περιεχομενα

4101620252835384446535860

αρθρα

Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΑ ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ Edward Ο. Wilson

ΟΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ Solas Boncompagni

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΟ Antonio Pitassi

ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ Pierre Espagne

ΘΑΛΑΣΣΟΦΑΝΤΑΣΙΑ Peter Kolosimo

Η ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ LUC. Gianfranceschi

ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΗΣ ΣΚΥΡΟΥ Εφη Καρποδίνη

Η ΣΕΛΗΝΗ Δρ. Πέτρος Ροβίθης

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΥΡΙΟ Arthour Clark

ΛΕΜΟΥΡΙΑ Mara Calabri

ΑΘΑΝΑΣΙΑ Katerina Serafin

ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ Διαμαντής Φλωράκης

ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΟΣΜΙΚΗ ΚΕΡΑΙΑ Ellen Sutton

12

1963

τμηματαΦΙΛΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΙΕΘΝΗΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Παρακαλούμε όσους άποστέ-λουν συνεργασίες στο περιοδικόνα είναι δακτυλογραφημένες.Χειρόγραφα δέν επιστρέφονται.

Οι απόψεις του περιοδικού δένταυτίζονται αναγκαστικά μέ τιςαπόψεις πού εκφράζονται απότους συνεργάτες του.

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ" μηνιαίο περιοδικό. Ετοςιδρύσεως 1975. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: Εκδόσεις "ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ" (Γ.Σω-τηρόπουλος—Σπ. Άλεβιζόπουλος) Ο.Ε.—Χρήστος Δ. Λάζος. ΓΡΑ-ΦΕΙΑ: Πανεπιστημίου 56, 3ος όροφος ΤΗΛ. 600059. ΕΚΔΟΤΗΣΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Σπύρος Άλεβιζόπουλος, Βούλγαρη 72, Πειραιεύς.ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Χρήστος Δ. Λάζος, Δημητρακοπούλου65-67 Κουκάκι, 'Αθήνα, τηλ. γραφείου 603198. ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΛ-ΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ: Δανάη Άρνέλλου-Λάζου. ΓΛΩΣΣΙ-ΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Μάνια Φιλιππίδου, Συνεσίου Κυρήνης 5-7 'Αθή-να, τηλ. 6464845. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ:Ντίνος Γαρουφαλιάς, Γ Σεπτεμβρίου 151, τηλ. 874611. ΑΝΑΠΑΡΑ-ΓΩΓΗ: 'Εξωφύλλου 'Ηλίας Καραμπατσάκης Ε.Ε "ILMAK", Ασκλη-πιού 36, Τηλ. 632984. 'Εσωτερικών: Μιχάλης Σπανός, Βουγλαροκτό-νου 26-28, Τηλ. 6433197. ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ:ΜιχάληςΜακέδος, Βουλγαροκτόνου 26-28, Τηλ. 6433197. ΜΟΝΤΑΖ—ΕΚΤΥΠΩΣΗ: "GRAMAK" Ε.Π.Ε. Βουλγαροκτόνου 26-28, Τηλ.6433197.

Ανθρωπος στή Σελήνη. Τό πανάρχαιο όνειροτου ανθρώπου γίνεται πραγματικότητα. Εναςν έ ο ς κόσμος μάς περιμένει: το διάστημα πούίσως και να είναι ή πραγματική μας κοιτίδα.

Μέ χαρά μας διαπιστώνουμε ότι ο αγώνας πούδιεξήγε το περιοδικό σχετικά μέ τήν Δημοτικήγλώσσα δικαιώθηκε. Όπως και να το κάνουμεείναι ή γλώσσα πού μιλάμε. Αρχίσαμε συντο-νισμένες προσπάθειες για τήν έγκαιρη λήψη τουπεριοδικού στις εκτός Αθηνών περιοχές μέ τήνδημιουργία τοπικών κέντρων διαθέσεως του. (σχε-τικά στην στήλη "Διάθεση Περιοδικού")

Εντύπωση προκάλεσε το τεύχος Φεβρουαρίουμέ τήν ποικιλλία και τήν σωστή παρουσίαση θε-μάτων άγνωστων στο κοινό (εγκέφαλος—Φυτά—το Επτά). Δέν θά σταματήσουμε εκεί όμως. Στόπαρόν τεύχος παρουσιάζουμε μιά έντονα ενδιαφέ-ρουσα σειρά άρθρων μέ γενικό τίτλο: "ΤΟ ΜΥ-ΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΚΟΣΜΩΝ" αρχίζον-τας από τήν Λεμουρία. Τό έθιμο τής δουλείας σταΜυρμήγκια θά ξαφνιάσει ακόμα και τους ειδικούςή δέ Μετενσάρκωση θά δημιουργήσει και πάλιθόρυβο και άντεγκλίσεις. Μέ χαρά μας παρουσιά-ζουμε ένα διήγημα του (γνωστού από σχετική κρι-τική μας) κ. Διαμαντή Φλωράκη, συγγραφέα μυ-θιστορημάτων και διηγημάτων επιστημονικήςφαντασίας. Καθιερώνουμε μέ τήν ευκαιρία αυτήκαι τον διαγωνισμό διηγήματος επιστημονικήςφαντασίας. Επίσης άναγγέλουμε τήν καθιέρωσηειδικού τμήματος για "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑ-ΓΝΩΣΤΩΝ" (Βλέπετε σε ανακοίνωση).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ρόλος των ναρκω-τικών στους πολιτισμούς τής Κεντρικής Αμερι-κής (Χημικά κλειδιά υποσυνείδητου) ή Αθανα-σία ή Θαλασσοφαντασία και όλα τα άλλα. Ειδι-κά επισημαίνουμε το πανάρχαιο έθιμο του Καρνα-βαλιού τής Σκύρου, ένα εξαιρετικό θέμα πού πα-ρουσιάζεται από τήν ειδική συνεργάτιδα μας ΔίδαΈφη Καρποδίνη. Στό τεύχος αυτό τελειώνει ήέρευνα για τήν Σελήνη. Ό αστρονόμος κ. Π. Ρο-βίθης θά παρουσιάσει στην συνέχεια τής εργασίαςτου μιά ενδιαφέρουσα έρευνα για τον ΖωοδότηΉλιο.

Οι νέες θεωρίες για τήν ύλη πού παρουσιάζον-ται νομίζουμε ότι είναι μιά ωραία απάντηση στουςσκεπτικιστές και συντηρητικούς αναγνώστες πούδύσκολα πείθονται για τήν ανάγκη τής ενόρασης!του μέλλοντος. Ίσως το άρθρο του Κλάρκ νατους πείσει ότι το μέλλον φτιάχνεται τώρα απόεμάς. Και τώρα είναι πού χρειάζεται να ενώσουμετήν γόνιμη φαντασία μέ τήν αποδοτική επιστημο-νική έρευνα.

Σχετικά δέ μέ τον άνθρωπο πειραματόζωο τοαφήνουμε στην κρίση σας.

Κον ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Δυστυχώς ήποιητική διασκευή πού κάνατε στο γνωστόποίημα του "Παγκοσμίου" Καβάφη, δένμπορεί να δημοσιευθεί. Ή μεταφορά πούσεις ονομάζετε "παρωδία" μάλλον δέν έπρε-πε να γίνει. Πάντως, το περιοδικό δέν μπο-ρεί να το δημοσιεύσει λόγω του ότι ξεφεύγειτής δικαιοδοσίας του. 'Ισως μπορούσε ναδημοσιευτεί σε κάποιο από τα τόσα λογο-τεχνικά περιοδικά πού κυκλοφορούν.

Αγαπητοί Kύριοι,Πριν από 4 μέρες κυκλοφόρησε στηνΘεσ/κη το τεύχος του Δεκεμβρίου. Λοιπόν,δέν είναι κατάσταση αυτή. Πολύ πίσω έχειμείνει ή επαρχία, δέν νομίζετε; Αλλά δένσάς γράφω γι' αυτό. Υπάρχουν άλλοι λόγοικαι συγκεκριμένα τρεις.1 Υπάρχει μιά φοβερή ασυμφωνία καιάντίφασις εις δύο άρθρα πού αναφέρονταιστα UFO εις τα τεύχη 3 και 7. Στό 3ο τεύχοςαναφέρει ο κ. Σιμόπουλος στή σελίδα 19στην τελευταία παράγραφο τα εξής. "Τό1965 εις τήν περιοχή του Μίτσιγκαν ενεφα-νίσθη ένα UFO το όποιο κατόπιν εξετάσεωςαπεδείχθη ότι ήταν αέρια βάλτων" δίχως νααναφέρει λεπτομερή στοιχεία. Στό 7ο τεύ-χος ο κ. Μπαλάνος αναφέρει τήν ίδια περί-πτωση σάν μιά από τις σημαντικώτερες πε-ριπτώσεις των εμφανίσεων UFO. Και σάςερωτώ: Ό απλός ερευνητής τι θά πει: Ποιοννα πιστέψει. Αν ο κ. Σιμόπουλος σφάλλεισ' αυτό το σημείο ποιος μού εγγυάται ότι δένσφάλλει και στα υπόλοιπα. Αλλά, για ναμή φανώ μονομερής το ίδιο δύναμαι να πώκαι για τον κ. Μπαλάνο. Αλλά, και ποία ήθέσις του περιοδικού. Ένα άρθρο αποδει-κνύεται εσφαλμένο. Νομίζω όμως ότι πρέπεινα δίδεται κάποια προσοχή στα άρθρα καιπαρακαλώ ύπευθύνως να δοθή μία λύσις στιςαπορίες μου. Αλλά αρκετά μ' αυτό το θέμα.

2. Θά ήθελα να πώ ορισμένα στοχεία γιατους Μάγους (7ο τεύχος). Σύμφωνα μέ τήνπαράδοση, τα λείψανα των τριών Μάγωνευρίσκονται στην Κολωνία εις τον καθεδρι-κό ναό. Υπάρχει μιά χρυσή λειψανοθήκηπίσω από τήν Αγία Τράπεζα μέ τα οστάτους. Ένα χρυσό αστέρι πάνω από το θόλοτου νάρθηκα συμβολίζει το άστρο τής Βηθ-λεέμ. Ή παράδοση λέει ότι ή Αγία Ελένηβρήκε τα λείψανα και τα μετέφερε στήΚων/πολη. Μετά από αιώνες μετεφέρθησανστην εκκλησία του Α.Εύστοργίου στο Μι-λάνο. Αργότερα ο Ραϋνάνδος φόν Ντάσελμετέφερε τα λείψανα στην Κολωνία όπουμένουν ως σήμερα.

3. Και λίγα λόγια για το περίφημο άστρο,"ήταν τελικά άστρο ή κομήτης ή ο,τιδήπο-τε. Τι θέλω να πώ. Ιδού. Στίς 12.2.1884, οαστρονόμος Νίτσεν, παρατηρεί ένα φωτεινόαντικείμενο κοντά στην Αφροδίτη. Στίς 18και 20.4.1889 ένα φωτεινό ακίνητο σημείοεμφανίζεται στους δακτυλίους του Κρόνου.Στίς 22.5.1823 ο Γουέμπ παρατηρεί άγνωστασώματα κοντά στην Αφροδίτη. Και τώραστο ψητό. Τόν 'Οκτώβριο του 1850 ο Φέρ-γκυσον παρατηρεί ένα UFO έπί 4 συνεχείς

νύχτες. Στίς 22.5.1854 ένα αντικείμενο δια-στάσεων πλανήτου εμφανίζεται κοντά στον

Ερμή. Στίς 12.9.1857 ο Όρτ, παρατηρείένα UFO μέ τις διαστάσεις του Ερμή. Στίς26.3.1859 ο Λεσκαρμπώ ανακοινώνει εμφά-νιση ουρανίου σώματος διαστάσεως πλανή-του. Ο Λέ Βερριέ υποθέτει ότι είναι οπλανήτης Βουλκάν και προβλέπει εμφάνισηξανά στίς 22.3.1877. Ακόμα περιμένει. Στίς29.1.1860 παρατηρείται αντικείμενο διαστά-σεων πλανήτου. Στίς 30.5.1867 ο Μπέρνπαρατηρεί μέ το τηλεσκόπιο σώματα φαινο-μενικής διαμέτρου διπλασίας αυτής τής

Αφροδίτης. Περιττό να πώ ότι αυτά θά φαί-νονταν και μέ γυμνό μάτι. Αρκετά όμωςγιατί δέν θά τελειώσουμε ποτέ. Μετά απόόλα αυτά, γιατί το άστρο τής Βηθλεέμ ναείναι πλανήτης. Νομίζω ότι δέν πρέπει νααπορρίψουμε τήν περίπτωση ότι το άστροπιθανόν να μήν είναι άστρο. Σάς ευχαριστώκαι συγγνώμη για τήν φλυαρία μου. Οι πε-ριπτώσεις των "πλανητών" αναφέρονταιστο βιβλίο Εισβολείς στο 15ο κεφάλαιο.Μετά τιμής, Καρατζάς Όμηρος.

Αγαπητέ αναγνώστη, το γράμμα σας είναιπολύ ενδιαφέρον. Κατ' αρχήν ή αγανάκτη-ση σας είναι δικαιολογημένη, αλλά σάςπληροφορούμε ότι δέν φταίμε εμείς. Η δια-νομή γίνεται από το πρακτορείο το οποίοκαι καθυστερεί. Γιά να ξεπεράσουμε το πρό-βλημα αυτό έχουμε αρχίσει να δημιουργού-με στίς μεγαλύτερες πόλεις τοπικά υποπρα-κτορεία, στα όποια θά μπορείτε να προμη-θεύεστε τα τεύχη, τους τόμους και κάθε βι-βλίο τής "Χρυσής Τομής" σύντομα. Στότεύχος αυτό, αναγράφουμε τα πρώτα υπο-πρακτορεία Πειραιώς και Θεσ/κης. Ή α-συμφωνία όπως λέτε των δύο άρθρων για τοίδιο συμβάν οφείλεται στην διαφορά από-ψεων των συνεργατών μας. Τό άρθρο δένείναι εσφαλμένο, απλώς ερμηνεύεται διαφο-ρετικά ή δέ θέση του περιοδικού είναι ξεκά-θαρη και αφήνει να παρουσιαστούν όλες οιερμηνείες. Μόνον έτσι θά λάμψει ή αλήθεια.Αυτά πού άναφέρερε για τα οστά των Μάγωνμάς είναι άγνωστα, και μάς κάνουν ν' απο-ρούμε, γιατί ένώ μετά από 2.000 χρόνια αμ-φισβητείται ή ημερομηνία γεννήσεως τουΧριστού, είναι περίεργο να υπάρχουν ταοστά των Μάγων, πρόσωπα πού παραμένουντελείως μυστηριώδη.

Όσον αφορά δέ το άστρο τής Βηθλεέμήδη δύο αστρονόμοι ήρθαν σε αντίθεσημεταξύ τους. Ό κ. Αλέξανδρος Λαγκαδάς,υποστήριξε ότι δέν υπήρξε ποτέ. Τώρα σχε-τικά μέ τα υπονοούμενα. Ότι πιθανόν ναήταν το άστρο κάποιος ιπτάμενος δίσκος, ήυπόθεση πηγαίνει μακριά. Γιά ποιο λόγο οιεξωγήινοι να δείχνανε ενδιαφέρον για κά-ποιο άνθρωπο πού γεννήθηκε στην Βηθλεέμ:Έκτός κι άν ο ίδιος ο Χριστός ήταν εξω-γήινος...Όλα αυτά πρέπει να ελέγχονταιάμεσα και σχολαστικά. Τό θέμα είναι τερά-στιο και πολλά έχουν να ειπωθούν ακόμα.Ευχαριστούμε για όλα.

Δίδα ΠΕΛΛΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: Τό γράμμα σαςαναφέρεται σε θέσεις πούχουν αναπτύξει κιάλλοι αναγνώστες (Απαντήσεις αλληλο-γραφίας μηνός Φεβρουαρίου)

Αγαπητό Περιοδικό.Τό ότι είμαι αναγνώστης των Αινιγμάτωνείναι αρκετό για να μή μπλέξω μέ προλό-γους, όπως μπράβο, συγχαρητήρια και άλλαπολλά πού αντιπαθώ. Τό να προσπαθήσω νασάς πείσω να άφιερώσετε περισσότερεςσελίδες σε θέματα πού προσωπικά μ' ενδια-φέρουν (εξωγήινες υπάρξεις, παραψυχολο-γία) το β ρ ί σ κ ω λίγο εγωιστικό και δέν σάςπροσθέτω αυτό τον πονοκέφαλο, χωρίςόμως να παύω να ελπίζω στο μέλλον. Θάήθελα όμως να ασχοληθείτε μέ ένα γεγονόςπού συνέβη στην 'Ελλάδα πριν από λίγαχρόνια και πού πιθανώς σε τελευταία ανάλυ-ση να μήν παρουσιάζει τίποτα το εξαιρετι-κό. Τό γεγονός όμως ότι οι αρχές του τόπουέτρεξαν βιαστικά να το καλύψουν (μάλλοννα το εξαφανίσουν) μού έχει γεννήσει μερι-κά ερωτηματικά (και σε πολλούς άλλουςυποθέτω). Πρόκειται συγκεκριμένα για τοδυστύχημα πού συνέβη στή λεωφόρο Βου-λιαγμένης στο ύψος του εργοστασίου Δαρ-ζέντα όπου ή σκιά ενός σκοτωμένου αποτυ-πώθηκε στην άσφαλτο και οι διάφορες ερ-μηνείες πού διατυπώθηκαν έμπλεξαν ταπράγματα αντί να τα διαλευκάνουν. Έτυχενα δώ το θέαμα από κοντά, και αργά έστωπεριμένω μιά υπεύθυνη απάντηση. Τι λέτε,αξίζει τον κόπο;

Νίκος Σκευάκης, Γενναδίου 30, Ήλιούπο-λις, 'Αθήναι.

'Αγαπητέ αναγνώστη, ομολογουμένως, τοφαινόμενο είναι άξιοπαρατήρητο. Δυστυχώςόμως, εκτός από τήν αναφορά του, καμιάεπίσημη ανακοίνωση δέν έγινε. Γιά τονλόγο αυτό, μιά υπεύθυνη απάντηση θά κα-θυστερήσει. Ίσως σύντομα γίνουν γνωστάστοιχεία πού θά μάς εκπλήξουν.

— Αξιότιμοι Κύριοι,Τυχαία τις προάλλες στή βιτρίνα ενός βι-βλιοπωλείου είδα το τεύχος 5 του περιοδι-κού σας. Τό ρούφηξα κυριολεκτικά και τήνάλλη βδομάδα πήρα και το τεύχος 6. Τέτοιοπεριοδικό έλειπε από τήν Ελλάδα. Όλατου τα άρθρα είναι συναρπαστικά και ενδια-φέρουν κάθε άνθρωπο πού διερωτάται για ταμυστήρια πού τον περιβάλλουν. Τό επιτε-λείο των συνεργατών σας είναι άριστο. Μέχαρά μου είδα στο τεύχος 6 και τον αγαπη-μένο μου συγγραφέα επιστημονικής φαντα-σίας Ισαάκ Ασήμωφ. Έχω διαβάσει σχε-δόν όλα τα μυθιστορήματα στα αγγλικά.

Πάνω σ' αυτό ήθελα να σάς προτείνω ναβάλετε σε κάθε τεύχος κι ένα διήγημα επι-στημονικής φαντασίας. Τούτο απευθύνεταιειδικά στον κ. Λάζο πού κάνει κριτική βι-βλίων S.F στο τεύχος 6. Τό είδος αυτό τήςλογοτεχνίας είναι σχεδόν άγνωστο στην

Ελλάδα, αντίθετα μέ άλλες χώρες. Πολλοίσυγγραφείς χρησιμοποιούν αυτό το λογο-τεχνικό είδος ως "εργαλείο" για να εκφρά-σουν διάφορες προσωπικές τους απόψεις γιαθέματα κοινωνιολογικά, ψυχολογικά, τεχνο-κρατικά, ανθρωπιστικά κλπ.Ευχαριστώ, Γ. Μάντης-Καβάλα

Αγαπητέ αναγνώστη, σχετικά μέ τήν πρα-κτόρευση αναφέρουμε σε προηγούμενη επι-στολή σ' αυτή τη σελίδα. Γιά άμεση εξυπη-ρέτηση γραφτείτε συνδρομητής. Οί απόψειςσας σχετικά μέ τήν επιστημονική φαντασίαμάς βρίσκει τελείως σύμφωνους. Δυστυχώςεκδοτικοί οίκοι κυκλοφορούν βιβλία επι-στημονικής φαντασίας, αλλά δέν μάς ταστέλνουν για κριτική παρουσίαση. Θά προ-ωθήσουμε το θέμα όσο μπορούμε.

Αξιότιμοι Κύριοι.Δεχθήτε κατ' αρχάς τα συγχαρητήρια μουγια τήν προσπάθεια να κάμετε το περιοδικόσας σε κάθε τεύχος καλύτερο.Τό περιοδικό σας έλειπε πολύ μέχρι σήμε-ρα. Βλέπω ότι ή αποστολή του, είναι να κα-λύψει το μεγάλο κενό μεταξύ των ειδικευμέ-νων και ασχολουμένων επιστημόνων και τουκοινού. Διαβάζω όλα τα άρθρα του περιοδι-κού σας, τα όποια συμβάλλουν πολύ στηνπνευματική ανάπτυξη αλλά και πού τέρπουνεγκυκλοπαιδικά. Παρατήρησα όμως ότι όλατα τεύχη σας ασχολούνται μέ όλα τα θέματα

και γενικά μέ τήν εξωγήινη έρευνα, τήναρχαιολογία, τήν τηλεπάθεια, τήν παλαι-οντολογία κλπ. όμως δέν ασχολούνται γιατις πτήσεις των διαφόρων διαστημοπλοίωνκαι για τους πλανήτες. Δηλαδή νομίζω ότιγια τους τελευταίους "Απόλλων 14-15-16-17" και το Σκάϋλαμπ δέν μπόρεσε να πληρο-φορηθεί καλά το κοινό. Ύστερα, για τιςπτήσεις των διαφόρων "Σογιούζ" των Σά-λιουτ κλπ. οι εφημερίδες δέν ανέφεραν κα-θόλου. Επίσης το περιοδικό σας εκτός γιατον πλανήτη " Ά ρ η " του κ. Πέτρου Ροβίθη,δέν ασχολήθηκε μέ κανέναν άλλο πλανήτητου Ηλιακού συστήματος και άν υπάρχειζωή σε αυτούς, μάλιστα σε κανένα ύστερααπό τον Κρόνο. Μέ το κείμενο πού σάςδίνω, νομίζω ότι κάνω τήν αρχή για ταθέματα αυτά. Γιά τον πλανήτη Αφροδίτη,παρουσιάζω τις συνθήκες πού επικρατούνστην επιφάνεια του και αναφέρω τον τρόποάποικοποιήσης τής Αφροδίτης αλλά και ταδιαστημόπλοια τα όποια οδήγησαν τους επι-στήμονες να καταλήφουν στα συμπεράσμα-τα γνωριμίας μέ τον πλανήτη. Στό μέλλον θάσάς παρουσιάσω και άλλα κείμενα, σχετικάμέ τους πλανήτες "Ερμής και Δίας και τήναποστολή του Απόλλων 11 και 14. Φυσικάνομίζω ότι δέν είμαι αστρονόμος για να σάςφέρω φωτογραφίες περί Αφροδίτης αλλάούτε και γλωσσολόγος για να σάς φέρω ένακείμενο γραμμένο στην δημοτική γλώσσαπού δέν γνώρισα κατά τις σπουδές μου έπίτής τυρρανικής επταετίας. Περιμένω απόσάς να διορθώσετε τα τυχόν λάθη πού θάσυναντήσετε και άν μπορέσετε να προσθέ-σετε μερικές φωτογραφίες από το αρχείοσας. Σέ περίπτωση πού δέν δημοσιευτεί ζη-τώ διά μέσου του περιοδικού σας να μούγράψετε τους λόγους πού δέν εκδόθηκε. Σάςπαρακαλώ όμως να δημοσιεύσετε το όνομαμου στην περίπτωση πού το κείμενο δημο-σιευτεί.Μέ μεγάλη εκτίμηση, Γεώργιος Σκούρτας.

Αγαπητέ αναγνώστη, ευχαριστούμε θερμάγια τα καλά σας λόγια. Όπως και άλλοτεγράψαμε, ή δημοσιευομένη ύλη σχετίζεταιμέ τις προτιμήσεις των αναγνωστών μας.Θέματα Αστροναυτικής και κυρίως τα απο-τελέσματα των σχετικών προσπαθειών δί-δονται η μέσα στα άρθρα του κ. Π. Ροβίθη ήστή στήλη "ενημέρωση". Βέβαια, θά δημο-σιευτούν και ανεξάρτητα άρθρα για τα μεγά-λα διαστημικά προγράμματα. Μερικά είναιήδη έτοιμα και περιμένουν τη σειρά τους γιαδημοσίευση. Όσον αφορά το άρθρο σας,δέν μπορεί να δημοσιευτεί γιατί τα σχετικάμέ τήν εξερεύνηση των πλανητών θά δημο-σιευτούν σ' ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο πούείναι έτοιμο αυτόν τον καιρό. Πέραν αυτούόμως, θέλουμε να εκφράσουμε τη λύπη μας,γιατί το άρθρο σας χρειάζεται αρκετή επε-ξεργασία ακόμα για να μπορέσει να φτάσειστο τυπογραφείο. Λυπούμεθα επίσης, γιατίεκτός από το όνομα σας, δέν έχουμε κανέναάλλο στοιχείο για να έλθουμε σε επαφή μαζίσας.

η δουλειαστα μυρμηγκια

EDWARD Ο. WILSON

Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

Η ερευνητική ματιά πού ρίχνει ο άνθρωποςστην φύση παρουσιάζει εκπλήξεις αξεπέραστες.' Ο κόσμος των μυρμηγκιών είναι μιά μοναδικήστο είδος της περίπτωση. ' Η δουλεία στην κοι-νωνία των μυρμηγκιών δέν παραλάζει απ' αυτήτων ανθρώπων ούτε στις χαρακτηριστικές τηςεκδηλώσεις ούτε και στα αποτελέσματα.

Οθεσμός τής δουλείας δένβρίσκεται αποκλειστικάστις ανθρώπινες κοινωνίες.

Υπάρχουν 35 είδη μυρμηγκιών πούανήκουν σε έξι διαφορετικές ομά-δες και πού εξαρτώνται, τουλάχι-στον κατά ενα μέρος, από τη δου-λειά σκλάβων. Ή τεχνική πούέχουν αναπτύξει στις επιδρομές σεξένες φωλιές,για να παίρνουν σκλά-βους, είναι ολόκληρο σύστημαστρατηγικής, από τα πιό περίπλοκαστον κόσμο των εντόμων. Τα πε-ρισσότερα από τα είδη επιδρομέωνμυρμηγκιών έχουν συνηθίσει τόσοπολύ, ώστε πεθαίνουν κυριολεκτι-κά από τήν πείνα, αν τους λείψουνοι σκλάβοι τους. Είναι δηλαδήένα φαινόμενο αντίστροφης εξέ-λιξης, πού αρχίζει μέ συμπτωματι-κές μάχες και επιδρομές ορισμένωνμυρμηγκιών, τα όποια, ένώ αρχικάήσαν κανονικά,γίνονται μόνιμοι πο-λεμιστές, και καταλήγει σε τέτοιοεκφυλισμό, ώστε τα μέλη της φω-λιάς δέν μπορούν ούτε επιδρομέςνα κατευθύνουν.

Ή δουλεία στα μυρμήγκια πα-ρουσιάζει μιά σημαντική διαφοράάπ' τη δουλεία στις ανθρώπινεςκοινωνίες: τα σκλαβωμένα μυρμήγ-κια ανήκουν πάντα σε άλλο είδοςμυρμηγκιών πού κανονικά ζουν ε-λεύθερα και δέν παίρνουν σκλά-βους. Άπ' αυτήν τήν άποψη, τασκλαβωμένα μυρμήγκια θυμίζουνπερισσότερο οικιακά ζώα, μέ τηδιαφορά ότι οι σκλάβοι δέν έχουνδικαίωμα αναπαραγωγής και δτιβρίσκονται στο ίδιο ή σε ανώτεροεπίπεδο κοινωνικής οργάνωσης απότους αφέντες τους.

Τα περίφημα άμαζόνια μυρμήγ-κια του είδους «Πολύεργος» είναιεξαιρετικά δείγματα εξελιγμένωνεπιδρομέων. Τα μέλη της φωλιάςείναι πολύ ειδικευμένα στον πόλε-

4

μο. Οί δαγκάνες τους, πού έχουνμορφή μικροσκοπικών σπαθιών, εί-ναι ιδανικές για να τρυπούν τα σώ-ματα των άλλων μυρμηγκιών, αλλάακατάλληλες για τις καθημερινέςεργασίες των συνηθισμένων μυρ-μηγκιών. Πράγματι, όταν οι Πο-λύεργοι βρίσκονται στή φωλιά τουςή μοναδική τους ασχολία είναι ναπαρακαλούν τους σκλάβους τουςνα τους ταΐσουν και να τους καθα-ρίσουν ή όπως είπε ο εντομολόγοςΟύίλλιαμ Μόρτον Ούήλερ, «νατους γυαλίζουν τήν πανοπλία τους».

Όταν όμως οι Πολύεργοι ετοι-

μάζουν μιαν επιδρομή, αλλάζουνεντελώς. Όρμούν έξω άπ' τη φω-λιά σε πυκνές φάλαγγες και προχω-ρούν ακάθεκτα προς μιά φωλιάμυρμηγκιών του είδους των σκλά-βων. Εξοντώνουν τους φύλακεςπού αμύνονται, τρυπώντας τους τασώματα, και μετά συλλαμβάνουνκαι μεταφέρουν τα κουκούλια μέτα έμβρυα των εργατών.

Οταν τα νεογνά ξεπεταχτούν άπ'τα κουκούλια δέχονται σάν αδελ-φούς τα μυρμήγκια πού τα αιχμαλώ-τισαν. Δέν κάνουν καμιά διάκρισηανάμεσα στους αληθινούς γονείς

ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΑΜΑΖΟΝΙΩΝ ΜΥΡΜΗΓΚΙΩΝ Σχηματι-κή αναπαράσταση επιδρομής αμαζονιων μυρμηγ-κιών του είδους "Πολυέργκους Ρουφέσκενς" (α-νοιχτού χρώματος) εναντίον κοινότητας του εδουςτων σκλάβων "Φόρμικα Φούσκα" (σκούρου χρώμα-τος). Τα μυρμήγκια "Φούσκα" κάνουν τη φωληά

τους και τους Πολύεργους. Οι εργά-τες ρίχνονται στη δουλειά για τήνοποία τα έχει προορίσει ή φύση,ενώ οι αφέντες επωφελούνται απότήν κατάσταση. Άφού οι σκλάβοιείναι μέλη της εργατικής τάξης δενέχουν δικαίωμα αναπαραγωγής. Γιανα διατηρηθεί ο απαραίτητος αρι-θμός εργατών, τα μυρμήγκια τουείδους των επιδρομέων διοργανώ-νουν περιοδικά συμπληρωματικέςεπιδρομές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα είδητων επιδρομέων ζουν μόνο σε ψυ-χρά κλίματα. Παρά το γεγονός ότιή μεγάλη πλειοψηφία των μυρμηγ-κιών βρίσκεται στους τροπικούςκαι στις εύκρατες ζώνες, κανένααπό τα είδη πού ζουν σ' αυτές τιςπεριοχές δέν έχει σχέση μέ τη δου-λεία. Αντίθετα, στα μυρμήγκια πούζουν σε ψυχρότερα κλίματα, αυτήή μορφή παρασιτισμού είναι πολύσυχνό φαινόμενο. Οί φωλιές τωνμυρμηγκιών επιδρομέων αφθονούνστα δάση των βορείων περιοχώντων Η.Π.Α., αλλά τέτοιες επιδρο-μές μπορούν να παρατηρηθούν ακό-μα και σε μέρη απίθανα, σάν τήνΠανεπιστημιούπολη του Χάρβαρντ.

Οί επιδρομείς υπόκεινται σ' ένανόμο πού συνήθως λέγεται Νόμοςτου Έμερυ. Τό 1909, ο ΚάρλοΈμερυ, ένας Ιταλός εντομολόγος,

ειδικευμένος στή μελέτη των μυρ-μηγκιών, παρατήρησε ότι τα είδητων παρασιτικών μυρμηγκιών είναι,από γενετική άποψη, σχετικά συγ-γενή προς τα είδη πού αιχμαλωτί-ζουν. Αυτή ή σχέση μεταξύ τωνεπιδρομέων και των σκλάβων είναιπολύ χρήσιμη για τη μελέτη τηςπροέλευσης του φαινομένου. ΌΔαρβίνος, πού είχε γοητευτεί απότο φαινόμενο τής δουλείας τωνμυρμηγκιών, υπέθεσε ότι το πρώτοβήμα ήταν απλή ληστεία: τα αρχέ-γονα είδη άρχιζαν τις επιδρομέςσε ξένες φωλιές για να βρουν τρο-φή, παίρνοντας δηλαδή μαζί τουςτα κουκούλια για να μπορούν να τακαταβροχθίσουν μέ τήν ησυχία τουςστή φωλιά τους. Αν μερικά νεο-γνά γλύτωναν αυτήν τήν τύχη γιαάρκετόν καιρό, κατέληγαν να γί-νουν μέλη τής εργατικής τάξης.Σέ περιπτώσεις πού οι αιχμάλωτοιαυτοί αποδείχνονταν πιο χρήσιμοισάν εργάτες παρά σάν τροφή, οιεπιδρομείς κατέληγαν να άφιερω-θούν αποκλειστικά στή σύλληψησκλάβων.

Αν και ή υπόθεση του Δαρβίνουείναι ενδιαφέρουσα, βρήκα τελευ-ταία αποδείξεις ότι ή άμυνα τήςφωλιάς και όχι ή ανάγκη τροφήςήταν ή αρχική αιτία στην εξέλιξηαυτών των ειδών. Στό Μουσείο

Συγκριτικής Ζωολογίας του Χάρ-βαρντ, έβαλα μαζί διαφορετικά εί-δη μυρμηγκιών τής οικογενείας των«Λεπτοθωράκων» πού κανονικά δένεξαρτώνται από σκλάβους. Όταντοποθέτησα τις φωλιές τους πιόκοντά άπ' ότι βρίσκονται κανονικάστή φύση, τα μέλη τής μεγαλύτερηςφωλιάς έκαναν επίθεση στή μικρό-τερη και έπαιρναν μαζί τους ή σκό-τωναν τις βασίλισσες και τουςεργάτες. Οί επιδρομείς αιχμαλώτι-ζαν κουκούλια και τα πήγαινανκι αυτά στή φωλιά τους. Τότε, τανεογνά μπορούσαν να γίνουν δεκτάκαι να εξελιχθούν σε εργάτες. Στίςπεριπτώσεις πού αυτοί οι νέοι εργά-τες ανήκαν στο ίδιο είδος, τουςεπέτρεπαν να γίνουν ενεργά μέλητής φωλιάς. Αν όμως ανήκαν σεδιαφορετικά είδος του γένους των«Λεπτοθωράκων», τότε ή εκτέλεσητους ήταν θέμα ωρών. Μ' αυτό τοδεδομένο είναι εύκολο να φαντα-στούμε τήν προέλευση του φαινο-μένου τής δουλείας, αν παραδε-χτούμε ότι το επόμενο βήμα τουςθά ήταν να ανέχονται σάν εργάτες,αιχμαλώτους συγγενικών ειδών, αν-τί να τους σκοτώνουν. Οσο πιοστενή είναι ή συγγενική σχέση ανά-μεσα στους επιδρομείς και τουςαιχμαλώτους τόσο πιο εύκολα συμ-βιβάζονται. Έξ άλλου, ένα τέτοιο

τους σε στεγνό χώμα κάτω από μία πέτρα. Τα ' Αμα-ζόνια πού κάνουν τήν επίθεση σκοτώνουν όσα"Φούσκα" αντιστέκονται τρυπώντας τα μέ τις δαγ-κάνες τους πού μοιάζουν μέ σπαθιά. Τα περισσότε-ρα Αμαζόνια μυρμήγκια κουβαλάνε κουκούλιαπού περιέχουν τις νύμφες "Φούσκα" για να πάνε

στή φωληά τους. Οταν τα μικρά ξεπεταχθούν άπ'τα κουκούλια γίνονται σκλάβοι. Δύο μυρμήγκια"Φούσκα" πού αντιστάθηκαν είναι νεκρά, ένώ άλλαδύο άποτραβήχτηκαν στο βράχο πού είναι πάνωάπ' τη φωληά τους.

αποτέλεσμα συμβαδίζει καν με τοΝόμο του Έμερυ.

Ένα είδος πού φαίνεται ότι τε-λευταία μόνο κατέληξε να συλλαμ-βάνει αιχμαλώτους για να τουςκάνει σκλάβους, είναι ο «Λεπτοθώ-ραξ ο Δουλωτικός», ενα σπάνιομυρμήγκι πού βρίσκεται μόνο σεορισμένες περιοχές των ΠολιτειώνΌχάϊο, Μίτσιγκαν και Οντάριο.Ή ανατομία του είδους αυτού είναιπολύ λίγο αλλαγμένη ώστε να αντα-ποκρίνεται στις ανάγκες των επι-

δρομών, πράγμα πού σημαίνει ότιστην εξέλιξη του, το είδος αυτόμόνο τελευταία αφιερώθηκε σ' αυ-τόν τον τρόπο παρασιτικής ζωής.

Σέ πειράματα πού έκανα με μυρ-μήγκια, στο εργαστήριο, αντιλή-φθηκα μέχρι ποιου σημείου έχειφτάσει ο εκφυλισμός στή συμπερι-φορά του «Λεπτοθώρακα του Δου-λωτικού». Οπως και τα άμαζόνιαμυρμήγκια, οι «Δουλωτικοί» είναιπολύ εξελιγμένοι στις επιδρομές καιτον πόλεμο. Οταν έβαζα φωλιές

διαφορετικών «Λεπτοθωράκων»κοντά σε φωλιά «Δουλωτικών», οιτελευταίοι διοργάνωναν εντατικέςεξορμήσεις μέχρι να αιχμαλωτί-σουν όλα τα κουκούλια του άλλουείδους.

Στή δική τους φωλιά, οι «Δουλω-τικοί» τεμπέλιαζαν, αφήνοντας σχε-δόν όλη τη συνηθισμένη δουλειάστους αιχμαλώτους. Όταν απομά-κρυνα για λίγο τους σκλάβους, οιΔουλωτικοί έδειχναν ενα δραματικόζήλο για εργασία, εκτελώντας σχε-

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΦΩΛΗΑΣ ΑΜΑΖΟΝΙΩΝ Σχηματική ανα-παράσταση κοινότητας Αμαζονίων όπου οι σκλά-βοι "Φόρμικα Φούσκα" (σκούρο χρώμα) εκτελούνόλες τις δουλειές "του σπιτιού". Στό κέντρο πάνω,ένας σκλάβος φέρνει ένα φτερό μύγας στή φωληάγια τροφή. Άλλοι σκλάβοι ασχολούνται μέ τα αυ-γά, τα κουκούλια και τις νύμφες των αφεντικώντους. Τήν εποχή των επιδρομών άν μερικές νύμφες

είναι των εργατών "Φούσκα", τα αφεντικά (ανοιχτόχρώμα) δέν έχουν άλλη λύση παρά να τα περιποιη-θούν (πάνω αριστερά). Τα αμαζόνια μυρμήγκια, γιανα φάνε, είναι υποχρεωμένα να παρακαλάνε τουςσκλάβους τους να τα ταίσουν στόμα μέ στόμα (κά-τω αριστερά). Αυτά τα είδη μυρμηγκιών βρίσκονταιστην Ευρώπη.

δον όλες τις δουλειές πού προηγου-μένως έκαναν οι σκλάβοι. Ετσι, οιΔουλωτικοί διατηρούν σε λανθά-νουσα κατάσταση μιαν ικανότηταγια εργασία, μιαν ικανότητα πούέχει εξαφανιστεί εντελώς σε πιόπροηγμένα είδη επιδρομέων.

Πάντως, οι Δουλωτικοί πού εί-χαν μείνει χωρίς σκλάβους δέν έκα-ναν πολύ σωστά τις δουλειές. Δέντάιζαν τα μικρά τους σε κανονικάδιαστήματα, δέν τα περιποιόντου-σαν όπως έπρεπε, κουβαλούσανάσκοπα εδώ κι εκεί διάφορα υλικάτης φωλιάς χωρίς να τα τοποθετούνστή σωστή τους θέση και έχανανπάρα πολύ καιρό μαζεύοντας καιμοιράζοντας μέλι. Τό πιό σημαν-τικό είναι ότι τα μυρμήγκια πού εί-χαν μείνει χωρίς σκλάβους, δέν εί-χαν ενα βασικό χαρακτηριστικό τωνσυνηθισμένων μυρμηγκιών: Δέν μά-ζευαν νεκρά έντομα ή άλλη στε-ρεή τροφή. Αγνοούσαν μέχρι καιτις τροφές πού βρίσκονταν μές σταπόδια τους. Οταν ή φωλιά άρχισενα παρουσιάζει δείγματα λιμοκτο-νίας και φθοράς τους επέστρεψαμερικούς σκλάβους του είδους «Λε-πτοθώραξ Κουρβισπινόσους» (Cur-vispinosus). Οι εργατικοί σκλάβοιτακτοποίησαν γρήγορα τη φωλιά,ενώ οι επιδρομείς σχεδόν αμέσωςξανάπεσαν στή συνηθισμένη τουςτεμπελιά.

Δέν είναι όλα τα είδη των επι-δρομέων πού χρησιμοποιούν βίαγια να κατακτήσουν τα θύματατους. Σχεδόν κατά σύμπτωση οΦρέντ Ε. Ρέγκνιερ του Πανεπιστη-μίου Περντιού και εγώ, ανακαλύ-ψαμε ότι μερικά γένη έχουν πιόεκλεπτυσμένη στρατηγική. Ένώεξετάζαμε τις χημικές ουσίες πούχρησιμοποιούν τα μυρμήγκια γιανα σημάνουν συναγερμό και ναπροστατέψουν τις φωλιές τους, ανα-καλύψαμε δύο είδη επιδρομέων πούχρησιμοποιούν ουσίες εντελώς δια-φορετικές από τα άλλα μυρμήγκιαπού είχαμε εξετάσει ως τότε. Αυτάτα μυρμήγκια, ή «Φόρμικα Σουμπίν-τεγκρα» (Formica Subintegra) καιή «Φόρμικα Περγκαντέι» (Formi-ca Pergandei) παράγουν εντυπωσια-κές ποσότητες δεκυλικού, δωδεκυ-λικού και τετραδεκυλικού άσετά-του (όξικού άλατος). Μιά έρευναπιό λεπτομερής τής «Φόρμικα Σου-μπίντεγκρα» αποκάλυψε ότι εκτο-ξεύουν αυτές τις ουσίες σε γένημυρμηγκιών πού αντιστέκονται στιςεπιδρομές για να μή γίνουν σκλά-βοι. Τα οξέα προσελκύουν κι άλ-λους επιδρομείς, δηλαδή χρησι-μεύουν στο να συγκεντρώνονται

Ο ΑΔΕΝΑΣ "ΝΤΥΦΟΥΡ" πού παράγει ορισμένες ουσίες και τιςοποίες χρησιμοποιούν τα μυρμήγκια σάν μέσο επικοινωνίας"δια τής οσμής", είναι πολύ μεγαλύτερος στο είδος επιδρο-μέως "Φόρμικα Σουμπίντεγκρα" (πάνω) παρά στο είδος έπι-δρομέως "Φόρμικα Σουμπσερίσεα" (κάτω). Τα "Σουμπσερί-σεα" εκτοξεύουν τα οξέα τους για να προειδοποιήσουν τουςσυντρόφους τους ότι ύπάρχει κάποιος κίνδυνος.

μυρμήγκια αυτού του είδους εκείπού ξεσπάει ο πόλεμος. Συγχρό-νως, τα οξέα πού εκτοξεύτηκαν πα-νικοβάλλουν τα μυρμήγκια πούαντιστέκονται. Πράγματι,, αυτά ταοξέα είναι ισχυρά και ανθεκτικάυποκατάστατα ουσιών συναγερμού,διότι μιμούνται τις ουσίες και ταχημικά οξέα πού βρίσκονται σεγένη σκλάβων του είδους «Φόρμι-κα» και πού τα εκτοξεύουν για νασημάνουν συναγερμό όταν κινδυ-νεύει ή φωλιά τους. Έν τούτοις,τα οξέα των επιδρομέων είναι τόσοπιό ισχυρά, ώστε ή αποτελεσματι-κότητα τους είναι διαρκείας. Γι'αυτόν το λόγο, ο Ρέγκνιερ καιεγώ τα ονομάσαμε «προπαγανδι-στικά οξέα».

Πιστεύουμε ότι εξηγήσαμε έναπαράξενο γεγονός, πού πρώτος τοπαρατήρησε ο Πιέρ Ύμπέρ έδώκαι 165 χρόνια στην πρωτοποριακήτου μελέτη ενός ευρωπαϊκού μυρ-μηγκιού - επιδρομέα του είδους

«Μύρμηξ ο Αίματόχρους» (Formi-ca Sanguinea). Ό Ύμπέρ είχε πα-ρατηρήσει ότι όταν μιά φωλιά έπε-φτε θύμα επιδρομής, τα επιζώνταμέλη της απέφευγαν να παραμεί-νουν στην ίδια περιοχή, ακόμακι αν δέν υπήρχαν άλλες κατάλλη-λες φωλιές. Ό Ύμπέρ σημείωσεότι «τα μυρμήγκια ποτέ δέν επι-στρέφουν στην κυριευμένη πρωτεύ-ουσα τους, ακόμα κι' αν οι κατα-κτητές έχουν πιά αποτραβηχτεί στήδική τους φωλιά, ίσως διότι αντι-λαμβάνονται ότι ποτέ δέν θά είναιασφαλή εκεί, άφόσον πάντα θάυπόκεινται στις επιθέσεις των μι-σητών επισκεπτών τους».

Ό Ρέγκνιερ και εγώ μπορέσαμεέτσι να βρούμε ενα σημαντικόστοιχείο, σχετικά μέ τήν αρχικήοργάνωση των επιδρομέων. Είχα-με κάνει μιαν υπόθεση, βασιζόμε-νοι στην τεχνική άλλων μυρμηγ-κιών. Υπάρχουν μυρμήγκια-άνι-χνευτές πού κατευθύνουν τους συν-

Στά 1909, ο Ιταλός μυρμηκολόγος Κάρλο Εμερυείχε παρατηρήσει τη συγγένεια μεταξύ των επιδρο-μέων και των σκλάβων.Σέ κάθε ζευγάρι μυρμηγκιώντής εικόνας, ο επιδρομέας είναι αριστερά και οσκλάβος δεξιά. Αυτά τα είδη είναι: α) Πολυέρ-γκους Ρουφέσκενς και Φόρμικά Φούσκα, β) Ροσ-σομύρμηξ Προφορμικάρουμ και Προφόρμικα Να-

σούτουμ, γ) Αρπαγόξενος ο Αμερικανός και Λε-πτοθώραξ Κουρβισπινόσους, δ) Λεπτοθώραξ οΔουλωτικός και Λεπτοθώραξ Κουρβισπινόσους,ε) Στρογγυλόγναθος Άλπίνους και ΤετραμόριουμΚαίσπιτουμ και στ) Φόρμικα Σουμπίντεγκρα καιΦόρμικα Σουμπσερίσεα.

τροφούς- τους σε φωλιές μυρμηγ-κιών - σκλάβων, αφήνοντας μιά«γραμμή οσμής» απ' το στόχο ωςτη φωλιά. Για να εξετάσουμε αυτήτην υπόθεση φτιάξαμε ένα εκχύλι-σμα από σώματα των «ΦόρμικαΣουμπίντεγκρα» και «ΦόρμικαΡουμπικούντα» (Formica Rubicun-da: Μύρμηξ ο Ξανθόχρους), εναάλλο είδος μυρμηγκιού που συχνάετοιμάζει καλά οργανωμένες επι-δρομές κατά τη διάρκεια του καλο-καιριού. Μετά, την ώρα που συνή-θως γίνονται οι επιδρομές, τοπο-θετήσαμε τεχνητές γραμμές οσμήςχρησιμοποιώντας ενα λεπτό πινέλοπου βουτούσαμε στο εκχύλισμα πουείχαμε φτιάξει. Τις γραμμές οσμήςτις τοποθετήσαμε ξεκινώντας απότην είσοδο τής φωλιάς, σε σημείαπου διαλέξαμε στην τύχη, ενα ήδυό μέτρα πιο πέρα.Τα αποτελέσματα ήσαν δραματικά.Πολλοί από τους επιδρομείς όρμη-σαν έξω, έτρεξαν κατά μήκος τήςγραμμής και στο τέλος σταμάτη-σαν στριφογυρίζοντας εδώ κι εκείπαραξενεμένοι. Όταν τοποθετήσα-με μικρές κοινότητες του είδουςτων σκλάβων «Φόρμικα Σουμπσε-ρίσεα» (Formica Subsericea) στοτέλος των γραμμών, οι επιδρομείςδιοργάνωσαν την επίθεση με τέ-τοιο τρόπο, που σε πολλά σημείαέμοιαζε με τις επιθέσεις που ετοί-μαζαν όταν ακολουθούσαν τις γραμ-μές που τοποθετούσαν οι ανιχνευ-τές τους. Ή Μαίρη Τάλμποτ καιοι συνάδελφοι της, στο Λίντεν-

γουντ Κόλλετζ, μελέτησαν τα είδητων έπιδρομέων «Πολυέργκους Λού-σιντους» (Polyergus Lucidus: Πο-λύεργος ο Διαυγής) και «Άρπαγ-κόξενους Αμερικάνους» (Harpago-xenus Americanus: Αρπαγόξενοςο Αμερικανός) και κατέληξαν στοίδιο συμπέρασμα: οι επιδρομές διορ-γανώνονται με βάση τις γραμμέςοσμής που τοποθετούν οι ανιχνευ-τές από τις φωλιές τους μέχρι τιςφωλιές που θά γίνουν στόχος τήςεπιδρομής. Είναι δηλαδή πιθανό,αυτός ο τρόπος επικοινωνίας ναείναι πολύ διαδεδομένος ανάμεσαστα είδη μυρμηγκιών που κάνουνεπιδρομές για να συλλάβουν σκλά-βους.

Ή ανάπτυξη του κοινωνικού πα-ρασιτισμού στα μυρμήγκια λειτουρ-γεί σάν τα γρανάζια μιας μηχανής,δηλαδή, τα σπρώχνει όλο και πιόχαμηλά στην παρασιτική τους εξάρ-τηση απ' τους σκλάβους τους, χω-ρίς να τους επιτρέπει να ξαναγυρί-σουν στην πρωταρχική ελεύθερηκαι ανεξάρτητη ζωή τους. Έναπαράδειγμα, όπου ή συμπεριφοράτων μυρμηγκιών σ' αυτόν τον τομέαέχει εκφυλιστεί σχεδόν εντελώςβρίσκεται σ' ένα είδος του γένους«Στρογγυλόγναθος» (Strongylogna-thus), που ζει στην Ασία και τηνΕυρώπη. Τα περισσότερα είδη αύ-του του γένους διοργανώνουν βί-αιες επιδρομές με το σκοπό ναβρουν σκλάβους. Έχουν χαρακτη-ριστικές δαγκάνες που μοιάζουνμε σπαθιά, για να σκοτώνουν τα

άλλα μυρμήγκια. Έν τούτοις, τοείδος «Στρογγυλόγναθος ο Τεστα-καϊος» (Strongylognathus Testa-ceus), έχει χάσει τις πολεμικές τουσυνήθειες. Αν και διατηρεί ακόματις χαρακτηριστικές δαγκάνες τουγένους του, δέν διοργανώνει επι-δρομές για την ανεύρεση σκλάβων.Αντί γι' αυτό, μία βασίλισσα «Τε-

στακαίος» μετακομίζει στή φωλιάενός είδους σκλάβων και ζει μετη βασίλισσα αυτού του είδους.Και οι δύο βασίλισσες γεννούναυγά, αλλά όσα μυρμήγκια γεν-νιούνται απ' τη βασίλισσα «Τεστα-καίος» δέν εργάζονται. Τα μυρμήγ-κια του είδους των σκλάβων ταταΐζουν. Δέν ξέρουμε πώς πραγμα-τοποιείται κατ' αρχήν η ένωσηδύο βασιλισσών, αλλά το πιό πι-θανό είναι ότι ή παρασιτική βα-σίλισσα απλώς καταφέρνει να υιο-θετηθεί απ' τη νέα κοινότητα αμέ-σως μετά την απόδραση της απότη μητρική της φωλιά.

Έτσι, ο Στρογγυλόγναθος ο Τε-στακαίος δέν είναι πιά πραγματικόςεπιδρομέας, αφού έχει γίνει έναπολύ προηγμένο κοινωνικό παρά-σιτο που εγκαθίσταται σε ξένες φω-λιές. Υπάρχουν, για παράδειγμα,πολλά είδη μυρμηγκιών που φιλο-ξενούν παράσιτα, όπως σκαθάρια,σφήκες και μύγες, προσφέρονταςτους στέγη και τροφή.

Μήπως ή δουλεία στα μυρμήγ-κια προσφέρει κανένα μάθημα στοανθρώπινο είδος; Μάλλον όχι. Ήδουλεία στους ανθρώπους είναι

ΜΙΚΤΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΥΡΜΗΓΚΙΩΝ ΣΕΓΥΑΛΙΝΟ ΘΑΛΑΜΟ. Αποτελείται απότο σπάνιο είδος Λεπτοθώραξ ο Δουλωτι-κός και το είδος σκλάβων ΛεπτοθώραξΚουρβισπινόσους. Ο Δουλωτικος πουβρίσκεται στό Οχάιο Μίτσιγκαν και Ον-τάριο μόνο πρόσφατα αφιερώθηκε στή"σκλαβοθηρία". Ενας Δουλωτικος φαί-νεται καθαρά στό κέντρο τής φωτογρα-φίας. Από κάτω του φαίνονται τρειςσκλάβοι. Τα λευκά αντικείμενα είναι προ-νύμφες και των δυο ειδών. Αν αφαιρε-θούν απ' την κοινότητα οι σκλάβοι, οιΔουλωτικοί προσπαθούν να εκτελέσουντις απαραίτητες εργασίες τής φωληάς,αλλά δέν τα καταφέρνουν.

ένας ασταθής κοινωνικός θεσμός,πολύ ενάντιος προς τα ηθικά συ-στήματα που έχουν αναπτύξει οιπερισσότερες ανθρώπινες κοινω-νίες. Ή δουλεία στα μυρμήγκιαείναι μιά γενετική προσαρμογή ορι-σμένων ειδών και δέν μπορούμε ναπούμε ότι έχει περισσότερη ή λι-γότερη επιτυχία από την προσαρ-μογή των ειδών του αντίθετου στρα-τοπέδου. Τα μυρμήγκια που συλ-

λαμβάνουν σκλάβους αποτελούνένα ενδιαφέρον και σαφέστατο πα-ράδειγμα εξέλιξης συμπεριφοράς,αλλά οι αναλογίες που παρουσιά-ζουν με την ανθρώπινη συμπεριφο-ρά είναι τόσο ελάχιστες που δένμας επιτρέπουν να τις χρησιμο-ποιήσουμε για ηθικά ή πολιτικάδιδάγματα.

Edward Ο. Wilson

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΛόγω τής μεγάλης συροής συνεργασιών προς το περιοδικό από αναγνώστες, αποφασί-σαμε την καθιέρωση ειδικού τμήματος με τίτλο "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ". Στίςσελίδες που θά διατεθούν για το τμήμα αυτό θά παρουσιάζονται κάθε μήνα οι καλ-λίτερες συνεργασίες που θά φτάνουν στα γραφεία. Οι συνεργασίες αυτές θά αποστέλ-λονται σε δύο αντίγραφα δακτυλογραφημένα, το δέ μέγεθος τους δέν πρέπει σε καμίαπερίπτωση να ξεπερνά τις 8-10 σελ. δακτυλογραφημένες. Εάν τα κείμενα είναιεύκολο να πλαισιωθούν από φωτογραφίες πρέπει αυτές να αποστέλλονται ή να γρά-φονται οι πηγές άπ' όπου μπορούν να ληφθούν. Απαραίτητη είναι ή αναγραφή τωνβιβλιογραφικών σημειώσεων. Κείμενα ανυπόγραφα δέν δημοσιεύοντα, όπως επίσηςκαι κείμενα που δέν έκπληρούν τους παραπάνω όρους.

Ή διεύθυνση του περιοδικού πιστεύει ότι έτσι συμβάλει θετικά στην δημιουργίαενός κοινού πόλου έλξης των αναγνωστών δίνοντας τους παράλληλα την δυνατότητανα εκφραστούν. Οι συνεργασίες θά ελέγχονται από την Σύνταξη και τους ειδικούςσυνεργάτες του περιοδικού. Οσοι από τους αναγνώστες αποστέλλουν συνεργασίες θάπρέπει στον φάκελλο αποστολής να γράφουν εκτός των άλλων και το εξής: "Γιά τηνστήλη "Συνεργασιές αναγνωστών" ώστε να μήν μπλέκονται φάκελλοι με την υπόλοι-πη αλληλογραφία. Όσα δέ από τα κείμενα αυτά μπορούν να πλαισιωθούν από τοπεριοδικό με φωτογραφικό υλικό αυτό θά γίνεται. Τα κείμενα θα έχουν σχέση μόνο μετα θέματα που ερευνά το περιοδικό. Καλλιτεχνικού, λογοτεχνικού, πολιτικού ή οποιασ-δήποτε άλλης μορφής κείμενα δέν θά παρουσιάζεται.

Τα κείμενα είτε παρουσιαστούν είτε όχι δέν επιστρέφονται. Θά αναφέρουμε τουςλόγους για τους όποιους κάποιο κείμενο θά θεωρείται ακατάλληλο για δημοσίευση. Ηστήλη "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ" θά αρχίσει από το τεύχος Απριλίου 1976 Ν.11

ΚΛΕΙΠΕΟΛΟΓΙΑ

οι μυστηριωδεις γραφεςτης σαχαρας

Μιά μεγάλη έρημος και ένα τεράστιο ερωτηματικό.Χαμένες πολιτισμικές κοιτίδες που φανερώνουντην έκταση του ανθρωπίνου πολιτισμού σ' ένα κό-σμο που σήμερα καλύπτεται από κινούμενη άμμο.Τό ανεξιχνίαστο πρόσωπο τής Σαχάρας δέν άφίνε-ται εύκολα για εξερεύνηση.

SOLAS BONCOMPAGNI

Α υτή η τεράστια, και μά-λιστα ερημωμένη, έκτασηπου πάει από τον Νείλο

στο Ρίο ντε Ορο και από το Μα-ρόκο στη Λίμνη Τσάδ, ίσως να εί-ναι ακόμα πολύ πλούσια σε κρυμ-μένους θησαυρούς, που ή ανακά-λυψη τους θα μπορούσε να επιφέ-ρει επανάσταση στις γνώσεις πουέχομε για τους αρχαίους αφρικα-νικούς, ασιατικούς και ευρωπαϊκούςπολιτισμούς.

Πράγματι, πολύ λίγα έχουν ανα-καλυφθεί και πολύ περισσότερα μέ-νουν ν' ανακαλυφθούν κατά μήκοςτων αρχαίων ποταμών με τις έπο-

λιθωμένες κοίτες (ου ί ν τ ι α ν )και τα κοχύλια, στα τραπεζοειδήοροπέδια ( χ α μ μ ά ν τ α ) , σ τ αβουνά ( γ κ έ μ π ε λ ) , άπ' τ ίς αμ-μώδεις εκτάσεις (έ ρ γ κ ) μέχριτις βραχώδεις περιοχές (ρ έ γ κ).

Τό αφιλόξενο κλίμα με την ανυ-πόφορη ζέστη και ή ξηρασία τουεδάφους, είναι οι σπουδαιότεροιλόγοι για τους οποίους καθυστέ-ρησαν οι έρευνες, αν και, άπ' όσαξέρουμε μέχρι τώρα, μπορούμε ναβεβαιώσουμε με σιγουριά ότι, στηνπροϊστορία, ή Σαχάρα είχε μεγά-λο πληθυσμό, διότι άπ' την παλαιο-λιθική εποχή στην νεολιθική, πα-

Σκηνή κυνηγιού με τοξότες που έχουν ουρά.

Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

ρουσιάστηκε μιά προοδευτική απο-ξήρανση, που ξεκίνησε με τη λεγό-μενη «φάση των βροχών» για ναφτάσει στη «φάση της ξηρασίας».Ετσι εξηγείται γιατί στην πρώτη

φάση το κλίμα ήταν εντελώς δια-φορετικό άπ' το σημερινό και γιατίστη βόρεια Αφρική δημιουργή-θηκαν στα πανάρχαια χρόνια οι κα-λύτερες προϋποθέσεις για την εγ-κατάσταση λαών που ερχόντουσαναπό άλλες, εντελώς ακατάλληλεςγια ζωή, περιοχές. Αυτές οι περιο-χές πρέπει να βρισκόντουσαν πιονότια. Άπό εκεί οι ξηρασίες θά πρέ-πει να έδιωξαν τους λαούς εκείνουςπου κατοικούσαν στή ζώνη των με-γάλων λιμνών της ανατολικής Α-φρικής και αυτοί, κατεβαίνον-τας τον Ανω Νείλο, κατευθύνθηκανστην τότε γόνιμη περιοχή τής Σα-χάρας (Αιθιοπικό-Σαχαριανή με-τανάστευση). Ισως βέβαια να προ-ερχόντουσαν και από το βορρά,δηλαδή άπ' την Ευρώπη, διότι οίπ ε ρ ί ο δ ο ι τ ω ν β ρ ο χ ώ ντ ή ς Α φ ρ ι κ ή ς έ χ ο υ νμ ι α ν α ν τ ι σ τ ο ι χ ί α μ ετ ο υ ς δ ι α φ ό ρ ο υ ς ε υ ρ ω -π α ϊ κ ο ύ ς π α γ ε τ ώ ν ε ς , ο ιοποίοι σκέπαζαν ολόκληρη τηνΕυρώπη από το Βόρειο Πόλο μέ-χρι και την Δορδόνη στή Γαλλία.Είναι λοιπόν φανερό ότι αστά-θμητοι κλιματολογικοί παράγον-τες επηρέασαν εκείνη την μακρό-χρονη περίοδο, που ξεκινάει άπ'την παλαιολιθική εποχή και φτά-νει μέχρι τη νεολιθική, προκαλών-τας μετακινήσεις, εγκαταστά-σεις, επαφές μεταξύ ετερογενώνλαών, για τις όποιες σήμερα, είναι

10

πολύ δύσκολο ν' ανακαλύψουμεστοιχεία, και ίχνη που να μας βοη-θοϋν στο να εξακριβώσουμε λε-πτομερώς την προέλευση τους. Εν-τούτοις, είναι δυνατόν, χάρη στουςπαραλληλισμούς που μπορούν ναγίνουν με βάση τις συνεχείς ανα-καλύψεις προϊστορικών υπολειμ-μάτων, να γίνει μιά επαλήθευσηαυτών των υποθέσεων. «Οι βορειο-αφρικανικές βραχογραφίες», λόγουχάρη, «έχουν στενή σχέση με τιςσπηλαιογραφίες της νότιας Γαλ-λίας και της βόρειας Ισπανίας».

Αυτές οι βραχογραφίες πουμε πολύ κόπο ανακαλύφθηκαν σταβάθη των σπηλαίων αποκαλύπτουντο υψηλό επίπεδο τέχνης όπου εί-χαν φτάσει οι προϊστορικοί καλ-λιτέχνες, και με πόση μαεστρία χρη-σιμοποιούσαν τα λίγα χρώματα πουγνώριζαν. Αποκαλύπτουν πώς οάνθρωπος είχε, άπ' την αρχή, έν-τονη φαντασία, πώς εκείνοι οι λαοίβρέθηκαν στην ανάγκη να αναπτύ-ξουν μιά κοινωνικότητα, οχι μόνοαπό την κοινή ανάγκη της επιβίω-σης, αλλά και χάρη σ' ένα συμβο-λισμό άμεσα συνδεδεμένο με ορι-σμένες τελετουργίες και παραδό-σεις. Με λίγα λόγια, όλο εκείνο τοπαράξενο «φολκλόρ» που μας άφη-σαν σαν μήνυμα με την πρωτόγο-νη τέχνη τους. Ή προοδευτικήαποξήρανση που σίγουρα έγινε στηδιάρκεια της νεολιθικής εποχής,καθώς αποδεικνύει ή απολιθω-μένη χλωρίδα της Σαχάρας γιατην οποία ή μέθοδος του ραδιοάν-θρακα δίνει τις χρονολογίες 3.450- 2.800 π.Χ., προκάλεσε οπωσδή-ποτε νέα μεταναστευτικά κύματαπρος την κεντρική Αφρική, τηνΕυρώπη και την Αίγυπτο. Αυ-τό θα εξηγούσε και τη στενή σχέ-ση της σαχαριανής τέχνης της βρα-χογραφίας με τους πολιτισμούς τηςΑιγύπτου, των Μυκηνών, κλπ.

Για την αποξήρανση της αρχαίαςλεκάνης της Σαχάρας, εκτός απότις αλλαγές, του κλίματος, μπορείνα είχε σημαντική επιρροή καιμιά πιθανή παρέκκλιση του Νείλουκαι του Νίγηρα. Αν βέβαια, πρέ-πει να υποθέσουμε μιά παρέκκλισηεντελώς φυσική, οι αμφιβολίες πα-ραμένουν. Θά μπορούσαμε να μά-θουμε ολόκληρη την ιστορία τηςΑιγύπτου, μόνον άν βρίσκαμε ο-λόκληρο το ιστορικό έργο του Μα-νέθωνα. «Οί εντελώς άγνωστες ήσχεδόν άγνωστες περίοδοι αντι-προσωπεύουν τα δύο τρίτα τηςιστορίας της Αιγύπτου : από τις30, τουλάχιστον, δυναστείες πουαναφέρει ο Μανέθωνας, μόνο έντε-

Βάρκα σε υγρή επιφάνεια. Ντύσιμο, χτένισμα και στολί-δια θυμίζουν τις αρχαίες αιγυπτιακές συνήθειες.

κα έχουν αρκετά λεπτομερή περι-γραφή». Θά μαθαίναμε με σι-γουριά αν ή υπόθεση του γεωμέ-τρη Λεόν Μαγιού ότι «το μυστικότου Νείλου είναι κλεισμένο μέσαστή Μεγάλη Πυραμίδα» έχεικάποια ιστορική βάση, ή, τότε, ανο Νείλος, έστω και τεχνητά, άλλα-ξε ή επέκτεινε την κοίτη του αργά,με το πέρασμα των αιώνων, ώσπουνα δημιουργήσει το τεράστιο ση-μερινό του Δέλτα - που δεν υπήρχεπρώτα - αρδεύοντας και γονιμο-ποιώντας έτσι την αιγυπτιακή γη.Ό Ηρόδοτος έγραψε : «Μου διη-γόντουσαν οι (Αιγύπτιοι) ιερείς ότιο π ο τ α μ ό ς (Νείλος) έ τ ρ ε -χ ε τ ό τ ε π ο λ ύ κ ο ν τ ά σ τ ι ςα μ μ ώ δ ε ι ς π ε ρ ι ο χ έ ς τ ω ν

Η φυλή των προγόνων των Φούλμε(άνω). Σημερινό γυναικείο χτένισμαΦούλμε στή Γουϊνέα (κάτω).

11

λ ό φ ω ν π ρ ο ς τ η Λ ι β ύ η :α λ λ ά ο Μ έ ν η ς , ε κ α τ όπ ε ρ ί π ο υ σ τ ά δ ι α π ι ό π ά -ν ω από τη Μ έ μ φ ι δ α , έ-φ ρ α ξ ε τ ο ν ό τ ι ο π α ρ α -κ λ ά δ ι τ ο υ π ο τ α μ ο ύ κ α ι ,α φ ο ύ α π ο ξ ή ρ α ν ε τ η νπ α λ ι ά τ ο υ κ ο ί τ η , έ β α -λ ε ν α σ κ ά ψ ο υ ν ε ν α κ α -ν ά λ ι κ α ι έ τ σ ι ο π ο τ α -μ ό ς ά ρ χ ι σ ε ν α τ ρ έ χ ε ια ν ά μ ε σ α σ τ ι ς δ ύ ο ο ρ ο -σ ε ι ρ έ ς » . Σύμφωνα λοιπόν μ εαυτή τη μαρτυρία, ή παρέκκλισηφαίνεται ότι έγινε τεχνητά. Εναάλλο στοιχείο που επιβεβαιώνειτην ύπαρξη θάλασσας στή Σαχάραμέχρι την Ανω Αίγυπτο και τοΣουδάν είναι ότι όταν ο Καμβύσηςέστειλε έ ν α σ τ ρ α τ ό ενάντιαστους Αμμωνες, αυτός ο στρατός

έφυγε από τις Θήβες και, πηγαί-νοντας προς την Αιθιοπία, έφτασεσ ε μια « ό α σ η π ο υ α π έ χ ε ια π ό τ ι ς Θ ή β ε ς ε π τ ά μ έ -ρ ε ς π ο ρ ε ί α μ έ σ α α π ότ η ν έ ρ η μ ο κ α ι τ ο ό ν ο μ αα υ τ ή ς τ η ς π ε ρ ο χ ή ς ε ί -ν α ι , σ τ α ε λ λ η ν ι κ ά , Ν ή -σ ο ς τ ω ν Μ α κ ά ρ ω ν».

Πράγματι στή «θάλασσα τής Σ α -χάρας» θα έπρεπε να υπάρχουνπολλά νησιά, κέντρα πολιτισμούμε μεγάλο ενδιαφέρον (τα τ ο π ω -νύμια, όπως θα δούνε παρακάτω,είναι πολύ χρήσιμα γι ' αυτές τιςιστορικές μελέτες). Ό ίδιος ο Η-ρόδοτος, τέλος, μας δίνει τη βε-βαίωση ότι το Δέλτα του Νείλουείχε δημιουργηθεί πρόσφατα : «Υ-π ή ρ ξ ε μ ι ά ε π ο χ ή ό π ο υο ι Α ι γ ύ π τ ι ο ι δ έ ν ε ί -

Κοπάδι σε κίνηση του οποίου ή προοπτι-κή σε βάθος θυμίζει τις βραχογραφίεςτης Αλταμίρα.

χ α ν κ α θ ό λ ο υ γ ή . Π ρ ά -γ μ α τ ι , τ ο Δ έ λ τ α , ό π ω ςβ ε β α ι ώ ν ο υ ν ο ι ί δ ι ο ι ,δ έ ν ε ί ν α ι π α ρ ά τ ό π ρ ο ϊ -ό ν τ ω ν π ρ ο σ χ ώ σ ε ω ντ ο υ π ο τ α μ ο ύ : σ ά ν ν αλ έ μ ε , γ ή π ρ ό σ φ α τ η ςε μ φ ά ν ι σ η ς » . Και λοιπόν ;Καταλαβαίνουμε περίφημα ότι ήέλλειψη των υδάτων του Νείλουαπό τη «θάλασσα της Σαχάρας»,στή νεολιθίκή εποχή, επιτάχυνεσημαντικά την διαδικασία «άγο-νοποίησης» που είχε κιόλας αρ-χίσει στην περιοχή. Γι' αυτό καιοι αρχές· του αιγυπτιακού πολιτι-σμού έχουν στενή σχέση με τησειρά αυτών των γεγονότων, ταοποία, αν θέλουμε, αποτέλεσαν, κα-θώς λέει ο Φράνκφορτ, τ ο δ υ-ν α μ ι κ ό των αρχαίων αφρικα-νικών πολιτισμών. Γι' αυτό κατα-λαβαίνουμε ακόμα γιατί «ο Τ ο υ ν-μ π η θ ε ω ρ ε ί τ η ν κ ά -θ ο δ ο τ ω ν π ρ ο ϊ σ τ ο ρ ι -κ ώ ν Α ι γ υ π τ ί ω ν σ τ η νέ λ ώ δ η κ ο ι λ ά δ α τ ο υ

Ν ε ί λ ο υ σ ά ν α ν τ ί δ ρ α σ ησ τ η ν α π ο ξ ή ρ α ν σ η τ η ςβ ό ρ ε ι α ς Α φ ρ ι κ ή ς » .

Ισως ακόμα και ο Νίγηρας, μετην προοδευτική υπαναχώρηση τωνέλωδών υδάτων της εσωτερικήςθάλασσας, να χρειάστηκε να βρειάλλη διέξοδο προς τον κόλπο τηςΓουϊνέας. Έν τούτοις, μέχρι σή-μερα, δέν έχουμε καμιά ιστορικήμαρτυρία που να επιβεβαιώνει μιάτέτοια υπόθεση.

Ή τεράστια «θάλασσα της Σα-χάρας» θα έπρεπε να είναι το «κα-τάλοιπο» ενός απέραντου αφρικά-νικου κόλπου που ανοιγόταν στονΑτλαντικό Ωκεανό και που, ξε-

κινώντας από την οροσειρά τουΑτλαντα, έφτανε μέχρι τη σημε-

ρινή Αίγυπτο, το Σουδάν, το Τσαντ,και μετά έστριβε δυτικά, όπου οιαρχαίες ακτές θα έπρεπε ναφτάνουν μέχρι τους σημερινούςλόφους του Φούτα Τζαλόν, συνε-χίζοντας και μέχρι το Νίμπα. Μπρο-στά σ' αυτόν τον τεράστιο κόλποθα βρισκόταν ή μυστηριώδης νή-σος «Ποσειδωνίς», μέρος μιας πιομεγάλης γήινης έκτασης, της λε-γόμενης Άτλαντίδας, που, μετά

Σκηνή κυνηγιού. Αξιοσημείωτες οιλεπτομέρειες του κυνηγού και τήςκαμηλοπάδραλης.

12

Αναπαράσταση της τελευταίας πε-ριόδου, τής λεγομένης "ιππικής"

τον θρυλικό καταποντισμό της, πε-ριορίστηκε σε λίγα νησιά : Πρά-σινο Ακρωτήριο, Κανάριες καιΑζόρες. Ό μυθικός καταπον-

τισμός τής Άτλαντίδας θα βοή-θησε σίγουρα - χάρη σε κάποιοπαιγνίδι γεωλογικών μετατρο-πών - στην ανύψωση εκείνης τηςαφρικανικής ακτής που, σήμερα,ενώνει το Φοϋτα Τζαλόν με τοΜαρόκο, περιορίζοντας έτσι τονκόλπο τής Σαχάρας σε μια μεγάληεσωτερική θάλασσα με πολλά νη-σιά σαν το Χόγκαρ, το Τιμπέστικαι το Γκέμπελ Άουνάτ. Είναιδύσκολο να πούμε αν υπήρξαν άρ-χαίες επαφές ανάμεσα στους επι-ζήσαντες τής τρομερής ατλαντι-κής τραγωδίας και στους άρχαιοα-φρικανικούς πολιτισμούς, διότι δενμπορούμε να μάθουμε περισσότεραγια έναν πολιτισμό που κυριολε-κτικά τον κατάπιε- ή θάλασσα καινα βεβαιωθούμε αν ορισμένες τε-λετές ή ορισμένες παραδόσεις πουτελικά μεταδόθηκαν στους μεσα-νατολικούς πολιτισμούς έχουν κά-ποια σχέση ή κάτι κοινό μ' εκεί-νους. Πάντως ή βραχογραφική τέ-

χνη τής Σαχάρας παρουσιάζεισυχνά τόση τελειότητα που μαςκάνει να αμφιβάλλουμε και ν' αρ-χίσουμε να πιστεύουμε ότι έφτα-σε σε κείνο το σημείο χάρη σεκάποια επαφή με ξένους, σίγουραπολύ πιο προοδευμένους από τους

λαούς που είχαν εγκατασταθεί νω-ρίτερα εκεί.

Ό αρχαιολόγος ΦαμπρίτσιοΜόρι ανακάλυψε πάρα πολλές βρα-χογραφίες στο Άκακο και στοΤασσίλι και αυτές οι ανακαλύψειςτου μας επέτρεψαν να γνωρίσουμεέναν ολόκληρο άγνωστο κόσμοστενά συνδεδεμένο με τους «με-σογειακούς» και, φυσικά, με τοναιγυπτιακό. Ηδη από την «προ-ποιμενική» περίοδο, μερικές βρα-χογραφίες έχουν, αν και πρωτό-γονες, μιά δύναμη εκφραστικό-τητας στην αναπαράσταση ζώων,μιά πανίδα πλούσια σε σκηνές κυ-νηγιού, όπου οι τοξότες έχουν μιάουρά κολλημένη στη μέση τους,όπως συνήθιζε να κάνει ο μυθικόςΜένης, Ιδρυτής τής πρώτης αιγυ-πτιακής δυναστείας, και όπως φαί-νεται και στην αναπαράσταση τουΝάρμερ (εικόνα 1). Καί ακόμα καιαυτή ή «βάρκα μαγικοθρησκευτικούχαρακτήρα», που εμφανίζεται πά-νω σε μιά «υγρή επιφάνεια», θυ-μίζει, όχι μόνον τη υπόθεση ότιυπάρχει ή «Θάλασσα τής Σαχά-ρας», αλλά και τον στενό δεσμό πουσυνδέει αυτούς τους σαχαριανούςλαούς με τον αιγυπτιακό. Αρκείνα παρατηρήσουμε το ντύσιμο, τοαιγυπτιακό στυλ χτενίσματος, ο-ρισμένα διακοσμητικά (όπως τοφτερό), και να τα συγκρίνουμε δ-λα αυτά με «μερικές προδυναστικέςαιγυπτιακές ζωγραφικές αναπαρα-στάσεις σε κεραμικό» (εικόνα 2).

Ανθρωποειδές ον ντυμένο ολόκλη-ρο με παράξενη διαστημική στολήκαι κράνος. Βράχοι του Σεφαρ (Σα-Χάρα).

13

Είναι επίσης αξιοσημείωτο το πώςορισμένες μαγικοθρησκευτικές τε-λετές, ίσως μάλιστα πένθιμες, ξα-ναβρίσκονται στις συνήθειες τωνμελλοντικών πολιτισμών της ανα-τολής, και πώς οι σαχαριανοί ή-ξεραν από τότε τη διαδικασία μου-μιοποίησης καθώς αποδεικνύει έ-να εύρημα που ανάγεται στα 5.400χρόνια από σήμερα, και τέλος, τοπώς ή χρησιμοποίηση προσωπίδωνμε αναπαράσταση ζώων θυμίζει,λόγου χάρη, την αιγυπτιακή συ-νήθεια της μάσκας του Άνούβι.Σέ μερικές βραχογραφίες εμφανί-ζονται λαοί «όχι μαύροι», που χα-ρακτηρίζονται από ένα καθαρο-γραμμένο προφίλ, με μαλλιά μα-κριά και ίσια, και βαμμένα ανοι-χτόχρωμα, που πολλές φορές θυ-μίζουν ένα τέλειο χρώμα ρόζ, σί-γουρα "μεσογειακού" τύπου, ένώτο ίδιο χτένισμα χρησιμοποιούνκαι σήμερα οι Φούλμπε, φυλή «όχιμαύρη» και των οποίων το όνομαΠ έ λ ς σημαίνει άκριβώς κόκκι-νο. Νά 'ναι αλήθεια οι μυστη-ριώδεις Φούλμπε απόγονοι κά-ποιας αρχαίας έπιμειξίας ; Νά'ναι αυτοί οι πρωταγωνιστές τηςαρχαίας αιθιοπικο - σαχαριανής με-τανάστευσης ή μήπως έφτασαναπ' το βορρά ; Χρησιμοποιούσανλεπτά σκερπάνια, το «μπούμεραγκ»

14

και, όπως φαίνεται και άπ' τη βρα-χογραφία, ήταν ήδη ενωμένοι σεφυλή (εικόνα 3). Ή παρουσία βο-σκών βαμμένων με πράσινο χρώ-μα θυμίζει τη σπάνια συνήθεια τηςχρησιμοποίησης χρωμάτων πουγινόταν στις προδυναστικές καιπρωτοδυναστικές αιγυπτιακές πε-ριόδους. Έξ άλλου ή παρουσία τουσυνηθισμένου ήλιου ανάμεσα στακέρατα ορισμένων βοοειδών στη«βόρειο» περίοδο και ή χρησιμο-ποίηση του «ουραίου» στή «ποι-μενική» περίοδο αποτελούν μέροςχαρακτηριστικών αιγυπτιακών συ-νηθειών (εικόνα 4). Για ν' αντι-ληφθούμε το βαθμό καλλιτεχνι-κής τελειότητας που είχαν επι-τύχει αυτοί οι αρχαίοι λαοί τηςΣαχάρας, άρκεϊ να παρατηρή-σουμε την τέλεια τεχνοτροπία τους,που παρουσιάζουν ορισμένες σκη-νές κυνηγίου (εικόνα 5) και τηναντιστοιχία μιας κίνησης ολο-κλήρου κοπαδιού σε προοπτική μετα σχέδια και τις βραχογρα-φίες που φαίνονται ακόμα στηνΑλταμίρα (εικόνα 6)

Ή αποξήρανση της Σαχά-ρας προκάλεσε την αργή παρα-κμή της τέχνης στις βραχογρα-φίες της μεταποιμενικής περιό-δου, οπόταν εμφανίστηκε γιαπρώτη φορά και εντελώς ξαφνικά

Μια από τις εκπληκτικές βροχογρα

το άρμα συρόμενο από άλογα (ει-κόνα 7). Ε ί ν α ι ε π ί σ η ς α-ξ ι ο σ η μ ε ί ω τ ο τ ο π ώ ς ο -ρ ι σ μ έ ν ε ς σ υ ν ή θ ε ι ε ς , π ρ ο -λ ή ψ ε ι ς , γ ρ α φ έ ς κ α ι έ -ν α ς α π ό κ ρ υ φ ο ς σ υ μ -β ο λ ι σ μ ό ς τ ω ν λ ε γ ο μ έ -μ έ ν ω ν δ ε ι σ ι δ α ι μ ό ν ω νφ υ λ ώ ν σ ά ν τ ο υ ς Φ ο ύ λ -μ π ε , τ ο υ ς Ν τ ά ο υ ν τ α ,τ ο υ ς Τ έ μ π ο υ , τ ο ύ ς Γ κ α -ρ α μ ά ν τ ι κ α ι ε ι δ ι κ ά α υ -τ ώ ν τ ω ν τ ε λ ε υ τ α ί ω ν ,π ο υ θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ι δ ι σ έ γ - -γ ο ν α τ ω ν α ρ χ α ί ω ν Τ ο υ -α ρ έ γ κ ι , χ ά ν ο ν τ α ι σ τ αβ ά θ η τ ο υ π α ρ ε λ θ ό ν τ ο ς ,κ α ι μ α ς κ ά ν ο υ ν ν α υ π ο -θ έ τ ο υ μ ε μ ι ά α ρ χ έ γ ο ν ηε π α φ ή μ ε υ π ο τ ι θ έ μ ε -ν ε ς ι ε ρ α τ ι κ έ ς τ ά ξ ε ι ς , π ο υθα έπρεπε να αποτελούνται απότους σοφούς των « α τ λ ά ν τ ω ν »και των «Α ι θ ι ό π ω ν ». Τό

φίες του Τασσίλι που έδωσε το όνομα της λεγομένης "αρειανης

σ ύ μ β ο λ ο τ η ς σ β ά σ τ ι κ α ςπ ο υ σ υ χ ν ά ε μ φ α ν ί ζ ε -τ α ι ζ ω γ ρ α φ ι σ μ έ ν ο σ τ οσ τ ή θ ο ς τ ω ν Τ ο υ α ρ έ γ κ ,κ α ι τ ο «λ ί τ ζ α μ » (βέλο πά-νω στο πρόσωπο) με διαφορετικάχρώματα (άσπρο για τους σκλά-βους και μαύρο για τους ευγενείς)θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν ά ε ί ν α ιπ α ρ α δ ε ί γ μ α τ α . Πάντα σχε-τικά μ' αυτή τη φυλή των νομάδωναξίζει να θυμηθούμε την π α ρ ά -ξ ε ν η σ υ ν ή θ ε ι α ( π ο υ λέ-γ ε τ α ι «Ά χ ά λ») να συγκεν-τρώνονται το βράδυ αμέσως μετάτη δύση, για να εκλέξουν κάθε φο-ρά κι από μία σουλτάνα (βασίλισσα)κάτω από τη διεύθυνση της οποίαςγιορτάζουν με τραγούδια και χο-ρούς μέχρι αργά τη νύχτα. Α υ τ όθ υ μ ί ζ ε ι π α ν ά ρ χ α ι ε ς νυ-χ τ ε ρ ι ν έ ς σ υ ν ή θ ε ι ε ς π ο υπαρατηρήθηκαν σε «σ ε λ η ν ι α-ν ι α κ έ ς τ ε λ ε τ έ ς » κ α ι π ού

υ π ά ρ χ ο υ ν σ τ ι ς α ρ χ α ί ε ςκ ε λ τ ι κ έ ς φ υ λ έ ς . Αλλά έ -κείνο που αφορά την κ λ ε ι π ε ο-λ ο γ ι κ ή έ ρ ε υ ν α ε ί ν α ι κ ά τ ιπ λ ο ύ σ ι α ί χ ν ο γ ρ α φ ι κ άσ χ έ δ ι α π ο υ α ν α κ α λ ύ -φ θ η κ α ν π ρ ό σ φ α τ α σ τ ο Τ α σ -σ ί λ ι κ α ι α ν α π α ρ ι σ τ ά -ν ο υ ν π α ρ ά ξ ε ν α α ν θ ρ ώ -π ι ν α ό ν τ α , ή πολύ μικρά ήμε γιγάντιο ανάστημα, με κεφάλιατόσο στρογγυλά που, σήμερα, μαςκάνουν να σκεφτόμαστε διαστη-μικά κράνη και κατά συνέπειακάποια αρχαία αποικία ανθρωπο-ειδών από το Σύμπαν. Σέ μιά με-γάλη ζωγραφιά αυτής τής περιό-δου, που έμεινε να λέγεται «άρεια-νή», εμφανίζεται μιά μεγάλη φι-γούρα απρόσωπη, πάνω από τρίαμέτρα ψηλή, μπροστά στην οποίαυποκλίνονται, σηκώνοντας τα χέ-ρια σε παράκληση κατά την αι-γυπτιακή συνήθεια, μερικές ιθα-

γενείς γυναίκες (εικόνα 8), το δέσύνολο φαίνεται να είναι αφιερω-μένο σε κάποια παλιά τελετήγονιμότητας. Αλλά μ ι ά β ρ α -χ ο γ ρ α φ ί α δ ε ί χ ν ε ι α κ ό -μ α π ι ο κ α θ α ρ ά έ ν α ό νν τ υ μ έ ν ο ο λ ό κ λ η ρ ο μ εμ ι ά π α ρ ά ξ ε ν η δ ι α σ τ η -μ ι κ ή σ τ ο λ ή π ο υ τ ε λ ε ι -ώ ν ε ι σ ' έ ν α α λ λ ό κ ο τ οκ ρ ά ν ο ς . Οι γνώμες τωνερευνητών είναι διχασμένες, αλλάοι λεπτομέρειες τής βραχογραφίαςείναι τόσο καθαρές που μας αφή-νουν κατάπληκτους, προ πάντωναν σκεφτούμε ότι βρίσκεται εκεί,στους βράχους του Σεφάρ (Σαχά-ρα), κάπου εφτά χιλιάδες χρόνιακαι ότι μας είναι γνωστό μόνο απότο 1965, δηλαδή, τότε που το ανα-κάλυψε ο Γάλλος Άνρί Λότ (εικ.9).

Solds Boncomhagni

15

ο ανθρωποςπειραματοζωο

ANTONIO PITASSI

Αν υπάρχουν πράγματι οι εξω-γήινοι και μάς παρακολουθούντότε θαυμάσια θα μπορούσαν ναμάς χρησιμοποιούν και για πει-ραματόζωα. Οι συντηρητικοί θαμάς κοροϊδεύουν ενώ οι οπαδοίτων εξωγήινων πιθανόν να ζη-λεύουν τον ήρωα τής ιστορίας αυ-τής.

Η περίπτωση αυτή, στάθηκε α-φορμή μιας μακράς και επι-μελημένης επισκόπησης, από

το δόκτορα Ορλάντο Φόντες, πουείναι ένας από τους σοβαρότερουςερευνητές των φαινομένων των ι-πταμένων δίσκων, και διατέλεσεκαι εκπρόσωπος τής Βραζιλίας γιαένα διάστημα στην APRO, τον ορ-γανισμό έρεύνης για τα διαστημικάφαινόμενα, στις ΗΠΑ, και στην υ-ψηλή στρατιωτική διοίκηση τής Βρα-ζιλίας. Ό πρωταγωνιστής τής ιστο-ρίας μας ρωτήθηκε πολλές φορέςκαι με σύγχρονες μεθόδους, και δένπεριέπεσε σε καμιά αντίφαση. Αν-τιστάθηκε σε όλες τις δελεαστικέςπαγίδες που του στήθηκαν για ναεπισημανθεί αν ο άνθρωπος μαςενδιαφερόταν μόνο να γίνει διάση-μος ή ν' αποκτήσει χρήματα μ' αυ-τόν τον τρόπο. Υποβλήθηκε σε πλή-ρη ιατρική εξέταση, σωματική καιψυχική, και επέδειξε τέλεια ισορ-ροπία. Είχε τη φήμη τίμιου καισοβαρού εργαζομένου άνθρωπου. Ό-μως το αποτέλεσμα τής κλινικήςεξέτασης του ήταν το σπουδαιότεροσημείο για την αληθοφάνεια τής ι-στορίας του, και αυτό ήταν που έ-δωσε ένα τέλος στην περίπτωσητου. Ιδού πώς διηγείται ο ίδιοςτα γεγονότα :

Ονομάζομαι Άντόνιο ΒίλλαςΜπόας και είμαι ηλικίας 23 ετών.Ζω με την οικογένεια μου σ' ένααγρόκτημα που έχουμε κοντά στοΣάν Φρανσίσκο ντί Σάλες, στο Μί-

16

νας Τζερέο, σε μικρή απόσταση απότα σύνορα τής πολιτείας του ΣάνΠάολο. Εχω δυο αδελφούς καιτρεις αδελφές και είμαι ο προτε-λευταίος των αδελφών. Συνήθως ε-γώ εργάζομαι τη νύχτα. Είμαι ανύ-παντρος και ύγειής. Τή νύχτα τής15ης Οκτωβρίου 1954 εργαζόμουνμόνος μου με το τρακτέρ μου. Ε-κανε κρύο και ο ουρανός ήταν κα-θαρός και γεμάτος άστρα. Κατάτη μία, είδα ξαφνικά στον ουρανόένα άστρο κόκκινο που έλαμπε τό-σο, ώστε να φαίνεται μεγαλύτεροαπό τα άλλα. Ό μ ω ς δέν ήταν άστρο,γιατί σε λίγο άρχισε να μεγαλώνειπολύ γρήγορα, κατευθυνόμενο προςτο μέρος που βρισκόμουν. Κατέ-βηκε ταχύτατα και, στα 50 σχεδόνμέτρα, σταμάτησε πάνω άπ' το κε-φάλι μου, φωτίζοντας το γύρω έ-δαφος σάν να ήταν μέρα, με έναφώς άσπρο, τόσο δυνατό ώστε εκ-μηδενιζόταν το φώς των προβο-λέων του τρακτέρ μου. Τα είχα χα-

Μεταφρ. Κλειώ Κοασίν

μένα γιατί δέν ήξερα τι να κάνω.Σκέφτηκα να πηδήξω απ' τη μη-χανή μου και να φύγω τρέχοντας,όμως ή φρεσκοσκαμμένη γη θα ή-ταν μεγάλο εμπόδιο στην μετακί-νηση μου. Εμεινα λοιπόν σ' αυτήτην αγωνία ένα ή δύο λεπτά, ένώεν τω μεταξύ το φωτεινό αντικεί-μενο, κατεβαίνοντας σιγά σιγά, βρι-σκόταν τώρα γύρω στα 15 μέτραμπροστά μου. Ηταν ένα παράξενοαντικείμενο, σχήματος στρόγγυ-λου, τυλιγμένο σ' ένα μώβ φώς μεένα μεγάλο προβολέα με κόκκινοφώς μπροστά του. Εμοιαζε μεένα αυγό σε πολύ μακρύ σχήμα, μετρία μεταλλικά ανοίγματα στην πλώ-ρη που έβγαζαν ένα λαμπρό φώς.Στό επάνω μέρος του ήταν ένα είδοςθόλου που γύριζε με μεγάλη ταχύ-τητα, βγάζοντας ένα λαμπρό μώβφώς. Αυτό το φώς πήρε ένα χρώμαπράσινο όταν το αντικείμενο προσ-γειώθηκε και ελάττωσε την περι-στροφική του κίνηση.

Ο δημοσιογράφος Τζαο Μαρίνς που πρώτοςέφερε στο φώς τής δημοσιότητας την παράξενηεμπειρία του Αντώνιο Βιλλας Μπόας.

Πρόσωπο με πρόσωπο μ' ένα πα-ράξενο διαστημικό άνθρωπο.

Με το τρακτέρ δεν μπόρεσα νααπομακρυνθώ παρά ελάχιστα μέ-τρα. Τό μοτέρ έσβησε και οι προ-βολείς χαμήλωσαν. Προσπάθησα ναξαναβάλω σε κίνηση τη μηχανή, άλ-λα μάταια. Πήδησα τότε κάτω καιάρχισα να τρέχω. Ομως ήδη είχαχάσει πολύτιμα δευτερόλεπτα. Είχακάνει λίγα βήματα, όταν ένα χέριμε σταμάτησε πιάνοντας το μπρά-τσο μου. Ό διώκτης μου ήταν κον-του αναστήματος. Εφτανε μόλιςστον ώμο μου. Φορούσε ένα είδοςστολής και είχε το κεφάλι εντελώςσκεπασμένο με διαστημικό σκάφαν-δρο. Γύρισα απότομα και ένα σπρώ-ξιμο με έκανε να πέσω στο έδαφοςμε το πλευρό, σε απόσταση δύο με-τρων περίπου. Στό σημείο αυτόήρθαν δίπλα στον πρώτο άλλοι τρειςπαρόμοιοι τύποι και μου έπιτέ-θηκαν από το πλάι και από μπρο-στά. Μ' έπιασαν άπ' τα χέρια καιτα πόδια και με σήκωσαν. Τό όχη-μα βρισκόταν σε απόσταση 1 ή 2μέτρων άπ' τη γη, στηριζόμενοπάνω σ' ένα τρίποδα. Είχε μιάμισάνοιχτη πόρτα και μιά σκάλααπό το ίδιο ασημένιο υλικό πουήταν φτιαγμένο όλο το σκάφος.

Μεταφέρθηκα μέσα, κι αυτό δενήταν καθόλου εύκολο. Άφού μπή-καμε μέσα, βρεθήκαμε σε μιά μικρήτετράγωνη αίθουσα, φωτισμένη έν-τονα από πολλές φωσφορίζουσεςλάμπες, μικρές και τετράγωνες, πουήταν τοποθετημένες στην οροφή. Ήαίθουσα εσωτερικά ήταν εντελώςάδεια. Έν ολω ήταν 5 άτομα καιαυτοί με μετέφεραν σ' έναν άλλοχώρο σχήματος οβάλ και πολύ με-γαλύτερο του πρώτου. Εκεί μέσααισθάνθηκα πολύ καλύτερα ίσωςγιατί ή εξωτερική πόρτα είχε κλεί-σει και δέν είχα πλέον καμιά ελπί-δα να διαφύγω. Αυτή ή αίθουσαείχε μιαν ασημένια φωτεινή επέν-δυση, ενώ ένας κύλινδρος βρισκότανστη μέση άπ' την οροφή ώς το πά-τωμα, χονδρύτερος στα δύο άκρακαι λεπτότερος στη μέση σε σχήμαπολύ παράξενο. Κατάλαβα αμέσωςοτι έπρεπε να ήταν ο άξονας τουοχήματος. Σέ μιαν άκρη υπήρχεένα τραπέζι με πολλές περιστρεφό-μενες καρέκλες, όλα μεταλλικά. Ε-μεινα όρθιος αρκετά λεπτά, συγ-κρατούμενος άπ' τα μπράτσα απόδύο άτομα, που έν τω μεταξύ άρ-χισαν να συνομιλούν μεταξύ τους.

Είπα συνομιλία, μά στην πραγμα-τικότητα ήταν ένας ιδιωματισμόςγλώσσας που δέν είχα ποτέ ξανα-κούσει. Ήταν ένας μακρόσυρτοςήχος σαν το θρήνο τών σκυλιών.Δέν ξέρω τίποτα άλλο που να άπο-δίνει καλύτερα αυτόν τον παρά-ξενο τρόπο συνομιλίας. Οι ήχοι τουςήταν μακρόσυρτοι σιγανοί, σε εναλ-λασσόμενη "μουσική" κλίμακα καισυγχρόνως συνεχώς τρεμουλιαστοί.Οταν τα γρυλίσματα τελείωσαν,

φαίνεται ότι συνεννοήθηκαν τί νακάνουν με μένα και άρχισαν και οιπέντε να μου βγάζουν δια της βίαςτα ρούχα μου. Αντιστάθηκα, αλλάαυτοί επέμειναν περισσότερο, χρη-σιμοποιώντας βίαιες χειρονομίες, αλ-λά προσπαθώντας να μή μου κάνουνκακό.

Στό εσωτερικό του διαστημόπλοιουτο αίμα τρέχει χωρίς πόνο.

Βρέθηκα εντελώς γυμνός και γε-μάτος φόβο ακόμα. Ενας άπ' τουςπέντε με πλησίασε και με ένα είδοςσφουγγαριού άρχισε να περνά έναυγρό πάνω σ' όλο το σώμα μου.

Ηταν ένα υγρό ανοιχτόχρωμο αλλάπηχτό και άοσμο, που στέγνωνεπολύ γρήγορα. Οδηγήθηκα στήσυνέχεια από τους άλλους τρεις προςμιά πόρτα που ήταν απέναντι απότην πόρτα που μπήκαμε, και πουάνοιγε προς το εσωτερικό. Παρα-τήρησα αμέσως μιά φωτεινή επι-γραφή στο πάνω μέρος της με ψη-φία εντελώς διαφορετικά άπ' τα δικάμας. Ή αίθουσα που μπήκαμε ήτανμικρή και τετράγωνη.

Καθώς κοίταζα, ή πόρτα ξανά-κλεισε και δέν φαινόταν κάν ότιστο χώρισμα υπήρχε πόρτα. Τόάνοιγμα άπ' το όποιο μπήκα εξα-φανίστηκε και ή επιφάνεια φαινό-ταν εντελώς μονοκόμματη. Μετά άνοι-ξε πάλι και μπήκανε δύο άτομα,κρατώντας δύο σωλήνες από λά-στιχο ή κάτι τέτοιο, κόκκινου χρώ-ματος, μάλλον χονδρούς και μα-κριούς περίπου ένα μέτρο. Ή άκρητου ενός σωλήνα τοποθετήθηκε μέ-σα σ' ένα δοχείο διαφανές με λεπτόστήριγμα ενώ την άλλη άκρη, πουείχε μιά μυτερή προεξοχή σάν βεν-τούζα, την κολλήσανε στο πηγούνιμου. Είδα τότε το αίμα μου ναμεταγγίζεται στο δοχείο, που γέ-μισε το μισό. Δέν αισθάνθηκα κα-νένα πόνο, άλλα είχα την εντύπωσηότι μου στεγνώνανε το δέρμα. Κά-νανε το ίδιο και με το δεύτερο σω-

λήνα παίρνοντας αίμα από ένα άλλοσημείο του πηγουνιού μου, αλλάαυτή τη φορά το δοχείο γέμισε μέ-χρι πάνω. Άφού έγινε αυτό, οι διώ-κτες μου, αποχώρησαν, αφήνονταςμε μόνο, δέν ξέρω για πόση ώρα.Στή μέση του δωματίου είδα έναμικρό ντιβάνι σκεπασμένο μ' έναχνουδωτό ύφασμα και όχι τόσοάνετο για να μπορέσει να ξαπλωθείκανείς. Γιατί δέν ήταν ούτε μακρύ,ούτε κοντό. Κουρασμένος από τηνπάλη που έκανα και τη συγκίνηση,αισθάνθηκα μιά παράξενη μυρωδιάπου μου έφερε ναυτία. Ήταν σάν ναάνέπνεα έναν αέρα που μύριζε καμέ-νο ύφασμα. Εξετάζοντας τους τοί-χους με προσοχή, είδα μερικούςμεταλλικούς σωλήνες, τρυπητούς, άπ'όπου έβγαινε ένας γκριζωπός κα-πνός που διαλυόταν στον αέρα. Ο-ταν ή ναυτία μου μεγάλωσε, πήγασε μιά γωνιά και έκανα εμετό. Μέ-χρι τότε πολύ λίγα πράγματα είχακαταλάβει για τα όντα που με είχαναιχμαλωτίσει γιατί όλοι φορούσανστολές γκρίζες και σκάφανδρα βα-ρύτερα άπ' την πίσω μεριά του κε-φαλιού τους και με μιά μεταλλικήμικρή προεξοχή μπροστά, τρίγωνη,που έφτανε ώς τη μύτη τους. Αυτήή προεξοχή είχε δύο στρογγυλάγυάλινα ανοίγματα, πίσω άπ' ταοποία είδα δύο μάτια πολύ μικρό-τερα άπ' τα δικά μας, ίσως λόγω τωνφακών. Πάνω άπ' τα ανοίγματατων ματιών τα σκάφανδρα φάρδαι-ναν τόσο ώστε να σκεφτεί κανείςότι τα κεφάλια τους ήταν πολύ με-γαλύτερα άπ' όσο ενός φυσιολογικούανθρώπου. Απ' τά σκάφανδρα έξέρ-χονταν τρεις σωλήνες που φτάνανεμέχρι τη μέση της στολής τους,όπου και μπαίνανε μέσα στην στο-λή. Τα μανίκια τελειώνανε σε γάν-τια γκρίζου χρώματος με πέντεδάχτυλα. Τα παντελόνια και ταπαπούτσια φαίνονταν ενωμένα σάννα σχηματίζανε ένα μονοκόμματοσύνολο. Τα παπούτσια ήταν πολύμεγάλα και με χονδρές σόλες. Οίστολές δέν είχανε τσέπες, ούτεκουμπιά, αλλά στο ύψος του στή-θους ήταν ένα είδος κόκκινης ασπί-δας που έδινε φωτεινές ανταύγειες.Ά π ' την ασπίδα ξεκινούσε μιά λω-ρίδα μεταλλικού υφάσματος, ή με-τάλλου και ενωνόταν με μιά φαρ-διά ζώνη, χωρίς κανένα συνδετήραή κόμπο. Εκτός άπ' τον πρώτοεξωγήινο που με είχε πιάσει και μεείχε ρίξει κάτω, όλοι οι άλλοι ήτανσχεδόν στο ύψος μου και, αν εξαι-ρέσουμε το σκάφανδρο και τίς χον-δρές σόλες, πρέπει να ήταν ψηλοί ώς1,57 μ.

17

"Ερως δια της βίας.

Μετά από πολλήν ώρα ή πόρταάνοιξε πάλι. Οι εκπλήξεις για μέναδέν είχαν τελειώσει. Μπήκε μιαγυναίκα χωρίς στολή και χωρίςσκάφανδρο. Ηταν εντελώς γυμνή.Τα μαλλιά της ήταν σχεδόν άσπρα,ίσια και λιγοστά. Κοντού αναστή-ματος, γύρω στο 1.35 μ., με μάτιαγαλανά, ίσια μύτη, τα χαρακτηρι-στικά του προσώπου της πολύ έντο-να, μυτερό πηγούνι και χείλη λεπτά,σχεδόν αδιόρατα. Έν σχέσει με τούψος της ήταν πολύ καλοφτιαγμένηκαι οι προθέσεις έγιναν αμέσως αντι-ληπτές. Ηθελε να κάνει έρωτα μα-ζί μου. Οσο κι αν προσπαθούσανα σκεφτώ άλλα πράγματα εκείνητη στιγμή αναγκάστηκα να υπο-ταχτώ στή σαγήνη αυτού του πλά-σματος και ενώθηκα μαζί της. Μετάάπ' αυτό μου έδωσαν τα ρούχα μουκαι με κατέβασαν άπ' το διαστημό-πλοιο.

Απομακρύνθηκα γρήγορα.

Έδώ τελειώνει ή αφήγηση τουΒίλλας Μπόας και αρχίζει μιά σει-

ρά ερωτηματικών : Αυτή ή γυναί-κα ανήκε στην ίδια φυλή με τουςάλλους που φορούσαν στολή; Καιστην περίπτωση αυτή το αέριο πουανέπνευσε ο Βίλλας Μπόας ήτανένα μίγμα για να μπορέσει ν' ανα-πνεύσει και αυτή μαζί τ ο υ ; Ηαυτή ήταν το αποτέλεσμα μιας δια-σταύρωσης γήινου με εξωγήινους, ήτέλος ένα πειραματόζωο που δη-μιουργήθηκε για ένα πείραμα ανα-παραγωγής άπ' τον πλανήτη μας.

Κατά τον πρωταγωνιστή της α-πίθανης ιστορίας αυτή ή γυναίκαγρύλλιζε τρεμουλιαστά, ακριβώς ό-μοια όπως και οι σύντροφοι της.Στήν αφήγηση του Βίλλας Μπόαςέξ άλλου υπάρχουν πολλές περίερ-γες λεπτομέρειες πάνω στο σχήμακαι την κατασκευή του διαστημό-πλοιου. Ά π ό αυτές, για να μήν πά-ρουμε πολύ χρόνο, θα σας παρα-θέσουμε μόνο μερικές.

Κατά την απογείωση, το σκάφοςυπερυψώθηκε άπ' τη γη μερικά μέ-τρα, τράβηξε τα τρία στηρίγματαπου του χρησίμευσαν για βάσεις,μέχρι που εξαφανίστηκαν. Υψώ-θηκε καμιά πενηνταριά μέτρα καισταμάτησε για λίγο, υπέρλαμπροακόμα. Ό θόλος άρχισε να γυρίζειιλιγγιωδώς, το χρώμα, μετά απόπολλές αποχρώσεις πήρε ένα ζωηρόκόκκινο και χωρίς κανένα βίαιοκραδασμό με μιά μικρή κλίση έφυ-

γε σαν βλήμα προς τα δυτικά. Σέλίγες στιγμές έγινε σαν ένα φωτει-νό άστρο στον ουρανό. Συνολικά οΆντόνιο Βίλλας Μπόας έμεινε στοδιαστημόπλοιο γύρω στις τέσσε-ρεις ώρες.

Δέν είναι μιά απλή αφήγηση.

Μέχρι έδώ αυτή ή ιστορία είναιπολύ διαφορετική από πολλές ιστο-ρίες που μιλάνε για ιπτάμενους δί-σκους, προσγειώσεις, συναντήσειςμε εξωγήινους κ.λ.π. Ομως είναιπάντα μιά ιστορία χωρίς αποδεί-ξεις που θα την επικυρώσουν. Τομόνο πιστευτό σημείο είναι ο αυ-στηρός ιατρικός έλεγχος που έγινεστον Βίλλας Μπόας και οι επιστη-μονικού επιπέδου ερωτήσεις πουτου έγιναν έν σχέσει με αυτό πουτου συνέβη.

Και άπ' τη μιά πλευρά και άπ'την άλλη, απεδείχθη ότι ο άνθρω-πος αυτός βρέθηκε εκτεθειμένος σεακτινοβολίες όχι βέβαια θανατη-φόρες, αρκετές όμως ώστε να τουπροκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές γιαπολλούς μήνες. Αϋπνία, κούραση,πόνους σ' όλο του το σώμα, κεφα-λαλγίες, ανορεξία, κάψιμο στα μά-τια και συνεχή δάκρυα. Δερματι-

Συνέχεια στή σελίδα 64

'Ο δόκτωρ 'Ορλάντο Φόντεςενώ εξετάζει τον πρωταγωνι-στή τής ιστορίας. Ή εξέτασηέγινε μεγάλη προσοχή και τοαποτέλεσμα υπήρξε εκπληκτι-κό. Πλήρης αυθεντικότητατου περιστατικού. Ανω- Οαγρότης Αντώνιο ΒίλλαςΜπάας. Δεξιά- Αναπαράστα-ση ενός εξωγήινου σύμφωναμε τα λεγόμενα του ΒίλλαςΜπόας. Αριστερά-Σχέδιοενός μυστηριώδους και αγνώ-στου αλφαβήτου ίσως, που ο

Αντώνιο είδε ατό εσωτερικότου διαστημοπλοίου.

18

Διεθνής ΒιβλιοπαρουσίασηΓιά να ευχαριστήσουμε το πλήθος τωναναγνωστών μας αρχίζουμε από αυτότο τεύχος κάθε μήνα να παρουσιάζου-με την διεθνή βιβλιοπαρουσίαση. Ενααπάνθισμα από τα βιβλία που εκδίδον-ται διεθνώς και είναι συναφή με ταθέματα του περιοδικού μας.

Κάτε Νίσσεν: ENTHULLUNGEN EINER HEL-LSEHERIN, 224 σελ. 10 είκ. 25 έλβ. φρ. (Αποκαλύψεις ενός μέντιουμ: εμπειρίες

του παρελθόντος, οράματα του μέλλον-τος). Ή διάσημη Γερμανίδα μέντιουμ,γνωστή από τον τύπο και την τηλεόρα-ση, μιλάει για τη ζωή της και τς εμπει-ρίες της. Είχε προβλέψει τον β Παγκό-σμιο Πόλεμο και τώρα π.χ. προβλέπεισυνταρακτικά γεγονότα που έχουν άμε-ση σχέση με τους ανθρώπους τής σημε-ρινής εποχής.

Εκδοτικός οίκος ROUTLEDGE AND KEGAN,Λονδίνο, (Αγγλικά)Δρ Ουέν Κουάν Τσού/W.Α.Σέρριλλ: ΤΗΕ AST-ROLOGY OF I CHING, 550 σελ. περίπου8 λίρες, ύπό έκδοσιν (Ή 'Αστρολογίατόυ Ί Τσίνγκ).- Μιά άποψη για την εξέ-λιξη τής γής —σε χρόνο και μέγεθος—βασισμένη στις αλλαγές των 64 έξαγραμ-μάτων του Ι Τσίνγκ παρουσιάζεται σ'αυτή τη μελέτη των αστρολογικών σχέ-σεων του Ί Τσίνγκ.'Εκδοτικός οίκος ARISTON VERLAG, Γενεύη,(Γερμανικά)Δρ. Μίλαν Ρύζλ: ASW TRAINING.240 σελίδες, 28ελβετικά φράγκα, (Μέθοδος "Ψ" για τηνενεργοποίηση τής Έκτης Αίσθήσεως)—Μιά ενδιαφέρουσα εισαγωγή στο θέματων Υπερφυσικών Ικανοτήτων καικαι τής Ψυχοκινησίας μαζί με ένα συστη-ματικό πρόγραμμα ασκήσεων για τηνανάπτυξη του ψυχικού δυναμικού. Δια-τίθενται επίσης: 3 Κασσέτες λόγκ-πλαίημε ομιλίες του συγγραφέα, 48 ελβετικάφράγκα.)

Δρ Μίλαν Ρύζλ: JESUS - GROSSTESTMEDIUM ALLER ZEITEN, 228 σελ. 10 ει-κόνες, 28 ελβετικά φράγκα, (Ιησούς, τομεγαλύτερο μέντιουμ όλων των επο-χών: τα θαύματα τής βίβλου σάν παρα-ψυχολογικά φαινόμενα). Έρευνα με με-θόδους υπερφυσικών ικανοτήτων γιατη ζωή και το έργο του Ιησού, του

Ηλία, του Μωϋσή και του Ά γ . Ι ω ά ν -νου του Βαπτιστή, που δίνει μιά εντυ-πωσιακή άπόδειξη για τις χρήσεις τωνυπερφυσικών ικανοτήτων στην έρευνακαι αποκαλύπτει νέες πλευρές των βι-βλικών αναφορών.

Φ.Αανιέρ Γκράχαμ: THE RAINBOW BOOK, 225σελ. πολλές εικόνες, 4,50 λίρες, ύπό έκ-δοσιν. (Τό ουράνιο τόξο). - Τό ουράνιοτόξο έχει μαγευτική ομορφιά, με βάσητη σημασία του χρώματος από φυσικήςκαι μεταφυσικής πλευράς, αυτό το βι-βλίο ερευνά την έννοια του ουράνιου τό-ξου για αρχαίους και σύγχρονους ζω-γράφους, ποιητές, επιστήμονες και θεο-λόγους. εγκυκλοπαίδεια του ουρά-νιου τόξου: μύθος και παράδοση, φυσι-κή και μεταφυσική.

Εκδοτικός οίκος ULRICH HUTER, Μόναχο,(Γερμανικά).Τσάρλς Μπέρλιτζ: DAS BERMYDA DRIECK,225 σελ. 53 είκ. 25 γερμ. μάρκα. (Τό τρί-γωνο των Βερμούδων!.- Στό τρίγωνοπου σχηματίζουν ή Φλόριντα το ΠόρτοΡίκο και οι βερμούδες, πλοία και αερο-πλάνα γίνονται άφαντα, εξαφανίζονταιαπό προσώπου γής Από το 1945 πάνωαπό χίλια άτομα χάθηκαν σ' αυτή τηνπεριοχή ένώ 100 πλοία και αεροπλάναεξαφανίστηκαν χωρίς ν' αφήσουν ίχνη.'Ο συγγραφέας ερευνά δεδομένα, ω-κεανογραφικά στοιχεία, θεωρίες για"κενά χρόνου" και μυθολογικές εξιστο-ρήσεις.Πάπους (Δρ. Γ.Ανκώς): DIE KABBALA, 336 σελ.23 είκ. 12 πίνακες 2 χάρτες, 34,80 γερμ.μάρκα, (Η Κάββαλα).- Επανέκδοσητου περίφημου έργου για τον παραδο-σιακό εβραϊκό αποκρυφισμό του σχεδόνμυθικού Γάλλου άποκρυφιστού ΠάπουςΠεριέχει την ιστορία τής Κάββαλας, σκο-πό, μέθοδο, θεωρία και πρακτική εφαρ-μογή ανάλυση μυστικιστικών απόψεων,χαρίσματα και ελαττώματα των "72 δια-νοιών" και μαγικές συνταγές για τονεξορκισμό τους. Πλούσια βιβλιογραφία.

Ζάν Μπαπτίστ Ντελακούρ: WEICHE SATAN,225 σελ. 12 εικόνες, 31 ελβετικά φράγκα,(Ύπαγε οπίσω μου Σατανά).- Μία επι-τομή πρακτικών εξορκισμών του Διαβό-λου από τους ιστορικούς χρόνους μέχρισήμερα με αντικαταβολή του γερμανι-κού κειμένου και του πρωτότυπου λατι-νικού "RITUALE RAMANUM" (ΡωμαϊκόΤελετουργικό) με βάση το πρωτότυποτων τελετών εξορκισμού του βατικα-νού.Άλφρεντ Χέρρινγκ-Άρλμπαχ: ATLANTISGING UNTER-EUROPA,DU AUCH 268σελ. 25 έλβ. φρ. (Ή Ατλαντίδα χάθηκε-θα χαθεί κι ή Ευρώπη;).- Πού, πότε καιγιατί καταποντίστηκε ή Ατλαντίδα, άνκαι πώς μπορεί να σωθεί ή Ευρώπη απόμιά παρόμοια καταστροφή.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ

ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΛΕΙΔΙΑΤΟΥ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ

PIERRE ESPAGNE

Μετάφρ. Μαρία Μανέττα

20

Τα οράματα τής ζούγκλας του Γιουκά-ταν, κατά την γνώμη του συγγραφέααυτού του άρθρου, πιθανόν να οφείλται στην χρήση ναρκωτικών. Ίσως νααληθεύει αλλά μάς φαίνεται λίγο ακα-τανόητο ο λαμπρός πολιτισμός τωνπροκολομβιανών αυτών λαών να δη-μιουργήθηκε άπο παραισθησιογόνα.

Μόλις τώρα αρχίζουμε μέσα στα εργαστήρια μαςνα διεισδύουμε στην περίεργη κατάκτηση τωνπαραισθήσεων που είναι μάρτυρες επίφοβοι ή

επιζητούμενοι της βαθιάς ψυχολογίας. Ό συγγραφέαςτου άρθρου αυτού ετοιμάζει ένα βιβλίο για το πώςεπεξεργάζονται και μεταβάλλονται ορισμένοι Άμε-ρικανοϊνδιάνικοι μύθοι. Ξέρει κανείς το ρόλο που παί-ζει ο σαμανισμός (θρησκεία παλιά της ανατολικήςΣιβηρίας) και τις τεχνικές του εκστάσεις, καθώς καιτο ρόλο των παραισθησιογόνων μυκήτων στις θρη-σκείες της προκολομβιανής Αμερικής. Γι' αυτό οσυγγραφέας πειραματίστηκε στον εαυτό του με μερι-κά παραισθησιογόνα και αυτά τα πειράματα του επέ-τρεψαν να κατανοήσει καλύτερα το βασικό ρόλο πουπαίζει το υποσυνείδητο στη δημιουργία κοινών μύθωνστο σύνολο της ανθρωπότητας.

Πρόκειται για μιά περιπέτεια, λιγότερο θεαμα-τική από την κατάκτηση της σελήνης από τον άν-θρωπο, αλλά που, στο μέλλον, μπορεί ν' ανατρέψειτην ανθρωπότητα. Είναι ή συστηματική εξερεύνησητου σύμπαντος της παραφροσύνης που επιχείρησανμερικοί σκαπανείς· τα πρώτα αποτελέσματα αυτώντων θορυβωδών ταξιδιών αρχίζουν να γίνονται γνω-στά, και, ήδη, ή ψυχιατρική επωφελείται από αυτέςτις έρευνες.

Πρό καιρού μερικοί σκέφτηκαν να μεταβάλλουντη συμπεριφορά, την ψυχική διάθεση και την ευφυΐα,ακόμα, του ανθρώπου, χρησιμοποιώντας φαρμακευ-τικά παρασκευάσματα. Αυτό έγινε μόνον όταν ή επι-στημονική έρευνα αντικατέστησε τον εμπειρισμό τουπαρελθόντος. Αυτό που χθες ακόμα ήταν προσπάθειατων ποιητών ή των περιέργων, να ανακαλύψουν δηλα-δή «άλλες αιτίες», εσωτερικές, έγινε τώρα ή ψυχο-φαρμακολογία, με άπειρα μέσα, αν και λίγο γνωστά.

Μεταξύ των τρόπων εξερεύνησης διανοητικώνασθενειών, ή ανάλυση τών ονείρων που πρότεινε οΙωάννης Ντελέ, έπαιρνε κατά τη διάρκεια των

τελευταίων ετών μιά σημαντική θέση. Μέ τον κινη-ματογράφο, την τηλεόραση, τον τύπο, το κοινό άρ-χίζει να ακούει να μιλούν για τη μεσκαλίνη, τηνψιλοκυβίνη, το LSD 25 ή λυσσεργικόν οξύ. Αυτά ταχημικά στοιχεία βρίσκονται στή βάση της όνειρο-άνάλυσης. Πρόκειται για φάρμακα που μεταβάλλουντην εγκεφαλική δραστηριότητα, βυθίζοντας το άτομοπου τα παίρνει μέσα στο χώρο του φανταστικού. Ά π όπρώτη όψη το ψυχοθεραπευτικό ενδιαφέρον τέτοιωνστοιχείων ίσως να φανεί μικρό. Εντούτοις, φαί-νεται ότι βρίσκεται κανείς μπρος σε αληθινά αντί-δοτα δηλητηρίων που εξυπηρετούν πολύ τους ψυχιά-τρους. Αν χρησιμοποιούμε τον όρο «αντίδοτο δηλη-τηρίου», είναι γιατί όλο και περισσότερο φαίνεταιότι ή δραστηριότητα του εγκεφάλου είναι συνδεδε-μένη με σημαντικά χημικά φαινόμενα στην επιφά-νεια των νευρικών κυττάρων και ότι οι χημικές δια-ταραχές είναι υπεύθυνες για ένα μεγάλο αριθμό παρα-φροσύνης.

Είναι σπουδαίο, πριν να εξετάσουμε το παρελθόνκαι το μέλλον των παραισθησιογόνων φαρμάκων, ναεξηγήσουμε σύντομα πώς τα χημικά φαινόμενα παρεμ-βαίνουν μέσα στο μηχανισμό της σκέψης.

Κανείς δεν αγνοεί σήμερα ότι ή εγκεφαλική δρα-στηριότητα είναι κυρίως ηλεκτρική. Σιγά - σιγά ανα-καλύπτουν τί είναι ο σύνθετος εγκεφαλικός μεταβο-λισμός. Ξέρουν με βεβαιότητα ότι ο ενεργητικόςμεταβολισμός του εγκεφάλου είναι έργο των υδαταν-θράκων. Για να χρησιμοποιήσει ο εγκέφαλος όσο τοδυνατόν καλύτερα τη γλυκόζη που του φέρνει το αίμα,πρέπει ή οξυγόνωση του εγκεφαλικού ιστού να είναισημαντική και κανονική. Ή ενέργεια που αποδίδειή μεταφορά υδατανθράκων στον εγκέφαλο, χρησιμο-ποιείται για τη γενική λειτουργία του εγκεφάλου,δηλαδή για να εξασφαλιστεί ή συνοπτική μετάδοσηκαι για να γίνονται μερικοί μεταβολισμοί στο εσωτε-ρική του νευρικού κυττάρου, μεταβολισμοί που ίσωςνα σταματήσουν ή να μεταβληθούν μέτή μεταφοράχημικών ουσιών από το αίμα. Φαίνεται ότι μερικάχημικά σώματα, καταλύτες των μηχανισμών τουμεταβολισμού ή ψυχοτρόπα, δέν διασχίζουν αυτό πουονομάζουμε αίματο-έγκεφαλεκό διάφραγμα, ψυχο-λογικό διάφραγμα μεταξύ των αιμοφόρων αγγείωνπου τροφοδοτούν τον εγκέφαλο και το νευρικό ιστό.

Φαίνεται μερικές φορές ότι αυτό το διάφραγμαπαύει να είναι αδιαπέραστο. Τότε, ουσίες ξένες προςτον κανονικό εγκέφαλο, διαπερνούν το νευρικό ιστόκαι, με μεταβολή του μεταβολισμού του νευρικούίστού, προκαλούν διαταραχές λίγο ή πολύ σοβα-ρές. Δέν πρόκειται εδώ παρά μόνο για υπόθεση,αλλάή πείρα απέδειξε ότι ή εισαγωγή μέσα στο φλεβικόσύστημα ορισμένων χημικών ουσιών, προκαλεί, μετάαπό λίγα λεπτά, μιά σημαντική αλλαγή των εγκεφα-λικών ρευμάτων, καθώς δείχνει το σχεδιάγραμμα τουέγκεφαλοδιαγράμματος.

Δέν έχουμε σκοπό να μελετήσουμε εδώ όλα ταχημικά σύνθετα που παρεμβαίνουν στή λειτουργίατου εγκεφάλου. Αυτό που χρειάζεται να συγκρατή-σουμε, είναι ότι μπορεί κανείς να ενεργήσει επί τουεγκεφάλου χρησιμοποιώντας χημικά προϊόντα, εισα-γόμενα ή λαμβανόμενα από το στόμα. Οταν τοαίματο - εγκεφαλικό διάφραγμα διασχίζεται άπ' αυ-τές τις ουσίες, παρευρίσκεται κανείς σε μιά βαθιάαλλαγή ή σε μιά μεταβολή των εγκεφαλικών λει-τουργιών. Συναθροίζουν, υπό το όνομα των «ψυχο-τρόπων», τα φάρμακα που επενεργούν στή λειτουργίατου εγκεφάλου. Τα πρώτα ψυχοτρόπα που ανακαλύ-φθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην ψυχοθεραπευτική,υπήρξαν τα ψυχοληπτικά, δηλαδή τα υπνωτικά -βαρβιτουρικά όπως το φενομπαρμπιτάλ, ή μή βαρ-βιτουρικά όπως το χλοράλ, τα ηρεμιστικά όπως ταάντιϊσταμικά, τα άντισπασμωδικά, τα χαλαρωτικάκαι τα νευροληπτικά. Τα ψυχοληπτικά χρησιμοποι-ούνται ευρέως από τους πρακτικούς, τόσο για να κατα-πολεμήσουν τις ψυχοσωματικές διαταραχές όσο καιγια τη μακρά θεραπεία νευρώσεων, για να μήν ανα-φέρουμε παρά μόνο αυτές τις δύο περιπτώσεις.

Πρό ολίγου, τα μέσα για τη θεραπεία των εγκε-φαλικών διαταραχών πλουτίστηκαν μ' έναν άλλο τύποψυχοτροπικών φαρμάκων και φαρμάκων κατά τηςκατάπτωσης. Τα ψυχοτονικά αυξάνουν τη διανοητικήαπόδοση, και την προσοχή του ατόμου. Τα θυμό - άνα-ληπτικά, ή τα φάρμακα κατά της κατάπτο)σης, ένερ-γούν αντίστροφα από τα ψυχοτονωτικά, δηλαδή ελατ-τώνουν τη διανοητική απόδοση. Αν τα θυμό - άνα-

Φυλλάδιο φαρμακευτικού κώδικα της Δρέσδης,χειρόγραφο μαντικό, των Μάγια, έπί χάρτουάμαρυλλίδος, 4ος αιών μ. Χ. Σέ κάθε μέρα καιμήνα αυτού του ημερολογίου αντιστοιχεί έναςπολιούχος θεός.

ληπτικά είναι αποτελεσματικά για την καταπολέ-μηση των καταστάσεων κατάπτωσης, τα ψυχοτονω-τικά αυξάνουν την κατάσταση άγχους, όταν βρίσκε-ται σε λανθάνουσα μορφή στο άτομο. Τέλος υπάρχειμιά τρίτη κατηγορία ψυχοτρόπων, τα ψυχοδυσλη-πτικά. Είναι εκείνα που ονομάζουν «παραισθησιο-

21

Τα πρόσωπα των θεών Μάγιαξεφεύγουν από το ανθρώπινο.

Απατηλές υπάρξεις, που φαί-νονται άτι έχουν ξεφύγει απότην "νοερή νύχτα" και που έντούτοις πλουτίζουν ένα συνα-φές Πάνθεο, και είναι τα κλει-διά του ορατού και αοράτουΣύμπαντος.

γόνα». Γνωστά, εμπειρικά, από πολλούς λαούς στηναρχαιότητα, δέν είναι παρά λίγος καιρός που σοφοί,όπως ο Ρότζερ Χέιμ και ο Ιωάννης Ντελέ, για νααναφέρουμε μόνο τους Γάλλους, επιχείρησαν, συστη-ματικά, σημαντικές έρευνες με αυτούς τους «δημιουρ-γούς παροξυσμών».

Ηδη μερικά απ' αυτά τα φάρμακα πρόσφερανσημαντικές υπηρεσίες στους ψυχοπαθείς, όχι μόνοστή διάγνωση αλλά και στη θεραπεία μερικών ασθε-νειών, όταν οι ασθενείς εϊχαν χάσει κάθε επαφή με τοπεριβάλλον τους. Πριν να κάνουμε ένα σύντομο γύροστον κόσμο των παραισθησιογόνων, ας δούμε ποια είναιτα πιο σπουδαία άπ' αυτά. Ή μεσκαλίνη είναι έναάλκαλοειδές, που περιέχεται μέσα στο Πεγιότλ, κάκτοτης κεντρικής Αμερικής. Ή λήψη του Πεγιότλ, ή τουάλκαλοειδούς του, προκαλεί μιαν ευφορία που συνο-δεύεται από διαταραχές της αντίληψης, ενώ συγχρό-νως δημιουργούνται και παραισθήσεις στην δράση, έγ-χρωμες, που δέν σταματούν να εκτυλίσσονται μπροςστο άτομο. Ενα από τα πιό παράξενα από τα οφει-λόμενα στή μεσκαλίνη φαινόμενα είναι ή μεταβολήτων αντιληπτών ήχων σε έγχρωμα οράματα. Φαί-νεται ότι ή μεσκαλίνη επιτρέπει την απελευθέρωση,σε άτομα που έχουν προσβληθεί από ψυχασθένεια,σά να είχαν χαμηλώσει τα διαφράγματα τα ανορ-θωμένα από το υποσυνείδητο και ο άρρωστος μπορείτότε να εκφράσει ελεύθερα εκείνο που, μέχρι τη στι-γμή που πήρε το φάρμακο, ήταν κρυμμένο στο πιόβαθύ μέρος του έαυτοϋ του. Ή ψιλοκυβίνη είναι έναάλκαλοειδές, προερχόμενο από έναν τροπικό μύκητα.Αυτό το φάρμακο φαίνεται ότι «συντρίβει τα διαφρά-γματα», μ' έναν έντονο ερεθισμό των ψυχικών εντυ-πώσεων. Ψυχικές συγκρούσεις, περασμένες και κρυμ-μένες στο πιό βαθύ μέρος της μνήμης, «επανέρχονταιστην επιφάνεια». Και το άτομο ξαναζεί και εκφράζειτα πιό συγκεχυμένα συναισθήματα, χωρίς να υπάρ-χει σύγκρουση ανάμεσα στή συνείδηση και το υπο-συνείδητο. Συγχρόνως, το άτομο ελευθερώνεται καιμπορεί ν' αρχίσει, απελευθερωμένο από τα συμπλέ-γματά του, ένα διάλογο με τον ψυχίατρο.

To LSD 25, σύνθετο του λυσσεργικού οξέος, άλ-καλοειδές εκχύλισμα του μύκητα της σίκαλης, μύκηταπαρασιτικού των σιτηρών, όταν ληφθεί, προξενείευφορία ή κατάπτωση, ανάλογα με την προδιάθεσητου ατόμου, αλλά ή λήψη του προξενεί επίσης σημαν-τικές διαταραχές στην αντίληψη και παραισθήσεις,ιδίως αν καταναλίσκεται σε δόσεις πολύ μικρές. Τόαποτέλεσμα διαρκεί αρκετές ώρες, κατά τη διάρκειατων οποίων το άτομο αισθάνεται το σώμα του σεάσχημη κατάσταση. To LSD 25 φαίνεται αποτελε-σματικό στή θεραπεία σοβαρών ψυχασθενειών καινευρικών ενοχλήσεων. Πριν πολλούς αιώνες ήδη, ταπαραισθησιογόνα είναι γνωστά στους ανθρώπους.Πρέπει ν' ανατρέξουμε μακριά μές στο χρόνο, ναδιατρέξουμε απέραντες εκτάσεις, για να ακολουθή-σουμε τα ίχνη ιερών μυκήτων με εξαιρετικές δυνά-μεις. Πρώτοι ίσως, οι κυνηγοί της παλαιολιθικήςανωτέρας εποχής, κατανάλωσαν μύκητες «δηλητη-ριώδεις». Ενας άπ' αυτούς φυτρώνει παντού στηνΕύρασία, είναι ο περίφημος άμανίτης, και περιέχειάλκαλοειδή, συγγενή της ψιλοσίνης. Οι Σιβηρικοίλαοί, τον καταναλίσκουν. Δέν είναι απίθανο, ο άμανί-της να είναι υπεύθυνος για τη σιβηρική θρησκεία, τοσαμανισμό. Ή καταληψία στην οποία ένα άτομοπεριέρχεται στο σαμανισμό, καθώς περιγράφεταιαπό πολλούς συγγραφείς, φαίνεται πράγματι σαν ένα

22

φαινόμενο που οφείλεται στη λήψη άλκαλοειδών.Ό Σαμάνος της σιβηρικής αυτής θρησκείας, μέσασε πραγματικό παροξυσμό, χορεύει, ουρλιάζει καιτραγουδά, περνά από κρίσεις γέλιου ή θυμού καικατόπιν βυθίζεται απότομα σε ένα βαθύ λήθαργο,άπ' τον όποιο εξέρχεται αρκετές ώρες αργότερα. Διη-γείται τότε ένα μυθικό ταξίδι, κατά τη διάρκεια τουοποίου χρειάστηκε να παλαίψει εναντίον δαιμόνων,μάχες τρομακτικές που συνοδεύονται πάντα από τοδιαμελισμό του σαμάνου, μέλος προς μέλος, μέχρι τηστιγμή που ο ταξιδιώτης θριαμβεύει επί τέλους εναν-τίον των τεράτων που τον πολιορκούν και επανέρ-χεται μεταξύ των ανθρώπων, κάτοχος μυστικών, ταόποια του παρέδοσαν οι ηττημένοι δαίμονες.

Είναι ή πλήρης περιγραφή της κρίσης που προ-καλείται από το μύκητα άμανίτη. Αλλά ας ακολου-θήσουμε προσεκτικά την όδό που διέτρεξαν οι Σιβη-ρικοί λαοί κατά την 8η χιλιετία πριν τον αιώνα μας.Κυνηγοί κατέβηκαν προς τη Νοτιανατολική Ασία,ένώ άλλοι διασχίζοντας το Βερίγγειο πορθμό, πήγαννα κατοικήσουν στην Αμερική. Πρόσφατα, ανακα-λύφθηκε ότι οι φυλές της Νέας Γουϊνέας, κατανά-λωναν κατά τη διάρκεια εορτών ένα μύκητα, που ονό-μαζαν «χόντα» και που προκαλεί βίαιες κρίσεις μεοπτικές και ακουστικές παραισθήσεις. Πιθανόν, κατάτο ταξίδι τους διά μέσου της αμερικανικής ηπείρου, οιταξιδιώτες της παλαιολιθικής εποχής να αναζήτησανκαι να βρήκαν μύκητες με ιδιότητες δμοιες με κείνεςτου άμανίτη τής Σιβηρίας. Ό προκολομβιανός κό-σμος μας παραδίνει σιγά - σιγά τα μυστικά του.Ανακάλυψαν μέσα στα όρη τής Γουατεμάλας είδωλα

σκαλισμένα στην πέτρα, που παριστάνουν, χωρίς ναυπάρχει πιθανή σύγχυση μύκητες. Οί πιο παλιοίχρονολογούνται από τον 12ο αιώνα π.Χ. Έκεΐ βρί-σκεται ή απόδειξη τής αρχαιότητας τών τελετών, κατάτη διάρκεια των οποίων οι Αμερικανοί κατανάλωνανμύκητες. Οί χρονογράφοι, την επομένη τής κατά-κτησης, και μεταξύ άλλων και ο Μπερναντίνο ντέΣαχαγκέν, περιέγραψαν τις τελετές αυτές. Στίς μέρεςμας ακόμα, στο Μεξικό και στην Γουατεμάλα, οιΙνδιάνοι χρησιμοποιούν τις παραισθησιογόνες ψιλο-

κυβίνες. Πρόκειται για μιά σύνθετη τελετή έκτελου-μένη από τους «Κουραντέρος» τους κυρίως εκτελε-στές του τυπικοϋ τής τελετής, αλλά και οι συμμετέ-χοντες καταναλίσκουν το ναρκωτικό.

Οί λαοί που μιλούν τη διάλεκτο «ναχουάτλ» ονό-μαζαν την ψιλοκυβίνη «τεονανακάτ» δηλαδή «σάρκατου Θεού». Φαίνεται ότι οι αναπαραστάσεις των Θεώντής αρχαίας Αμερικής, των Μάγιας, των Μιξτέκων,ή Άζτέκων, μέσα στα χειρόγραφα τους, όσα διασώ-θηκαν από τους βανδαλισμούς των κατακτητώνΙσπανών, είχαν σχεδιαστεί από ανθρώπους που δια-

τηρούσαν την ανάμνηση μυθικών όντων που τουςείχαν παρουσιαστεί, κατά τη διάρκεια των παραι-σθήσεων τους. Οί ψυχικές διαταραχές, τις όποιεςπροκαλεί ή ψιλοκυβίνη, ίσως είναι βέβαια δημιουρ-γοί ευφορίας και παράγουν μιά θαυμάσια κατάστασηηδονής και μάλιστα μιαν εκπληκτική ικανοποίηση,του να έχει κανείς ολοκληρωτικά αποσπαστεί από τηνπραγματικότητα, ένώ συγχρόνως το. μοναδικό «έγώ»εμφανίζεται σημαντικό. Αλλά συχνά οι διαταραχέςπροξενούν δυσφορία. Υπάρχει γέννηση ενός φαινο-μένου διπλής προσωπικότητας. «Είναι δύο» προσω-πικότητες, τελείως χωριστές και κάθε μία φαίνεταιότι ενεργεί τελείως ανεξάρτητα. Συγκεχυμένες εικό-νες εμφανίζονται, τρομακτικές υπάρξεις, εφιαλτικές

Η εικονογράφηση των Μάγιαείναι ασφαλώς από όλες τιςπροσπάθειες που έκανε ο άν-θρωπος για να άναπαραστήσιτους θεούς του, εκείνη όπουδιαφαίνεται με την πιό μεγάληβιαιότητα, ο βασικός ρόλοςτου υποσυνειδήτου μέσα στονψυχικό βίο.

και διαβολικές, πλανιώνται στο διάστημα, μιλούν,άπαντούν σε ερωτήσεις που τους γίνονται. Φαίνεταιότι «κάτι» ελευθερώνεται με τη χρήση των παραι-

23

Δεξιά, δυο μύκητες, πολύ σπουδαίοι τής Κεντρι-κής Αμερικής, ισχυρά παραισθησιογόνοι. Αρι-στεράν ψιλόκυβος ο Μεξικάνος. Δεξιά, φιλοκυ-βος ζαποτέκα.

σθησιογόνων φαρμάκων. Οί μυθικές υπάρξεις, ταπαράλογα κατασκευάσματα που γεμίζουν το διάστη-μα γύρω από το «άτομο που έφαγε μύκητες ιερούς»,δέν είναι παρά μόνο δημιουργήματα του εγκεφάλουπου προβάλλονται προς τα έξω, και γίνονται αισθητάσαν ανεξάρτητα. Ό χρόνος δέν είναι πιά αντιληπτόςμέσα στην πραγματικότητα του, αλλά, σαν το άμεσοπεριβάλλον, σαν το σώμα του πειραματιστή, υφίστα-ται βαθιές αλλαγές.

Ό κανονικός άνθρωπος υπό την επίδραση τουπαραισθησιογόνου εξερευνά ένα περιβάλλον εγκεφα-λικό, συγγενές με αυτό της παραφροσύνης, αν όχιόμοιο. Αντίθετα, στους ψυχοπαθείς που έχουν τεθείυπό την ενέργεια παραισθησιογόνων, θα δημιουργηθείδιάσπαση τών επιφυλάξεων. Βίαιη επάνοδος ανα-μνήσεων που καιρό εμπόδιζαν τον εαυτό τους να ανα-καλέσει στη μνήμη τους. Οι αποστερήσεις, οι ζηλο-τυπίες, ή ενοχή, τους αποκαλύπτονται καθαρά μέσασε μια πνευματική και οξεία συνειδητοποίηση τηςκατάστασης τους. Αυτό μπορεί να επιφέρει μιαν από-τομη επιθυμία να ξαναβρούν την ισορροπία. Ή Ιστο-ρία της Δύσης είναι γεμάτη από διηγήσεις συλλογι-κής παραφροσύνης που οφείλεται στο μύκητα τηςσίκαλης.

Στό Μεσαίωνα ύπηρξε το κακό των φ λ ο γ ε ρ ώ νη φωτιά του Αγίου Αντωνίου. Υπήρξαν επιδημίεςασθενειών οφειλομένων στο μύκητα της σίκαλης, μέ-χρι τον 19ο αιώνα. Οί επιστημονικές έρευνες που άρ-χισαν στα μέσα του περασμένου αιώνα δέν κατέλη-ξαν σε αποτελέσματα, παρά μόνο το 1935, όταν οΜπάλ Χόφμαν και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν επι-τέλους τα πολυάριθμα άλκαλοειδή, τα περιεχόμεναμέσα σ' αυτό το φοβερό παράσιτο των σιτηρών. Τό1943 ο Χόφμαν, συνδυάζοντας το λυσσεργικό όξύ,εκχύλισμα του μύκητα της σίκαλης, με την διεθυλα-μίνη, κατασκεύασε το περίφημο LSD 25, με τα θεα-ματικά αποτελέσματα : παραισθήσεις, αόριστες αλλάλαμπρά έγχρωμες, τρομακτική επιτάχυνση των κινή-σεων, εμφάνιση και μεταβολή φαντασμάτων, πουδημιουργούνται με μια ταχύτητα τόσο μεγάλη ώστεείναι αδύνατο να τα προσδιορίσουμε, αντικείμενα αντι-ληπτά που προκαλούν απατηλές αναπαραστάσεις,φανταστική αίσθηση των αποστάσεων, που επιμη-κύνονται ή έπιβραχύνονται, και όλα αυτά συνοδεύονταιαπό μια λαμπρή ευφορία, από μιαν ιλαρότητα ακατά-σχετη, από ένα συναίσθημα ατέλειωτης ισχύος. Αλλά,σε όλη τη διάρκεια τής κρίσης που προκαλείται, ήμνήμη, καθώς και ή διαύγεια πνεύματος, παραμέ-νουν. Μόνο ή έννοια χρόνου και τόπου ταράσσονται.Ό κόσμος παραμορφώνεται, φεύγοντας, ενώ ή συνεί-δηση παραμένει ακέραιη και παρατηρεί την κρίση.Οταν το LSD 25 φαίνεται ότι προκαλεί τη δημιουρ-

γία μιας γελοιογραφίας του ατόμου, σαν τα στοιχείαπου αποτελούν την προσωπικότητα να είχαν υπέρ-μετρα μεγεθυνθεί, μπορεί σχεδόν κανείς να θεωρήσειτο «ταξίδι με το LSU 25» σά μιά εξερεύνηση τήςσχιζοφρένειας. Ά π ό πολλούς αιώνες, οι άνθρωποιπροσπαθούν να κατέβουν στον Αδη και να φέρουν,εκτός από τη γνώση, και τη δική τους σωτηρία.

Δέν υπάρχει ούτε μιά θρησκεία που να μήν στρέ-

24

φεται εν μέρει σ' αυτήν την επιθυμία. Αυτός ή αυτοίπου επανήλθαν από ένα παρόμοιο ταξίδι έγιναν θεοί,ήρωες, έκπολιτιστές, δοξασμένοι από το μύθο. Καθη-μερινά Σαμάνοι τής Σιβηρίας ή τής Αμερικής, Κου-ραντέρος του Μεξικό, διασχίζουν τα σύνορα του υπο-συνείδητου. Οί σοφοί, με τη σειρά τους, ζουν τηνπεριπέτεια. Ό ανθρώπινος εγκέφαλος δέν παρέδωσεακόμα όλα τα μυστικά του, «πρέπει να δούμε τί υπάρ-χει στο βάθος, πίσω από τα φαινόμενα». Τα παραι-σθησιογόνα, επιτρέπουν την εξερεύνηση του βάθους,ένώ συγχρόνως είναι και θεραπευτικοί παράγοντες»ικανοί να φέρουν προς εμάς μερικούς ανθρώπους«αποκλεισμένους μέσα στο σκοτάδι τους».

Pierre Esbague

Αναπαράσταση ενός σαμάνου κατά την διάρκειαπου έχει καταληφθεί από τον ιερό φόβο, γλυπτικήτσιμσκιανή σε ξύλο, βορειοδυτική ακτή τής Βο-ρείου Αμερικής, χρονολογείται από τον 19ον αιώ-να (Μουσείον του Ανθρώπου).

θαλασσοφαντασιαΗ κατάκτηση των βυθών έχει πάψει προ πολ-

λού να είναι ένα όνειρο για τον άνθρωπο. Εχειγίνει αδυσώπητη ανάγκη. Ο γοητευτικός όσοκαι άγνωστος κατά 90% αυτός κόσμος μάς γεμί-ζει με δέος. Θαλασσοφαντασία μελοντική γιατην κατάκτηση ενός νέου κόσμου.

PETER KOLOSIMO

Ηταν μιά φορά (ή μπορεί ναείναι αύριο) ένα τέρας πουτο λέγανε Γκάππα και που

απειλούσε τη Γη. Αυτός είναι ο τί-τλος ενός γιαπωνέζικου φίλμ, πουπέρασε σχεδόν απαρατήρητο στηνΕυρώπη το 1971.

Στήν πραγματικότητα τα τέραταήταν τρία. Ό μπαμπάς, ή μαμά καιτο μικρό, που από χρόνια βρίσκοντανσε χειμερεία νάρκη μέσα σ' ένα αυ-γό, σε μιά σπηλιά ενός νησιού στονΕιρηνικό Ωκεανό, μέχρις ότου, ήέκρηξη ενός ηφαιστείου σπάει τοκέλυφος του αύγού του και το έμ-βρυο αντικρίζει έτσι το φως τουήλιου. Ομως το φως αυτό, το βλέ-πει μέσα άπ' τις σιδερένιες μπάρεςενός κλουβιού, όπου το είχαν κλεί-σει το καϋμένο τα μέλη μιας επι-στημονικής αποστολής, που το βρή-καν και το μετέφεραν έτσι στο Τό-κιο.

Ομως ή Ενέργεια τους αυτή ήτανπολύ κακή, γιατί οι γονείς εξα-γριωμένοι κινούν για την ανεύρεσητου παιδιού τους, οδηγημένοι απόκάτι παράξενα τηλεπαθητικά κύ-ματα (που θα μας εξηγήσει ο συγ-γραφέας), σπέρνοντας τον τρόμο καιφοβερές καταστροφές. Ή φυσικήδιάπλαση και ή αντοχή και των δύοτεράτων είναι τέτοιες, που και οθρυλικός Κίνγκ Κόνγκ μοιάζει σάννιανιαρούδι μπροστά τους. Μέ έναμικρό τους σπρώξιμο, πέφτουν ου-ρανοξύστες, θωρακισμένα, δεξαμε-νές λυγίζουν σάν χάρτινες, και πε-λώριες εγκαταστάσεις εργοστασίωνανατινάζονται και χάνονται μέσαστή φωτιά της Αποκάλυψης.

Ομως ο κύριος Γκάππα με τηνκυρία του μένουν εντελώς αδιάφο-ροι. Εξελισσόμενος έτσι ο μίτοςτης συνωμοσίας, φαίνεται πολύαπλός. Φαίνεται ; Είναι πράγματι,και αυτό δέν αφαιρεί άπ' το φιλμ τηγοητεία του, μιά γοητεία επιστη-μονικής φαντασίας, με ένα ηθικόδίδαγμα που δέν είναι καθόλου

απλοϊκό, ή ηλίθιο. Ένώ οι επιστή-μονες και οι στρατιωτικοί έξαν-τλούν κάθε θεμιτό μέσο για ναεξοντώσουν τους δύο ανεπιθύμητουςπροϊστορικούς επισκέπτες τους, δυοπαιδιά προτείνουν μιά λύση πολύλογική. Νά εξομαλύνουν το θυμότων δυό γονιών, ξαναδίνοντας τουςπίσω το «παιδί» τους.

Φτερά για όλες τις αβύσσους

Δέν θέλουμε εδώ να κατακρίνου-με τον «Γκάππα» από καλλιτεχνι-κή ή θεματική άποψη. Τό αναφέ-ραμε απλώς σάν παράδειγμα, καισάν ένα από το πιο αγαπητό θέματατης «επιστημονικής φαντασίας» στήθάλασσα, αυτό των κοιμισμένωνγια χιλιετίες τεράτων στους υγρούςαβύσσους, που ξυπνούν ύστερα ξα-φνικά και σε στιγμές απροσδόκητες,για να απειλήσουν την ανθρωπότη-τα.

Τα πλάσματα του γιαπωνέζικουφίλμ, δέν είναι αποκλειστικά τουωκεανού. Πρόκειται για γιγάντιες

Οί Γκάππα των προγόνων μας: τέσσαραθαλάσσια τέρατα όπως τα ζωγράφισανκαλλιτέχνες του Μεσαίωνα.

Μετάφρ. Κλειώ Κοασίν

σαύρες φτερωτές, προορισμένες ναζήσουν και σάν ιπτάμενα όντα στονανοιχτό αέρα, αλλά και στα βάθητου γλυκού ή του άλμυρού νερού.Παρουσιάζοντας τα έτσι ο σεναριο-γράφος, υπαινίσσεται — είναι φανε-ρό — μιαν υπόθεση της εξέλιξηςκαι αναφέρεται συνάμα, σε στοιχείαμυθολογικά και αρχαιολογικά, πουείναι κοινά σε πολλούς λαούς τουπλανήτη μας, βασισμένα πάνω σεμιά προσέγγιση ανάμεσα γης - θά-λασσας - ούρανού, φαινομενικά ε-ξηγήσιμα αλλά στήν πραγματικό-τητα με τέτοια έννοια ώστε να αφή-νουν ανικανοποίητους και διστακτι-κούς και τους σύγχρονους μελετη-τές. Ή παραδοσιακή εξήγηση βέ-βαια είναι ή πιο βολική. Αν είναιόμως μόνον αυτή ή σωστή, αυτάείναι συζητήσιμο. Τί θα λέγαμεπ.χ. για τα φαεινά σχέδια της κατα-σκευής μιας υποβρύχιας πόλης ;Επιστημονική φαντασία, θα πούμεοπωσδήποτε. Δέν σκεφθήκαμε ποτέόμως ότι ίσως και οι προγονοί μας«έκαναν επιστημονική φαντασία»,όταν μας περιέγραψαν τους θρυλι-κούς θεούς των ωκεανών. Δέν θέ-λουμε να υποστηρίξουμε μ' αυτό,ότι οι αρχαίες περιγραφές πρέπει ναλαμβάνονται υπόψη κατά γράμμα.Επιθυμούμε μόνο να υπογραμμί-

σουμε πώς τα φανταστικά διηγή-ματα έπικαλούνται (τις περισσό-τερες φορές χωρίς να έχουν καμιάπρόθεση) θέματα παλαιότατων μύ-θων και για μας είναι πολύ δύσκολονα συλλάβουμε τον πυρήνα των τε-λευταίων.

Αν ψάξουμε στο παρελθόν γιατους προγόνους του δικού μας«Γκάππα», δέν θα δυσκολευτούμενα τους βρούμε. Ιδού μιά αναπα-ράσταση σ' ένα ανάγλυφο του 9ουπ.Χ. αιώνα που ανακαλύφτηκε στοΝιμρούντ (πρώην πρωτεύουσα τήςΆσσυρίας Κάλχου) : Είναι ένα όνμε σώμα ανθρώπινο αλλά, από τολαιμό και πάνω, είναι κάτι μεταξύ

πτηνού και ερπετού, με ένα είδος"χαίτης" που μοιάζει με την όστεώ-δη χαίτη ορισμένων σαυρών που έ-χουν πλέον εξαφανιστεί, φτερωτόαλλά και δεμένο με το νερό, με τοοποίο ραντίζει το ιερό δένδρο, «τοδένδρο της ζωής», διαδεδομένο σ'όλο τον κόσμο της αρχαιότητας,της Ασίας, της Ευρώπης, τηςΑφρικής, της Ωκεανίας, της Α-

μερικής.

Τα τρία μάτια του τέρατος

Στήν Ινδία και στην Ινδονησία,συναντάμε τον Γκαρούντα, τον«θεό - πτηνό» που τον ιππεύει οΒισνού, ή θεότητα που στη βεδική

Οι έλαμόσαυροι έχουν εντελώς εξαφανι-σθεί, για την "επίσημη επιστήμη". Υ-πάρχουν εν τούτοις μερικοί που ισχυρί-ζονται ότι μερικοί απόγονοι τους ζουνακόμα.

θρησκεία «μετράει το κοσμικό διά-στημα με τρία βήματα». Και αυτήή θεότητα έχει ένα ράμφος με μυτε-ρά δόντια, μέλη αετού, φτερούγεςκαι στήν αναπαράσταση του μοιά-ζει πάρα πολύ με το τέρας του Νιμ-ρούντ. Τα ίδια χαρακτηριστικά έχεικαι ο «Φοίνιξ της Σιμπαμπούε», τηςθρυλικής νοτιοροδεσιανής νεκρού-πολης, το «άλογο» της περίφημηςχρυσής πόρπης, που κατασκευά-στηκε πολύ πιθανόν τον 5ο π.Χ.αιώνα στο Παντικάπιο τής Μαύ-ρης Θάλασσας, οι γρίφοι τήςΚρήτης, που συνοδεύουν τις σαρ-κοφάγους, τα δελφίνια, τα χταπό-δια, οι ηλιακοί δίσκοι ιδού και έδώτο ίδιο σύμπλεγμα στενά δεμένο :γή, θάλασσα και ουρανός. Οί πα-ραλληλισμοί γίνονται στ' αλήθειαφανταστικοί —επιστημονική φαν-τασία—, όταν σε μιά τοιχογραφία

26

τής Τύρινθας, βλέπουμε τέσσερειςαετολέοντες που προσφέρουν ισά-ριθμες υδρίες - στάμνες σε μιά θεάάγνωστη, που έχει έναν γύπα στήνπλάτη της, σε μιά σκηνή όπου κυ-ριαρχούν τα σύμβολα του Ηλιουκαι τής Σελήνης. Ή Συριακή θεό-τητα Άφλάντ ή Άπαλάντ συναγω-νίζεται τον θεό Βισνού, και μετα-φέρεται πάνω σε δύο αετολέοντες,,που είναι και τα θρυλικά ζώα τωνΈτρούσκων επίσης, κάτω από δια-φορετικές συχνά συνθήκες, αλλάσχεδόν πάντα ανάλογες. Πολύ εντυ-πωσιακές είναι επίσης μεταξύ τωνάλλων και οι σηκωμένες κεφαλέςτους πάνω σε μιά υδρία του Κιούζι.

Ολα αυτά είναι αποκυήματαφαντασίας και μόνο ; Θά μας επι-τρέψετε να αμφιβάλλουμε τη στι-γμή κατά την οποία τέτοιες ανα-παραστάσεις ανήκουν σε μύθους πουοι ρίζες τους φθάνουν πέρα άπ' τηνΠροϊστορία.

Οσο παράξενο κι αν φαίνεται,.μπορούμε να βρούμε μιαν «από-δειξη» ακόμα και στις μέρες μαςσε μιά μεγάλη σαύρα, μισού μέ-τρου περίπου, που επιβίωσε καιυπάρχει σε πολύ μικρό αριθμό, σεκάποια νησιά στο στενό του Κούκτής Νέας Ζηλανδίας. Αυτή ή σαύ-ρα «συγκατοικεί» μαζί με ένα θα-λάσσιο πτηνό και γεννά αυγά μεσκληρότατο κέλυφος, τα όποιαχρειάζονται 13 μήνες εκκόλαψης.Νά, λοιπόν, ένας συγγενής του«Γκάππα», με ένα έπί πλέον πε-ρίεργο, που θα ξαφνιάσει πολύ τουςουτοπιστικούς συγγραφείς. Είναιτο μόνο ερπετό που όπως και οι προ-γονοί του, έχει τρία μάτια !. ..

Οσο για τα χταπόδια, άπ' ταοποία θέλουν να παρουσιάσουν ότι«γεννήθηκε» ο μύθος για τις γορ-γόνες, τα βλέπουμε εκτός άπ' τηνΚρήτη και στη Ρώμη επίσης. Στήν«ταβέρνα των ψαράδων» στήν 0-στια, υπάρχει ένα μωσαϊκό, όπουτο χταπόδι, σύμβολο τής ατυχίας,καρφώνεται από έναν ξιφία. Ομωςτα χταπόδια τής αρχαιότητας έχουνδιαστάσεις πολύ ανησυχητικές. Αυ-τό για το οποίο μας μιλάει ο Πλί-νιος, ζυγίζει περισσότερο από 700λίβρες.

Ώκεανική κατοικία

Είμαστε ακόμα στα πρώτα βή-ματα τής εξερεύνησης των άβύσ-σων. Τί μας επιφυλάσσει το μέλ-λον; Γιά μιαν ακόμα φορά θα πε-τύχουν το κέντρο του στόχου οι«Ιππότες της ουτοπίας» ; Αυτοίμας μίλησαν για την ανακάλυψητων ερειπίων των μεγάλων βυθι-

σμένων πολιτισμών, κι αν είναιέτσι πράγματι, αυτό θα βοηθήσειβέβαια πολύ στήν αναδιάρθρωσητων ιστορικών σελίδων του πλανή-τη μας, που στο πλαίσιο των σημε-ρινών μας γνώσεων εκείνες τιςθεωρούμε πιά χαμένες.

Μας περιγράφουν εν συνεχείατην κατασκευή υποβρυχίων μητρο-πόλεων προοριζομένων να φιλοξε-νήσουν ένα μέρος τής ανθρωπότη-τας που δεν θα έβρισκε πλέον θέσηστον ανοιχτό αέρα και που θα δια-τρεφόταν μαζεύοντας ψάρια καιπλαγκτόν, και με τις πηγές αυτέςθα πλούτιζαν βέβαια, άφού πάνωστή γή θα ήταν πολύ δύσκολο τοθέμα τής διατροφής. «Υπολογίζε-ται ότι οι θάλασσες μπορούν να μαςδώσουν 10 εκατομμύρια τόννουςάλατος» μας λέγει ο Γάλλος ερευ-νητής Φιλίπ Κουνώ, «περισσότεροαπό 10 δισεκατομμύρια τόννουςχρυσού, νίκελ, σιδήρου, ποτασίου,υπό μορφήν σβώλων ή σε κομμά-τια μεγέθους πατάτας». Αυτοί οισβώλοι μπορεί να περιέχουν το20% μαγνησίου, 15% σιδήρου και0,5% νίκελ, κοβαλτίου και χαλκού.Τό πεδίον δράσης του ανθρώπου θαεπεκτείνεται κατ' αρχή σ' ένα μέ-ρος τής θάλασσας που θα ονομάζε-ται «ηπειρωτική πλατφόρμα» καιπου θα βρίσκεται σε απόσταση έως50 χιλιομέτρων από την ακτή καιπου θα έχει βάθος 100 μέτρα περί-που. Αυτή ή ζώνη, πλατιά όσο ήΑφρική, θα περιλαμβάνει αφάντα-

στους θησαυρούς. Πετρέλαιο, (ήΓαλλία άρχισε ήδη την άντλησηστ' ανοιχτά του Μπορντώ), σίδηρο,διαμάντια, ορυκτά, μέταλλα κάθεείδους. Αλλα είδη ζωικής και φυ-τικής ζωής δέχονται ακόμα τοζωογόνο φως του ήλιου, που τουςεξασφαλίζει μιά θαυμάσια ανάπτυ-ξη. Σέ λιγότερα από 20 χρόνια,αυτή ή καινούρια ήπειρος θα γνω-ρίσει και την πρώτη υποβρύχιααποικία ανθρώπων. Πόλεις, εργα-στήρια, ιχθυοτροφεία, δρόμους κά-τω από τη θάλασσα, τουριστικούςκαι αθλητικούς σταθμούς. «Κάθεμέρα που περνάει, μπορούμε ναπούμε ότι μας προσφέρονται και-νούριες πηγές από τη θάλασσα. ΉΆλγίνη που ανακαλύφτηκε πρό δέ-κα μόλις ετών, είναι σήμερα έναςχημικός θησαυρός για την εποχήμας. Οί σοβιετικοί επιστήμονες,βρήκαν ένα θαυματουργό φάρμακογια τα έντερα, από θαλάσσια πηγήεννοείται, και οι Αμερικανοί τοέλαβαν ως βάση για ένα άλλο φάρ-μακο για τη θεραπεία του γαστρι-κού έλκους, ενώ στή Γαλλία ο κα-

θηγητής Γκοσσέ, το χρησιμοποίη-σε για την παρασκευή ενός ισχυρό-τατου αιμοστατικού, ίκανού να στα-ματήσει οποιαδήποτε απώλεια αί-ματος. Και χρησιμοποιείται ακόμαγια τη λεύκανση της ζάχαρης, τηςμπίρας, των κρασιών, για τις διά-φορες κόλλες και επίσης για τονχαρτοπολτό στην κατασκευή τουχαρτιού, σάν κολλητικό και στα-θεροποιητικό του χρώματος τωνδερμάτων, για την ασφαλτόστρωσητων δρόμων, στην κατασκευή τωνκινηματογραφικών φίλμς και γιαμια κόλλα εξαιρετικά δυνατή. Ήεκμετάλλευση της θάλασσας, θαεπιφέρει αλλαγές στα υλικά, στηντεχνική, στην ίδια τη ζωή των αν-θρώπων. Θά μας δώσει γλυκό νερό,που χρειαζόμαστε ολοένα και πε-ρισσότερο. Το γαλλικό εργοστάσιο«Maremotore» είναι το πρώτο στονκόσμο που εκμεταλλεύεται τις πα-λίρροιες για την παραγωγή ηλε-κτρισμού. Και δέν είναι μόνον αυ-τά : από την "ηπειρωτική πλατ-φόρμα" ο άνθρωπος θα κατεβείστις αβύσσους. Ενα από αυτά ταμελλοντικά σχέδια φέρει το πρακτι-κό όνομα «BOTTOM FIX». Κατα-σκευαστές είναι μερικοί μηχανικοίτης Τζένεραλ Έλέκτρικ των ΗΠΑπου συνεργάζονται με τους ειδικούςτου Αμερικάνικου ναυτικού. Τοπλάνο της κατασκευής μιας πρα-γματικής πόλης (της οποίας ταδιάφορα κομμάτια μπορούν να ενώ-νονται μεταξύ τους με μεγάλη ευ-κολία, όπως σ' ένα παιδικό παι-γνίδι) προβλέπει σάν βάθος για τηνεγκατάσταση τους τα 4.000 μέτρα.Πότε όμως θα πραγματοποιηθεί;Κατά το 197 »

Ομο Άκουάτικους (Ό Θαλασσάν-θρωπος).

Θα μπορέσει άραγε ο άνθρωποςνα εξοικειωθεί στή θαλάσσια ζωή ;Ή επιστημονική φαντασία, βιάζε-ται πολύ και μας δίνει απάντησηκαταφατική. "Ομως και με τηνίδια την επιστήμη δέν συμβαίνειτο ίδιο ; Μας λέγει, ουσιαστικά,ότι θα μπορέσουμε, κάποτε, ν' ανα-πνέουμε κάτω από το νερό όπως ταψάρια, να κατεβαίνουμε σε μεγάλαβάθη, και να ξανανεβαίνουμε πολύγρήγορα, χωρίς να φοβόμαστε κα-νένα άπ' τα καρδιακά ατυχήματαπου συνοδεύουν συνήθως μιά πολύγρήγορη άποσυμπίεση : φτάνει ναμπορούμε να καταναλίσκουμε, αντίκαθαρό αέρα, αέρα «συμπυκνωμέ-νο» με οξυγόνο. Ή εντυπωσιακήαυτή ανακάλυψη οφείλεται στον

Ή μεγαλύτερη θαλάσσια χελώνα που βρέθηκε ποτέ.

Όλλανδό γιατρό δρ Κλύστρα, πουέχει ήδη στο ενεργητικό του μεγά-λες επιτυχίες με τα πειράματα πουέκανε σε μαστοφόρα στο Πανεπι-στήμιο Ντιούκ των Ηνωμένων Πο-λιτειών. Ό γιατρός αυτός κατά-φερε να διατηρήσει στή ζωή γιαμισή ώρα,, ποντικούς που βύθιζε σενερό ύπεροξυγονωμένο, (όπου κανο-νικά έπρεπε να πνίγουν μέσα σεμισό λεπτό). Εφτασε σε ανάλογααποτελέσματα και με σκύλους, γιαχρονικό διάστημα 45 λεπτών, καισυνεχίζει τώρα τις έρευνές του μεένα συνθετικό υγρό, το «φλουορο-καρμόν», που σε φυσική κατάστασημοιάζει με το νερό, όμως μπορεί ν'αποθηκεύσει μιά ποσότητα οξυγό-νου 30 φορές περισσότερη άπ' ότιτο κοινό νερό. «Μέ λίγα λόγια»αναφέρει ένας παρατηρητής, «οιυποβρύχιοι κολυμβητές, χάρη σεφιάλες που θα είναι γεμισμένες οχιπλέον με αέριο, αλλά μ' αυτό τουγρό, θα μπορούν ν' αντιμετωπί-

σουν τα μεγαλύτερα δυνατά όρια,χωρίς κανένα απρόοπτο. Μέ το ση-μερινό σύστημα χρειάζονται 12 ώ-ρες για να ξανανεβεί ένας δύτηςστην επιφάνεια αφού έχει παρα-μείνει επί 2 ώρες σε βάθος 100 μέ-τρων, για να αποφύγει τα κυκλο-φοριακά επεισόδια, που τις περισ-σότερες φορές είναι θανατηφόρα.Αυτό το πείραμα ανοίγει ευρείεςπροοπτικές για την υποβρύχια έ-ρευνα».

Χωρίς αμφιβολία, ή υπόθεση τωνφιαλών Κλύστρα, είναι πιο συμπα-θητική, από εκείνο το σχέδιο (επι-στημονικής φαντασίας μέχρι προλίγων χρόνων, και επιστημονικόκαθαρά σήμερα) που τείνει να κάνειτους ανθρώπους πραγματικούςγυιούς της θάλασσας οι οποίοι γιανα ξαναγυρίσουν στην ξηρά, θαπρέπει να είναι κλεισμένοι μέσα σεειδικά, γεμάτα νερό, δοχεία. . .

Peter Kolosimo

27

ΗΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗLUC. GIANFRANCESCHI

Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

Στήν κατ' εξοχή επιστήμη του Αγνώστου όπωςείναι ή Παραψυχολογία ότι δέν μπορεί να εξη-γήση ή φυσική το αναλαμβάνει ή μεταφυσική.

Η μετενσάρκωση είναι ένα φαινόμενο που ήεπιστήμη δέν έχει μπορέσει ακόμα να εξερευ-νήσει. Υφίσταται όμως κατά τα λεγόμενα τουσυγγραφέα του άρθρου. Τό μέλλον θα δείξει τοσωστό δρόμο στον αμφισβητούμενο αυτό το-μέα.

Σέ ποιόν δέν έτυχε, ενώ βρί-σκεται κάπου για πρώτηφορά, να μείνει με την εν-

τύπωση ότι έχει ξαναβρεθεί εκεί ;Ολοι μας ύποκείμεθα σ' αυτό που

λέγεται «λανθάνουσα μνήμη» και,ιδιαίτερα, στήν παιδική και εφη-βική ηλικία.

Σύμφωνα με τη φιλοσοφία γιό-γκα, αυτό το φαινόμενο δέν θα έ-πρεπε να εγκαταλειφθεί στήν τύ-χη του, αλλά να μελετηθεί με ενδια-φέρον και, προ πάντων, να αποκρυ-πτογραφηθεί το αντίστοιχο συμβο-λικό σύστημα.

Άφού εξασκηθούμε στο να σκε-φτόμαστε σύμφωνα με τη μέθοδοτης πρώτης παιδικής μας ηλικίας(σκέψεις που προέρχονται από ορά-ματα και ίσως και από λέξεις) θααρκούσε να ηρεμήσουμε σωματικάκαι πνευματικά, αφήνοντας τη σκέ-ψη μας να περιπλανηθεί μέχρι τασύνορα αύτού του συστήματος : Δένθα μας έμενε παρά να εκπλαγούμεβλέποντας τις παράξενες σκηνές πουθα μας παρουσιαζόντουσαν σε ε-πεισόδια, σάν σε κινηματογραφικέςταινίες και που αναντίρρητα θα α-ναγνωρίζαμε σάν να τις είχαμε ζή-σει έστω κι αν δέν πρόκειται για

Η μεταμόρφωση τής μετενσάρκωσης(Κλ. Ζιρωντόν)

28

Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο.... (Ι. Β.Σπάρκς)

την τωρινή ζωή : Ε ί ν α ι οια ν α μ ν ή σ ε ι ς α π ό τ ι ςπ ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ε ς υ π ά ρ ξ ε ι ς .

Δεν πρέπει να συγχέουμε ορι-σμένες κοινές άλλα ατομικές μαςεντυπώσεις με άλλα αντικειμενικάφαινόμενα που δεν χρειάζονται τηδική μας παρουσία για να εξωτερι-κευτούν, διότι ανήκουν σε άλλο κε-φάλαιο και λέγονται « α σ τ ρ ι κ έ ςε ι κ ό ν ε ς » .

Στό αστρικό πεδίο, ο κόσμος έχειμιά μνήμη που μοιάζει με τη δικήμας και ή οποία καταγράφει όλαόσα συμβαίνουν, σημαντικά ή α-σήμαντα. Μέ βάση αυτά τα δεδο-μένα, παρουσιάζονται σκηνές που,χάρη στην υπερβολική συγκινη-σιακή υπερένταση των πρωταγω-νιστών τους, είναι πολύ πιο έντο-νες από τις συνηθισμένες και, μετέτοιες συνηθήκες, μπορούμε, νατις αντιλαμβανόμαστε, πάντα, όχιμόνο με τη συνηθισμένη αίσθησητης δράσης αλλά μέχρι και με τηναφή. Είναι τα φαντάσματα πουκατοικούν στα μέρη όπου συνέβη-σαν τραγικά γεγονότα, εμφανίσεις(που λένε πώς προκαλούνται άπ'το φόβο) και ακολουθούν πάντα τονίδιο δρόμο, κάνουν πάντα τις ίδιεςχειρονομίες, προφέρουν πάντα τιςίδιες λέξεις. Αυτά τα «φαντάσματα»δέν ανήκουν σ' αυτόν που τα βλέ-πει, αλλά είναι φαινόμενα που έ-χουν άμεση σχέση με την τοποθε-σία όπου εκτυλίσσονται, και κάνουνπροβολή μιας εικόνας ή ενός ήχουστο αστρικό πεδίο.

Άς προχωρήσουμε λοιπόν στηνανάλυση αυτού του τόσο συναρπα-στικού αλλά και αγνώστου θέμα-τος που λέγεται μετενσάρκωση, με-τεμψύχωση, ενσωμάτωση, μετεν-σωμάτωση, παλιγγενεσία.

Άν έχουμε ξαναζήσει προηγου-μένως, θέλουμε να μάθουμε πού,πώς και πότε. Καί έτσι εμφανίζε-ται πάλι ή πρωταρχική και πιόσυνταρακτική ερώτηση που έγινεστην ανθρωπότητα ; Ποιοί είμα-στε ; Που π ά μ ε ; Ά π ό που ερχό-μαστε ;

Δέν έχουμε την απαίτηση ναλύσουμε το αίνιγμα που εδώ και6.000 χρόνια παιδεύει το ανθρώπι-νο γένος, άλλα τουλάχιστον να πρα-γματοποιήσουμε μιά μελέτη γι' αυ-τά τα φαινόμενα και τις εμπειρίες.

Ό συγγραφέας Πώλ Μερύ και οζωγράφος Παλάβι.

Ή θεωρία της μετενσάρκωσηςδέν είναι αποδεκτή από την Κα-θολική Εκκλησία : το 1911 ή Α-γία Εδρα καταφέρθηκε εναντίοντης, κρίνοντας την ασυμβίβαστημε τα θεοσοφικά και άνθρωποσο-φικά δόγματα (τα λάθη της Εκ-κλησίας στο πέρασμα των αιώνωνείναι και μεγάλα και γνωστά, αλλάδέν θα επεκταθούμε σ' αυτά). ΉΕκκλησία μετά από επτακόσιαχρόνια, σκέφτεται ακόμα σήμερα ό-πως σκεφτόταν τότε ο Αγιος Θω-μάς και, μεταποιώντας την μετα-φυσική - ψυχολογική αρχή, αρ-νείται την πιθανότητα της μετεν-σάρκωσης : κάθε ψυχή - άν και α-παράλλαχτη από τις άλλες - είναιαποκλειστικά αφιερωμένη στο σώ-μα το όποιο κατοικεί και του ο-ποίου αποτελεί ουσιώδες μέρος.

Αντιθέτως, οι παλαιότερες αν-τιλήψεις περί ψυχής συμφωνούνκαι την θεωρούν - όσον άφορα στηνύπαρξή της - ανεξάρτητη από τοσώμα. Ά π ό αυτή την άποψη ξε-κινάει και ή θεωρία οτι ή ψυχή μπο-ρεί να εγκαταλείψει προσωρινά τοσώμα στή διάρκεια του ύπνου καιοριστικά μετά το θάνατο του. Με-τά το θάνατο, ή ψυχή μπορεί νασυνεχίσει την ΰπαρξή της χωρίς σώ-μα ή μπορεί να ενσαρκωθεί σε κά-ποιο άλλο σώμα : ζώου, φυτού ήακόμα και ανόργανης ύλης.

Σύμφωνα με τη θεωρία του κα-θηγητή Άνισέτο Ντέλ Μάσσα, γνω-στού φλωρεντινού δημοσιογρά-φου και μελετητή των απόκρυφωνεπιστημών, ή ψυχή μόλις μπορέσει(όχι πριν από 1.000 χρόνια από τοθάνατο !) μετενσαρκώνεται, αλλά-

Αριστερά, το αστρικό σώμα σεκατάσταση αγρυπνίας και δεξιά,το υλικό σώμα σε κατάστασηύπνου.

Σύννεφα στο Ραντικοφάνι - ελαιογραφία - (Παλάβι)

ζοντας περίβλημα (ζωϊκό, φυτικόη ορυκτό) μέχρι να συμπληρώσειέναν κύκλο. Αλλά αυτός ο μελετη-τητής δεν έξηγεί αν ο κύκλος αυ-τός αρχίζει ή τελειώνει με την «αν-θρώπινη ζωή», και ποιο στάδιοτου, όλου φαινομένου αντιπροσω-πεύουμε εμείς.

Αντιθέτως, ο δικηγόρος και συγ-γραφέας Αλμπέρτο Λουκίνι απότην Σιέννα της Τοσκάνης, προχω-ρώντας, από διαφορετικούς δρό-μους, αναφέρεται σε ένα γεγονόςπου θεωρείται "πιθανή περίπτω-ση" μετενσάρκωσης. Ο ζωντανόςπρωταγωνιστής είναι ο ζωγράφοςΓουλιέλμο Παλαβισίνι, γνωστός μετο καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Πα-λάβι - ο ζωγράφος της ύπνωσης -και ο όποιος φαίνεται ότι είχεζήσει προηγουμένως σαν Πώλ Με-ρύ, ο γνωστός Γάλλος λογοτέχνης,λιμπρετίστας του Ροσίνι (στηνπαρισινή του περίοδο) και του Βέρ-ντι όταν παίχτηκε στην Οπερα, το1867, ο «Δόν Κάρλος».

Οι υπερφυσικές μεταφυσικές ι-διότητες του Πώλ Μερύ είναι γνω-στές και τις αναφέρει ακόμα καιο αστρονόμος Φλαμμαριόν που υ-πήρξε αυτόπτης μάρτυς ενός κα-ταπληκτικού γεγονότος : Ό ΠώλΜερύ μόλις μπήκε σ' ένα παπικόμέγαρο της Ρώμης, άρχισε να μι-λάει τέλεια κλασικά λατινικά, ένώδέν τα είχε μάθει ποτέ του !

Ό κρίκος που συνδέει τον Πα-λάβι με τον Πώλ Μερύ - που ανα-καλύφθηκε από τον δικηγόρο συγ-γραφέα - είναι ένα χωριό της Το-σκάνης : Το Ραντικοφάνι, στην ε-παρχία της Σιέννα. Ό Πώλ Μερύ,πηγαίνοντας στο Ραντικοφάνι, επε-

30

σε σε κώμα, μουρμουρίζοντας :«. .το ηφαίστειο, το μαύρο και σιδη-ρούχο χωριό Ραντικοφάνι... ΤοΡαντικοφάνι κλαίει μέσα στα σύ-νεφα.. .» Σ' αυτό το χωριό δένείχε πάει ποτέ του, άλλα πολλά χρό-νια αργότερα, πήγε ο Παλάβι που,χωρίς να ξέρει τίποτε άπ' όλα αυτά,ζωγράφισε τα «Σύνεφα στο Ραντι-κοφάνι», σύμφωνα με την περιγρα-φή. .. του Πώλ Μερύ.

Ας φανταστούμε λοιπόν τηνέκπληξη του δικηγόρου Λουκίνιόταν, πηγαίνοντας να δει μια ατο-μική έκθεση του Παλάβι στή Φλω-ρεντία (ήμασταν παρόντες ότανσυνέβη), ανακάλυψε το κοινό ση-μείο των δύο καλλιτεχνών.

Ή είδηση είναι από πρώτοχέρι, ανέκδοτη και άποκλειστοκή: ή

Ο μεταφυσικός άνθρωπος γιόγ-κα: "οχήματα" και ζωτικά κέντρα

σοβαρότητα καθώς και ή αρμοδιότη-τα του δικηγόρου Λουκίνι είναι αρ-κετές και δέν πρόκειται για συνταρα-κτικές ή σκανδαλοθηρικές αποκα-λύψεις διότι, ο ίδιος, κάθε άλλοπαρά απογοητευμένος, συνεχίζειτη μελέτη του φαινομένου, σίγου-ρος ότι μερικά πράματα, ή τα πι-στεύει κανείς, ή . . . δέν χάνει τηνώρα του προσπαθώντας να πεί-σει τους άπιστους.

Έζησε μια εβδομάδα περισσότεροαπ' το πτώμα του

Γυρνώντας τώρα στις λαϊκές αντι-λήψεις για τη μετενσάρκωση, βλέ-πουμε ότι οι αρχαίες θρησκείες καιφιλοσοφίες την χρησιμοποίησανγια να εξηγήσουν (ή να δικαιολο-γήσουν) άφ' ενός τη σωματική υ-πόσταση του ανθρώπου και τηνπροέλευση του, και άφ' ετέρου τηνηθική του υπόσταση και τον προο-ρισμό του. Στό μεταξύ, ή ψυχή, με-τά το θάνατο, περνάει συνεχώς άπ'το ένα σώμα στο άλλο, ώσπου ναγίνει ανεξάρτητη και να έλευθε-ρωθεί οριστικά από τη ύλη.

Αυτή ή θεωρία πρωτοεμφανίστη-κε στην Ινδία και βασίστηκε στοαξίωμα ότι τα καλά και τα κακάπου γίνονται στή ζωή ανταμείβον-ται ή τιμωρούνται αυτομάτως μετις πράξεις του καθενός. Ή αλυσί-δα, μπορεί να διαρκέσει έναν αό-ριστο αριθμό υπάρξεων, και απόαυτήν βγαίνει κανείς αν αποκτήσειόλες τις αναγκαίες γνώσεις για τηνεύθραυστη φύση που τον περιβάλ-λει, ή με το Γιόγκα, που είναιένας συνδυασμός αυστηρών πνευμα-τικών και σωματικών ασκήσεων.

Τό Γιόγκα τελειοποιεί τις ύ-περαισθητικές ικανότητες αντίλη-ψης : διορατικότητα στο χρόνο, τη-λεπάθεια, και μεταβίβαση σκέψης,δισυποστασία ή προέκταση του «άλ-λου έγώ» έξω και σε απόσταση απότο υλικό σώμα, τηλεκινησία, υλο-ποιήσεις και άλλα επιτεύγματα των«μεσαζόντων».

Ολα αυτά τα φαινόμενα σήμερααποτελούν αντικείμενα σοβαρής με-λέτης στις έδρες Παραψυχολογίαςτων Πανεπιστημίων όλου του κό-σμου, και γίνονται περισσότερο κα-ταληπτά αν λάβουμε υπόψη μας τημεταφυσική σύνθεση του ατόμουπου, κατά το γιόγκα, αποτελείταιαπό σώμα, ψυχή και θείο πνεύμα.

Ή ψυχή είναι ένα διπλότυπο τουσώματος, ένας «σωσίας» που διεισ-δύει στο σώμα και ακτινοβολείγύρω γύρω περί τα 30 εκατοστά,δημιουργώντας έτσι το λεγόμενο

Τό μυστήριο της ανθρώπινηςγνώσης (Ρ. Φλάντ).

«φωτοστέφανο» η «περισωματι-κό φως». Ό «σωσίας» με τη σειράτου αποτελείται άπο πολλούς «σω-σίες», σχεδόν αυλούς, που διεισ-δύει ο ένας στον άλλον, πάλλονταισυνεχώς, αλλάζουν χρωματισμό α-νάλογα με τις σκέψεις και συγκι-νήσεις που υπερισχύουν και είναιζωτικής, ψυχικής και πνευματικήςφύσης.

Στή διάρκεια του ύπνου, ο «σω-σίας» αποχωρίζεται από το υλικόσώμα άλλα διατηρεί μια μαγνητι-κή επαφή μαζί του. Μπορεί νααπομακρυνθεί περισσότερο ή λι-γότερο ανάλογα με το βαθμό εξέ-λιξης του ατόμου. Τα όνειρα είναιδιάφορα στρώματα αυτομάτων ε-γκεφαλικών αναπαραστάσεων, α-ναμνήσεων τωρινών ή παλιών, πα-ραμορφωμένων εντυπώσεων, καιψυχικών άναδιπλασιασμών στηντέταρτη διάσταση.

Αντιθέτως, ο θάνατος αντιπρο-σωπεύει το μεγαλύτερο πρόβληματης ανθρωπότητας. Τι θα γίνουμεμ ε τ ά , τί θα γίνει το σκεπτόμενοκαι βουλητικό Ε γ ώ μας ;

Σύμφωνα πάντα με τη φιλοσο-φία γιόγκα, ο θάνατος είναι έναπερίπλοκο φαινόμενο. Κάτι που,επιφανειακά, μοιάζει να είναι ένακαι μοναδικό άτομο, είναι στηνπραγματικότητα - αλλά σ' ένα αό-ρατο πεδίο - μία συμβίωση παράλ-ληλων οντοτήτων : ή βασική προ-σωπικότητα που αντιστοιχεί στοΕ γ ώ και οι δευτερεύουσες προ-

σωπικότητες. Δεν πεθαίνουν όλεςμαζί και μάλιστα, συνήθως, μίααπό τις δευτερεύουσες προσωπικό-τητες ζωογονεί το σώμα στις τε-λευταίες του στιγμές όταν πλέον ήβασική προσωπικότητα δεν υπάρ-χει. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώ-σεις ή βασική προσωπικότητα πα-ραμένει για λίγο στο υλικό σώμα καιμ' ένα ορισμένο σκοπό. Σάν παρά-

Ο ζωογόνος θάνατος (Β. Βα-λεντίν)

δείγμα άλλα και για το αξιοπερίερ-γο του πράγματος, αξίζει τον κόπονα θυμηθούμε τί συνέβη στον Έ-ουχένιο Γκαρσόν, πρώην πρεσβευτήτής Ουρουγουάης στο Παρίσι,συγγραφέα και φιλόσοφο. Τό γε-γονός, που ακόμα συζητιέται στουςδιεθνείς επιστημονικούς κύκλους, συ-νέβη τον Ιανουάριο του 1940.

Δέκα χρόνια νωρίτερα, όταν ογιατρός του τον είχε κλινικώς κα-ταδικασμένο, ο Γκαρσόν του είπε :Θά πεθάνω όταν το θελήσω εγώ.

Ε φ τ ά μέρες πριν το θάνατο του,από τη μυρωδιά που εξέπεμπε τοσώμα του, από την πληθώρα τωνμικροβίων και την όλη του εμφά-νιση, οι καθηγητές Μάριο Σάενςκαι Ροδρίγκεζ Ραμόνς κοντο-στάθηκαν σάν να βρισκόντουσαν

μπροστά σ' ένα πτώμα.Τήν ημέρα που πέθανε, 13 Ια-

νουαρίου 1940, το σώμα του είχετην εμφάνιση ενός πτώματος θαμ-μένου πριν μιά βδομάδα.

Οί γιατροί που αναφέραμε πιοπάνω είπαν ότι επρόκειτο για «ε-ξαιρετική» περίπτωση που μπο-ρούσε να εξηγηθεί, εν μέρει, μόνομε τη δύναμη τής θέλησης του Έ-ουχένιο Γκαρσόν «ν ά μ ή ν π ε -θ ά ν ε ι » . Πέντε λεπτά μόνο πρινεκπνεύσει είπε : Τώρα πεθαίνω !

Ηταν 97 χρονών.

Ή θεωρία τής μετενσάρκωσηςΕίδαμε ότι ή ψυχή που δέν κα-

ταφέρνει - μετά από τις διαδοχικέςγήινες υπάρξεις, ή την πρακτικήτου γιόγκα - να ανεξαρτητοποιηθεί

31

από την ύλη και να τελειοποιηθεί,είναι υποχρεωμένη, να μετενσαρ-κωθεί σε μια μορφή ζωής πάνωστη γη. Αυτή ή διδασκαλία τελειο-ποιήθηκε από τον Βούδα, ο όποιοςσαν μέσο απολύτρωσης από τονπόνο είχε το απόλυτο σβήσιμο τηςδίψας για απολαύσεις. Οσο γιατην ψυχή, αρνιόταν την αέναη ύ-παρξή της για κάθε μεμονωμένοάτομο, παραδεχόμενος μιαν αλλη-λουχία υπάρξεων, μιαν αλυσιδωτήδιαδικασία νέων μορφών ύπαρξης,σε τρόπο που οι διαδοχικές ζωέςείναι άλλες τόσες φλόγες που ήκαθεμιά τους ανάβει από την προη-γούμενη.

Γραφικός χαρακτήρας μιας γυ-ναίκας 35 ετών στή διάρκειαενός πειράματος "επιστροφήςτής μνήμης".

Στό δυτικό κόσμο, βρίσκουμε τηθεωρία τής μετενσάρκωσης (διότιδέν έχει αποδειχτεί ότι προέρχεταιαπό την Ανατολή) στα ορφικά μυ-στήρια, άπ' όπου πέρασε αργότεραστην ελληνική Φιλοσοφία με τονΠυθαγόρα, τον Εμπεδοκλή, τονΠλάτωνα και τους νεοπλατωνικούς,με τη διαφορά ότι αντί να ολοκλη-ρώνεται ο κύκλος - όπως στο βου-δισμό - με τον εκμηδενισμό τήςανθρώπινης υπόστασης, τελειώνειμε τον απόλυτο θρίαμβο του πνεύ-ματος (που θεωρείται αιώνιο) πάνωστην ύλη όπου ήταν φυλακισμένοκαι άπ' όπου καταφέρνει τελικάνα απελευθερωθεί.

Αυτές οι θεωρίες είχαν μιά κά-ποια απήχηση στή γλώσσα τουλαοϋ και ειδικότερα στους ποιητέςΠίνδαρο και Βιργίλιο, σύμφωναμε τους οποίους, οι ψυχές μετά τοθάνατο δέν αποκτούν μιά μόνιμηθέση ευδαιμονίας στα Ηλύσια Πε-δία, παρά μόνον αν ή ζωή τους υπήρ-ξε ακηλίδωτη. Στήν αντίθετη πε-ρίπτωση, έπρεπε να επιστρέψουν

32

σε μιά περίοδο 1.000 ετών, άφούπροηγουμένως έπιναν από τα νεράτής Λήθης και ξεχνούσαν τις προ-ηγούμενες υπάρξεις τους, για νασυμπληρώσουν την κύκλο των εν-σαρκώσεων πάνω στή γη.

Ά π ό την αρχαία Ελλάδα, ή θεω-ρία τής μετενσάρκωσης πέρασε καισε άλλες θρησκείες, αλλά είχε απή-χηση μόνο σε ορισμένους συγγρα-φείς ή σε περιορισμένους κύκλουςδιανοουμένων : Στόν Ιουδαϊσμό, οΦίλωνας και οι Καββαλιστές, στόνΙσλαμισμό, οι Δερβίσες και άλλες

αιρέσεις, στο Χριστιανισμό, οι Γνω-στικιστές, οι Μανιχεϊστές και στοΜεσαίωνα, οι «Καθαροί».

Γιά τη μετενσάρκωση, σήμερα,μιλάνε ευνοϊκά οι πνευματιστές καιοι μυστηριακές διδασκαλίες, ακο-λουθώντας μάλλον τις ανατολικέςαντιλήψεις παρά τις δυτικές.

Ό φιλόσοφος Μαρκοϋζε κάνονταςμιά ψυχανάλυση του πατέρα τήςψυχανάλυσης λέει : «Στίς 6 Μαΐου1856 γεννήθηκε ο Σίγκμουντ Φρόυντ.Στίς 17 Φεβρουαρίου είχε πεθάνειο Χάινριχ Χάινε. Λές και ο ποιητής,τρεις μήνες μετά τον θάνατο τουξαναγεννιόταν. . .»

Αλλά, χωρίς να πιστεύει πρα-γματικά σε μιά περίπτωση μετεν-σάρκωσης, ο Μαρκούζε ήθελε ναυπενθυμίσει ειρωνικά ότι ο Φρόυντ,σε μιά σημαντική συνέντευξη πουέδωσε το 1927 στόν Γερμανοαμε-ρικανό δημοσιογράφο Γ.Σ. Βιέρεκ,είχε παραδεχτεί ότι δέν είχε καμιάθρησκευτική πίστη και ότι αδια-φορούσε για το άν υπήρχε μετάθάνατον ζωή.

Πάντα σύμφωνα με τον Φρόυντ,ο Θεός δέν είναι παρά ή προβολήτής ανθρώπινης φιλοδοξίας στόν ου-ρανό, ενώ ο Άιντστάιν πίστευε στόνΘεό που αποκαλύπτεται με τηναρμονία τής δημιουργίας και όχισ' ένα Θεό που ασχολείται με τηντύχη ή τις πράξεις των ανθρώπων. .Και οι δύο απαρνήθηκαν τη θρη-σκεία διότι θεώρησαν ότι δέν ήτανσε θέση να τους λύσει τα προβλή-ματα που τους άπασχολούσαν.

Επιστροφή τής μνήμης.

Μετά τις ιστορικές διενέξεις ανά-μεσα στόν κλήρο και την επιστήμηαρχικά, και ανάμεσα στους θεολό-γους και αστρονόμους αργότερα,παρακολουθούμε σήμερα την πολυ-συζητημένη συμφωνία απόψεων τωνανθρώπων του Θεού και των ψυχο-λόγων. Ιερείς και ψυχίατροι έχουντον ίδιο στόχο. Ποιόν ; Μήπως νααρνηθούν —για διάφορους λόγους—ότι αυτό που μέχρι τώρα λέγαμε

«θεωρία» τής μετενσάρκωσης έχεινα παρουσιάσει αποδείξεις ; Αςδούμε λοιπόν μερικές.

Τό 1895 το παρισινό περιοδικό«Les Annales des Sciences Psy-chiques» (Τα Χρονικά των Ψυχι-κών Επιστημών) δημοσίευσε εναενδιαφέρον τεστ σχετικά με την"επιστροφή τής μνήμης" που πρα-γματοποίησε διά μαγνητισμού οΆλμπέρ ντέ Ροσά σε μιά κάποιαΕυγενία από την Γκρενόμπλ, χήρα,.35 ετών, με δυο παιδιά, και μετην παρουσία του Δρος Μπορνιέ,διευθυντού της Ιατρικής και Θερα-πευτικής Σχολής της Γκρενόμπλ.

Πιστεύουμε ότι αξίζει τον κόπονα αναδημοσιεύσουμε το γεγονόςόπως παρουσιάστηκε τότε :

«Μετά από μερικούς οριζόντιουςμαγνητισμούς, ή γυναίκα κοιμάται.Η δ η την έχω οδηγήσει μερικάχρόνια πίσω. Δέν μιλάει παρά μόνοόταν τη ρωτάω.

«Συνεχίζω τους οριζόντιους μα-γνητισμούς και βλέπω ένα δάκρυστα μάτια τής γυναίκας : Λέει ότιείναι είκοσι χρονών και ότι πρινλίγο καιρό έχασε ένα παιδί.

«Συνεχίζοντας τις φάσεις μού έρ-χεται ή ιδέα να δώ τί επίδρασημπορεί να έχει πάνω της το ένστι-κτο τής ντροπής. Οταν τής ανα-σήκωνα λίγο το φουστάνι, ή γυ-ναίκα το κατέβαζε ζωηρά, λέγον-τας : «Μή, όχι τώρα, δέν κάνει στοφώς τής ημέρας». Ή Ευγενία μεείχε πάρει για τον άντρα της: Τώραβρισκόταν στήν ηλικία των 17 έτών,παντρεμένη πριν λίγους μήνες.

»Συνεχίζω τη φάση: Τώρα είναιδεκατεσσάρων ετών. Ανασηκώνωπάλι το φουστάνι της και ή Ευγενίααμύνεται σφίγγοντας τα γόνατα.Τήν ρωτάω γιατί φοβάται καιαπαντάει ότι το μόνο που ξέρειείναι πώς δέν είναι σωστά αυτά ταπράματα με τους νεαρούς.

»Τώρα είναι έντεκα χρονών: Πάειστήν εκκλησία να κοινωνήσει Οισπουδαιότερες αμαρτίες της είναιότι ίσως δέν υπάκουσε στή γιαγιάτης και προ πάντων ότι έκλεψε ένανόμισμα από την τσέπη του μπα-μπά της. Οταν την ρώτησα αν θαπροτιμούσε να πεθάνει παρά νααπαρνηθεί τη θρησκεία της, ή Ευ-γενία δέν απάντησε, αλλά ή έκφρα-ση του προσώπου της έδειχνε κα-θαρά ότι δέν είχε καμιά όρεξη ναυποστεί βασανιστήρια !

»Τώρα είναι εννέα χρονών καισταματάει, να πηγαίνει σχολείο :έχει μάθει πια να διαβάζει, να γρά-φει και να μετράει. Τήν βάζω ναγράψει. Μετά τής ξανασηκώνω το

φουστάνι. Ή Ευγενία μου δίνει έναχαστούκι λέγοντας : «Αλήτη, πα-ράτα με πιά !»

»Τώρα είναι έξι χρονών, πάεισχολείο και μόλις έχει μάθει ναγράφει. Τή βάζω να γράψει.

»Νά την τώρα τεσσάρων χρονών.Ξέρει να "κλείνει το ματάκι" καινα γράφει μερικά φωνήεντα : α, ε,ι, ο, υ. Δέν αντιδρά καθόλου όταντης ανασηκώνω το φόρεμα : Τόένστικτο της ντροπής δέν έχει ακό-μα ξυπνήσει.

«Τώρα είναι πολύ πιο μικρή, δένξέρει πόσων χρονών είναι, ακόμαδέν μιλάει παρά μόνο ψευδίζει«μπαμπά», «μαμά».

» Εμβαθύνοντας ακόμα παραπάνωτον ύπνο της, αντιλαμβάνομαι μιαναλλαγή προσωπικότητας : Τώρα δένείναι πιά ζωντανή, αιωρείται σ' έναμισοσκόταδο, δέν έχει σκέψεις, ούτεανάγκες, ούτε επικοινωνεί με κα-νέναν.

»Αφού προχωρούμε ακόμα πιοπίσω, βλέπω μια νέα περίοδο : ΉΕυγενία βρίσκεται σε μιά πολύφτωχική κούνια και την λένε Νινί.Πεθαίνει από βαρύ πυρετό και γύ-ρω της είναι οι γονείς της κλαί-γοντας. Τό γεγονός μου το επιβε-βαιώνει ή ίδια διότι της πιέζω τομετωπικό σημείο της ένύπνιας μνή-μης που φέρνει στην επιφάνεια τιςπιο μακρινές αναμνήσεις.

»Λίγο πιο πίσω ακόμα στο χρόνοκαι πάλι αιωρείται στο διάστημα.

»Σ' αυτό το σημείο, το πείραματελειώνει και γώ αρχίζω να τηνξυπνάω με κάθετους μαγνητισμούς.Ά π ' αυτό το σημείο της διαδικα-σίας και μετά, περνάει σε αντίθετηκατεύθυνση όλες τις προηγούμενεςφάσεις, προσθέτοντας, κάθε φοράπου της το ζητάω, καινούριες λε-πτομέρειες.

Μία γνωστή περίπτωση μετενσάρ-κωσης.

Σ' αυτό το σημείο για όσους δένπιστεύουν στην μετενσάρκωση πα-ραθέτουμε μιαν άλλη περίπτωση,διαφορετική διότι εδώ το γεγονόςείναι αναμφισβήτητο, σύγχρονο καιή πρωταγωνίστρια του, που ε ί ν α ια κ ό μ α ζ ω ν τ α ν ή , «θυμάται»σαφώς ότι έχει ξαναζήσει.

Ή Σάντι Ντέβι, γεννήθηκε το1926 στο Δελχί, στην Ινδία, απόεύπορη οικογένεια. Τα πρώτα δύοχρόνια της ζωής της φαινόταν ένακοριτσάκι σάν όλα τα άλλα, ζωηρόκαι σκανταλιάρικο. Αλλά όταν έγι-νε τριών χρονών, δηλαδή μόλιςμπόρεσε να μιλήσει και να σκεφτεί

άρχισε να ενδιαφέρεται με πολλήσοβαρότητα για κάποιον φαντα-στικό σύζυγο και τα παιδιά του.

Επειδή όσο περνούσαν οι μήνεςαυτή ή έμμονη ιδέα δέν της έφευγεκαι επειδή ή μικρή δέν ενδιαφερό-ταν για πράγματα σχετικά με τηνηλικία της, οι γονείς της άρχισαν ναανησυχούν. Μιά μέρα, μεταξύ σο-βαρού και αστείου, την ρώτησαν :«Και ποιος είναι αυτός ο σύζυγοςπου αναφέρεις πάντα ;»

Ή μικρή Σάντι δεν δίστασε νααπαντήσει αμέσως : «Λέγεται Κε-ντερνάθ και μένει στην Μούττρα,σ' ένα κίτρινο σπίτι με μεγάλεςαψιδωτές πόρτες και καγκελλωτάπαράθυρα, στή μέση μιας αυλής γε-μάτης γιασεμιά. Μαζί του μένουντα παιδιά μας».

Ή πρώτη εντύπωση υπήρξε ότιή μικρή ήταν τρελή, ώστε αποφά-σισαν να την πάνε στον οικογενεια-κό τους γιατρό τον Δρ Ρέντυ. Όγιατρός θεώρησε τη μικρή φαντα-σιόπληκτη και την ιστορία της πα-ραμύθι. Αλλά όταν την ρώτησαν, ήμικρή είχε ακριβείς απαντήσεις :

— Λεγόμουνα Λούτζι και πέθα-να εδώ και μερικά χρόνια, στή γέν-να του τελευταίου μου παιδιού. Ήεγκυμοσύνη ήταν δύσκολη άπ' τηναρχή, και όταν έφτασε ή στιγμή τουτοκετού, το μωρό παρουσιάστηκεμε τα πόδια αντί με το κεφάλι.Εκείνο σώθηκε άλλα εγώ πέθανα.

Σ' αυτό το σημείο φάνηκε καθα-

ρά ότι ή μικρή Σαντι δέν μπορούσενα ξέρει ψυχολογικές και φυσιολο-γικές λεπτομέρειες ενός δύσκολου.τοκετού. Στά επόμενα τέσσερα χρό-νια, οι γονείς πήγαιναν τη μικρήάπ' τον ένα γιατρό στον άλλο :Ολοι θεώρησαν το φαινόμενο κατα-πληκτικό, άλλα αρνήθηκαν να δώ-σουν σάν εξήγηση την πιο λογικήάπ' όλες.

Τέλος, όταν ήταν οκτώ χρονών,ένας αδελφός του παππού της,· οκαθηγητής Κίσεν Τσαντ, την πρό-σεξε περισσότερο διότι έβλεπε τηνεπιμονή της μικρής και αποφάσισενα μάθει αν ζούσε στή Μούττρα κά-ποιος Κεντερνάθ που να είχε χάσειτη γυναίκα του που λεγόταν Λού-τζι. Ό άνθρωπος αυτός υπήρχε,αλλά δέν πίστεψε ούτε λέξη άπ'όλη την ιστορία και επειδή δέν μπο-ρούσε να συναντήσει ο ίδιος τη μι-κρή λόγω της μεγάλης απόστασης,ειδοποίησε έναν ξάδελφο του, τονΛάλ, που έμενε στο Δελχί, να πάεινα γνωρίσει τη μικρούλα Σάντικαι μάλιστα να τη ρωτήσει λεπτο-μέρειες από τη ζωή της Λούτζι.

Οταν τον είδε ή μικρή, τοναναγνώρισε και τον χαιρέτησε σάνξάδελφο του συζύγου της, ρωτών-τας τον αν είχε νέα από τον Κεντερ-νάθ και τα παιδιά. Ή συζήτησηπου ακολούθησε σχετικά με τη Λού-τζι έδιωξε και τις τελευταίες αμφι-βολίες και αποφασίστηκε να καλέ-σουν τον Κεντερνάθ και ένα από τα

33

Το αμφιθέατρο τής αιώνιας σοφίας με την πύλη τής γνώσης.

παιδιά στο Δελχί, στο σπίτι τήςΣάντι.

Μόλις έφτασε ο γυιός του Κε-ντερνάθ παρά λίγο να πέσει κάτωάπα τον ενθουσιασμό της κοπελί-τσας που, ενώ ήταν πιο μικρή του,προσπαθούσε να τον πάρει αγκα-λιά, τον γέμιζε φιλιά, φωνάζονταςτον με χαϊδευτικά παρατσούκλιαπου ο νεαρός είχε σχεδόν ξεχάσει.Ο σ ο για τον. . . σύζυγο, ή Σάντιτου φέρθηκε με τον σεβασμό πουταιριάζει σε μιά υποταγμένη σύ-ζυγο όταν είναι παρόντες ξένοι,αλλά πάντως τον φώναζε με χαϊ-δευτικά ονόματα που μόνο αυτόςκαι ή Λούτζι ήξεραν.

Ε ν ώ ο Κεντερνάθ και ο γυιός τουγυρνούσαν σπίτι τους καταφανώςπαραξενεμένοι, ή είδηση για το μο-ναδικό αυτό γεγονός, έφτασε στααυτιά του Ντές Μπαντού Γκούπτα,προέδρου του πανινδικού δημοσιο-γραφικού συλλόγου και μέλους τηςινδικής Βουλής, ο όποιος συζήτησετην περίπτωση με άλλους δημοσιο-γράφους, και πολλούς επιστήμονεςσε υψηλό επίπεδο, και όλοι μαζίκατέληξαν στην απόφαση ότι τογεγονός έπρεπε να γνωστοποιηθείστην κοινή γνώμη. Αν ή τ α να π ά τ η θ α ξ ε σ κ ε π α ζ ό τ α νκ α ι αν, α ν τ ι θ έ τ ω ς , ή μ ι -κ ρ ή Σ ά ν τ ι ή τ α ν α λ ή θ ε ι αή μ ε τ ε ν σ ά ρ κ ω σ η τ η ςΛ ο ύ τ ζ ι , —ή αν είχε κάποια κρυ-φή ικανότητα να μαθαίνει τόσοιδιωτικές λεπτομέρειες— ή Ί ν-δ ί α θ α β ρ ι σ κ ό τ α ν μ π ρ ο ςσ' έ ν α από τα π ι ο σ υ ν-τ α ρ α κ τ ι κ ά φ α ι ν ό μ ε ν αό λ ω ν τ ω ν ε π ο χ ώ ν .

Στό μεταξύ αποφασίστηκε ναβάλουν τη μικρή Σάντι να πάει ναβρει μόνη της, χωρίς υπόδειξη, τοσπίτι όπου έλεγε ότι είχε ζήσει καιείχε πεθάνει. Μαζί της πήγαν αϊγονείς της, ο δημοσιογράφος Γκού-πτα, ο δικηγόρος Τάρα Μαθούρ,γνωστοί μελετητές, επιστήμονες καιδημοσιογράφοι που είχαν ενδιαφερ-θεί για την υπόθεση.

Ή Σάντι, μόλις έφτασε, άρχισενα μιλάει τη διάλεκτο της Μούττρα—και οχι τα ινδουστανικά— καιαναγνώρισε αμέσως τη μητέρα καιτα αδέλφια του Κεντερνάθ ανάμεσαστο πλήθος. Δέν χρειάζεται να ποϋ-με ότι αναγνώρισε το σπίτι παρ'όλο που ή πρόσοψη του είχε ξανα-βαφτεί άσπρη !

Οταν μπήκε στο σπίτι του συ-ζύγου ή Σάντι φώναξε με τα ονό-ματα τους τα δύο μεγαλύτερα παι-διά αλλά δέν αναγνώρισε το μικρότεροή γέννηση του οποίου είχε κοστίσει

34

Οι ιππότες της Αποκαλυψεως (ανέκδοτη αναπαράστασητου Ουμπερτο Περόττο). Η τ α ν ο ένας μετενσάρκωσητου άλλου, και όμως ζούσαν συγχρόνως!"

τη ζωή της Λούτζι. Μετά, πήγεστο σπίτι της μητέρας τής Λούτζι,μιας ηλικιωμένης κυρίας, υπερβο-λικά συγκινημένης άλλα και τρομο-κρατημένης, που δέν μπορούσε νακαταλάβει πώς μιά μικρούλα ήξερετόσα πράγματα που μόνο ή νεκρήκόρη της μπορούσε να ξέρει.

Ή υπόθεση μπορούσε να θεω-ρηθεί τελειωμένη με επιτυχία, άφούμάλιστα ο παγκόσμιος τύπος αφιέ-ρωνε στήλες ολόκληρες.

Μόνο για τη μικρή Σάντι, ή λύ-ση τής υπόθεσης δέν είχε κανέναόφελος : δέν μπορούσε ν' αναλάβειτην ευθύνη μιας μητέρας. . . τριώνπαιδιών, μεγαλύτερων άπ' αυτήν,και ο λατρευτός της Κεντερνάθτην έβλεπε μάλλον με φόβο παράμε αγάπη. Κατάλαβε λοιπόν ότι τοπαρελθόν, όσο αγαπητό και να τήςήταν, δέν ήταν δυνατόν να συνεχι-στεί στο παρόν. Μέ πολλή πίκραπροσπάθησε να βγάλει άπ' την καρ-διά της την οικογένεια τής Μούττρακαι να φτιάξει μιά καινούρια ζωή.

Τό 1958, ένας δημοσιογράφοςξανάφερε την υπόθεση στο προσκή-νιο και βρήκε την Σάντι δημόσιουπάλληλο στο Νέο Δελχί. Ό τύποςόλου του κόσμου ξανάγραψε τήνείδηση, αλλά αυτή τη φορά ή Σάντιαρνήθηκε να ανοίξει ένα κεφάλαιοτής ζωής της που θεωρούσε κλει-σμένο.

Ό καθηγητής Ινδρα Σέν, τήςαίρεσης Ώρομπίντο του Ποντισερύ,έχει στην κατοχή του όλα τα ντο-κουμέντα για την ανεξήγητη περί-πτωση μιας μικρής που γεννήθηκε

το 1926, άλλα που ξέρει ιδιωτικέςλεπτομέρειες από τη ζωή τής γυ-ναίκας που έζησε αρκετά χιλιόμε-τρα μακριά και πέθανε το 1925.

Οπωσδήποτε, τα συμπεράσματατα αφήνουμε για τους αναγνώστεςμας. Έμείς αναφέραμε θεωρίες καισυμβάντα και θα ήμασταν ευχαρι-στημένοι άν ξέραμε ότι τουλάχιστονσπείραμε την ελπίδα πώς κάτι απόμας παραμένει μετά την καταστρο-φή τής σάρκας, πράγμα που θαμπορούσε να αποτελέσει την πρώτηαπόδειξη μιας κάποιας αθανασίαςχωρίς την οποία, ή γήινη ζωή μαςθα έμενε για πάντα ένα άχρηστομα και απάνθρωπο αίνιγμα.

Luciano Gianfranceschi

ά 'θελα να σας μεταφέρω σ'έναν κόσμο, που διαιωνίζειστη σημερινή στεγνή, ύλι-

στική εποχή μας, μέσα από τουςθησαυρούς των παραδόσεων τουλαϊκού μας πολιτισμού, σκιρτήματαονείρου, γνήσιας και άχάλαστηςδημιουργικής πνοής. Σ' έναν κόσ-μο αυθεντικό πρότυπο τής τρυφερήςκαι καθάριας Ελλάδας, όπου λεςπως κάποια στιγμή σταμάτησε ήδιαμάχη του έξω και του μέσακόσμου και καταλύεται ή μοναξιάκι όλα μπορούν να 'ναι σωστά και«η ζωή μέγα καλό και πρώτο».Είναι ο κόσμος της αποκριάς σ'ένα νησί των Σποράδων, τη Σκύρο.

Οι βόρειες Σποράδες, οι Μαγνη-τών νήσοι των αρχαίων, είναισπαρμένες ανάμεσα στην Εύβοιακαι την Πηλιορίτικη χερσόνησο.Αποτελούν μιά νησοσυστάδα, μεπρώτο σε μέγεθος, αλλά και σεενδιαφέρον, νησί τη Σκύρο, πουχαρακτηρίζεται από τεκτονική καιγεωλογική ιδιομορφία. Στό βόρειοτμήμα του νησιού βρίσκεται ήπόλις τής Σκύρου. Απλώνεται α-κτινωτά κάτω από το Κάστρο, σ'ενα πλέγμα δρόμων, που καταλή-γουν σε πλατώματα κι αυλές. Οιδρόμοι είναι στενοί, πετροστρω-μένοι. Τα σπίτια κάτασπρα από τονασβέστη, σάν οπτασίες, αναδύονται

λυτρωμένα μέσα στο αιγιοπελαγίτι-κο φώς, τέλεια εναρμονισμένα στοφυσικό περιβάλλον, ενα περιβάλ-λον που έπιδρα με την ιδιοσυστα-σία του και συμβάλλει στην ψυχικήκαι πνευματική κατάσταση τωνανθρώπων. Ή ευαισθησία, ενδεικτι-κή τής λαϊκής σοφίας, κυριαρχείπαντού.

Στά γραφικά ανηφορικά δρομά-κια, από την αρχή του Τριωδίουμε έξαρση στις εβδομάδες τήςΚρεοφάγου και τής Τυρινής, οιΣκυριανοί γιορτάζουν το Καρνα-βάλι τους, που τραβά το ενδιαφέ-ρον, όχι μόνον για την ζωντάνιατου και την δημιουργική πνοή

35

αλλά και για τον μυστηριακό τουτόνο που ενισχύεται απ' την μυστη-ριώδη μεταμφίεση των εορταστών.Το θέαμα που παρουσιάζεται στουςδρόμους σε κάνει να νομίζεις ότιβρίσκεσαι σ' έναν τόπο κάποιουαλλόκοτου κόσμου και μετεωρί-ζεσαι ανάμεσα στ' όνειρο και τηνπραγματικότητα. Ό λαός παρου-σιάζει μιά εμμονή στις παραδόσειςτις πανάρχαιες των προγόνων του,από τις όποιες προσπαθεί να μήναποκολληθεί. Πριν όμως μιλήσου-με για το γιόρτασμα της αποκριάςστη Σκύρο θα 'θελα να σταθοϋμεγια λίγο σε μερικές εκδηλώσειςτης αποκριάς, που το επίσημοκαι βυζαντινό όνομά της είναια π ό κ ρ ε ω . Ή λέξη σημαίνειτην αποχή από το κρέας, που ήτανκαι ή αρχική σημασία τής γιορτής.Ή έννοια φαίνεται και στή λέξηά π ο κ ρ ι ώ ν ω που σημαίνειπαύω να χρησιμοποιώ, να τρώγωκάτι. (Τα σημερινά αστικά καρνα-βάλια έχουν ιταλική προέλευση,carnavale). Τό βασικό στοιχείοτης αποκριάς είναι οι μεταμφιέσειςκαι οι έντονες εκδηλώσεις τωνανθρώπων. Τα είδη των μεταμφιέ-σεων δείχνουν και οι ονομασίεςτων μεταμφιεσμένων που συναν-τάμε σ' όλη την Ελλάδα: Κουδου-νάτοι, Γιαννίτσαροι, Κουκουγέροι,Ρογκατσάρια κ.λπ. Τό στοιχείοτης μεταμφίεσης είναι πολύ παλιό.Τό χρησιμοποίησαν οι οργανωτέςτων πρωτόγονων τελετών μαζί μετο βάψιμο με κάπνα ή κιμωλίακαι τη μάσκα, που επέζησαν ώς ταχρόνια μας στα καρναβάλια. Τόσυναντάμε ακόμη στα χρόνια πριναπ' τη γέννηση του Χρίστου σταΑνθεστήρια, στα κατ' αγρούς Διο-νύσια, τίς γιορτές δηλαδή των αρ-χαίων Ελλήνων που ήταν αφιε-ρωμένες στο θεό Διόνυσο. Τα αν-θεστήρια γιορτάζονταν την ίδιαεποχή, τέλη Φεβρουαρίου-άρχέςΜαρτίου που γιορτάζουμε και μειςτίς απόκριες. Ή γιορτή αυτή άπ'τη μιά ήταν γιορτή της χαράς καιτου γλεντιού για το ξαναγέννηματης φύσης με το πρωτάνθισμα τωνδένδρων, κι άπ' την άλλη ήτανγιορτή των νεκρών και των ψυχών.Διαρκούσαν 3 μέρες. Πολλοί τότε,θέλοντας να παραστήσουν τίς ψυ-χές που σ' αυτές τίς μέρες κυκλο-φορούσαν ανάμεσα στους ζων-τανούς, μεταμφιέζονταν, συμπερι-φέρονταν με έξαλλο τρόπο πηδών-τας και χορεύοντας περίεργουςχορούς. Συγχρόνως μιά και γι' αυ-τές τίς 3 μέρες όλοι θεωρούντανίσοι και οι κοινωνικές διαφορές

είχαν καταργηθεί, έκαναν χοντράαστεία και πειράγματα με τα πλή-θη, τα περίφημα «έξ αμάξης», πουαρχικά δέν είχαν κοινωνικό περιε-χόμενο, αλλά αργότερα απόχτησαντέτοιο όταν ή σύγκρουση φτωχώναγροτών και μεγαλοχτηματιών εν-τάθηκε.

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στήΣκύρο. Τίς μέρες λοιπόν τίς απο-κριάς οι άνθρωποι, χωρισμένοι σεομίλους από 5 ή 6 πρόσωπα (στοι-χείο απόηχος άπ' τους Διονυσια-κούς θιάσους) μεταμφιέζονται σετραγόμορφους κωδωνοφόρους, γυ-ρίζουν στους δρόμους και τραγου-δούν διονυσιακά τραγούδια. Φο-ράνε δηλαδή στο πρόσωπο τουςμάσκες από προβιά τράγου, πουέχουν 3 τρύπες για τα μάτια και τοστόμα ενώ το μισό τους κορμί είναικι αυτό σκεπασμένο με μαλλιαρήμαύρη κάπα, ίδια με προβιά τρά-γου (όμοιες παρέες μασκαρεμένεςτριγύριζαν και στην αρχαία Αθήναστα κατ' αγρούς Διονύσια). Γύρωαπό τη μέση τους κρεμούν πολλάκουδούνια του κοπαδιού, που κά-νουν φοβερό θόρυβο καθώς οιμασκαρεμένοι προχωρούν. Φορούντα παραδοσιακά παπούτσια τωνσκυριανών χωρικών, τα τροχάδιακαι τίς τροχαδόκαλτσες, στοι-χεία που δείχνουν πώς το γιόρτασ-μα αυτής της μορφής ξεκίνησε άπ'τους αγρότες και τους χωρικούς,τους ίδιους δηλαδή που γιόρταζαν

και τον θεό Διόνυσο, πριν οι γιορ-τές του πάρουν επίσημο χαρακτή-ρα. Οί μασκαρεμένοι προχωρούνμε ρυθμικούς βηματισμούς, σά ναχορεύουν, κάνοντας μιμικές κι-νήσεις. Τα πρόσωπα που κυριαρ-χούν στους μεταμφιεσμένους ομί-λους είναι ο «Γέρος» και ή «Κο-ρέλα». Ό «Γέρος» είναι ο κορυ-φαίος του ομίλου. Στό πρόσωποτου φορά την μάσκα, που αναφέ-ραμε. Στό πάνω μέρος είναι ντυ-μένος με την μαύρη κάπα που μοιά-ζει με προβιά τράγου, στή μέσηέχει περασμένα 50-80 κουδούνια,ενώ στο κάτω μέρος είναι ντυμένοςμε το τσοπάνικο πανοβράκι, τίςτροχαδόκαλτσες και τα τροχάδια.Κρατάει το τσοπάνικο στραβο-ράβδι και προχωράει, κουνώνταςέτσι τη μέση του που τα κουδούνιανα βγάζουν ήχους δυνατούς, εναλ-λασσόμενους, που ακολουθούν τορυθμό των κινήσεων του. Κατάδιαστήματα στέκεται και τραγου-δά ενα ξεχωριστό αποκριάτικοσκοπό (της Κορέλας) χωρίς όμωςνα σταματήσει και το κούνημα τουκορμιού του, που τώρα είναι δια-φορετικό. Τα κουδούνια βγάζουντότε κι αυτά διαφορετικό ήχο.Τό «Γέρο» συνοδεύει ή «Κορέλα»,ένας άλλος νέος δηλαδή ντυμένοςμε σκυριανή γυναικεία φορεσιά.Τό πρόσωπο του είναι καλυμμένομε την ϊδια μάσκα, φοράει τροχά-δια και τροχαδόκαλτσες. Στό χέρι

Η χώρα τής Σκύρου από παλιά γκραβούρα. Διακρίνεταιψηλά το κάστρο με την οχύρωση του και τα σπίτια πουαπλώνονται στην πλαγιά. Στό κάστρο βρίσκεται και τομοναστήρι του άη-Γιωργη που κτίστηκε στή βυζαντικήπερίοδο. Πιθανότατα η εκκλησία του άγιου χτίστηκεπάνω στα ερείπια ναού του θεού Βάκχου, όπως μαρτυ-ράει και το έθιμο να προσφέρεται κρασί σαν αγιασμόςτην ήμερα που γιορτάζει ο άγιος.

36

Λεπτομέρια τής εμφάνισης του "Γερου" τουκορυφαίου δηλαδή του αποκριάτικου ομίλου.Φοράει μάσκα από προβιά τράγου με τρίαανοίγματα για τα μάτια και το στάμα, κρατάειτο τσοπάνικο στραβοραβδι, έχει κρεμασμέναστή μέση του 50-80 κουδούνια του κοπαδιούπου βγάζουν ήχους φοβερούς όταν ο "Γέ-ρος" περπατά, χορεύει ή στέκεται κουνώνταςτο κορμί του, στο επάνω δέ μέρος φοράειμαλλιαρή μαύρη κάπα που μοιάζει με προβιά.

κρατάει ενα μαντίλι και το κουνά,χορεύοντας γύρω από το «Γέρο»συνέχεια. Τα καμώματα τους κά-νουν τον κόσμο να ξεκαρδίζεταιστα γέλια.

Τό τρίτο πρόσωπο του ομίλου,ο «Φράγκος», είναι πρόσωπο κω-μικό και πρέπει να προστέθηκεστον όμιλο αργότερα. Φοράει μά-σκα τυχαία, παντελόνι ευρωπαϊκό,έχει ενα μεγάλο κουδούνι στο πίσωμέρος τής μέσης του και κρατώνταςενα μεγάλο κοχύλι στο χέρι κι-νείται ασταμάτητα, το φυσά καιπειράζει αυτούς που στέκονταιστους δρόμους παρακολουθώνταςτο θέαμα. Τα τρία κύρια πρόσωπαακολουθούν άλλοι νέοι, οι «Νυφά-δες ή Νεφάδες» με πρωτοπαλλήκα-ρο και προστάτη τους τον «Γιαν-νίτσαρη». Κρατοϋν πιστόλια καισπαθί και κάνουν πρωτότυπες,σπαρταριστές, θορυβώδεις μάχεςστα σοκάκια του νησιού. Έναςκόσμος ολοζώντανος που πάλ-λεται ολόκληρος κι εκφράζεται μεχίλιους τρόπους, ένας κόσμος γε-μάτος ευαισθησία, πηγαίο αίσθημακαλλιτεχνικό, αυθορμητισμό καιδημιουργική έμπνευση. Χαρακτη-ριστικά που τα βλέπουμε και σταπαιδιά που συμμετέχουν στον εορ-τασμό, μεταμφιεζόμενα με το δικότους κι αυτά ξεχωριστό τρόπο.Ό Μ. Φαλτάιτς γράφει στο βιβλίοτου για τη Σκύρο πώς «υπάρχειπαράδοση αρκετών δεκαετιών τώρα,κάθε χρόνο, την περίοδο των από-κρεω να δίνονται ξεχωριστές παρα-στάσεις, απαγγελίες σατυρικών ποι-ημάτων ή πεζών κειμένων. Μ' αυτάπαρουσιάζονται από την εύθυμητούς πλευρά, τα σημαντικά γεγο-νότα τής χρονιάς, που αφορούντον κόσμο, την Ελλάδα και κυ-ρίως τη Σκύρο, αλλά και τις ξεχω-ριστές ομάδες του νησιού, οικογέ-νειες ή και μεμονωμένα άτομα.Οί οργανωτές των λαϊκών αυτώνπαραστάσεων, προετοιμάζονται 6-λο το χρόνο, συγκεντρώνονταςτο σχετικό υλικό που το επεξεργά-ζονται με πολύ κέφι και ικανότητα»Τα κείμενα αυτά όπως και το όλογιόρτασμα τής αποκριάς άποτελούναναντικατάστατες πηγές πληροφό-ρησης, για το λαϊκό μας πολιτισμόκαι την εθνική μας αυτογνωσία.

Συνέχεια στή σελ. 64

Μεταμφιεσμένοι στο κεντρικό δρόμο τής χώρας. Εδώφαίνεται καθαρά ή περίεργη μυστηριακή εμφάνιση τωνεορταστών ή μάσκα, ή κάπα, το τσοπάνικο πανοθράκι, τατροχάδια τα παραδοσιακά δηλαδή παπούτσια των σκυ-ριανών χωρικών, οι τροχαδόκαλτσες και τέλος το πλήθοςτα κουδούνια. Η σύγκριση με το χωρικά που φορά τηνπατροπαράδοτη σκυριανή φορεσιά δίνει όλα τα στοιχείαγια τη στενή σχέση που υπάρχει με την παράδοση καιτονίζει το γεγονός πώς αυτό το γιόρτασμα τής απο-κριάς ξεκίνησε άπ' τους αγρότες και τους βοσκούς.

37

38

Μέ το τελευταίο αυτό άρθρο για τηνΣελήνη δίνεται μιά ολοκληρωμένη ει-κόνα της συντρόφου μας. Η κατάκτη-ση της αποτέλεσε για τον άνθρωπο τοπρώτο βήμα για την διερεύνηση τουηλιακού μας συστήματος. Ή περιπέ-τεια όμως τής σελήνης δεν τελείωσεακόμα....

Στά δύο προηγούμενα δημοσιεύματα άνα-

φερθήκαμε στα χαρακτηριστικά τής σελη-

νιακής επιφανείας, όπως μελετήθηκαν με

μετρήσεις και φωτογραφίες που πήραμε από

τη γή, και σε μερικά συμπεράσματα τής μεγάλης

προσπάθειας μελέτης του δορυφόρου μας με

αυτόματα διαστημόπλοια και επιτόπια έρευνα.

Συνεχίζουμε τώρα, για να ολοκληρώσουμε το

θέμα μας στα σημαντικότερα σημεία του, βέ-

βαια και όσο μας επιτρέπουν οι σκοποί του πε-

ριοδικού που μάς φιλοξενεί.

Η χημική σύσταση τής Σελήνης αποτέλεσε

ένα παλιό πρόβλημα για την Αστρονομία, γιατί

συνδέεται άμεσα με τις θεωρίες περί τής δημι-

ουργίας της. Κατά μιά άποψη ή Σελήνη δημι-

ουργήθηκε από τη συσσώρευση υλικών στε-

ρεών σε γειτνίαση με τη γή. Αυτό όμως περι-

πλέκει την κατάσταση άν λάβουμε υπόψη ότι ή

μέν γή αποτελείται κατά μάζα από 30% σίδηρο

(κατά μέσον όρο) ένώ ή σελήνη μόνο κατά

10-15%. Η διαφορά περιεκτικότητας σε σίδηρο

των δύο γειτονικών σωμάτων είναι αρκετά με-

γάλη ώστε να μήν επιτρέπει μιά εύκολη ερμη-

νεία του φαινομένου. Γιατί άραγε, ο σίδηρος

συσσωρεύτηκε στή γή σε τριπλάσιο περίπου

ποσοστό από όσο στή Σελήνη;

Τα εξωτερικά στρώματα τής σελήνης μελετή-

θησαν ήδη από τον περασμένο αιώνα,με φυσι-

κές μεθόδους όπου χρησιμοποιήθηκαν παρατη-

ρήσεις από τη γή. Ομως οι τρόποι αυτοί έδω-

σαν κάποιες πληροφορίες μόνο για συγκρίσεις

ορισμένων φυσικών ιδιοτήτων των πετρωμά-

των τής σελήνης με τις αντίστοιχες ιδιότητες

των γήινων στρωμάτων. Μέ τα δεδομένα που

είχαμε μέχρι πρό δέκα ετών, το πιθανότερο

φαινόταν να αποτελείται το επιφανειακό στρώ-

μα από κιμωλία, άργιλο και άργιλική μάργη σε

πορώδη κατάσταση. Πιστευόταν ακόμα, ότι και

το εσωτερικό της αποτελείτο από τα ίδια υλικά,

έφ' όσον ή μέση πυκνότητα τής σελήνης είναι

ίση με την πυκνότητα των επιφανειακών στρω-

μάτων τής γής και μόνο στο κέντρο του δορυ-

φόρου μας περιμέναμε να υπάρχει ή ποσότητα

σιδήρου που προαναφέραμε. Μέ τη νέα εποχή

των διαστημικών εγχειρημάτων, οι αστρονόμοι

άρχισαν να ενδιαφέρονται όχι μόνο για τη χημι-

κή σύσταση των σεληνιακών πετρωμάτων αλλά

και για την αντοχή τους. Και τούτο, γιατί γρήγο-

ρα έγινε φανερό ότι ήταν ανάγκη να πάνε εκεί

Τό εσωτερικό του κρατήρα του Τσιολκόφ-σκυ. Εντύπωση προκαλεί το κεντρικόβουνό του κρατήρα που μοιάζει σαν νησίόπως υψώνεται στή μαύρη λάβα τής γύρωπεριοχής. Φωτογραφία του Άπόλλων-15.

άνθρωποι να εκτελέσουν έπί τόπου παρατηρή-

σεις και να φέρουν δείγματα πετρωμάτων στή

γή, άν βέβαια ήθελαν να λύσουν μερικά από τα

προβλήματα που εμπόδιζαν την επιστήμη να

προχωρήσει. Τα δείγματα του σεληνιακού εδά-

φους έπρεπε να μεταφερθούν στή γή γιατί είναι

αδύνατο να λυθούν έπί τόπου τα προβλήματα

τής χρονολόγησης τους, τής ακριβούς χημικής

σύνθεσης και των φυσικών τους ιδιοτήτων.

Μέ τη χημική σύσταση πρέπει να συνδέσουμε

και μερικά άλλα προβλήματα που αφορούν την

αντοχή, άν είναι πράγματι ή όχι πορώδη, το πά-

χος των επιφανειακών στρωμάτων, τι υπάρχει

κάτω άπ' αυτά, άν αντέχουν να σηκώσουν το

βάρος των ανθρώπων και των μηχανημάτων

που θα έφθαναν εκεί κ.ά. Γιά να δοθεί απάντη-

ση σ' όλα αυτά τα ερωτηματικά έπρεπε να γί-

νουν ορισμένες προκαταρκτικές έρευνες από

αυτόματα διαστημόπλοια. Έτσι, το 1966 πρώτη

ή ΕΣΣΔ πέτυχε την ομαλή προσελήνωση του

"Luna-9., ενός οχήματος βάρους 99 κιλών. Οί

πρώτες φωτογραφίες που μετέδωσε στή γή ο

Luna—9 επέτρεψαν στους επιστήμονες να

συμπεράνουν ότι έφ' όσον το όχημα δέν είχε

τρυπήσει το σεληνιακό έδαφος, θα πρέπει να

βρήκε αρκετά ανθεκτικό τόπο που κατά τους

τότε υπολογισμούς θα μπορούσε να κρατήσει

και τα διαστημόπλοια και τους ανθρώπους,

που αργά ή γρήγορα θα έφθαναν στην Σελήνη.

Μετα από λίγο, ο Αμερικανικός "SERVAYOR

-1, ένα βαρύτερο όχημα 270 κιλών με τρία

πόδια, απέδειξε πέρα από κάθε αμφιβολία ότι

οι μέλλοντες εξερευνητές θα εύρισκαν ένα α-

σφαλές μέρος για να προσεδαφίσουν το διαστη-

μόπλοιο τους στή σεληνιακή επιφάνεια.

'Ο Servayor-1 κατόρθωσε να κατέβει πολύ

ομαλά σε μιά από τις μεγαλύτερες πεδινές εκτά-

σεις τής Σελήνης, τη γνωστή σάν "Ωκεανός

των Καταιγίδων". Μιά εξαιρετικά ευέλικτη τη-

λεοπτική μηχανή λήψεως, ικανή να στραφεί

προς οποιαδήποτε κατεύθυνση κατόπιν έντο-

λής από το κέντρο παρακολούθησης,έξείχε απότο όχημα σε ύψος περίπου 1,70 μέτρων από τοέδαφος.

Η συγκομιδή του ήταν 11.ΟΟΟ περίπου φω-τογραφίες που παρουσίαζαν ένα τοπίο απόλυ-τα έρημο. Ανώμαλοι βράχοι και ογκόλιθοι βρί-σκονταν σκορπισμένοι πάνω στή σχεδόν έπίπε-δη επιφάνεια τής Σελήνης. Κρατήρες διαφόρωνδιαμέτρων έχασκαν προς τον ουρανό. Στό βά-θος του ορίζοντα, στο κατάμαυρο φόντο τουουρανού φάνταζαν, σάν παράδοξα πλάσματα,οι άσπρες βουνοκορυφές και τα ανώμαλα κυ-κλικά όρη ενός κρατήρα.

Ο όγκος των σκορπισμίνων έδώ κι εκεί βρά-χων, αποτέλεσε μιά κάποια έκπληξη και άρχισεμιά καινούρια προσπάθεια γιά τήν ερμηνεία τουνέου σχηματισμού. Εκείνο που προκάλεσε μιάευχάριστη διαπίστωση, είναι το γεγονός ότι ήσκόνη τής σεληνιακής επιφάνειας δέν φαινόταννα έχει τόσο πάχος ώστε να προκαλέσει προ-βλήματα στους μελλοντικούς ταξιδιώτες. Οι φω-τογραφίες του σημείου προσεδάφισης έδειξανένα αμμώδες υλικό που έδινε την εντύπωσηενός φρεσκοσκαμμένου χωραφιού. Τό υλικόαυτό και ή δομή του επέτρεψαν να συμπερά-νουμε ότι είναι ικανό να κρατήσει ένα διαστημό-πλοιο και τους αστροναύτες χωρίς τον κίνδυνονα τους χάσουμε από υποχώρηση του έδα-φους.

Τό 1967 προσεληνώθηκε μ' επιτυχία το δεύτε-ρο αμερικανικό όχημα, το Servayor-3 που έστει-λε στή γή 3Ο.ΟΟΟ φωτογραφίες,που επιβεβαί-ωσαν τις προηγούμενες διαπιστώσεις για τησεληνιακή επιφάνεια. Τό κυριότερο έργο του

Βραχώδης περιοχή στή Σελήνη. Οι αστρο-ναύτες του Απόλλων-14 τους φωτογραφί-ζουν και μετά θα κόψουν κομάτια για να ταμεταφέρουν στή γή.

Ενας αστροναύτης, ο Γιάγκ, του Απόλ-λων-16, ερευνά ένα ογκόλιθο, διαμέτρου8-10 μέτρων.

ήταν ή προσπάθεια να σκάψει στή σεληνιακήεπιφάνεια μ' ένα ειδικό φτυάρι, ένώ ή όλη εργα-σία φωτογραφήθηκε. Αυτά τα πειράματα, έδει-ξαν, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι το έδαφος,τουλάχιστον στο σημείο εκείνο, είναι ικανό νακρατήσει τα σεληνιακά οχήματα των έπηνδρω-μένων πτήσεων που θα γίνονταν μετά από λίγο.Τα έτη 1967 και 1968 προσεδαφίστηκαν ομαλάστή Σελήνη αρκετά διαστημόπλοια τύπου Ser-vayor. Από αυτά, τα ύπ' αριθμ. 5, 6 και 7 ήσανεφοδιασμένα με το λεγόμενο "χρυσό κουτί", μιάσυσκευή που είχε την ικανότητα να κάνει χημι-κή ανάλυση των πετρωμάτων και να στέλνει τααποτελέσματα στή γή. Οι μέσοι όροι των απο-τελεσμάτων, δίνονται στον ακόλουθο πίνακα.Άνθραξ 2% Άργίλιο 7%

Οξυγόνο 57% Πυρίτιο 20%Νάρτιο 2% Ασβέστιο 6%Μαγνήσιο 3% Λοιπά στοιχεία 3%Δηλαδή ή σύσταση του σεληνιακού εδάφους,στις περιοχές που έγιναν αναλύσεις, μοιάζει μετη σύσταση του γήινου, σε περιοχές με άργιλο-αμμώδη σύσταση. Μεταξύ των άλλων πειραμά-των που έκανε το διαστημόπλοιο Servayor-3έκανε και δύο άλματα 10 και 4 μέτρων από τηναρχική του θέση, για να ελεγχθεί άφ' ενός μέν ήικανότητα μετακίνησης, άφ' ετέρου δέ το βάθοςπου θα είχαν τα ίχνη του πέλματος του στήσεληνιακή σκόνη.

Πέρα από το πρόγραμμα Servayor, από Αμε-ρικανικής πλευράς άρχισε το πρόγραμμα LunarOrbiter, δηλαδή μιά σειρά διαστημοπλοίων πουαφού έγιναν δορυφόροι τής Σελήνης, φωτογρά-φησαν λεπτομερώς την επιφάνεια της. Παράλ-ληλα, οι Σοβιετικοί έστειλαν για παρόμοια εργα-σία τα Luna 10 και 12. Μέ τις φωτογραφίεςαυτές, καθώς και εκείνες που έφεραν οι αστρο-ναύτες του προγράμματος "Απόλλων" κατα-σκευάστηκε ο καλύτερος και λεπτομερέστεροςχάρτης τής σεληνιακής επιφάνειας. Σήμερα,μπορούμε να πούμε ότι ή επιφάνεια του δορυ-φόρου μας είναι καλύτερα και λεπτομερέστερα

γνωστή από την ίδια την επιφάνεια τής γής. Τό

φόρου μας είναι καλύτερα και λεπτομερέστερα

γνωστή από την ίδια την επιφάνεια τής γής. Τό

σοβιετικό διαστημόπλοιο Luna-9 είχε μαζί του

μιά συσκευή που θα μπορούσε να μετρά ακτί-

νες Γ. Οι Σοβιετικοί ερευνητές, που μελέτησαν

τις ενδείξεις του οργάνου αυτού, συμπεραίνουν

ότι ή ακτινοβολία Γάμμα τής σεληνιακής επιφά-

νειας είναι σάν εκείνη που στέλνουν οι βασάλτες

τής γής. Αυτό επιβεβαίωσε για πρώτη φορά τις

μέχρι τότε υποθέσεις που αναφέραμε στο προ-

ηγούμενο άρθρο, ότι μεγάλες ποσότητες λάβας

καλύπτουν την επιφάνεια τής σελήνης στις πε-

ριοχές των θαλασσών της. Στό ίδιο συμπέρα-

σμα οδήγησαν αργότερα και οι επιτόπιες έρευ-

νες που έγιναν με το πρόγραμμα "Απόλλων".

Τό αποτέλεσμα αυτό, άν και επιβεβαιώνει μερι-

κές υποθέσεις, είναι αρκετά απογοητευτικό,

γιατί σημαίνει ότι μεγάλο μέρος τής σεληνιακής

επιφάνειας, καλύπτεται από νεότερη λάβα και

επομένως αποκρύπτονται τα πρώτα "ιστορικά

γεγονότα" του ηλιακού μας συστήματος. Από

τον τρόπο με τον όποιο προσεληνώθηκε ο Ser-

vayor-1 διαπιστώθηκε για μιά ακόμη φορά, ότι

δέν είναι δυνατόν να υπάρχει ατμόσφαιρα στή

σελήνη. Τό γεγονός αυτό ήταν γνωστό με βεβαι-

ότητα πολύ πρό των διαστημικών πτήσεων. Οι

Γάλλοι αστρονόμοι Lyit και Dollfies στα 1948 και

195Ο έκαναν λεπτομερή έρευνα του προβλήμα-

τος τής ατμοσφαίρας τής Σελήνης, βρήκαν ότι

υπάρχει μιά αφάνταστα αραιή ατμόσφαιρα, α-

ραιότερη από το κενό που δημιουργούμε στα

εργαστήρια. Εκτείνεται μέχρι ύψους 3.000 μέ-

τρων από την επιφάνεια των θαλασσών και

είναι ένα δισεκατομμύριο φορές αραιότερη από

τη γήινη ατμόσφαιρα. Απλούστερα, μπορούμε

να πούμε ότι δέν υπάρχει ατμόσφαιρα εκεί

Υπάρχουν πολλές αποδείξεις που μάς πείθουν

γι' αυτό. Δέν θα αναφερθούμε σε καμιά απ' αυ-

τές, άλλ' απλώς θα τονίσουμε ότι ή μάζα τής

Σελήνης είναι τόσο μικρή ώστε δέν μπορεί να

κρατήσει ατμόσφαιρα. Τό όνειρο εκείνο πώς θα

μπορούσαμε να στείλουμε τα απαραίτητα υλι-

κά εκεί ώστε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα

θα μείνει μόνο όνειρο. Η Σελήνη δέν μπορεί να

συγκρατήσει οποιοδήποτε αέριο και οποιοδή-

ποτε αέριο ελευθερωθεί στην επιφάνεια της

διαχέεται στον διαστημικό χώρο.Σέ παλιότερο βιβλίο διατυπώνεται ή γνώμη,

ότι ίσως να υπάρχει νερό ύπό μορφή πάγου

στο υπέδαφος του δορυφόρου μας. Κι αυτό

όμως, πρέπει να αποκλειστεί άν και θα ήταν

πολύ επιθυμητό για μελλοντικές εγκαταστάσεις

μακροχρόνιας διαβίωσης στή Σελήνη.

Τό μεγαλύτερο μέχρι σήμερα άλμα στο διά-

στημα είναι το εγχείρημα "Απόλλων". Αυτό

προέβλεπε την εκτόξευση έντεκα διαστημο-

πλοίων στή Σελήνη. Άπ' αυτά τα δύο θα ήσαν

δοκιμαστικά και δέν ξέφυγαν από την περιοχή

τής γής. θα ήσαν δηλαδή τεχνητοί δορυφόροι

με σκοπό τον έλεγχο των διαστημοπλοίων, των

συστημάτων που θα χρησιμοποιούντο και τής

αντοχής των πληρωμάτων. Δύο άλλα, δοκιμα-

στικά επίσης, έκαναν το ταξίδι μέχρι τη Σελήνη,

Ο επιστημονικός σταθμός που εγκατα-στάθηκε από το πλήρωμα του Αττολ-λων-14. Διακρίνονται ένα σεισμόμετροκαι ένας μετρητής ακτινοβολιών.

Τα ανθρώπινα πόδια αφίνουν τα πρώταίχνη πάνω στή σκόνη τής Σελήνης. ' Η κα-τάκτηση του δορυφόρου μας είναι γεγο-νός.

Από το βοηθητικό σκάφος "Κολούμπια"του Απόλλων-11 που πετούσε σε τροχιάγύρω από τή Σελήνη ο Κόλλινς πήρε τή φωτογραφία αυτή με τη σεληνάκατο "Αε-τός" να προβάλεται στή σεληνιακή επιφά-νεια και τη Γή στο μαύρο φόντο του ουρα-νού.

και μετά θα γύριζαν πίσω, χωρίς να την κατα-κτήσουν. Τα έξι προσεδαφίστηκαν ομαλά στήσεληνιακή επ ιφάνε ια και αποβίβασαν δύο ά-στροναύτεες το καθ' ένα, οι όποιοι μετά την διε-ξ α γ ω γ ή πε ιραμάτων και παρατηρήσεων, τηφ ω τ ο γ ρ ά φ η σ η τής περιοχής, την εγκατάστασηδ ι α φ ό ρ ω ν συσκευών, και την συλλογή δειγμά-τ ω ν σεληνιακών π ε τ ρ ω μ ά τ ω ν επέστρεψαν στήγ ή . Τέλος, το εγχείρημα Απόλλων-13 ματαιώ-θηκε γ ιατ ί κατά την διάρκεια του ταξιδιού πα-ρουσίασε σοβαρές βλάβες. Οι αστροναύτες σώ-θηκαν και ε π έ σ τ ρ ε ψ α ν στή γή. 'Η αποστολήτ ω ν διαστημοπλοίων " Α π ό λ λ ω ν " στή Σελήνηκαι ή επιτόπια έρευνα κρίθηκε α π α ρ α ί τ η τ η γιαπολλούς λόγους, αλλά κυρίως γιατί τα αυτόμα-τα και τηλεκατευθυνόμενα μηχανήματα δένμπορούν να ανταποκριθούν στις έκτακτες ανά-γκες που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια αυ-τ ώ ν των εγχειρημάτων. Πραγματικά, οι συ-σκευές με τις όποιες είναι εφοδιασμένοι οι τεχ-νητοί δ ο ρ υ φ ό ρ ο ι και τα α υ τ ό μ α τ α διαστημό-πλοια κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν μόνο τις πληροφορίες εκεί-νες για τις όποιες είναι κατασκευασμένες. Δένέχουν τη δ υ ν α τ ό τ η τ α να διαπιστώσουν και νααντιδράσουν στο απρόβλεπτο ή στο απροσδό-κητο που θα συναντήσουν.

Τό π ρ ώ τ ο διαστημόπλοιο τύπου Α π ό λ λ ω νπου έ φ τ α σ ε και προσεδαφίστηκε ομαλά στή Σε-λήνη είναι το " Α π ό λ λ ω ν " 11. Μ' αυτό μεταφέρ-θηκαν εκεί οι πρώτοι αστροναύτες που έ φ θ α -σαν στή Σελήνη. Τα ξημερώματα τής 21ης Ι ο υ -λίου 1969 για πρώτη φ ο ρ ά ο άνθρωπος πατού-σε το πόδι τ ο υ σ' ένα άλλο ουράνιο σώμα. Τό γε-γονός αυτό αναμφισβήτητα είναι ένα από τασ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ α βήματα τής Ι σ τ ο ρ ί α ς , άν καιτη σημασία του δύσκολα καταλαβαίνουμε. Τόπαρακολουθήσαμε όλοι με δέος και θαυμασμό.

Η σεληνάκατος " Α ε τ ό ς " με πλήρωμα τους

42

Ά ρ μ σ τ ρ ο γ κ και ' Ωλντριν έφτασε προσεκτικάσε μιά ομαλή περιοχή τής θάλασσας τής Γαλή-νης, ένώ το βοηθητικό σκάφος "Κολούμπια" μεεπιβάτη τον Κόλλινς συνέχιζε να κινείται γύρωαπό τη Σελήνη σε ύ ψ ο ς μόλις 15 χιλιομέτρων.

Οταν έγιναν όλες οι απαιτούμενες ετοιμασίες οΆ ρ μ σ τ ρ ο ν γ κ κατέβηκε τη σκάλα και με προ-σοχή μεγάλη πάτησε στή Σελήνη κι έκανε ταπ ρ ώ τ α βήματα. Μ ε τ α φ έ ρ ω τα πρώτα λόγιατ ο υ από τη Σελήνη. " Ά ύ τ ό είναι ένα μικρόβήμα για τον άνθρωπο, αλλά ένα γιγάντιο πή-δημα για την α ν θ ρ ω π ό τ η τ α . 'Η επιφάνεια είναισκεπασμένη από χώμα λεπτό σάν πούδρα...Τότοπίο έχει μιά σκληρή ομορφιά εντελώς δική

του...Είναι πολύ ό μ ο ρ φ ο . . . "Τό γεγονός τής κατάκτησης τής Σελήνης πα-

ρακολούθησαν περισσότεροι από 500 εκατομ-μύρια άνθρωποι από όλο τον Κόσμο. Α σ φ α -λώς ήταν το πολυπληθέστερο κοινό που παρα-κολούθησε ποτέ ένα γεγονός ταυτόχρονα.

Στό ταξ ίδ ι τους αυτό, οι Α μ ε ρ ι κ α ν ο ί αστρο-ναύτες μ ε τ έ φ ε ρ α ν στή Σελήνη όργανα που προ-ορίζονταν για επιστημονικούς σκοπούς. Μετάαπό μιά σύντομη και λιτή τελετή ύψωσαν τηνΑ μ ε ρ ι κ α ν ι κ ή σημαία. Κατόπιν άπλωσαν ένα ει-δικό φύλλο αλουμινίου που στηριζόταν σε δύοπασσάλους. Στό φύλλο αυτό επιδρούσαν οι κο-σμικές ακτινοβολίες και τα σώματα του ηλιακούανέμου μέχρις ότου το τοποθέτησαν σε μιάα ε ρ ο σ τ ε γ ή θήκη και το πήραν μαζί τους για με-λέτη στα γήινα εργαστήρια. Δύο άλλα όργαναε γ κ α τ έ σ τ η σ α ν στή σεληνιακή επιφάνεια και ταά φ η σ α ν εκεί φεύγοντας. Τό ένα είναι σεισμο-γ ρ ά φ ο ς υπερευαίσθητος που επισημαίνει καιμεταδίδει στή γή δονήσεις που προέρχονται είτεαπό μετεωρίτες είτε από άλλα αίτ ια ενδογενήτου δ ο ρ υ φ ό ρ ο υ μας. Τό άλλο ήταν μιά σειράαπό καθρέπτες άκτίνων λέηζερ, για ν' ανα-κλούν δέσμες φ ω τ ό ς που τις έστελναν από τηγ ή . Σκοπός α υ τ ο ύ του οργάνου είναι να μελετη-θεί λ ε π τ ο μ ε ρ έ σ τ ε ρ α ή κίνηση τής Σελήνης. Στόπ ρ ώ τ ο ταξίδ ι τους, ο ι αστροναύτες ασχολήθη-καν με τη φ ω τ ο γ ρ ά φ η σ η του σεληνιακού το-πίου και τη συλλογή δειγμάτων σεληνιακών πε-τ ρ ω μ ά τ ω ν . Η συγκομιδή τους έφτασε τα 23κιλά δε ίγματα από χώμα, σκόνη και βράχους,που μεταφέρθηκαν στα γήινα εργαστήρια καιάρχισε ή μελέτη τους. Τα π ρ ώ τ α αποτελέσματατων χημικών αναλύσεων συμφωνούν μ' εκείναπου έστειλαν τα SERVAYOR και αναφέρουμεστον πίνακα. ' Ο τ α ν τέλειωσαν την αποστολήτ ο υ ς , ή βάση τής σεληνακάτου χρησίμευσε σάνεξέδρα εκτοξεύσεως για την ίδια τη σεληνάκατοπου πέταξε εύκολα, σύμφωνα με το πρόγραμ-μα και συναντήθηκε με το βοηθητικό σκάφος.Ο! τρεις αστροναύτες έκαναν ακόμα μερικέςπ ε ρ ι φ ο ρ έ ς γ ύ ρ ω από τη Σελήνη και πήραναρκετές φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς και απέρριψαν τή σελη-ν ά κ α τ ο στή σεληνιακή επιφάνεια. Μετά πήραντο δρόμο του γυρισμού στή γή. Η πρόσκρουσητής σεληνακάτου στή σελήνη κ α τ α γ ρ ά φ τ η κ επολύ ά ν ε τ α από το σεισμογράφο και τα σήματαεστάλησαν αμέσως στή γή. Οί ειδικοί που περί-μεναν στο κτίριο λ ή ψ η ς των σημάτων δοκίμα-

σαν μεγάλη έκπληξη όταν εΪδαν ότι το κτύπημαεκείνο επέδρασε ατή σελήνη σάν σε καμπάνα.Οι δονήσεις συνεχίστηκαν να κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ιπάνω από 20 λεπτά. Αυτό είναι μιά πολύ σοβα-ρή ένδειξη ότι ολόκληρη ή Σελήνη είναι στερεόσ ώ μ α , χωρίς εκτεταμένες περιοχές (στό έσωτε-ρικό της) λιωμένης λάβας.

Μ ε τ ά το ιστορικό ταξίδι του Α π ό λ λ ω ν 11ακολούθησαν τα 12,14,15,16, και 17. Τό Ά π ό λ -λων-13 παρουσίασε σοβαρές βλάβες στο βοηθη-τ ικό σ κ ά φ ο ς τ ο υ και ξαναγύρισε στή γή χωρίςνα πραγματοποιήσε ι το σκοπό τ ο υ . Τα τελευ-τ α ί α ε γ χ ε ι ρ ή μ α τ α ε ί χ α ν σάν βασικό σκοπό τουςτη γεωλογική εξέταση των περιοχών προσεδά-φισης. Τό Άπόλλων-17 χρησιμοποίησε το ειδικόηλεκτρικό αυτοκ ίνητο και έτσι μπόρεσε το πλή-ρ ω μ α τ ο υ να διατρέξει αρκετά χιλιόμετρα καινα εξερευνήσει μακρινούς κρατήρες,λόφους καιρωγμές. Α ξ ί ζ ε ι να αναφέρουμε επίσης το κα-τ ό ρ θ ω μ α του Α π ό λ λ ω ν - 12 που μπόρεσε ναπροσεδαφιστε ί σε απόσταση μόλις 200 μέτρωναπό το παλιό α υ τ ό μ α τ ο διαστημόπλοιο "SER-VAYOR-3.Oi αστροναύτες πήραν μαζί τους με-ρικά ε ξ α ρ τ ή μ α τ α και εξέτασαν έπί τόπου τιςφ θ ο ρ έ ς που προεκάλεοε στά μέταλλα τ ο υ ήέντονη ακτ ινοβολία του κοσμικού διαστήματος.

Η ακρίβε ια τής προσεδάφισης πρέπει να χαρα-κτηριστε ί τουλάχιστον σάν άθλος.

Η συνολική ποσότητα σεληνιακών πετρωμά-τ ω ν που έ φ ε ρ α ν στή γή τα διαστημόπλοια " Α -πόλλων" ξεπερνά τα 500 κιλά, ένώ οι φω-τ ο γ ρ α φ ί ε ς και οι παρατηρήσεις χρειάζονται α-κόμα α ρ κ ε τ ά χρόνια γ ια να μελετηθούν. 'Ηε ξ έ τ α σ η και χρονολόγηση των σεληνιακών πε-τ ρ ω μ ά τ ω ν έχουν την εκπληκτική ηλικία των 4,5δισεκατομμυρίων ετών. Αυτό σημαίνει ότι είναιπολύ παλιότερα από τα αρχαιότερα γήινα πε-

τ ρ ώ μ α τ α που ανακαλύφτηκαν μέχρι σήμερα.Αν και π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι μιά σημαντική δ ιαφορά

στους χρόνους αυτούς, το όλο γεγονός συμφω-νεί με τις μέχρι τ ώ ρ α θεωρίες. Πάντως, κατάτους πρώτους χρόνους τής ζωής του ηλιακούσυστήματος, όταν δημιουργήθηκαν οι άλλοιπλανήτες και ή γή μαζί, τότε θα πρέπει να δη-μιουργήθηκε και ή σελήνη, με τη δ ιαφορά ότιπέρασε τα π ρ ώ τ α στάδια τής εξέλιξης της.

Κλείνοντας τα άρθρα για τη Σελήνη, που δη-μοσιεύτηκαν στα τρία τ ε λ ε υ τ α ί α τεύχη του "Αι-ν ί γ μ α τ α του Σύμπαντος" θα ήθελα να διατυπώ-σω μερικές σκέψεις, που δέν είναι όλες δικέςμου.

Μέ άμεσο στόχο την εξερεύνηση τής Σελήνης,ή Α σ τ ρ ο ν α υ τ ι κ ή , έκανε αρκετά εντυπωσιακάβ ή μ α τ α , ώστε σε σύντομο χρόνο να "ανδρωθεί"και να μπορεί τ ώ ρ α πιά, ήρεμα να συνεχίζει τηδ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α της. Αν και δέν λύσαμε όλα ταπροβλήματα τής Σελήνης, επιβεβαιώσαμε κατάτ ρ ό π ο αναντ ίρρητο τις μέχρι τ ώ ρ α γνώσεις μαςκι αποδείξαμε για μιά φ ο ρ ά ακόμα τη σοβαρό-τ η τ α των φυσικών μεθόδων ερεύνης. Α κ ό μ απερισσότερο, μάθαμε τόσα πολλά για τον δορυ-φ ό ρ ο μας, ώστε να μπορούμε να ισχυριζόμαστεότι ξέρουμε περισσότερα γ ι ' αυτόν παρά για τηνίδια τη γή μας.

Άν ή Σελήνη έπαιξε σοβαρό ρόλο στην εμφάνι-ση τής ζωής στίς ηπείρους τής Γής πρίν από3.000.000.000 χρόνια, στίς μέρες μας έπαιξε άλλοένα ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου και τουπολιτ ισμού. Γιατί όταν γίνονταν τα διάφορα τα-ξίδια στή Σελήνη, δέν σημειώνονταν μόνο ένας

Συνέχεια στή σελίδα 64

Μιά αρκετά ομαλή περιοχή με μικρούςκρατήρες και ρωγμές. Φωτογραφία του

Απόλλων-11.

43

περα απο το αυριοARTHUR CLARK

Πριν από 3.000 εκατομμύρια χρόνια, ή Σελήνη,με την ελκτική της δύναμη, υπήρξε ή αιτία της εμφά-νισης της πρώτης μορφής ζωής πάνω στον πλανήτηΓή. Ο π ω ς είναι γνωστό, ή πρώτη μορφή της ζωήςπρωτοπαρουσιάστηκε στη θάλασσα. Ή ελκτική δύ-ναμη τής Σελήνης προκάλεσε, όπως ξέρουμε, τις-άμπώτιδες και τις παλίρροιες οι όποιες, με τη σειράτους, μετακίνησαν τις τεράστιες υδάτινες μάζες τωνωκεανών και τις σκόρπισαν πάνω στις απέραντεςεκτάσεις τής ξηράς τής τότε παρθένου και έρημηςΓης. Σέ πολλά σημεία τής υδρογείου, ή μετακίνησητων υδατίνων μαζών άφησε ακάλυπτα μεγάλα τμή-ματα του βυθού των ωκεανών, μέσα στους όποιουςυπήρχε θαλασσόβια μορφή ζωής. Με την έλλειψη τουυγρού στοιχείου και με την παρουσία του ήλιου καιτων ανέμων, τα περισσότερα από τα υδρόβια εκείναδντα εξαφανίστηκαν μερικά όμως άπ' αυτά κατώρ-θωσαν να προσαρμοστούν στο νέο, εχθρικό τους περι-βάλλον. Μέ τον τρόπον αυτόν άρχιζε ή κατάκτησητής ξηράς.

Το πότε ακριβώς συνέβη αυτό, είναι κάτι που ποτέδέν θα μάθουμε. Δέν υπήρχαν τότε ανθρώπινα μάτιαη φωτογραφικές μηχανές για να καταγράψουν ένατόσο αόριστο και ασήμαντο γεγονός. Τώρα, ή Σελήνηβρίσκεται για μιά ακόμη φορά στο προσκήνιο. Κιαυτή τη φορά ή ζωή απάντησε μ' ένα τόσο βροντώδητρόπο που συντάραξε γή και ουρανό.

Ο τ α ν ένας πύραυλος τύπου «Κρόνος-5» ξεκινάμε κατεύθυνση το Διάστημα και με ώστική δύναμη4.000 τόννων, αυτό σημαίνει κάτι πολύ περισσότεροαπό ένα θρίαμβο τής τεχνολογίας. Ενα τέτοιο γεγο-νός ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία τής εξέλι-ξης. Κι αυτός είναι ο λόγος που ή κάθε εκτόξευσηπροκαλεί τόση συγκίνηση σ' ολόκληρο τον κόσμο. Όπύραυλος που εκτοξεύεται απηχεί σε ένστικτα πολύπιο παλιά από τη λογική, το κενό που προορίζεται ναγεφυρώσει δέν είναι μόνον αυτό που χωρίζει τον ένακόσμο από τον άλλον, άλλα και την καρδιά από τομυαλό.

Τα όνειρα και ο μόχθος ενός και πλέον εκατομμυ-ρίου ανθρώπων έστειλαν τους πρώτους αστροναύτεςστην επιφάνεια τής Σελήνης. Πίσω από τις στρατιέςτων μηχανικών και άλλων επιστημόνων που εργά-στηκαν στο Ακρωτήριο Κέννεντυ, στο Μπαϊκονούρκαι στο Πήνεμουντε, βρίσκονται οι γίγαντες του πα-ρελθόντος : ο Νεύτων, ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Αρ-χιμήδης Τα ονόματα τους, όπως και άλλωνακόμη σάν τον Γκόνταρντ, τον Τσιαλκόβσκυ, τονΆμούδσεν, τον Σκόττ, τον Μπέρντ, βρίσκονται χα-ραγμένα πάνω στους χάρτες τής Σελήνης. Εχουνδοθεί στα βουνά και στους κρατήρες που θα αποτε-λέσουν τα σημεία εκκίνησης για τους εξερευνητέςτου μέλλοντος.

Εχοντας εξασφαλίσει ένα προγεφύρωμα πάνωστον μόνο φυσικό δορυφόρο μας, σ' ένα κόσμο μεγά-

44

λο σαν την Αφρική, με άγνωστους αλλά ασφαλώςτεράστιους πόρους, κάποια μέρα θα εγκαταστήσουμεμόνιμες βάσεις εκεί. Στήν αρχή, ο σκοπός των βά-σεων αυτών θα είναι αποκλειστικά επιστημονικόςόπως αυτός των βάσεων τής Ανταρκτικής, όμως μετην πάροδο του χρόνου είναι δυνατόν οι βάσεις αυτέςνα διαμορφωθούν σε κοινότητες.

Ομως, για τους ανθρώπους, ή μεγαλύτερη αξίατής Σελήνης είναι πώς κάποτε αυτή πιθανόν να απο-τελέσει το σημείο εκκίνησης για πιο μακρινούς κό-σμους. Έ δ ώ , κοντά στή Μητέρα Γή, θα τελειοποιή-σουμε τις μεθόδους και τα μέσα που χρειάζονται γιατην κατάκτηση του Αρη και του Ερμή, καθώς καιτων πολλών δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιάγύρω από τον γίγαντα Δία και τον δακτυλιωτό Κρό-νο. Ολοι όσοι εργάστηκαν για το πρόγραμμα "Απόλ-λων" ονειρεύονται όλες αυτές τις μελλοντικές κατα-κτήσεις. Ή εργασία όλων αυτών των ανθρώπων πουσήμερα μοχθούν, θα αξιοποιηθεί στους αιώνες πουθά'ρθουν όταν τα ονόματα τους θ' αναγραφούν σεχάρτες, που ακόμη δέν έχουν διατυπωθεί, αγνώστωνκαι ανεξερεύνητων κόσμων.

Κι άν ακόμη ή Σελήνη δέν υπήρχε, το πρόγραμμα«Απόλλων» θα μας ήταν απαραίτητο για την εγκα-τάσταση των επανδρωμένων "διαστημικών σταθμών"μέσα στήν δεκαετία 1970 - 1980. Οι τηλεπικοινω-νιακοί και μετεωρολογιακοί δορυφόροι έχουν απο-δείξει πώς πολλά γήινα προβλήματα μπορούν ναβρουν τη λύση τους στο Διάστημα. Από χιλιάδεςμίλια ψηλά, ηλεκτρονικά μάτια που περιστρέφονταιγύρω από την υδρόγειο έχουν ήδη ανακαλύψει νέουςπόρους στήν ξηρά και στην θάλασσα. Τήν ύπαρξηαυτών των νέων πόρων δέν θα μπορούσαμε ποτέ ναεντοπίσουμε με παρατηρήσεις από τη Γή.

Ο μ ω ς δέν θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε ολό-κληρη την χρησιμότητα του Διαστήματος αν δένκατορθώσουμε να ζήσουμε και να εργασθούμε μέσα σ'αυτό. Τεχνητοί δορυφόροι αξίας 50 εκατομμυρίωνδολλαρίων πήγαν χαμένοι γιατί ένα μικρό εξάρτηματους δέν λειτούργησε καλά. Αυτό μας δίδαξε το πολύακριβό μάθημα πώς είναι απαραίτητη στο Διάστημαή παρουσία πληρωμάτων που έργο τους θα είναι ήεπισκευή και ή συντήρηση των τεχνητών δορυφόρων.Γιά να το επιτύχουμε αυτό έχουμε ανάγκη φθηνών δια-στημοπλοίων που, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει μετους σημερινούς πυραύλους, θα είναι δυνατόν να εκ-τοξεύονται πολλές φορές και κατά βούληση. Τέτοιουείδους διαστημικά οχήματα (πιθανόν με την μορφήδιαστημοπλοίων με πτέρυγες, όπως των αεροπλάνων,που θα μπορούν να προσγειώνονται σε κανονικάαεροδρόμια), βρίσκονται ήδη ύπό μελέτη. Αυτά ταοχήματα θα αντιπροσωπεύσουν τις πρώτες «Ντα-κότες» στήν πρώτη περίοδο τής Διαστημικής Ε π ο -χής. Κι αυτό, γιατί θα αντιπροσωπεύσουν την απαρχήτων διαπλανητικών ταξιδιών..

ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ

Αυτό το σχέδιο ενός οικισμού στηΣελήνη, του Ροϋ Σκάρφο, ανταπο-κρίνεται σε πραγματικά επιστημονι-κά δεδομένα. Οπως δείχνει ή τομή,οι κάτοικοι τής Σελήνης θα ζουνκυρίως κάτω από τα έδαφος—σε γή-ινη ατμόσφαιρα—μακρυά από τις ά-κρες θερμοκρασίες και την επικίν-δυνη κοσμική ακτινοβολία.

1. Πυρηνικός ενεργειακός σταθμός2. Ορυχεία και λατομεία3. Βιομηχανικό συγκρότημα επε-

ξεργασίας πετρωμάτων και παραγω-γής υγρού οξυγόνου και μεταλλευ-μάτων.4. Διαστημικός σταθμός σε σελη-νιακή τροχιά για την μεταφορά αν-θρώπων από τη Γή στή Σελήνη καιαντίθετα.5. Λιμάνι στή Σελήνη. Χώρος προσ-σεληνώσεως κατασκευασμένος απότριμμένα σεληνιακά πετρώματα καισυνθετική ύλη.6. Κινούμενα πεζοδρόμια για τηνμεταφορά των κατοίκων από το έναστο άλλο με ταχύτητα πέντε, δέκακαι δέκα πέντε μιλίων την ώρα.7. Καταλύματα και περιοχή ψυχα-γωγίας.8. Πανεπιστήμιο.9. Κεραία ραδιοφώνου για την με-

λέτη του γαλαξία.10. Κέντρο επιστημονικών και τεχ-νολογικών ερευνών.11. Χώρος για την καλλιέργειαφρούτων, λαχανικών και άλλων τρο-φών σε απόλυτα ελεγχόμενο περι-βάλλον12. Μεταφορά με πτέρυγες, που κα-θίσταται δυνατή λόγω μικρότερουβαθμού βαρύτητος.13. Καλλιτεχνική πινακοθήκη πουμοιάζει με πάρκο.14. 'Υπόγεια φώτα.15. Αστεροσκοπείο με απόλυτηπάντοτε ορατότητα.16. Οχήματα για την μεταφορά αν-θρώπων και μηχανικού εξοπλισμούγια έρευνες στην επιφάνεια τής Σε-λήνης.

45

T o 1904, στή διάρκεια μιαςσυγκέντρωσης της Βρε-ταννικής Ακαδημίας Επι-

στημών, ο Ισίδωρος ΤζόφφρεϋΣαϊντ Ίλαίρ υπογράμμισε ότι, ανθέλαμε να καταχωρήσουμε κάπουτη νήσο Μαδαγασκάρη βασιζόμε-νοι μόνο σε στοιχεία τής Ζωολο-γίας, χωρίς να λάβουμε υπόψη τηγεωγραφική της τοποθεσία, θαμπορούσαμε ν' αποδείξουμε ότιαυτή ή γη δέν ανήκει ούτε στηνΑφρική ούτε στην Ασία, άλλάότι είναι εντελώς διαφορετική απότις δύο. Θά μπορούσαμε σχεδόννα πούμε ότι αποτελούσε μέροςμιας άλλης ηπείρου : τής Λεμου-ρίας.

Πολύ πρίν άπό τήνΑτλαντίδα, πουκαταποντίστηκε στα μεγάλα κύ-ματα του Ατλαντικού, και πρινακόμα κι από την Μού που δια-λύθηκε από τις χιλιάδες ηφαίστεια

46

της περιοχής του Ειρηνικού, αυτήή απέραντη ήπειρος είχε φιλοξε-νήσει τους πρώτους ανθρώπους.Και ίσως δέν κάνουν λάθος οιμελετητές και γεωλόγοι διεθνούςφήμης σάν τον Χαίκελ, όταν βε-βαιώνουν ότι ή Λεμουρία υπήρξετο αληθινό λίκνο του ανθρώπου.

Αν υπήρξε δύσκολο να ξανα-νέβουμε το ρεύμα του χρόνου γιανα εξιχνιάσουμε την ιστορία καιτα κατάλοιπα τής Ατλαντίδος καιτής Μου, ακόμα πιό επίπονο μπο-ρεί να φανεί το έργο μας, αν θελή-σουμε ν' ανασηκώσουμε το μεγά-λο πέπλο μυστηρίου που βρίσκεταιανάμεσα ανάμεσα σε μας και ταπρώτα χρόνια τής γης.

Ή ίδια ή σημερινή διαμόρφω-ση του πλανήτη μας, μας απομα-κρύνει από την εικόνα που θα πα-ρουσίαζε ή γήινη σφαίρα εδώ και25.000 χρόνια.

Αρχίζουμε το πρώτο άρθρομιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσαςσειράς που αναφέρεται στουςχαμένους κόσμους που υπήρχανπαλιά. Μύθοι, παραδόσεις, φαν-τασία, μυστήριο, επιστημονικέςέρευνες, μπλέκονται σε μιά θαυ-μάσια αναζήτηση των πρώτωνπου κατοίκησαν την γή και μετέ-δωσαν τα φώτα του πολιτισμού.Λεμουρία, Μού, Γκοντβάνα, Ατ-λαντίδα, Νησί του Πάσχα κλπ.είναι πανάρχαιες κοιτίδες γεμά-τες γοητεία και μυστήριο. Ξανα-ζωντανεύουμε για τους αναγνώ-στες μας τα μεγάλα αινίγματατου παρελθόντος.

Σύμφωνα με τον Αγγλο Σέλα-τερ, ή επιφάνεια που σήμερα κα-λύπτεται από τις Νότιες Θάλασσεςαποτελούσε μέρος μιας μακριάςλωρίδας γής στην οποία ανήκανκαι τα νησιά Ζόντα και που έφτανεμέχρι τις ανατολικές ακτές τήςΑφρικής. Ό Α.Ρ. Ούάλλας, προ-τείνει αυτή τη θεωρία, βασιζό-μενος μόνο στην πανίδα και τηνχλωρίδα που είναι ακριβώς οιίδιες, σε χώρες που, σήμερα, βρί-σκονται τόσο απομακρυσμένες με-ταξύ τους, χωρίς να υπολογίζεικάν ότι ή σύνθεση των γρανιτικώνβράχων είναι ή ίδια παρ' όλη τηνεπιφάνεια ύδατος που τους χωρίζει.Δημιουργεί, έτσι, μιά δικιά τουθεωρία και, στο δεύτερο τόμο τουέργου του «Γεωγραφική διανομήτων ζώων» που εκδόθηκε στο Λον-δίνο το 1876, δηλώνει ξεκάθαραότι «στο νότιο ημισφαίριο υπήρ-ξαν τρεις μεγάλες μάζες γής που,αν και ομοιόμορφες, διατήρησανπάντα δικά τους χαρακτηριστικά».Ή αργή εξέλιξη του πλανήτη μαςστή συνεχή περιστροφή του, ή κί-νηση του, ή κίνηση των θαλασσώνκαι των παγετώνων, οι εκρήξειςτων ηφαιστείων, χερσαίων και υπο-βρυχίων, τις έσπρωξαν αργά προςτο Βορρά, και κάθε μία άπ' αυτέςέδωσε ζωή στις ηπείρους που,σήμερα, λέγονται Νότιος Αφρική,Αυστραλία και Νότιος "Αμερική,

Μέ τη σειρά του, ο καθηγητήςΧ.Φ. Μπλήντφορντ, σε μιά ανα-φορά του στή Γεωλογική Εται-ρεία του Λονδίνου, αναφερόμενος

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΚΟΣΜΩΝ

Η ΓΗ ΤΩΝ ΓΙΓΑΝΤΩΝ

Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

MARA CALABRI

στη σχέση που έχουν τα ζωικάκαι φυτικά απολιθώματα που βρέ-θηκαν στην Αφρική και στηνΙνδία, προτείνει τη θεωρία ότι,εκεί όπου σήμερα βρίσκονται τανερά του Ίνδικού Ώκεανοϋ, υπήρ-χε μιά γη που ένωνε απ' ευθείαςτην Αφρική, τη νότια Ινδία καιτη χερσόνησο της Μαλάκκας. Χω-ρίς να υπολογίσουμε ότι, αν εξε-τάσουμε τη γεωγραφική μορφολο-γία των νησιωτικών συμπλεγμάτωνΑντλας, Λακκαδίβες και Μαλ-

δίβες, μπορούμε εύκολα να παρα-δεχτούμε οτι αυτά τα κοραλλιο-γενή νησιά αποτελούσαν μέροςμιας αλυσιδωτής οροσειράς πουκαταποντίστηκε.

Τό «λίκνο του άνθρωπου».

Συγκρίνοντας τους δύο χάρτεςτης Λεμουρίας που ανακάλυψεο Σκόττ - Ελλιοτ κοντά σε μιάκοινότητα Θιβετιανών μοναχών,που διατηρεί πολλά κατάλοιπαπροϊστορικών πολιτισμών, μπορού-με να παρατηρήσουμε πιό εύκολατην αργή διαδικασία πάνω στηνήπειρο: κομμάτια γής που, σιγάσιγά, καταποντίστηκαν στή θάλασ-σα ή διαλύθηκαν από εκρήξειςήφαιστίων.

Σήμερα, ελάχιστα ίχνη έχουναπομείνει από το πανάρχαιο «λίκνο

Ο Ατλας, ένας από τους Τιτάνες, πουεπειδή επαναστάτησε κατά του Δία κατα-δικάστηκε να κουβαλεί στους ώμους τηνυδρόγειο σφαίρα.

Η περιοχή του Ινδικού Ωκεανού όπουυποτίθεται ότι υπήρχε ή Λεμουρια. (πλάι)

του ανθρώπου»: τα νησιά τουΕιρηνικού και του Ίνδικού Ωκεα-νού, οι ακτές της Κίνας και τηςΙαπωνίας, ή Αυστραλία, ή Μαδα-γασκάρη.

Ακριβώς στή Μαδαγασκάρη ζειακόμα ένας μικρός πίθηκος με τοπαράξενο όνομα «Λεμούριος» (οαίλουροειδής της οικογενείας τωνΛεμουριδών).

Είναι ένας μικρός πίθηκος, πολύζωηρός, σκεπασμένος από πυκνόκαι μακρύ τρίχωμα, και θεωρείταιότι είναι από τα πρώτα θηλαστικάτής γής.

Στά «αρχαία» μάτια του υπάρχειίσως ακόμα ή ανάμνηση δασώναπό γιγάντιες φτέρες, ή ανάμνησητεράστιων δεινοσαύρων και βρον-τόσαυρων τρομακτικών διαστάσε-

Επεισόδιο απο την Τιτανομαχία. Ανάγλυφο από τηβάση του ιερού της Περγάμου. Ο Δίας νικάει τρεις Γί-γαντες. Ο Θεός, ανασηκωμένος, με το στήθος γυμνό,εξαπολύει έναν κεραυνό στον εχθρό που έχει δεξιά τουκαι άλλο δύο γίγαντες είναι πεσμένοι χάμω πληγωμένοι.

Αλλο επεισόδιο της Τιτανομαχίας. Η Αθηνά κρατάειάπ' τα μαλλιά τον Αλκυονέα, έναν ωραίο φτερωτό γί-γαντα, ενω ο όφις Εριχθόνιος, πιστός σύντροφος τήςθεάς, του δαγκώνει άγρια το στήθος. Η Γαία, πονεμένηαπό τον θάνατο των παιδιών της, των Γιγάντων, παρακα-λεί μάταια την Αθηνά που ετοιμάζεται να δεχθεί εναστεφάνι από την Θεά Νίκη. Τό ιερό τής Περγάμου χτίστη-κε από το βασιληά Εύμένη τον Β (180 π.Χ.) Τό 1930 μετα-φέρθηκε στο Μουσείο Περγάμου του Βερολίνου.

ων. Σ' αυτό τον κόσμο όπου ύπερ-τερουσαν τα μεγάλα ζώα, ο μικρόςπίθηκος γνώρισε τον άνθρωπο:ήταν ένας άνθρωπος που ζούσεσε απόλυτη αρμονία με το φυσικότου περιβάλλον, ήταν ο κυρίαρχοςεκείνης τής γής, ήταν το μοναδικόλογικό πλάσμα, ήταν ένας Γίγαν-τας.

Δεν πρόκειται για φαντασία:αρχαιολογικές ανακαλύψεις με όλατα στοιχεία τής σοβαρότητας, με-λετητές διεθνούς φήμης, επιβεβαι-ώνουν την ύπαρξη μιας γιγαντιαίαςανθρώπινης φυλής που κατοίκησετη γη εδώ και 50.000 χρόνια περί-που. Ενας γνωστός Κινέζος πα-λαιοντολόγος, ο Πει Ούέντ Τσούν-γκ, ανακάλυψε στο Γκαργκατζάν,στις Φιλιππίνες, έναν ανθρώπινοσκελετό ύψους πέντε μέτρων, στηνΚίνα, άλλους σκελετούς τριάμισυμέτρων, και έβεβαίωσε ότι ή ηλικίατους ανέρχεται στις 35.000 χρόνιαπ.Χ.

Έξ άλλου, ένας άλλος ερευνητής,ο Γάλλος Λαφενεσέρ, κατά τηδιάρκεια ανασκαφών που έκανεστο Μαρόκο, ανακάλυψε εργαλείακαι όπλα κυνηγίου πραγματικάτρομακτικών διαστάσεων: ένα δί-κοπο τσεκούρι που ζύγιζε οκτώκιλά. Γιά να χουφτιάσει κάποιοςτην τεράστια λαβή, θα χρειαζότανενα χέρι. που να αντιστοιχούσε σεέναν άνθρωπο με ανάστημα του-λάχιστον 4 μέτρα!

Άλλα ίχνη γιγαντιαίων ανθρώ-πων ανακαλύφθηκαν στή Συρία,στο Πακιστάν, στην Κεϋλάνη καιστην Ίάβα.

Έξ άλλου και από ιστορικήςπλευράς, δέν υπάρχει αρχαίος λαόςτου οποίου ή ιερή ή βέβηλη μυθο-λογία να μήν αναφέρει κάποιολαό γιγάντων.

Γιγαντιαία όντα.

Στή Βίβλο βρίσκουμε πάμπολλατέτοια όντα και μάλιστα δέν ανα-φέρονται σάν να αποτελούν κάποιαεξαίρεση, αλλά απλώς σάν μιάδιαφορετική φυλή, με ένα ιδιαίτερο,δικό της χαρακτηριστικό που, σ'αυτήν την περίπτωση, αντιπροσω-πεύεται από το τεράστιο ανάστημα.Στό Κεφάλαιο 6 τής Γένεσης δια-βάζουμε : «Κατ' έκείνας τάς ημέραςήσαν οι γίγαντες επί τής γής»,ενώ άπ' το Βιβλίο 13 των Αριθμώνμαθαίνουμε ότι στή Χαναάν ζούσεένας ολόκληρος πληθυσμός γιγάν-των τους οποίους ανακάλυψαν οικατάσκοποι του Μωϋσή: «Καιείδομεν εκεί τους γίγαντας, τους

48

Η δωδεκάγωνη λαξεμένη πέτρα τουΚούζκο. Είναι ενα πασίγνωστο δωδεκα-γωvo οικοδόμημα απο τεραστίους λαξε-μένους ογκολίθους συναρμολογημέ-νους περίφημα μεταξύ τους χωρίς κανέ-να συνδετικό υλικό (πάνω)

Υπέροχη κεφαλή απο μαρμαροκονιαπου βρέθηκε σ έναν τάφο στο Παλένκε.

Ισως είναι αναπαράσταση προσώπουενός νέου που αποκεφαλίστηκε στηδιάρκεια ανθρωποθυσίας προς τιμήν τουνεκρού, (κάτω)

υίούς Άνάκ, του έκ των γιγάντωνκαι εβλέπομεν εαυτούς ώς ακρίδας,και τοιούτους έβλεπον ημάς αυτοί».Και μετά είναι οι Άνακείμ και οιΈμμαίοι τής χώρας του Μωάβ,τους οποίους κατανίκησε ο Ίωσουέ,υπήκοοι του Ωγ, βασιλιά της Βασάν,του οποίου «ή σιδηρά κλίνη σώ-ζεται έν Ταββα των υίών Άμμώνεννέα πήχαι (4,7 μ.) το μήκος αυτήςκαι τέσσαρες πήχαι (2 μ.) το πλά-τος αυτής». (Δευτερονόμιο, Κεφ.3). Γιά να μη μιλήσουμε τέλος γιατον Γολιάθ, που ούτε αυτός αποτε-λεί φαινόμενο απομονωμένο αλλάανήκει στο λαό των Φιλισταίων.

Με τη Βίβλο μπορούμε να παραλ-ληλίσουμε τις αρχαίες παραδόσειςΤολτέκας που αναφέρονται στολαό των «Κιναμετζίν», μιας φυ-λής πανύψηλων ανθρώπων πουκατοικούσαν στη γη τους και οιοποίοι σιγά σιγά εξαφανίστηκαναπό τις τρομερές και βάρβαρεςμάχες, πρώτα μεταξύ τους και αργό-τερα με τους άλλους ανθρώπους.

Ό Ξέουλα και τα έξι αδέλφια τουείναι οι γίγαντες των οποίων τηνιστορία μας διηγείται ή μεξικανικήμυθολογία. Οί επτά αδελφοί, αφούγλύτωσαν σάν από θαύμα σεέναν άπ' τους τρομερούς κατακλυ-σμούς που επρόκειτο να προκαλέ-σουν το τέλος τής Λεμουρίας, θέ-λησαν να ευχαριστήσουν τον δι-κό τους Θεό των Υδάτων, τονΤλάλος, αφιερώνοντας του το βου-νό πάνω στο οποίο είχαν καταφύγει.

Προς τιμήν του έχτισαν ένα «σα-κάουλι», ενα οικοδόμημα από γρα-νίτη σε σχήμα πυραμίδας που θαάγγιζε τον ουρανό, αν οι άλλοιΘεοί, που ζήλεψαν αλλά και θύ-μωσαν για το θράσος τους, δένέριχναν μιά πύρινη βροχή στηγή, προκαλώντας έτσι τον θάνατοτων οικοδόμων.

Πάντως, το κυκλώπειο κτίριοδέν γκρεμίστηκε εντελώς: ή τε-ράστια βάση του, ύψους 54 μέτρων,μπορεί εύκολα να ταυτιστεί μετην τετράγωνη πυραμίδα που ανα-καλύφθηκε στην μεξικάνικη πόληΤσολούα, 13 χιλιόμετρα από τηνΠουέμπλα.

Κυκλώπεια μνημεία

Μόνο αν παραδεχτουμε την υπό-θεση μιας πρωτόγονης φυλής μεγιγαντιαίο ανάστημα μπορούμε ναεξηγήσουμε το αίνιγμα που μέχρισήμερα παρουσιάζουν τα αρχαιό-τερα μνημεία τής γής : τα μ ε ν ί ρ(μακρουλές πέτρες), τα ν τ ό λ μ ε ν(πέτρινα τραπέζια) και τα κ ρ ο μ-λ ε χ (ψηλές πέτρες σε κυκλικόσχήμα).

Τα μ ε ν ί ρ είναι ακατέργαστοιμονόλιθοι φυτεμένοι κάθετα στηγή, που για πολύν καιρό είχανθεωρηθεί σάν φαλλικά σύμβολα.Αντιθέτως, τα ν τ ό λ μ ε ν άποτε-λούνται από μιά τεράστια πέτραπου είναι τοποθετημένη πάνω σεάλλες πέτρες όρθιες μέσα στη γή,

49

Ή "Πόρτα των Σαρακηνών" στο Σένι, παράξενη αλλά και επιβλητική,με την χαρακτηριστική λοξή κόψη των πλαγίων ογκολίθων και τοντεράστιο μονόλιθο από πάνω.Ε ν α "μενιρ" τής Σαρδηνίας με γλυπτές αναπαραστάσεις όπλων.

σε τρόπο που να παρουσιάζουνένα γιγάντιο πρωτόγονο τραπέζι,ενώ τα κ ρ ό μ λ ε χ είναι ένασύμπλεγμα από μ ε ν ί ρ που έχουντοποθετηθεί σε κυκλικό σχήμα.Σύμφωνα με τον διάσημο διαστη-μολόγο Σωρά, τα μενίρ πρέπεινα είναι πρωτόγονα αγάλματα τωνπρώτων κατοίκων τής γής, τα ντόλ-μεν είναι τα τραπέζια τους και τακρόμλεχ πρέπει να αντιπροσωπεύ-ουν την κατοικία των θεών, τονναό, το ιερό τους.

Έξ άλλου, δέν είναι καθόλουαπίθανο το ότι τα ντόλμεν μπορείνα είχαν και μιαν άλλη χρήση,πιό μακάβρια, δηλαδή, να χρησι-μοποιόντουσαν για αιμοσταγείς αν-θρωποθυσίες. Πράγματι, στή ΝέαΓουϊνέα ανακαλύφθηκαν μεγαλι-θικά συμπλέγματα, όπου μπροστάσε κάθε μενίρ υπάρχει ενα ντόλμεν,υποδηλώνοντας σχεδόν μιά θεό-τητα με το ίερό της.

Μιά γνωστή παράδοση των Ιθα-γενών, φαίνεται ότι το επιβεβαιώνειδιότι λέει ότι, στή Γή, υπήρχανστην αρχή καλοί Γίγαντες πουβοήθησαν τους ανθρώπους και τους

έμαθαν πολλά πράματα. Ό βασι-λιάς τους λεγόταν Ταγκάρο καιείχε κατέβει άπ' τον ουρανό. Αλλάαργότερα ήρθαν κακοί Γίγαντεςανθρωποφάγοι, με αρχηγό τον Σού-κε, που ζητούσαν ανθρωποθυσίεςκαι έτσι χρειάστηκε να φτιάξουνπέτρινα τραπέζια μπροστά στααγάλματα τους.

Ό Ταγκάρο προσπάθησε να στα-ματήσει τις ωμότητες τους, αλλάο Σούκε αντιτάχθηκε προκαλώνταςέτσι μιά τρομακτική αιματοχυσία.Οί Γίγαντες εξαφανίστηκαν, αλλάοι άνθρωποι, που φοβόντουσαντο θυμό τους και την επιστροφήτους, συνέχισαν να στήνουν αγάλ-ματα και να προσφέρουν θυσίες.

Ή «Πέτρα Πιντάδα»

Φαίνεται καθαρά ότι οι κάτοικοιτής Λεμουρίας δέν είχαν κανέναλαμπρό πολιτισμό σάν τους γυιούςτής Ατλαντίδος και τής Μού,αλλά ότι μάλλον είχαν μεγάλητάση για ωμότητες διότι, όπωςείδαμε, δέν υπάρχει μύθος ή ίστο-ρική αναφορά που να μήν ύπο-

50

γραμμίζει τις αίμοχαρείς βιαιοπρα-γίες τους. Επίσης, παρατηρείταιπάντα μια προοδευτική παρακμήτής φυλής, λές και ή ίδια ή άγριαφύση τους να είχε υπάρξει το πρω-ταρχικό αίτιο για την εξαφάνιση

τους.Τό άλυτο μυστήριο της «Πέδρα

Πιντάδα» (Πέτρα ζωγραφισμένη)μπορεί, περισσότερο άπ' οτιδήπο-τε άλλο, να δώσει μιαν εικόνατων φρικιαστικών τελετών τους.

Στήν Άμαζονία, μέσα σ' ενατεράστιο μεγαλιθικό σύμπλεγμα,υπάρχει στημένος ένας εντυπωσια-κός πέτρινος όγκος, σχήματος αύ-γού, στο κέντρο ενός οροπεδίου,σε μικρή απόσταση από το Ταρά-με. Πρόκειται για ένα τεράστιοπέτρινο μνημείο με 100 μ. μήκος,80 μ. πλάτος και 30 μ. ύψος. Σύμ-φωνα με μιαν ινδιάνικη παράδοσηείναι ή ταφόπετρα ενός ξανθούγίγαντα, βασιλιά ενός λαού πουείχε ζήσει στα πανάρχαια χρόνια.Πάνω στήν πέτρα είναι ζωγραφι-σμένα χιλιάδες σημάδια και γράμ-ματα που θυμίζουν τη γραφή τηςαρχαίας Αιγύπτου, τη σημιτικήκαι την εβραϊκή. Υπάρχουν επί-σης άλογα, καρρότσες και ρόδες,όλα ζωγραφισμένα «προφίλ» σύμ-φωνα με την αιγυπτιακή τεχνοτρο-πία. Αυτό και μόνο το γεγονόςείναι τρομερά παράξενο γιατί οιΙνδιάνοι, όταν πρωτοέφτασαν οιλευκοί κονκισταδόρες, δεν ήξερανούτε από κάρρα ούτε από ρόδες.

Στήν μπροστινή πρόσοψη τουμνημείου υπάρχουν τέσσερεις σπη-λιές λαξεμένες στήν πέτρα και,σχεδόν στήν κορυφή τους, ανοί-γεται μιά στοά, που, σήμερα πιά,είναι απροσπέλαστη, ένώ κάτωάπ' τον βράχο υπάρχει ένα πέρασμαπου, σίγουρα, θα οδηγούσε σε κά-

ποιον υπόγειο χώρο. Καί αυτόςο διάδρομος είναι βατός μόνο σεαπόσταση 30 μέτρων: στο τέλοςείναι εντελώς κλεισμένος από πέ-τρες και χώματα.

Ο Γερμανός καθηγητής Χόμετ,που αφιέρωσε όλη του τη ζωήερευνώντας και αναζητώντας κα-τάλοιπα των γιγάντων και προσπα-θώντας να τους εντοπίσει ακριβώςμέσα στο χρόνο, θέλησε να λύσειτο μυστήριο της Πέτρα Πιντάδακάνοντας λεπτομερείς μελέτες καιέρευνες.

Ανακάλυψε ότι πίσω από τιςπέτρες και τα χώματα που βρισκόν-τουσαν στις τέσσερεις σπηλιές,υπήρχαν ανθρώπινα κόκκαλα, πρά-μα που τον έκανε να σκεφτεί ότιοι σπηλιές χρησιμοποιόντουσανσάν πρωτόγονοι «κοινοί τάφοι».Αλλά όσο προχωρουσε στο εσωτε-ρικό τους, άρχισε να ακούει μιανεντυπωσιακή ήχώ από φωνές καιήχους μακρινούς. Ένας παράλογοςκαι μυστηριώδης εφιάλτης φαι-νόταν να ξαναζωντανεύει με ξεκά-θαρη φαντασμαγορία ενα άγνωστοπαρελθόν.

Τρομακτικά οράματα

Ό ίδιος ο Χόμετ, στο βιβλίο του«DIE SUHNE DER SONNE»που εκδόθηκε το 1958, παραδέχεταιότι βρισκόταν σχεδόν σε κατάστα-ση υπερδιέγερσης και ότι είδετο τρομακτικό δράμα, που αναφέ-ρουμε ακριβώς όπως το περιέγραψεο ίδιος, για να μήν χαθεί τίποτα

από τη φρικιαστική γοητεία του.«Άντηχούσαν τα μπρούτζινα

γκόνγκ, συνοδεύοντας ένα μεγάλοπλήθος που προχωρούσε. Χιλιά-δες άντρες, γυναίκες και παιδιάντυμένοι στ' άσπρα, πλησίαζαναργά, μεγαλόπρεπα, στήν ΠέδραΠιντάδα, για να σταματήσουν κον-τά στήν κεντρική είσοδο. Μιάφωνή από ψηλά, αντήχησε άπ' τονουρανό, κάνοντας πέντε εξι φορέςτο γύρο του πλήθους των πιστών,οι όποιοι γονάτισαν ευλαβικά.Πανύψηλοι άντρες, ντυμένοι επί-σημα, ξεχώρισαν άπ' το πλήθοςκαι πλησίασαν το γιγαντιαίο πέ-τρινο μνημείο. Ένας απ' αυτούςστάθηκε μπροστά στο πεντάγωνοντόλμεν τής κεντρικής εισόδου.Ένας άλλος, με την ακολουθίατων βοηθών του, ανέβηκε στήδεύτερη πλατφόρμα, λίγο πιό ψηλά,από την οποία οι παρόντες έβλεπανμόνο τις εισόδους των τεσσάρωννεκρικών θαλάμων. Ένας τρίτος,με εμφάνιση ακόμα πιό επιβλη-τική, κι αυτός με τη συνοδεία τήςακολουθίας του, ανέβηκε το μακρύμονοπάτι, λαξεμένο πάνω στο βρά-χο κι εξαφανίστηκε από τα βλέμ-ματα των πιστών που είχαν γονα-τίσει στήν πεδιάδα.

»Άνέβηκαν λοιπόν αργά πάνωστις δύο πλατφόρμες, χωρίς αλυ-σίδες και φρουρούς, τους υποβά-σταζαν μόνο δύο «υπηρέτες τουθανάτου», δύο άντρες γυμνοί. Ταπρόσωπα τους είχαν την έκφρασηανθρώπων υπνωτισμένων. Ξάπλω-σαν πάνω στήν κορυφή του ντόλ-

Τό "Τραπέζι των " Εμπόρων", δείγμα ενός ντόλμεν σταπερίχωρα του Καρνάκ, αποτελεί μαρτυρία ενός πολιτι-σμού που άνθησε πριν από 5.000 χρόνια. Αλλά ποιοςμετέφερε και έστησε αυτούς τους τεράστιους ογκόλι-θους που, γεωλογικά, δέν ανήκουν σ' αυτή την περιοχή;

51

μεν του οποίου το κόκκινο χρώμαάντανακλούσε τις ακτίνες του ανα-τέλλοντος ηλίου. Γιά άλλη μιάφορά αντήχησαν επαναληπτικά οιμυστηριώδεις φωνές από ψηλά καιοι ιερείς σήκωσαν τα τελετουργικάπέτρινα μαχαίρια, που μόλις είχανακονίσει, τα βύθισαν στα στήθιατων θυμάτων, ξερίζωσαν τις καρ-διές τους και τις άνοιξαν. Μετά,αφού πέταξαν τα κομμάτια στα τέσ-σερα σημεία του ορίζοντα, ανήγ-γειλαν στους πιστούς τη μοίραπου τους περίμενε τον επόμενοχρόνο».

Αύτη ή περιγραφή του οράματος,γραμμένη από έναν επιστήμονα,με όλη την καλή πίστη και με μιάμόρφωση πολύ ανώτερη του συνη-θισμένου, μας κάνει να παραδε-χτούμε σχεδόν την ύπαρξη της«ψυχομετρίας», μιας ιδιότητας πουανακάλυψε και απέδειξε ο Καθη-γητής Μπρουκάναν το 1841. Αυτήή ιδιότητα δίνει σε ορισμένουςανθρώπους, ιδιαίτερα ευαίσθητους,τη δυνατότητα να όραματιστούν,με βάση ενα οποιοδήποτε αντι-κείμενο - ακόμα και μιά πέτρα-τις παρωχημένες εποχές και τοπεριβάλλον του αντικειμένου αύ-του.

Ομως αυτή ή Πέδρα Πιντάδα,τόσο πνιγμένη στο αίμα των ανθρω-ποθυσιών και των ολοκαυτωμάτων,μπορεί ακόμα και τώρα να μαςμεταδώσει το μύνημα με τηλεπά-θεια ;

Είναι δυνατόν αυτή ή φυλήΓιγάντων να υπήρξε τόσο βίαιη,τόσο βάρβαρη, ώστε ν' αφήσει πί-σω της τόσο έντονη την ήχώ τουτρόμου και της φρίκης ;

Ας μήν ξεχνάμε τη φυλή τωνΤιτάνων, που βρίσκουμε στην ελ-ληνική μυθολογία, της οποίας οαρχηγός, ο Κρόνος, είχε αναφαί-ρετο δικαίωμα να καταβροχθίζειτα ίδια του τα παιδιά. Ας μήν

Αναπαράσταση του Στόουνχεντζ (Αγγλία). Το οικοδόμημα άπε-τελείτο από ένα εξωτερικό περιστύλιο με διάμετρο περίπου 30μέτρα, που είχε 30 μεγάλους μονόλιθους όρθιους και τεράστιεςοριζόντιες πέτρες πάνω τους. Στό εσωτερικό υπήρχε ένα ομό-κεντρο περιστύλιο από 40 μικρές "ξένες πέτρες" ή "γαλάζιες πέ-τρες" και στο κέντρο, άλλο ένα, ελλειπτικό σε σχήμα πετάλου μεπέντε μόνο ζευγάρια μονόλιθων γιγαντιαίων διαστάσεων μαζί μετις οριζόντιες πέτρες τους. Στό κέντρο, ένα άλλο πέταλο από 19"ξένες πέτρες" μαζί με μιά πλαγιαστή πέτρα δημιουργούσε τοιερό. (Γιά το Στόουνχεντζ θα γραφτεί άρθρο σε μελλοντικότεύχος).

ξεχνάμε τη φυλή των Κυκλώπων,στην οποία ανήκε ο Πολύφημος,και τον όποιο ο Ομηρος περιγρά-φει μ' όλες τις φρικιαστικές τουλεπτομέρειες.

Ομως δέν είναι δυνατόν να πι-στέψουμε ότι μια φυλή «γεννιέται»βάρβαρη : εμείς προτιμούμε νανομίζουμε ότι κατέληξε να γίνει,μόνο άφού οι γεωλογικές μετατρο-πές του πλανήτη μας είχαν αρχίσεινα διαλύουν την Λεμουρία, υπο-χρεώνοντας τους γίγαντες να εγκα-ταλείψουν την πατρίδα τους και ναμεταναστεύσουν - για να επιζήσουν- σε άλλες χώρες που τους ήτανάγνωστες, να έρθουν σε επαφή μεάλλες φυλές διαφορετικές, τόσοστην εμφάνιση όσο και στην κουλ-τούρα και τις συνήθειες.

Τό πιο πιθανό είναι ότι χρειά-στηκαν να αγωνιστούν ενάντιαστην παρακμή τής ίδιας τους τής

φυλής, ενάντια στα στοιχεία τήςφύσης, ή οποία, αν και τους είχεπροικίσει με ανάστημα και δυνάμειςγιγάντιες, τους απομάκρυνε καιτους αποξένωνε όλο και περισσό-τερο, δίνοντας τους την εντύπωσηότι είναι δέντρα χωρίς ρίζα, φυτά,υποχρεωμένα να ζουν σε έδαφοςακατάλληλο, σχεδόν εχθρικό.

Αυτά τα μ ε ν ί ρ, που εμείςεπισκεπτόμαστε τώρα γεμάτοι απόένα αδιόρατο και ασαφές συναί-σθημα αγωνίας και που εκείνοιέστησαν στις διάφορες χώρες όπουυποχρεώθηκαν να ζήσουν, υπήρξανίσως ένα μέσον, ένας τρόπος νααισθάνονται λιγότερη μοναξιά, ναφαντάζονται ότι εκείνος ο πέτρινοςλαός μπορούσε να ξαναγίνει, χάρηστή θεία πρόνοια, ο ισχυρός καιενωμένος λαός μιας Λεμουρίαςπου είχε χαθεί πια για πάντα.

Mara Calabri

ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥΑγαπητοί αναγνώστες, το περιοδικό στην

προσπάθεια του να εξυπηρέτηση καλλίτερατους αναγνώστες τους εκτός Αθηνών προτί-θεται να δημιουργήσει σε κάθε πόλη τής χώ-ρας ένα κεντρικό παράρτημα (κάποιο βιβλιο-πωλείο) όπου οι αναγνώστες θα μπορούν άμε-σα να προμηθεύονται τα τεύχη, τους τόμους,καθώς και τα βιβλία του εκδοτικού οίκου"ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ".

Στήν στήλη αυτή θα δημοσιεύουμε κάθε μή-να τις νέες διευθύνσεις που θα προσθέτονταιγια τις αντίστοιχες πόλεις. Ετσι οι άναγνώ-

52

στες μας θα μπορούν να προμηθεύονται τατεύχη τους από τα εξής βιβλιοπωλεία:ΠΕΙΡΑΙΑ: Γ. Σωτηρόπουλος "Φωλιά του βι-βλίου". Κολοκοτρώνη 90, Τηλ.425377ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ε. Γ. Μπαρμπουνάκης, Αρι-στοτέλους 4, Τηλ. 228682

Οσοι ενδιαφέρονται να αναλάβουν την διά-θεση του περιοδικού άς επικοινωνήσουν με ταγραφεία του (με γράμμα ή τηλεφώνημα) στήν

Αθήνα, Πανεπιστημίου 56, 3ος όροφ. 19 γρ.ΤΗΛ. 600059

αθανασιαKATERINA SERAFIN

Μετάφρ. Κλειώ Κοασίν

Σ τά βάθη της ατέλειωτηςβραζιλιανής ζούγκλας,όπου ένας ποταμός που για

μάς δέν έχει όνομα και πουέκβάλλει στον Αμαζόνιο πο-ταμό, σε μιά φαναστική πόλημε θαυμάσια παλάτια, ναούςσε σχήμα πυραμίδας, με υπέ-ροχους κήπους, ζει ένας λαόςπου δέν ξέρει τι θα πει γήρας.Οι άνδρες είναι σε απόλυτημειοψηφία, γεννιούνται ολι-γάριθμοι. Ισως πρόκειται γιαένα φυσικό νόμο, ίσως το νε-ρό, ή γή, το κλίμα, ή διατρο-φή, φέρνουν αυτό το αποτέλε-σμα, ίσως και αυτές οι ίδιεςουσίες να κρατούν νέα καιαγέραστα τα μέλη τής ευτυχι-σμένης αυτής κοινωνίας.

Οι γυναίκες είναι όλες ό-μορφες, με δέρμα άσπρο, μαλ-λιά λίγο κατσαρά, ξανθάμαύρα: ή ράτσα τους δέν έχειτίποτε το κοινό με τους Ι ν -δούς, που τις φοβούνται πε-ρισσότερο κι άπ' τα αγρίμιακαι από τα πιό δηλητηριώδηερπετά, άποδίδοντας ιερές α-ρετές στις σαγηνευτικές αμα-ζόνες. Όμως υπάρχουν καιμερικοί που σκέπτονται δια-φορετικά. Άλλοι βλέπουν σ'αυτές τις τελευταίες απογό-νους των Ίνκας που κατέφυ-γαν σ' αυτή την απρόσιτη πε-ριοχή, πριν το αρχαίο τουςβασίλειο πέσει στην αφάνειακαι την ερήμωση. Τα άρσενι-κα μέλη τής φυλής δέν ζουνσε κατάσταση σκλαβιάς, αλ-λά χρησιμεύουν απλά καιπρακτικά στην διαιώνιση τουλαού τους. Λογικά, θα πρέπεινα σκεφτούμε ότι με τέτιοαέλλειψη αντιπροσώπων "τουισχυρού φύλου" θα παρατη-ρείται και κάποιο κουραστικό

κυνηγητό του άνδρα άπ' τοάλλο φύλλο βέβαια. Όμωςόχι, τα πράγματα δέν είναιακριβώς έτσι: οι υπέροχες α-μαζόνες δέν σκοτίζονται καιπολύ για τους συντρόφουςτους. Μόνον όταν φτάσουν σεηλικία που πλησιάζει τα έξ-ηντα, μερικές άπ' αυτές εν-δείκνυνται για ζευγάρωμα καιτεκνοποίηση.

Αμαζόνες στην Βραζιλία.

Γίνονται μητέρες στα εξήν-τα τους;Ακριβώς. Οι λευκές κόρεςτής ζούκλας, είναι σε θέση νατεκνοποιήσουν μέχρι το τέ-λος τής ζωής τους. Και μέχριαυτό το τέλος, έχουν το πα-ρουσιαστικό που έχει ή δικήμας Εύα στα 30 ή 40 χρόνιατης. Δέν είναι μόνο ότι ή ύ-παρξη τους είναι πολύχρονη.Αλλά δέν γνωρίζει και γή-ρας!Γιά μάς το φαινόμενο αυτόείναι μοναδικά εξωφρενικό...Όμως δέν υπάρχουν πάραπολλά είδη ζώων που διατη-ρούν το παρουσιαστικό πουείχαν στην πρώτη πληρότητατής ωρίμανσης τους, άν όχιτην νεανική τους όψη, μέχριτο θάνατο τους;

Βιολογικά, άλλωστε, ή εμ-μηνόπαυση είναι ένα φαινό-μενο μοναδικόστό είδος του,γιατί άν περιοριστούμε να πα-ρατηρήσουμε τα μαστοφόρατου ζωικού βασιλείου, θα δού-με ότι όλα τα θηλυκά είναι σεθέση να τεκνοποιούν σε όλητους τη ζωή.

Δέ θέλουμε βέβαια μ' αυτόνα επικυρώσουμε όλα όσα α-ναφέρθηκαν ή αναφέρονται

Τό άπιαστο όνειρο του ανθρώ-που, αλλά για πόσο καιρό ακόμα;

Η σύντομη ζωή μας θα παρατα-θεί. Υπάρχουν άνθρωποι 200χρόνων που φαίνονται πολύ νεώ-τεροι. Πού οφείλεται; Ενα βιο-λογικό Αίνιγμα και μιά ελπίδα γιαμας.

από τους ταξιδιώτες για τιςαμαζόνες τής Ν. Αμερικής ήνα πάρουμε αυτές τις ιστορίεςσάν ορόσημο: χωρίς αμφιβο-λία υπάρχουν κοινωνίες μη-τριαρχικού χαρακτήρα στα ά-δυτα τής βραζιλιανής ζούκ-

Η "γή των αμαζόνων" σε αεροπορικήφωτογραφία, παρμένη άπ' τον καθηγητήΜαρσέλ Ό μ έ τ .

53

Στά 160 χρόνια του ο σοβιετικόςΜισλίμωφ ιππεύει ακόμα.

λας, φυλές λευκές, απομεινά-ρια πολιτισμού που ο χρόνοςτους δέν μετριέται.

Μπορεί, κάλλιστα, ένα ήπερισσότερα περιστατικά ναέδωσαν λαβή σε σχόλια καινα γεννήθηκε έτσι ή περαι-τέρω παράδοση όπως θα έτυχεκαι για άλλες ιστορίες καιθρύλους. Οι μαρτυρίες που έ-χουμε τώρα οφείλονται απλώςκαι μόνο σε τυχοδιώκτες (ήεπιστημονική αποστολή ΜάκΝτόναλντ π.χ. προσπάθησενα βρει τα ίχνη "τής πόληςτων γυναικών" χωρίς όμως νατο πετύχει). Μερικοί επιστή-μονες, δέχονται υποθετικάτην ιστορία και ζητούν γι'αυτήν μιαν εξήγηση. Τις πε-ρισσότερες φορές σκεπτόμα-στε ότι πρόκειται για υπερ-βολή ή για φαντασιοπληξία.Όμως είναι βέβαιο ότι υπάρ-χουν ομάδες ανθρώπων πουυπερέχουν των άλλων, εξ αί-τιας μιας παράξενης "μακρο-ζωίας" και μιας ξεχωριστής"νεότητας", και σε άλλα μέρη

του κόσμου.Άς προσπαθήσουμε καλύ-

τερα να δούμε, να άνακαλύ-54

ψουμε πρώτα άπ' όλα, τι μπο-ρεί να είναι αυτό στο όποιοοφείλεται όλη ή διαδικασίατου γήρατος. Κατά τα τέλητου περασμένου αιώνα, οΓάλλοε Άνρύ Καζαλίε, έθε-σε επί τάπητος όλα τα στοι-χεία, μηχανικά, χημικά, νευ-ρικά τής μολύνσεως, πουβλάπτουν στο διάβα των χρό-νων τα αιμοφόρα αγγεία μας.Ά π ' τη πλευρά του ο ΡώσοςΙ. Μεχνίκωφ (ΒραβείοΝόμπελ 1908, για την Ιατρι-κή) υποστηρίζει ότι "το φυσι-κό γήρας είναι μιά αρμονικήμείωση όλων των φυσικών ε-νεργειών, μετά τα 100 χρό-νια" και ότι "το πρόωρο γή-ρας οφείλεται αντίθετα σε μιάδηλητηρίαση του οργανισμούεσωτερικά και μερικώς εξωτε-ρικά από βλαβερές ουσίες".Κατ' άλλους ειδικούς σοβιε-τικούς επιστήμονες, αντίθετα,ο μηχανισμός του γήρατος ο-φείλεται "στή φθορά των συν-δετικών ιστών που τρέφουντον οργανισμό" (Ι,Μπογκο-μόλετς), "στην αύξηση τήςχοληστερόλης, αύξηση πουπροκαλεί την εξασθένησητων αιμοφόρων αγγείων" (Ν.Άνίκωφ), "στο κεντρικό νευ-ρικό σύστημα" (Ι.Παυλώφ),για τον όποιο το λαϊκό ρητό"ή στεναχώρια γερνάει" πη-γαίνει περίφημα.

Ενας άλλος έπιστήμωναςτής Σοβιετικής Ένωσης οΆλεξέι Βερετενίκοφ, γράφει:Η μακροζωία εξαρτάται επί-

σης και από την κληρονομι-κότητα και σχετικά μπορούμενα δώσουμε πολλά παραδείγ-ματα. Πόσο μπορεί να ζήσειένας άνθρωπος φυσιολογικά;Ή επιστήμη δέν είναι ακόμασε θέση να απαντήσει και ναεξηγήσει γιατί μερικά είδη,είτε στο ζωικό κόσμο, είτεστο φυτικό, ζουν περισσότε-ρο. Τα μεξικάνικα κυπαρίσιαζούνε 10 χιλιάδες χρόνια, τασκουλήκια 3-4 μέρες, οι βά-τραχοι 16 χρόνια και οι χελώ-νες 300. Οι ελέφαντες πεθαί-νουν μετά από 120 χρόνια καιοι φάλαινες στα 400. Γιατί;Και ή λύση αυτού του προ-βλήματος θα δώσει και τηναπάντηση στο ερώτημα. "Τιείναι το γήρας;" Ό Τρετζα-κώφ, ο γνωστός βιολόγος έλε-

γε: "Γιά το άνθρωπο είναιοπωσδήποτε δυσάρεστο τοότι ο Μότσαρτ και ο Ραφαήλπέθαναν πριν φτάσουν την η-λικία τής χελώνας".

Και οι δυτικοί ειδικοί; Ο-ρισμένοι πιστεύουν ότι τοφαινόμενο οφείλεται στο γε-γονός ότι τα νευρικά κύτταραδέν μπορούν ν' ανανεωθούν.Άλλοι το εξαρτούν άπ' τηνδιαδικασία τής ανταλλαγήςτής ύλης του πρωτοπλάσμα-τος, άλλοι στην προοδευτικήεξασθένηση των αδένων εσω-τερικής εκκρίσεως και ιδιαί-τερα στην υπόφυση. Ό καθη-γητής Χάνς Σέλυε, του Πανε-πιστημίου του Μόντρεαλ, δή-λωσε ότι ή μετανάστευση τουασβεστίου άπ' τα οστά στουςμαλακούς ιστούς, δέν είναι -όπως πιστευόταν - μιά συνέ-πεια του γήρατος, αλλά μιάαίτια. Απόδειξε δέ και το βα-σικό τής θεωρίας του, προκα-λώντας άσβεστοποιήσεις σταζωά του εργαστηρίου και ανα-φέροντας στή συνέχεια ότιέφ' όσον είναι δυνατόν ναπροκαλέσουμε έτσι ένα τεχ-νητό γήρας, δέν πρέπει να εί-ναι πολύ δύσκολο και το αντί-θετο, δηλαδή, ή αργοπορίατου φαινομένου, χρησιμοποι-ώντας χημικές ουσίες.

Ο Μισλίμωφ (που πέθανε πρινλίγα χρόνια) ήταν σε θέση ναδίνει μαθήματα στον δισέγγο-να του.

Πράγματι, ο Καναδός έπι-στήμωνας πέτυχε στον τομέααυτό λαμπρά αποτελέσματα.Είναι αμφίβολο όμως άν έφ-τασε σε μιαν αποφασιστικήφάση. Η επιστήμη προσανα-τολίζεται μάλλον προς μιά θε-ωρία που υποστηρίζεται απόμιά ομάδα Αμερικανών βιο-λόγων, που πιστεύουν ότι τογήρας εξαρτάται από πολλούς

Oi ύπεραιωνόβιοι τής σοβιετικήςΑμπχαζία.

παράγοντες, καθένας απότους όποιους μπορεί να ενερ-γήσει κατά διαφορετικό τρό-πο από άνθρωπο σε άνθρωπο,όπως ακριβώς συμβαίνειμιά γραφομηχανή. Είναι αύτός που χτυπά πολύ δυνατά μεαποτέλεσμα να φθείρει ταπλήκτρα, άλλος αντίθετα χα-λάειτό μηχα νισμόολόκληροτής συσκευής, άλλος το ρου-λώ, και υπάρχει τέλος και αυ-τός που δέν προσέχει και πο-λύ την καθαριότητα με αποτέ-λεσμα να υποστεί βλάβη τοεσωτερικό μέρος τής μηχα-νής. Πρέπει επίσης να σημει-ώσουμε ότι ή κατάπτωση δέναρχίζει στην ίδια για όλουςηλικία και με τα ίδια ακριβώςσυμπτώματα.

Από τον Γιλγαμές έως τονΜαθουσάλα.

Πολύ πριν αρχίσουν να ε-ρευνούν οι άνθρωποι τις αί-τιες του γήρατος, υπήρχε καικυριαρχούσε το όνειρο τήςαιώνιας νεότητας. Γραμμένεςμε κωνοειδείς χαρακτήρες,δώδεκα πινακίδες που βρέθη-καν ανάμεσα στα ερείπια τήςβαβυλωνιακής πόλης τής Ού-ρούκ, διηγούνται την επο-ποιία του Γιλγαμές, που έτει-νε στή μακροζωία. Ενα θαυ-ματουργό φυτό που βρισκό-ταν στο βυθό τής θάλασσαςέδινε στον ήρωα όλη την δύ-ναμη και το σφρίγος των ά-γουρων χρόνων, αλλά... ένακαταραμένο φίδι, καταβροχ-θίζει μιά μέρα το θαυματουρ-γό δενδρύλιο και ο Γιλγαμές,αναγκαστικά, ακολούθησε τημοίρα των όμοιων του... άν καιυπάρχουν και μερικοί πουεπιμένουν ακόμα στο αντίθε-το....

Πιό τυχερός πρέπει να στάθη-κε ο Μαθουσάλας που κατάτο θρύλο έζησε 969 χρόνια,φτάνοντας έτσι ένα ρεκόρ μα-κροζωίας που ξεπεράστηκεμόνο στον κόσμο τής μυθολο-γίας. Όταν ή ιστορία γίνεταιλιγότερο συνεφιασμένη, οι α-ριθμοί πέφτουν. Όμως σήμε-ρα συναντάμε διάφορους αν-

θρώπους που άν και δέν μπο-ρούν να υπερηφανευτούν ότιέφτασαν τα χρόνια του παροι-μιώδους πατριάρχη, έν τού-τοις αισθάνονται ακόμα αρκε-τά καλά μ' έναν αιώνα πάνωστις πλάτες τους.

Ό Βεσπασιανός (9-79 μ.Χ.)ήταν τόσο περίεργος από ορι-σμένες φήμες, ώστε διέταξεμιαν απογραφή των ύπεραι-ωνόβιων μεταξύ του ποταμούΠό και των Άππεννίνων ο-ρέων, αλλά απογοητεύτηκεπολύ όταν ανακαλύφτηκανμόνο 127. Είναι όμως και αυ-θεντικοί; Εμείς δέν μπορού-με να βάλουμε το χέρι στήφωτιά, πρό πάντων ένθυμού-μενοι αυτό που συνέβη στηνΒουλγαρία, όπου το 1926, κά-που 1756 πρόσωπα δήλωσανότι είχαν ξεπεράσει το όριοτου αιώνα. Τό ποσοστό σ' έναλαό 5 εκατομμυρίων ψυχώνήταν εκπληκτικό, τόσο ώστενα δικαιολογεί πλήρως τη χα-ρά για τις στατιστικές τής Σό-φιας, των διεθνών παραγωγώνγιαούρτης, ενός από τα πρώταπροϊόντα τής διατροφής τωνύπεραιωνόβιων βουλγάρωναγροτών και βοσκών. Εναςπροσεκτικότερος έλεχγοςόμως, επέτρεψε να διευκρινι-στεί ότι οι πραγματικοί ύπερ-αιωνόβιοι ήταν μόνο 51. Αυτόδέ λιγοστεύει τις θαυματουρ-γές ιδιότητες τής γιαούρτης,(που χάρη στην ενέργεια τουλακτοβακίλλου βουλγάρι-κους, δυναμώνει την κινητι-κότητα του εντέρου και αυξά-νει αισθητά την απορροφητι-κότητα του βλεννογόνου του),όμως μου υπαγορεύει να δέχο-μαι με επιφύλαξη τις εντυπω-σιακές ειδήσεις που κάθε το-

σο δίνονται στην δημοσιότη-τα.

Οι γηραιότεροι κάτοικοιτής Γής των οποίων ή ηλικίαπραγματικά αποδείχτηκε,ήταν μεταξύ του 1930 και του40. Ό Νοτιοαμερικανός Έ-ξάου Μάρμαν, που πέθανε το1935 σε ηλικία 118 ετών καιο καναδός Πιέρ Ζουμπέρ, πουπέρασε στην άλλη ζωή μετάτο 113ο γενέθλιο του. Καιόσο και άν αυτό δυσαρεστή-σει τους νοσταλγούς "τής πα-λιός καλής εποχής", είναι πο-λύ πιό εύκολο να συναντήσειαυθεντικούς έκατοντάχρο-νους στην εποχή μας και όχιστις παλιές. Ό έλεγχος έξάλλου πολυάριθμων απολιθω-μάτων, απέδειξε ότι ο μέσοςόρος ζωής του προϊστορικούανθρώπου, κυμαινόταν μεταξύ20-25 χρόνων.

Κατά τον 17ο αιώνα, το πο-σοστό για την Ευρώπη ήτανστα 25-26 χρόνια, στον 18οαιώνα, το όριο ήταν ακόματρομερά χαμηλό, στα 35 χρό-νια, αλλά ήδη τον 19ο αιώναξεπερνούσε τα 42 χρόνια.

Σήμερα ένα νεογέννητο έ-χει την πιθανότητα να χαρεί-μιά ζωή 70,3 χρόνων άν είναιαγόρι, 75,2 άν είναι κορίτσι.Τό "ασθενές φύλο" όχι μόνοκυριαρχεί στον αγώνα τής μα-κροβιότητας, αλλά τείνει καιμιά χείρα βοηθείας στο "ισ-χυρό φύλο" βοηθώντας το νακαλυτερεύσει τους όρουςζωής, όπου το καταδικάζει ήπρόοδος. Τίποτε καλύτερο,ενάντια στή φθορά τής μον-τέρνας ζωής από έναν θαυμα-τουργό χρυσό κρίκο στον πα-ράμεσο δάκτυλο: οι στατιστι-κές όλου του κόσμου πράγμα-

55

Η γηραιότερη μουσική μπάντα, του κό-σμου. Εργάζεται ακόμα στην Γεωργία(Σοβ. Ένωση) και όλοι οι μουσικοί μαζίπου είναι εδώ στήην φωτογραφία μετρά-νε τουλάχιστον 600 χρόνια.

τι συμφωνούν και μάς λένε ότιο ουρανός περιμένει πολύ αρ-γότερα τους παντρεμένους άπ'τους εργένηδες.

Ξαναμικραίνει στα 160 χρό-νια.

"Μια γυναίκα 160 χρονώνστην κούνια! Όταν διάβασατην απίστευτη αυτή είδησηέμεινα κατάπληκτος. Ανήταν αληθινή, τότε αυτή ή γυ-ναίκα έπρεπε να ήταν ή γη-ραιότερη ζωντανή κάτοικοςτου Νταγκεστάν..."

Έτσι έγραφε ο επιστήμωνΑλεξάντερ Γκρας, στο σοβι-

ετικό περιοδικό "Νταγκε-στάνκαγια Πράβδα" και μάςδιηγείται πώς στή συνέχειατής αποστολής που έγινε άπ'τον γεροντολόγο Ραμαζάν -Άλίκισι, ταξίδεψε διασχί-ζοντας το Νταγκεστάν, (πουείναι ή αυτόνομη δημοκρατίαμεταξύ Κάσιου και Καυκά-σου), αναζητώντας τούς "αιώ-νιους νέους" που φαίνεται ναείναι πολλοί σ' αυτή την περι-οχή. "Αρχίσαμε άπ' τονΆμπουταλίμπ Γκαφούρωβ",μας λέγει ο Γκρας, "ένα γνω-στό ποιητή, ύπερεβδομηντά-ρη, στο Μάκ-Νάχ-Κάλα, τηνπρωτεύουσα, όμως δέν τονβρήκαμε: ή γυναίκα του μάςείπε ότι είχε πάει να πιει μιάμπύρα στην άλλη άκρη τήςπόλης και ότι όλο και κάπουπήγαινε πάντα. Φθάσαμε ύ-στερα στο σπίτι του ΚάραΚαράγιεφ, που μάς τον περι-έγραφαν σάν ένα νεαρό 77

56

χρόνων, όμως δέν τον βρήκα-με ούτε αυτόν. Είχε πάει νακάνει λίγο κολύμπι στην Κα-σπία!Φτάσαμε έν συνεχεία σ' έναχωριό, το Λεβασί. Δύο άν-θρωποι που κάθισαν δίπλαμου κούνησαν στενοχωρημέ-νοι το κεφάλι τους γιατί οΧαμπίμπ, ένας ταχυδρόμος 93ετών, δέν θα μπορούσε να πά-ρει μέρος σ' ένα διαγωνισμότου χωριού, του όποιου πέρυ-σι ήταν ο νικητής, γιατί βρι-σκόταν στο ταξίδι του μέλι-τος!

Απ' το Λεβασί, πήγαμε στοΚάκα-Μαχί, όπου μιά παρά-δοση λέγει ότι οι θεοί αφαίρε-σαν το ένα τρίτο τής ζωής σεμιά γυναίκα, γιατί με μέσααπατηλά προσεπάθησε να σα-γηνεύσει έναν άνδρα. Όμωςφαίνεται ότι ή τιμωρία αυτήήταν μόνο μία, γιατί στο Κά-κα-Μαχί συναντήσαμε πάραπολλές γυναίκες που άγγιζαντον αιώνα και τον ξεπερνού-σαν. Μερικές μέρες αργότεραπήγαμε στο χωριό που έγραφεή εφημερίδα όπου θα συναν-τούσαμε την έκατονταεξηντά-χρονη μέσα στην κούνια της.Και την είδαμε πράγματι έτσι,πάνω σ' ένα στρωματάκι καιείχε ύψος 91 πόντους και μι-σό. Δέν είδαμε κανένα σύμ-πτωμα πόνου μέσα στα μάτιατης: οπωσδήποτε ήξερε ότι ε-πρόκειτο να πεθάνει, όμωςδέν αισθανόταν κανένα φόβο.Μερικοί γέροι μάς είπαν ότιόταν ή Τσούρμπα έφτασε τα140 χρόνια, άρχισε να μικραί-νει σωματικά, όμως κανέναςδέν την άκουσε να παραπο-νιέται για την υγεία της, α-πλώς είχε αρχίσει να στεγνώ-νει και να ξεραίνεται όπωςένα γέρικο δένδρο.

"Κατά την άποψη του κα-θηγητή Ραμαζάν Αλίκισι, ήηλικία αυτής τής γυναίκας εί-ναι ή αυθεντική φυσιολογικήηλικία του τελευταίου στα-δίου τής ζωής του άνθρωπου.Τό γήρας έρχεται, για τούς υγι-είς ανθρώπους, σιγά, ανώδυ-να, ο οργανισμός παύει στα-διακά να λειτουργεί και συγ-χρόνως το ένστικτο τής αυτο-συντήρησης εξασθενεί. Τέ-λος έρχεται ο θάνατος καλο-

δεχούμενος όπως ο ύπνος."Χωρίς αμφιβολία, ή διήγη-

ση του καθηγητή Γκρας,προσκρούει σ' ένα όριο απί-στευτο, αλλά εκτός του ότιαυτό αναφέρθηκε τον Αύγου-στο του 1968, άπ' το μηνιαίοσοβιετικό περιοδικό "Σπούτ-νικ", μιά πολύ σοβαρή δημο-σίευση που δόθηκε σ' όλο τονκόσμο, δίνει το παγκόσμιορεκόρ στην Σοβιετική Ένω-ση για τους 21.700 αιωνό-βιους και ύπεραιωνόθιους.

Αυτοί οι άνθρωποι, παρα-τηρεί ο καθηγητής Βερετενί-κωφ, "ζουν και είναι πολύ ε-νεργητικοί τύποι, σε διάφο-ρες κλιματικές ζώνες, σταβουνά και στις στέππες, στιςπόλεις και τα χωριά. Στά Ου-ράλια όρη, στή Γιακουτία,στή Σιβηρία, στην χερσόνη-σο του Τσιοντισί, στις ζώνεςκοντά στον ισημερινό τήςΡωσίας, ζουν πολλοί μακρό-βιοι άνθρωποι.

Ίσως όμως οι περισσότε-ροι να βρίσκονται στον Καύ-κασο, στο Αζερμπαϊτζάν,στή Γεωργία και την Αρμε-νία και πρό πάντων στις επαρ-χίες όπου ζουν περίπου 5.800άνθρωποι των όποιων ή ηλι-κία είναι γύρω στα 100 χρόνιακαι κάτι περισσότερο".

Σέ τι να οφείλεται ή μακρο-βιότητα αυτών των ανθρώ-πων; Πώς θα μπορούσε άραγενα δοθεί ή συνταγή σ' ολό-κληρη την ανθρωπότητα. Αυ-τά είναι τα ερωτήματα πουαπασχολούν τους επιστήμο-νες και τους προτρέπουν σεκοπιαστικές έρευνες. Και όχιμόνο σήμερα, αλλά από πάν-τοτε.

Τό έλιξήριο των βρυκολάκων

Άπό του πάπυρους ανακα-λύπτουμε τα ίχνη των πιό πα-λιών ερευνών του ίδιου πάν-τοτε σκοπού, που ζητούσανκαι τότε να παρατείνουν τηζωή "αντικαθιστώντας το πα-λιό αίμα, με αίμα νέο..."

Αργότερα, ο Όβίδιος μάςαναφέρει μιαν ανάλογη μυ-στηριώδη θεραπεία, στην ό-ποια ή Μήδεια είχε υποβάλειτον πατέρα του ελευθερωτήκαι συζύγου της Ιάσωνα.

Και ταυτόχρονα οι Κινέζοιπροσπαθούν να διατηρήσουντην νεότητα τους πίνοντας αί-μα τίγρεων, ένώ οι Αιγύπτιοιέπιναν το αίμα μικρών αγο-ριών και κοριτσιών.

Στό Μεσαίωνα ή συμβου-λή ήταν "να πιουν αίμα ζώωνπου δέν είχαν γεννηθεί ακό-μα" και ήταν γνωστές και άλ-λες διάφορες μέθοδοι θερα-πείας με αίμα, όμως όλα αυτάθα περάσουν έν τέλει στηνιστορία σάν πρόδρομοι, σάντα πρώτα άτολμα βήματα τήςιατρικής, προς τον δρόμο τωνπολύτιμων μεταγγίσεων.

Και άλλοι δρόμοι όμως, δυ-στυχώς όχι ευχάριστοι, θ' α-νοίξουν σε πολλές ευρωπαϊ-κές περιοχές. Και ο φοβερό-τερος όλων είναι αυτός πουμάς οδηγεί στους βρυκόλακες(βαμπίρ).

Ή δ η πριν δύο χιλιάδεςχρόνια, κυκλοφορούσε ήιστορία ενός νέου, του Μένιπ-που που είχε ερωτευθεί μιάωραιότατη νέα άπ' τη χώρατων Φοινίκων, ή όποια τονείχε φέρει στο χείλος του τά-φου πριν ξεσκεπαστεί ή δρα-στηριότητα της και έκδιωχθείάπ' την Κόρινθο. Ή νέα αυ-τή παραδέχτηκε ότι ήταν βρυ-κόλακας, γράφει ο Φιλό-στρατος, "και ότι προτιμούσετα νέα και ωραία κορμιά γιατίτο αίμα τους ήταν καθαρό καιδυνατό".

Στήν Ελλάδα τα βαμπίρ ο-νομάζονταν βρυκόλακες,στήν Πορτογαλία Μπρούξσα,στή Ρουμανία Νορφεράτ, στήΓερμανία και την ΑυστρίαΆλπε, στήν Πολωνία Ούπίρ.Ομως αυτά παροουσιάζονται

και σ' άλλες περιοχές, ενω-μένα άπ' τον ίδιο πόθο, να ζή-σουν, να ζήσουν με κάθε ευ-καιρία.

Αλλά πιό φοβερή αντι-πρόσωπος αυτής τής ορδήςτων τεράτων, πρέπει να ήτανή Ούγγαρέζα κόμησα Έλισ-σάβετ Μπάθορυ, τής όποιας ήτρέλλα κόστισε τη ζωή 600ατόμων. Ή οικογένεια Μπά-θορυ μετρούσε στα μέλη τηςπολλούς τρελλούς, αλλά ή γυ-ναίκα για την όποια μιλάμετους ξεπέρασε όλους.

Όταν ο άνδρας της, Φερε-

νέζ Ναντάσντυ, σκοτώθηκεσε μιά μάχη, ή Ελισάβετβρέθηκε μόνη στον πύργο τουΞέθε, μαζί με τον υπηρέτηΓιοχάνες Ούζβάρυ και τηνγκουβερνάντα Ιλόνα Ούό.Τότε την κυρίευσε ο φόβοςτων γηρατειών και τής απώ-λειας τής ομορφιάς της γιατην όποια φημιζόταν. Και έ-κανε πολλά για να διατηρηθείπίνοντας αίμα νέων ή παίρνο-ντας το λουτρό της μέσα σεαίμα, ελπίζοντας ότι με τοντρόπο αυτό, θα κέρδιζε άν όχιτην αθανασία, τουλάχιστονμιά μακρά νεότητα.

Στά γύρω του πύργου τουΖέθε, άρχισαν να εξαφανί-ζονται οι νέες κοπέλες. Τιςαπήγαγε ο Ούζβάρυ ή τις τρα-βούσε σε διαβολικές παγίδεςή Ούό και τις δυστυχισμένεςαυτές κοπέλες τις έπνιγε ή τιςσκότωνε ή ίδια ή ΕλισάβετΜπάθορυ. Όταν ανακαλύ-φτηκε τέλος ή δράση τής δο-λοφόνου, το 1610, οι φύλακεςτου βασιλιά βρήκαν μέσαστον πύργο 22 κοπέλλες δεμέ-νες με άλυσσίδες αλλά ζωντα-νές ακόμα, και άλλων 8 βρέ-θηκαν τα πτώματα. Ή κό-μησσα είχε αποφασίσει να ε-τοιμάσει ένα μεγάλο λουτρόαίματος όπου θα έμπαινε ολό-κληρη.

Ό θρυλικός ρουμάνος κόμηςΝοσφεράτους (που θεωρείταικαι ο αρχηγός όλης αυτής τήςκατηγορίας) φαίνεται ότι ξε-περάσε την ωραία κυρία.Αφού προηγουμένως είχεσκοτώσει εκατοντάδες αν-θρώπους και αίσθανόμενος,παρά τη "μεγάλη θεραπεία",στα πρόθυρα του θανάτου, ζή-τησε και τον έθαψαν στο υπό-γειο του πύργου του, όπου έ-μενε κρυμμένος κατά τη διάρ-κεια τής ημέρας, σάν κανο-νικός πεθαμένος και άπ' όπουέβγαινε τη νύχτα, για να πα-ραστεί σε δεξιώσεις που διορ-γάνωσε ο ίδιος και για να δαγ-κώνει, για θεραπευτικούςσκοπούς, κατά τη διάρκειατων συμπαθητικών εορτώντου δύο ή τρεις από τις ωραι-ότερες και πιό ελκυστικές κυ-ρίες.

Πρέπει να περιμένουμε ώςτο 1889 για να δούμε βαλμένες

σε επιστημονικό επίπεδο τιςπροσπάθειες για την παράτα-ση και διατήρηση τής ανθρω-πινής ύπαρξης, όσο περισσό-τερο γινόταν: Τό χρόνο αυτό,ο καθηγητής Μπράουν Σέ-καρντ άρχισε θεραπείες μεενέσεις σεξουαλικής ορμό-νης. Τό πείραμα του στήν αρ-χή στέφθηκε από μεγάλη επι-τυχία, αλλά γρήγορα απο-δείχτηκε μιά μεγάλη αποτυ-χία, γιατί μετά από ένα εντυ-πωσιακό ξανάνιωμα και μιάεπιστροφή τής δύναμης, ακο-λουθούσε μιά μεγάλη κατά-πτωση.

Λίγα χρόνια αργότερα πολ-λοί επιστήμονες ξανάρχισανπάλι τα πειράματα τουΜπράουν Σέκαρντ, με αποτε-λέσματα όμως εντελώς αρνη-τικά. Μεταξύ των δύο παγκο-σμίων πολέμων βγαίνει στοπροσκήνιο ο Γάλλο ρώσοςεπιστήμων Σέργιος Βορονώφ,πρόδρομος τής θεωρίας κατάτην όποια τα μοσχεύματα αδέ-νων πιθήκων στον άνθρωπομπορούσαν να καταπολεμή-σουν με επιτυχία τα γηρατειά.

Η θαλάσσια χελώνα θεωρείται ένα απότα πιό ύπεραιωνόβια ζώα. Ηταν γνωστήσαν το "Φίδι του Ωκεανού".

57

ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝΔιαμαντής Φλωράκης

Μέ χαρά παρουσιάζουμε ένα διήγηματου ήδη γνωστού από τις στήλες των"ΑΙΝΙΓΜΑΤΩΝ" κ. Διαμαντή Φλωράκη.Πιστεύουμε ότι έτσι δίνουμε την δυνα-τότητα για μιά μελλοντική εξέλιξη στοδιήγημα επιστημονικής φαντασίας.(Βλέπετε και σε προκήρυξη διαγωνι-σμού).

'Ημουνα ακόμα κάτω από την ευχάριστη επίδραση του ονείρου,σαν χτύπησε μαλακά ή πόρτα. Σφυρίζοντας και με βήμα γρήγοροπήγα να την ανοίξω.Είστε ο 2801/3/2;" με ρώτησε το ρομπότ έχοντας πρόσωπο ανέκ-φραστο.Είμαι" του είπα."Σάς συλλαμβάνω. Πρέπει να μ' ακολουθήσετε" μού είπε το ίδιοανέκφραστα."Γιά ποιο λόγο;" ρώτησα, με τη μισή ευθυμία μου χαμένη."Θά σάς εξηγήσουν στ' ανακριτικό γραφείο".Δεν μού είχε συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο, γι' αυτό το πράγμα δεν τοζύγισα σωστά.

Τό ανακριτικό γραφείο, ήταν ένα δωμάτιο 3 χ 4 μ'ωραία χρώμα-τα στούς τοίχους και με μιά άσπρη πολυθρόνα στο μέσο του."Καθήστε" μού είπε το ρομπότ.

Κάθισα. Ό μηχανικός ανακριτής, υπέθεσα, ότι θα πρέπει ναήταν ακριβώς απέναντι μου. Είχα διακρίνει ένα μικρό μεταλλικόαντικείμενο, εκεί.

Τήν μισή από την ευθυμία μου την είχα κρατήσει. Αλλωστεδεν είχε περάσει πιό πολύ από 1/2 ώρα από την στιγμή που είχαξυπνήσει.

Ή φωνή βγήκε από το μεταλλικό αντικείμενο του τοίχου.Ρωτούσε:

"Αριθμός μητρώου;""2801/3/2" απάντησα ένώ σηκωνόμουν.'Τόπος διαμονής;" συνέχισε ή φωνή.Πολιτεία: 8. Περιφέρεια: 3. Τομέας: 2.

'Τόπος γεννήσεως;"Πλανήτης: 1. Πολιτεία: 17.

"Χρόνων;""38"

Ειδικότητα;"Σεναριογράφος ονείρων"Ή μηχανή σταμάτησε τις ερωτήσεις. Ένας ανεπαίσθητος θό-

ρυβος που άκουγα, μαρτυρούσε ότι επεξεργαζόταν τα στοιχεία."Μπορείτε να καθήσετε" ξαναμίλησε αργότερα.Ή φωνή του ηλεκτρονικού ανακριτή, μού φάνηκε σάν να

έκρυβε μιά αόριστη απειλή.Κάθισα. 'Η ευθυμία τής επήρειας του ονείρου, είχε τώρα

τελείως χαθεί. Πάντως φόβο δεν ένοιωθα. Μόνο απορία. Έπρεπενα είχε γίνει κάποιο λάθος.

"Ξέρετε το λόγο τής σύλληψης σας;" ρώτησε πάλι ή φωνή.' Ο χ ι " απάντησα σταθερά."Κατηγορείστε για παράβαση του άθρου 42.1117""Τού 42.117;" ψέλλισα και για πρώτη φορά με πλησίασε ο

φόβος."Ναι, του άθρου 42.117. Και σύμφωνα με το δίκαιο των Ενω-

μένων Πλανητών του Γαλαξία μας, πρέπει ν' αφηγηθείτε το περι-στατικό που πάνω του στηρίζεται ή κατηγορία."

"Μά.. μά δεν θυμάμαι κανένα τέτοιο περιστατικό" απάντησα μετην ανάσα του φόβου πιό κοντά μου.

"Θά περιμένω 3' λεπτά" απείλησε ο ανακριτής.Ειλικρινά δεν θυμόμουν τίποτα. Ούτε μιά ασήμαντη παράβαση

των νόμων του Γαλαξία. Και ή μηχανή μού ζητούσε ν' αφηγηθώμιά πράξη μου που είχε παραβεί το άθρο 42117. Τό πιό σημαντικόάθρο δηλαδή.

ΔΙΗΓΗΜΑΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ

ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ

Ήταν δυνατό να είχα κάνει έγκλημα χωρίς να το ξέρω; Είχαν

κάνει λάθος. Χαμογέλασα."Είμαι ο 2801/3/2, σεναριογράφος ονείρων" φώναξα.

'Τό ξέρω. Έχεις ακόμα 1 λεπτό" είπε ο ηλεκτρονικός υπολο-

γιστής.Παρατήρησα ότι αυτή τη φορά μού είχε μιλήσει στον ενικό.Πάγωσα. Τα πράγματα ήταν σοβαρά. Μού έμεναν λίγα δευτερό-

λεπτα για να θυμηθώ κάτι που δεν είχα κάνει. Αρχισα να φέρνωσκόρπιες εικόνες του παρελθόντος μου, όσο μπορούσα πιό γρήγο-ρα, στο μυαλό μου. Τίποτα. 'Οτι θυμόμουν ήταν ασήμαντες καθη-μερινές ενέργειες.

Ό χρόνος έτρεξε, μέχρι που εξάντλησε την προθεσμία πουείχα.

"Σ ' ακούω" τρύπησε τ' αυτιά μου ή φωνή."Δέν μπόρεσα να θυμηθώ κάτι" είπα ξεψυχισμένα."Λές ψέμματα"" Ό χ ι . 'Οχι" ψέλλισα.

"Λές" έπανέθαλε κατηγορηματικά."Παρακαλώ, βοηθείστε με να θυμηθώ. Μήπως σε κάποιο από τα

σενάρια των ονείρων που έγραφα, παρά την θέληση μου, διέπραξατο σοβαρό αδίκημα;"

" Όχι . Ξέρεις καλά ότι ή προδοσία σου έγινε μ' άλλο τρόπο"."Δέν ξέρω. Δέν θυμάμαι. Πρέπει να με πιστέψετε" φώναξα όλος

οργή.Ή φωνή σταμάτησε. Τα μεγέθους μορίου τρανζίστορς του

ηλεκτρονικού ανακριτή, πρέπει να σκεφτόντουσαν.Αρχισα να νιώθω αισιοδοξία. Ισως είχε επισημάνει το λάθος

που με είχε φέρει στή θέση του κατηγορουμένου. Αυτές οι μηχα-νές δέν έκαναν ποτέ ανεπανόρθωτα λάθη. Σέ λίγο θα ήμουναελεύθερος.

Θυμήθηκα το σενάριο που είχα αρχίσει. Μού έμεναν μόνο 3μέρες για να το τελειώσω. Χρόνος λίγος. Σάν γύριζα πίσω, θαέπρεπε να βιαστώ. Μέ περίμενε πολύ δουλειά.

Κύταξα ανυπόμονα προς την μεριά του ανακριτή μου. Αργού-σε. Οι παλάμες των χεριών μου, είχαν αρχίσει να ιδρώνουν. Άπόστγμή σε στιγμή, θα μού έλεγε πώς ήμουνα ελεύθερος. Όμωςαργούσε.

Ό χρόνος έμοιαζε σά να προσπαθούσε να διασχίσει ένα βάλτο,που τελικά τον άκινοτοποίησε. Νόμιζα ότι το ανακριτικό γραφείοκι' έγώ, είμαστε το περιεχόμενο κάποιου ζωγραφικού πίνακα.

Απότομα κατάλαβα ότι ο χώρος είχε γεμίσει από το γκρίζοχρώμα του σούρουπου. Ανατρίχιασα. Ή νύχτα ήταν κοντά. Όχρόνος του νέου ονείρου, πλησίαζε. Κι έγώ ήμουνα χτισμένος σεμιά ανακριτική πολυθρόνα με μιά βαρεία κατηγορία που μού πίεζετο στήθος.

Θά ήταν φοβερό να περνούσα τη νύχτα κλεισμένος εδώ, χωρίςτην όνειροσυσκευή μου. Έκτος αν στο μεταξύ ή μηχανή μ'ελευθέρωνε. Ή, στην χειρότερη περίπτωση, έδινε εντολή να μούφέρουν εδώ μιά όνειροσυσκευή.

Ή "κόπωση της ύπαρξης" μ' είχε σφίξει. Σκοτείνιαζε. Όαυτόματος φωτοδότης θ' άναβε σε λίγο. Άναψε.

Ό ηλεκτρονικός ανακριτής σιωπούσε ακόμη.Αναρωτήθηκα: "Πόσες νύχτες μπορεί ν' αντέξει ένας άνθρω-

πος χωρίς την όνειροσυσκευή του, την κόπωση τής ύπαρξης; 18;20 μέρες;"

Ξαφνικά ακούω την μεταλλική φωνή:'7801/3/2..."

58

'Μάλιστα" λέω όλος σιγουριά πώς το μαρτύριο μου τέλειωνε."Εξακριβώθηκε ότι..."

" Ό τ ι είμαι αθώος. Τό περίμενα." βιάστηκα να πώ."Επιβαρύνεις τή θέση σου μέ τό νά μέ διακόπτεις. Επαναλαμ-

βάνω. "Εξακριβώθηκε ότι πράγματι δέν θυμάσαι το έγκλημα σου.Τό έβγαλε από το συνειδητό σου, ή ενοχή που γέννησε ή πράξησου. Προσπάθησε να το επαναφέρεις στή μνήμη σου. Μέχρι τότεθα μείνεις έδώ."

"Χωρίς όνειροσυσκευή;" ρώτησα έντρομος." Αν και ή στέρηση τής συσκευής θα σε βοηθούσε να θυμηθείς

το έγκλημα σου, θα έχεις γρήγορα ότι ζήτησες""Ευχαριστώ" είπα όλος ευγνωμοσύνη.Πλησίασα το σημείο "παροχής τροφής" του δωματίου. Θά

έπερνα σταγόνες αστακού. "Ενοιωθα πείνα. Σάν τέλειωσα άνοιξεή πόρτα και μπήκε ένα ρομπότ, που κρατούσε μιά όνειροσυσκευή.Μού την έδωσε.

Δίνω στην πολυθρόνα σχήμα και θέση κρεβατιού και ξαπλώνω.Ή κόπωση τής ύπαρξης, με κάνει να αισθάνομαι σά να φοράωστολή από μολύβι. Περνάω στο κεφάλι μου τη συσκευή. Σ' έναλεπτό, μαζί με δισεκατομμύρια όντα του Γαλαξία θα έβλεπα τοίδιο 12ωρο ηδονικό όνειρο, παίρνοντας δύναμη για το επόμενο.

Τό "όνειροπρόγραμμα", θυμόμουν καλά, ότι για σήμερα, είχεαναφέρει την μετάδοση του ονείρου που είχε γράψει ο συνάδελ-φος 2907/4/7. Φοβερό ταλέντο. Τόσο φοβερό, που κάποτε τουείχαν χαρίσει την ποινή για παράβαση του άρθρου 42117.

Τ' όνειρο άρχιζε. Πήδησα μέσα του.

Ξυπνάω την καθορισμένη ώρα (12 ώρες πριν το νέο όνειρο). Πα-ραξενεύομαι από το περιβάλλον, μέχρι που θυμάμαι. Τό υπόλοιποτής ευεξίας του ονείρου, κατασπαράζεται από την συνειδητοποί-ηση τής κατηγορίας που με βαραίνει. Δέν είμαι πιά σίγουρος ότιθα ανακαλύψουν το λάθος τους. Δέν πιστεύω κάν ότι έχουν κάνειλάθος. Ό τ ι είπε ή μηχανή πρέπει να είναι αλήθεια. Κι άς μήθυμάμαι τίποτα. Σίγουρα έχω κάνει κάποιο έγκλημα. Φυσικά δέννοιάζομαι για το έγκλημα. Μόνο την ποινή που θα μού επιβάλ-λουν λογαριάζω.

Πρέπει να θυμηθώ. Αν αυτό δέν γίνει, τότε ή ποινή μου θαείναι αυστηρότερη.

Πηγαίνω στο σημείο παροχής τροφής. Πίνω λίγες σταγόνεςδιπλά συμπυκνομένου καφέ. Μετά αρχίζω να ψάχνω στο παρελθόνμου. Ψάχνω άτσαλα, χωρίς σύστημα. Γρήγορα καταλαβαίνω ότιέτσι μόνο τυχαία θα έβρισκα κάτι. Σταματώ. Αποφασίζω ναψάχνω με κάποιο σύστημα. Ν' αρχίζω δηλαδή από την στιγμή τήςσύλληψης μου και να πηγαίνω, χτενίζοντας την περιοχή τουπαρελθόντος μου, προς τα πίσω.

Αρχίζω. Ψάχνω μέχρι εκεί που οι μέρες έχουν συγκεκριμένηυπόσταση ημερομηνίας. Μετά ακολουθώ αντίστροφη φορά: απότο τότε στο τώρα. Δέν ανακαλύπτω κάτι. Ούτε μιά απλή παράβα-ση.

Δέν υπάρχει έγκλημα; Υπάρχει, αλλά δέν μπορώ να το θυμηθώ.Ή μηχανή έχει δίκηο. Είμαι σίγουρος.

Αν και δέν πιστεύω ότι το έγκλημα μου έγινε πριν καιρό,ψάχνω όσο μπορώ πιό παλιά. Και πάλι τίποτα. Στό τέλος συμπε-ραίνω ότι ή παράβαση του άρθρου 42.117, πρέπει να έγινε σ' ένακενό τής μνήμης μου.

Αρχίζω. Ψάχνω μέχρι εκεί που οι μέρες έχουν συγκεκριμένηυπόσταση ημερομηνίας. Μετά ακολουθώ αντίστροφη φορά: απότο τότε στο τώρα. Δέν ανακαλύπτω κάτι. Ούτε μιά απλή παράβα-ση.

Δέν υπάρχει έγκλημα; Υπάρχει, αλλά δέν μπορώ νά τό θυμηθώ.Ή μηχανή έχει δίκηο. Είμαι σίγουρος.

Άν και δέν πιστεύω ότι το έγκλημα μου έγινε πριν καιρό,ψάχνω όσο μπορώ πιό παλιά. Και πάλι τίποτα. Στό τέλος συμπε-

ραίνω ότι ή παράβαση του άρθρου 42.117, πρέπει να έγινε σ' ένακενό τής μνήμης μου.

Σταματώ την αναζήτηση. Κρίμα που δέν είμαι ένας πολύ καλόςσεναριογράφος ονείρων. Άν είμουν θα γλύτωνα την ποινή.

Μέ πιάνει τρέμουλο φόβου. Τα χέρια μου χοροπηδάνε χωρίς ναμπορώ νά τά σταματήσω. Θά μού στερήσουν την όνειροσυσκευή .Και τότε πώς θα σηκώνω το βάρος τής ύπαρξης μου; Πώς;

Θά έπρεπε όσες μέρες κρατούσε ή ποινή μου, να στέκω αντίκρυαπό την έσχατη ουσία, την αλήθεια των πραγμάτων, την σκοπιμό-τητα τής ύπαρξης. Φοβερό! Ακατανόητο! Αδύνατο!

Θ' αυτοκτονούσα! Θά το έκανα αυτό κι άς έχανα όλα ταεπόμενα όνειρα, μετά το τέλος τής ποινής μου.

Απόγευμα ήταν σάν μίλησε ξανά ή μηχανή:" 2801, θυμήθηκες λοιπόν;"" Ό χ ι " κατόρθωσα να πώ."Κρίμα" μού είπε."Κρίμα" συμφώνησα με το κεφάλι κατεβασμένο.Περίμενα το χτύπημα από στιγμή σε στιγμή."Ή προθεσμία που είχες να θυμηθείς, τέλειωσε. Αυτό σημαίνει

ότι ή ποινή σου θα είναι διπλάσια εκείνης που θα σού επιβαλ-λόταν, άν είχες θυμηθεί"

"Διπλάσια" είπα μουρμουριστά, όμοια σά να έλεγα άπειροΧ2"Και τώρα άς βοηθήσουμε τη μνήμη σου", λέει ή μεταλλικήφωνή.

"Θά γίνει ή προβολή του γεγονότος", συμπληρώνει.Από τον τοίχο παρουσιάζεται μιά μικρή οθόνη στερεοσκοπι-

κής τηλεόρασης. Ή προβολή αρχίζει: Βλέπω τον εαυτό μου.Είμαι καθισμένος σ' ένα βράχο κοντά στή θάλασσα.Τό τοπίο καιή σκηνή μού είναι γνώριμες. Πρέπει να ήμουνα εκεί πριν 3-4μέρες. Ή οθόνη προβάλλει τώρα σε φυσικά χρώματα, το δίσκοτου ήλιου που βυθίζεται στή θάλασσα. Μοιάζει με διάπυρησφαίρα που σβήνει σ' ένα πρασσινογάλαζο υδάτινο τοπίο. Κάτιθαλασσοπούλια που δέν φένονται άνακατέβουν τη φωνή τους μετην υπόκρουση των μικρών κυμάτων που σκάνε ρυθμικά στοβράχο, πετυχαίνοντας ένα μουσικό συνδιασμό που μ' άρεσε.

Τό έγκλημα μου πρέπει να έγινε λίγο μετά από την στιγμήεκείνη, υποθέτω.

Ή οθόνη δείχνει τώρα σε γκρό-πλάν τα μάτια μου. Απίστευτο:είναι δακρυσμένα! Ακατανόητο: έχουν λάμψη καλωσύνης!!

Τό τερατούργημα των ενεργειών μου ολοκληρώθηκε έτσι: έσκυ-ψα, έκοψα ένα αγριολούλουδο που υπήρχε σε μιά σχισμή τουβράχου, το μύρισα και μετά ξέσπασα σε λυγμούς!!!

Σέ μιά στιγμή άσύνειδη είχα διαπράξει ένα έγκλημα που θα μούκόστιζε την στέρηση τής όνειροσυοχευής μου. Σίγουρα ήμουναπολύ άτυχος. Ό πιό άτυχος σ' όλο το Γαλαξία.

"2801. Από τη συναισθηματική κατάσταση που βρέθηκες,μέχρι το έσχατο έγκλημα: την αγάπη, δέν μένουν παρά λίγαχιλιοστά. Αν αυτά τα χιλιοστά καλυφθούν τότε Ενώ όλοιξέρουμε ποια είναι ή βαθύτερη ουσία τής ύπαρξης, έσύ παρου-σίασες μιά συναισθηματική κατάσταση απαράδεκτη. Καταδικάζε-σαι σε 30 μερών στέρηση τής όνειροσυσκευής σου".

"30 μέρες; Έλεος!" φώναξα.Ή φωνή σταμάτησε.

Σέ λίγες ώρες θα περνούσα την πρώτη μου νύχτα χωρίς ταόνειρα ευτυχίας. Χωρίς τη δυνατότητα να υπάρχω μέχρι τοεπόμενο όνειρο. Μ' όλη την κόπωση τής ύπαρξης ριγμένη πάνωμου. Μέ τα μάτια μου ορθάνοιχτα απέναντι στή φοβερή αλήθειατής δημιουργίας.

Αδύνατο να διασχίσω το "πραγματικό" ώς τ' άλλο όνειρο.Άπό την παροχή τροφής, θα έπαιρνα και πάλι ένα ωραίο

δείπνο σταγόνων αστακού. Μέ δηλητήριο αυτή τη φορά.

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥδιηγήματος επιστημονικής φαντασίας. Γιά μιά ουσιαστική προσέγγιση του Ελλ.αναγνωστικού κοινού με το διήγημα επιστημονικής φαντασίας θα δεχόμαστε καιθα παρουσιάζουμε κάθε μήνα το καλίτερο από τα διηγήματα που θα μάς στέλνουνοι αναγνώστες μας. Περισσότερες λεπτομέρειες για τους όρους του διαγωνισμούθα αναφέρουμε στο επόμενο τεύχος.

59

ο ΜΥΣΤΙΚΌΣ

ΚΟΣΜΟΣ

ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ

τα φυτακοσμικηκεραια

Ellen SuttonΜετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

Πεδία ισχύος και Φωτοστέφανο

Οι μηχανικοί, αντίθετα από τους άλλους επιστή-μονες, ενδιαφέρονται λιγότερο για την αιτία και τοντρόπο λειτουργίας ενός πράγματος και περισσότερογια το άν πράγματι λειτουργεί. Ό Τζόζεφ Μολίτο-ριτς ήταν ένας, Ούγγρος πρόσφυγας, μηχανικός, πουσκέφτηκε να εφαρμόσει ηλεκτρικά πεδία ισχύος σεγεωργικά προβλήματα. Διοχέτευσε ρεύμα σ' ένα χω-ράφι εσπεριδοειδών και έτσι επιτάχυνε την ανάπτυξητους, αύξησε το χυμό τους και έκανε τα δέντρα,να ρίχνουν τα ώριμα φρούτα τους χωρίς την ανάγκηανθρώπινης εργασίας. Κάποιος Δρ Ουάιτ ανακά-λυψε ότι όταν κρεμούσε άπ' τα δέντρα γυαλιστεράκομμάτια μετάλλου, σαν το σίδερο και τον τσίγκο,διευκόλυνε την ανάπτυξη τους και τα φρούτα ωρί-μαζαν γρηγορότερα. Οι σοβιετικοί υποβάλλουν σπό-ρους σε ηλεκτρική ενέργεια και οι συγκομιδές ανεβαί-νουν κατά 10 - 20%. Οι επιστημονικές έρευνες στήΒρεταννία, Ρωσία, Καναδά και Η.Π.Α. έδειξαν ότιτα φυτά είναι ευαίσθητα στα μαγνητικά πεδία. Οίντομάτες ωριμάζουν γρηγορότερα, κοντά στο νότιο-πόλο ενός μαγνήτη παρά στο βόρειο. Οι ρίζες τωνσπόρων ακολουθούν μια γραμμή από βορρά προς νότοπαράλληλα με την οριζόντια ισχύ του γήινου μαγνη-τικού πεδίου. Γιατί;

Τό «φωτοστέφανο» που υπάρχει γύρω από κάθεζωντανό οργανισμό (που μόνο λίγοι άνθρωποι με ορι-σμένα ψυχικά χαρίσματα μπορούν να δουν και πουο Ρώσος Σ. Ντ. Κίρλιαν με τη γυναίκα του μπό-ρεσε να φωτογραφήσει το 1950) είναι ένα άλλο πε-δίο ισχύος. Ο τ α ν έδωσαν στο ζεύγος Κίρλιαν δύο— φαινομενικά — ίδια φύλλα για να τα φωτογραφή-σουν, αλλά στο ένα από τα δύο δέν μπόρεσαν ναεμφανίσουν ένα καθαρό φωτοστέφανο, τους είπανότι το φύλλο ήταν από ένα άρρωστο φυτό. Ή ασθέ-νεια ενυπήρχε στο ενεργειακό πεδίο του φυτού προ-του εμφανιστεί στον φυσικό οργανισμό του.

Οί φωτογραφίες του Κίρλιαν δείχνουν άσπρες,μπλε, κόκκινες και κίτρινες λάμψεις να βγαίνουν από

60

Παρουσιάζουμε το τελευταίο μέρος για τα φυ-τά. Στό μέλλον ή συνεργάτιδα μας θα αναφερ-θεί σε έξ ίσου σημαντικά θέματα αναλύοντας τακαλύτερα βιβλία που έχουν σχέση με τον αινιγ-ματικό μας κόσμο.

τα φύλλα. Ακτίνες ενεργείας και πύρινοι στρόβιλοιφωτός φαίνεται να εκτοξεύονται από τα φυτά στοδιάστημα. Αυτό το φωτοστέφανο υπάρχει σε κάθεείδους ύλη. Ακόμα κι ένα νόμισμα δύο καπικιώνέδειξε ένα δακτύλιο από αδύναμο φώς, αλλά ένα ανθρώ-πινο δάκτυλο δείχνει μιαν έντονη ενέργεια να εκτο-ξεύεται άπ' την περίμετρο του σάν ηφαίστειο σε μι-νιατούρα.

Οί Ανατολικές και Θεοσοφικές Διδασκαλίες πι-στεύουν στην ύπαρξη ενός «άστρικού σώματος» πουείναι πιστό αντίγραφο του φυσικοϋ σώματος. Πι-στεύεται ότι πρόκειται για μιά μαγνητική περιοχή,ένα κανάλι απ' όπου διοχετεύονται οι κοσμικές δυνά-μεις και επικοινωνούν με το φυσικό σώμα. Εδώ καιπολλές δεκαετίες, οι επιστήμονες προσπάθησαν να κά-νουν ορατό αυτό το «αστρικό» ή «αιθέριο σώμα» ήβιόπλασμα. Οί σοβιετικοί επιστήμονες λένε ότι τοβιόπλασμα είναι συγκεντρωμένο σε εκατοντάδες ση-μεία, του ανθρωπίνου σώματος, τα οποία άντιστοι-χούν ακριβώς στα σημεία που χρησιμοποιεί ή άρχαίακινέζικη μέθοδος της βελονοθεραπείας.

Αν και ξέρουμε πολύ λίγα γι' αυτό το βιόπλασμα,ένας Ρώσος επιστήμονας απέδειξε ότι αντιδρά α ύ-τ ο σ τ ι γ μ ε ί στις αλλαγές που συμβαίνουν στονήλιο, παρ' όλον ότι οι κοσμικές ακτίνες φωτός πουεκπέμπει ο ήλιος χρειάζονται δύο μέρες για να φτά-σουν στή γη.

Οί παραψυχολόγοι βλέπουν τον άνθρωπο σάν μέροςαναπόσπαστο της ζωής στο σύμπαν, που συνδέεταιμαζί του με το βιοπλασματικό του σώμα. Παρουσιά-ζει εσωτερικές αντιδράσεις στίς αλλαγές που προ-ξενούνται στους πλανήτες καθώς και στην ψυχική, διά-θεση ή στίς ασθένειες των άλλων, στή σκέψη, στο φώς,στο χρώμα, στίς παλίρροιες, στον καιρό και στό θόρυβο,που επηρεάζουν την ενέργεια του και κατ' επέκτασηκαι το φυσικό του σώμα. Πιστεύουν ότι, αφού όλατα ζωντανά πλάσματα έχουν κάποια σχέση μεταξύτους, ο άνθρωπος, με το βιοπλασματιχό του σώμαμπορεί να έχει κατ' ευθείαν επαφή με ένα ζωντανόφυτό.

Ό Έλληνοαμερικανός Δρ Πιερράκος ανέφερε στόΔεύτερο Συνέδριο Κίρλιαν στή Νέα Υόρκη, το 1973,ότι βλέπει τα φωτοστέφανα γύρω άπ' τα φυτά, ταζώα και τους ανθρώπους και δήλωοε. δημοσία, ότιαυτό τον βοηθά να κάνει τις διαγνώσεις του. Βλέπειτρία στρώματα γύρω άπ' το σώμα των περισσότε-ρων ασθενών του, ένα στενό σκούρο στρώμα κοντάστην επιδερμίδα, ένα φαρδύτερο σκούρο μπλε, σεωοειδές σχήμα, γύρω άπ' το σώμα και ένα γαλά-ζιο φωτοστέφανο, σάν να ακτινοβολεί ενέργεια,που εκτείνεται σε μερικά μέτρα άπ' το σώμα τουανθρώπου, άν είναι υγιής.

Τα φυτά έχουν παρεμφερή πεδία ισχύος τα όποίαεπηρεάζονται άπ' την ανθρώπινη συμπεριφορά. ΌΔρ Πιερράκος παρατήρησε ένα χρυσάνθεμο να απο-τραβιέται μέσα στο φωτοστέφανο του και να αλλάζειχρώμα τη στιγμή που ένας διανοητικά ανάπηρος τουφώναζε ένάμισυ μέτρο μακριά. Έάν βάλουμε φυτάσε ένα μέτρο απόσταση από ασθενείς που φωνάζουν,

περισσότερο από δύο ώρες την ήμερα, τα κάτω φύλλατους θ' αρχίσουν να πέφτουν και το φυτό θα μαραθείκαι θα πεθάνει σε 72 ώρες.

Ό Δρ Πιερράκος ανέφερε επίσης ότι οι παλμικέςδονήσεις του πεδίου ισχύος είναι λιγότερες στουςηλικιωμένους παρά στα παιδιά, λιγότερες στον ύπνοπαρά στο ξύπνιο και ότι ή κατεύθυνση της ροήςείναι δύο διασταυρούμενες ορθές γωνίες, που είναιτο σύμβολο της «σβάστικας», μιας σανσκριτικήςλέξης που θα πει «ευημερία».

Στίς αρχές του αιώνα μας, ο Αμερικανός ΔρΑλμπερτ Αμπραμς, που είχε σπουδάσει ιατρική

στή Χαϊδελβέργη, μετά από πολλά πειράματα, αντε-λήφθη ότι οι ακτινοβολίες των μορίων της κινίνηςακύρωναν α κ ρ ι β ώ ς τις ακτινοβολίες των μορίωνπου προξενούν τον έλώδη πυρετό, και ότι τα απο-τελέσματα της κινίνης επί της ελονοσίας οφείλοντανσε κάποιον άγνωστο νόμο του ηλεκτρισμού που άξιζενα μελετηθεί. Οταν πέθανε ο Αμπραμς το 1924, οιεπιστήμονες ιατροί στην Αμερική και την Αγγλίαήσαν ακόμα εναντίον του: Μισόν αιώνα αργότερα, οΣ.Π. Απτον, πολιτικός μηχανικός στο Πρίνσετον,έφτασε στίς βαμβακοφυτείες της Αριζόνας μ' έναφίλο του και ξεφόρτωσε διάφορα μηχανήματα καιηλεκτρονικό εξοπλισμό. Μιά αεροφωτογραφία τηςφυτείας τοποθετήθηκε πάνω στο συλλέκτη, στή βάσηενός ραδιενεργού άντηχητήρα μαζί με τη διάλυσηπου θα σκότωνε τα έντομα της βαμβακοφυτείας. Άφούετοιμάστηκαν όλα, ή φωτογραφία και ή διάλυση υπο-βλήθηκαν στην ακτινοβολία.

Ή θεωρία στην οποία βασιζόταν το πείραμα ήτανότι ή πυρηνική επένδυση της φωτογραφίας θα «άντη-χούσε» στην ίδια συχνότητα με τα αντικείμενα πουέδειχνε ή φωτογραφία. Ό σκοπός τους ήταν να κα-θαρίσουν τη φυτεία από τα έντομα χωρίς να χρησι-μοποιήσουν χημικά εντομοκτόνα. Ό Άπτον και οΚνούθ επανέλαβαν την διαδικασία με τις φωτογρα-φίες για τα 1.620 στρέμματα που διέθετε ή Εται-ρία Κορτάρο, γνωρίζοντας ότι αν ή τρελή αυτή μέθο-δος έδινε αποτελέσματα θα γλύτωναν 30.000 δολά-ρια το χρόνο από τα εντομοκτόνα. Τό φθινόπωρο,ή συγκομιδή τους ήταν 25% μεγαλύτερη από τονμέσον δρο της Πολιτείας, ένώ το βαμβάκι έμοιαζενα έχει 20% περισσότερους σπόρους.

Ενας φίλος του Απτον, ο Αρμστρονγκ, δοκίμασετη μέθοδο στην Πενσυλβανία σ' ένα σιτοβολώνα γιανα εξολοθρέψει τα σκαθάρια. Πήρε μιά αεροφωτο-γραφία και τοποθέτησε μία γωνία της μαζί με τοδηλητήριο για τα σκαθάρια πάνω στο συλλέκτη ενόςάπ' τα μηχανήματα του Απτον. Υστερα από αρκε-τές «θεραπείες» των 5 - 1 0 λεπτών, κατά τις όποιεςή φωτογραφία υποβαλλόταν στην ακτινοβολία, μιάπροσεκτική καταμέτρηση στο σιτοβολώνα απέδειξεότι 80 - 90% των σκαθαριών είχαν πεθάνει στην πε-ριοχή, της οποίας ή φωτογραφία είχε άκτινοβοληθεϊ.

Η υπόλοιπη περιοχή του σιτοβολώνα ήταν γεμάτησκαθάρια.

Ό Απτον, ο Κνούθ και ο Αρμστρονγκ έκανανμιαν εταιρία, την Ukaco, προσφέροντας συμβόλαιαστους αγρότες μόνο αν θα είχαν επιτυχία. Τελικά,όλοι οι αγρότες τους πλήρωσαν το ένα δολάριο για κά-θε 4 στρέμματα που είχαν ζητήσει και που είναικλάσμα της κανονικής τιμής που πληρώνεται γιατην εξολόθρευση των εντόμων. Ή επιτυχία τηςUkaco δημιούργησε προβλήματα στους παραγω-γούς των εντομοκτόνων, που τους κατάγγειλαν για

απάτη. Τό γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν καλώδιαυψηλής τάσης, ραντάρ, μετασχηματιστές κ.ά., πουθα μπορούσαν να είναι επικίνδυνα ή να φέρουν αρνη-τικά αποτελέσματα, υποστηρίχθηκε στην καταγγε-λία και ή αίτηση που έκαναν για δίπλωμα ευρεσιτε-χνίας απορρίφθηκε. Ή Ukaco αναγκάστηκε να κλείσει.

Ακτίνες θανάτου, βοήθεια ζωής

Ή ιδέα της εργασίας αύτης συνέχιζε να γοητεύει,άλλους ερευνητές, ώσπου ο ραδιομηχανικός Τ.Γ. Ίερό-νυμους κατοχύρωσε την εφεύρεση ενός μηχανήματοςγια την «Ανακάλυψη Αναθυμιάσεων Υλικών καιΜέτρηση των Ογκων τους». Μέ τον ραδιοηχητικόπομπό του υπέβαλε σε δοκιμασία τρία κοτσάνια στα-ριού, στο καθένα από τα όποια υπήρχε ένα σκουλήκι,έπί 10 λεπτά την ώρα. Μετά από τρεις μέρες, δύοαπό τα σκουλήκια και την τέταρτη μέρα και το τρίτοσκουλήκι, είχαν μεταβληθεί σε σταγόνες υγρασίας πά-νω στο σιτάρι. Ό φόβος που τον έπιασε όταν είδετην τρομερή δύναμη του μηχανήματος του έκανε τονΊερόνυμους να ορκιστεί ότι δέν θα απεκάλυπτε τοντρόπο κατασκευής ή λειτουργίας του, ώστε να μηχρησιμοποιηθεί ποτέ για άλλους σκοπούς.

Ό Ίερόνυμους δέν χρησιμοποίησε τον «μετρητήάπωλεσθείσης ενεργείας» μόνο για να εξετάσει τιςφυσιολογικές ανάγκες των αστροναυτών στο ταξίδιτους γύρω άπ' τη σελήνη, αλλά έκανε και πειρά-ματα με φυτά σάν να επρόκειτο για ανθρώπινα όντα.Ανακάλυψε ότι τρία δέντρα — ένα μάνγκο, μιά ιτιάκι ένα πεύκο — είχαν όργανα που αντιστοιχούσαν σεπνεύμονες, θυμοειδείς και μυξώδεις αδένες, άδρεναλο-ειδείς και θυρεοειδείς αδένες, στομάχια, κώλα, ωοθή-κες και νευρικά συστήματα. Τροφοδοτώντας το μηχά-νημα του με στοιχεία του Πλανήτη Αφροδίτη ανα-κάλυψε ότι έχουν μία δομή παρεμφερή με αυτήν πουέχουν τα φυτά της γης, με τη διαφορά ότι τα τηςΑφροδίτης έχουν διπλή ζωτικότητα από τα φυτάτης γης. Ισως μάλιστα, τα φυτά της Αφροδίτηςνα υπάρχουν μόνο με την έννοια του άστρικού ή βιο-πλασματικού σώματος.

Ό Ίερόνυμους ακόμα φοβάται να μοιραστεί τηνεφεύρεση του με άλλους, αλλά «αν μιά ομάδα υπεύθυ-νων ανθρώπων μας βοηθήσει να προχωρήσουμε σε

Ο Κλήβ Μπάξτερ κάνει μιά τομή στο χέριτου με το νυστέρι: το φυτό συμετέχει στονφυσικό πόνο του που καταγράφεται στονανιχνευτή τής αλήθειας.

61

μια σωστή και σε μεγάλη κλίμακα έρευνα σχετικάμε την απώλεια της ενεργείας, για το καλό της ανθρω-πότητας, μετά χαράς θα συνεργαστώ μαζί τους καιθα τους ανακοινώσω όσα ξέρω».

Μεταβίβαση σκέψης για τροφή

Ανεξάρτητα και έν άγνοια των εργασιών της Ukaco,ο άγγλος οστεολόγος Ντέ Λα Ουάρρ και ή γυναίκατου κατασκεύασαν θαλάμους ακτινοβολίας, με τουςοποίους θεράπευσαν αρρωστημένα ή υποανάπτυκταφυτά κατευθύνοντας την ακτινοβολία πάνω τους. Ανα-κάλυψαν έτσι ότι υπάρχει μιά σχέση ανάμεσα σεένα φυτό και σ' ένα φύλλο που κόπηκε άπ' αυτό ήακόμα και σε μιά σταγόνα χυμού του φυτού. Κάθεμόριο φαίνεται ικανό να παράγει ένα χαρακτηριστικόαπειροελάχιστο ηλεκτρικό ρεύμα. Μιά συλλογή ολό-κληρη από τέτοια μόρια δημιουργεί μιά γενική εικό-να του αντικειμένου που φωτογραφίζεται και μπορείέτσι να χρησιμοποιηθεί σαν μεσάζων. Δηλαδή, με μιάφωτογραφία του φυτού μέσα στο κύκλωμα της ακτι-νοβολίας του μηχανήματος, είναι δυνατό να επη-ρεαστεί το αληθινό φυτό από απόσταση.

Τα αποτελέσματα τής έρευνας των Ντέ Λα Ούάρρήσαν εκπληκτικά. Υποβάλλοντας σε δοκιμασία τα λα-χανικά του κήπου τους (μπιζέλια και μπρόκολα) ήπαραγωγή τους ήταν 81% περισσότερη από τα λαχα-νικά που δέν υποβλήθηκαν στη δοκιμασία. Μετά, δο-κίμασαν να προσθέσουν στο χώμα ένα είδος άδρα-νούς πυριτικού άλατος που υπέβαλαν στην ακτινοβο-λία για να δουν άν επηρέαζε την ανάπτυξη των φυτών.Το αποτέλεσμα ήταν 270% αύξηση!

Οί επιτυχίες τους τράβηξαν την προσοχή μιας με-γάλης επιχείρησης, που ειδικευόταν στα φυτά αλλάπου ή παραγωγή της δέν αυξανόταν καθόλου. ΟίΝτέ Λα Ούάρρ ζήτησαν να τους επισκεφθούν. Είπανστους βοηθούς τους ποια λουλούδια έπρεπε να δεχθούντο πυριτικό άλας αλλά δέν τους είπαν ότι δέν τοείχαν υποβάλλει στην ακτινοβολία. Έν τούτοις, ταφυτά τα όποια οι βοηθοί ν ό μ ι ζ α ν ότι είχαν δε-χτεί πυριτικό άλας με ακτινοβολία, μεγάλωσαν γρη-γορότερα από τα άλλα. Ή ανθρώπινη σκέψη λει-τουργούσε σάν τροφή, διότι οι βοηθοί είχαν την εντύ-πωση ότι τα φυτά αυτά είχαν διατραφεί με πυριτικόάλας που υποβλήθηκε σε ακτινοβολία ένώ δέν ήταναλήθεια. Οι Ντέ Λά Ούάρρ βρέθηκαν αντιμέτωποιμε μιά καινούρια πραγματικότητα: Ό ανθρώπινοςνους επηρέαζε την δημιουργία κυττάρων.

Πνεύμα εναντίον Υλης

Τό επιστημονικό κατεστημένο γέλασε μαζί τουςκαι ή Εκκλησία τους περιφρόνησε. Αλλοι, με λιγό-τερους περιορισμούς αντιλήφθηκαν ότι ολόκληρο τοηλεκτρικό μηχάνημα δέν ήταν παρά ένας εκπρόσω-πος της αληθινής σχέσης και ότι, στην πραγματικό-τητα, δέν χρειαζόταν για να έπιτευχθούν τα ίδια απο-τελέσματα. Μία Τσεχοσλοβάκα ιατρός, ή ΦράνσεςΦάρελλυ, κάνει τη διάγνωση της άρρώστειας τωνπελατών της χωρίς καμιά εξωτερική βοήθεια, χω-ρίς εργαλεία, χωρίς φωτογραφίες, χωρίς δείγματα,χωρίς μιά σταγόνα αίμα. Βρίσκει αντικείμενα χαμένασε περιοχές που της είναι άγνωστες. Βρίσκει τηνπροέλευση και την ηλικία μιας πέτρας που δέν έχειξαναδεί ποτέ (επρόκειτο για έναν μετεωρίτη ηλικίας3.200.000 ετών). Και ολα αυτά με μιαν απλή αύτο-

62

συγκέντρωση και ταύτιση του εαυτού της με το αντι-κείμενο που την ενδιαφέρει. Πραγματική περίπτωσηόπου το πνεύμα υπερνικά την ύλη!

Τέλος, υπάρχει ο νεαρός Ισραηλινός Γιούρι Γκέλ-λερ ο όποιος με όλες τις συνθήκες αυστηρής επιτήρη-σης, μπορεί να βρει ποιο από δέκα πανομοιότυπαμεταλλικά κουτιά, σφραγισμένα, περιέχει μιά σιδερέ-νια μπάλα ή νερό, χωρίς κάν ν' αγγίξει τα κουτιά.Μπορεί να μετακινήσει στερεά αντικείμενα από από-σταση χωρίς να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε ενέρ-γεια γνωστή σε επιστήμονες, μπορεί να λυγίσει σκλη-ρά μετάλλινα αντικείμενα από απόσταση, όπως εκεί-νο το μεξικάνικο νόμισμα από καθαρό ασήμι, σάννα ήταν από πλαστικό μές στα χέρια του. Μπορείνα επισκευάσει χαλασμένα ρολόγια και να τα κάνεινα δουλεύουν χωρίς κάν να τα ανοίξει. Μπορεί ναθρυμματίσει ολόκληρη συλλογή από κατσαβίδια ρολο-γάδων που είναι κατασκευασμένα από ειδικό ατσάλι.Μπορεί να κάνει αντικείμενα να εξαφανιστούν απότη θέση τους και να εμφανιστούν αλλού και μπορεί,όποτε θέλει, να επηρεάσει μαγνητοφωνημένες ή μα-γνητοσκοπημένες ταινίες σάν αυτές που χρησιμο-ποιούνται στην τηλεόραση.

Μπορεί επίσης, σάν θαυματοποιός, να επηρεάσειτον ζωντανό κόσμο. Εβαλε τα χέρια του πάνω σεένα μπουμπούκι, για λίγο παραπάνω από 15 δευτε-ρόλεπτα. Οταν άνοιξε τα χέρια του, το τριαντάφυλλοείχε φτάσει στην πλήρη άνθιση του.

Καθώς έγραψε ο Σέρβος εφευρέτης Νικόλα Τέσλα:«Τήν ήμερα που ή επιστήμη θ' αρχίσει να μελετάειτα μή φυσικά φαινόμενα, θα παρουσιάσει, σε μιά δε-καετία, περισσότερη πρόοδο άπ' όση έδειξε σ' όλουςτους αιώνες της ύπαρξής της».

Ισως να έφτασε αυτή ή δεκαετία.Ellen Suttou

Ή αμείλικτη λογικήτων υπολογιστών

Τό αμερικανικό περiοδικό ELECTRONICSWEEKLY δημοσίεψε τελευταία την εξής ιστορία:Ένας βιομήχανος, ειδικευμένος στην ηλεκτρονι-κή φοβάται τα αεροπορικά ταξίδια. Πόσες φο-ρές δέν συμβαίνει ένας επιβάτης να βάζει μιάμπόμπα μέσα στο αεροσκάφος; Ό βιομήχανοςθέλει να μάθει ακριβώς τι κινδύνους διατρέχεικαι κάνει την ερώτηση σ' έναν ηλεκτρονικό υπο-λογιστή: Μία πιθανότητα στο εκατομμύριο."Και πώς μπορούμε να ελαττώσουμε ακόμααυτή την πιθανότητα;" ρωτάει ο βιομήχανος.Ή μηχανή υπολογίζει ότι οι πιθανότητες θαελαττωθούν σε μιά στα χίλια δισεκατομμύρια άνυποθέσουμε ότι δύο επιβάτες βάζουν από μιάμπόμπα ο καθένας. Τότε, ο βιομήχανος πουπιστεύει τυφλά στους υπολογιστές λέει;" Α φ ο ύ είναι έτσι, είναι απλό! θα κουβαλάωπάντα μιά μπόμπα μαζί μου!"

Ή "σκοπιά" τουδιαστήματος

Ό Έξπλόρερ 23 επέτρεψε να υπολογισθούνμε περισσότερη ακρίβεια οι κίνδυνοι σύγκρου-σης με μικρομετεωρίτες έξω άπ' τη γήινη ατμό-σφαιρα: μιά ατσάλινη πλάκα με πάχος ένα τεσ-σαρακοστό του χιλιοστού και επιφάνεια ένατετραγωνικό μέτρο μπορεί να τρυπηθεί κατάμέσον όρο, μιά φορά το χρόνο. Άν σκεφτούμεότι τα τοιχώματα των διαστημοπλοίων έχουνπολύ μεγαλύτερο πάχος, οι κίνδυνοι είναι σχε-δόν ανύπαρκτοι. Αλλά για τον αστροναύτηπου βγαίνει από την καμπίνα του, αυτοί οι κίν-δυνοι είναι πραγματικοί: μιά απειροελάχιστητρυπούλα στο σκάφανδρο σημαίνει σίγουρο θά-νατο, ένα θάνατο που κανένα ανθρώπινο όν δένγνώρισε ακόμα, αλλά που θα είναι το αποτέλε-σμα ενός ατυχήματος στο διάστημα: θάνατοςμε την έκρηξη ολόκληρου του σώματος στοκενό. Μέ βάση τις πιθανότητες που δίνει ήΝΑΣΑ, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι, έναςαστροναύτης που κάνει το γύρο τής Γής σεεκατό λεπτά και του όποιου το σώμα παρου-σιάζει μιαν επιφάνεια ενός περίπου τετραγωνι-κού μέτρου, έχει μία πιθανότητα στις 52.000 να

πέση θύμα "τροχαίου" δυστυχήματος.Γιά τους ανθρώπους λοιπόν που θα εργάζον-

ται αρκετές ώρες έξω από το διαστημόπλοιο, οιΑμερικανοί μελετούν μιά κάψουλα, έλαφρήαλλά στερεή, δηλαδή, ένα κύλινδρο ανοιχτό απότη μιά μεριά, μέσα στον όποιο θα προστατεύ-εται ο αστροναύτης βγάζοντας μόνο τα χέριατου. Έξ άλλου, αυτός ο κύλινδρος θα έχει κιάλλο σκοπό: θα χρησιμεύει για "βαλιτσάκι" τουεργάτη του διαστήματος. Διότι, άν ζητήσουμεάπ' τον αστροναύτη να κάνει μιά περίπλοκηδουλειά, δέν μπορούμε να τον φορτώσουμε μεόλα τα εργαλεία που θα του χρειαστούν και μετους πυραύλους αερίου που του χρησιμεύουνγια τις μετακινήσεις του. Ό λ α αυτά, εργαλείακαι πύραυλοι, θα βρίσκονται μέσα στον κύλιν-δρο που, έτσι, γίνεται αυτόνομος.

Μήκος 2,60 μ., διάμετρος 1 μέτρο, βάρος 250κιλά, αυτονομία 300 μ., αυτά είναι τα χαρακτη-ριστικά αυτής τής "σκοπιάς" του διαστήματος.

Μιά αντλία παράγειδική της ενέργεια

Η χρησιμοποίηση υγρού μετάλλου (σόδιο ήμίγμα σοδίου-ποτασίου) σάν υγρό θερμαγωγόστους πυρηνικούς αντιδραστήρες, παρουσιάζειπολλά προβλήματα. Και ειδικότερα για τις αν-τλίες που πρέπει να εξασφαλίσουν την κυκλο-φορία ενός υγρού "όχι σάν τα άλλα".

Ή North Amerikcan Aviation (βορειοαμερικανι-κή Αεροπορία) που έχει πάνω από 10 χρόνιαπείρα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, δοκί-μασε στο Κέντρο της Atomics International, κοντάστο Λός Άντζελες, μιαν αντλία εντελώς επανα-στατική.

Πράγματι αυτή ή αντλία παράγει το ρεύμαπου χρειάζεται για να λειτουργήσει! Άς ξεδυ-αλυνουμε αμέσως το μυστήριο: Πρόκειται γιαμιά πάρα πολύ έξυπνη χρησιμοποίηση και ε-φαρμογή τής αρχής τής μετατροπής τής θερμό-τητας σε ηλεκτρισμό. Επειδή το υγροποιημένομέταλλο είναι πολύ ζεστό (όχι διότι βρίσκεται σευγρή κατάσταση, αφού το σόδιο υγροποιείταιστους 97 βαθμούς, αλλά διότι έχει απορροφήσειθερμίδες από την πυρηνική μάζα) μπορούμε νααποκτήσουμε ηλεκτρικό ρεύμα άπ' αυτή τηθερμότητα.

63

ο ανθρωποςπειραματοζωο

κές κακώσεις, λόγω μικρών χτυ-πημάτων, κίτρινους λεκέδες πουεξαφανίστηκαν μετά είκοσι μέρες.Τα τραύματα που έμειναν για με-ρικούς μήνες είχαν την εμφάνισημικρών κόκκινων και σκληρών σβώ-λων, οδυνηρότατων στο άγγιγμα, μεμια μικρή τρυπίτσα στο κέντρο άπ'όπου έτρεχε ενα κίτρινο υγρό. Με-γάλες επιφάνειες του δέρματος τουπαρουσίαζαν ενα χρώμα μώβ, επίπλέον για πολλούς μήνες ήταν ορα-τές δύο μικρές έγχρωμες κηλίδες,μια σε κάθε πλευρά του πηγουνιούτου και σχήματος σχεδόν στρόγγυ-λου. Το δέρμα του πηγουνιού φαι-νόταν σάν καινούριο ή σάν ατρο-φικό.

Αληθινό ή όχι, καθένας ας βγά-λει τα συμπεράσματα του.

Ο σ ο κι αν υποθέσουμε ότι οΆντόνιο Βίλλας Μπόας επινόησεμιά όμως διόλου εξωφρενική ιστο-ρία, όμως άντεξε σε όλες τις σκλη-ρές ή επιστημονικές ερωτήσεις καισε όλα τα είδη καταπίεσης (εκτόςτης βίας) για να ομολογήσει. Πρέπεινα υποτεθεί επίσης ότι είχε προ-παρασκευαστεί για να απαντήσει σεερωτήσεις επιστημονικού περιεχο-μένου, ώστε να είναι σε πλήρη αρ-μονία με την εικόνα που ήθελε ναπαρουσιάσει και ότι είχε βρει μιάμέθοδο αυτοτραυματισμού του. Παρ'

όλα αυτά ή ιστορία του, άπ' όλεςαυτές που μιλάνε για άμεση επαφήμε εξωγήινους, φαίνεται ή πιο πιθα-νή. Γιά πολλούς δεν θα είναι καθό-λου πιστευτή. Ο μ ω ς που τελειώνειή φαντασία και που αρχίζει ή αλή-θεια ;

τοκαρναβαλι

της σκυρουΟί αποκριές τελειώνουν την Κα-

θαρή Δευτέρα. Οί ομάδες των μεταμ-φιεσμένων θ' ανέβουν στο μοναστή-ρι του Αη - Γιώργη (προστάτητου νησιού), θα προσκυνήσουντην εικόνα, θα χτυπήσουν την κα-μπάνα πανηγυρικά κι έπειτα θαγυρίσουν σπίτι τους, θα βγάλουντα ρούχα του μασκαρέματος καιθα καθίσουν στο οικογενειακό τρα-πέζι. Το ξεφάντωμα τελειώνει. Οίάνθρωποι εγκαταλείπουν τον κόσμοτής χαράς για να ξαναγυρίσουνστο σήμερα και στην αβεβαιότητατου αύριο. Μέσα όμως άπ' αυτήτην μορφή τής παράδοσης, πουδιασώζουν τροφοδοτώντας την συ-νεχώς, και όπου χρειάζεται ανα-πλάθοντας την, κατορθώνουν ναδιατηρήσουν την συμφιλίωση μετον εαυτό τους και με το περιβάλ-λον τους.

ΣΕΛΗΝΗθρίαμβος τής επιστήμης και τής τεχνικής, αλλάάνοιγε καινούργιο κεφάλαιο, τής ιστορίας. Τόνέο βήμα του ανθρώπου είναι αρκετά δυναμικό,γιατί για να γίνει αυτό το βήμα τέθηκαν σε επι-φυλακή πολλές γνώσεις και πολλοί τομείς τήςτεχνικής.

Τό όνειρο για αποικισμό τής Σελήνης δέν μπο-ρεί βέβαια να πραγματοποιηθεί, γιατί ή εκείζωή, άν κάποτε ανθίσει, δέν μπορεί να είναιελεύθερη στή σεληνιακή επιφάνεια αλλά πε-ριορισμένη σε χώρους κατάλληλα διασκευασμέ-νους και οπωσδήποτε υπόγειους. Τέτοιες βά-σεις θα πρέπει να γίνουν στα επόμενα χρόνια,με σκοπό την προετοιμασία των ταξιδιών γιατον Αρη, τον Ερμή και ίσως προς τους δορυ-φόρους του Δία και του Κρόνου.

Άς ελπίσουμε ότι όλη αυτή ή τεράστια ανά-

πτυξη θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για ει-

ρηνικούς σκοπούς.

αθανασια

Πολλοί αναγνώστες μας θαπρέπει να θυμούνται το θόρυ-βο που έγινε γύρω από τονΒορονώφ, παρουσιαζόμενοπολλές φορές και ώς ευεργέτητής ανθρωπότητας, έναν κα-θηγητή επιστημονικής φαν-τασίας (άν και τότε ο όρος αυ-τός δέν είχε γίνει ακόμα γνω-στός) ή ένα τσαρλατάνο. Στήνπραγματικότητα όμως ο Βο-ρονώφ δέν άξιζε ούτε τον έναούτε τον άλλο τίτλο. Ήταναπλώς ένας ερευνητής τουοποίου το πείραμα έδωσε απο-τελέσματα αβέβαια και αντι-φατικά. Μετά τον Βορονώφ,ήρθε ή σειρά του Βιρχώφ καιτής επαναστατικής θεωρίαςτου: αυτός πρότεινε μιά θερα-πεία που αφορούσε τους νέουςΉ θεραπεία συνίστατο στονεμβολιασμό των νέων ανθρώ-πων, που, με τον τρόπο αυτό,θα αποκτούσαν ανοσία στογήρας και θα προστατεύοντανεπίσης από πολλές ασθένειες.Ή παγκόσμια κοινή γνώμηόμως, ταράχτηκε πολύ περισ-σότερο άπ' τις έρευνες του με-γάλου Γάλλου Αλέξη Καρ-ρέλ (Βραβείο Νόμπελ, εφευ-ρέτης τής τεχνικής καρδιάς)που πέθανε πριν οι έρευνεςτου- φτάσουν σε τελικά απο-τελέσματα.

Υπενθυμίζουμε ότι είχε κα-τορθώσει να διατηρήσει στήζωή έπί 27 χρόνια ένα μέροςτής καρδιάς ενός κοτόπου-λου. Καί το όργανο αυτό θαεξακολουθούσε να χτυπά ακό-μα μέχρι σήμερα, άν έναςβοηθός τής επιστήμονα δένείχε ξεχάσει να τροφοδοτήσειτην καρδιά με την απαραίτη-τη θρεπτική ουσία. Στά άχνά-ρια του Καρρέλ εργάστηκεκαι αυτός που σήμερα θεωρεί-ται ο μεγαλύτερος "διανεμη-τής νεότητας" ο καθηγητήςΠώλ Νίχανς, ο πατέρας τής"κυτταρικής θεραπείας". Καίόπως θα δούμε, έκανε θαύμα-τα.

Τό δεύτερο μέρος στο επό-μενο.

64