การใช้สื่อสังคมออนไลน์ด้านสุขภาพ: Help or Harm?

11

การใชสอสงคมออนไลนดานสขภาพ: Help or Harm?

นพ.นวนรรน ธระอมพรพนธภาควชาเวชศาสตรชมชนคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดล

SlideShare.net/[email protected] 9, 2017

22

2546 แพทยศาสตรบณฑต (รามาธบดรนท 33)

2554 Ph.D. (Health Informatics), Univ. of Minnesota

อาจารย ภาควชาเวชศาสตรชมชนคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

ความสนใจ: Health IT, Social Media, Security & Privacy

[email protected]

SlideShare.net/Nawanan

Nawanan Theera-Ampornpunt

Line ID: NawananT

แนะน าตว

33Image Source: http://michaelcarusi.com/2012/01/01/when-you-should-not-become-a-social-media-manager/

Social Media & Social Networks

http://michaelcarusi.com/2012/01/01/when-you-should-not-become-a-social-media-manager/

44

Social Media

• “A group of Internet-based applications that build on ideological and technological foundations of Web 2.0, and that allow the creation and exchange of user-generated content” (Andreas Kaplan & Michael Haenlein)

Kaplan Andreas M., Haenlein Michael (2010). "Users of the world, unite! The

challenges and opportunities of social media". Business Horizons 53 (1). p. 61.

55

Types of Social Media & Examples

• Collaborative projects (Wikipedia)• Blogs & microblogs (Twitter)• Social news networking sites (Digg)• Content communities (YouTube)• Social networking sites (Facebook)• Virtual game-worlds (World of Warcraft)• Virtual social worlds (Second Life)

Kaplan Andreas M., Haenlein Michael (2010). "Users of the world, unite! The

challenges and opportunities of social media". Business Horizons 53 (1). p. 61.

66

Some Common Social Media Today

Use of brands, logos, trademarks, or tradenames do not imply endorsement or affiliation

77

The Age of User-Generated Content

Time’s Person of the Year 2006:

You

88

Thailand Internet User Profile (2016)

• Electronic Transactions Development Agency (Public Organization)

https://www.etda.or.th/publishing-detail/thailand-internet-user-profile-2016-th.html

99

Source: ETDA (2016)



1010

Source: ETDA (2016)



1111

Source: ETDA (2016)



1212

Source: ETDA (2016)



1313

Source: ETDA (2016)



1414

Let’s look at some social media case studies...

1515

Social Media Case Study #1: พฤตกรรมไมเหมาะสม

Disclaimer (นพ.นวนรรน):น าเสนอเปนกรณศกษาเพอการเรยนร

เรอง Social Media เทานน ไมมเจตนาลบหล ดหมน หรอท าใหผใดองคกรใด หรอวชาชพใดเสยหาย

โปรดใชวจารณญาณในการอานเนอหา

1616

Social Media Case Study #1: พฤตกรรมไมเหมาะสม

Disclaimer (นพ.นวนรรน):น าเสนอเปนกรณศกษาเพอการเรยนร

เรอง Social Media เทานน ไมมเจตนาลบหล ดหมน หรอท าใหผใดองคกรใด หรอวชาชพใดเสยหาย


1717

http://news.mthai.com/hot-news/world-news/453842.html

Social Media Case Study #2: Selfie มประเดน

1818

http://pantip.com/topic/33678081

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=971229119583658&set=a.37957656541558

6.90794.100000897364762&type=1&theater

Social Media Case Study #3: Selfie มประเดน

1919

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1429341430

Social Media Case Study #4: ดหมนผปวย

2020

Social Media Case Study #5: ละเมดผรบบรการ

Disclaimer (นพ.นวนรรน): น าเสนอเปนกรณศกษาเพอการเรยนรเรอง Social Media

เทานน ไมมเจตนาดหมน หรอท าใหผใดเสยหาย และไมมเจตนาสรางประเดนทาง

การเมองชอ สญลกษณ หรอเครองหมายของบคคล

หรอองคกรใด เปนเพยงการใหขอมลแวดลอมเพอการท าความเขาใจกรณศกษาเทานน ไมใชการใสความวาผนนกระท าการใด อนจะท าใหผนนเสยชอเสยง ถกดหมน หรอถกเกลยดชง


2121

Lessons Learned จาก Case Study #5

• องคกรไมมทางหามพนกงานไมใหโพสตขอมลได– ชองทางการโพสตมมากมาย ไมมทางหามได 100%– นโยบายทเหมาะสม คอการก าหนดกรอบไวใหพนกงานโพสตไดตามความ

เหมาะสม ภายในกรอบทก าหนด

• พนกงานยอมสวมหมวกขององคกรอยเสมอ (แมจะโพสตเปนการสวนตว แตองคกรกเสยหายได)– คดกอนโพสต, สรางวฒนธรรมภายในองคกร

• การรกษาความลบขององคกรและขอมลสวนบคคลของลกคา• มนโยบายใหระบตวตนและต าแหนงใหชดเจน• องคกรควรยอมรบปญหาอยางตรงไปตรงมาและทนทวงท

http://www.siamintelligence.com/social-media-policy-cathay-pacific-case/

2222

Social Media Case Study #6: Professionalism

2323

http://manager.co.th/Entertainment/View

News.aspx?NewsID=9580000076405

Social Media Case Study #7: ละเมดผรบบรการ

2424

Social Media Case Study #8: Privacy Risks

ขอความจรง บน

• "อาจารยครบ เมอวาน ผมออก OPD เจอ คณ... คนไข... ทอาจารยผาไปแลว มา ฉายรงสตอท... ตอนน Happy ด ไมคอยปวด เดนไดสบาย คนไขฝากขอบคณอาจารยอกครง -- อกอยางคนไขชวงนไมคอยสะดวกเลยไมไดไป กทม. บอกวาถาพรอมจะไป Follow-up กบอาจารยครบ"

2525

http://pantip.com/topic/35330409/

Social Media Case Study #9: Privacy Risks

2626

Social Media Case Study #10: ไมแยก Account

2727

Social Media Case Study #11: ไมตรวจสอบขอมล

Disclaimer (นพ.นวนรรน): น าเสนอเปนกรณศกษาเพอการเรยนรเรอง Social Media

เทานน ไมมเจตนาดหมน หรอท าใหผใดเสยหาย

ชอ สญลกษณ หรอเครองหมายของบคคลหรอองคกรใด เปนเพยงการใหขอมลแวดลอมเพอการท าความเขาใจกรณศกษาเทานน ไมใชการใสความวาผนนกระท าการใด อนจะท าใหผนนเสยชอเสยง ถกดหมน หรอถกเกลยดชง


2828


Source: Facebook Page โหดสส V2 อางองภาพจากหนา 7 นสพ.ไทยรฐ วนท 6 พ.ค. 2557 และ http://www.reuters.com/article/2013/10/16/us-philippines-quake-idUSBRE99E01R20131016

2929


3030

From a forwarded message in “LINE” in

early July, 2015

Social Media Case Study #14: ความรบผดในการใหค าปรกษาออนไลน

3131

Social Media Case Study #15: PR Nightmare & Response

http://new.khaosod.co.th.khaosod.online/dek3/win.html (อนตราย! ไมควรเขาเวบน)

3232

Social Media Case Study #15: PR Nightmare & Response

3333

Social Media Case Study #16: Digital Marketing

3434

Social Media Case Study #17: Relevance?

3535

Social Media Case Study #18: Organizations as Facebook Profile (Rather than Facebook Page)

3636


• เพศ, วนเกด, Relationship status เปนคณสมบตของ “คน” ไมใช “หนวยงาน”

• การ like, share, comment ของ profile ในชอหนวยงาน อาจถกตความเปนจดยนทางการ (official position) หรอ endorsement ของหนวยงานตอเรองนนๆ ได

• เกดการแสดงตนผด (misrepresentation) หรอเสยภาพพจน/credibility ของหนวยงานได

3737


การบาน

• หนวยงานใด ทใช Facebook Profile แทน Facebook Page (สอสารภายนอก) หรอ Facebook Group (สอสารภายใน)

• กรณาเปลยนไปใช Page หรอ Group แทน ดวน

• แลวแจง friends ใหตามไป Like Page หรอ Request to join group

3838http://c2.likes-media.com/img/c88376b3e79ac46a289879d2178e9b41.600x.jpg

Social Media Case Study #19: Security Awareness

3939

http://www.thairath.co.th/content/413776

Social Media Best Practice Resources

4040

http://www.doctorcpr.com/blog/5-things-

doctors-should-never-post-on-social-

media/

Social Media Best Practice Resources

4141

Risks of Social Media

• Blurring lines between personal & professional lives

• Work-life balance

• Inappropriate & unprofessional conduct

• False/misleading information

• Limitations & liability of online consultations

• Privacy risks

4242

Line เสยงตอการละเมด Privacy ผปวยไดอยางไร?

• ขอมลใน Line group มคนเหนหลายคน• ขอมลถก capture หรอ forward ไป share ตอได• สง/แชร ผดคน• ขอมล cache ทเกบใน mobile device อาจถกอานได (เชน ท า

อปกรณหาย หรอเผลอวางเอาไว)• ขอมลทสงผาน network เขารหสหรอไม? (ขาวลาสดเพงเขารหส end-

to-end encryption ตงแต ก.ค. 2559)• ขอมลทเกบใน server ของ Line ทางบรษทเขาถงได และอาจถก hack• Password Discovery

4343

Social Media Case Study #20: มอแชรแพรโพสตลบ

http://sport.sanook.com/84101/นองกอย-โคชเช-จบยาก-อ.พทกษ-ขดไลนปรศนาใหนกขาวเผยแพร/

4444

เนองจาก Social media มความเสยง• เราควรหยดใช social media หรอไม?• ผบรหารไอทควร ban การใช social

media ในองคกรหรอไม?

4545

Maslow's Hierarchy of Needs

Image Source: http://en.wikipedia.org/wiki/Maslow's_hierarchy_of_needs

4646

Why People Use Social Media?

• To seek & to share information/knowledge• To seek & to share valued opinion• To seek & to give friendship/relationship• To seek & to give mental support, respect, love,

acceptance

• In simplest terms: To “socialize”

4747

Some Social Media in Healthcare: PatientsLikeMe

PatientsLikeMe.com

4848

Some Social Media in Healthcare: CaringBridge

CaringBridge.org

4949

Why People Use Social Media in Healthcare?

• To seek & to share health information/knowledge– Information asymmetry in healthcare– Information could be general or personalized

• To seek & to share health-related valued opinion• To seek & to give friendship/relationship• To seek & to give mental support, respect, love,

acceptance during medical journeys• To consult/socialize/give support among colleagues

5050

• Richard Davies deBronkart Jr.

• Cancer survivor & blogger

• Found proper cancer treatment through online social network after diagnosis

• Activist for participatory medicine & patient engagement through information technology

Meet E-Patient Dave

http://www.epatientdave.com/

5151

• Not “Electronic” Patient

• Engaged

• Equipped

• Empowered

• Educated

• Enlightened

• Etc.

Dave’s E-Patient Definition

From Dr. Danny Sands’ tutorial presentation at AMIA2013

5252

แลวเราควรใช Social media อยางไร?

5353

ทางออกส าหรบการ Consult Case ผปวย

• ใชชองทางอนทไมมการเกบ record ขอมล ถาเหมาะสม• หลกเลยงการระบหรอ include ชอ, HN, เลขทเตยง หรอ

ขอมลทระบตวตนผปวยได (รวมทงในภาพ image)• ใช app ทปลอดภยกวา• Limit คนทเขาถง

(เชน ไมคยผาน Line group)• ใชอยางปลอดภย (Password, ดแลอปกรณไวกบตว,

เชค malware ฯลฯ)

5454

Social Media Case Study #20: มวนมเรองกฎหมาย

5555

กฎหมายทเกยวของกบขอมลสขภาพ

• พรบ.สขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550

• มาตรา 7 ขอมลดานสขภาพของบคคล เปนความลบสวนบคคล ผใดจะน าไปเปดเผยในประการทนาจะท าใหบคคลนนเสยหายไมได เวนแตการเปดเผยนนเปนไปตามความประสงคของบคคลนนโดยตรง หรอมกฎหมายเฉพาะบญญตใหตองเปดเผยแตไมวาในกรณใด ๆ ผใดจะอาศยอ านาจหรอสทธตามกฎหมายวาดวยขอมลขาวสารของราชการหรอกฎหมายอนเพอขอเอกสารเกยวกบขอมลดานสขภาพของบคคลทไมใชของตนไมได

5656

ประมวลกฎหมายอาญา

• มาตรา 323 ผใดลวงรหรอไดมาซงความลบของผอนโดยเหตทเปนเจาพนกงานผมหนาท โดยเหตทประกอบอาชพเปนแพทย เภสชกร คนจ าหนายยา นางผดงครรภ ผพยาบาล นกบวช หมอความ ทนายความ หรอผสอบบญชหรอโดยเหตทเปนผชวยในการประกอบอาชพนน แลวเปดเผยความลบนนในประการทนาจะเกดความเสยหายแกผหนงผใด ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงพนบาท หรอทงจ าทงปรบ

• ผรบการศกษาอบรมในอาชพดงกลาวในวรรคแรก เปดเผยความลบของผอน อนตนไดลวงรหรอไดมาในการศกษาอบรมนน ในประการทนาจะเกดความเสยหายแกผหนงผใดตองระวางโทษเชนเดยวกน

5757

ค าประกาศสทธผปวย

• เพอใหความสมพนธระหวางผประกอบวชาชพดานสขภาพกบผปวย ตงอยบนพนฐานของความเขาใจอนดและเปนทไววางใจซงกนและกน แพทยสภา สภาการพยาบาล สภาเภสชกรรม ทนตแพทยสภา คณะกรรมการควบคมการประกอบโรคศลปะ จงไดรวมกนออกประกาศรบรองสทธของผปวยไว ดงตอไปน

1. ผปวยทกคนมสทธพนฐานทจะไดรบบรการดานสขภาพ ตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ2. ผปวยมสทธทจะไดรบบรการจากผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยไมมการเลอกปฏบต เนองจากความแตกตางดานฐานะ เชอชาต สญชาต ศาสนา สงคม ลทธการเมอง เพศ อาย และ ลกษณะของความเจบปวย3. ผปวยทขอรบบรการดานสขภาพมสทธทจะไดรบทราบขอมลอยางเพยงพอ และเขาใจชดเจน จากผประกอบวชาชพดานสขภาพเพอใหผปวยสามารถเลอกตดสนใจในการยนยอมหรอไมยนยอมใหผประกอบวชาชพดานสขภาพปฏบตตอตน เวนแตเปนการชวยเหลอรบดวนหรอ จ าเปน4. ผปวยทอยในภาวะเสยงอนตรายถงชวต มสทธทจะไดรบการชวยเหลอรบดวนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยทนทตามความจ าเปนแกกรณ โดยไมค านงวาผปวยจะรอง ขอความชวยเหลอหรอไม5. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบชอ สกล และประเภทของผประกอบวชาชพดานสขภาพทเปน ผใหบรการแกตน6. ผปวยมสทธทจะขอความเหนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพอน ทมไดเปนผใหบร การแกตน และมสทธในการขอเปลยนผใหบรการ และสถานบรการได7. ผปวยมสทธทจะไดรบการปกปดขอมลเกยวกบตนเอง จากผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยเครงครด เวนแตจะไดรบความยนยอมจากผปวยหรอการปฏบตหนาทตามกฎหมาย8. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบขอมลอยางครบถวน ในการตดสนใจเขารวมหรอถอนตวจากการเปนผถกทดลองในการท าวจยของผประกอบวชาชพดานสขภาพ9. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบขอมลเกยวกบการรกษาพยาบาลเฉพาะของตนทปรากฏใน เวชระเบยนเมอรองขอ ทงน ขอมลดงกลาวตองไมเปนการละเมดสทธสวนตวของบคคลอน10.บดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรม อาจใชสทธแทนผปวยทเปนเดกอายยงไมเกน สบแปดปบรบรณ ผบกพรองทางกายหรอจต ซงไมสามารถใชสทธดวยตนเองได

7. ผปวยมสทธทจะไดรบการปกปดขอมลเกยวกบตนเอง จากผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยเครงครด เวนแตจะไดรบความยนยอมจากผปวยหรอการปฏบตหนาทตามกฎหมาย

5858

ค าประกาศสทธและขอพงปฏบตของผปวย

5959

ตวอยางนโยบายดาน Social Media ขององคกร/มหาวทยาลย

6060

• ขอความบน Social Network สามารถเขาถงไดโดยสาธารณะ ผเผยแพรตองรบผดชอบ ทงทางสงคมและกฎหมาย และอาจสงผลกระทบตอชอเสยง การท างาน และวชาชพของตน

• ระมดระวงอยางยง ในการเผยแพรประเดนท Controversial เชน การเมอง ศาสนา

• ไมไดหาม แตใหระวง เพราะอาจสงผลลบตอตนหรอองคกรได

MU Social Network Policy

6161

• ความรบผดชอบทางกฎหมาย– ประมวลกฎหมายอาญา ความผดฐานหมนประมาท

– พรบ.วาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร

– ขอบงคบสภาวชาชพ เกยวกบจรยธรรมแหงวชาชพ

– ขอบงคบมหาวทยาลยมหดล วาดวยจรรยาบรรณของบคลากรและนกศกษามหาวทยาลยมหดล

– ขอบงคบมหาวทยาลยมหดล วาดวยวนยนกศกษา


6262

• ไมละเมดทรพยสนทางปญญาของผอน อางถงแหลงทมาเสมอ(Plagiarism = การน าผลงานของคนอนมาน าเสนอเสมอนหนงเปนผลงานของตนเอง)

• แบงแยกเรองสวนตวกบหนาทการงาน/การเรยน– แยก Account ของหนวยงาน/องคกร ออกจาก Account บคคล

– Facebook Profile (สวนตว) vs. Facebook Page (องคกร/หนวยงาน)

• ในการโพสตทอาจเขาใจผดไดวาเปนความเหนจากมหาวทยาลย/หนวยงาน ใหระบ Disclaimer เสมอวาเปนความเหนสวนตว


6363

• หามเผยแพรขอมล sensitive ทใชภายในมหาวทยาลยกอนไดรบอนญาต

• บคลากรทางการแพทยหรอผใหบรการสขภาพ– ระวงการใช Social Network ในการปฏสมพนธกบผปวย (ความลบผปวย และการ

แยกแยะเรองสวนตวจากหนาทการงาน)

– ปฏบตตามจรยธรรมของวชาชพ

– ระวงเรองความเปนสวนตว (Privacy) และความลบของขอมลผปวย

– การเผยแพรขอมล/ภาพผปวย เพอการศกษา ตองขออนญาตผปวยกอนเสมอ และลบขอมลทเปน identifiers ทงหมด (เชน ชอ, HN, ภาพใบหนา หรอ ID อนๆ) ยกเวนผปวยอนญาต (รวมถงกรณการโพสตใน closed groups ดวย)

• ตงคา Privacy Settings ใหเหมาะสม


6464

ตวอยางนโยบายดานการใหขอมลผานสอของวชาชพ

6565

Example Professional Code of Conduct

6666

Example Professional Code of Conduct

6767

https://www.thaicert.or.th/downloads/files/BROCHURE_Social_Network.jpg

Social Media Best Practices

6868

https://www.thaicert.or.th/downloads/files/BROCHURE_Social_Network.jpg


6969

จดท าโดย นพ.นวนรรน ธระอมพรพนธอยระหวางน าลงประกาศในราชกจจานเบกษาเรวๆ น


7070

• หลกการเคารพกฎหมาย

• หลกการเคารพในจรยธรรมแหงวชาชพ

• หลกการเคารพในกฎระเบยบและนโยบายขององคกร

• หลกการเคารพศกดศรความเปนมนษยและการหลกเลยงการท าใหผอนเสยหาย

• หลกการรายงานพฤตกรรมทไมเหมาะสม

• หลกเสรภาพทางวชาการ

Social Media Guidelines: หลกทวไป

7171

• หลกการปองกนอนตรายตอผอน (Protection

from Harms)

• หลกการมงประโยชนของผปวยเปนส าคญ(Beneficence)

Social Media Guidelines: หลกจรยธรรมทวไปของผประกอบวชาชพดานสขภาพ

7272

• หลกการรกษา Professionalism ตลอดเวลา

• หลก “คดกอนโพสต”

• หลกการมพฤตกรรมออนไลนอยางเหมาะสม

• หลกการตงคา Privacy อยางเหมาะสมและแยกเรองสวนตวกบวชาชพ

• หลกการตรวจสอบเนอหาออนไลนของตนอยเสมอ

Social Media Guidelines: ความเปนวชาชพ (Professionalism)

7373

• หลกการก าหนดขอบเขตความเปนวชาชพกบผปวย (Professional Boundaries with

Patients)

• หลกการก าหนดขอบเขตความเปนวชาชพกบผอน

Social Media Guidelines: ความเปนวชาชพ (Professionalism)

7474

• หลกการรกษา Security และ Privacy ของขอมลผปวย

• หลก Informed Consent (ส าหรบการเกบรวบรวม ใช และเปดเผยขอมลสวนบคคลของผปวย)

Social Media Guidelines: การคมครอง Patient Privacy

7575

• หลกการไมโฆษณา

• หลกการเปดเผยขอมลอยางครบถวน(Full Disclosure)

• หลกการระบวชาชพและความรความช านาญของตน(Self-Identification)

• หลกการหลกเลยงการส าคญผดวาเปนผแทนองคกร(Avoiding Misrepresentation)

• หลก “เชคกอนแชร”

Social Media Guidelines: Integrity(การยดมนในความถกตองชอบธรรมและจรยธรรม)

7676

• หลกการปฏบตดวยความระมดระวงในการใหค าปรกษาออนไลน

• หลกการบนทกการสอสารทเกยวของกบการปฏบตหนาทในวชาชพ

Social Media Guidelines:การใหค าปรกษาออนไลน (Online Consultation)

7777

www.facebook.com/InformaticsRound

ตดตามอปเดตความรดาน Health IT

7878

สรป

• Social Media เปน trend ของสงคมในปจจบนทปฏเสธไมได

• Social Media ส าคญในชวตประจ าวน เพราะเปนโอกาสในการเขาถงขอมล และการเขาสงคม

• Social Media ส าคญในทางสขภาพ เพราะเปนโอกาส(Help) ในการ empower, engage และ educate ผปวย (“e-patient”)

• Social Media ส าคญ เพราะเปนความเสยง (Harm) ทหากไมตระหนกและระมดระวง กสงผลรายตอผใชและผปวยได

7979

สรป

• รพ. ควรมนโยบายและอบรมดาน Social Media และ Security & Privacy และควรจ ากดการใช Social Media ในการ consult หรอสงตอขอมลผปวยเทาทจ าเปน โดยไมควรระบตวตนผปวยได และตระหนกในขอจ ากดของการใช IT ในการดแลผปวย

• วชาชพตางๆ โดยเฉพาะวชาชพทางสขภาพ ควรมนโยบายและสรางความตระหนกเรองการใช Social Media อยางเหมาะสมแกผประกอบวชาชพนนๆ

• บคคลควรตระหนกถงความเสยงในการใช Social Media อยเสมอ และใชอยางระมดระวง รบผดชอบ และมจรยธรรม