Contaminación luminosa

Documento elaborado a partir de materiais creados pola IDA (en colaboración con NOAO, NSF e IYA Dark Skies Awareness) e Cel Fosc.

Ao longo desta sesión...

• Recordaremos a historia da iluminación

exterior e o seu propósito.

• Repasaremos cales son os tipos de lámpadas e

luminarias.

• Saberemos máis sobre o impacto daniño da luz

artificial pola noite.

A noite

A paisaxe nocturna

Durante séculos a paisaxe nocturna estivo

definida pola Lúa e as estrelas. As noites

de Lúa Chea eran relativamente brillantes

e as de Lúa Nova, bastante escuras.

Para os habitantes das cidades nos

últimos 100 anos a paisaxe nocturna ten

que ver máis ben con edificios, rúas e

espazos abertos iluminados.

Podería haber un punto de acordo, un

punto medio?

Historia

A iluminación das rúas tal e como a

coñecemos comezou hai uns 300 anos, co uso

de lámpadas de aceite colocadas sobre postes

de madeira.

No século XVIII as lámpadas de aceite seguían

usándose mais os postes de madeira foron

reemprazados polos de ferro fundido.

A comezos do XIX empezaron a utilizarse as

lámpadas de gas e logo no XX xeralizouse o

uso das lámpadas eléctricas.

A iluminación exterior, hoxe

Rúas e estradas

Parques

Estadios

Aparcadoiros

Paisaxística ou “de

acento”

Residencial e edificios

Paseos e carrís-bici

Propósito da iluminación exterior

• Proporcionar un ambiente seguro pola noite.

• Extender o uso dos parques e paseos pola noite.

• Realzar lugares históricos ou singulares.

• Mellorar o desprazamento por estrada e nos cruzamentos.

Tipos de lámpadas

Hai catro tipos básicos:

– Incandescentes

– Fluorescentes

– De descarga de alta

intensidade

• Entre elas: vapor de mercurio, haluros

metálicos, sodio de alta presión e sodio de

baixa presión.

– Díodos de emisión de luz (LED)

• A tecnoloxía LED é relativamente recente

Lámpada compacta

fluorescente

Sodio de alta presión

Sodio de baixa presión

Incandescentes

• Tradicionalmente, as máis comúns

nos fogares.

• Empregan a corrente eléctrica para

quentar un fío fino de tungsteno

dentro dun bulbo de vidro para

producir luz.

• Teñen unha vida curta.

• Converten a maior parte da enerxía

en calor en vez de luz.

Fluorescentes

• Moi usadas en establecementos

comerciais.

• A produción de luz débese á emisión de

fluorescencia dun gas a baixa presión

polo paso dunha corrente eléctrica.

• Son de 3 a 4 veces máis eficientes que

as lámpadas incandescentes e duran

10 veces máis.

• Producen até 100 lumens por watt

(aproximadamente).

Descarga de alta intensidade

• Empréganse principalmente para a

iluminación de grandes superficies.

• Proporcionan unha maior eficacia e un

máis longo tempo de servizo.

• As máis comúns son as de haluros

metálicos e sodio a alta presión.

– Haluros metálicos – 100 lumens/watt

– Sodio a alta presión – 150 lumens/watt

Descarga de alta intensidade continua. Sodio a baixa presión

• Tamén considerada unha lámpada de

descarga de alta intensidade, mais con

características especiais.

• Para uso no exterior.

• É a forma máis eficiente de iluminación

artificial.

• Mantén a saída de luz mellor que outras

lámpadas.

• Tecnoloxía vella, non hai moitos fabricantes

a produciren novos produtos.

• Produce 200 lumens por watt.

Tipos de luminarias

• Montadas sobre columnas: úsanse nas rúas,

aparcadoiros, carrís-bicis, paseos.

• Lanternas montadas na parede: úsanse

sobre todo para seguridade.

• Bolardos luminosos: empréganse en camiños

e iluminación de superficies.

• Luces empotradas: empréganse en camiños,

ou enterradas no chan ou outras estruturas.

Óscar Blanco

Que é a contaminación luminosa?Calquera efecto negativo sobre as persoas e o

medio ambiente derivado da luz artificial.

→ Resplendor no ceo, cegamento, luz que vai onde non

debería ir (á ventá do veciño, cara ao ceo)...

Iluminación exterior

A iluminación exterior debería…• Mellorar a visibilidade, non

impedila.

• Non producir cegamento.

• Integrarse na paisaxe

nocturna, non ocupala por

completo.

• Non permitir que a luz pase ás

propiedades dos demais.

• Ter un plan rector.

A iluminación exterior debería…

• Proporcionar un ambiente seguro.

• Crear vías seguras para o tráfico, os ciclistas e os

peóns.

• Facilitar o uso nocturno dos espazos abertos.

Evitar a contaminación luminosa…

• Significa aproveitar mellor os recursos naturais e

aforrar enerxía e diñeiro.

• Non significa iluminar menos ou peor. Antes polo

contrario, o obxectivo é iluminar mellor as vilas e

cidades empregando luz artificial só onde se necesita,

só cando se necesita, en cantidade suficiente e non

excesiva e co espectro axeitado.

Luminarias apantalladas

Importancia das luces apantalladas

As luces non apantalladas producen

– Resplendor no ceo

– Cegamento

Problemas da luz non apantallada

Intrusión luminosa: a luz artificial invade o interior das vivendas.

St. Cugat del Valles, 1998. Fonte: Cel Fosc

← Madrid, 1999. Fonte: Cel Fosc.

Problemas da luz non apantallada

Empeora a seguridade vial e cidadá: produce

cegamentos, zonas de sombra

indesexadas, etc. Por exemplo, a lámpada

que deslumbra á dereita do camiño foi

instalada para protexer os

estudantes pola noite. Mirade a

seguinte imaxe...

Onde foi o estudante?

A luz que se emite fóra do uso para o que se necesita é enerxía

malgastada e son cartos malgastados. A iluminación exterior

medioambientalmente responsábel reduce este gasto.

Abaixo, o Escondido Education Center antes (á esquerda) e despois

(á dereita). As luces innecesarias no tellado só servían para

aumentar a factura da luz, non para mellorar a seguridade do

aparcadoiro.

Problemas da luz non apantallada

Impacto negativo na natureza

Os animais e plantas viven cun

ritmo baseado no ciclo de 24

horas. Os animais -incluídos os

peixes- poden ficar desorientados

pola excesiva iluminación artificial

da noite.

A luz artificial interfire coa

migración, o apareamento, a busca

de alimento e o sono.

Impacto negativo na saúde humana

A luz que penetra nos dormitorios

altera o padrón de sono.

A luz que encandea pode cegar ou

reducir a visión nocturna.

Investigacións recentes descubriron o

efecto negativo da luz artificial na

noite sobre o noso reloxo biolóxico.

→ A exposición á luz de noite inhibe a secreción de

melatonina, que desenvolve unha gran variedade

de funcións no organismo.

Impacto negativo na astronomía

A contaminación luminosa impídenos

gozar do gran espectáculo que é o

ceo nocturno e o inmenso patrimonio

cultural asociado.

O firmamento é ademais un gran laboratorio natural no que

traballan un gran número de profesionais. A investigación

astronómica leva aparellada unha importante industria que

nos deu a tecnoloxía dos teléfonos móbiles; a tecnoloxía

das imaxes médicas (raios X, resonancias magnéticas, etc)

ou os satélites de comunicacións.

Impacto negativo na astronomía

Este é o ceo que en inverno nos rouba a luz artificial.

Dilapidación de recursos

A mala iluminación malgasta enerxía e diñeiro sen obter o

proveito desexado. Por exemplo, as aínda comúns “farolas

globo” desaproveitan máis da metada da luz que producen

ao dirixila cara ao ceo,

onde non se precisa.

St. Cugat del Valles, 1998.

Dilapidación de recursos

Segundo as estimacións do proxecto “Cities at night”

[http://www.citiesatnight.org/], cada ano en España

gástanse 950 millóns de euros na iluminación da noite. ->Desa partida, a Galicia corresponderíanlle non menos de 60 millóns de €.

->Na Coruña o orzamento anual do Concello en enerxía para a iluminación excede os 3 millóns de €.

Que pode facer un concello?

• Incluír a contaminación luminosa na axenda pública e entendela

coma un problema grave mais de fácil solución.

• Introducir nos sistemas de iluminación mecanismos de redución de

fluxo a partir de certas horas da noite.

• Empregar o “sentidiño” na definición dos horarios de acendido e

apagado (incluída a iluminación ornamental).

• Cambiar as luminarias existentes por outras máis eficientes e

menos contaminantes (e procurar que esa maior eficiencia

produza aforro).

• Adaptar as normativas e instrucións municipais para evitar a

contaminación luminosa pública e privada.

Solucións

Solucións

A iluminación exterior debe estar totalmente

apantallada. Iso significa que non se emite luz por

enriba dun ángulo de 90 graos.

Solucións

• Temporizadores

• Reguladores de intensidade

• Sensores de movemento.*Os sensores de movemento nun

aparcadoiro ou nunha casa son

ademais un mecanismo de alerta

ante actividades fóra de horas.

Solucións

Solucións

Exemplos de iluminación exterior

Óscar Blanco

Iluminación empotrada mal feita,

iluminación empotrada ben feita.

Iluminación totalmente apantallada nun aeroporto

Iluminación non apantallada nun caixeiro automático

A luz apantallada reduce o cegamento

A imaxe inferior é unha proba de iluminación apantallada nunha rúa. Á dereita, as mesmas luces presentadas en comparación coas luces existentes non apantalladas.

Grazas pola atención, e lembrade que “ceo escuro” non significa “cidade escura”.

Significa aforro de recursos, protección do medio ambiente e protección da saúde!