خالق نام بههستی

خدایا! رحمتی کن تا در لحظه مرگ بر بیهودگی لحظه ای که به نام

زندگی تلف کرده ام، سوگوار نباشم!

” دکتر علی شریعتی“

سیدهاشمی: سیدقاسم دانشجوروانشناسی ارشد کارشناسی

عمومیعبدی: دکتررضا استادآذربایجان مدنی شهید دانشگاه

93پاییز

- شناختی زیست روانی عاملی هفت مدلکلونینجر رابرت شخصیت

Seven- Factor Psychobiological Personality Model Of

C.Robert.Cloninger

( / ) اسراء شاکلته على يعمل کّل 84قلشکل او بدنى ـ روانى ساختار در آنچه اساس بر کس هر

. کند مى عمل گرفته

مقدمه : درباره   حاضر قرن اول رب**ع س**ه در

گوناگون و متعدد نظریه های شخصیت تعاریف ک*ه بطوری اس*ت. شده آورده ارائ*ه شده است مختلف*ی برای شخص*یت که ناشی از گوناگونی این نظریه هاست که چگونگی از متفاوت*ی نظرات ص*احبانشان مفاهیم و شخص**یت تحول و تشکی**ل نظریه های دارند. آدمی رفتار انگیزش*ی مربوط ب*ه شخص*یت ه*ر چن*د ک*ه باهم فرق دارن*د، در مواردی و در اص*ولی نزدی*ک به

یکدیگرند و تا حدی همانند هستند.

از این رو چنین به نظر می رسد که می توان آنها را با توجه عامل یا عواملی که در هر

کدام مهمتر از عوامل دیگر پنداشته شده اند، طبقه بندی کرد. ولی الزم است خاطرنشان سازیم که هیچ طبقه بندیی ،

به خصوص در مورد نظریه های مربوط به شخصیت ، نمی تواند خالی از عیب و نقص باشد و قطعی محسوب شود.

نظریه ای که به یک اعتبار در طبقه ای آمده است، ممکن است به اعتباری دیگر

در طبقه ای دیگر قرار گیرد و این خود دلیل اختالف طبقه بندیهایی است که

تاکنون صورت گرفته است.

شخصیت چیست؟ ( و Personality     سوال اصلی در مطالعه شخصیت )

نظریه های شخصیت این است که شخصیت چیست؟ با وجود مطالعات و تحقیقات زیاد به دلیل پیچیدگی

شخصیت که ناشی از پیچیدگی انسان است هنوز پاسخ واحد یکسانی به این سوال داده نشده است و

به همین دلیل نظریه های مختلفی پیرامون این موضوع شکل گرفته است که می توان آنها را در

روانکاوی ، تیپ شناسی ، هشت رویکرد اصلیرفتاری ، یادگیری اجتماعی ، تحلیل عاملی ،

شناختی ، انسان گرایی و رویکرد حیطه مورد بررسی قرار داد. محدود

   نظریه زیست شناختینظریه های زیست شناختی

personality biologicalشخصیت)theories جایگاه ویژه ای در متون)

روان شناسی جهان دارد اما به نظر می رسد در متون فارسی،توجه به شخصیت از دیدگاه

زیستی، به استثنای تالش های پراکنده، همواره مورد غ*فلت بوده است.گرایش ذهنی)به ویژه

روان کاوی(در تحلیل رفتار آدمی، سال های متمادی گرایش غالب در میان روان شناسان

اینک نظریه های جهان و ایران بوده است. زیست شناختی شخصیت بر پایه های علمی

محکمی تکیه زده است؛پایه هایی که بدون تالش و پافشاری افرادی مثل هانس آیزنک،

جفری گری، نیومن،رابرت کلونینجر و دیگران نمی توانست شکل گیرد.

یت راه شخـص تمام به اس*ت ای اشاره های*ی ک*ه شخ*ص ب*ه وس*یله آ*ن از طریقی انحص*اری شک*ل گرفت*ه و ب*ا محیط همواره در حال تغیی*ر درون*ی و بیرون*ی تطاب*ق می

یابد.افراد، شخصیت ب*ه نس*بت بین*ش و درک

ای شناختی زمین*ه زیسـت را روان فراه*م م*ی آورد ک*ه در آ*ن زمینه، رفتار و عنوان به توان**د م**ی اشخاص رواب**ط

و کامال قابل انطباـقی، پیچیده فرآیندی فهم گردد.

تعاریف اولیه و واژه شناسی•کلمات شخصیت، مزاج، منش،

انگیزش و روان اغلب به عنوان جایگزین یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. این امر، گمراه کننده و غیر ضروری است. در این قسمت این مفاهیم برای تمایز و تصریح از

یکدیگر مورد بررسی مجدد قرار می گیرند.

تمام تعاریف مشخصه عمومی موجود از شخصیت این است که

کارکردی یا فونکسیونل همگی هستند. به این معنا که روی سئواالت

انگیزش و تطابق ذهنی مرتبط با تمرکز دارند. ارگانیسم

شخصیت اختصاصی تری به نحو آلپورترا با این مضامین مورد تعریف قرار داد:سازمان یابی پویای سیستم های روانی * فیزیکی درون هر فرد که تعیین کننده

انطباق منحصر به فرد او با محیط می شود.

آلپورت کوشیده است که تعریف خود را این سازمان گونه توضیح دهد: اصطالح

تاکیدی بر این مطلب است که یابی پویا unitasشخصیت یک نظام نهادینه واحد )

multiplex است که دائما در تغییر و ) درون هر فردتحول می باشد. عبارت

به این معناست که شخصیت چیزی است که در پس کنش های اختصاصی هر فرد

قرار دارد.

نیز به این معناست روانی ـ فیزیکی لغت و ذهنیکه شخصیت نه به طور خالص

است بلکه عصبینه به طور خالص تعیین ترکیبی از این دو است. فعل

نشان می دهد که صفات کننده شخصیتی تعیین کننده تمایالتی است که

رفتارهای تطابقی و ابزاری را هدایت می انطباق منحصر به فرد با کنند. عبارت

اهمیتی تحولی و کارکردی دارد و محیط به این مطلب اشاره می کند که شخصیت

یک روش بقاء یا به طور عمومی تر، تطابقی است که منحصر به فرد می

باشد.

شخصیت، از ساختاریاز نقطه نظر منش(، Temperament )مزاج

(Character و )روان(psyche تشکیل ) شامل مزاجشده است. به عبارت کلی

شامل جنبه ها و منشهیجانات پایه، مفاهیم عقالنی در باره خود و روابط بین

شامل خودآگاهی و هوش روانفردی و سیال است. خودآگاهی و هوش سیال بر تکامل شخصیت موثرند و اساسا ارزیابی

هایی که صرفا مزاج و منش را می از رشد شخصیت را درک ناقصی سنجند،

به دست می دهند. عملکردهای پایه ای احساس، تفکر، شخصیت عبارتند از:

ادراک و به هم آمیختن همه اینها برای رفتاری هدفدار.

زندگی نامه   کلونینجردر بیومونت، تگزاس در

به دنیا آمد. پدر او 1944سالموریس معلم سابق زبان

انگلیسی و یک تاجر موفق بود و مادرش یک هنرپیشه

وکارگردان تئاتر بوده است. کلود رابرت کلونینجر یک

، درپژوهشهای خود روانپزشک آمریکایی زیستی، روانی، اجتماعی و بر بنیاد در هر دو زمینه سالمت روانی و معنوی

بیماری های روانی اشاره کرد. او بعنوان ، در روانشناسی و ژنتیکروانپزشکی، استاد

دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس. و به عنوان پزشک متخصص در درمان آسیب

شناسی روانی به طور کلی، وابستگی به مواد، و اختالالت شخصیتی شناخته شده

است.

بر تحقیقات خود تحقیقات برای کلونینجر ــکروی و شخصیت، ژنتی اختالالت

انجام شخصــیتی است. شده شناخت**ه مطالعه ارتباط صفات شخص*یتی نرمال،و تهیه دو آزمون برای اندازه گیری شخص*یت است. دانشگاه در فشرده تحقیقات کلونینجر

تا 1966واشنگت*ن و در س*نت لوئی*س از س*ال کلونینجر 1970 داده. از ،انجام هدف

بیان م*ی کن*د» می تحقیقات را چنی*ن خود چرا اینکه درک برای اختالل خواس**تم

و ، وابس*تگی به مواد، شخص*یت ض*د اجتماع*ی اغلب ب*ا هم در فرد و اختالل شکایت جس*مانی

به س**وال ای**ن دارد«. وجود خانواده در این از ی*ک ه*ر ب*ا مردم از طول*ی مطالعات اختالالت و پ*س از آن مطالعات خانواده انجام

گرفت.

نوع س**ه بر ابتدا سرشت کلونینج**ر پرهیزی، نوجوی**ی) و آسیب پاداش

( ک*ه کامالً ژنتیک*ی بودن*د تاکید و وابس*تگی را ب*ه آنه*ا اضافه نمود. پشتکاربُع*د چهارم

کلونینج*ر ب*ه شناس*ایی دامنه دوم متغیرهای شخص*یت ب*ا اس*تفاده از ص*فات شخصیت

خودراهبری، پرداختند.) (همکاری ,  خود تعالی

نظریه رابرت کلونینجر:     کلونینجر کار خود را بر ساختار شخصیت به منظور ارائه طرحی نمود که تفاوت های

جسمی موجود در بیماران دارای اختالل )شکایت از مشکالت جسمی یا سازی

سندرم بریکت(تبیین می کرد.اضطراب      او دریافت که بیماران با

دارای نشانه های شخصیتی جسمانی هستند ولی بیمارانی تکانشور- پرخاشگر

دارند نشانه اضطراب شناختی که دارای دارندوسواسی-اجباریهای شخصیتی

    

کلونینجر مدلی عمومی را ارائه نموده

را بهنجار و نابهنجار است که شخصیت شامل می شود.

او اعتقاد دارد که برون گرایی آیزنک از ماهیتی ناهمگننظر ژنتیکی دارای

است. در حالیکه برون گرایی از نظر او تکانشوری و ترکیبی از ویژگی های

است که از لحاظ ژنتیکی اجتماع آمیزیهمگن و مستقل از همدیگر می باشند. این بدان معناست که ژن های مختلف برفعال شدگی، تداوم و بازداری رفتار

موثرند.

این مدل دارای یک سری مفروضه به شرح زیر می باشد:

- افکار ، احساس*ات و اعمال انس*ان به طور مس*اوی 1آدمی هس*تند.تن* و روان متاثر از

در الگوهای متوسط* یا معمول تفکر - ش*خص*یت ، 2دامنه ای موقعیت هاس*ت که شخص* در آن زندگی می

کند.- امکان آن وجود دارد که فرایند های درونی و بیرونی 3

افراد را که بر ش*یو های س*ازگاری آن ها در زندگی کرد.کمی* یا اندازه گیری تاثیر می گذارد ،

- تغییرات در افکار ، احس*اس*ات و اعمال انس*ان جلو 4های پویایی از س*یس*تم های انطباقی* پیچیده اس*ت که بطور ناپیوس*ته و لحظه به لحظه تغییر می یابد و می تواند نه تنها با الگوی متوس*ط بلکه همچنین با دامنه

های آنها مش*خص* شود.

که ژن ها و - امکان آن وجود دارد 5را شبکه های مغزی ویژه ای

شناسایی کرد که از طریق فرایند های روانی- زیست شناختی فعال شوند و

تعادل های بین شخص و محیط را زمینه سازی کنند و همچنین شدت رابطه

تعامالت پویای غیر خطی با تفاوت های فردی در ابعاد شخصیت را نشان دهند.

: سرشت به عنوان یک تمایل سرشت

مفهوم یادگیری و هیجان پذیریارثی در سازی می شود که زمینه ساز پاسخ های

خطر ،تنوع و انواع یک فرد به اتوماتیکمی باشد که ازاوایل گوناگون پاداش

زندگی قابل مشاهده بوده و در تمام عمر فرد نسبتا ثابت است. سرشت با یادگیری

رویه ای و تداعی گرایانه مرتبط است.

کلونینجر معتقد است که سامانه های سرشتی دارای ماهیت مستقل و کارکردی

متفاوت از فعال سازی،تداوم،و بازداری رفتار در برابر محرکهای محیطی در مغز

است.

نظریه ی اصلی وی بیان می کند که تعامل ژنتیکی ، عصبی و سه نظام مستقل

اعصاب در سیستم زیست شناختی )سیستم های فعال مرکزی

سازی،تداوم،و بازداری رفتار (، زمینه ی الگوهای منحصر به فرد پاسخ رفتاری به

است.این تجربه نو، پاداش و تنبیه الگوهای پاسخ، موجب تفاوت شخصیت

بهنجار و همان اندازه ایجاد اختالل شخصیتی و رفتاری می شود. . در نتیجه

تفاوتهای فردی در پاسخ به آنها )تجربه بعد سرشتی به 4نو، پاداش و تنبیه (

شرح زیررا بوجود می آورد:

نوجویی(، Harm Avoidance)آسیب گریزی ( Novelty Seeking ،) پاداش طلبی(Reward

Depndency سماجت یا پشتکار ( و(persistance قابل ذکر است که با نگاهی واپس .)

نگرانه، می توان این مدل چهار عاملی مزاج را نوعی تعبیر مدرن از چهار مزاج باستانی دانست:

)آسیب گریزی(، مالنکولیک یا سودایی بودن خونی یادموی بودن)نوجویی(، صفراوی بودن

)سماجت(. به هر بلغمی بودن )پاداش طلبی( و حال اکنون مشخص شده است که این چهار نوع

دارند، ابعادی مستقل مزاج از نظر ژنتیکی طوری که این استقالل نه در یک قالب بندی

افتراقی و دوسویه بلکه در تمام ترکیب بندهای عامل بروز می کنند.

هر یک از این چهار بعد عمده که توزیع نرمالی صفاتی کمی و به طور متوسط ارثی دارند،

هستند که از اوایل کودکی قابل مشاهده بوده و دارند. این ابعاد می توانند تا ثباتدر طول زمان

حدی رفتار دوره نوجوانی و بلوغ را پیشگویی بوده هوموژن کنند. این چهار بعد از نظر ژنتیکی

از هم به ارث می رسند. این مستقلو به طور موضوع در یک مطالع*ه وسیع و مستقل در ایاالت

بر روی دوقلوها آمریکا، استرالیا و ژاپن متحده نشان داده شده است. تفاوت های مزاجی در

سال دوم* و سوم زندگی ابتدا ثابت نیستند و*لی در تمایل به تثبیت پیدا می کنند. در یک مطالعه وسیع بر رو*ی کودکان سوئدی، سنجش این چهار صفت

مزاجی در سال دهم و یازدهم زندگی به نحو متوسطی پیش بینی کننده صفات شخصیتی در

سالگی زندگی بوده است.27-18-15سنین

مزاج بعدتغییرات حداکثر توصیف

باال پایین

گریزی آسیب

بدبینترسو

خجولپذیر خستگی

بین خوشجسورگرا برون

پرانرژی

نوجویی

جستجوگر و کنجکاوتکانشی

ولخرج و افراطیپذیر تحریک و رنج زود

محتاطورز اندیشه و معتدل

جو صرفهصبور

طلبی پاداش

احساساتیرو گشاده

گرمعاطفی و مهربان

عالقه بی و گسسته دلمنزوی و گیر کناره

سردوابسته غیر و مستقل

سماجت

کوشامصمم

مشتاق و جدیطلب کمال

تنبلاراده بی و سست

توفیق بی و ناپذیر تشویقگرا عمل و سنج مصلحت

توصیف افرادی که نمرات باال یا پایین را در چهار بعد .مزاجی کسب می کنند

بعد ) با مرتبط مغزی سیستمشخصیتی(

اصلی عصبی های کننده تعدیل مربوطه تحریکات رفتاری پاسخ

) نوجویی ) رفتاری شدن فعال دوپامین

تازگی * و تنوعپاداش* شده شرطی تحریکات

غیر* یا شده شرطی تحریکاتشرطی

تنبیه* یا نواختی یک از رهایی

گرانه* جستجو و اکتشافی پیگیریمشتاقانه* مواجهه

فعال* اجتنابفرار*

رفتاری مهار) گریزی) آسیب

گاباسروتونین

) پشتی) رافه

جفت* ) انزجاری سازی شرطی(CS , UCSشدن

تنبیه* برای شده شرطی سیگنالهایساز ناکام پاداش عدم و

گیری* انزجاری CSشکلمنفعالنه* اجتناب

خاموشی*

( به وابس**تگی اجتماع**ی دلبس**تگیپاداش(

نفرین اپی نور) میانی ) رافه سروتونین

شدن ) جفت پاداش سازی شرطیCS وUCS)

گیری مشتاقانه CSشکل

) سماجت ) نسبی تقویتگلوتامات

سروتونین) پشتی) رافه

) نسبی ) متناوب تقویت خاموشی به مقاومت

مزاج 23-2جدول ساز زمینه پاسخ ـ تحریک الگوهای بر موثر تفکیک قابل مغزی سیستم چهار

(Harm Avoidanceآسیب گریزی )• در مهار رفتارآسیب گریزی شامل تمایل ارثی در

تنبیه و فقدان پاداش های پاسخ به پیام های است، مشخصه های این اجتماعی ناکام کننده

ترس از بالتکلیفی، خجالتی ویژگی به صورت بودن، مهار اجتماعی و اجتناب غیرفعال از

نگرانی مشکالت و خستگی پذیری سریع و در موقعیت هایی است که انتظار مشکالت بدبینانه

را داریم، حتی موقعیت هایی که دیگران را نگران نمی کند. مزیت تطابقی سطوح باالی آسیب گریزی

در شرایطی محتاط بودن و برنامه ریزی دقیق است که احتمال خطر وجود دارد. اشکال آسیب گریزی شدید در آن است که حتی در مواردی که

انتظار خطر نمی رود، هنوز فرد در انتظار آن است منجر مهار غیر انطباقی و اضطراب و این به

می شود.

در حالی که، افرادی که میزان آسیب گریزی پائینی دارند، حتی در موقعیت هایی که

بی احتیاط، دیگران را ناراحت می کنند، شجاع، پرانرژی، معاشرتی و خوش بین

هستند. فایده سطح پائین آسیب گریزی، اعتماد به نفس در رویارویی با خطر و بالتکلیفی است که منجر به تالش های

خوش بینانه با حداقل ناراحتی و یا حتی بدون آن می شود. ضرر آسیب گریزی پائین

خوش بینی در عدم پاسخ دهی به خطر و آن در غیر واقعی و نتایج پرخطر

موقعیت هایی است که احتمال خطر زیاد است.

متغیر

تاثیر

سایکوبیولوژیک شده گزارش های همبس*تهگریزی آسیب

نوروآناتومی:

قدامی پارالیمبیــک )راست(

پذیری ارتباط ــ سینگوالی آمیگدال

اطراف زانویی

قدامی ــینگوالی س)راست(

استریاتوم)راست(

محرک به نسـبت ت فعالـی ش افزاـی(PETهای ترسناک )

محرک به حســـاسیت افزایـــش ( )fMRIترســـناک درصد 30(

واریانس(افزایش حجم کورتیکال

با ــردگی افس و ــونیسم پارکینسکاهش دوپامین

نوروسایکولوژی:

انزجاری سازی شرطی

چشمک پریدن جا از رفلکس

گرایانه منفـی بدتنظیمـیپردازش) و یابی ــت جه

) اولیه حسیپوسنر اعتباری اثر

ترس درک

کینزی برادی

( تنبیه با باالتر گونه تداعی شدن (r=4.0جفتکه وقـتی انزجاری محرک ـبه پاـسخ در اـستعدادضعیف ـکه وقـتی پاـسخ کاـهش و اـست قوی

اثر. ) = اندازه (1.9است

اولیه یاـبی جـهت پاـسخ مهار از بزرگتری دامـنهکورتکس توســط انحرافــی صــداهای بــه

.r- =4.0فرونتال) باال( گریزی آسیب با( معتبر نا اشارات از پاسخ بیشتر (r +=3.0کندی

سینگوالی ــ آمیگدال عملکردی پذیری ارتباطزانویی ) (30اطراف واریانس درصد

دوپامین کاهـش از ناشـی پارکینسـونیسم) راست)

نوروشیمی:

5HT2گیرنده پالکتیGABAپالسما

(r - =60.گیرنده های کمتر)(r - =50سطح کمتر ).

نوروژنتیک:

5HTپیش بر ناقل

5HT2 aژن گیرنده

هیدروکسیالز تریپتوفان

فعالیت بیشتر باز جذبآـسیب گریزی کمـتر در صورت پرورش در شرایط باالتر اجتماعی ـ اقتصادی والدینسروتونین سـنتز ر، بیشـت گریزی آسـیب آهـسته تری دارد، ـبه خـصوص در زناـنی که در یک محیط پرتخاصم پرورش می یابند.

(Novetly Seekingنوجویی )•برای ارثی تمایل دهنده نشان فعال نوجویی یا شروع

تنوع، سازی و تازگی به پاسخ در مشتاقانه مواجههپاداش، نشانگرهای با فعال مواجهه نشانه اجتناب از

شرطی غیر تنبیه از فرار و تنبیه شده شرطی هایپاسخ. در اکتشافی فعالیت صورت به نوجویی است

تازگی و تنوع، تکانشگری، افراط در به با اشارات مربوط به پاداش و اجتناب رویارویی

فعال از ناکامی بروز می کند.

تحریک دارند، دچار نوجویی باالیی افرادی که ، سریعا پذیری زودرس و کنجکاوی بوده

تکانشگر افراطی و ناراحت می شوند و نیز اند. سودمندهای نوجویی باال از نظر بی نظم

تطابقی عبارت اند از کشف مشتاقانه محرک ریشه های جدید و ناآشنا که بالقوه منجر به

می شود و مضرات یابی، اکتشاف و پاداش ماللت، خستگی پذیری آسان و مکرر، آن،

تکانشگری، حمالت خشم، بی ثباتی و گوناگونی بالقوه در روابط، تاثیر پذیری و

در کوشش هاست. خیال پردازی

می تحریک کندی به دارند، پایینی نوجویی که افرادیرو، میانه ناجستجوگر، و محتاط، صبور، شوند

هستند و یکنواختی و نظم را تحمل فکور و تودار می کنند.

اندیشه ورزی، مرتجع بودن، تالش سیستماتیک و رویارویی باریک بینانه و دقیق آنها، وقتی که تطابقی باشند به وضوح سودمند است. عیب نوجویی پایین، تحمل یکنواختی و فقدان اشتیاق است که بالقوه به

صورت تمایل به یکنواخت سازی کسل کننده فعالیت ها بروز می کند.

متغیر تاثیر

همبسته های گزارش شده نوجوییسایکوبیولوژیک

نوروآناتومی:

سینگوالی خلفی

ـ اینســـوالر کورتکـــس

دمدار )هسته اســتریاتوم

چپ(

( )فعال شدن رفتاری(SPECT /PETافزایش فعالیت)

( )فعال شدن رفتاری(SPECT / PETافزایش فعالیت )

نوروسایکولوژی:

زمان واکنش

(N1/P2 ERPشدت محرک )

آستانه تسکین

حافظه فهرست کلمات ری

)محرکهای تقویت عدم صـورت در ر ـت آهسـته پاسـخ

(r = -0.4 خنثی،

تازه های محرک به کورتیکال پاسـخ شدت تقویـت

(r=5.0شنوایی )

(r =0.3تسکین آسانتر با دیازپام )آستانه پائین تر( )-

از )پس ک تحرـی صـورت در کالمـی حافظـه اضحالل

(r =0.6مصرف آمفتامین

نوروشیمی:

حامل دوپامین

DRD2گیرنده دوپامین

Bمونوآمین اکسیداز پالکتی

در شده مشاهده بیشتر تراکــم

استریاتوم

ا در دسترس بودن ـب ارتباط منـفی

DRD2 طرفه دو ــس کـورتک در

اینسوالر در پارکینسونیسم

تدخین بـا کمتـر)مرتبـط فعالیـت

سیگار(

نوروژنتیک:

دوپامینD4گیرنده

حامل دوپامین

دوپامینD2گیرنده

IIIمرتبط با واریانت اکسون

افزایش فعالیت باز جذب

انضباط به ی نوجوـی پاسـخ ل تعدـی

سخت بخصوص در مردان

(Reward Depndency)پاداش طلبی پاداش طلبی عبارت است از تمایل ارثی برای

حفظ و تداوم رفتار در پاسخ به . پاداش طلبی با اشارات پاداش اجتماعی

احساساتی بودن، حساسیت اجتماعی، دلبستگی و وابستگی به تایید و پذیرش

مشخص می گردد. افرادی توسط دیگران خونگرم، که پاداش طلبی باالیی دارند،

حساس، فداکار، وابسته و اجتماعی هستند. یکی از عمده ترین مزایاهای تطابقی

پاداش طلبی باال، حساسیت به اشارات اجتماعی است که باعث تسهیل همبسته های مهربانانه اجتماعی و مراقبت خالصانه

از دیگران می شود.

تلقین پذیری و فقدان ، به مضرات آنمربوط می شود که عمدتا در افرادی عینیتی

که به طور فزاینده به اجتماع وابسته هستند، دیده می شود. افرادی که پاداش طلبی پائینی

افرادی عملگرا، سرسخت، سرد، از دارند، نظر اجتماعی غیرحساس، مردد و در

هستند. صورتی که تنها باشند، بی تفاوت فایده پاداش طلبی پایین، وابسته نبودن و

عینیتی است که با تالش های انجام شده برای ارضاء دیگران تخریب نمی شود. مضرات

انطباقی پاداش طلبی پایین عبارتند از انزوای اجتماعی، گسستگی و سردی در نگرش های

اجتماعی.

متغیر

تاثیر

نوروآناتـومی:مدار

تاالموسینگولیت )مدار پاپز(

افزایش فعالیت مدار پاپز )تسهیل پردازش عاطفی(

نوروسایکولوژی:سازی شرطـــی

پاداشجفت های ی تداـع

شدهاثر اعتباری پوسنر

(r=0.3افزایش جفت شدن های تداعی با پاداش ها)(r=0.5یادگیری بهتر تداعی های جدید)

(r - =0.4پاسخ های سریعتر پس از اشارات معتبر)

نوروشیمی:

توسین ــی اکسـپالسما

کورتیزول پالسما MHPGادراری

(r=0.5اکسی توسین پالسما باالتر)(r=0.3کورتیزول صبحگاهی باالتر در هنگام افسردگی)

(r - =0.4ترشح کمتر متابولیت نور اپی نفرین )

نوروژنتیک:

همبسته های بیولوژیک گزارش شده پاداش طلبی

5HT2Cگیرنده (0/2ارتباط آللی )اندازه تاثیر=رشد فاکتور

اپیدرمالا پاداش طلبی باال A61G G/Gپـلی مورفیـسم فاکتور رـشد اپیدرمال ـب

در مردان ارتباط دارد.

(persistanceسماجت یا پشتکار )سماجت نشان دهنده تمایلی ارثی برای پایداری

، محرومیت و ناکامیرفتار، علیرغم است. وجوه خستگی و تقویت متناوب

سازندگی، اجبار قابل مشاهده آن عبارتند از و مصمم بودن، جاه طلبی و کمال طلبی.

افراد دارای سماجت باال، سخت کوش، ساعی، جاه طلب و خیلی موفق هستند. این افراد تمایل دارند به تالش های خود در پاسخ

به پاداش مورد انتظار، شدت بخشیده و محرومیت، ناکامی و خستگی را به صورت یک

چالش فردی ادراک می کنند.

زمانی که پاداش ها متناوب اند ولی مقتضیات ثابت سماجت زیاد یک استراتژی تطابقی می ماند،

محسوب می شود. وقتی متقضیات به سرعت تغییر می کند، تکرار رفتار، غ*یر انطباقی می شود. افرادی

تنبل، غیرفعال، که سماجت پایینی دارند، افرادی اند. آنها وقتی ناپایدار، دمدمی مزاج و نامنظم

با ناکامی مواجه می شوند به آسانی تسلیم شده و به ندرت برای رسیدن به کمال باالتر کوشش می

کنند و حتی در پاسخ به پاداش متناوب، سطح پایین تری از سماجت را نشان می دهند. البته وقتی احتمال وقوع پاداش به سرعت تغییر می کند،

سماجت اندک یک استراتژی انطباقی است اما وقتی پاداش ها نامکرر بوده و در طول یک دوره طوالنی

وقوع می یابند، می تواند یک استراتژی غیر انطباقی باشد.

متغیر تاثیر

نوروآناتومی:

* اس***تریاتوم مداراوربیتومدیال کورتکس

سینگوال کورتکس *کورتکس

اوربیتومدیال

می فعال را مدار طوری متناوب های پاداشبا همبس*ته و مثب*ت و قوی*ا پاس*خ ضری*ب ک*ه کن*دنسبی تقوی*ت رفت*ن باال س*بب س*ماجت س*طح

. شود می

( خاموشی* (PREEاثر. شود می پشتکار کاهش سبب آن قطع

همبسته های سایکوبیولوژیک گزارش شده سماجت

نوروسایکولوژی:

درک پاداش

نحوه قمار بازی

فهرست یادگیری لغات ری

استریاتوم مدار شدن فعال هنگام کورتکس ـــ اوربیتومدیال ـــکورتکس

به ی خنـث های محرک ی، قداـم ینگوالی ـسعنوان پاداش درک می شوند.

شرط اندازه مکرر های باخت علیرغـم بندی کاهش نمی یابد.

(r =0.5یادگیری بدون تقویت )

نوروشیمی:

ارتباط گلوتامینرژیک

به ــوبیکولوم سـهسته آکومبنس

اساسی است.PREEبرای

نوروژنتیک:

5HT2cگیرنده رشد ــل ــ عامـ

اپیدرمال

( 2.0ارتباط آللی )اندازه اثر اپیدرمال رشد عامــل مورفیســم پلــی

AG1G G/G زنان در باال سماجت بــا ارتباط دارد.

PREE اثر خاموشی تقویت نسبی( عبارت است(از سماجت و پافشاری یا افزایش مقاومت نسبت

به خاموشی پس از تقویت های متناوب.

بعد مزاجی

نمرات باال نمرات پایین

+-

+-

آسیب گریزی

مضطرب )تحریک

شده(

افسرده )کند(

خوشحال نترس

نوجویی نشئه خشمگین آرام بی تابی

پاداش طلبی

همدررد متنفر تنها بی تفاوت

سماجت عالقه مند ثابت قدم بی ثبات دلسرد

تاثیرات تقویت مثبت و منفی روی حاالت هیجانی در چهار نوع مزاج

صفات مزاجی آسیب گریزی، نوجویی، •پاداش طلبی و سماجت با هیجانات اولیه

مربوط به آنها یعنی ترس، خشم، دلبستگی و جاه طلبی از مراحل اولیه رشد، قابل

مشاهده اند. تحقیقات در کودکان نشان داده است که در •

ماه های اولیه زندگی، ترس و خشم ناشی )تمایل مقابل استرس از قرار گرفتن در

به آشفتگی و بطور اوتونومیک، برانگیختگی شدید و آسان( افتراق می یابند. در این دوره که با تغییرات قهقرایی فعال در

سازمان یابی مدارهای نورونی و متراکم سیناپس ها بخصوص در فرونتال ـ تمپورال و ناحیه کورتکس لیمبیک مشخص می شود،

بسیاری از عملکردهای پیچیده و اجتماعی در رفتار انسان پدیدار می شوند.

هسته منش به ذهن اشاره دارد که منش: شخصیت است. منش شامل تفاوت مفهومی

های فردی در مفاهیم * خود و روابط شیئی است را منعکس می اهداف و ارزش های شخصی که

کنند. به عبارت دیگر منش چیزی است که شخص عقالنی و ارادیعامدانه از خود می سازد. منش

است. مزاج هیجانات پایه از قبیل ترس و خشم را شامل می شود، در حالی که منش شامل هیجانات

ثانویه مثل اعتدال هدفمند، همدلی، شکیبایی و حتی امید و ایمان، عشقدر افراد بالغ تر و پخته تر،

حکومت و خودمختاری است. در نتیجه، منش به یک قانون قابل تشبیه است که عملکردهای آن ذهنی

است. گذاری، اجرا و قضاوت

مشخصات افرادی که در هر بعد منش نمرات باال یا پایین دارند.

بعد منشتوصیف کننده های حداکثر تغییرات

باال پایین

خود محوری-خودراهبری

مسئولیت پذیرهدفمندمبتکر

خود ـ پذیراخودجوش

عیب جوبی هدفغیرفعالآرزومندمتعارض

همیاری-همکاری

تحمل پذیرهمدلی

کمک کنندهمهربان

اصول گرا

ناشکیباغیرحساسخودخواهانتقامجو

فرصت طلب

فراخودی-خودفراروی

راضیبصیرت گرافراشخصی

خالقمعنوی

بیگانه و گریزانعینی گرا اجتنابی

قراردادی شکاک

تفاوت های کلیدی بین مزاج )یادگیری رویه ای یا تداعی مدار( و منش )یادگیری مفهومی یا معنایی(

ویژگی های متغیر

مزاج منش

سطح آگاهی اوتوماتیک ارادی و قصدی

شکل حافظهادراکاترویه ها

مفاهیمپیشنهادات

اصول یادگیری شرطی سازی تداعی مدار بصیرت مفهومی

نقش موضوع در فعالیت ذهنی

غیر فعالزایا

فعالساختاری

سیستم های مغزی کلیدی

سیستم لیمبیکاستریاتوم

نئوکورتکس فرونتال/تمپورالهیپوکامپ

شکل بازنمایی ذهنیگوناگونی فزاینده توالی های

محرک ـ پاسخ در قدرت و قوت

گوناگونی کیفی شبکه های متداخل )طرحواره های

مفهومی( در صورت بندی

: منش شناسی زیست روانمنش )یا هسته مفهومی شخصیت( در برگیرنده

عملکرد های عالی شناختی یعنی انتزاع یا تجرید، تعبیر نمادین و استدالل است. این اعمال عالی

شبکه پیچیده و پراکنده مغزی شناختی، در صورت می گیرد که شامل کد گذاری طرحواره

و ذخیره سازی هیپوکامپهای شناختی به وسیله طوالنی مدت به شکل حافظه معنایی در

است. این عملکردهای حافظه نئوکورتکسنمادین با مزاج تداخل می کند. این امر از طریق فرآیندهای شناختی سوار شده بر ادراکات حسی هیجانی که به وسیله مزاج تنظیم می شوند، روی می دهد. تداخل و تعامل مزاج و منش به تکامل

درباره واقع گرا و پخته درونی شده،مفاهیم خود و دنیای خارج منجر می شود.

عملکردهای اجرایی، قانون گذارانه و قضاوتی این به ترتیب به وسیله سه صفت خود مختاری ذهنی

خود راهبری، همکاری و خود مجزای منشی که نامیده می شوند، قابل اندازه گیری است. فراروی

این صفات منشی، حالت تطابقی دارند، ولی برخورداری حداقل های این مجموعه صفات،

سودمندی کمتری دارند، چرا که طیف محدودی از نارسی و ، موقعیت ها وجود دارد که در آنها

، به خصوص در زمینه خودراهبری و ناپختگیهمکاری پایین، بهتر از پختگی و بلوغ انطباقی

محسوب می شود. ، تفاوت های فردی در کفایت و خود راهبری•

شایستگی اجرایی را به صورت کّمی نشان می دهد. کسی که خود راهبری باال دارد، خود کفا، مسئولیت

پذیر، معتبر، مبتکر، هدفمند و خود پذیر است.

به عبارت دیگر، تعریفی خالصه و سودمند از افراد •آنها واقع گرا و موثرند و خود راهبر این است که

به همین دلیل می توانند رفتار خود را با اهدافی . کسانی که خود شخصا برگزیده اند هماهنگ کنند

که خود راهبری پایینی دارند، عیب جو، ناامید، مسئولیت ناپذیر، نا معتبر و واکنشی بوده و قادر به تعریف، ترتیب دادن و پیگیری معنادار اهداف درونی

نیستند. این قبیل عملکردهای ضعیف اجرایی، که بیانگر رفتار غیر واقع گرایانه و نقص هدایت درونی

اند، به ندرت برای افراد سودمندند.، تفاوت های موجود در عملکرد قانون همکاری•

گذارانه افراد را کّمی می کند. افرادی که همکاری اجزاء یکپارچه باال دارند، خود را به صورت

مفهوم سازی می کننداجتماع انسانی

این چنین مردمان به صورت افرادی همدل، بردبار، مهربان، حمایت کننده و اصول گرا توصیف می شوند. این نماها در کارهای تیمی و گروه های اجتماعی سودمنداند ولی در افرادی که باید به

صورت انفرادی زندگی کنند، مزیتی ندارند. افرادی که همکاری پایینی دارند، اشخاص مجذوب به خود،

ناشکیبا، تحمل ناپذیر، منتقد، غیر یاری رسان، انتقامجو و فرصت طلب اند. آنها در ابتدا به خود

نگریسته و نسبت به حقوق و احساسات سایرین بی مالحظه اند.

تفاوت های فردی در عملکردهای خودفراروی، •قضاوتی را کّمی می کند. خودتعالی بیانگر افرادی

خود را به عنوان بخش است که به طور کلی، یکپارچه ای از جهان هستی تلقی می کنند.

قضاوت سلیم، افراد خود تعالی به عنوان افرادی با توصیف می بصیر، معنوی، بی ادعا و متواضع

شوند. سودمندی تطابقی این صفات وقتی است که افراد با رنج، مرگ یا بیماری رویارو می شوند که در

سنین باالتر اجتناب ناپذیرند. این صفات در اکثر اجتماعات مدرن، زمانی بی فایده تلقی می شوند

که احتمال آن برود که آرمانگرایی، فروتنی و مراقبه های معنی جویانه با کسب قدرت و ثروت تداخل

عمل کنند. افرادی که خودتعالی پایینی دارند به گرایی، عینی گرایی و مادی گرایی تمایل

. به داشته و کنترل کننده و پرمدعا هستندنظر می رسد که این افراد در اکثر اجتماعات غربی، به خاطر حاکمیت عینی گرایی عقلی و موفقیت های مادی گرایانه به خوبی جا می افتند. با این حال، آنها در قبول رنج، شکست، فقدانهای مادی و شخصی و

مرگ با مشکل مواجه اند و این مساله به فقدان وقار، آرامش و مسائل انطباقی در آنها به خصوص

در سنین باال منجر می شود

صفات شخصیتی که در اختالالت روانی و حاالت سالمت روانی مختلف تمایل زیادی به باال )+( یا

پایین )-( بودن دارند. اختالل روانی H

ANS RD P

SSD CO ST

اسکیزوفرنی + - - - +اختالالت خلقی * افسردگی * دو قطبی

++ + -

-+

اختالالت اضطرابی * اختالل اضطراب فراگیر

و پانیک * اختالل وسواسی جبری

اضطراب اختالل * اجتماعی

++++

--

+

خوردن اختاللآنورکسیا *

بولیمیا * ++

+ +

شخصیت اختالالت - وسواسی * شخصیت اختالل

جبریAدسته * Bدسته * Cدسته *

+

+

-

+-

+ ----

----

+

روانی نظمزندگی * کیفیت بهبود

افسردگ*ی * از خوب برادران و خواهراز * خوب برادران و خواهر

اسکیزوفرنیپذیر * انعطاف

- + + +

++++

++ +

اختالل • به مبتال افراد در منش و سرشت الگویجامعه هنجار با آن مقایسه و اجتماعی ضد شخصیت

ایران:کمک • با مقطعی بررسی روش با مطالعه یک در

شخصیت به مبتال افراد منشی، سرشتی پرسشنامهبالینی مصاحبه براساس که اجتماعی SCID-IIضد

( به افسردگی و اضطراب عامل بودند شده انتخاباضطراب پرسشنامه کمک به همپراش متغییر عنوان ) مقایسه نرمال افراد با شد سنجیده بک افسردگی و

: آمد دست به زیر نتایج و شده

عاملی هفت مدل از استفاده با که تحقیقات از تعدادی: میباشد زیر صورت است،به شده انجام کلونینجر

در اجتماعی ضد شخصیت اختالل به مبتال افراددر تری پایین بسیار نمرات طبیعی افراد با مقایسه

بعد دو ویژه به منش و ابعاد راهبری خوددر همکارـی افراد این که معنی این به کردند، کسب

شامل ضعیف منشی تکامل نرمال افراد با مقایسه ) ( و گری سرزنش مسئولیتی، بی پایین راهبری خود ) ( دارند تعصب و تخاصم محوری، خود پایین همکاری

و کلونینجر مطالعات با ها یافته این کهابعاد( 2000شوراکیک) پایین نمرات و است هماهنگ

. دارد قوی همبستگی شخصیت اختالل با منش

با • مخدر مواد به معتادان شخصیتی رخ نیم بررسی: کلونیجر شخصیتی نظام از استفاده

تعدادی • مخدر مواد به گرایش عوامل شناسایی برایپرسشنامه معتاد غیر فرد تعدادی و معتاد فرد

آن،- بررسی از که کردند تکمیل را منشی سرشتی : افراد با نسبت معتاد افراد آمد دست به نتایج این

نمرات گریزی در باالتریعادی آسیب و و نوجوییابعاد کمترینمرات همکاری در و راهبری به خود

. آوردند دستطریق • از مردان در سیگار به وابستگی بینی پیش

: کلونینجر عاملی هفت الگوی در شخصیت ابعادبه • وابستگی بینی پیش برای که دیگری تحقیق در

عاملی هفت مدل از استفاده با مردان در سیگاربعد که داد نشان نتایج گرفت صورت خود کلونینجر

شخصیتی راهبری کننده بینی پیش مهمترین( سیگار به وابستگی . p<%5تشخیص است(

نتایج رگرسیون چند گانه نیز نشان داد که از آسیب گریزی و هفت بعد اصلی شخصیت

به عنوان مهمترین پیش بینی خود راهبری >pهستند)وابستگی به سیگار های شدت

خود (. همچنین نتایج نشان داد که بعد %5 در پیش بینی تشخیص و شدت راهبری

وابستگی نقش تعیین کننده دارد اما بعد تنها شدت وابستگی به سیگار آسیب گریزی

( ودر پیش بینی p<%5را پیش بینی میکند)تشخیص وابستگی به سیگار نقش معنا داری

ندارد.

مقایسه سرشت و منش اقدام کنندگان به خود کشی با •افراد بهنجاربر مبنای مدل کلونینجر:

در یک مطالعه علی- مقایسه ای دیگر ابعاد سرشتی- منش افراد اقدام کننده به خود کشی با افراد عادی مقایسه شد و بنا بر نتایج افراد اقدام کننده به خودکشی به طور معنی

نمرات باالی نوجویی، و نمرات پایین داری دارای در مقایسه با گروه شاهد از خودراهبری و همکاری

(.p<0.0001خود نشان دادند)بررسی نیمرخ شخصیتی افراد قمار باز با استفاده از •

پرسشنامه سرشتی منشی:در یک مقایسه بین افراد قمار باز محتمل)مشکوک(به آسیب روانی با افراد قمار باز بدون آسیب روانی نشان داده شد

خودراهبری در این افراد بیشتر و بعد بعد نوجویی که آنان کمتر از دیگران است.وهمکاری

در بیماران TCIمقاله ارزیابی ابعاد شخصیت بوسیله •مراجعه کننده به شخصیت مرزی مبتال به اختالل

بیمارستان روزبه انجام شده نتایج نشان دهنده خود و نمرات نوجویی و آسیب پذیری باالتر

در راهبری، خود فراروی و همکاری پایین تر بیماران مبتال به اختالل شخصیت مرزی است.

در جامعه نرمال ایرانی TCI نتایج بحث تست ارزیابی

با مطالعات کلونینجر بیماران مرزی تکامل منش ضعیف شامل خود راهبری)بی مسئولیت، سرزنش

کننده( و همکاری پایین)مضطرب، خجالتی( و نوجویی)تکانشی، واکنش سریع(و پاداش- وابستگی پایین)سرد و منزوی( ناپایدار است. در نتیجه آنها با

را اضطراب و عصبانیت دیس تایمیترکیبی از تجربه نمایند و مشکالت اجتماعی و احساسات شدید

را با روش های ناپخته تنظیم میکنند.

از • استفاده با شخصیت اختالالت تشخیص: کلونینجر عاملی هفت مدل

از • استفاده با شخصیتی اختالالت به بردن پی برای: کلونینجر مدل

روانی ابتدا • نمرات بلوغ به توجه با خود فردهمکاری و .راهبری میشود مشخص

نمرات • از استفاده با شخصیت اختالل وجود صورت در. میدهیم تشخیص را اختالل نوع سرشتی های مقایسه

• - پایین وابستگی پاداش و باال گریزی نشان آسیبگروه نوع از اختالل وجود Cدهنده

. ) است) جبری وسواس گزین، منزوی،وابسته،دروی

باال • گروه نوجویی شخصیتی اختالل دهنده نشانB) شیفته،ضداجتماعی) نمایشی،خود مرزی،

دهنده • نشان باال جبری پشتکار وسواس است.اختاللخود • بعد وسیله به شخصیتی های اختالل شدت

. شود می مشخص فرارویبعد • در پایین بسیار راهبری نمرات نشان خود

که صورتی در است اختالل نوع یک از بیش دهنده ( حدود متعادل نمرات و منش ابعاد در باال نمرات

سرشت( 3/1 ابعاد بلوغ در و روانی بهداشت میزان.فرد میدهد نشان را

ارزیابی مدل و نتیجه گیری•مدل هفت عاملی روانی – زیست شناختی کلونینجر •

را مورد تفاوتهای فردی مدلی ابعادی است که بررسی قرار میدهد، بررسی این تفاوتها در حوزه

شخصیت کمک بسیاری به اختالالت شخصیتی با استفاده از این مدل نموده است. این مدل

انسان گرایی و وجود گرایی را با رویکرهای ادغام کرده و از آن جهت نوروبیولوژی مدرن

گسترش برنامه های درمانی و کمک به ناتوانی بیماران برای بهبود عملکرد درون گروهی، شخصی و حوزه های شغلی سود میجوید. پژوهشهای زیادی در

مورد این مدل صورت گرفته اما تالش برای اعتبار یابی آن همچنان باید مورد توجه قرارا گیرد. مدل

هفت عاملی کلونینجر با مدل پنج عاملی تفاوت اساسی دارد، اولی بر اساس مشخصه های

اجتماعی و زیستی در تفاوتهای فردی و دومی براساس آنالیز دقیق و ارزیابی ادبیات شخصیتی

است.

زیادی ویژگی های مشترک اما دو مدل دارای •هستند، اول اینکه؛ هر دو مدل تفاوتهای فردی را

بررسی کرده و ارتباط بین این تفاوتها را بیان میکنند، مدل هفت عاملی کلونینجر یکی از

متداولترین مدلها در اجرا و پژوهشهای برای توصیف تفاوتهای فردی در روانپزشکی

آسیب شناسی روانی رفتار است، در حالیکه مدل قرار روانشناسانپنج عاملی بیشتر مورد توجه

گرفته است.هر دو مدل به عنوان مدلهای سلسله مراتبی مطرح •

حوزه های و دومی رویه ها شده اند که اولی را مطرح میکند. دوم اینکه مدل کلونینجر رفتار

رفتار رویه های غیرانطباقی برای نشان دادن محدوده مناسبتر است در حالی که مدل پنج عاملی

تفاوتهای فردی را نشان میدهد. نرمال

اخیرا پژوهشگران و روانشناسان بالینی در جستجوی اعتبار یابی و قابل استفاده کردن مدل پنج عاملی

برای توصیف اختالالت شخصیتی،آسیب شناسی نموده اند. سوم صفات غیر انطباقی روانی و

اینکه بر اساس تحقیقات ژنتیک رفتاری هر دو مدل هفت عاملی و پنج عاملی میتوانند به طور گسترده

به وسیله ژنتیک و اثرات محیطی غیر مشترک نشان داده شوند.

در مقایسه بین ابعاد این دو مدل نتایج زیر •:بدست آمد

آسیب گریزی همبستگی مثبت باالیی با بعد •همبستگی منفی و با روان رنجور خویی

بعد نوجویی با دارد. باالیی با برونگرایی برون گرایی و گشودگی به تجربه همبستگی

مثبت و با وظیفه شناسی همبستگی منفینشان میدهد.

با وظیفه شناسی همبستگی داشته و بعد پشتکار بعد پاداش-وابستگی با بعد برون گرایی و گشودگی

به تجربه همبستگی مثبت دارد همبستگی منفی با روان رنجور بعد خودراهبری

خوبی و همبستگی مثبت با وظیفه شناسی و برون گرایی و گشودگی به تجربه دارد. بعد همکاری با بعد

توافق پذیری همبسته بوده و با برونگرایی و گشودگی به تجربه همبستگی کمی داراد. بعد

خودفراوری به طور اساسی با گشودگی به تجربه و درمرحله بعد با برون گرایی همبستگی دارد.

از آنجا که مقدار زیادی از اطالعات • به عنوان منعکس کننده ساختار FFMحقایق

پایایی شخصیت است ممکن است کسی ( ( دارای مزایای خاصی TCIبپرسد که آیا

است؟ پروفایل های منش وسرشت به دست آمده از مدل •

را میتوان مورد استفاده برای توصیف بسیاری از ارائه داد. اما 2پدیده های متشابه تشخیص محور

نیز نشان داده شده است . FFMاین نیز برای عامل سرشتی در این مدل بطور کلی شبیه به چهار

)برون گرایی ، FFMعامل از پنج عامل در روانرنجوری ، توافق پذیری و باوجدان بودن ( می

باشد اگر چه آنها را در شخصیت را همان شیوه ( به طور TCIترسم نشده است ، فاکتورهای )

مستقل از یکدیگر نیستند. همپوشی قابل توجه ای می تواند TCIبین این دو سیستم وجود دارد

را تجزیه وتحلیل کند. FFMفاکتورهای عملکردی

سوال اصلی این است که آیا مدل کلونینجر •واقعا می تواند شخصیت را بطور عصب

زیست شناختی توصیف کند ؟در حالی که تئوری اصلی در ارتباط بین بین •

سرشت ، مسیرهای عصبی و انتقال دهنده های عصبی خیلی اختصاصی بود، شواهد درحمایت

ازاین ارتباط مطابق وسازگار نبوده است.با نگاهی به گذشته ممکن است نتیجه گیری کرد که •

برنامه اصلی مدل کلونینجر اکتشافی باشد اما بصورت نظری یا تفکری درآمده است و آن

رامطابق با روش های رفتاری درسطح عصبی سازمان یافته نشان نداده است.

بااین حال مقدارزیادی ازپژوهش بااستفاده ازبرنامه •کلونینجر عمدتا به دلیل مقایس مفهومی به ارائه

یک اندازه گیری از سرشت منتشر شده است.

اندازه گیری پیرامونی از انتقال دهنده های عصبی •می تواند مورد استفاده برای تست عصب زیست

شناختی ارتباط باابعاد شخصیت باشد.مطالعات حمایتی اندکی از رابطه بین اندازه گیری •

پیرامونی باگیرنده سروتنین وابعاد اجتناب ازآسیب وجود دارد.)نلسون وهمکاران.پیرسون

(1999وهمکاراناین یافته ها با گزارش های مکررارتباط بین سطوح •

(.2004سروتنین وتکانشگری است)کوک کارو(گزارش می دهند 1999بااین حال گرا وهمکاران)•

که نوجویی بانوراپی نفرین پالسما مرتبط است)بجای دوپامین که توسط تئوری پیشین بینی

شده(...

روش دوم ژنتیک مولکولی است تعدادی از • TCIمطالعات برای ارتباط بین ژن ومقیاس

نگاه کرد.کامال تعداد کمی نتایج منفی یا نامشخص وجود دارد.• بعد 7 صفت دربرابر59دریک مطالعه چند متغییره •

( 2000کلونینجر که توسط )کامینگی وهمکاراناشاره کرد که یافته های خود را درنسبت های

مختلف از گروهای ژنی که در عملکرد وژنوتیپ های مختلف از ژن های مشابه برای صفات مختلف

کرد ارزیابی کرده اند.اشاره ارتباط بین ژن وانتقال دهنده های عصبی درنظریه •

سرشتی کلونینجرومطالعات عصب زیست شناختی همسو نیستند)مثال چهار عامل وچهارژن در مطالعات

نوروساینس ثابت نشده اند اما درگزارش هایی به اهمیت تفاوت های جنسیتی درزیست شناختی

شخصیت افراد اشاره شده است)ایتهو و (.2004همکاران

ژنتیک رفتاری حمایتهایی از سرشت فراهم •کرده است مخصوصا چهار بعد اصلی ان

(1996استانینگروهمکارانفراهم کرده است)بااستفاده از نمونه های دوقلو نشان دادن که که •

چهار بعد مدل کونینجر استقالل های ژنتیکی دارند.( با استفاده از 2002درنمونه ژاپنی)اندوهمکاران•

تجزیه وتحلیل چندگانه ژنتیک ارتباط معناداری بین نوجویی واجتناب از آسیب و وابستگی -پاداش به

" درحالی که عنوان نظریه پیش بینی پیدا کرده انداجزای ژنتیکی ازپشتکار، خود راهبری ومشارکت ازابعاد

سرشت گرفته است.دریافته های تصویربرداری عصبی یک مطالعه" •

MRI( ارتباط 2002" عملکردی )گاسناردوهمکارانبین اوربیوفورنتال و شکمی مجاور یافتند ودریک

" تفاوت PITمطالعه داوطلبان سالم به روش ” های خاص در فعالیت در مناطق مختلف مغز

اشاره کرده است.TCIدرارتباط با نمرات

یافته های پژوهش درمورد ارتباط بین مدل کلونینجر • متناقضومتغییرهای عصب زیست شناختی بسیار

است اگرچه این مدل به تولید حجم منفیواغلب زیادی ازتحقیقات ومفاهیم نظری اشاره شده است

بااستفاده از داده ها پشتیبانی نمی شود. عصب زیست بنابراین این ادعا که مدل کلونینجر •

است توسط شواهد موجود تصدیق نشده شناختی است و این نشان میدهد که هیچ برتری نسبت به

FFM.در توصیف شخصیت یا اختالت شخصیت ندارد بطور خالصه اگرچه باید تحقیقات در رابطه •

بین ویژگی های شخصیتی و عصب زیست شناختی ادامه یابد اما برای روانپزشکی

نسبت به اتخاذ یک سیستم مبتنی بر عصب زیست شناختی برای اختالالت طبقه بندی

در حال حاظر زود است . IIشده در محور

معرفی و هنجاریابی پرسشنامه سرشتی-•منشی کلونینجر

( به صورت یک TCIپرسشنامه سرشتی منشی) •پرسش نامه جامع شخصیتی طراحی شده و برای

شخصیتهای بالینی و غ*یر بالینی کاربرد دارد. این پرسشنامه یک تصویر از سبک عاطفی)ابعاد

سرشتی( و فرایندهای عالی شناختی فرد را فراهم میکند که بر اساس آن اهداف و ارزشهای شخصیتی

فرد تنظیم میشود.)ابعاد منشی(.بعد منشی وجود 3بعد سرشتی و 4(،TCI)در پرسشنامه •

دارد. ابعاد منشی عبارتند از خودراهبری،همکاری و خودفراوری،این ابعاد اساسا یرای ارزیابی درجه بلوغ فرد با

استفاده از تنظیم تناقضات عاطفی ابعادسرشت)نوجویی،آسیب گریزی،پاداش-

وابستگی،پشتکار( به کار میروند. برای سنین و TCIدر جدول زیر فرم های متنوع

گروههای بالینی متفاوت با نحوه پاسخگویی مختلف آورده شده است.

محدودیتهای و قابلیتهاخاص

تعداد آیتمها

نحوه پاسخگویی

آزمودنی سن پاسخگو پرسشنامه نام

ارزیابی یاخود بالینی کامال 240 ای 5 گزارهلیکرت

14< آزمودنی TCI-R

سنجی خود و بالینی کمتر 140 ای 5 گزارهلیکرت

14< آزمودنی Short TCI-R

تحلیل ی*ک کننده فراه**مخودارزیابی برای معت**بر

قانونی و بالینی های

240 غلط- صحیح 14< آزمودنی TCI

سرشت فقط 100 غلط- صحیح 14< آزمودنی TPQ

خود برای جدیدتر نس*خهکودک سنجی

108 غلط- صحیح سال10- 14 آزمودنی JTCI

برای تر جدی**د نس**خهاطالعات گزارش

108 غلط- صحیح سال14-5 والدین یا معلم JTCI-he/she

برای دبستانی پی*ش نس*خهاطالعات گزارش

82 ای 5 گزارهلیکرت

سال4-2 والدین یا معلم PSTCI

در ایرانTCI-125هنجاریابی پرسشنامه • در ایران بر روی جمعیت TCI-125پرسشنامه•

نفر( و 112جوان)دخترو پسر( در دو شهرتهران)نفر( انجام شده است. پایایی پرسشنامه 127شیراز)

از روش آزمون-بازآزمون و برای به دست آوردن ضریب همبستگی از روش همبستگی پیرسون

استفاده شد.عامل سن عامل همپراش و عامل شهر به عنوان •

عامل اصلی در نظر گرفته شده و عامل جنسیت هیچ گونه اثر اصلی یا تعاملی نداشت. تحلیل

واریانسهای تک عاملی تفاوتهای آماری مهنا داری را بین دو شهر نشان میداد که بصورت زیر بود:

نمونه تهرانی نسبت به نمونه شیرازی از نمرات •بیشتری در اعاد آسیب گریزی،همکاری و خودراهبری

برخوردار بود، در حالیکه نمونه شیرازی نمرات بیشتری در نوجویی و خودفراوری نسبت به نمونه

تهرانی داشت و در سایر ابعاد دو نمونه مشابه (1379بودند.)کاویانی و حق شناس

خدایا! آرامشی به من عطا کن تا بپذیـرم آنچه

.را نمـی توانم تغییر دهم شجاعتی به من ده تا چیز هایی را که می

توانم ، تغییر دهم. وعقلی که تفاوت میان این دو را تشخیص

دهم!

” جبران خلیل جبران“