Embed Size (px)
Citation preview
Чийг ба хур тунадас
Агаарын чийг
• Хий мандалд орших усны уурын хэлбэрүүд
• 1 м2 талбайд 28,5 кг усны уур агуулагдана
• 25 хоногт солигдоно
Хийн мандалд буй ус:
Агаар мандалд буй усны хэмжээ
13-15 мянган км3
Газрын гадарга
орчмын 1.5 км хүртэлх
өндөрт хагас хувь нь, 99%-
аас илүү нь тропосферт
Экватороос туйл руу агаарын чийгийн хэмжээ багасна (Яагаад?)
Агаарын чийгшлийн тархалт
Агаарын чийгшлийн
үзүүлэлтүүд
Үнэмлэхүй чийг
Харьцангуй чийг
Үнэмлэхүй чийгийн
багтаамжДутмаг чийг
Шүүдэр цэгийн
температур
Агаарын чийгшлийн
үзүүлэлтүүд
Үнэмлэхүй чийг
• Нэгж эзэлхүүн (1 м3) агаарт буй усны уурын тоо хэмжээг хэлэх ба г/ м3 ээр илэрхийлнэ.
Үнэмлэхүй чийгийн багтаамж
• Тодорхой температуртай нэгж эзэлхүүн агаарын шингээж болох усны уурын дээд хэмжээ
• Тодорхой температуртай нэгж эзэлхүүн агаарын үнэмлэхүй чийгийн багтаамж тогтмол тоо байдаг.
Ханасан уурын даралт-Е
• Агаар чийгээр ханасан үеийн усны уурын үзүүлэх даралт юм.
• Үнэмлэхүй чийгийн багтаамжтай ижил ойлголт боловч даралтын нэгж (мм,
• гПа)ээр илэрхийлэгдэнэ.
Үнэмлэхүй чийгийн багтаамж ба ханасан уурын даралт
Агаарын температур
-300 -200 -100 00 +100 +200 +300
Чийглэгийн багтаамж-г/м3
0.44 1.08 2.35 4.86 9.41 17.32 30.38
Ханасан уурын даралт-Е-мм
0.37 0.95 2.14 4.58 9.21 17.54 31.82
Харьцангуй чийг-r
• Агаар дахь усны уур ба үнэмлэхүй чийгийн баг таамж хоорондын харьцаа юм.
• тухайн температур бүхий агаарын үнэмлэхүй чийгийн хэмжээг \үнэмлэхүй чийгийн багтаамж
• r=e/E*100%• e=E Энэ үед харьцангуй чийг 100%
болж манан үүснэ
Шүүдэр цэг (T 0)
• Агаар усны уураар ханаж эхэлж байгаа буюу чийгийн конденсаци эхэлж буй үеийн темпера тур
• Агаар чийгээр ханаж чийгийн дутагдал үгүй болох үеийн температур
Дутмаг чийг (D)
• Тухайн температуртай агаар ханах хүртлээ чийгийн хомсдол буюу үнэмлэхүй чийг ба чийгийн багтаамж 2-ын ялгавар
• (D=E-e)
E=EШ+T Е- нийт ууршилт, EШ-шууд ууршилт, Т- транспирац ууршилт
Хий
ШингэнХатуу
Усны уур
БорооЦас мөс
Ууршилт
Потенциаль ууршилт
• Тухайн нөхцөлд ууршиж болох усны уурын тоо хэмжээг уурших болоцоо буюу потенциаль ууршилт гэнэ.
• Е-Пот\ууршилт=чийгийн хангамж
Конденсаци
• Агаар идахь усны уур хийн төлвөөс шингэн төлөвт шилжиж дулаан ялгаруулах үзэгдэл
• Ө.х. Усны уурын өтгөрөл
Харьцангуй чийг 100% Шүүдэр цэг
Конденсаци үүсэх
• 1г усны уур - 600 кал – 200
• Ууршилт явагдахад дулаан зарцуулдаг
Агаар усны уураар ханах
Аэрозол
Конденсацийн түвшин
• Zh=122(t 0 -tш)
• Zh- Конденсацийн түвшин• t 0 -Агаарын температур• tш-Шүүдэр цэгийн температур
Конденсацийн төрлүүд
• Үүл-Clouds• Манан-fog• Шүүдэр-dew• Цан-soft rime• Хяруу-hoar frost• Цас-snow• Бороо- rain
Сублимаци
• Агаарын температур хөлдөх цэгээс доош гар сан үед усны уур, мөн ус нь хатуу төлөвт шилжинэ Үүнийг сублимаци гэнэ \мөсрөх үзэгдэл\
• Үүлэн дотор ус -40 хэмд ч шингэн хэвээр
• -40-өөс доош температурт сублимаци явагдана
Агаар дахь үнэмлэхүй чийг адилхан 3,5 г Температур өөрчлөгдөхөд ???
Температур хэвээр, агаарын усны уур өөрчлөгдөхөд ???
Үүл• Конденсаци болон сублимациас болж үүл
үүснэ
Усан үүл
Мөсөн үүл
Холимог үүл
Үүлний төрлүүдСэмжин –Cirrus(Ci)Сэмжин бөөн - Cirrocumulus (Cc)Сэмжин давхраат - Cirrostratus (Cs)Өндрийн бөөн- Altocumulus(Ac)Өндрийн давхраат- Altostratus(As)Давхраат бөөн- Stratocumulus(Sc)Давхраат-Stratus(St)Борооны давхраат-Nimbostratus(Ns) Бөөн-Cumulus(Cu)Борооны бөөн-Cumulonimbus(Cb)
Сэмжин –Cirrus(Ci)
Сэмжин бөөн - Cirrocumulus (Cc)
Бөөн-Cumulus(Cu)
• Cumulo- means “heaped” or “piled”• Cottony clouds with flat, usually gray
bases, and puffy, bright tops.• Usually signal good weather, but if
atmosphere is unstable, can build into towering clouds that produce showers and thunderstorms.
Cirrocumulus
Stratocumulus
Давхраат-Stratus(St)
Cirrostratus
Alto
Altocumulus Altostratus
Nimbus \Борооны\
CumulonimbusNimbostratus
Борооны бөөн-Cumulonimbus(Cb)
Types of Precipitation
Хур тунадас
• Тунадас орох үүлний зузаан 3км-ээс их, услаг байдал нь 1\м3-ээс дээш байна
Тунадас үүсэх үйл явц
Агаар адиабатаар хөрөх
Чийгээр хасан байдалд хүрэх
Хольц бүхий чийглэг агаар үүсэх
Агаар өгсөх хөдөлгөөнд орох
Конденсацид орох
Тунадас үүсэх замууд
Орографийн тунадас-Уулын хажуу даган агаар дээш өргөгдсөнөөс үүснэФронтын тунадас- Агаа-рын фронт дээр халуун хүйтэн агаарын зааг дээр үүснэ Циклоны тунадас гэдэгКонвекцийн тунадас-Халсан гаарын босоо чиглэлийн хөдөлгөөнөөс болж, агаар адиабатаар халсан үед үүснэ
Газрын гадарга дээр үүсдэг тунадасны хэлбэрүүд
Шүүдэр • Е=е
Хяруу •Чийг ихэдсэнээс бус Т буурснаас
Цан • Тогтвортой - Т үед үүснэ
Сагсарга •Сэвсгэр цагаан талст цонх, мөчир
Шилэн өнгөр •Хальс байдлаар тогтох усан бүрхэвч
Stationary Front
Fronts
Cold FrontWarm FrontOccluded Front
Хүчлийн бороо
• pH нь 2.5-6.5 • Ихэнхдээ
металлургийн болон химийн үйлдвэрийн хаягдлаас гаралтай хлорт устөрөгч, азотын хүчил, хүчлийн давхар исэл
Анхаарсанд баярлалаа
