความรบผดชอบทมตอเปาหมายองคกรดวย

9

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

1.6 กระบวนการบรหารความเสยง (Process) ส าหรบกระบวนการในการบรหารความเสยง (Process) ตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 มขนตอนท

ส าคญของการบรหารความเสยง ดงน 1. การสอสารและการใหค าปรกษา (Communication and Consultation) 2. การก าหนดวตถประสงค ขอบเขตและสภาพแวดลอม (Establish the Context) 3. การประเมนความเสยง (Risk Assessment)

3.1 การระบความเสยง (Risk Identification) 3.2 การวเคราะหความเสยง (Risk Analysis) 3.3 การประเมนความเสยง (Risk Evaluation)

4. การจดการความเสยง (Risk Treatment) 5. การตดตามตรวจสอบและการทบทวนความเสยง (Monitoring and Review)

แผนภาพท 1.4 Process การบรหารความเสยง (อางองจากเอกสาร ISO 31000:2009)

ขนตอนท 1 การสอสารและการใหค าปรกษา (Communication and Consultation)

สาระส าคญ : การสอสารเกยวกบการบรหารความเสยงเปนการบอกกลาวใหแกผทมสวนเกยวของ

ทงภายใน และภายนอกองคกร รวมถงการใหค าแนะน าเกยวกบขนตอน และการบรหารความเสยง เพอใหเกดความเขาใจในการตดสนใจด าเนนการบรหารความเสยง ทราบถงความจ าเปน ขอบเขตการด าเนนงาน โดยมการสอสารแลกเปลยนขอมลระหวางผทเกยวของเพอใหเกดความเขาใจในแนวคด หลกการและวธปฏบตทตรงกนตลอดจนสามารถวเคราะหและจดการความเสยงไดอยางมประสทธภาพ

Establishing the context (5.3)

Risk identification (5.4.2)

Risk analysis (5.4.3)

Risk evaluation (5.4.4)

Risk treatment (5.5)

Com

mun

icatio

n an

d co

nsul

tatio

n (5

.2)

Mon

itorin

g an

d re

view

(5.6

)

Process

Risk assessment (5.4)

Establishing the context (5.3)

Risk identification (5.4.2)

Risk analysis (5.4.3)

Risk evaluation (5.4.4)

Risk treatment (5.5)

Com

mun

icatio

n an

d co

nsul

tatio

n (5

.2)

Mon

itorin

g an

d re

view

(5.6

)

Process

Risk assessment (5.4)

10

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ขนตอนท 2 การก าหนดสภาพแวดลอม (Establish the Context)

สาระส าคญ : การก าหนดสภาพแวดลอมขององคกร เปนการระบสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในขององคกรทมความสมพนธและเกยวของกบองคกร ท าใหเกดผลกระทบตอองคกร จงน าไปสกระบวนการบรหารความเสยง

การก าหนดสภาพแวดลอมภายนอก หมายถง องคประกอบตางๆ ทอยภายนอกองคกรทมอทธพลตอความส าเรจในวตถประสงคขององคกร ซงการท าความเขาใจในสภาพแวดลอมภายนอกองคกรจะชวยสรางความมนใจไดวาผมสวนไดสวนเสยขององคกร รวมถงวตถประสงคของผทมสวนไดสวนเสยนนๆ ไดรบการน ามาพจารณาเพอก าหนดเกณฑความเสยง สภาพแวดลอมภายนอกองคกร ประกอบดวยเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม กฎหมาย ขอบงคบ การเงน สภาพแวดลอมในการแขงขนทงภายในประเทศและตางประเทศ รวมถงการยอมรบของผมสวนไดสวนเสยภายนอก

การก าหนดสภาพแวดลอมภายใน หมายถง สงทอยภายในองคกรซงมอทธพลตอความส าเรจของวตถประสงคขององคกร โดยกระบวนการบรหารความเสยง จะตองสอดคลองในทศทางเดยวกนกบวฒนธรรมกระบวนการ และโครงสรางขององคกร โดยสภาพแวดลอมภายในองคกรประกอบดวย นโยบาย วตถประสงค วสยทศน พนธกจ และกลยทธทจะตองประสบความส าเรจ ขดความสามารถขององคกรในรปของทรพยากร ความร ความสามารถ ระบบสารสนเทศ ผมสวนไดสวนเสยภายในองคกร วฒนธรรมองคกร โครงสราง ระบบการจดการบทบาทหนาท และความรบผดชอบ

ขนตอนท 3 การประเมนความเสยง (Risk Assessment)

การประเมนความเสยงประกอบดวยกระบวนการหลก 3 กระบวนการ ดงตอไปน 3.1 การระบความเสยง (Risk Identification) สาระส าคญ : องคกรจะตองท าการระบถงแหลงทมาของความเสยง และระบปจจยเสยง ตลอดจนพนท

ทไดรบผลกระทบ เหตการณ และสาเหตรวมถงผลทจะตามมา เปาหมายของขนตอนนจะเปนการจดท ารายการความเสยง จากเหตการณทอาจท าใหความส าเรจของวตถประสงคเปลยนแปลงไป เชน เกดความลมเหลวหรอลดระดบความส าเรจลง หรอท าใหความส าเรจเกดการลาชา

3.2 การวเคราะหความเสยง (Risk Analysis) สาระส าคญ : การวเคราะหความเสยงจะเปนขอมลเพอใชในการประเมนความเสยง และการตดสนใจใน

การจดการกบความเสยง โดยการพจารณาถงผลกระทบ (Impact) และโอกาสในการเกด (Likelihood) ความ

11

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

เสยง การวเคราะหอาจจะเปนไดทงการวเคราะหเชงคณภาพ (Qualitative) กงปรมาณ (Semi-quantitative) หรอเชงปรมาณ (Quantitative) หรอผสมผสานกนไป

3.3 การประเมนความเสยง (Risk Evaluation) สาระส าคญ : เปาหมายของการประเมนความเสยงจะบงบอกถงระดบความส าคญ (Degree of risk)

ของความเสยง ซงเปนสถานะของความเสยงทไดจากการวเคราะหผลกระทบและโอกาสของแตละปยจยเสยง ซงแบงเปนระดบ เชน สง ปานกลาง ต า องคกรจะเปนผพจารณาระดบความส าคญของความเสยงเพอน ามาด าเนนการจดการความเสยง

ขนตอนท 4 การจดการความเสยง (Risk Treatment)

สาระส าคญ : แนวทางในการจดการความเสยง ประกอบดวย

การหลกเลยงความเสยง (Risk Avoidance) การหลกเลยงความเสยงเปนการเลยงกจกรรมทเปนสาเหตน ามาซงความเสยง โดยการตดสนใจทจะไมเรมตน หรอด าเนนการตอในกจกรรมทเกดความเสยงขน ซงจะมผลกระทบตอองคกร เชน การหยดด าเนนการ การยกเลกโครงการ หรอการมอบใหผบรการภายนอกเปนผด าเนนการแทน

การลดความเสยง (Risk Reduction) เปนการลดความถหรอโอกาสทจะเกด (Likelihood) ความเสยง หรอการลดผลกระทบ (Impact) หรอความเสยหายทจะเกดขน โดยการควบคมภายใน หรอปรบปรงเปลยนแปลงการด าเนนงานเพอชวยลดโอกาสทจะเกดความเสยหาย ลดความเสยหายหรอทงสองอยาง เชน การฝกอบรมใหกบพนกงาน การจดท าคมอการปฏบตงาน การจดท าแผนส ารองเพอรบมอไวลวงหนากอนทความสญเสยจะเกดขนจรง ซงจะชวยใหเกดการตระหนกถงความเสยงและชวยใหลดระดบความรนแรงของความสญเสยลง

การแบงปนความเสยง (Risk Sharing) เปนการกระจายหรอถายโอนความเสยงใหหนวยงานอนทง ภายในและภายนอกองคกร เพอชวยลดโอกาสทจะเกดความเสยงหรอระดบความรนแรงของความเสยหายจาก ความเสยงหนงๆ ตวอยางเชน การท าประกนภยในรปแบบตางๆ การจดหาผเชยวชาญจากบคคลภายนอกมาด าเนนการแทนในกรณทบคลากรภายนอก มทกษะหรอความช านาญมากกวา เปนตน

การยอมรบความเสยง (Risk Acceptance) เปนความเสยงทหนวยงานสามารถยอมรบได เนอง จากเปนภารกจหลกของหนวยงานทตองปฏบต หรอความเสยงนนมโอกาสเกดขนนอยและผลกระทบจากความเสยงไมมาก

12

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ตนทนในการจดการความเสยง การจดการความเสยงจะตองเปรยบเทยบตนทนคาใชจายในการจดการกบผลทคาดวาจะไดรบวาคมคาหรอไม ทงนตนทนคาใชจายในการจดการความเสยงตองไมสงกวาผลทจะไดรบ

ขนตอนท 5 การตดตามตรวจสอบและการทบทวนความเสยง (Monitor and Review)

สาระส าคญ : องคกรจะตองจดใหมการเฝาตดตามตรวจสอบและทบทวนไวเปนหนงในกระบวนการ

บรหารความเสยง โดยจะตองมการก าหนดผรบผดชอบและกรอบเวลาในการด าเนนการไวอยางชดเจน ทงนการเฝาตดตามตรวจสอบและทบทวน จะตองครอบคลมในทกๆ สวนของกระบวนการบรหารความเสยง

13

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

บทท 2 ระบบบรหารความเสยงของ สวทช. 2.1 นโยบาย วตถประสงคการบรหารความเสยง สวทช.

นโยบายบรหารจดการความเสยงของ สวทช. ซงผานความเหนชอบจากคณะอนกรรมการบรหารความเสยง และ กวทช. พรอมกบจดท าเปนประกาศของ สวทช. ในวนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2554 มเนอหาดงตอไปน

1. ส านกงานฯ จะใชกรอบแนวทางการบรหารความเสยงตามมาตรฐาน ISO 31000:2009 โดยการด าเนนงานบรหารความเสยงจะตองด าเนนการในทกระดบ ตงแตระดบส านกงานฯ ศนยแหงชาต ฝาย/หนวยวจย หองปฏบตการ รวมทงโปรแกรมและกระบวนการหลก โดยครอบคลมทงความเสยงทเกดจากปจจยภายในและภายนอกองคกร เพอใหส านกงานสามารถด าเนนงานตามวตถประสงคไดอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผล

2. ส านกงานฯ จะจดใหมระบบและกระบวนการบรหารความเสยง โดยจะมคมอการด าเนนงาน และตวอยางในการวเคราะห และการบรหารจดการความเสยง เผยแพรใหทกหนวยงานไดรบทราบและปฏบตในแนวทางเดยวกน โดยใหน าระบบบรหารความเสยงไปปฏบตเปนสวนหนงของการด าเนนงานตามภารกจปกตจนเกดเปนวฒนธรรมองคกรในทสด

3. ส านกงานฯ จะจดตงคณะกรรมการจดการความเสยงของส านกงานฯ เปนผดแลรบผดชอบจดการความเสยง ปองกนและแกไขขอขดแยงทอาจเกดจากความเสยงเหลานน รวมถงจดใหมการประเมน ทบทวนความเสยงดวยความถทเหมาะสมและตามความจ าเปน โดยมฝายประเมนผลองคกร ส านกงานกลาง ท าหนาทเปนฝายเลขานการของคณะกรรมการจดการความเสยงของส านกงานฯ และเปนหนวยงานประสานงานกลางในเรองการบรหารความเสยงของส านกงานฯ

4. คณะกรรมการจดการความเสยงของส านกงานฯ จะประมวลวเคราะหความกาวหนาในการด าเนนงานและจดท ารายงานการตดตามประเมนผลการบรหารความเสยง น าเสนอตอคณะอนกรรมการบรหารความเสยงของส านกงานฯ และคณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ตามล าดบในทก 6 เดอน เพอทราบและ/หรอพจารณาทบทวนและปรบปรงแผนการบรหารความเสยงตามความเหมาะสม

5. ใหมการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการบรหารจดการความเสยงอยางเหมาะสม เพอใหสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ และเอกภาพ

6. ส านกงานฯ จะจดสรรทรพยากรอยางเพยงพอ เพอบรหารจดการความเสยงอยางมประสทธภาพ พรอมทงสงเสรม สอสาร พฒนาความรความเขาใจในเรองการบรหารความเสยงใหกบบคลากรทกระดบ และเสรมสรางความตระหนกถงประโยชนในการบรหารจดการความเสยงทวทงองคกร

(เอกสารประกาศส านกงานฯ เรองนโยบายบรหารจดการความเสยงของ สวทช. ปรากฏในภาคผนวก ก)

14

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

2.2 ความสมพนธของการบรหารความเสยงและการบรหารภายใน สวทช. จากปฎทนการบรหารภายใน พบวา สวทช.จะด าเนนการกระบวนการทบทวนกลยทธเปนประจ าทกป (rolling strategic plan) เพอปรบเปลยนกลยทธขององคกรใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไป โดยการด าเนนการดงกลาว จะมการทบทวนผลการด าเนนงานปทผานมาเทยบกบแผน 5 ป พจารณาผล การวเคราะหสภาพแวดลอมทมผลกระทบตอการด าเนนงาน ทบทวนวสยทศน แผนทกลยทธ วตถประสงค เชงกลยทธ ตวชวด และก าหนดแผนกลยทธประจ าป ดงนนเพอใหการด าเนนงานบรหารความเสยงบรณาการเขากบกระบวนการภายในของ สวทช. คณะกรรมการจดการความเสยง สวทช. จงไดก าหนดปฎทนการบรหารความเสยงใหสอดคลองกบการบรหารภายใน สวทช. โดยคณะกรรมการจดการความเสยงของ สวทช. จะด าเนนการทบทวนประเดนความเสยงดวยการวเคราะหความเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคตามแผนกลยทธขององคกรควบคไปกบกระบวนการทบทวนกลยทธประจ าป โดยก าหนดใหด าเนนการจดท าแผนบรหารจดการความเสยง ระดบองคกร ระดบ SBU ใหแลวเสรจภายในเดอน ตลาคม-พฤศจกายน ทงน เพอใหการด าเนนงานบรหารความเสยงเปนไปอยางมประสทธภาพ (รายละเอยดตามแผนภาพท 2.1)

แผนภาพท 2.1 ความสมพนธของการบรหารความเสยงและการบรหารภายใน สวทช.

/SWOT

5

IADP

ERM

( ISO

31000:2009)

2. S-O-F-C)

3. Bow Tie

Diagram)

4. 4*4)

5. Mitigation Action Plan)

1.

SBU

MPP

Risk Management Process

SBU

� � � � � �

Corp.

-

-

15

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

แผนภาพความสมพนธของการบรหารความเสยงและการบรหารภายใน สวทช.ขางตนไดรบการเหนชอบจากคณะกรรมการจดการความเสยง สวทช. ในการประชมครงท 7/2557 เมอวนท 9 กนยายน พ.ศ. 2557 2.3 แนวทางการบรหารความเสยง สวทช. สวทช. ก าหนดแนวทางการบรหารความเสยงตามแนวทางมาตรฐาน ISO 31000:2009 โดยมการด าเนนงาน ดงน

แผนภาพท 2.2 แนวทางการบรหารความเสยงของ สวทช.

ประชมคณะกรรมการจดการความเสยง เพอด าเนนการระบความเสยง โดย

1. การสมภาษณผบรหาร

2. การตรวจสอบกระบวนการท างานภายในองคกร/ระบบควบคมภายในองคกร

3. แหลงขอมลภายใน/นอก องคกร

ระบความเสยง 4 ดาน ตามแนวทางของ COSO

- Strategic Risk : S

- Operational Risk : O

- Financial Risk : F

- Compliance Risk : C

การจดการความเสยง

(Risk treatment)

จดการความเสยง

1.วเคราะหประโยชนทจะไดรบเทยบกบคาใชจาย (Cost-Benefit analysis)

2.จดท าแผนบรหารจดการความเสยง

การด าเนนงานขนตอน

การระบความเสยง

(Risk Identification)

1. ศกษาภาพรวมขององคกร

2. ก าหนดวตถประสงค/นโยบาย

3. ก าหนดหนาทความรบผดชอบ

การก าหนดวตถประสงค ขอบเขตและสภาพแวดลอม

(Establish the context)

แตงตงคณะอนกรรมการ/คณะท างานพฒนาระบบเพอด าเนนการ

การประเมนความเสยง

การวเคราะหความเสยง (Risk analysis)

1.ก าหนดการประเมนแบบประมาณคา 4 4

2.คณะกรรมการฯ เปนผประเมนความเสยง

3.จดล าดบความส าคญดวย Risk Profile

การตดตาม และทบทวนความเสยง (Monitoring and review)

ตดตามและรายงานผลตามแผนบรหารความเสยง

รายงานทก 6 เดอน คณะอนกรรมการบรหารความเสยง สวทช.

รายงานทก 2 เดอน

รายงาน รอบ 6 เดอน

รายงานคณะท างานพฒนาฯ/ รายงานคณะกรรมการจดการฯ

รายงาน กวทช.

การประเมนความเสยง (Risk evaluation)

1. ก าหนด Risk Owner แตละประเดนความเสยง

2. วเคราะหความเสยงดวย Bow-tie Diagram

การวเคราะหความเสยง

16

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

2.4 โครงสรางและบทบาทหนาทในการบรหารความเสยง สวทช. กวทช. ไดก าหนดบทบาทหนาทและความรบผดชอบเพอก ากบดแลการบรหารความเสยงของ สวทช. ไว

ดงแผนภาพท 2.3

แผนภาพท 2.3 โครงสรางการก ากบดแลการบรหารความเสยงของ สวทช.

ตามแผนภาพท 2.3 ก าหนดกลไกและหนาทรบผดชอบเกยวกบการบรหารความเสยงของ สวทช.ไว ดงน คณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (กวทช.) มบทบาทในการก าหนดนโยบาย

บรหารความเสยง และก ากบทศทางของ สวทช. ผานการด าเนนงานของคณะอนกรรมการบรหารความเสยง ของ สวทช. เพอใหมนใจวามการด าเนนการอยางเหมาะสม เพอจดการกบความเสยงทก าหนดในแผนบรหารความเสยง

คณะอนกรรมการบรหารความเสยงของ สวทช. มหนาทเสนอแนะนโยบายการบรหารความเสยง ก ากบดแลการบรหารความเสยง รายงานผลการบรหารความเสยงของ สวทช. ตอ กวทช. (รายละเอยดตามภาคผนวก ข)

คณะกรรมการจดการความเสยงของ สวทช. มท าหนาทจดการใหประเดนความเสยงตางๆ อยในวสยและขอบเขตทพงประสงค โดยจดใหมการประเมน ทบทวนความเสยงดวยความถทเหมาะสมและตามความจ าเปน ประมวลวเคราะหความกาวหนาในการด าเนนงาน และจดท ารายงานการตดตามประเมนผลการบรหารความเสยง น าเสนอตอคณะอนกรรมการบรหารความเสยง

คณะกรรมการจดการความเสยงของ สวทช. ประกอบดวย ผอ านวยการส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (ผพว.) รองผอ านวยการส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (รอง ผพว.) ผอ านวยการศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (ผศว.) ผอ านวยการศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ผศช.) ผอ านวยการศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (ผศอ.)

17

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ผอ านวยการศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (ผศน.) ผอ านวยการศนยบรหารจดการเทคโนโลย (ผศจ.) โดยมฝายประเมนผลองคกร ส านกงานกลาง ท าหนาทเลขานการ กวทช. (รายละเอยดตามภาคผนวก ค)

คณะท างานพฒนาระบบบรหารความเสยงของ สวทช. มหนาทพฒนานโยบาย แผนงาน ระบบบรหารจดการความเสยง และรายงานความกาวหนาในการด าเนนการบรหารจดการความเสยงของ สวทช. ตอคณะอนกรรมการบรหารความเสยงของ สวทช. รวมทงปฏบตงานอนตามทคณะอนกรรมการบรหารความเสยงของ สวทช. มอบหมาย แตงตงขนโดยค าสงคณะอนกรรมการบรหารความเสยงของ สวทช. ท 1/2556 (รายละเอยดตามภาคผนวก ง)

ฝายประเมนผลองคกร มหนาทเปนฝายเลขานการของคณะอนกรรมการบรหารความเสยง คณะกรรมการจดการความเสยง คณะท างานพฒนาระบบบรหารความเสยงของ สวทช. และเปนหนวยงานประสานงานกลางในเรองการบรหารความเสยงของ สวทช.

2.5 การระบความเสยง (Risk Identification) การระบความเสยง และปจจยหรอสาเหตของความเสยง ตองอาศยผปฏบตงาน และผบรหารทกระดบ

พจารณา/ทบทวนปจจยภายในและภายนอกใหครอบคลมในทกประเภทของความเสยงทอาจจะสงผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกร ซงตองอาศยความรวมมอของบคลากรภายในหนวยงานรวมกนคนหาความเสยงทอาจจะเกดขน โดยการประชมปรกษาหารอรวมกนของคณะกรรมการ/คณะท างาน หรอการระดมสมองของผปฏบตงานทเกยวของ เพอการวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT: Strength, Weakness, Threat, Opportunity) ทสงผลกระทบตอการด าเนนงาน หรออาจจะใชการวเคราะหกระบวนการท างาน การวเคราะหผลการปฏบตงานทผานมา การประชมเชงปฏบตการ การระดมสมอง การสมภาษณ แบบสอบถาม หรอการศกษาขอมลในอดต ทงน การจะเลอกวธการในการระบความเสยงดวยวธการใดนนขนอยกบความเหมาะสมขององคกร

ส าหรบการบรหารความเสยงระดบองคกรของ สวทช. จะใชวธการสมภาษณผบรหาร พจารณาแหลงขอมลภายใน/นอก องคกร ขอมลการตรวจสอบกระบวนการท างานภายในองคกรและระบบควบคมของหนวยงาน โดยการระบความเสยงจะครอบคลมความเสยง 4 ประเภท คอ

1. ความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk) คอ ความเสยงทมผลกระทบตอทศทาง หรอ ภารกจหลกขององคกร หรอมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกร อนเนองจาก การเมอง เศรษฐกจ ความเปลยนแปลงของสถานการณ เหตการณภายนอก ผใชบรการ ฯลฯ หรอความเสยงทเกดจากการตดสนใจผดพลาดหรอน าการตดสนใจนนมาใชอยางไมถกตอง

2. ความเสยงดานปฎบตการ (Operational Risk) คอ ความเสยงเนองจากการปฏบตงานภายในองคกร อนเกดจากกระบวนการ บคลากร ความเพยงพอของขอมล สงผลตอประสทธภาพและประสทธผลในการด าเนนธรกจ เชน ความเสยงของกระบวนการบรหารโครงการ การบรหารงานวจย ระบบงานตางๆ ทสนบสนนการด าเนนงาน

18

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

3. ความเสยงทางดานการเงน (Financial Risk) คอ ความเสยงเนองจากรายงานทางการเงน หรอ งบประมาณทผดพลาด ขาดความนาเชอถอ อนเนองมาจากการขาดการจดหาขอมล การวเคราะห การวางแผน การควบคม และการจดท ารายงานเพอน ามาใชในการบรหารการเงนไดอยางถกตอง เหมาะสม ท าใหขาดประสทธภาพ และไมทนตอสถาณการณ ซงสงผลตอการตดสนใจทางการเงน หรอการบรหารงบประมาณทผดพลาด ตอสถานะการเงนขององคกร หรอเปนความเสยงทเกยวของกบการเงนขององคกร เชน การประมาณการงบประมาณไมเพยงพอและไมสอดคลองกบขนตอนการด าเนนการ เนองจากขาดการจดหาขอมล การวเคราะห การวางแผน การควบคม และการจดท ารายงานเพอน าใชในการบรหารงบประมาณ การผนผวนทางการเงน สภาพคลอง อตราดอกเบย ขอมลเอกสารหลกฐานทางการเงน และการรายงานทางการเงนบญชเปนตน

4. ความเสยงทางดานการปฏบตตามกฎระเบยบ (Compliance Risk) คอ ความเสยงเนองจากการฝาฝนหรอไมสามารถปฏบตตามกฎหมาย กฎระเบยบ ระเบยบขอบงคบ ขอก าหนดของทางการ หรอสญญาทเกยวของกบการปฏบตงาน โดยความเสยงลกษณะนอาจเกดขนจากความไมชดเจน ความไมทนสมย หรอความไมครอบคลมของกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ ตางๆ รวมถงการท านตกรรมสญญา การรางสญญาทไมครอบคลมการด าเนนงาน

ประเภทความเสยง

ดานกลยทธ : S

ดานการปฏบตงาน : O

ดานการเงน : F

ดานกฎระเบยบ : C

ปจจยภายนอก สวทช.

ปจจยภายใน สวทช.

Strategic Risk การวางแผนกลยทธ การก าหนดวตถประสงค เปาหมายขององคกร ความสามารถของพนกงาน

Operational Risk การบรหารบคลากร ไมสามารถรกษาพนกงานทมความสามารถไวได

การเมอง/กฎหมาย

เศรษฐกจ/การตลาด เทคโนโลย

สภาพแวดลอม/เหตการณธรรมชาต

Financial Risk การประมาณการงบประมาณไมเพยงพอและไมสอดคลองกบขนตอนการด าเนนการ

Compliance Risk การฝาฝนหรอไมสามารถปฏบตตามกฎหมาย กฎระเบยบ ระเบยบขอบงคบ ขอก าหนดของทางการ หรอสญญาทเกยวของกบการปฏบตงาน

แผนภาพท 2.4 แหลงทมาของความเสยงจากปจจยภายในและปจจยภายนอก สวทช.

19

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

2.6 การวเคราะหความเสยง เมอระบประเดนความเสยงแลว ผบรหารจะก าหนดผรบผดชอบความเสยง (Risk owner) โดยยด

บทบาท หนาท ความรบผดชอบทมอยในภารกจปกตเปนหลก ทงน เพราะตองการใหระบบบรหารความเสยงเปนสวนหนงของการด าเนนงานตามภารกจปกตจนเกดเปนวฒนธรรมองคกรในทสด

เมอก าหนดผรบผดชอบความเสยง (Risk owner) แลว ผรบผดชอบความเสยงจะใชแผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยงหรอ Bow Tie Diagram (เปนเครองมอทหนวยงาน CSIRO (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization) ซงเปนองคกรวจยในประเทศออสเตรเลย ทมพนธกจใกลเคยงกบ สวทช. ใชในการบรหารจดการความเสยงในองคกร โดยละเอยดของการใช Bow Tie Diagram จะแสดงในหวขอท 2.8) ในการวเคราะหสาเหตและผลกระทบของความเสยง เพอใหผรบผดชอบความเสยงใชเปนขอมลในการประเมนความเสยง พจารณาทางเลอกและก าหนดแนวทางตอบสนองความเสยง เพราะแนวทางในการตอบสนองความเสยงมหลายวธและสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณไดขนอยกบดลยพนจของผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) โดยทางเลอกในการจดการความเสยงไมจ าเปนตองเฉพาะเจาะจงและอาจจะแปรเปลยนไปไดตามความเหมาะสมของสถานการณ

2.7 การใชแผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยงหรอ Bow Tie Diagram

เพอใหกระบวนการบรหารจดการความเสยง มประสทธภาพสง คลองตว สวทช. ไดพจารณาใชแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยงหรอ Bow Tie Diagram เปนเอกสารหลกในการด าเนนการ การตดตามความกาวหนา ทงนเพราะกลไกส าคญของการบรหารจดการความเสยง คอ การไดหารอและท าความเขาใจรวมกนระหวางผมสวนไดสวนเสยทส าคญ เอกสารเปนสวนประกอบของการด าเนนงาน ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) เปนผรบผดชอบแผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยงหรอ Bow Tie Diagram และใชแผนภาพนในการประชม รายงานผล ปรกษาหารอ สอสาร รวมกบคณะกรรมการจดการความเสยง และผมสวนไดสวนเสยอนๆ

ผทท าหนาทเลขาฯ ของผรบผดชอบความเสยง มหนาทบนทกประเดนตางๆ ใน Bow Tie Diagram น และจดท าขอมลใน Bow Tie Diagram ใหเปนปจจบน (up-to-date) เลขาฯ มหนาทในการบนทกรายละเอยดอนๆ ทเกยวของกบ Bow Tie Diagram เพอเปนขอมลในการอธบายประกอบ และประมวลขอมลทงจาก Bow Tie Diagram และรายละเอยดอนๆ เพอจดท าแผนบรหารจดการความเสยง รายงานความกาวหนา และ รายงานสรปการบรหาร/จดการความเสยง

2.8 แผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยงหรอ Bow-Tie Diagram

การใชแผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยงหรอ Bow Tie Diagram มวตถประสงคเพอสอสารประเดนตางๆ ทเกยวของกบความเสยง ทงสาเหต ผลกระทบ กลไกการ

20

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ควบคมตางๆ แผนการด าเนนงานเพอจดการความเสยง รวมทงระดบคะแนนของความเสยงนน ทงนองคประกอบของ Bow Tie Diagram ประกอบไปดวย

2. Causes

1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

1. Risk ID: 3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

7.“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

8.“After” Residual Risk Scoring

� Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control AreaLink to

Cause #Link to

Impact #Due Date

Task Owner

แผนภาพท 2.5 แผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยง

หรอ Bow Tie Diagram ค าอธบายแผนภาพแสดงความเชอมโยงองคประกอบส าคญการบรหารจดการความเสยง หรอ Bow Tie Diagram

1. รหส ชอ และค าอธบาย ความเสยง ผรบผดชอบความเสยง (Risk Identification) กลองหมายเลข 1 อยตรงกลางของแผนภาพ

แผนภาพท 2.6 กลองหมายเลข 1 รหส ชอ และค าอธบายความเสยง

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

ระบชอของความเสยง

ระบค าอธบายของความเสยง

ระบชอและต าแหนงของผรบผดชอบความเสยง

21

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ชองบนสดของกลองหมายเลข 1 คอ รหส โดยแตละความเสยงของส านกงานฯ จะไดรบการก าหนดรหสชอเรยก (Code) เพอใหเขาใจตรงกนอยางชดเจนวา การหารอนนๆ เกยวของกบความเสยงเรองใด โดยประเดนความเสยงระดบองคกร (Enterprise-level risk) จะมตวอกษร 4 ตว ประกอบดวย ตวท 1 แทนดวยตวอกษร R = Risk เพอแสดง วาเปนรหสในระบบบรหารความเสยง

ตวท 2 แทนระดบองคกร E = Enterprise เพอแสดงวาเปนระบบบรหารความเสยงระดบองคกรตวท 3 ประเภทของความเสยง S-O-F-C ตวท 4 ล าดบทของประเดนความเสยงแตละประเภท (ระบหมายเลข 1,2,3.....ตามล าดบทไดรบ

ไมไดหมายถงระดบความส าคญของความเสยง) ชองถดลงมา คอ ชอของความเสยง โดยแตละความเสยงจะไดรบการเสนอ หารอ โดยคณะกรรมการจดการความเสยง เพอใหไดใจความส าคญ และ ความเขาใจทตรงกนส าหรบความเสยงเรองนนๆ ชองถดลงมา คอ ค าอธบายโดยยอของความเสยงนนๆ (Short description) เพออธบาย ขยายความจาก “ชอของความเสยง” ชองถดลงมา คอ ชอและต าแหนงของผรบผดชอบความเสยงนนๆ (Risk owner) เพอใหมการมอบหมายความรบผดชอบทชดเจนในการบรหารจดการความเสยง คณะกรรมการจดการความเสยง จะพจารณามอบหมายผบรหารหรอผทมสวนเกยวของ ใหเปนผทรบผดชอบในการก าหนดแผนจดการความเสยงยอยๆ รวมถงการตดตามผลการจดการความเสยง เพอน าเสนอตอคณะกรรมการจดการความเสยง 2. สาเหตของความเสยง (Causes)

แผนภาพท 2.7 กลองหมายเลข 2 สาเหตของความเสยง (Causes) กลองหมายเลข 2 อยดานซายมอของกลองหมายเลข 1 (กลองหมายเลข 2 อยดานซายของแผนภาพ) แสดงถงสาเหตตางๆ ทสามารถจะสงผลใหเกดความเสยงในกลองหมายเลข 1 ได การกรอกขอมลในกลองหมายเลข 2 น ด าเนนการโดยใสรายชอสาเหต โดยอาจจะเรยงล าดบจากสาเหตทส าคญทสดกอนกได แตทกสาเหตทใสในกลองหมายเลข 2 น จะตองใสหมายเลขก ากบทคอลมนแรกไวดวย เพอวเคราะหการเชอมโยงตอไป

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

แสดงถงสาเหตตางๆ ทสามารถจะสงผลใหเกดความเสยงในกลองหมายเลข 1 ได

22

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

3. ผลกระทบทเกดขนหากเกดความเสยงนน (Impact)

แผนภาพท 2.8 กลองหมายเลข 3 ผลกระทบทเกดขนหากเกดความเสยงนน กลองหมายเลข 3 อยดานขวามอของกลองหมายเลข 1 (กลองหมายเลข 3 อยดานขวาของแผนภาพ) แสดงถงผลกระทบหรอเหตการณตางๆ ทจะเกดขนพรอมกบ/หลงจากเกดความเสยงในกลองหมายเลข 1 แลว การกรอกขอมลในกลองหมายเลข 3 น ด าเนนการโดยใสรายชอผลกระทบ โดยอาจจะเรยงล าดบจากผลกระทบทส าคญทสดกอนกได แตทกผลกระทบทใสในกลองหมายเลข 3 น จะตองใสหมายเลขก ากบทคอลมนแรกไวดวย เพอวเคราะหการเชอมโยงตอไป 4. กลไกการควบคมเชงปองกน (Existing Controls - Preventative)

แผนภาพท 2.9 กลองหมายเลข 4 กลไกการควบคมเชงปองกน กลองหมายเลข 4 อยดานบนของกลองหมายเลข 2 (กลองหมายเลข 4 อยมมซายบนของแผนภาพ) แสดงรายชอกลไกทองคกรมอยแลว ทใชในการควบคม/ปองกนมใหเกดสาเหตในกลองหมายเลข 2 (Existing Preventative Controls) โดยแตละกลไกทแสดงนน จะตองใสหมายเลขก ากบวา กลไกนนๆ สามารถชวยปองกน/มสวนชวยปองกนสาเหตเรองใด (Link to Causes #) พรอมทงระบผทรบผดชอบ/หนวยงานทรบผดชอบกลไกนนๆ (Control Owner) เพอวเคราะหเชอมโยงตอไป

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

แสดงถงผลกระทบหรอเหตการณตางๆ ทจะเกดขนพรอมกบ/หลงจากเกดความเสยงในกลองหมายเลข 1 แลว

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

แสดงรายชอกลไกทองคกรมอยแลว ทใชในการปองกนมใหเกดสาเหตในกลองหมายเลข 2

23

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

5. กลไกการควบคมเชงแกไข (Existing Controls - Mitigating)

แผนภาพท 2.10 กลองหมายเลข 5 กลไกการควบคมเชงแกไข กลองหมายเลข 5 อยดานบนของกลองหมายเลข 3 (กลองหมายเลข 5 อยมมขวาบนของแผนภาพ) แสดงรายชอกลไกทองคกรมอยแลว ทใชในการแกไขผลกระทบ/ด าเนนการมใหเกดผลกระทบทรนแรงในกลองหมายเลข 3 (Existing Reactive Controls) โดยแตละกลไกทแสดงนน จะตองใสหมายเลขก ากบวา กลไกนนๆ สามารถชวยแกไข/มสวนชวยแกไขผลกระทบเรองใด (Link to Impact #) พรอมทงระบผทรบผดชอบ/หนวยงานทรบผดชอบกลไกนนๆ (Control Owner) เพอวเคราะหเชอมโยงตอไป 6. กจกรรมเพอปรบปรงแกไข (Risk Mitigation Tasks)

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

“After” Residual Risk Scoring

� Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control AreaLink to

Cause #Link to

Impact #Due Date

Task Owner

Risk Owner (I

แผนภาพท 2.11 กลองหมายเลข 6 กจกรรมเพอปรบปรงแกไข

กลองหมายเลข 6 อยดานลางของกลองหมายเลข 1 (กลองหมายเลข 6 อยตรงกลางดานลางของแผนภาพ) แสดงรายชอกจกรรมทผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) ประสงคจะใหมการด าเนนการเพมเตม (รวมทงการปรบปรงกลไกทมอยเดม) เพอใชในการปองกนสาเหต และแกไขผลกระทบหรอด าเนนการมใหเกดผลกระทบทรนแรงโดยแตละกจกรรมทแสดงนน จะตองใสหมายเลขก ากบวา กจกรรมนนๆ สามารถชวยแกไข/มสวนชวยแกไขผลกระทบเรองใด พรอมทงระบผทรบผดชอบ/หนวยงานทรบผดชอบกจกรรมนนๆ (Task Owner) เพอด าเนนการ และตดตามผลการด าเนนงานตอไป

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

2. Causes1

2

3

4

5

4. Existing Controls (Preventative)

Existing Preventative ControlsLink to

Cause #

Control

Owner

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control Area Due Date Task Owner

1. Risk ID:3. Impacts

1

2

3

4

5

5. Existing Controls (Mitigating)

Existing Reactive ControlsLink to

Impact #

Control

Owner

Owner

“Before” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

“After” Residual Risk Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk Rating

แสดงรายชอกลไกทองคกรมอยแลว ทใชในการแกไขผลกระทบ/ด าเนนการมใหเกดผลกระทบทรนแรงในกลองหมายเลข 3

24

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

7. ระดบคะแนนของความเสยงทเหลออย (“Before” Residual Risk Scoring)

7.“Before” Residual Risk

Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

8.“After” Residual Risk Scoring

� Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control AreaLink to

Cause #Link to

Impact #Due Date

Task Owner

แผนภาพท 2.12 กลองหมายเลข 7 ระดบคะแนนของความเสยงทเหลออย

กลองหมายเลข 7 อยดานลางของกลองหมายเลข 2 (กลองหมายเลข 7 อยมมซายลางของแผนภาพ) แสดงระดบคะแนนของความเสยงทเหลออย โดยแสดงระดบของผลกระทบ (Consequence) เปนตวเลข (1-2-3-4) ระดบโอกาสการเกดขน (1-2-3-4) ระดบคะแนนความเสยงทเปนผลคณระหวางผลกระทบและโอกาสการเกดขน (1-2-4-6-8-9-12-16) ซงเปนระดบคะแนนทผานการพจารณาของคณะกรรมการจดการความเสยง มวตถประสงคเพอประกอบการพจารณา การวเคราะหและเชอมโยงตอไป

8. ระดบคะแนนของความเสยงหลงจากไดด าเนนการ (“After” Residual Risk Scoring)

7.“Before” Residual Risk

Scoring

Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

8.“After” Residual Risk Scoring

� Consequence

Likelihood

Residual Risk

Rating

6. Risk Improvement Tasks

Risk Control AreaLink to

Cause #Link to

Impact #Due Date

Task Owner

แผนภาพท 2.13 กลองหมายเลข 8 ระดบคะแนนของความเสยงหลงจากไดด าเนนการ กลองหมายเลข 8 อยดานลางของกลองหมายเลข 3 (กลองหมายเลข 8 อยมมขวาลางของแผนภาพ) แสดงระดบคะแนนของความเสยงหลงจากทไดด าเนนการไปตามชวงระยะเวลาหนงแลว โดยแสดงระดบของผลกระทบ (Consequence) เปนตวเลข (1-2-3-4) ระดบโอกาสการเกดขน (1-2-3-4) ระดบคะแนน

25

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ความเสยงทเปนผลคณระหวางผลกระทบและโอกาสการเกดขน (1-2-4-6-8-9-12-16) ซงเปนระดบคะแนนทผานการพจารณาของคณะกรรมการจดการความเสยง (ความถในการประเมน เปนไปตามทคณะกรรมการจดการความเสยงก าหนด) มวตถประสงคเพอประกอบการพจารณา การวเคราะหและเชอมโยงตอไป 2.9 การประเมนความเสยง (Risk Assessment)

การประเมนความเสยงระดบองคกรของ สวทช. จะใชกลมผบรหารระดบสงท าหนาทในการประเมน ทงความเสยง และโอกาสขององคกร รวมทง พจารณาถงเหตการณทอาจจะเกดขน และมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกรทตงไว ผบรหารจะเปนผประเมนวา ผลกระทบดงกลาวอยในระดบต า-กลาง-สง โดยพจารณาเปน 2 มต คอ หากเหตการณนนเกดขนจรงจะสงผลกระทบตอองคกรอยางไร (Impact) และมโอกาสทเหตการณนนจะเกดขน (Likelihood) มากนอยแคไหนตามเกณฑการประเมนทก าหนดไว

หลกการและวธการประเมนความเสยง 1. ในการประเมนความเสยง ผบรหารจะพจารณาทงเหตการณทคาดวาจะเกดและจะมผลกระทบ

ตอการบรรลวตถประสงคของ สวทช. รวมทงพจารณาผลกระทบทงในเชงบวกและเชงลบจากเหตการณทอาจ จะเกดขน

2. เทคนคการประเมนความเสยงมทงวธการเชงคณภาพและวธการเชงปรมาณ ผบรหารจะใชการประเมนเชงคณภาพซงเปนวธพนฐานทสด เมอความเสยงนนไมสามารถวดเปนปรมาณได หรอ ไมสามารถหาขอมลทนาเชอถอไดเพยงพอ หรอเมอตนทนในการวเคราะหขอมลไมคมกบคาใชจาย สวนวธการเชงปรมาณ ซงมความแมนย ากวา จะใชในการประเมนกจกรรมทมความยงยากและซบซอนเพอใชเสรมวธการประเมน เชงคณภาพ

3. การประเมนความเสยงควรเรมตน และสนสด ดวยวตถประสงคทเฉพาะเจาะจงขององคกร หรอหนวยงาน วตถประสงคเหลานจะใชเปนพนฐานในการวดโอกาส (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) ของความเสยง

4. การประเมนความเสยงสามารถท าไดในหลายระดบขององคกร แตละองคกร ศนยแหงชาต ฝาย/งาน หนวยวจย โปรแกรมวจย จงควรพจารณาวาการประเมนความเสยงประเภทใดตรงกบวตถประสงคขององคกร (Objectives) และล าดบความส าคญ (Priorities) ความเสยงทมโอกาสจะเกดขนสง และสงผลกระทบตอองคกรอยางมาก จ าเปนตองไดรบการพจารณาบรหารจดการความเสยงนนๆ เปนล าดบแรก และลดหลนลงมาตามล าดบ

กระบวนการประเมนความเสยงของ สวทช. จะท าการวเคราะหระดบความรนแรงของผลกระทบ (Impact) อนเนองมาจากความเสยง และโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยง (Likelihood)

ผลกระทบ (Impact) หมายถง ความเสยหายทจะเกดขน หากความเสยงนนเกดขน เปนการพจารณาระดบความรนแรงและมลคาความเสยหายจากความเสยงทคาดวาจะไดรบ

โอกาสทจะเกด (Likelihood) หมายถง การประเมนโอกาส ของการทแตละเหตการณจะเกดขน โดย

26

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

การพจารณาจากสถตการเกดเหตการณในอดต ปจจบน หรอ การคาดการณลวงหนาของโอกาสทจะเกดในอนาคต

แผนภาพท 2.14 การวเคราะหและประเมนความเสยงพจารณาจากผลกระทบ และโอกาสทจะเกด

การก าหนดเกณฑการประเมนความเสยง (Risk criteria) เปนองคประกอบทส าคญส าหรบการก าหนด

ระดบความรนแรงของผลกระทบทเกดจากความเสยง และก าหนดระดบโอกาสทความเสยงอาจเกดขน โดยการประเมนความเสยงระดบองคกรของ สวทช. ไดระบเกณฑการประเมนไว ดงน

1. การพจารณาผลกระทบ (Impact) ของ สวทช. แบงออกเปน 4 มต คอ มตเชงกลยทธ มตการปฏบตการ มตการเงน และมตความสอดคลองกบกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ โดยแบงระดบของผลกระทบออกเปน 4 ระดบ ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย ซงการก าหนดระดบของผลกระทบนน จะตองพจารณาถงความเสยหายหากความเสยงนนเกดขน โดยก าหนดแนวทางการประเมน ดงน

1.1 มตเชงกลยทธ เปนการประเมนผลกระทบตอความสามารถของสวทช. ในการบรรลวตถประสงคและเปาหมายของแผนกลยทธ แบงผลกระทบเปน 4 ระดบ ดงน

ความเสยง (Risk)

โอกาสทอาจเกดขน (Likelihood)

ผลกระทบ (Impact)

เหตการณมโอกาสเกดขนมากนอย/บอยครงเพยงใด

หากมความเสยงเกดขนแลว สวทช. จะไดรบผลกระทบรนแรงเพยงใดความเสยง (Risk)

โอกาสทอาจเกดขน (Likelihood)

ผลกระทบ (Impact)

เหตการณมโอกาสเกดขนมากนอย/บอยครงเพยงใด

หากมความเสยงเกดขนแลว สวทช. จะไดรบผลกระทบรนแรงเพยงใด

27

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

Level of Impact

Strategic Risk

Criticalมากทสด4 คะแนน

• สงผลให สวทช. ไมสามารถบรรลวตถประสงคเชงกลยทธได (แผนกลยทธ 5 ป)• สงผลให สวทช. ไมสามารถ sustain องคกรได

Highมาก

3 คะแนน

• สงผลกระทบทมนยส าคญตอการบรรลวตถประสงคเชงกลยทธ ตองรบด าเนนการแกไข

Moderateปานกลาง2 คะแนน

• สงผลให สวทช. ไมสามารถบรรลบางเปาหมายของวตถประสงคเชงกลยทธได

Lowนอย

1 คะแนน

• สวทช. ไมสามารถบรรลบางเปาหมายของวตถประสงคเชงกลยทธ แตระดบสมรรถนะ (performance) ไมหางจากคาเปาหมายมากนก

แผนภาพท 2.15 ระดบความรนแรงของความเสยงมตเชงกลยทธ

1.2 มตการปฏบตการ เปนการประเมนผลกระทบตอการด าเนนงานตามกระบวนการตางๆ ทเกยวของ

แบงผลกระทบเปน 4 ระดบ ดงน

Level of Impact

Operational Risk

Criticalมากทสด4 คะแนน

• กระบวนการหยดชะงก ไมสามารถด าเนนงานตอไปได• สงผลอยางมนยส าคญให สวทช . ไมสามารถบรรลเปาหมายการด าเนนงานประจ าปได• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมายทตงไว มากกวา 30%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการ มากกวา 1 ป

Highมาก

3 คะแนน

• กระบวนการไดรบผลกระทบ ลาชาตอเนอง• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมายทตงไว 21-30%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการไมเกน 9 เดอน

Moderateปานกลาง2 คะแนน

• กระบวนการไดรบผลกระทบ• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมายทตงไว 11-20%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการ ไมเกน 6 เดอน

Lowนอย

1 คะแนน

• กระบวนการไดรบผลกระทบ แตสามารถกลบสสภาวะปกตไดในเวลาไมนาน• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมาย นอยกวาหรอเทากบ 10%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการ ไมเกน 3 เดอน

แผนภาพท 2.16 ระดบความรนแรงของความเสยงมตการปฏบตการ

28

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

1.3 มตการเงน เปนการประเมนผลกระทบตอสภาพหรอสถานะดานการเงนของสวทช. โดยอาจเปนความเสยหายทเปนตวเงนหรอการเพมขนของตนทน/คาใชจาย แบงผลกระทบเปน 4 ระดบ ดงน

Level of Impact

Financial Risk

Criticalมากทสด4 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถจดสรรงบประมาณส าหรบโครงการ/กจกรรมใหมได• สงผลท าให สวทช.ไมสามารถวางแผนการลงทนขนาดใหญได• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงมากกวา 30% ขนไป

Highมาก

3 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถวางแผนด าเนนงานประจ าป• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงตงแต 21-30%

Moderateปานกลาง2 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถวางแผนด าเนนงานประจ าป ภายในกรอบระยะเวลา• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงตงแต 10-20%

Lowนอย

1 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถวางแผนกลยทธและ commitment ระยะยาวได• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงต ากวา 10%

แผนภาพท 2.17 ระดบความรนแรงของความเสยงมตการเงน

1.4 มตความสอดคลองกบกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ เปนการประเมนผลกระทบตอการสญเสย

ชอเสยง อนอาจเกดจากการไมปฏบตตามกฎระเบยบหรอขอบงคบ ตลอดจนการปฏบตทไมเปนไปตามจรยธรรมและจรรยาบรรณของบคลากรภายในองคกร ซงสงผลตอความเชอมนของผทมสวนไดสวนเสย แบงผลกระทบเปน 4 ระดบ ดงน

29

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

Level of Impact

Compliance Risk

Criticalมากทสด4 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. สญเสยชอเสยงทดในระดบประเทศ• สงผลท าให สวทช. สญเสยภาพลกษณ ไมโกง

Highมาก

3 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. ถกตงค าถาม และเปนประเดนจากรฐบาล สอ สงคม

Moderateปานกลาง2 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. ถกตงค าถาม

Lowนอย

1 คะแนน

• สงผลท าให สวทช. ตองชแจง ด าเนนการเพอแกไขความเขาใจใหถกตอง (rectify / correct)• ไดรบความคดเหนเชงลบจากสาธารณ แตสามารถก ากบดแลไดตามกระบวนการบรหารปกต

แผนภาพท 2.18 ระดบความรนแรงของความเสยงมตความสอดคลองกบกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ

Level of Impact

Strategic Risk Operational Risk Financial Risk Compliance Risk

Criticalมากทสด

4 คะแนน

• สงผลให สวทช. ไมสามารถบรรลวตถประสงคเชงกลยทธได (แผนกลยทธ 5 ป)• สงผลให สวทช. ไมสามารถ sustain องคกรได

• กระบวนการหยดชะงก ไมสามารถด าเนนงานตอไปได• สงผลอยางมนยส าคญให สวทช. ไมสามารถบรรลเปาหมายการด าเนนงานประจ าปได• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมายทตงไว มากกวา 30%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการ มากกวา 1 ป

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถจดสรรงบประมาณส าหรบโครงการ/กจกรรมใหมได• สงผลท าให สวทช.ไมสามารถวางแผนการลงทนขนาดใหญได• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงมากกวา 30% ขนไป

• สงผลท าให สวทช. สญเสยชอเสยงทดในระดบประเทศ• สงผลท าให สวทช. สญเสยภาพลกษณ ไมโกง

Highมาก

3 คะแนน

• สงผลกระทบทมนยส าคญตอการบรรลวตถประสงคเชงกลยทธ ตองรบด าเนนการแกไข

• กระบวนการไดรบผลกระทบ ลาชาตอเนอง• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมายทตงไว 21-30%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการไมเกน 9 เดอน

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถวางแผนด าเนนงานประจ าป• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงตงแต 21-30%

• สงผลท าให สวทช. ถกตงค าถาม และเปนประเดนจากรฐบาล สอ สงคม

Moderateปานกลาง

2 คะแนน

• สงผลให สวทช. ไมสามารถบรรลบางเปาหมายของวตถประสงคเชงกลยทธได

• กระบวนการไดรบผลกระทบ• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมายทตงไว 11-20%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการ ไมเกน 6 เดอน

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถวางแผนด าเนนงานประจ าป ภายในกรอบระยะเวลา• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงตงแต 10-20%

• สงผลท าให สวทช. ถกตงค าถาม

Lowนอย

1 คะแนน

• สวทช. ไมสามารถบรรลบางเปาหมายของวตถประสงคเชงกลยทธ แตระดบสมรรถนะ (performance) ไมหางจากคาเปาหมายมากนก

• กระบวนการไดรบผลกระทบ แตสามารถกลบสสภาวะปกตไดในเวลาไมนาน• ผลการด าเนนงานต ากวาเปาหมาย นอยกวาหรอเทากบ 10%• ท าใหเกดความลาชาของโครงการ ไมเกน 3 เดอน

• สงผลท าให สวทช. ไมสามารถวางแผนกลยทธและ commitment ระยะยาวได• ไดรบงบประมาณและรายไดลดลงต ากวา 10%

• สงผลท าให สวทช. ตองชแจง ด าเนนการเพอแกไขความเขาใจใหถกตอง (rectify / correct)• ไดรบความคดเหนเชงลบจากสาธารณ แตสามารถก ากบดแลไดตามกระบวนการบรหารปกต

แผนภาพท 2.19 แสดงระดบของผลกระทบของแตละมต

30

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

2. การพจารณาโอกาสการเกดขน (Likelihood) สวทช. ก าหนดระดบโอกาสการเกดขนของความเสยงแตละรายการ เปน 4 ระดบ จากมากไปนอย ซงมค าอธบายระดบโอกาสการเกดขน ดงน

ระดบ (level) ค าอธบายระดบโอกาสการเกดขน (likelihood)

แนนอนAlmost certain4 คะแนน

คาดวาจะเกดขน อยางนอย 1 ครง ภายในชวง 1 ปขางหนา หรอไดเกดขนในชวง 1 ปทผานมา

คอนขางจะเปนไปไดLikely3 คะแนน

คาดวาจะเกดขน อยางนอย 1 ครง ภายในชวง 2-3 ปขางหนา หรอ ไดเกดขนในชวง 2-3 ปทผานมา

เปนไปไดPossible2 คะแนน

คาดวาจะเกดขน อยางนอย 1 ครง ภายในชวง 4 ปขางหนา หรอ ไดเกดขนในชวง 4 ปทผานมา

ไมนาจะเกดขนUnlikely1 คะแนน

คาดวาจะไมเกดขน ภายในชวง 4 ปขางหนา หรอ ไมไดเกดขนในชวง 4 ปทผานมา

แผนภาพท 2.20 ระดบคะแนนของโอกาสทจะเกด 4 ระดบ

การแสดงผลการประเมนความเสยง

เมอกระบวนการประเมนความเสยงโดยการประเมนผลกระทบและโอกาสการเกดเสรจแลวจะประเมนระดบความเสยงจากคะแนนรวม (Total score) ซงเปนผลคณของระดบผลกระทบ และระดบโอกาสการเกด แลวน ามาจดล าดบความเสยงโดยใชแผนภมแสดงความเสยง (Risk Profile) ในการแสดงผล เพอใหเหนระดบของความเสยง (Level of Risk) หรอขนาดความสญเสยทตองเผชญ เพอใหทราบวาความเสยงแตละรายการจดอยในประเภทความเสยงระดบสง (High : 12-16) ระดบปานกลาง (Medium : 6-8-9) หรอระดบต า (Low : 1-2-3-4) ซงจะชวยในการตดสนใจวาจะก าหนดแนวทางในการบรหาร ควบคม ปองกนหรอลดความเสยงอยางไร ตลอดจนใชเพอพจารณาวาความเสยงใดทตองไดรบการจดการในล าดบแรกๆ เมอเทยบกบเกณฑหรอดชนความเสยงของกจกรรมหรอวตถประสงคทก าหนดไว

31

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

แผนภาพท 2.21 แผนภมแสดงความเสยง (Risk Profile)

แผนภมแสดงความเสยง (Risk Profile) จะชวยใหมองเหนความสมพนธของความเสยงกบความเสยง

สาเหตกบความเสยง สาเหตกบสาเหต ในแตละกลมประเภทของความเสยง S, F, O, C (Strategic, Financial,

Operational, Compliance) และผลกระทบในภาพรวมขององคกร กอนน ามาจดท าแผนบรหารความเสยง ในแผนภมแสดงความเสยง (Risk Profile) ของ สวทช. ไดก าหนดระดบความเสยง ไวดงน - สแดง และสสม ระดบสง (High : 12-16) - สเหลอง ระดบปานกลาง (Medium : 6-8-9) - สเทาระดบต า (Low : 1-2-3-4)

ผลการประเมนความเสยงทน ามาจดล าดบความเสยงและน าเสนอในรปของแผนภมแสดงความเสยง (Risk Profile) จะชวยใหเหนภาพรวมของความเสยง (Portfolio view of risk) ของทงองคกร ทพรอมจะน ามาใชวเคราะหตอและยงชวยในการก าหนดวา Risk area ใดทมความเสยงสงอยางมนยส าคญ และผบรหารตองใหความสนใจในการประเมนซ าอยางละเอยด รวมทงการพจารณาทางเลอกในการบรหารจดการความเสยงดงกลาวตอไป

32

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

2.10 การจดการความเสยง เมอผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) ใช Bow Tie Diagram ในการวเคราะหสาเหต ผลกระทบ

กลไกการควบคมเชงปองกน กลไกการควบคมเชงแกไข และกจกรรมเพอปรบปรงแกไขแลว ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะตองพจารณาแนวทาง วธการหรอมาตรการทเหมาะสมส าหรบใชจดการความเสยงโดยสามารถด าเนนการตามแนวทางตอบสนองความเสยงแตละระดบ ดงน

คะแนนระดบสง (High: 12-16) คะแนนความเสยง 12-16 คะแนน (สแดง, สสม) เปนความเสยงระดบสง ซงจะตองมการลดความเสยง

ผรบผดชอบความเสยง (Risk owner) จะตองก าหนดมาตรการหรอแผนปฏบตการ เพอลดความเสยงอยางเปนรปธรรมและสามารถตดตาม ประเมนผลการจดการความเสยงนนได

การลดความเสยง ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะตองจดท าแผนลดความเสยงโดยก าหนดวธการด าเนนงาน (ขนตอน, กระบวนการ) ก าหนดหนวยงานหรอบคคลทจะเปนผรบผดชอบ ก าหนดระยะเวลาแลวเสรจ และสามารถวดและประเมนระดบของความเสยงทลดลงภายหลงการด าเนนการตามแผนแลวได

ความเสยงระดบปานกลาง (Medium: 6-8-9) คะแนนระดบความเสยง 6-8-9 คะแนน (สเหลอง) เปนความเสยงระดบปานกลาง ซงจะตองม

การควบคมความเสยง โดยวเคราะหจากกลไกการปฏบตงานปกตเปนหลกเพอหาแนวทางการปรบปรงกลไกทม อยเดมหรอแนวทางทตองการด าเนนการเพมเตมเพอควบคมความเสยงระดบน

การควบคมความเสยง ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะใช Bow-Tie Diagram เปนกลไก

ในการควบคมความรนแรงและโอกาสในการเกดของความเสยงนนๆ โดยผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) สามารถตดสนใจใชกลไกการปฏบตงานปกตทมอยเปนกลไกในการควบคมความเสยงระดบนได หรอจะจดท าแผนควบคมความเสยงเพมเตม ทงนขนอยกบการหารอรวมกนระหวางผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) และผทไดรบมอบหมายใหท าหนาทเปนผรบผดชอบ (Task Owner) ในมาตรการลดความเสยงนนๆ

ความเสยงระดบต า (Low: 1-2-3-4) คะแนนระดบความเสยง 1-2-3-4 คะแนน (สเทา) เปนความเสยงระดบต า โดยทวไปความเสยงในระดบ

นจะถอวากลไกปฏบตงานปกตทมอยในปจจบนสามารถดแลระดบความเสยงนไดโดยใหเพมความระมดระวงในการด าเนนงานตามกลไกปฎบตงานปกต

ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะใช Bow Tie Diagram ในการตดตามตรวจสอบและทบทวนผลการด าเนนงานของความเสยงระดบน

33

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ดงนนในการจดท าแผนบรหารจดการความเสยงอาจจะมการด าเนนการทงแผนลดและแผนควบคม ความเสยง หรอจะมเพยงแผนลดความเสยงอยางเดยวกได ทงน ขนอยกบการพจารณาของผรบผดชอบ ความเสยง (Risk Owner) แตการเรยกชอจะรวมเรยกวาแผนบรหารจดการความเสยง 2.11 การวเคราะหประโยชนทจะไดรบเทยบกบคาใชจาย (Cost-Benefit Analysis) เมอผรบผดชอบความเสยง (Risk owner) ระบทางเลอก มาตรการ/กจกรรมทใชในการจดการ ความเสยงแลวจะตองศกษาความเปนไปไดและคาใชจายของแตละทางเลอกเพอใชในการตดสนใจเลอกมาตรการ/กจกรรมลดอยางเปนระบบ โดยการวเคราะหผลไดผลเสยของแตละมาตรการ/กจกรรมวาเปนวธการ ทมประสทธภาพและประสทธผลหรอไม โดยมสงทจะตองพจารณาในการวเคราะห คอ

- ผลเสย (Cost) ไดแกตนทน เวลาหรอความสะดวกทมโอกาสสญเสยไปกบความเสยง หรอความเสยงทจะเกดขนไดอกในอนาคต เปนตน

- ผลได (Benefit) ไดแกผลลพธทเกดขนทนททน ามาตรการนนไปลดความเสยง หรอผลประโยชนในระยะยาว รวมไปถงโอกาสดๆ ในอนาคต เปนตน

ดงนนในการก าหนดมาตรการ/กจกรรมเพอลดหรอควบคมความเสยงจะตองพจารณาถงคาใชจายหรอตนทนในการจดการความเสยงกบประโยชนทจะไดวาคมคาหรอไม เพราะเปาหมายของการจดท าแผนบรหารจดการความเสยงคอ ลดโอกาสทจะเกดความเสยงนนๆ ลดความรนแรงของผลกระทบจากความเสยงนนในกรณทความเสยงนนเกดขน และเปลยนลกษณะของผลลพธทจะเกดขนของความเสยงใหเปนไปในรปแบบทองคกรหรอหนวยงานตองการ ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะตองวเคราะหผลไดผลเสย (Cost-Benefit Analysis) โดยมวธการวเคราะห ดงน

1. การวเคราะห Cost จะพจารณาจากงบประมาณ และปรมาณของงานทแรงงานโดยทวไปสามารถท าไดภายในหนงเดอน (Man-month) โดยมรายละเอยด ดงน งบประมาณ แบงการพจารณาเปน 3 ระดบ คอ Low, Medium และ High ซงแตละระดบ มค าอธบาย ดงน

ระดบ งบประมาณ

Low ใชงบประมาณบรหารจดการปกต ไมตองจดหางบประมาณเพม

Medium ตองใชงบประมาณเพอจดการกบความเสยงเพมเตม 10% ของงบประมาณทตงไวเดม

High ตองใชงบประมาณเพอจดการกบความเสยงเพมเตม > 10% ของงบประมาณทตงไวเดม

แผนภาพท 2.22 การพจารางบประมาณ 3 ระดบ

34

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

แรงงาน (Man-month) แบงการพจารณาเปน 3 ระดบ คอ Low, Medium และ High ซงแตละระดบ มค าอธบาย ดงน

ระดบ แรงงาน (Man-month)

Low

• ไมตองมบคลากรเพมเตม • เปนงานทอยในภาระหนาทของหนวยงาน • มการแตงตงคณะท างานทตองดแลเรองการควบคมหรอลดความเสยงในกจกรรมนนๆเปนตวแทนภายในศนยแหงชาต/สก./ศจ.

Medium

• มการสรรหาบคลากรเพมเตมหรอมการประสานงานกบหนวยงานภายใน สวทช. เพอจดใหมบคลากรทปฏบตหนาทในการควบคมหรอลดความเสยงในกจกรรมนนๆ เพม • มการมอบหมายภารกจในการควบคมหรอลดความเสยงเพมโดยก าหนดเปนภาระงานทชดเจนของหนวยงานภายใน สวทช.ทเกยวของ 2 หนวยงาน • มการแตงตงคณะท างานทตองดแลเรองการควบคมหรอลดความเสยงในกจกรรมนนๆ เปนตวแทนรวมกนระหวางศนยแหงชาต/สก./ศจ.

High

• มการสรรหาบคลากรเพมเตมหรอมการประสานงานกบหนวยงานภายนอก สวทช. เพอจดใหมบคลากรทปฏบตหนาทในการควบคมหรอลดความเสยงในกจกรรมนนๆ เพม • มการมอบหมายภารกจในการควบคมหรอลดความเสยงในกจกรรมเพมโดยก าหนดเปนภาระงานทชดเจนของหนวยงานภายใน สวทช.ทเกยวของตงแต 3 หนวยงานขนไป • มการแตงตงคณะท างานทตองดแลเรองการควบคมหรอลดความเสยงในกจกรรมนนๆ เปนตวแทนรวมกนระหวางศนยแหงชาต/สก./ศจ.และมตวแทนจากหนวยงานภายนอก สวทช.

หมายเหต การพจารณาระดบ Man-month สามารถเลอกประเดนทสอดคลองหรอใกลเคยงโดยไมจ าเปนตองครบทกประเดนในแตละระดบ

แผนภาพท 2.23 การพจารณาแรงงาน (Man-month) 3 ระดบ การวเคราะห Cost Level พจารณาจากระดบของงบประมาณกบแรงงาน (Man-Month) โดยมรายละเอยดตามตารางน

35

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

การวเคราะห Cost

Cost Level งบประมาณ Man-month

High High High

High High Medium

Medium High Low

High Medium High

Medium Medium Medium

Low Medium Low

Medium Low High

Low Low Medium

Low Low Low

แผนภาพท 2.24 ตารางการวเคราะห Cost Level

2. การวเคราะห Benefit Level จะพจารณาวามาตรการ/กจกรรมจะชวยลดโอกาสทจะเกดความ

เสยงและ/หรอลดความรนแรงของผลกระทบจากความเสยงนนระดบใดโดยแบงการพจารณาเปน 3 ระดบ เชนกน คอ Low, Medium และ High โดยแตละระดบ พจารณาจากรายละเอยดทระบในตาราง ดงน

การวเคราะห Benefit Benefit Level ลดระดบคะแนน Impact / Likelihood High เปนกจกรรมทเปนปจจยส าคญ (Critical Factor)

ในการลดความเสยงมาก

Medium เปนกจกรรมทเปนปจจยส าคญ (Critical Factor) ในการลดความเสยงปานกลาง

Low เปนกจกรรมทเปนปจจยส าคญ (Critical Factor) ในการลดความเสยงนอย

แผนภาพท 2.25 ตารางการวเคราะห Benefit Level

36

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

เมอวเคราะห Cost Level และ Benefit Level ไดแลว น ามาพจารณาจดล าดบความส าคญของ มาตรการ/กจกรรมทใชในการจดการความเสยง โดยมเกณฑการจดล าดบความส าคญ ดงน

การพจารณา Mitigation Action Level

Benefit Level Cost Level Priority for Mitigation Action

High High Risk Owner พจารณารวมกบ Task Owner อกครง

High Medium 2

High Low 1

Medium High 3

Medium Medium 2

Medium Low 1

Low High 4

Low Medium 3

Low Low 2

แผนภาพท 2.26 ตารางการพจารณา Mitigation Action Level ค าอธบาย

1) การพจารณาล าดบความส าคญของมาตรการ/กจกรรมถาตนทนอยท Low Level และม Benefit Level อยในระดบ High และ Medium จะมล าดบความส าคญของการด าเนนการอยในล าดบท 1 เพราะสามารถชวยดความเสยงไดโดยใชงบประมาณบรหารจดการปกต ไมตองจดหางบประมาณเพม และเปนงานทอยในภาระหนาทของหนวยงาน สวน Tasks ทมตนทนอย Medium Level และ High Level ใหจดล าดบความส าคญของการด าเนนงานตามล าดบ (2, 3 และ 4)

2) ในทางปฏบตระหวางการด าเนนงานตามแผนบรหารจดการความเสยง ผรบผดชอบความเสยง(Risk Owner) สามารถปรบปรงหรอแกไขมาตรการ/กจกรรมในแผนฯ ได หากพบวามมาตรการ/กจกรรมบางอยางทควรด าเนนการกอนเพราะชวยลดความเสยง โดย Risk Owner สามารถพจารณาสงการมอบหมายใหด าเนนการไดทนทโดยไมจ าเปนตองวเคราะหผลไดผลเสย (Cost-Benefit Analysis) เพอจดล าดบความส าคญของมาตรการ/กจกรรมนนๆ

37

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

2.12 การจดท าแผนบรหารจดการความเสยง เมอวเคราะหประโยชนทจะไดรบเทยบกบคาใชจาย (Cost-Benefit Analysis) แลวผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) และผเกยวของจะประชม/หารอเพอพจารณาวธการ/ทางเลอกทจะก าหนดแนวทางตอบสนองความเสยงนนอยางคมคาและมประสทธภาพ โดยการปรกษาหารอนผทเกยวของจะตองค านงเสมอวามาตรการ/กจกรรมทคดเลอกจะสงผลใหลดความรนแรงของผลกระทบและ/หรอโอกาสในการเกดอยางไร รวมถงสามารถชวยควบคม/ลดสาเหตและผลกระทบในเรองใดบาง ซงการด าเนนการดงกลาวจะใช Bow Tie Diagram เปนเอกสารหลก ทงนเพราะกลไกส าคญของการบรหารจดการความเสยง คอ การไดปรกษาหารอ และท าความเขาใจรวมกนระหวางผมสวนไดสวนเสย เมอพจารณาคดเลอกมาตรการ/กจกรรมแลว ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะน าขอมลมาจดท าแผนบรหารจดการความเสยง โดยระบแผนปฎบตการ/กจกรรมยอย ตวชวด เปาหมาย กจกรรมทม/เพมความถในการรายงานผล ก าหนดแลวเสรจ ผรบผดชอบและแหลงงบประมาณ ลงในแบบฟอรมแผนบรหารจดการความเสยง (ภาคผนวก ฉ) ผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะตองน าเสนอแผนบรหารจดการความเสยงทแลวเสรจใหคณะกรรมการจดการความเสยงของสวทช. พจารณา/อนมต และรายงานใหคณะอนกรรมการบรหารความเสยง และกวทช. เหนชอบตอไป การจดท าแผนบรหารจดการความเสยงระดบศนยแหงชาต/หนวยงานหลก (SBU) และระดบโปรแกรม/กระบวนการหลกทส าคญจะใชแนวทางในการจดท าแผนฯ เชนเดยวกบระดบองคกร (ERM)

2.13 การตดตามและรายงานผล การตดตามตรวจสอบและการทบทวนผลการด าเนนงานตามแผนบรหารจดการความเสยง ด าเนนการ

เพอสรางความมนใจวาการบรหารความเสยงไดถกน าไปปฏบตและเปนขอมลประกอบการตดสนใจใหแกผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) ในการด าเนนการจดการความเสยง สวทช.ไดก าหนดขนตอนในการด าเนนการไว 3 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การวางแผนการตดตามตรวจสอบและการทบทวน ประกอบดวย การก าหนดแนวทางการตดตามและรายงานผลการด าเนนงานตามแผนบรหารจดการความเสยง (Action Plan) พรอมกบสอสารใหผ ทเกยวของทราบ โดย Task Owner จะตองวางแผนการด าเนนงานแตละไตรมาส และรายงานผลการด าเนนงานในแบบรายงานผลการจดการความเสยง (MAR) (รายละเอยดระบในภาคผนวก ช) แจงใหผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) พจารณาทกไตรมาส

ขนตอนท 2 การตดตามประเมนผลและทบทวนแผน เรมจากผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) จะตองตรวจสอบแบบรายงานผลการจดการความเสยง (MAR) และบนทกผลลงในแบบตดตามความเสยงและรายงานผลการจดการความเสยง (RMR) (รายละเอยดระบในภาคผนวก ฉ) เพอทบทวนผลการด าเนนงาน และรายงานใหคณะท างานทเกยวของพจารณา/ใหขอเสนอแนะและทบทวน/ปรบปรงแผนบรหารจดการ ความเสยง

38

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ขนตอนท 3 การสรปและรายงานผลการด าเนนงาน เรมจากผรบผดชอบความเสยง (Risk Owner) ประเมนระดบคะแนนของประเดนความเสยงพรอมกบพจารณาผลการด าเนนงานและใหขอเสนอแนะในแบบตดตามความเสยงและรายงานผลการจดการความเสยง (RMR) และรายงานใหคณะท างานทเกยวของทราบ

การตดตามตรวจสอบและทบทวนผลการด าเนนงานตามแผนบรหารจดการความเสยงน ก าหนดใหด าเนนการทก 3 เดอน โดยเรมตงแตเรม Implement แผนบรหารจดการความเสยง

39

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

การตดตามตรวจสอบและการทบทวน (Monitoring and review <5.6>

ข นตอน สงทตองด ำเนนกำร Risk Owner Task Owner/

ผรบผดชอบ Activity ฝำยประเมนผลองคกร สก.

คณะท ำงำนพฒนำระบบบรหำรควำมเสยง สวทช.

คณะกรรมกำรจดกำรควำมเสยง สวทช.

คณะอนกรรม กำรบรหำร ควำมเสยง

การวางแผนการตดตามและการทบทวนผล

- ก าหนด/ปรบปรงแบบฟอรมการจดเกบขอมล - ก าหนดชวงเวลา ผรบผดชอบ และวธการรายงานผล (ทกรอบการด าเนนงาน)

การตดตามประเมนผล

และทบทวนแผน

- Risk Owner มหนาทในการควบคมผลการด าเนนงานของ Task Owner และตดตามผลการด าเนนการในระหวางปฏบตงานอยางตอเนอง

- Task Owner รายงานผลการด าเนนงาน (ทกไตรมาส/หรอตามทก าหนดไวใน Action Plan)

- มตจากทประชมน ามาปรบปรงในสวนทเกยวของ (ทกไตรมาส/หรอตามทก าหนดไวใน Action Plan)

- ทบทวน Action Plan เพอใหมนใจวาการบรหารความเสยงเปนไปอยางเหมาะสม กลไกการความคมความเสยง (Control Activity) สามารถลดและควบคมความเสยงได หรอตองจดหามาตรการหรอตวควบคมอนเพมเตม (ทกไตรมาส/หรอตามทก าหนดไวใน Action Plan)

การสรปและรายงานผลการด าเนนงาน

ข นตอนท 2 สอสารประชาสมพนธใหผเกยวของทราบ

ข นตอนท 1 ก าหนดแนวทางการตดตามและการทบทวนผลการ

ด าเนนงานตาม Action Plan

ข นตอนท 6 ตรวจสอบและทบทวนผลการด าเนนงาน

ข นตอนท 9 พจารณาผลการด าเนนงาน/ให

ขอเสนอแนะ (ไตรมาส)

ข นตอนท 3 ด าเนนการตาม Action Plan

ข นตอนท 5 รวบรวมขอมล

ข นตอนท 7 รายงานคณะท างาน

ทเกยวของ

ข นตอนท 10 สรปผลการพจารณา/

ขอแสนอแนะ

ข นตอนท 11 ทบทวน/ปรบปรง

แผนบรหารจดการความเสยง

ข นตอนท 12 ประเมน “After Mitigation” ของทกประเดนความเสยง

ข นตอนท 13

รวบรวมและรายงานผลการด าเนนงาน

ข นตอนท 15

พจารณาผลการด าเนนงาน/ใหขอเสนอแนะ

(ปลายป)

ข นตอนท 4

รายงานผลการด าเนนงาน

ข นตอนท 8 รบทราบและให ขอเสนอแนะ

ข นตอนท 14

รบทราบและให ขอเสนอแนะ

แบบตดตามความเสยง และ

รายงานผลการจดการความเสยง (RMR)

แบบรายงานผล

การจดการความเสยง (MAR)

แบบรายงานผลการจดการความเสยง (MAR)

แบบตดตามความเสยง และ

รายงานผลการจดการความเสยง (RMR)

40

คมอบรหารความเสยง สวทช. (version 4.0) ปรบปรงลาสด วนท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ภาคผนวก

Thitiwan_NOK
Typewritten text
ภาคผนวก ก
Thitiwan_NOK
Typewritten text
ภาคผนวก ข