VEEHOUDERIJ

ZATERDAG 12 MAART 201622 ZATERDAG 12 MAART 201622VEEHOUDERIJ

Melkveehouders leveren vanaf 1 janu-

ari 2018 zo’n 4 tot 8 procent van hun

melkveestapel in, zo is de schatting van

staatssecretaris Martijn van Dam (EZ)

in zijn brief over het komende stelsel

voor fosfaatrechten. Meer krimp zal

niet nodig zijn. Minder kan wel, stellen

specialisten, die wijzen op de voeref-

ficiency en de jongveebezetting. LTO

Nederland blijft strijden om de pijn

voor de melkveehouderij zo beperkt

mogelijk te houden en heeft ook oplos-

singen. Voor de politiek die nog moet

instemmen met het plan, is het lastig

om stenen weg te trekken uit het fos-

faatbouwwerk. In dit themagedeelte

Fosfaatrechten brengt Nieuwe Oogst

deze elementen voor het voetlicht.

Fosfaatrechten

IDA HYLKEMAAchteraf had hij misschien andere keuzes moeten maken. Maar ach-teraf telt niet, weet Jacob Willig (52) uit Wijdewormer.

Willig investeerde de afgelopen paar jaar niet in extra melkproduc-tie, maar in duurzaamheid en grond om aan het wensbeeld van de maat-schappij te voldoen. Dit vindt hij nu te weinig terug in de voorgestelde verdeling van de fosfaatrechten.

Zijn veestapel is sinds april vorig jaar wel uitgebreid. Ook na 2 juli ging de groei door. ‘Op 2 juli had ik 132 koeien op de stallijst staan. Nu zijn dat er 145. Het was de bedoeling om te groeien tot circa 155.’ Eind vorig jaar schafte de ondernemer een der-

de melkrobot aan om de weidegang soepeler te laten verlopen.

De koeien lopen vanaf medio

april tot in het najaar buiten. Een overtuigde keuze, maar ook een maatschappelijke wens, stelt Willig.

‘De politiek en maatschappij wil-len de koeien graag in de wei, maar dat vind je niet terug in de voorstel-len zoals die er nu liggen. Ik had er meer van verwacht wat betreft de grondgebonden landbouw. Ik snap wel dat het juridische keuzes zijn, maar het pakt voor ons en andere extensieve bedrijven hier in Noord-Holland verkeerd uit. Ik ben er niet blij mee.’

Uit de Kringloopwijzer valt in zijn ogen voor zijn bedrijf niet veel rendement te halen. ‘Daar geloof ik niet in; we hebben geen mais en we zijn extensief. Als ik wil uitbreiden, zal ik fosfaatrechten moeten kopen. En ik ga waarschijnlijk wat minder jongvee houden om meer koeien te kunnen melken. We waren toch al

bezig met wat minder vervanging.’Zijn hoop is nu gevestigd op de

uitwerking van de voorstellen en de compensatie voor extensieve bedrij-ven. ‘Ons soort bedrijf voldoet aan het maatschappelijk wensbeeld. Ik hoop dat daar nog wat van terugkomt bij de uitwerking. De wet moet nog door de Tweede en Eerste Kamer; ik ben benieuwd hoe die met de exten-sieve bedrijven willen omgaan.’

‘Maatschappelijk wensbeeld niet beloond’

Jacob Willig: ‘Weidegang vind je niet terug in de voorstellen.’ Foto: Ella Tilgenkamp

Bedrijfsgegevens

Hoeveel koeien de gemiddelde melkveehouder op 1 janu-ari 2018 inlevert, is een las-tig te beantwoorden vraag. Beleidsspecialist Wiebren

van Stralen van LTO Nederland ver-wacht dat 4 procent sowieso nodig is om de overschrijding aan te pakken.

Hoe die korting uiteindelijk uit-

pakt, hangt af van de korting voor boeren met latente ruimte, de knel-gevallen, de CBS-cijfers over de tota-le fosfaatproductie en de onderhan-delingen in Brussel over de nieuwe derogatie en het fosfaatplafond.

Dan is er ook nog de AMvB grondgebondenheid. ‘De Gecombi-neerde opgave in mei wordt de eerste scherprechter’, verwacht Van Stra-len. Melkveehouders met te weinig grond voor hun vee moeten voor de meitelling grond aankopen of in de loop van het jaar koeien wegdoen.

Het gaat om 30.000 hectare, wat neerkomt op een kleine 100.000 koeien. ‘Dat is afwachten, maar de fosfaatproductie zal dalen’, aldus de LTO-beleidsspecialist. ‘Vraag is of die zoveel meer gaat zakken dan het niveau van 2 juli 2015. Er zijn na dit datum nog veel koeien bij gekomen.’

Daarnaast kunnen melkveehou-

ders op bedrijfsniveau veel doen. ‘De natuurlijke neiging is de stal tot de laatste kilo fosfaat op te vullen en dan de korting van 1 januari 2018 af te wachten. Maar als we allemaal 5 procent fosfaat reduceren, hebben we helemaal geen korting nodig.’

Van Stralen noemt vooral minder jongvee en een betere voerefficiency. ‘Als je ziet hoeveel jongvee voor niks wordt opgefokt, dan kun je je afvra-gen hoeveel verzekeringspremie je in je jongveestapel wilt opbouwen. Ik durf de stelling wel aan dat daar zeker 5 tot zo’n 10 procent is te win-nen, nog buiten de Kringloopwijzer.’

Want ook in de voerefficiency is nog fosfaatruimte te boeken. Wie veel mais voert, kan 10 tot 20 reduc-tie realiseren. Bij boeren die dat niet doen, ligt die reductie lager. ‘Uitzon-dering zijn extensieve bedrijven met latente ruimte. Maar dan houd je nog

60 tot 70 procent van de bedrijven over. Zij kunnen zeker wel 5 procent reductie boeken.’

KANSENToch liggen er kansen voor

extensieve bedrijven met een hoog grasaandeel in het rantsoen, consta-teert Barend Meerkerk van PPP-Agro Advies. ‘Becijferd is dat verlaging van het P-getal voor de voerinput tot 3,5 kan. Ik heb het afgelopen jaar zeker zestig Kringloopwijzers ingevuld in West-Nederland. Daar-bij waren nog geen vijf stuks die een P-getal van onder de 4 lieten zien.’

Meerkerk roept daarom alle melkveehouders op die de Kring-loopwijzer nog steeds als een onge-wenste verplichting betitelen, deze toch toe te passen. ‘Sta open voor het voordeel dat ermee te behalen valt.’

Jaap Gielen van Countus onder-

Krimp van de melkveestapel lijkt onvermijdelijk door de komst

van fosfaatrechten. Maar melkveehouders kunnen zelf nog

fosfaatruimte op hun bedrijf winnen om de pijn te verzachten,

menen specialisten in het veld. ‘Als we allemaal 5 procent

fosfaat reduceren, is er geen korting nodig.’

ACHTERGROND

Boer kan zelf veel fosfaatruimte verdienen SJOERD HOFSTEE, MIKE SCHELLART EN PETER SMIT

VEEHOUDERIJ

23ZATERDAG 12 MAART 2016 23ZATERDAG 12 MAART 2016

VEEHOUDERIJ

schrijft die oproep volledig. Hij schat dat er op overschotbedrijven gemid-deld zeker zo’n 6 procent ruimte is te winnen met de Kringloopwijzer.

Hoe de melkveehouders anti-ciperen nu er duidelijkheid is, bij-voorbeeld in veestapelmanagement, vindt Gielen lastig te zeggen. ‘Velen blijven nog afwachtend en nemen vooreerst alleen afscheid van het ondereind van de veestapel.’

Lubbert van Dellen van Accon AVM deelt die visie. ‘Ik voorzie nadrukkelijk een geleidelijke afna-me van het aantal stuks vee. De impact van 20 euro per kuub mestaf-voer en de groei vanaf 2014 die grond vraagt, roept bij melkveehouders de vraag op wat aan laatste koeien nu wordt verdiend met deze melkprijs.’

De roep van extensieve boeren om hun latente ruimte te benutten, berust volgens Van Dellen vooral op

emotie. ‘Veel bedrijven zijn gevoels-matig extensief, maar niet voor de wet. Dat is een belangrijk verschil.’

De invoering van de fosfaatrech-ten zal voor melkveehouders een drempel vormen om grote stappen te zetten, zegt Marijn Dekkers, sec-

tormanager veehouderij Rabobank Nederland. ‘Maar als de fosfaatrech-ten er niet waren gekomen, was er wel druk door andere kosten die stij-gen, zoals bij veevoer of mestverwer-king. Melkveehouders hebben grote ambities op de vierkante kilometer. Dan ontstaat er altijd ergens druk.’

Pierre Berntsen, directeur Agra-rische Bedrijven bij ABN Amro, ziet geld uit de sector verdwijnen. ‘Dat is niet goed voor de concurrentiekracht van de Nederlandse zuivelsector. Uitbreiden gaat straks niet meer met een stal, maar met een dakspant.’

Of er bedrijven in de problemen komen hangt volgens Berntsen af van hoe en de mate waarin de knel-gevallen worden gecompenseerd. ‘De precieze toetsing is lastig in te schatten. Voor bedrijven die recent grote investeringen hebben gedaan blijft het spannend. Voor bedrijven die weinig mutaties hebben doorge-maakt is het wel duidelijk.’

Dekkers vindt het nog te vroeg voor conclusies. ‘De handel moet zich nog gaan zetten, net als de waarde van de fosfaatrechten. Voor individuele melkveehouders kan het zeker impact hebben.’

MARISKA BLOEMBERG-VAN DER HULSTRonnie Schellekens (30) uit Goirle had zijn nieuwe stal voor de peil-datum van 2 juli 2015 net vol staan met koeien. Hij moest 65.000 euro aan superhe!ng betalen. ‘Ik ben blij dat ik daar nu fosfaatrechten voor terugkrijg.’

‘Een moeilijke en onzekere tijd’, noemt de melkveehouder de periode voorafgaand aan de invoering van de fosfaatrechten. ‘Het is goed dat er nu eindelijk een besluit is genomen.’

Zijn bedrijf groeide vanaf 2012 tot eind juni 2015 van 70 koeien naar 135 koeien. Hij molk flink over zijn quo-tum heen en betaalde 65.000 euro aan superheffing. ‘Daarna volgde nog eens een lage melkprijs. Onze

bedrijfsresultaten waren vorig jaar dus niet bepaald gunstig. Ondanks de vele kosten ben ik blij dat ik er

nu fosfaatrechten voor terugkrijg.’ Schellekens beschikt over voldoende grond om zijn mest op te plaatsen.

De komende jaren wil de melk-veehouder zijn bedrijf verder opti-maliseren. Hij streeft naar een lage kostprijs en zet in op lage voerkos-ten. ‘Ook wil ik zoveel mogelijk kilo melk per robot produceren. Onze twee robots moeten maximaal wor-den benut.’

VET! EN EIWITGEHALTEDaarnaast probeert de onder-

nemer het vet- en eiwitgehalte in de melk te verhogen om daarmee meer melkgeld te ontvangen. Binnen drie maanden steeg het vetgehalte van 4,10 procent naar 4,40 procent. Het eiwitgehalte ging van 3,40 procent naar 3,60 procent. ‘We voeren bier-bostel en we hebben een goede gras- en maiskuil. Bierbostel is helaas rijk

aan fosfor, maar wel goed voor de gezondheid van de koe en gehaltes in de melk.’

Schellekens werkt via het Opti-cow-programma van ZLTO aan de Kringloopwijzer. Het geeft hem meer inzicht in de kringlopen op zijn bedrijf en het BEX-voordeel. Ook ziet hij waar zijn valkuilen en kansen liggen. ‘We voeren nog relatief veel krachtvoer. Dat moet omlaag.’

‘Na hoge superhe!ng wel veel fosfaatrechten’

Ronnie Schellekens: ‘Goed dat er een besluit is genomen.’ Foto: Bart van Hattem

Bedrijfsgegevens

Wie veel mais voert, kan tot 20 procent reductie realiseren. Foto’s: Twan Wiermans

Overschot / ha

Interactie verschillend beleid

< 0 kg P

0-20 kg P

20-50 kg P

> 50 kg P

Fosfaatrecht

ja

ja

ja

ja

Mest- verwerking

100%

50% 50%

75% 25%

Extra grond

Opvangenvan de

kortingen

Compensatie,minderjongvee

Minderjongvee

Kringloop-wijzer,minderjongvee

Kringloop-wijzer,minderjongvee

Een overzicht van hoe de drie geldende melkvee- en fosfaatregelingen druk-ken op de melkveehouderij. Zichtbaar is hoe de impact is op de verschillende bedrijfstypes, van zeer extensief tot intensief. Bron: LTO Nederland

In de voerefficiency is 5 tot 10 procent winst in fosfaatruimte te bereiken.

-

-

-

-

-

-

-

-

Fosfaatrechten bieden kans om te stoppen

‘Ik voorzie straks een geleidelijke afname van het aantal stuks vee’