Embed Size (px)
Citation preview
Poznań, dnia 20 listopada 2015 r.
Od teorii do praktyki - narzędzia prawne do walki z mową nienawiści w Internecie
HEMC Higher Education Marketing & Consulting
ponad 80 doradców w 4 miastach w Polsce (Warszawa, Wrocław, Kraków, Gliwice)
łączenie wiedzy z zakresu prawa oraz podatków
udział w pracach legislacyjnych / konsultacyjnych na szczeblu polskim i europejskim oraz
w organizacjach branżowych
stały 9-osobowy zespół doradców, którzy dzielą się swoim doświadczeniem (od blisko 7
lat) doradzając liderom branży IT / e-commerce w Polsce
Nasi Klienci:
szkolenie zamknięte
Warszawa, dnia 27 września 2013 r.
BLOK I – mowa nienawiści
Agenda
Wolność wypowiedzi i jej granice
Mowa nienawiści – pojęcie
Mowa nienawiści a „hejt”
Czynniki generujące mowę nienawiści w sieci
Adresaci mowy nienawiści
Odpowiedzialność cywilna i karna
BLOK II – reakcja na mowę nienawiści
Podmioty odpowiedzialne
Procedura „notice and takedown”
Środki ochrony
Artykuł – rzetelny czy nie?
BLOK I - mowa nienawiści
Wolność wypowiedzi
Wolność wypowiedzi
Konstytucja RP
Art. 14Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu.
Art. 54. 1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.
2. Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.
Wolność wypowiedzi
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Art. 10.1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.
Wolność wypowiedzi
Wolność wyrażania swoich poglądów za pomocą wszelkich dostępnych środków ich uzewnętrzniania np.:
- prasy,
- telewizji,
- Internetu,
- radia,
- plakatów,
- wystaw, itp.
Dostęp do istniejących krajowych i zagranicznych źródeł informacji.
Wolność wypowiedzi
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 maja 2015 r., VI ACa 739/14
„Swoboda wypowiedzi jest jedną z głównych podstaw demokratycznego społeczeństwa, warunkiem jego rozwoju i samorealizacji jednostki. Swoboda wypowiedzi, czy szerzej dyskursu publicznego, nie może ograniczać się jedynie do informacji i poglądów, które są odbierane przychylnie albo postrzegane jako nieszkodliwe lub obojętne, lecz odnosi się w równym stopniu do takich, które obrażają, oburzają lub wprowadzają niepokój w państwie lub jakiejś grupie społeczeństwa. Takie bowiem są wymagania pluralizmu, tolerancji i otwartości na inne poglądy, bez których demokratyczne społeczeństwo nie istnieje.”
Granicewolności wypowiedzi
Granice wolności wypowiedzi
Wolność wypowiedzi może podlegać pewnym ograniczeniom ze względu na:
- poszanowanie praw lub dobrego imienia innych osób,
- ochronę bezpieczeństwa narodowego,
- ochronę porządku publicznego,
- ochronę zdrowia,
- ochronę moralności.
Zakazana jest również wszelka propaganda ustrojów totalitarnych oraz popieranie w jakikolwiek sposób nienawiści rasowej, narodowej lub religijnej.
Mowa nienawiści
Mowa nienawiści
Mowa nienawiści (ang. hate speech)
„wypowiedzi ustne i pisemne oraz przedstawienia ikoniczne lżące, oskarżające, wyszydzające i poniżające grupy i jednostki z powodów po części od nich niezależnych – takich jak przynależność rasowa, etniczna i religijna, a także płeć, preferencje seksualne, kalectwo, czy przynależność do naturalnej grupy społecznej, jak mieszkańcy pewnego terytorium, reprezentanci określonego zawodu, mówiący określonym językiem”.
„upubliczniona przemoc werbalna, wyraz nienawiści kolektywnej, adresowanej do zbiorowości naturalnych, wyznaczonych przez rasę, narodowość, płeć i wyznanie, do których nie przynależy się z racji swobodnie wybieranych przekonań”.
Ekspertyza Kancelarii Sejmu,Łobodziński
Mowa nienawiści
Mowa nienawiści (Rada Europejska)
wszystkie formy ekspresji, które rozpowszechniają, podżegają, wspierają lub usprawiedliwiają nienawiść rasową, religijną, ksenofobię, antysemityzm lub inne formy nienawiści
wynikające z nietolerancji, łącznie z nietolerancją wyrażoną za pomocą agresywnego nacjonalizmu i etnocentryzmu, dyskryminacją i wrogością wobec przedstawicieli mniejszości, imigrantów i osób obcego pochodzenia
Mowa nienawiści a hejtowanie
Mowa nienawiści a hejtowanie
Nie wszystkie agresywne, negatywnie nacechowane wypowiedzi w Internecie można określić jako mowę nienawiści.
„hejtowanie” - wypowiedzi, które są agresywne oraz przekraczają granice kultury wypowiedzi, a jednocześnie nie spełniają warunków zakwalifikowania ich do kategorii mowy nienawiści, tj. nie mają podłoża ideologicznego.
„hejtowanie” (ang. hate – nienawidzić, wrogość) jest pojęciem szerszym od mowy nienawiści.
„Hejt”
Mowa nienawiści
Mowa nienawiści a hejtowanie
Mowa nienawiści a „hejtowanie”
mowa nienawiści
opiera się zazwyczaj na negatywnych stereotypach
jest powiązana z poglądami danej osoby
np. „Żydzi do gazu!”
„hejt”
stanowi przejaw agresji bez ściśle określonego powodu
np. „Ten doktor *** to ch*j nie lekarz!”
UWAGA! Potocznie: mowa nienawiści = „hejtowanie”
Czynniki generującemowę nienawiści w sieci
Rozwój mowy nienawiści w Internecie (przyczyny):
łatwość dostępu do Internetu,
poczucie anonimowości w sieci,
poczucie bezkarności za wypowiedzi zamieszczane w Internecie,
społeczne przyzwolenie na „hejt” wobec określonych grup,
poczucie skrzywdzenia przez los, nierówności społeczne.
Adresaci mowy nienawiści
Adresaci mowy nienawiści
Osoby fizyczne przedsiębiorcy
fundacje
szkoły wyższe
…
Mowa nienawiści
Mowa nienawiści w prawie europejskim
art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Rekomendacja R (97) 20 Komitetu Ministrów Rady Europy nt. mowy nienawiści
Rekomendacja Nr 6: Zwalczanie rozprzestrzeniania treści rasistowskich, ksenofobicznych i antysemickich w Internecie
decyzja ramowa Rady w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych (2008/913/WSiSW)
Mowa nienawiści
Mowa nienawiści w prawie polskim
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. art. 31 art. 54
Kodeks cywilny – Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. art. 23 art. 24 art. 43
Kodeks karny – Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. art. 190 art. 216 art. 196 art. 256 art. 212 art. 257
Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną art. 14
Kodeks cywilny
Odpowiedzialność
Art. 23. [Ochrona dóbr osobistych]
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Art. 43. [Ochrona dóbr osobistych]
Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.
Dobra osobiste
Dobra osobiste – szkoła wyższa:
dobre imię, dobra sława, reputacja (odpowiednik czci osoby fizycznej)
nazwa, inne oznaczenia służące do jej indywidualizacji (np. herby, godła)
tajemnica korespondencji
nietykalność pomieszczeń
swobody prowadzenia działalności statutowej na wypadek działań paraliżujących tę działalność
prawo do niezakłóconego komunikowania się
prawo do klienteli („prawo do normalnych relacji z grupą podmiotów, które w wyniku działań osoby prawnej stała się punktem odniesienia w stosunku do jej aktywności”)
ochrona przed hałasem..
katalog otwarty
Wykluczone jest przypisanie takich dóbr osobistych, które przysługują osobom fizycznym w związku z ich psychofizycznymi właściwościami, np. życie, zdrowie, nietykalność cielesna, wolność sumienia, sfera życia intymnego, poczucie przynależności do określonej płci (wyrok Sądu Najwyższego z 25.5.1977 r., I CR 159/77).
Komentarze
Komentarze
Komentarze
Komentarze
Komentarze
Ochrona dóbr osobistych szkół wyższych
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2003 r., I CKN 100/01
„Możność domagania się przez osobę prawną ochrony dobra osobistego w postaci dobrego imienia nie budzi wątpliwości. W przypadku szkoły wyższej wyraża się to w możności żądania zaniechania działań podważających zaufanie do wartości, jakie z natury rzeczy są udziałem takiej placówki, tj. zdolności przekazywania wiedzy w duchu poszanowania zasad stanowiących gwarancję autorytetu zawodowego i moralnego niezbędnego do właściwego wypełniania zadań dydaktyczno-wychowawczych.”
Wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 11 stycznia 2007 r., II CSK 392/06; z dnia 12 stycznia 2012 r., I CSK 790/10
„do naruszenia dobra osobistego osoby prawnej może prowadzić rozpowszechnianie nieprawdziwych i krzywdzących informacji lub poniżających albo w inny sposób zniesławiających nie tylko piastunów organów tej osoby prawnej, lecz również jej pracowników”
Ochrona dóbr osobistych szkół wyższych
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 8 października 2015 r.
Ochrona prawa do dobrego imienia, przysługująca uczelni, nie może równać się ochronie tego prawa, obowiązującej w przypadku osoby fizycznej.
Niezbędne jest zachowanie sprawiedliwej równowagi pomiędzy potrzebą ochrony reputacji uczelni publicznej a prawem do wolności wypowiedzi jej pracownika.
Ingerencja w prawo do wolności wypowiedzi stanowi naruszenia art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Odpowiedzialność
Kodeks karny
Odpowiedzialność
Art. 212. [Zniesławienie]
§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Kodeks karny
Odpowiedzialność
Art. 216. [Zniewaga]
§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Kodeks karny
Odpowiedzialność
Art. 190. [Groźba karalna]
§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 196. [Obraza uczuć religijnych]
Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Komentarze
Kodeks karny
Odpowiedzialność
Art. 256. [Propagowanie faszyzmu i totalitaryzmu]§ 1. Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub inny przedmiot, zawierające treść określoną w § 1 albo będące nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej.§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego określonego w § 2, jeżeli dopuścił się tego czynu w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej lub naukowej.§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd orzeka przepadek przedmiotów, o których mowa w § 2, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.
Art. 257. [Znieważenie grupy lub osoby]Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Odpowiedzialność
jeden czyn - dwie podstawy odpowiedzialności
ten sam czyn niekiedy może być potraktowany jako: ― naruszenie dóbr osobistych na gruncie prawa cywilnego (na
podstawie art. 43 w zw. z 23 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny),
― przestępstwo zniewagi na gruncie prawa karnego (art. 216 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny).
BLOK II- reakcja na mowę nienawiści
W jaki sposób możemy reagować na mowę nienawiści w Internecie?
Podmioty odpowiedzialne
Podmioty odpowiedzialne
Autor wpisu Hosting provider
„notice and takedown”
Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną
Art. 14 [Bezprawny charakter danych] 1. Nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane ten, kto udostępniając zasoby systemu
teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę nie wie o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności, a w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych.
2. Usługodawca, który otrzymał urzędowe zawiadomienie o bezprawnym charakterze przechowywanych danych dostarczonych przez usługobiorcę i uniemożliwił dostęp do tych danych, nie ponosi odpowiedzialności względem tego usługobiorcy za szkodę powstałą w wyniku uniemożliwienia dostępu do tych danych.
3. Usługodawca, który uzyskał wiarygodną wiadomość o bezprawnym charakterze przechowywanych danych dostarczonych przez usługobiorcę i uniemożliwił dostęp do tych danych, nie odpowiada względem tego usługobiorcy za szkodę powstałą w wyniku uniemożliwienia dostępu do tych danych, jeżeli niezwłocznie zawiadomił usługobiorcę o zamiarze uniemożliwienia do nich dostępu.
Hosting provider
właściciel portalu społecznościowego w odniesieniu do treści dostarczanych przez użytkowników
właściciel portalu umożliwiającego dodawanie filmów przez użytkowników w odniesieniu do tych filmów
organizator forum w odniesieniu do treści pojawiających się na nim wpisów dodanych przez użytkowników
czy też właściciel portalu będącego dziennikiem lub czasopismem w stosunku do komentarzy pojawiających się pod dodanymi przez niego artykułami
Podmiot odpowiedzialny za przechowywane danehosting provider
Hosting provider
Wyłączenie odpowiedzialności hosting providera
niezwłocznie uniemożliwi dostęp do danych o bezprawnym charakterze w wypadku otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności
nie wie o bezprawnym charakterze działalności lub informacji
UWAGA!Hosting provider nie jest obowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych przez niego danych (art. 15 u.ś.u.d.e.).
„notice and takedown”
Procedura „notice and takedown”
zawiadomienie administratora serwisu internetowego o bezprawnym charakterze danych
wezwanie administratora serwisu internetowego do:
― uniemożliwienia dostępu do danych o bezprawnym charakterze
― zabezpieczenia treści o bezprawnym charakterze oraz danych umożliwiających identyfikację ich autora na potrzeby ewentualnych dalszych postępowań karnych i cywilnych
― udostępnienia danych osobowych autora treści o charakterze bezprawnym
„notice and takedown”
„(…) w ramach obowiązującego prawa można domagać się ujawnienia danych, jakie zgromadził administrator serwisu internetowego (…), ale pod pewnymi warunkami.
Warunkami tymi są proporcjonalność środków i celów oraz równowaga pomiędzy ochroną różnych dóbr: wolności wypowiedzi i prawa do ochrony dóbr osobistych.
Podmiot żądający udostępnienia danych osobowych musi swoje stanowisko uzasadnić. Wedle art. 23 ust. 1 pkt 5 muszą być to "prawnie usprawiedliwione cele".
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnegoz dnia 21 sierpnia 2013 r.sygn. akt I OSK 1666/12
„notice and takedown”
„Administrator może przekazać dane wyłącznie, gdy zgłaszający oświadczy, że ma uzasadniony interes prawny (planuje cywilny pozew, a do jego skutecznego wniesienia potrzebuje dane osoby naruszającej dobra osobiste)
Zasadność żądania danych powinna być jednak oceniana każdorazowo czy to przez dysponenta danych (czy ewentualnie przez GIODO)”
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnegoz dnia 21 sierpnia 2013 r.sygn. akt I OSK 1666/12
Odpowiedź administratora serwisu internetowego:
Udostępnienie żądanych informacji
postępowanie cywilne
postępowanie karne
Odmowa udostępnienia żądanych informacji
złożenie wniosku do GIODO o wydanie decyzji nakazującej
udostępnienie żądanych informacji (art. 18 ust. 1 u.o.d.o.)
złożenie na Policję skargi pokrzywdzonego o popełnieniu
przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego
Środki prawne
Środki prawne
Środki ochrony (art. 24 k.c.)
Środki ochrony
zaniechanie działania (chyba że nie jest ono bezprawne)
dopełnienie czynności potrzebnych do usunięcia skutków działania, np. oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie
zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny
naprawienie szkody na zasadach ogólnych
zadośćuczynienie pieniężne
Prawo telekomunikacyjneustawa z dnia 16 lipca 2004 r.
art. 159 - tajemnica telekomunikacyjna
udostępnianie danych abonentów wyłącznie sądom i prokuratorom w postępowaniu karnym
brak analogicznego rozwiązania w postępowaniu cywilnym
Środki prawne
„(…) w ocenie Prezesa UKE przepisy art. 248 § 1 kpc oraz art. 761 § 1 kpc nie dają podstawy do skutecznego, żądania przez sądy cywilne oraz komorników ujawnienia informacji i danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną”, Warszawa 17 czerwca 2014 r.
Środki prawne
przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego albo z urzędu
w przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego: policja zabezpiecza dowody (art. 488 k.p.k.), jeśli prokurator wstąpi do postępowania (interes społeczny)
w praktyce: organy ściągania coraz częściej skutecznie wspierają pokrzywdzonych w sprawach dotyczących przestępstw popełnianych za pośrednictwem Internetu
„1. W razie otrzymania zawiadomienia o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego, Policja na podstawie art. 488 § 1 k.p.k., przyjmując na żądanie pokrzywdzonego ustną lub pisemną skargę o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego, dąży do uzyskania informacji, o których mowa w art. 487 k.p.k. […]. 6. Skargę należy niezwłocznie przesłać prokuratorowi z wnioskiem o rozważenie wszczęcia postępowania ściganego z urzędu, jeżeli Policja uzna, iż czyn przestępny godzi bezpośrednio nie tylko w chronione prawem interesy pokrzywdzonego, ale także w dobra ogólne, a w szczególności: […] 2. Czyn określony w art. 212 lub 216 k.k. został popełniony za pomocą środków masowego komunikowania […]”.
rozdział 2 § 8 ust. 1 i 6 pkt 2 Wytycznych Nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie wykonywania czynności dochodzeniowo-śledczych przez
policjantów
Środki prawne
Artykuł - rzetelny czy nie?
Środki prawne
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe
Art. 1 [Wolność prasy]Prasa, zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej.
Art. 6 [Krytyka prasowa] 1. Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk. Art. 12 [Standardy pracy dziennikarza] 1.Dziennikarz jest obowiązany: 1) zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło,
Środki prawne
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe
Art. 31a [Sprostowanie]
1. Na wniosek zainteresowanej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, redaktor naczelny właściwego dziennika lub czasopisma jest obowiązany opublikować bezpłatnie rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie nieścisłej lub nieprawdziwej wiadomości zawartej w materiale prasowym.
6. Tekst sprostowania nie może przekraczać dwukrotnej objętości fragmentu materiału prasowego, którego dotyczy, ani zajmować więcej niż dwukrotność czasu antenowego, jaki zajmował dany fragment przekazu.
„Nie ma prawdy bez wolności słowa. Nie ma wolności słowa bez prawdy, ale wolność słowa nie zwalnia z odpowiedzialności za nie.”
Apel Prezydium Konferencji RektorówAkademickich Szkół Polskich
o przeciwstawienie się mowie nienawiści15 października 2015 r.
