Renklerin psikolojik tutumuna göre duygu ve sağlık

bakımından algılanması

Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi

Yüksek Lisans öğrencileri: Elnur Sardarov ve Abdulhamit Ferhat

• Renk; Isıgın kendi öz yapısına veya cisimler tarafından yayılma sekline baglı olarak göz üzerinde yaptıgı etkidir. Çesitli cisimlerden yansıyarak gelen ısınların görsel algı sonucu kiside olusturdugu duygudur. Diger bir deyisle renk, ısıgın cisimlere çarptıktan sonra yansıyarak görme duyumuzda bıraktıgı etkiye denir.

Renk bilgisi, 1999, http://www.geocities.com/nevilo/renk.htm, (9 Eylül 2005), par.1.

Renklerin keşfi ve bilimlerle açıklanması tanımı

• Mitoloji (dinsel) algılama• Psikolojik algılama• Fiziolojik algılama• Fiziksel algılama• Bilimsel açıklama

Isaac Newton (1647-1727) 1670’de

Kaynak: Abdullah Demir , Temel Plastik Sanatlar Egitimi Açık Ögretim Fakültesi Lisans Tamamlama Programı, Ist. 1993,s.29iş

Tutum ve Duygular: Duyum ve Algılama:

• Tutum, kisinin objektif bir durum karsısında o durum ile ilgili düsünce, duygu ve davranıslarını düzenli bir biçimde belirtme tarzıdır.

Amiran Kurtkan, Genel Sosyoloji, 4.Baskı, Istanbul : Filiz Kitapevi, 1986, s,22.

Duyum olarak adlandırdıgımız görme, isitme tatma vb. yasantılar iste bu organlar yoluyla meydana gelmekte ve algılamanın ilk asamasını olusturmaktadır.

• Algılama; duyum yoluyla elde edilen bu bilgilere

anlam vermeyi, bu bilgileri yorumlayarak bir yargıya varmayı da içeren bir süreçtir.

Suna Tevrüz, Inci Arıtan ve Tülay Bozkurt, Davranıslarımızdan Seçmeler, 1.Baskı, Istanbul: Beta Basım, 1999, s.19.

Renkler ve Renklerin özellikleri

En çok algılanan renkler

Turuncu 21.4 Kırmızı 18.6

Mavi 17.0 Siyah 13.4

Yesil 12.6 Sarı 12.0

Mor 5.5 Gri 0.7

Favre, Jean Paul ve Andre

November. Color and undet Communication. Zürich,1979

Renklerin fiziksel ve duygusal algı özellikleri

ve sağlık bakımından yararları

Siyah onur ve güç verir, resmiliği ifade eder.Beyaz serbest ve rahat his ettirir. Kırmızı motivasyonu artırır, çevreye hoş yüzlü ve çekici gösterir.Yeşil doğru karar için zihinsel ve duygusal bir uygun ortam yaratır. Bordo iyimser ve becerikli, başarı peşinden koşturucu bir duygu.Kızıl neşeli ve canlandırıcı, sanki uçmuş gibi his ettirir. Pembe sevgiye ve yardım severliğe güdüleyici.Kahve renk gerçekçi ve hareketlilik, güvence istikrar sağlıyor. Turuncu gururlu, gülmeyi ve güldürmeyi seven duygu.Mavi şiddetli arzu ve hassaslığı biriktiren bir duygu.Turkuaz açık fikirli, iyimser ve vicdanlı bir duygu yaratır. Sarı gevşemiş ve hafiflemiş, neşeli ve heyecan yüklü bir duygu.Mor yenilik yaratma yolunda kendine güvenenkibarca bir duyguGri kararsız, nötr ruhsal durumu ifade eder.

Siyah dikkati toparlaması için yaralıdır.Beyaz ruhu saflık ve temizliği ifade eder.Kırmızı enerji veren, kuvvet ve canlandırıcıdır. Yeşil sinirlerin yatışmasında, kendine hakimiyette güçlü bir potansiyeldir.

Bordo sıkıntılara boyun eğmeme ve ayakta durma için ruhu güç.Kızıl yaşamaya olan sevgi ve canlandırıcı.Pembe rahat ettirici ve dinlendirici bir duygu. Kahve renk sağlıklı ve güncel yaşamı ifade eder. Turuncu yaşama mutluluk ve öpücük katar.Mavi tansiyonu düşüren ve kan akışı yavaşlatan dilendirici.

Turkuaz canlandırıcı ve sakinleştiricidir.Sarı genç his ettirip, enerji vericidir. Mor nevrotik duyguları açığa çıkarıcı ve korkutucudur.Gri enerji eksikliği ve hareketi yavaşlatıcıdır.

Sağlığa olan etikleri

Duyguya olan etkileri

KIRMIZI

Mekanda Kullanımı:Hareketin yoğun olduğu yerler için uygundur. Mutfak, çocuk odaları, dans stüdyoları, diskotekler topluma açık olan alanlar. Koyu tonları yoğun ve sıkıcı bir atmosfer yaratacağı için tercih edilmemelidir. Duvarlarda ve elektrikli aletlerin çalıştığı ortamlar da kullanılmamalıdır.

Sağlık Alanında Kullanımı:Kan hücrelerinin oluşumunu destekler, kan dolaşımını arttırır. Melankoliyi, üzüntüyü yok etmede yardımcıdır. Yüksek tansiyonu ve ateşli hastalığı olanların kullanması önerilmez.

Kırmız rengin psikolojik etkileri:Kırmızı renk yorgunluğu artırır ve sinirlerin daha fazla gerilmesine sebep olabilir. Diğer yandan pozitif etkisi ise yaratıcı düşünceyi kuvvetlendirmesidir. Kırmızı renk daha dışa dönük ve hayal gücü yüksek insanlar tarafından tercih edilir.Psikoterapide ruh halini desteklemesi ve melankoliye karşı durmasıyla yer bulmuştur.Kırmızı ,iç dünyaya olan ilginin dağılmasına ve bu ilginin dışarı doğru yönlenmesine neden olur.

Fiziksel Etkileri: Tembelliğin hüküm sürdüğü yerlerde, hayat ve enerji veren kırmızı tıbbi açıdan, kanda kırmızı kan hücrelerinin oluşması için hemoglobin üretimini artırır. Kan dolaşımını hızlandırır, adrenalin miktarını yükseltir, kan basıncının ve vücut ısısını artırır. Felçlilerin tedavisinde ağırlıklı olarak kırmızı rengin kullanılması da kırmızının bu potansiyelini açıkça ortaya koyuyor.

PEMBE

Kırmızı rengin en açık tonlarındadır. Sevgi ve yardımseverlik güdüleri çok kuvvetlidir. Kıskançlık ve kini barındırmayacak kadar yumuşak bir karaktere sahiptir. Gerçek pembe çok açık bir tondur ve bu rengin insanları da kolaylıkla incinebilecek yapıdadır. Parlak bir pembe neşedir. Ama sönük bir pembe asık yüzlülük getirir.

TURUNCU

Mekanda Kullanımı:Mutfakta, çocuk odalarında, yemek odası ve koridorlarda sıcaklık yaratır. Neşe ve mutluluk vermesi istenen ortamlarda ve geniş alanlarda kullanılmalıdır.

Sağlık Alanında Kullanımı:Dolaşım, sinir ve solunum sistemlerini harekete

geçirir. Zihinsel faaliyetleri uyarır, metabolizmayı hızlandırır. Strest altındaki insanlara uygun değildir.

Turuncu rengin psikolojik etkileri:Sosyalliği ve iyi huyluluğu arttıran bir renk

olan turuncu hayatı daha mutlu algılamayı sağlar. Sinir sistemi gergin olanların turuncu kullanmaları önerilir çünkü bu rengin tüm tonları depresyona karşı birebir ilaç olarak görülür.Burnunla beraber turuncu kırmızı gibi dışa dönük ve heyecan vericidir.Canlılığı, yaratıcılığı, güveni,cesareti ve iletişimi kuvvetlendirdiği için psikolojik olarak insanı yaşama motive eder.

Fiziksel Etkileri:Dolaşım sistemini, zihinsel faaliyetleri ve solunum sistemini harekete geçiriyor. Vücuda enerji yükleyerek, dolaşım ve metabolizma süreçlerini artırıyor. Turuncu, renk olarak kalsiyumun rengi.

SARI

Mekanlarda Kullanımı:Çalışma odalarında kullanılmamalıdır, zihni bulandırıp karışıklığa yol açar. Dinlenme amaçlı ortamlarda önerilmez.

Sağlık Alanında Kullanımı:Sindirim sistemi üzerinde etkilidir. Sinir ve kas sistemini güçlendirir. Vücuttaki zehirli maddelerin atımını kolaylaştırır, kanı temizler.

YEŞİL

Mekanda Kullanımı: Hastane odalarında yatıştırıcıdır. Tembelliğe yatkın kişiler bulundukları alanda kullanmamalıdır.

Sağlık Alanında Kullanımı: Sinir sistemini ve kalbi korur. Zehirli maddelerin

vücuttan atımını kolaylaştırır. Yatıştırırcı ve dinlendiricidir. Kapalı yerlerde kalmaktan korkan insanların bu korkularını yenmelerinde yardımcı olur. Yanlış kullanıldığında yorgunluk ve tembellik hissi uyandırır.

Yeşil rengin psikolojik etkileri: Gözleri ve bedeni en çok dinlendiren renk olan

yeşil,sıcak havalarda serin, serin havalarda sıcaklık hissi verir.İnsanlara umut duygusunu aşıladığı gibi kendini psikolojik ve bedensel olarak iyi hissetmeyi de sağlar.Psikolojik olarak yeşil renk, yüksek tansiyonlu ortamlardan çekilmeyi temsil eder.Oturarak yapılan aktiviteler, konsantrasyon ve meditasyon için bu renk idealdir.

MAVİ

Mekanda Kullanımı: Sakinleşme, stres atma, dinlenme amaçlı olan her yerde kullanılabilir. Hareketin ve çalışmanın çok olduğu yerlerde kullanılmamalıdır. Koyu tonları olumsuz etkiler, tembellik ve melankoli yaratır.

Mavi rengin psikolojik etkileri: Mavi,sezgi gücünün ve karmaşık zihinsel becerilerin de simgesidir.Mavi renk, sinirleri yatıştırması ile bir çeşit meditasyon ve duygusal arınma yolu sayılabilecek kadar etkilidir.Beyni rahatlatırken içe dönüklüğü kabuğundan çıkartır.Fiziksel Etkileri: Mavinin sakinleştirici ve dinlendirici özelliği olduğu gibi yüksek nabız, hipertansiyon ve ateşli hastalıklarda tedavi için kullanıldığında iyi bir şifacı. Bir başka deyimle kırmızının panzehiri.

Sağlık Alanında KullanımıYüksek tansiyon ve ateşli hastalıklarda kullanılır. Güneş çarpmalarında vücut ısısını düşürür. Strese, baş ağrısında boğaz hastalıklarında yardımcıdır. Migrene, menenjite, uykusuzluğa iyi gelir. Miyop, katarakt ve benzeri göz hastalıklarında da mavi rengin enerjisinden yararlanılır. Melankoliye yatkın kişiler bu renkten uzak durmalıdır.

MOR

Mekanda Kullanımı: Ruhsal çalışmalar, özellik meditasyon odaları için uygundur, dini tören ve seremonilerde kullanılır. Hastane ve kliniklerin bekleme odaları açık tonları ile dekore edilebilir, çünkü bu renk kendine güven duygularını harekete geçirir. Parlak, göz alıcı renklerle birleştiğinde olumsuz etki yaratabilir. Bu tür karışımlar ruhsal sorunları olanların, alkoliklerin ve bağımlıların olduğu mekanlarda kullanılmamalıdır.

Fiziksel Etkileri: Sinir ve kas sistemine iyi gelir. Dolaşım sistemini doğru yolda çalıştırarak kalbin daha rahat çalışmasına yardımcı olur.

Sağlık Alanında Kullanımı: Bedendeki tüm salgı bezleriyle ilişkilidir ve hormonal düzeni etkiler. Göz ve kulak rahatsızlıklarında kullanılır. Kan temizleyici özelliği vardır. Akciğer, kalp, karaciğer ve böbreklerin sağlığında rol oynar. İskelet yapısı üzerinde oldukça etkilidir. Çeşitli kanser türlerinin tedavisinde kullanılabilir.

SİYAH

Siyah rengin psikolojik etkileri: Siyah, ışığı

yok ettiği için algıyı dağıtan unsurların etkisini en aza indiren ve dolayısıyla konsantrasyon sağlamakta kolaylığıyla da tanınan bir renktir.Bazı ünlü düşünürlerin veya sanatçıların, ışıksız , karanlık bir odaya girerek konsantre oldukları söylenir.. Siyah seven insanlar olayları kendi süzgeçlerinden geçirip değerlendirirler ve kendi sistemlerine uymayan olaylara karşı direnç gösterirler. Bu sessiz bir karşı koymadır,büyük reaksiyonlardan önce gizli inatçılık güderler. İnandıkları için sonuna kadar uğraşır ve asla yılmazlar.Dolayısıyla siyah özgüveni en çok motive eden ve olumlu yönde etkileyen renktir.

BEYAZ

Beyaz rengin psikolojik etkileri: Bu rengi

sevenler, çatışmadan uzak, farklı ve özgür bir dünyanın arayışı içinde olan insanlardır. Beyaz saflığına inanan kişiler aydınlığı sever, okumayı, düşünmeyi,ve yorumlamayı severler. Boşluk duygusu içinde hayal dünyalarının çok geniş olduğu fark edilir.Beyazı sevenler, temizliği saflığın ve masumiyeti de severler.Soğukkanlı tarafları güçlüdür ve bu da etrafındaki diğer insanlara çok etkiler.Bununla beraber, beyaz rengi kullananların herkesle anlaşabilecek kadar geniş görüşlü oldukları saptanmıştır.

KAHVERENGİ

Kahverenginin psikolojik etkileri: Renk listesinin başında olan kahverengi olan kişiler, daima özel bir çevreye ihtiyaç duyarlar çünkü kendilerini ancak bu çevrede güvenli hissederler. Kahverengi gözlü insanlar çoğu zaman duygularına göre davranırlar, yalnızlık onlara göre değildir ve her an birilerine ihtiyaçları vardır. Psikolojik rahatlık onlar için önemlidir. Huzursuz, gerilimli ve sıkıcı atmosferlerden daima kaçarlar ve yüksek elektrikli ortamlar onları dünyaya küstürebilir. Kahverengiyi tercih edenler çok çabuk tatmin oldukları için pek fazla para harcamazlar. Sakinliği her durumu enine boyuna düşünmeyi ve geç karar vermeyi severler. Davranışlarında tutarlılık görülür.

Renklerin kullanım nedenleri ve yararlar

(1) Bir mana ve anlam ifade etmek için,(2) Dikkati çekmek,(3) Boslugun algılanmasını degistirmek,(4) Görünen büyüklügü degistirmek,(5) Görüntü kalitesini düzeltmek,(6) Benzerlik ve farklılıkları göstermek,(7) Görünen alanı paçalara bölerek, daha kolay anlasılmasını saglamak,(8) Birbirinden ayrı nesneleri birbirine baglamak,(9) Estetik ve ruhu sıkmayan görünüm olusturmak

S.Öztürk, “Algılama Faktörlerinin Endüstriyel Grafik Kullanıcı Arayüz Ergonomisine etkilerininArastırılması”, Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, 2000

-Görüsü iyilestirmektedir. Gözlerin asırı yorulmasını ve göz kamasmasını önlemektedir.

-Güvenligi artırıp kaza oranını düsürmektedir.

- Bir fabrikanın dört duvarı arasında bulunulmasına ragmen psikolojik bakımdan özgürlük hissi uyandırmaktadır.

Araştırmanın içeriği

1.Renklerin psikolojik tutumunda duygusallık

2.Renklerin psikolojik tutumunda sağlık

3.Algılamada cinsler (erkek ve kadın) arasında renk farklılıkları

Renklerin psikolojik algılanma etkilerinde

Araştırmada kullanılan renkler

Siyah Beyaz

Kırmızı Yeşil

Bordo Kızıl

Pembe Kahve

Turuncu Mavi

Turkuaz Sarı

Mor Gri

Renklerin erkek ve kadın arasındakı

duygu yönden farklılığı• Bordo,• Kızıl,• Kahve,• Sarı• Mor

Erkek ve kadınların tamamen katılmadığı sağlık yönden Renkler

• Bordo,• Kahve,• Gri

Cins farklılığı ise,• Kızıl

Kadınların • Sevdikleri renkler: Kırmızı, Mavi• Sevmedikleri renkler: Sarı ve Turuncu• Süslenmesinde değer verdikleri renkler: Beyaz, Mavi ve Kahve

Erkeklerin• Sevdikleri renkler: Beyaz, Mavi, Siyah ve Yeşil• Sevmedikleri renkler: Penbe,Turuncu• Süslenmede değer verdikleri renkler: Beyaz, Mavi ve Sarı

Araştırma Sonuçu Değerlendirmede

Problemler Disiplin problemleri

Kültür bozukluğu

Yaşam koşulları

Eğitim incelenmemiş zayıf noktalar

Praktik çalışmaların yokluğu

Ezbere dayalı eğitim

Öneriler• Renk ve Kültür derslerinin, özellikle türk halkları kültür derslerinin olması• Sağlığa yönelik toplantılara katılma(seminer,panel vb.)• Kuralların doğru yönlendirilmesi ve uygulanması

Yeryüzünde sizin için yarattığı değişik renklerdeki şeyleri de sizin hizmetinize sunmuştur. Elbette bunda öğüt alan kimseler için bir ibret vardır. KUR'AN, Nahl Suresi (SURE 16)