89
Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC 1 Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC (Ghi laïi theo gia phaû doøng hoï Leâ) LÒCH SÖÛ (TU VIEÄN CHÔN NHÖ) (1802 – 2009) NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO

Lich suchuaam

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

Page 1: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        1 

 

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC (Ghi laïi theo gia phaû doøng hoï Leâ)

LÒCH SÖÛ

(TU VIEÄN CHÔN NHÖ) (1802 – 2009)

NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO

Page 2: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      2 

 

    

        

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

Saùch naøy chæ kính bieáu, khoâng baùn! Quyù phaät töû hay baïn ñoïc naøo coù nhu caàu

thænh saùch, xin vui loøng lieân heä ban kinh saùch cuûa TU VIEÄN CHÔN NHÖ:

ÑT: 0979520554 (Tu vieän Chôn Nhö) 0988094445 (Haø Noäi)

Email: [email protected]

Page 3: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        3 

 

CChhùùaa AAmm

Hình 1

CHUØA AM ñôn sô vaùch lieáp, môùi xaây caát laïi vaøo naêm 1976, naèm giöõa khu

röøng lieãu thieàn xanh töôi traøn ñaày boùng maùt. CHUØA AM ngaøy xöa chæ laø moät tuùp leàu tranh vôùi moät coát töôïng Phaät Thích Ca

Maâu Ni baèng ñaát seùt do anh em muïc ñoàng vaø oâng sô chuùng toâi kheùo tay laøm ra. Ngaøy nay coát töôïng aáy ñaõ bò giaëc Phaùp caøn queùt ñaäp phaù tan naùt laøm maát moät di chöùng lòch söû, thaät ñaùng tieác.

CHUØA AM ngaøy nay laø moät cô sôû tu hoïc daïy theo ñuùng nhöõng lôøi ñöùc Phaät, vì theá noù coù taùm lôùp hoïc ñaïo ñöùc ñeå ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi höõu duyeân töø phaøm phu, trôû thaønh nhöõng baäc Thaùnh Hieàn. Taâm nhöõng baäc naøy luoân luoân BAÁT ÑOÄNG tröôùc caùc AÙC PHAÙP vaø caùc CAÛM THOÏ.

CHUØA AM ngaøy nay laø moät cô sôû giaùo duïc ñaøo taïo ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû cuûa Phaät giaùo, soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh neân noù ñöôïc xaây döïng kieán coá ngaên naép, saïch ñeïp, veä sinh theo kieán truùùc khoa hoïc taân tieán. Vôùi vieäc laøm naøy laø ñeå baûo veä moät di tích lòch söû laâu ñôøi.

CHUØA AM ngaøy nay muoán laøm ñöôïc nhö vaäy thì phaûi coù nhieàu nhaân söï cuøng chung nhau moät chí höôùng, moät yù chí saét ñaù, gaëp khoù khaên gian nan khoâng chuøn böôùc thì môùi mong laøm moät vieäc vó ñaïi naøy.

CHUØA AM cuõng hieåu moïi vieäc ñeàu do duyeân nhaân quaû phöôùc baùu cuûa moïi ngöôøi, neáu moïi ngöôøi khoâng ñuû phöôùc baùu thì CHUØA AM duø coù muoán cuõng khoâng laøm

Page 4: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      4 

 

neân ñöôïc, vì vieäc laøm naøy laø mang laïi söï lôïi ích cho loaøi ngöôøi, cho neân laøm ñöôïc hay khoâng ñeàu do phöôùc cuûa moïi ngöôøi chôù khoâng phaûi do ngöôøi chuû tröông.

Ngöôøi chuû tröông laøm vieäc lôïi ích naøy hoï khoâng chuøn böôùc tröôùc nhöõng söï khoù khaên, gian khoå luùc naøo hoï cuõng vöôït leân vaø tieáp tuïc laøm. Hoï nghó raèng: ñôøi hoï laøm chöa xong thì caùc theá heä ñôøi sau seõ noái tieáp chí höôùng ñoù maø khoâng bao giôø boû cuoäc. Vôùi yù chí kieân cöôøng saét ñaù nhö vaäy thì vieäc laøm naøy CHUØA AM seõ thaønh coâng.

 

Hình 2. Queâ höông toâi

Queâ höông khuaát boùng hoaøng hoân Treân soâng soùng nöôùc gôïi buoàn loøng ai

Taûn Ñaø

Page 5: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        5 

 

Thư ngỏ

ÔÛ ñaây chuùng toâi vieát lòch söû Chuøa Am laø vieát veà nhöõng nhaân vaät coù tinh thaàn yeâu nöôùc, coù yù chí kieân cöôøng baát khuaát choáng giaëc ngoaïi xaâm, vì theá chuùng toâi ñaõ ghi nhaän trong yù ñònh moät caùch roõ raøng vaø cuï theå.

Vieát lòch söû laø phaûi noùi roõ hai phaàn: tinh thaàn vaø vaät chaát. - Phaàn moät laø noùi veà tinh thaàn: neáu noùi veà tinh thaàn laø noùi leân ñöôøng loái

caùch thöùc, phöông phaùp, ñaïo ñöùc cuûa Chuøa Am ñeå daãn daét moïi ngöôøi trôû thaønh nhöõng con ngöôøi toát coù ích cho baûn thaân, cho xaõ hoäi, cho coäng ñoàng. Phaàn naøy raát quan troïng khi noùi veà lòch söû Chuøa Am, neáu phaàn naøy vieát khoâng roõ raøng thì Chuøa Am chæ coù caùi voû haøo nhoaùng beân ngoaøi maø thoâi.

- Phaàn hai laø phaàn noùi veà nhöõng nhaân vaät: Noùi roõ nhöõng nhaân vaät trong Chuøa Am ñaõ thöøa keá noái tieáp laøm neân nhöõng trang söû coù ích cho ñôøi cho ñaïo.

Coù vieát ñöôïc nhö vaäy môùi goïi laø vieát lòch söû, coøn vieát lòch söû chæ coù neâu teân nhöõng nhaân vaät lòch söû thì ñoù laø vieát lòch söû giaùo khoa cho hoïc sinh hoïc chöù khoâng theå laø ngöôøi vieát lòch söû.

Chuùng toâi raát ñaén ño suy nghó khi caàm buùt vieát nhöõng trang söû Chuøa Am. Neáu noùi nhieàu veà tinh thaàn thì laøm loaõng nhöõng nhaân vaät lòch söû laøm cho

Page 6: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      6 

 

ngöôøi ñoïc bò phaân taâm, nhaân vaät lòch söû bò rôøi raïc. Coøn neáu noùi nhieàu veà nhaân vaät thì moïi ngöôøi cho raèng ñoù ngaõ maïn khoe khoang. Bieát laøm sao cho vöøa loøng ngöôøi ñoïc. Vì theá chuùng ta haõy vöôït leân hai yù kieán naøy thì môùi vieát söû ñöôïc. Khi vieát söû laø phaûi trung thöïc vôùi söû, vieát ñuùng söï thaät ñoù laø ñieàu quan troïng nhaát cuûa ngöôøi vieát söû. Nhaát laø nhaân vaät vieát söû laïi laøm moät vò truï trì Chuøa Am thì laøm sao traùnh khoûi nhöõng lôøi pheâ bình chæ trích “Ngaõ main.”

Hình 3

Neáu khoâng phaûi vò truï trì Chuøa Am thì khoâng theå naøo vieát lòch söû Chuøa Am ñöôïc. Ngöôøi beân ngoaøi khoâng theå hieåu roõ töøng vieäc laøm vaø haønh ñoäng ñaáu tranh cuoäc caùch maïng choáng ngoaïi xaâm vaø phong kieán cuûa nhöõng nhaân vaät Chuøa Am.

Tröôùc khi döùt lôøi chuùng toâi xin quyù vò vui loøng boû qua cho nhöõng ñieàu maø chuùng toâi vieát chöa ñöôïc ñaày ñuû vaø coøn thieáu soùt raát nhieàu, vì tröôùc kia chuùng toâi khoâng nghó ñeán ngaøy nay ghi laïi boä söû Chuøa Am, nhöng giôø naøy môùi thaáy söï thieáu soùt cuûa mình coøn quaù nhieàu, mong quyù vò tha thöù. Chuùng toâi thaønh kính tri aân quyù vò.

Kính ghi Tröôûng Laõo Thích Thoâng Laïc

Page 7: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        7 

 

Đôi nét giới thiệu về Chùa Am

Chuøa Am baèng tre laù ngheøo naøn ngaøy naøo, nhöng ñeán hoâm nay coù nhieàu thay ñoåi, caùc thaát

ñeå tu sinh ôû tu hoïc ñöôïc xaây döïng baèng gaïch kieân coá, ñoù laø ñeå giöõ gìn baûo quaûn daøi laâu nhöng vaãn coøn giöõ nguyeân saéc thaùi moäc maïc, ñôn sô, bình dò, ngaên naép, saïch ñeïp coù töøng khu nam nöõ rieâng bieät vaø trình ñoä tu hoïc thaáp cao roõ raøng.

Nhöng hình aûnh CHUØA AM coøn ghi khaéc maõi trong traùi tim cuûa nhieàu ngöôøi. Tuy raèng ñôn giaûn, bình dò, nhöng nôi ñaây laø nôi xuaát phaùt nhöõng con ngöôøi yeâu nöôùc choáng laïi giaëc Phaùp, choáng laïi cheá ñoä phong kieán trieàu Nguyeãn baát coâng ñaøn aùp noâng daân vaø caùc phong traøo yeâu nöôùc. Nôi ñaây ñaùnh daáu nhöõng trang söû oai huøng cuûa nhöõng con ngöôøi yeâu nöôùc, yeâu daân toäc, luoân luoân baát khuaát, kieân cöôøng, gan daï tröôùc theá löïc ñaøn aùp cuûa beø luõ tay sai nguïy quaân, nguïy quyeàn. Nôi ñaây ñaùnh daáu moät goùc nhoû cho cuoäc ñaáu tranh baát khuaát cuûa toaøn daân, giaønh ñoäc laäp thaéng lôïi veà tay nhaân daân.

Ngaøy nay nôi ñaây cuõng laø nôi ñaøo taïo nhieàu ngöôøi soáng coù ñaïo ñöùc khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh ñeå ñem laïi söï soáng bình an, yeâu thöông cho nhau; ñeå ñem laïi söï soáng khoâng coøn xung ñoät vaø chieán tranh nöõa.

Ngaøy nay nôi ñaây cuõng daïy ngöôøi taäp luyeän laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát. Vì sinh, giaø, beänh, cheát laø boán noãi khoå ñau cuûa kieáp ngöôøi. Boán noãi khoå ñau cuûa kieáp ngöôøi ai cuõng ñeàu bieát, nhöng khoâng bieát laøm caùch naøo thoaùt boán khoå ñau ñoù neân ñaønh phaûi soáng treân ñau khoå.

Page 8: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      8 

 

Hình 4

Bôûi vaäy cuoäc soáng con ngöôøi chæ cöôøi ra nöôùc maét ñeå gaéng göôïng soáng cho qua ngaøy, chôù thaät ra laø moät noãi ñau khoå duø ai coù keâu la, reân xieát, traùch trôøi, oaùn ngöôøi nhöng khoâng ai giuùp ai ñöôïc, vì ñoù laø nhaân quaû cuûa moãi ngöôøi töï mình ñaõ taïo ra thì töï mình phaûi gaët haùi vaø gaùnh chòu.

Cho neân nhöõng ngöôøi khoâng hieåu bieát töôûng ñau khoå laø do ngöôøi khaùc ñem ñeán cho mình, chôù thaät söï ñau khoå chính hoï töï taïo ra cho hoï, thì laøm sao ai daùm cöùu giuùp hoï, duø ñoù laø Thaàn, Thaùnh, Tieân, Phaät cuõng khoâng daùm cöùu giuùp.

Suy ra choã naøy, chuùng ta môùi bieát vieäc caàu sieâu, caàu an toaøn laø nhöõng vieäc laøm muø quaùng, meâ tín, laïc haäu.

Xeùt veà luaät nhaân quaû, khi haønh ñoäng nhaân naøo thì phaûi gaët laáy quaû naáy, duø coù troán traùnh treân trôøi hay chui xuoáng ñaùy bieån cuõng khoâng thoaùt khoûi.

Khi hoïc ñaïo ñöùc soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh thì chuùng ta hieåu bieát raát roõ nhaân quaû, vì theá muoán vöôït thoaùt ra nhaân quaû thì chæ coù taâm ly duïc ly aùc phaùp. Taâm ñaõ ly duïc ly aùc phaùp thì coøn ñaâu nhaân quaû chi phoái taâm chuùng ta ñöôïc; thì coøn ñaâu taâm chuùng ta giaän hôøn, buoàn phieàn ñau khoå nöõa; thì coøn ñaâu taâm chuùng ta lo aâu, saàu muoän, thöông gheùt ngöôøi naøy ngöôøi khaùc. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng thöa quyù vò?!

Bôûi vaäy nhöõng ngöôøi ñaõ ly duïc ly aùc phaùp laø nhöõng ngöôøi ñaõ laøm chuû taâm mình, maø ñaõ laøm chuû taâm mình thì taâm mình luoân luoân BAÁT ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ.

Page 9: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        9 

 

Taâm tu taäp ñeán ñaây thì chaám döùt cuoäc haønh trình tu haønh theo Phaät giaùo, vì ñoù laø giaûi thoaùt hoaøn toaøn.

Hình 5

Trôøi, maây, nöôùc, caây coû baát ñoäng laø chaân lyù giaûi thoaùt

Cho neân cuoäc ñôøi tu haønh theo ñaïo Phaät chæ coù baáy nhieâu TAÂM BAÁT ÑOÄNG ñoù maø thoâi. Khi taâm baát ñoäng thì chaúng caàn phaûi tu phaùp moân naøo nöõa caû.

Khi taâm BAÁT ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ laø luùc ñoù chuùng ta môùi nhaäp TÖÙ THAÙNH ÑÒNH, coøn neáu chöa ñaït ñöôïc taâm ñoù thì chaúng bao giôø nhaäp TÖÙ THAÙNH ÑÒNH ñöôïc. Cho neân ngöôøi naøo chöa ñöôïc taâm BAÁT ÑOÄNG maø noùi nhaäp TÖÙ THAÙNH ÑÒNH laø nhöõng ngöôøi löøa ñaûo noùi doái, gaït ngöôøi. Phaät phaùp raát roõ raøng ai noùi sai mình ñeàu bieát caû, cho neân khoù coù ai doái gaït ñöôïc.

Khi taâm BAÁT ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏï thì taâm nhaäp TÖÙ THAÙNH ÑÒNH ñaâu coøn khoù khaên, chæ caàn taùc yù ra leänh thì ngay ñoù töùc khaéc thaân taâm lieàn nhaäp vaøo caùc töøng THIEÀN ÑÒNH theo yù mình muoán. Bôûi vaäy THIEÀN ÑÒNH ñaâu phaûi laø phaùp ñeå tu taäp, maø noù laø phaùp moân ÑEÅ NHAÄP, cho neân noù laø keát quaû cuûa phaùp moân TÖÙ NIEÄM XÖÙ, ngoaøi phaùp moân TÖÙ NIEÄM XÖÙ ñi tìm THIEÀN ÑÒNH thì khoâng bao giôø coù THIEÀN ÑÒNH.

THIEÀN ÑÒNH cuûa ñaïo Phaät laø phaùp moân giaønh cho nhöõng ngöôøi TAÂM BAÁT ÑOÄNG ñeå nhaäp, chôù khoâng phaûi ñeå cho moïi ngöôøi tu taäp.

Ngöôøi naøo chöa hieåu bieát môùi môû THIEÀN ÑÖÔØNG ñeå daïy ngöôøi tu taäp THIEÀN ÑÒNH laø nhöõng ngöôøi chöa bieát THIEÀN ÑÒNH cuûa Phaät giaùo. Nhö caùc tröôøng thieàn ôû Trung Quoác, Laøo, Mieán Ñieän, Thaùi Lan, Campuchia vaø Vieät Nam hieän nay daïy ngöôøi tu taäp laø khoâng theo lôøi ñöùc Phaät daïy, neân caùc vò toå sö thieàn daïy ngöôøi tu THIEÀN ÑÒNH baèng caùch öùc cheá taâm nhö phaùp moân tham coâng aùn, tham thoaïi ñaàu hoaëc baèng caùch nieäm Phaät nhaát taâm, baèng caùch bieát voïng lieàn buoâng, baèng caùch nöông vaøo cô buïng phình xeïp v.v…

Phaät giaùo daïy chuùng ta ly duïc ly aùc phaùp laø ñeå ñaït taâm BAÁT ÑOÄNG, chôù khoâng daïy chuùng ta tu taäp THIEÀN ÑÒNH theo kieåu öùc cheá yù thöùc ñeå yù thöùc khoâng coøn khôûi nieäm. Khi yù thöùc

Page 10: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      10 

 

khoâng coøn khôûi nieäm caùc thieàn sö cho ñoù laø THIEÀN ÑÒNH. THIEÀN ÑÒNH nhö vaäy laø moät ñieàu daïy sai ñöôøng loái tu taäp THIEÀN cuûa Phaät giaùo, bieán Phaät giaùo thaønh taø giaùo ngoaïi ñaïo.

Hình 6. Vaïn vaät baát ñoäng laø thieàn ñònh

Chuùng toâi xin nhaéc laïi quyù vò moät laàn nöõa: THIEÀN ÑÒNH cuûa ñaïo Phaät giaùo laø THIEÀN ÑÒNH ñeå nhaäp, ñeå laøm chuû thaân taâm, chôù khoâng phaûi ñeå tu taäp nhö ngöôøi ta nghó töôûng vaø kieán giaûi, khieán cho ngöôøi tu taäp THIEÀN ÑÒNH caøng xa lìa Phaät giaùo.

Taâm quyù vò coøn ñoäng chöa ly duïc ly aùc phaùp maø muoán tu taäp THIEÀN ÑÒNH thì THIEÀN ÑÒNH ñoù laø THIEÀN ÑÒNH TÖÔÛNG cuûa caùc taø sö ngoaïi ñaïo. Bôûi caùc sö thaày Trung Quoác thieáu söï hieåu bieát nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät neân kieán giaûi THIEÀN ÑÒNH cuûa Phaät trôû thaønh TAØ THIEÀN, TAØ ÑÒNH cuûa ngoaïi ñaïo.

Nhöõng ngöôøi taâm chöa BAÁT ÑOÄNG laø nhöõng ngöôøi taâm chöa ly duïc ly aùc phaùp. Taâm chöa ly duïc ly aùc phaùp maø muoán laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát thì ñoù laø moäng töôûng.

Cho neân CHUØA AM khoâng chaáp nhaän nhöõng ngöôøi tu giaû doái aáy, tu laáy coù hình thöùc ñeå roài khi ñau beänh naèm uû ruû nhö thi ma cheát chöa choân. Nhöõng ngöôøi tu nhö vaäy laø heøn nhaùt khoâng yù chí, khoâng gan daï duõng caûm, tu taäp maø löôøi bieáng khoâng chòu ñi KINH HAØNH, khoâng ñi phaùp THAÂN HAØNH NIEÄM trong khi taâm coøn hoân traàm, thuøy mieân, voâ kyù nguùt ngaøn.

Muoán tu taäp laøm chuû boán söï ñau khoå naøy thì chuùng ta neân tu taäp laøm chuû TAÂM tröôùc tieân, khi laøm chuû TAÂM ñöôïc roài thì môùi tu taäp laøm chuû THAÂN, nhöng muoán laøm chuû THAÂN thì chuùng chia ra laøm ba giai ñoaïn tu taäp:

- Giai ñoaïn moät phaûi tu taäp laøm chuû söï yeáu ñuoái cuûa THAÂN GIAØ.

- Giai ñoaïn hai phaûi tu taäp laøm chuû khi THAÂN BEÄNH.

- Giai ñoaïn ba phaûi tu taäp laøm chuû khi THAÂN CHEÁT.

Page 11: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        11 

 

Hình 7. Thaàn cheát

Coù nhieàu phaät töû ôû khaép nôi ñaõ göûi thö veà baùo vaø caûm ôn Phaät vaø Thaày ñaõ ban cho hoï nhöõng phaùp moân ñeå cöùu hoï thoaùt ra nhöõng taâm tham, saân, si khieán cho gia ñình hoï ngaøy caøng haïnh phuùc hôn. Nhaát laø hoï ñaõ laøm chuû ñöôïc nhöõng BEÄNH TAÄT hieåm ngheøo.

Neáu trong vieäc tu haønh theo phöông phaùp naøy, moïi ngöôøi ñeàu sieâng naêng giöõ gìn taâm BAÁT ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ thì hoï seõ laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát khoâng coøn thaáy khoù khaên nöõa.

Muïc ñích CHUØA AM laø ñem laïi cho moïi ngöôøi moät söùc maïnh töï löïc laøm chuû boán söï ñau khoå naøy ñeå con ngöôøi khoâng coøn khieáp ñaûm vaø run sôï nöõa tröôùc caûnh sinh ly töû bieät.

Nhö quyù vò ñaõ ñoïc lôøi giôùi thieäu treân ñaây thì ñuû bieát CHUØA AM ra ñôøi laø vì ñaáu tranh choáng GIAËC NGOAÏI XAÂM, söï boùc loät caùc trieàu ñaïi phong kieán vaø cuoái cuøng CHUØA AM quyeát taâm choáng laïi GIAËC SINH TÖÛ ñoøi quyeàn laøm chuû söï SOÁNG CHEÁT cho loaøi ngöôøi.

Kính ghi Tröôûng Laõo. THÍCH THOÂNG LAÏC

Page 12: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      12 

 

QUEÂ HÖÔNG VIEÄT NAM

Hình 8

Nhaät moä Höông giang haø xöù thò. Yeân ba giang thöôïng söû nhaân saàu

Page 13: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        13 

 

Lời nói đầu

Ghi laïi lòch söû laø moät vieäc laøm heát söùc phaûi thaän troïng, nhaát laø phaûi thaáy traùch nhieäm vaø boån phaän ñoái vôùi ñoäc giaû. Moïi ngöôøi ai cuõng bieát lòch söû cuûa moät daân toäc laø do nhieàu nhaân vaät laøm neân, nhöng moãi nhaân vaät ñeàu coù nhöõng taøi naêng ñaëc bieät khaùc nhau. Do ñoù khi ghi laïi lòch söû chuùng ta phaûi ghi laïi trung thöïc theo taøi naêng cuûa moãi nhaân vaät laøm neân lòch söû trong ñòa phöông ñoù, ghi nhö vaäy môùi ñöôïc goïi laø ghi laïi lòch söû.

ÔÛ ñaây, chuùng toâi ghi laïi lòch söû cuûa moät ñòa danh, chôù khoâng ghi laïi moät nhaân vaät lòch söû caù nhaân naøo. Vì theá chuùng toâi caàn phaûi bieát raát roõ trong moät ñòa danh lòch söû khoâng phaûi chæ coù moät nhaân vaät lòch söû maø phaûi coù nhieàu nhaân vaät. Coù nhieàu nhaân vaät môùi laøm neân ñòa danh lòch söû. Ñoù laø ñieàu chaéc chaén khoâng coøn baét beû chuùng ta ghi sai.

Bôûi vaäy moät ñòa danh ñöôïc gaén lieàn vôùi nhieàu nhaân vaät lòch söû. Nhieàu nhaân vaät lòch söû môùi laøm neân noåi baät ñòa danh trong lòch söû cuûa nöôùc nhaø. Ñoïc moät cuoán söû ñaát nöôùc Vieät Nam trong ñoù coù raát nhieàu anh huøng lieät só höõu danh cuõng nhö voâ danh khoâng sao keå cho heát. Saùch vieát nhö vaäy môùi goïi laø cuoán söû kyù.

Page 14: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      14 

 

Hình 9. Chuøa Am ngaøy xöa

Chuøa Am ñaõ trôû thaønh moät ñòa danh lòch söû, do baét ñaàu töø moät voõ töôùng cuûa Taây Sôn veà ñaây truù nguï, khoâng phaûi truù nguï ñeå mai danh, aån tích maø truù nguï ñeå aâm thaàm chieán ñaáu choáng giaëc Phaùp ngoaïi xaâm, ñeå tieáp tuïc laøm neân nhöõng trang söû anh huøng cuûa daân toäc. Ngoõ haàu ñeå ñoùng goùp coâng söùc mình cho nhöõng trang söû nöôùc nhaø.

Nhö chuùng ta ai cuõng bieát: Trieàu ñaïi Taây Sôn laø do nhöõng ngöôøi noâng daân aùo vaûi ôû ñaát Taây Sôn ñöùng leân phaát côø khôûi nghóa ñaùnh ñuoåi Giaëc phöông Baéc Nhaø Thanh ôû mieàn Baéc nöôùc ta vaø deïp saïch quaân Xieâm La ôû mieàn Nam, keá ñoù ñaäp tan beø luõ phong kieán baùn nöôùc Trònh ñaøng ngoaøi – Nguyeãn ñaøng trong, thoáng nhaát ñaát nöôùc thaønh moät nöôùc ñoäc laäp chuû quyeàn phong kieán Vieät Nam. Nhöõng trang söû oanh lieät naøy laøm sao nhaân daân Vieät Nam töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc laïi queân ñöôïc ngöôøi aùo vaûi anh huøng Nguyeãn Hueä Quang Trung, phaûi khoâng quyù vò? Ñaáy laø nhöõng ñieàu caàn nhaéc nhôû cho moïi ngöôøi löu yù khi ñoïc lòch söû Chuøa Am.

Page 15: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        15 

 

Hình 10. Queâ höông Vieät Nam

Keá ñoù caùc ñôøi sau coøn noái tieáp nhau thöïc hieän loøng yeâu nöôùc, luoân luoân ñaáu tranh ñaùnh ñuoåi giaëc Phaùp, giaønh ñoäc laäp töï do cho queâ höông xöù sôû.

Chính nhôø loøng yeâu nöôùc cuûa caùc vò truï trì Chuøa Am maø ngaøy nay Chuøa Am môùi coù nhöõng trang söû choáng giaëc cöôùp nöôùc vaø ñaäp tan söï boùc loät cuûa nhöõng taäp ñoaøn phong kieán caùc vöông trieàu nhaø Nguyeãn, khieán cho Chuøa Am ngaøy caøng phaùt trieån trôû thaønh moät Tu Vieän coù taàm côõ caû nöôùc neân caùc giôùi tri thöùc trong nöôùc cuõng nhö ôû nöôùc ngoaøi ñeàu quan taâm löu yù.

Sau khi tìm hieåu bieát roõ raøng chính quyeàn caùc caáp vaø moïi ngöôøi cuõng haõnh dieän vì nôi ñaây xuaát phaùt nhöõng ngöôøi con yeâu nöôùc vaø nhaát laø nôi ñaây laïi xuaát hieän moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû ñem laïi cho daân toäc vaø loaøi ngöôøi treân theá giôùi moät cuoäc soáng nhaân vaên khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh.

Page 16: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      16 

 

Hình 11. Trôøi caây soâng nöôùc

Moät neàn ñaïo ñöùc ñaõ coù töø xa xöa töø khi coù loaøi ngöôøi, nhöng ñeán khi ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni ra ñôøi môùi döïng leân vaø truyeàn daïy cho chuùng ta.

Khi Ngaøi maát thì caùc toân giaùo khaùc ñaõ ra coâng dìm maát neàn ñaïo ñöùc naøy ñeå thay theá vaøo nhöõng kinh saùch vaø giaùo phaùp muø quaùng, meâ tín, laïc haäu. Vì theá loaøi ngöôøi ñeán ngaøy nay ít ai bieát ñeán neàn ñaïo ñöùc naøy. Maõi cho ñeán vò truï trì ñôøi thöù tö cuûa Chuøa Am ra ñôøi môùi ra coâng bieân soaïn boä saùch ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû ñeå moïi ngöôøi soáng khoâng laøm khoå cho nhau vaø nhaát laø khoâng laøm khoå chuùng sinh. Ñoù laø moät ñieàu ñaùng vui möøng cho daân toäc Vieät Nam vaø cho loaøi ngöôøi treân theá giôùi.

Vì vaäy Chuøa Am ñaùng ñöôïc ghi vaøo lòch söû vaên hoùa ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû cuûa daân toäc Vieät Nam,

Chính nôi ñaây Chuøa Am phaûi ñöôïc giöõ gìn, baûo toaøn di tích lòch söû vaø nhaát laø söï truyeàn thöøa neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû ñaõ ñem laïi lôïi ích cho ñaïo, cho ñôøi, cho ñaát nöôùc Vieät Nam vaø cho caû theá giôùi.

Kính ghi, Tröôûng Laõo Thích Thoâng Laïc

Page 17: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        17 

 

Hình 12

Nöôùc non heïn moät lôøi theà Nöôùc ñi ñi maõi khoâng veà cuøng non

Nhôù lôøi heïn nöôùc theà non Nöôùc ñi ra bieån laïi möa veà nguoàn Taûn Ñaø

Page 18: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      18 

 

CChhùùaa AAmm

Hình 13. Con ñöôøng daãn vaøo chuøa Am

CHUØA AM coù moät chieàu daøi lòch söû hôn hai traêm naêm, töø khôûi thuûy ñeán

phaùt trieån ñeå trôû thaønh moät TU VIEÄN CHÔN NHÖ saàm uaát roäng lôùn nhö ngaøy hoâm nay. CHUØA AM coù 260 ngoâi nhaø lôùn nhoû, moät caûnh quan tu haønh yeân tònh, coù röøng caây maùt meû, coù ñöôøng ñi, loái laïi saïch ñeïp khaép nôi trong Chuøa Am, gioáng nhö moät coâng vieân. Nhöng noù khoâng phaûi coâng vieân, vì coâng vieân laø nôi vui chôi giaûi trí cho nhöõng ngöôøi voâ coâng, raûnh vieäc, coøn Chuøa Am laø nôi hoïc taäp ñaïo ñöùc, reøn luyeän nghò löïc ñeå trôû thaønh nhöõng ngöôøi toát cho xaõ hoäi; Chuøa Am cuõng laø nôi huaán luyeän ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi coù nhaân caùch, coù ñaïo ñöùc, coù ñaïo haïnh, nhaát laø coù loøng nhaân aùi bieát yeâu thöông vaø tha thöù ñoái vôùi moïi ngöôøi, ñeå laøm cho cuoäc soáng ñöôïc bình an, yeân vui; vaø moïi ngöôøi khoâng coøn ai caõi coï xung ñoät nhau nöõa ñeå laøm cho theá giôùi trôû neân hoøa bình vaø khoâng coøn chieán tranh.

Hình 14. Coång vaøo Chuøa Am

Page 19: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        19 

 

Ñieàu quan troïng nhaát laø Chuøa Am ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi coù yù chí kieân cöôøng duõng caûm gan daï quyeát taâm reøn luyeän ngaøy ñeâm ñeå chieán ñaáu vôùi giaëc sinh töû luaân hoài. Chuùng ñang töøng phuùt töøng giôø töøng ngaøy duøng moïi chieán thuaät chieán löôïc ñeå baét loaøi ngöôøi phaûi noâ leä chuùng muoân ñôøi muoân kieáp. Nôi ñaây khôûi saéc cho moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû cuûa Phaät giaùo, giuùp moïi ngöôøi seõ soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh. Nhôø soáng coù ñaïo ñöùc nhö vaäy neân moïi ngöôøi thöôøng ñem LOØNG YEÂU THÖÔNG ñeán vôùi moïi ngöôøi, moïi loaøi vaät vaø ngaøn caây noäi coû, ñaát ñaù nuùi soâng.

Moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc tuyeät vôøi maø töø laâu bò choân vuøi trong ñoáng giaùo lyù cuûa caùc toân giaùo ngoaïi ñaïo meâ tín, laïc haäu cuûa Trung Quoác. Khieán cho moïi ngöôøi khoâng ai bieát ñeán neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc naøy nöõa.

Vì theá, hoâm nay neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû ñaõ ñöôïc Chuøa Am döïng laïi, noù seõ laøm cho nhöõng tö töôûng coá chaáp coù theá giôùi sieâu hình bò ñoå vôõ vaø tan naùt.

SOÂNG NÖÔÙC VIEÄT NAM

Hình 15

Soùng gôïn tröôøng giang buoàn ñieäp ñieäp Con thuyeàn xuoâi maùi nöôùc song song

Page 20: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      20 

 

ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ NNHHAAÁÁTT

Vò truï trì ñaàu tieân cuûa CHUØA AM laø Hoøa Thöôïng THÍCH MINH

KHOÂNG tuïc danh laø LEÂ VAÊN TAÂM. Moät voõ töôùng cuûa TAÂY SÔN, döôùi tröôùng cuûa vua QUANG TRUNG NGUYEÃN HUEÄ nhö chuùng toâi ñaõ töôøng trình sô löôïc ôû treân (theo gia phaû cuûa doøng hoï LEÂ ghi laïi roõ raøng).

Vua Quang Trung Nguyeãn Hueä laø moät danh töôùng cuûa Vieät Nam, oâng thöôøng ñaùnh Nam deïp Baéc ñeå thoáng nhaát giang sôn Toå quoác. Trong traän ñaùnh quaân nhaø Thanh taïi Haø Noäi vôùi chieán löôïc chieán thuaät thaàn toác cuûa vua Quang Trung thì Leâ Vaên Taâm laõnh moät ñaïo quaân döôùi quyeàn chæ huy cuûa vua Quang Trung môû cuoäc taán coâng duõng maõnh vaøo phía nam ñeàn Ngoïc Hoài. Quaân Thanh ruùt vaøo ñoàn luõy coá thuû, duøng ñaïi baùc vaø hoûa khí baén xuoáng döõ doäi nhö möa ñeå caûn böôùc tieán cuûa quaân Taây Sôn.

Hình 16

Moät töôïng Phaät naèm trong khuoân vieân chuøa Am

Page 21: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        21 

 

Tröôùc chieán traän nhö vaäy vua Quang Trung ra leänh cho ñoäi xung kích goàm 600 duõng só caûm töû trong ñoù coù oâng sô chuùng toâi tình nguyeän chieán ñaáu, löng giaét ñao ngaén, 200 ngöôøi ñi ñaàu khieâng 20 taám vaùn daày, beän rôm thaám nöôùc che suùng ñaïn vaø löûa, cho 400 duõng só theo sau, laøm cho suùng ñaïn quaân Thanh maát hieäu löïc.

Luùc baáy giôø quaân Taây Sôn hôïp laïi ñoâng nhö kieán coû, khí theá leân aøo aït nhö thuûy trieàu daâng, taán coâng phaù tan cöûa luõy, môû ñöôøng cho kî binh vaø töôïng binh tieán vaøo thaønh. Quaân Taây Sôn tung hoaønh cheùm gieát. Ñoàn Ngoïc Hoài chìm trong khoùi löûa. Quaân Thanh tan vôõ boû chaïy taùn loaïn, lôùp bò gieát, lôùp chaø ñaïp leân nhau chaïy maø cheát neân thaây naèm lôùp lôùp.

Quaân Taây Sôn ñaõ phaù tan cöù ñieåm Ngoïc Hoài, tieâu dieät 3 vaïn quaân Thanh trong ñoù coù 3 danh töôùng cao caáp cuûa giaëc. Trong traän ñaùnh naøy oâng sô cuûa chuùng toâi cuõng ñöôïc tham döï nhö treân ñaõ noùi, ñaäp naùt phoøng thuû phía Nam, môû toang caùnh cöûa vaøo thaønh Thaêng Long.

Trong khi ñaïo quaân chuû löïc ñang quyeát chieán ôû maët traän phía Nam thaønh Thaêng Long thì saùng ngaøy moàng 5 Teát nguyeân ñaùn naêm Kyû Daäu. Quaân Taây Sôn ñaõ ñaäp tan moäng cöôùp nöôùc, ñeø beïp yù chí xaâm löôïc cuûa quaân nhaø Thanh, giaûi phoùng kinh thaønh Thaêng Long vaø mieàn Baéc, baûo veä ñoäc laäp töï do, toaøn veïn laõnh thoå Toå quoác. Chieán thaéng Ngoïc Hoài laø moät chieán coâng oanh lieät laøm veû vang cho Toå quoác vaø keát thuùc söï xaâm löôïc cuûa phong kieán phöông Baéc ñoái vôùi nöôùc Vieät Nam.

Hình 17. Ñöôøng vaøo am thaát trong CHUØA AM

Coâng vieäc ñang tieán haønh thuaäân lôïi thì vaøo ngaøy 29 thaùng 7 naêm 1792 aâm lòch, phaùi boä Ñaïi Vieät nhaän ñöôïc tin Vua Quang Trung ñaõ ñoät ngoät töø traàn. Nguyeãn Quang Toaûn leân noái ngoâi laáy hieäu laø Caûnh Thònh Hoaøng Ñeá. Vua Quang Trung cheát laø moät noåi ñau cuûa daân toäc Vieät Nam, vì ñaát nöôùc chöa thoáng nhaát

Page 22: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      22 

 

hoaøn toaøn, maø vua Quang Trung cheát laø moät thieät thoøi raát lôùn cho vaän meänh queâ höông xöù sôû naøy.

Khi vua Quang Trung maát thì anh em cuûa vua Quang Trung chia nhau ñaát nöôùc cai trò. Mieàn Nam do Nguyeãn Löõ cai trò, nhöng do söï baát taøi cuûa Nguyeãn Löõ, mieàn ñaát chieán löôïc khoâng ñöôïc Taây Sôn toå chöùc cai trò chaët cheõ neân ñaõ loït vaøo tay Nguyeãn AÙnh thaùng 8 naêm 1788. Treân maûnh ñaát chieán löôïc naøy Nguyeãn AÙnh ra söùc phaùt trieån kinh teá, xaây döïng löïc löôïng vaø ngoaïi giao caàu vieän thöïc daân Phaùp, ñeå môû maøn cho moät cuoäc taán coâng qui moâ ñoái vôùi quaân Taây Sôn.

Söï lôùn maïnh vaø nhöõng cuoäc taán coâng cuûa löïc löôïng Nguyeãn AÙnh tröïc tieáp ñe doïa söï toàn taïi cuûa trieàu ñaïi Taây Sôn. Chính khi coøn soáng vua Quang Trung ñaõ nhìn thaáy hieåm hoïa ñoù. OÂng xem löïc löôïng phaûn ñoäng cuûa Nguyeãn AÙnh laø moät tai hoïa lôùn cho böôùc tieán thoáng nhaát ñaát nöôùc.

Hình 18

Töôïng Toå Tuyeát Sôn trong khuoân vieân chuøa Am

Sau khi chieán thaéng quaân Thanh ôû thaønh Thaêng Long khi veà Phuù Xuaân vua Quang Trung ra söùc chuaån bò löïc löôïng chieán thuaät chieán löôïc vaïch ra keá hoaïch taán coâng tieâu dieät Nguyeãn AÙnh. Nhöng keá hoaïch chöa kòp thöïc hieän thì Quang Trung ñaõ ñoät ngoät töø traàn vaøo naêm 1792 nhö treân ñaõ noùi.

Page 23: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        23 

 

Caùi cheát cuûa vua Quang Trung ñaõ laøm suy yeáu toaøn boä phong traøo Taây Sôn vaø cuoäc ñöông ñaàu vôùi chuùa Nguyeãn coù phaàn suy yeáu. Ñoù laø theá lôïi cho Nguyeãn AÙnh. Nhaát laø trong noäi boä anh em cuûa Taây Sôn tham quyeàn coá vò chia reõ vaø gieát haïi laãn nhau neân ñaõ laøm löïc löôïng Taây Sôn suy yeáu laïi caøng suy yeáu hôn.

Naêm 1801 Nguyeãn AÙnh ñem toaøn löïc löôïng taán coâng kinh thaønh Phuù Xuaân. Thaønh Phuù Xuaân bò Nguyeãn AÙnh chieám. Vua Caûnh Thònh phaûi chaïy ra Haø Baéc huy ñoäng quaân ñoäi caùc traán Haûi Döông, Sôn Taây, Sôn Nam, Kinh Baéc vaø quaân Thanh – Ngheä choáng laïi vôùi quaân Nguyeãn AÙnh. Maët traän chính xaûy ra ôû Ngheä An vaø Thanh Hoùa. Nöõ töôùng Buøi Thò Xuaân chæ huy 5.000 quaân cuøng haøng vaïn quaân cuûa vua Caûnh Thònh choáng traû quyeát lieät cuoäc taán coâng quaân Nguyeãn AÙnh, khieán cho quaân Nguyeãn AÙnh khieáp sôï. Luùc baáy giôø vua Caûnh Thònh heøn nhaùt sôï cheát ruùt lui laøm cho maët traän Ngheä An tan vôõ. Traàn Quang Dieäu vaø oâng sô toâi ñem quaân ra cöùu vieän, nhöng khoâng kòp. Traàn Quang Dieäu, vôï laø Buøi Thò Xuaân vaø con gaùi bò quaân Nguyeãn AÙnh baét coøn oâng sô cuûa chuùng toâi chaïy thoaùt.

Hình 19. Töôïng Phaät Thích Ca tónh toïa trong khuoân vieân chuøa Am

Sau khi baét Traàn Quang Dieäu, Buøi Thò Xuaân vaø con gaùi thì ñem haønh hình moät caùch thaûm khoác. Haønh ñoäng traû thuø cuûa Nguyeãn AÙnh raát thuø vaët, maát nhaân tính, aùc ñoäc. Lòch söû coøn ghi laïi nhöõng haønh ñoäng aùc naøy ñeå chöùng minh taäp ñoaøn phong kieán vöông trieàu Nguyeãn laø nhöõng nhaø vua khoâng laáy ñöùc trò daân maø laáy söï ñaøn aùp boùc loät nhaân daân.

Page 24: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      24 

 

Tröôùc söï haønh hình Traàn Quang Dieäu, Buøi Thò Xuaân vaø con gaùi. Vua Gia Long ñang thò saùt cuoäc haønh quyeát, khoâng bao giôø xuùc ñoäng tröôùc tieáng keâu cöùu cuûa moät ñöùa beù voâ toäi, con gaùi Traàn Quang Dieäu, khi chaùu keâu: “Meï ôi cöùu con vôùi!” Tieáng keâu cöùu laøm ñöùt ruoät naùt loøng cuûa ngöôøi meï, nhöng luùc aáy Buøi Thò Xuaân cuõng ñang bò haønh quyeát nhö con, bò boán ngöïa xeù xaùc, baø caát tieáng traû lôøi an uûi con baèng nöôùc maét cuûa ngöôøi meï: “Haõy gan daï leân con! Ñöøng sôï haõi boïn giaëc baùn nöôùc, chæ coù caùi cheát môùi ñeàn ôn nôï nöôùc, tình nhaø. Chuùng ta raát haõnh dieän cheát laø vì queâ höông toå quoác con aï!”

Moät ñöùa treû voâ toäi coù laøm gì neân toäi maø phaûi bò xöû töû cho boán ngöïa xeù xaùc nhö vaäy thaät laø toäi nghieäp.

Hình 20

Ñöôøng vaøo khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am ngaøy nay

Traàn Quang Dieäu vaø Buøi Thò Xuaân laø nhöõng töôùng taù cuûa vua Quang Trung thì phaûi heát söùc phoø vua giuùp nöôùc nhöng khi bò baét thì chæ coøn ñem caùi cheát ñeå ñeàn ôn nöôùc tình nhaø maø goïi coù toäi laø khoâng ñuùng. Khi hai beân ñaùnh nhau, ai vì vua naáy, ai thaéng laøm vua ai thua laøm giaëc ñoù laø leõ thöôøng, côù sao khi thaéng laøm vua thì laïi thuø vaët gieát ngöôøi nhö vaäy thaät laø heïp hoøi, ích kyû thieáu loøng nhaân aùi.

Baèng chöùng khi vua Gia Long leân ngoâi thì nhaân daân khaép nöôùc noåi leân choáng cheá ñoä phong kieán cuûa oâng.

Ngaøy 10 thaùng 6 naêm 1802 Nguyeãn AÙnh chieám ñöôïc thaønh Thaêng Long. Vua Caûnh Thònh vaø em laø Nguyeãn Quang Thuøy chaïy veà kinh Baéc thì bò Nguyeãn AÙnh baét vaø bò haønh hình. Vua Caûnh Thònh khoâng ñuû taøi ñöùc ñieàu quaân khieån töôùng neân bò vua GIA LONG tieâu dieät. Töø ñoù quaân TAÂY SÔN laàn laàn tan raõ. Taát caû töôùng taù cuûa Taây Sôn ñeàu troán chaïy, vì vua Gia Long laø moät ngöôøi taâm ñòa heïp hoøi, ích kyû thieáu loøng nhaân, khoâng bieát chieâu duï ngöôøi hieàn taøi, neân thöôøng

Page 25: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        25 

 

truy tìm baét töôùng taù cuûa Taây Sôn traû thuø, nhöng khi baét ñöôïc thì haønh hình thaûm khoác nhö vôï choàng Traàn Quang Dieäu. Vì theá oâng sô chuùng toâi phaûi giaû thöôøng daân troán traùnh vaøo trong mieàn Nam thaønh Gia Ñònh.

Hình 21. Nhaø thaát trong khuoân vieân chuøa Am

Sau khi laät ñoå nhaø Taây Sôn. Naêm 1802 Nguyeãn Phuùc AÙnh leân ngoâi xöng ñeá hieäu laø Gia Long. Vua Gia Long nhieàu laàn bò quaân Taây Sôn ñaùnh ñuoåi chaïy troán ra ñaûo Phuù Quoác laùnh naïn, coù khi phaûi chaïy qua Xieâm La caàu cöùu vieän binh, coù khi bò quaân Taây Sôn ñaùnh tôi taû khoâng coøn moät manh giaùp. Do ñoù oâng oâm haän thuø neân khi vua Quang Trung cheát vaø quaân Taây Sôn tan raõ, thoáng nhaát ñöôïc ñaát nöôùc vua Gia Long quyeát taâm traû thuø neân luùc baây giôø töôùng taù cuûa Taây Sôn cheát do vua Gia Long gieát khoâng bieát bao nhieâu ngöôøi maø keå. Thuø haän ñeán ñoåi vua Gia Long ñaøo moä vua Quang Trung laáy soï ñeå vaøo caàu xí haèng ngaøy tieåu tieän leân ñoù thaät laø moät vò vua taâm löôïng heïp hoøi ñeâ tieän maø söû saùch coøn ghi, thaät laø ñaùng cheâ traùch.

Do söï luøng baét gaét gao cuûa quaân lính vua Gia Long, neân oââng Sô chuùng toâi phaûi caûi trang laøm moät ngöôøi thöôøng daân cuøng moät coâ em gaùi maø chuùng ta goïi laø baø Naêm vì luùc ñoù chuùng toâi coøn nhoû neân oâng baø cha meï khoâng cho chuùng toâi bieát teân oâng sô. OÂng sô vaø baø Naêm troán vaøo thaønh GIA ÑÒNH laùnh naïn, cö nguï taïi PHUÙ LAÂM thuoäc PHUÙ THOÏ HOØA baây giôø. Tröôùc tình traïng vua GIA LONG truy luøng töôùng taù cuûa TAÂY SÔN ñeå traû thuø quaù gaét gao neân oâng sô chuùng toâi caûi trang laøm tu só Phaät giaùo, boû ngöôøi em gaùi ôû laïi PHUÙ THOÏ HOØA, roài ñeán tænh Taây Ninh, huyeän Traûng Baøng, cö nguï taïi aáp BAØU TRAÂM, baáy giôø ôû ñaây laø röøng ruù truøng truøng ñieäp ñieäp, khoâng coù ngöôøi ôû, khoâng coù teân laø aáp GIA LAÂM.

OÂng caát moät am tranh tu haønh vaø duøng taøi chieâm tinh boùi toaùn cuûa mình ñeå giuùp daân laøng nôi ñaây ngaên chaën boïn troäm caép, nhaát laø tìm laïi nhöõng traâu boø bò boïn troäm caép baét. Nhôø khoa chieâm tinh boùi toaùn tìm laïi traâu boø ñaõ maát neân daân laøng moät loøng raát kính troïng vaø thöông meán oâng.

Page 26: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      26 

 

Vì theá nhöõng ngöôøi troäm cöôùp thöôøng leùn ñoát am tranh cuûa oâng. Nhöng moãi khi am bò ñoát thì ñöôïc nhöõng ngöôøi daân laøng ôû ñaây nhôù ôn neân chaët caây caát laïi am khaùc cho oâng. Cuoäc soáng ôû ñaây ñöôïc bình an khoâng coøn bò truy luøng baét bôù, oâng laäp gia ñình vôùi moät ngöôøi phuï nöõ taïi ñòa phöông naøy roài sinh con ñeû caùi ôû ñaây taïo thaønh moät doøng hoï LEÂ raát ñoâng ñaûo.

Vaø cuõng laø nôi ñaây CHUØA AM baét ñaàu khôûi söï cho con chaùu sau naøy tieáp noái yù chí kieân cöôøng baát khuaát cuûa oâng cha ñaõ trôû thaønh nhöõng ngöôøi con Vieät Nam anh huøng caùch maïng giaûi phoùng daân toäc. Töø ñaây CHUØA AM laø nôi taäp trung nhöõng nhaø yeâu nöôùc, yeâu daân toäc.

Nhö vaäy LEÂ VAÊN TAÂM laø oâng sô cuûa chuùng toâi coù phaùp danh THÍCH MINH KHOÂNG nhö treân ñaõ sô löôïc keå, sinh naêm 1760 vaø CHUØA AM khôûi söï döïng caát vaøo naêm 1802 luùc NGUYEÃN AÙNH leân ngoâi xöng hieäu laø GIA LONG. Töø ñoù ngoâi CHUØA AM ñöôïc con chaùu thöøa truyeàn noái tieáp nhau maõi maõi cho ñeán ngaøy hoâm nay ñaõ traûi qua nhieàu ñôøi.

 

Hình 22. Hai daõy thaát trong khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am

Leâ Vaên Taâm trong luùc laøm töôùng döôùi tröôùng vua Quang Trung Nguyeãn Hueä ñaùnh Nam deïp Baéc, coù coâng ñuoåi giaëc nhaø Thanh ra khoûi mieàn Baéc Haø Noäi vaø ñaäp tan quaân Xieâm La ôû mieàn Nam nôi Raïch Gaàm, chuùng chaïy veà nöôùc khoâng kòp thôû.

Moät ngöôøi coù coâng lao vôùi ñaát nöôùc nhö oâng sô chuùng toâi maø khoâng ñöôïc ghi vaøo saùch söû cuõng nhö bieát bao nhieâu anh huøng lieät só voâ danh ñaõ boû mình cho ñaát nöôùc naøy, nhöng ñeán nay coù coøn ai nhaéc ñeán, coù coøn söû saùch naøo ghi cheùp.

Thaät may maén thay gia toäc chuùng toâi coøn ghi laïi gia phaû, neáu khoâng ai ghi laïi gia phaû thì hoâm nay laøm gì chuùng toâi bieát maø ghi laïi nhöõng trang söû CHUØA AM. Vaø nhö vaäy thì oâng sô chuùng toâi cuõng chæ laø moät chieán só voâ danh nhö bao

Page 27: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        27 

 

nhieâu chieán só khaùc, duø coù hy sinh xöông maùu cuûa mình ngoaøi maët traän giaûi phoùng daân toäc maø thoâi.

Chuùng toâi noùi khoâng phaûi keå coâng lao oâng sô cuûa chuùng toâi maø noùi ôû ñaây laø kheùo nhaéc nhôû nhöõng nhaø caàm buùt vieát söû phaûi löu yù bao nhieâu danh töôùng döôùi moät nhaø vua taøi ba chæ huy thì khoâng moät lyù do naøo laïi boû soùt moät vò töôùng coù coâng vôùi Toå quoác, khi hoï ñaõ hy sinh coâng söùc vaø xöông maùu cuûa mình ngoaøi maët traän.

Laøm neân moät söï nghieäp thoáng nhaát ñaát nöôùc nhö Lyù Thöôøng Kieät, Traàn Höng Ñaïo, vua Leâ Lôïi, vua Quang Trung, khoâng phaûi chæ coù moät mình caùc Ngaøi laøm neân söï nghieäp lôùn nhö vaäy maø coøn bieát bao coâng söùc, xöông maùu cuûa töôùng taù vaø binh lính. Cho neân vieäc vieát söû laø phaûi ngöôøi ñöông thôøi vieát, coøn moïi söï vieäc lòch söû ñaõ qua vaø ngöôøi sau vieát laïi lòch söû thì lòch söû seõ khoâng laøm sao traùnh khoûi söï thieáu soùt raát nhieàu.

Hình 23. Khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am

Ngöôøi vieát söû neân vieát laïi nhöõng coâng lao cuûa nhöõng ngöôøi lính tröôùc, roài sau ñoù môùi ghi tôùi taù töôùng vaø cuoái cuøng môùi ghi ñeán caáp laõnh ñaïo chæ huy maët traän nhö vua chuùa. Chôù vieát söû maø chæ nhaéc ñeán caùc vua chuùa, danh töôùng coøn caùc töôùng taù, quaân lính voâ danh maø khoâng ghi laïi thì söû ñoù khoâng giaù trò.

Trong cuoäc caùch maïng giaûi phoùng daân toäc bieát bao nhieâu anh huøng lieät só vì baûo veä ñaát nöôùc ñaõ hy sinh xöông maùu cho Toå quoác. Vì theá Chaùnh Phuû Vieät Nam do Chuû Tòch Hoà Chí Minh laõnh ñaïo raát saùng suoát cho pheùp moãi ñòa phöông töø xaõ, huyeän, tænh ñeàu ñöôïc ghi laïi lòch söû töø ngöôøi lính ñeán caùc caáp töôùng taù taïi ñòa phöông ñoù baèng caùch xaây döïng ñaøi töôûng nieäm nghóa trang lieät só ñeå nhôù coâng ôn töø ngöôøi lính ñeán caùc só quan töôùng taù.

Hình aûnh nghóa trang lieät só khaép nôi trong nöôùc laø noùi leân nhöõng trang söû oai huøng cuûa daân toäc ñöôïc ghi laïi nhöõng coâng lao töø ngöôøi lính ñeán só quan cao

Page 28: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      28 

 

caáp raát roõ raøng. Bôûi vaäy nhìn nhöõng ñaøi töôûng nieäm anh huøng lieät só raát uy nghi tuyeät vôøi.

Ñôøi ñôøi con chaùu haèng naêm ñeán nhöõng ngaøy leã lôùn ñeàu veà thaêm vieáng moà vaø thaép nhöõng neùn taâm höông nhôù ñeán coâng ôn cuûa nhöõng anh huøng lieät só. Ñoù laø nhöõng haønh ñoäng uoáng nöôùc nhôù nguoàn, aên quaû nhôù ngöôøi troàng caây cuûa nhöõng con chaùu nhieàu theá heä ngaøn ñôøi sau naøy maõi maõi khoâng bao giôø queân.

Page 29: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        29 

 

ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ HHAAII

OÂng coá chuùng toâi teân laø LEÂ VAÊN TÔØN phaùp danh THÍCH NHÖ

QUANG sinh naêm 1806 laø ngöôøi chaùu ñích toân cuûa DOØNG HOÏ LEÂ ñöôïc thöøa keá giöõ gìn ngoâi CHUØA AM. Leân thöøa keá laøm truï trì ngoâi CHUØA AM, oâng söûa sang caát laïi baèng tranh laù, nhöng laïi roäng raõi hôn tröôùc, vì coù nhieàu ngöôøi daân nôi ñaây ñeán leã Phaät, cuùng baùi, tuïng kinh, nieäm Phaät vaø xem boùi.

Luùc baáy giôø döôùi cheá ñoä vöông trieàu nhaø Nguyeãn Gia Long, Minh Maïng, Thieäu Trò, Töï Ñöùc. Khi leân ngoâi vua Gia Long thaúng tay thi haønh nhöõng chaùnh saùch ñaøn aùp boùc loät nhaân daân, khoâng thöông xoùt. Nhaø Nguyeãn vô veùt cuûa caûi baèng caùch baét noäp coáng phaåm, ñaùnh nhieàu loaïi thueá vaø thueá raát naëng: Thueá buoân baùn, thueá thaân, thueá ruoäng. Nhaø Nguyeãn thu thueá theo nguyeân taéc baûo ñaûm thu nhaäp cho Nhaø nöôùc, baát chaáp ñôøi soáng khoå cöïc cuûa nhaân daân vaø thieân tai maát muøa ñoùi keùm. Cheá ñoä lao dòch cuõng naëng neà, ngöôøi daân phaûi ñi lao dòch 60 ngaøy trong naêm xaây cung ñieän, thaønh luõy, laêng moä. Nhaân daân coøn phaûi cung caáp vaät lieäu xaây caát cho Nhaø nöôùc, cung caáp trang thieát bò vaø löông thöïc cho quaân ñoäi. Tuïc ngöõ daân gian ñaõ xaùc ñònh söï thoáng trò taøn baïo cuûa cheá ñoä phong kieán vöông trieàu Nguyeãn:

“Thaønh xaây xöông traéng,

Haøo ñaøo maùu daân.”

Chính saùch boùc loät, thoáng trò taøn baïo cuûa vöông trieàu Nguyeãn laøm cho maâu thuaãn giöõa noâng daân vôùi cheá ñoä phong kieán ngaøy caøng gay gaét. Chöa coù moät trieàu ñaïi naøo trong lòch söû Vieät Nam vöøa môùi thaønh laäp ñaõ bò noâng daân choáng ñoái kòch lieät nhö trieàu nhaø Nguyeãn. Chuùng ta haõy ñoïc nhöõng trang söû caän ñaïi ñeå thaáy roõ caùc cuoäc khôûi nghóa cuûa noâng daân choáng ñoái caùc trieàu ñaïi vöông trieàu Nguyeãn.

Page 30: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      30 

 

“Ngay töø naêm 1802 – 1812 ñaõ coù 70 cuoäc khôûi nghóa cuûa noâng daân. Ñeán ñôøi Minh Maïng töø naêm 1820 – 1840 ñaõ coù 200 cuoäc noåi daäy lôùn nhoû. Thôøi Thieäu Trò töø naêm 1841 – 1846, chæ 7 naêm coù 50 cuoäc khôûi nghóa.

Caùc cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu laø khôûi nghóa Phan Baù Vaønh (1821 – 1827.) ÔÛ Thaùi Bình khôûi nghóa cuûa Noâng Vaên Vaân voán laø tri chaâu Baûo Laïc (Cao Baèng.) OÂng xöng laø Tieát cheá thöôïng töôùng quaân keâu goïi ñoàng baøo thieåu soá choáng laïi trieàu ñình. Cao Baù Quaùt nhaø nho, nhaø thô noåi tieáng ñöông thôøi ñaõ phaát côø choáng laïi trieàu ñình naêm 1854 – 1855.

ÔÛ mieàn Nam cuoäc khôûi nghóa lôùn cuûa Leâ Vaên Khoâi, cuoäc khôûi nghóa naøy oâng coá chuùng toâi coù tham döï, vì theá tuy ôû trong chuøa nhöng thöôøng keâu goïi moïi ngöôøi haõy ñoaøn keát döôùi ngoïn côø cuûa Leâ Vaên Khoâi ñeå choáng laïi trieàu Nguyeãn.

Hình 24. Bia ñaù trong khuoân vieân chuøa Am

OÂng coá kheùo gôïi yù vaø thoâng tin cho nhöõng ngöôøi daân bieát Trieàu ñaïi chuùa Nguyeãn baét daân lao dòch laøm phu naëng neà maø coøn söu cao thueá naëng khieán noâng daân quaù cô cöïc laïi coøn cô cöïc hôn.

“Chieàu ngaøy 30 thaùng 8 naêm 1858 lieân quaân Phaùp – Taây Ban Nha goàm 2.500 quaân (450 lính Taây Ban Nha), 13 chieán thuyeàn, trang bò vuõ khí hieän ñaïi, coù

Page 31: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        31 

 

taøu chieán tôùi 50 ñaïi baùc, Ñôø-Giô-Nui chæ huy vaø giaùm muïc Pe-Rô-Lanh laøm coá vaán taán coâng vaøo Ñaø Naüng. Ñoù laø baét ñaàu ngaøy lòch söû quaân Phaùp xaâm löôïc Vieät Nam.

Phong traøo nhaân daân noåi daäy choáng Phaùp khaép nöôùc. Trong caùc cuoäc khôûi nghóa choáng Phaùp coù cuoäc khôûi nghóa cuûa Tröông Coâng Ñònh. Khi quaân Phaùp chieám 3 tænh mieàn Ñoâng. ÔÛ Ñònh Töôøng cuoäc khôûi nghóa cuûa cöû nhaân Traàn Xuaân Hoa, Höông Thaân Leâ Cao Duõng, Thuû Khoa Nguyeãn Höõu Huaân ÔÛ Myõ Tho. Goø Coâng coù Ñoã Trình Thoaïi, Nguyeãn Ngoïc Thaêng...

ÔÛ Long An coù cuoäc khôûi nghóa Nguyeãn Trung Tröïc. ÔÛ Taân An coù cuoäc khôûi nghóa cuûa Phan Trung. ÔÛ Ñoàng Thaùp coù cuoäc khôûi nghóa Voõ Duy Döông. ÔÛ Gia Ñònh coù Ñoác Binh Kieàu, tri huyeän AÂu Döông Laân, Cöû nhaân Phan Vaên Trò, nhaø thô Nguyeãn Ñình Chieåu. ÔÛ Bình Thuaän coù cuoäc khôûi nghóa Leâ Quang Kieàu, Phan Chính, Tröông Quyeàn, con trai cuûa Tröông Coâng Ñònh ñaõ lieân heä vôùi Pu Kum Pao, nhaø yeâu nöôùc Campuchia khôûi nghóa ôû Taây Ninh.”

Trong cuoäc khôûi nghóa naøy coù oâng coá cuûa chuùng toâi vaø moät soá baïn beø thaân höõu cuûa oâng tham gia choáng Phaùp. Trong chuøa nhöõng ngaøy raèm ngaøy vía, ngaøy leã lôùn oâng thöôøng toå chöùc nhöõng buoåi hoïp maët thoâng tin tuyeân truyeàn cho moïi ngöôøi bieát caùc cuoäc khôûi nghóa choáng giaëc Phaùp khaép nöôùc vaø giaëc Phaùp coøn baét bôù nhöõng nhaø yeâu nöôùc boû tuø roài ñöa ra Coân Ñaûo tra taán ñuû moïi cöïc hình, vaø bieát bao nhieâu nhaø yeâu nöôùc ñaõ cheát ôû ñaây.

Nhôø söï thoâng tin tuyeân truyeàn cuûa oâng coá chuùng toâi ñaõ laøm cho nhaân daân ôû ñaây caêm thuø giaëc Phaùp raát saâu ñaäm, chæ coøn chôø ngaøy coù ngöôøi laõnh ñaïo khôûi nghóa choáng giaëc Phaùp laø nhaân daân saün saøng ñöùng leân chieán ñaáu.

Hình 25. Loái ñi trong chuøa Am, khu phaùt trieån ngaøy nay

Page 32: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      32 

 

“Trong thaùng 6 thaùng 7 naêm 1930 taïi Ngheä Tónh noå ra 11 cuoäc bieåu tình lôùn vôùi 12.000 ngöôøi tham gia. Ngaøy 1 thaùng 8 naêm 1930 coâng nhaân khu coâng nghieäp Vinh – Beán Thuûy toång ñình coâng. Ngaøy 12 thaùng 9 naêm 1930, 20.000 coâng nhaân Höng Nguyeân bieåu tình uûng hoä cuoäc ñaáu tranh cuûa thaønh phoá Vinh. Töø ñoù phong traøo noâng daân lan khaép caùc huyeän Thanh Chöông, Ñoâ Löông, Nghi Loäc, Vieãn Chaâu, Can Loäc, Kyù Anh, Caåm Xuyeân, Thaïch Haø vôùi haøng vaïn ngöôøi tham gia. Tình theá quaù caêng thaúng vaø nghieâm troïng giaëc Phaùp ñieân cuoàng duøng maùy bay neùm bom vaøo ñoaøn bieåu tình laøm cheát 217 ngöôøi, bò thöông 126 ngöôøi.

Hình 26. Loái ñi trong Chuøa Am

Giaëc Phaùp caøng baén gieát nhaân daân bao nhieâu thì loøng caêm thuø cuûa toaøn daân caøng nguùt ngaøn baáy nhieâu. Khi bieát roõ tình hình nhö vaäy oâng coá chuùng toâi thoâng tin cho moïi ngöôøi bieát ñeå cuøng nhau ñoaøn keát sieát chaët voøng tay vaø quyeát taâm moät loøng ñuoåi giaëc ra khoûi bôø coõi ñaát nöôùc.

Moät ngöôøi laøm caùch maïng bao giôø cuõng phaûi theo doõi tình hình dieãn bieán chính trò trong nöôùc cuõng nhö treân theá giôùi. Khi thaáy caùc phong traøo yeâu nöôùc noåi daäy choáng thöïc daân Phaùp vaø beø luõ tay sai trong nöôùc cuõng nhö ôû ngoaïi quoác thì oâng coá chuùng toâi taäp hôïp quaàn chuùng raõi truyeàn ñôn hoaëc xuoáng ñöôøng bieåu tình ñeå hoã trôï cho caùc phong traøo noåi daäy cuûa caùc tænh khaùc laøm cho giaëc run sôï tröôùc tình hình caû nöôùc moät loøng choáng giaëc ñuoåi giaëc ra khoûi ñaát nöôùc. Cho neân ngöôøi

Page 33: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        33 

 

laøm Chính trò phaûi saùng suoát vaø nhaän ñònh tình hình ñeå hoã trôï cho nhau, giuùp cho phong traøo choáng giaëc caøng lôùn maïnh. Tuy maëc aùo tu só Phaät giaùo nhöng oâng coá chuùng toâi khoâng coù moät ngaøy naøo tu taäp maø chæ taäp trung vaøo coâng cuoäc caùch maïng ñuoåi giaëc Phaùp ra khoûi ñaát nöôùc.”

Laøm ñöôïc nhö oâng coá cuûa chuùng toâi khoâng phaûi deã daøng trong khi nguïy quaân nguïy quyeàn teà aáp luùc naøo cuõng ñeå maét ñeán nhöõng ngöôøi coù uy tín trong nhaân daân. Heã sô hôû chæ moät chuùt laø deã vaøo tuø ngay, nhöng duø sao laøm caùch maïng thì coù nhöõng anh em caùch maïng caáp treân höôùng daãn chæ ñaïo neân ñeàu vöôït qua maét giaëc.

Page 34: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      34 

 

ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ BBAA

OÂng noäi chuùng toâi teân laø LEÂ VAÊN THI phaùp danh THÍCH HOÀNG

CHAÂU sinh naêm 1853 laø ngöôøi con thöù saùu ñöôïc thöøa keá laøm truï trì giöõ gìn ngoâi CHUØA AM vaø ñöôïc truøng tu laïi baèng coät caây, vaùch vaùn, lôïp ngoùi aâm döông, ñöôïc Chính quyeàn tay sai thôøi Phaùp caáp giaáy pheùp vaø cho teân chuøa laø “LONG AN TÖÏ” (Giaáy tôø naøy ñaõ bò chaùy tieâu trong chieán tranh Teát naêm Maäu Thaân.)

CHUØA AM hieän giôø khoâng coøn laø CHUØA AM tranh laù maø CHUØA AM coù veû khang trang saïch ñeïp, nhaát laø oâng coá cuûa chuùng toâi ñaõ gieo vaøo loøng moïi ngöôøi daân ôû ñaây moät khí theá caùch maïng yeâu nöôùc roõ raøng, vì theá moïi ngöôøi daân yeâu nöôùc trong nöôùc ñeàu laàn löôït veà ñaây ñeå ñöôïc nghe tin töùc caùc tænh khaùc nhaát laø thaønh phoá Saøi Goøn, Gia Ñònh.

Hình 28. Chuøa Am muoân thuôû

Page 35: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        35 

 

Do ñoù CHUØA AM laø nôi nhaân daân veà ñaây caøng ngaøy caøng ñoâng ñaûo, ngoaøi mang hình thöùc tu só hay phaät töû ñeán chuøa laïy Phaät, tuïng kinh, baùi saùm ñeå che ñaäy maét boïn maät vuï Phaùp maø nhöõng ngöôøi daân noâng thoân ôû ñaây thöôøng goïi nhöõng tay sai naøy laø “LÍNH KÍN.” Chuøa Am caøng ngaøy caøng höng thònh hôn thì oâng noäi chuùng toâi laø ngöôøi thöøa keá tinh thaàn caùch maïng cuûa oâng coá neân tuyeân truyeàn thoâng tin cho nhaân daân bieát giaëc Phaùp ñang baét nhaân daân chuùng ta laøm tay sai noâ leä.

Hình 29. THÍCH NÖÕ THIEÄN TAÂM, ngöôøi quaûn lyù vaø troâng nom Chuøa Am

Nhaát laø baét nhaân daân mieàn Baéc, mieàn Trung phaûi ñoùng söu cao thueá naëng, laïi coøn ñöa thanh nieân mieàn Baéc vaøo mieàn Nam laøm phu cao su. Chuùng laäp ñoàn ñieàn cao su ôû Long Thaønh, Baø Ròa, Vuõng Taøu, Loäc Ninh, Hôùn Quaûng, Phuù Rieàng, Daàu Tieáng, Raïch Sôn v.v..

Giaëc Phaùp coøn baét nhaân daân chuùng ta phaûi ñoùng caùc thöù thueá raát naëng vaø moïi ngöôøi ñeán tuoåi 18 trôû leân ñeàu phaûi ñoùng thueá thaân nöõa, neáu khoâng ñoùng thueá thaân thì chuùng baét boû tuø, vì theá coù ngöôøi phaûi ñi vay nôï ñoùng thueá thaân, thaät laø thöïc daân Phaùp quaù taøn aùc boùc loät treân thaân theå con ngöôøi quaù traéng trôïn.

Chuùng toâi coù moät ngöôøi chuù teân laø Toâi laøm thueâ, laøm möôùn quanh naêm vöøa ñuû aên, khi teà aáp xaõ keâu goïi ñoùng thueá thaân, nhöng khoâng ñi vay möôïn ai ñöôïc caû maø kyø haïn ñoùng thueá ñaõ ñeán neân chuù chaïy ñeán gaëp oâng thaân cuûa chuùng toâi. OÂng thaân chuùng toâi baûo: “Chuù Möôøi cuûa caùc chaùu ñöøng lo anh seõ ñoùng thueá thaân cho em. Cöù veà lo veà laøm aên nuoâi vôï con ñi.”

Chuù Möôøi noùi:

- Anh ñaõ cöùu em, neáu khoâng coù anh chaéc em seõ ôû tuø caùc con cuûa em seõ ra sao?

Page 36: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      36 

 

Moät ñaát nöôùc maø bò giaëc xaâm chieám cai trò thì nhaân daân nöôùc aáy thaät laø khoå sôû voâ cuøng vaø maïng soáng nhö chæ maønh treo chuoâng vì giaëc muoán gieát ngöôøi naøo luùc naøo thì ngöôøi aáy khoâng theå troán ñaâu khoûi. Bôûi vaäy chuùng ta laø nhaân daân Vieät Nam phaûi ñoaøn keát nhau laïi, phaûi baûo veä ñaát nöôùc ñöøng ñeå giaëc xaâm chieám vaø cai trò ñaát nöôùc chuùng ta, nhôø coù ñoaøn keát môùi coù söùc maïnh, neân giaëc khoâng xaâm chieám ñaát nöôùc chuùng ta ñöôïc, nhaân daân chuùng ta môùi coù cuoäc soáng töï do, aám no, haïnh phuùc vaø an vui.

Coù soáng trong moät ñaát nöôùc bò giaëc cai trò chuùng ta môùi thaáy ñöôïc caùi giaù trò cuûa moät ñaát nöôùc ñoäc laäp, nhaân daân soáng ñöôïc töï do. Nhö hieän giôø chuùng ta raát haõnh dieän vôùi teân ñaát nöôùc COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM, noù mang ñaày ñuû yù nghóa chuû quyeàn cuûa daân toäc baèng boán chöõ: “CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM.” Thaät tuyeät vôøi, chuû quyeàn cuûa ngöôøi Vieät Nam laõnh ñaïo chôù khoâng ñeå cho ngöôøi ngoaïi quoác cai trò nhaân daân Vieät Nam.

Ñeå xaùc ñònh söï soáng cuûa nhaân daân Vieät Nam trong moät nöôùc ñoäc laäp baèng saùu chöõ ngaén goïn: “ÑOÄC LAÄP - TÖÏ DO - HAÏNH PHUÙC”. Ñuùng, chuùng ta coù soáng trong moät ñaát nöôùc ñoäc laäp môùi thaáy ñöôïc töï do vaø haïnh phuùc. Caùi giaù trò teân nöôùc cuûa chuùng ta gaén lieàn vôùi söï soáng cuûa nhaân daân raát cuï theå, thöïc teá khoâng coøn bò moät theá löïc naøo baét eùp söu cao thueá naëng nhö döôùi quyeàn cai trò cuûa thöïc daân Phaùp vaø cuûa taäp ñoaøn phong kieán vua quan nhaø Nguyeãn, cuûa taäp ñoaøn ñòa chuû cöôùp ruoäng vöôøn ñaát ñai cuûa noâng daân.

Sau khi giaëc Phaùp xaâm löôïc thoáng trò vaø ñaåy maïnh khai thaùc thì Vieät Nam khoâng coøn laø moät xaõ hoäi phong kieán cai trò maø do thöïc daân Phaùp cai trò.

Thöïc daân Phaùp cai trò môùi sinh ra giai caáp ñòa chuû. Khi coù quyeàn theá trong tay neân cöôùp ñoaït ruoäng ñaát cuûa noâng daân. Ngoaøi ñòa chuû ngöôøi Vieät laïi theâm taàng lôùp ñòa chuû ngöôøi Phaùp, chuùng cöôùp ñoaït ruoäng ñaát cuûa noâng daân ñeå boùc loät theo loái ñòa toâ.

Giai caáp ñòa chuû laø tay sai cuûa thöïc daân Phaùp, chuùng gaén chaët quyeàn lôïi vôùi thöïc daân Phaùp veà kinh teá chíùnh trò. Vì theá chuùng laø keû thuø cuûa caùch maïng Vieät Nam. Cho neân caùch maïng Vieät Nam muoán laät ñoå neàn thoáng trò cuûa Phaùp thì phaûi ñaùnh ñoå giai caáp ñòa chuû phong kieán.

Page 37: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        37 

 

Hình 30. Töôïng Phaät Thích Ca Maâu Ni ñi khaát thöïc

Trong caùch maïng daân toäc daân chuû ôû Vieät Nam, noâng daân laø löïc löôïng to lôùn nhaát vaø cuõng laø ñoäng löïc cuûa caùch maïng.

OÂng noäi cuûa chuùng toâi raát am hieåu ñieàu naøy vaø chính oâng cuõng laø moät thaønh vieân naèm trong löïc löôïng noâng daân. Neân oâng noäi cuûa chuùng toâi cuõng nhaän thaáy traùch nhieäm cuûa mình raát naëng neà. Nghóa laø phaûi laøm sao vaïch traàn boä maët cho toaøn daân bieát, giai caáp ñòa chuû phong kieán laø giai caáp boùc loät traéng trôïn vaø coøn haø hieáp noâng daân ñeán cô cöïc ngheøo ñoùi.

Bieát roõ ñieàu naøy oâng noäi chuùng toâi tuyeân truyeàn coå ñoäng cho phong traøo caùch maïng, ñoäng vieân tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân xuoáng ñöôøng bieåu tình ñoøi giaûm caùc thöù thueá; vaän ñoäng nhaân daân chuaån bò baïo ñoäng vuõ trang choáng laïi neàn thoáng trò cuûa giaëc Phaùp.

Ñeå höôûng öùng cao traøo caùch maïng Xoâ Vieát Ngheä Tónh, oâng noäi chuùng toâi cho ngöôøi raûi truyeàn ñôn ñình coâng baõi thò, keâu goïi caùc tröôøng hoïc ñoùng cöûa taïi thò traán Traûng Baøng khieán teà aáp, xaõ, huyeän kinh sôï, chuùng bieát raèng Coäng Saûn choã naøo cuõng coù. Trong nhöõng toå chöùc cuûa chíùnh quyeàn laøm tay sai cho giaëc Phaùp vaãn coù Coäng Saûn. Coäng Saûn ñang bao vaây caùc thò traán vaø thò xaõ trong caû nöôùc.

Page 38: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      38 

 

“Ñoàng thôøi luùc ñoù cao traøo caùch maïng noå ra nhöõng cuoäc baõi coâng cuûa coâng nhaân nhaø maùy xi maêng Haûi Phoøng, haõng daàu Xoâcoâni Nhaø Beø (Saøi Goøn), coâng nhaân ñoàn ñieàn cao su Daàu Tieáng (Thuû Daàu Moät.)

Hình 31. Töôïng Phaät Thích Ca ñaûn sinh trong khuoân vieân chuøa Am

Tieáp ñoù, baõi coâng cuûa 5.000 coâng nhaân ñoàn ñieàn cao su Phuù Rieàng, 4.000 coâng nhaân nhaø maùy deät Nam Ñònh baõi coâng ba tuaàn trong thaùng 4 naêm 1930, baõi coâng cuûa coâng nhaân nhaø maùy ñieän Chôï Quaùn (Saøi Goøn), cuûa haøng vaïn coâng nhaân moû than Hoøn Gai trôû neân raát quyeát lieät vôùi chuû tö baûn vaø chaùnh quyeàn thöïc daân Phaùp. Ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1930 côø ñoû buùa lieàm phaáp phôùi bay treân ñænh nuùi Baøi Thô (Haï Long.)

Trong naêm ñoù noâng daân cuõng vuøng daäy bieåu tình choáng söu cao thueá naëng ôû Ñöùc Hoøa (Chôï Lôùn), Cao Laõnh (Sa Ñeùc), Chôï Môùi (Long Xuyeân), Gia Ñònh, Vónh Long, Caàn Thô, Traø Vinh, Myõ Tho, Thuû Daàu Moät.

Noâng daân caùc tænh mieàn Baéc, mieàn Trung: Thaùi Bình, Thanh Hoùa, Quaûng Bình, Quaûng Nam, Khaùnh Hoøa, Bình Thuaän lieân tuïc noåi daäy. Phong traøo noåi daäy lan caû ñeán nhöõng thaønh phoá lôùn nhö: Haø Noäi, Haûi Phoøng, Nam Ñònh, Vinh, Hueá, Ñaø Naüng, Saøi Goøn. Khaåu hieäu cuûa phong traøo ñoøi taêng löông, giaûm giôø laøm, boû teä naïn ñaùnh ñaäp coâng nhaân, hoaõn söu thueá cho noâng daân. Côø buùa lieàm xuaát hieän nhieàu nôi trong caû nöôùc.”

Nhöõng phong traøo noåi daäy cuûa coâng nhaân vaø noâng daân caû nöôùc ñaõ laøm cho thöïc daân Phaùp vaø caùc taäp ñoaøn ñòa chuû run sôï tröôùc söùc maïnh ñoaøn keát cuûa nhaân daân. Bôûi vaäy, khoâng coù moät söùc maïnh naøo baèng söùc maïnh ñoaøn keát cuûa toaøn daânï ñöùng leân choáng laïi thì giaëc naøo cuõng bò tieâu dieät.

Page 39: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        39 

 

Hình 32. Bia kinh trong khuoân vieân chuøa Am

Chuùng ta nhôù laïi cuoäc caùch maïng ñaõ qua, khi toaøn daân ñöùng leân choáng giaëc Phaùp vuõ khí chæ baèng taàm voâng vaïc nhoïn, trong luùc ñoù giaëc Phaùp suùng ñoàng, ñaïi baùc, xe taêng, thieát giaùp.

Theá maø chuùng ta nhôø söùc ñoaøn keát cuûa nhaân daân döôùi söï laõnh ñaïo saùng suoát cuûa baùc Hoà neân caû theá giôùi ñöùng leân uûng hoä, nhôø ñoù môùi ñuoåi giaëc Phaùp ra khoûi bôø coõi vaø deïp saïch nhöõng taäp ñoaøn ñòa chuû phong kieán vöông trieàu Nguyeãn, thoáng nhaát ñaát nöôùc hoaøn toaøn, ñem laïi chuû quyeàn cho daân toäc.

Nhôø söï ñoaøn keát cuûa toaøn daân caû nöôùc maø caùch maïng môùi ñuoåi giaëc Phaùp ra khoûi bôø coõi vaø thoáng nhaát ñaát nöôùc döôùi quyeàn laõnh ñaïo ngöôøi Vieät Nam. Ñaây laø moät baèng chöùng trong moät nöôùc yeáu, vuõ khí thoâ sô maø ñuoåi ñöôïc giaëc maïnh suùng ñoàng, ñaïi baùc, xe taêng, thieát giaùp ra khoûi queâ höông laø nhôø söùc ñoaøn keát cuûa toaøn daân cuûa caû theá giôùi.

Page 40: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      40 

 

Hình 33. THÍCH NÖÕ DIEÄU NHAÃN (Ngöôøi muø loøa, nhöng lo côm nöôùc trong Chuøa Am)

Neáu nhaân daân khoâng ñoaøn keát thì khoâng caùch naøo thaéng giaëc ñöôïc. Trong moät gia ñình cuõng vaäy neáu moïi ngöôøi soáng chia reõ thì gia ñình ñoù laø moät ñòa nguïc taïi traàn gian, coøn ñoaøn keát thì gia ñình ñoù ñöôïc an vui vaø haïnh phuùc vaø khoâng ai laøm cho gia ñình ñoù ñau khoå ñöôïc. Bôûi vaäy chia reõ laø cheát maø ñoaøn keát laø soáng. Duø baát cöù ôû nôi ñaâu bieát soáng vôùi moïi ngöôøi trong tinh thaàn ñoaøn keát, thì ñoù laø bieát nhaãn nhuïc khi gaëp khoù khaên vaø bieát tuøy thuaän ñeå laøm vui loøng ngöôøi khaùc, nhöng phaûi bieát buoâng xaû thì trong taâm thì môùi ñöôïc baèng loøng vui veû, coù ñöôïc nhö vaäy tình ñoaøn keát môùi chaët cheõ, caøng soáng ñoaøn keát thì söï soáng môùi ñöôïc bình an vaø yeân vui haïnh phuùc.

Page 41: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        41 

 

ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ TTÖÖ

OÂng Boá cuûa chuùng toâi teân laø LEÂ VAÊN HUAÁN phaùp danh THÍCH THIEÄN

THAØNH sinh naêm 1883 laø ngöôøi con thöù saùu ñöôïc thöøa keá laøm truï trì giöõ gìn ngoâi CHUØA AM. Töø khi leân laøm truï trì CHUØA AM, oâng laøm ñôn xin pheùp Chính quyeàn nguïy ôû ñòa phöông ñöôïc pheùp truøng tu laïi ngoâi CHUØA AM vaø chuøa ñöôïc xaây caát baèng gaïch ngoùi aâm döông.

OÂng laø moät Ñoâng y só neân am töôøng thuoác Baéc vaø thuoác Nam, oâng soáng baèng ngheà naøy, trò beänh cho nhaân daân khaép nôi.

Page 42: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      42 

 

Hình 34. Hoøa Thöôïng THÍCH THIEÄN THAØNH, VÒ TRUÏ TRÌ ÑÔØI THÖÙ TÖ

Vì theá CHUØA AM ngaøy caøng höng thònh, phaät töû ñeán caøng ngaøy caøng ñoâng ñaûo khoâng nhöõng trong nhöõng ngaøy leã lôùn maø trong nhöõng ngaøy bình thöôøng ngöôøi ta vaãn ñeán ñoâng ñaûo ñeå trò beänh nhö ngaøy hoäi.

Vì phaät töû ñeán trò beänh ñoâng ñaûo neân chuøa caát theâm nhaø nghæ ngôi cho khaùch ôû laïi trò beänh vaø phoøng chöõa trò beänh. CHUØA AM luùc baây giôø cuõng gioáng nhö moät traïm xaù y teá cuûa xaõ.

Ngoaøi vieäc trò beänh nhaân daân ñeå traùnh ñoâi maét chaùnh quyeàn theo doõi. OÂng coøn laø moät ñaûng vieân trong Thieân Ñòa Hoäi neân chuøa Am laø nôi taäp trung nhöõng nhaø yeâu nöôùc nhö oâng Baù, oâng Sieâu, oâng Kyø, oâng Nguyeãn An Ninh, oâng Nguyeân Ñaïo, oâng Nguyeân Taùnh, oâng Kyù, oâng Ngoä, oâng Chaâu vaø quyù thaày ôû chuøa Baøu Lôùn töùc laø chuøa Phöôùc Thaïnh ngaøy nay nhö: oâng Minh, oâng Quoác, oâng Theâm v.v.. Hoï thöôøng lui tôùi taäp luyeän voõ ngheä vaø baøn quoác söï ñeå choáng Phaùp, ñuoåi giaëc Phaùpï.

Trong chuøa coù haàm bí maät, vaø phoøng laøm vieäc rieâng cho nhöõng caùn boä caùch maïng trong phong traøo Vieät Minh veà hoäi hoïp.

Töø naêm 1945 – 1954 chuøa Am laø nôi ñieåm heïn cuûa anh em caùn boä xaõ, huyeän, tænh. Naêm 1947 boä ñoäi ñöôïc cöùu soáng ôû ñaây coù anh Hai Döông, anh Tö Hoa (Saùu gio.ø)

Page 43: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        43 

 

Töø naêm 1947 – 1954 chuøa Am coù Ban chæ huy xaõ ñoäi anh Chín Ñaëng vaø anh Nguyeãn Hueä ñeán laõnh ñaïo phong traøo.

Töø naêm 1954 veà sau CHUØA AM tieáp tuïc ñoùng goùp nuoâi anh em caùn boä huyeäân, tænh, xaõ: Anh Naêm Lyù huyeän UÛy Vieân Traûng Baøng – Anh Taùm Bôùt (Tö Hoa), anh Chín Ñaëng caùn boä Tænh UÛy – Anh Taùm Hoøa Bí Thö Tænh UÛy – Anh Naêm Tung Thöôøng Vuï Tænh UÛy – Anh Hai Bình (Tö Toát) Tænh UÛy Vieân – Anh Hai Mai Tænh UÛy Vieân vaø nhieàu anh em khaùc nöõa do anh Chín Ñaëng höôùng daãn laøm vieäc ôû ñaây.

Töø naêm 1955 – 1960 anh em caùn boä môùi chuyeån ñi, chæ coøn anh Tö Hoa vaø anh Chín Tieân ôû ñaây hoaït ñoäng Ñaûng UÛÛy Xaõ Gia Loäc. Bôûi vaäy haèng ngaøy CHUØA AM ñeàu coù anh, chò, em caùch maïng nhö: anh Hai Döông, anh Hai Bình, anh UÙt Hoøa, anh Chín Ñaëng, anh Tö Hoa (Saùu Gioø), anh Chín Kyù, anh Chín Saäm v.v.. ôû, ñi, vaø veà lieân tuïc trong thôøi kyø döôùi cheá ñoä khaéc nghieät luaät 10/59 cuûa Ngoâ Ñình Dieäm (Luaät 10/59 cho raèng ai chöùa chaáp Coäng saûn, ai theo Coäng saûn v.v.. seõ bò töû hình.)

Hình 35. Nhöõng bia kinh trong khuoân vieân Chuøa Am

Tuy luaät 10/59 thoâng baùo daùn khaép nôi trong xoùùm aáp, caùc nhaø daân vaø treân moãi chaëng ñöôøng ñeàu coù bieåu ngöõ giaêng ngang ñöôøng. Maëc duø luaät 10/59, haêm he ñe doïa nhö vaäy nhöng chuøa Am vaãn aâm thaàm nuoâi döôõng vaø che daáu caùn boä caùch maïng khoâng heà sôï haõi.

Xem maùy cheùm Ngoâ Ñình Dieäm nhö khoâng coù, maëc duø maùy cheùm Ngoâ Ñình Dieäm chuyeån ñi khaép tænh gieát khoâng bieát bao nhieâu caùn boä caùch maïng. Caøng gieát caùn boä caùch maïng bao nhieâu thì loøng caêm phaãn cuûa toaøn daân laïi caøng daâng cao leân baáy nhieâu. Vì theá chuøa Am vaãn hieân ngang kieân cöôøng baát khuaát, chaúng heà khieáp ñaûm, laø nôi nuoâi döôõng che daáu baûo boïc anh em caùn boä caùch

Page 44: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      44 

 

maïng döôùi cheá ñoä ñoäc taøi cuûa gia ñình trò Ngoâ Ñình Dieäm ñöôïc bình an cho ñeán ngaøy giaûi phoùng queâ höông.

Cuõng trong thôøi gian naøy thaày truï trì coù ngöôøi em trai UÙt trong gia ñình teân Leâ Vaên Taân thoaùt ly gia ñình theo boäâ ñoäi caùch maïng vaø ñaõ hy sinh naêm 1960 trong traän ñaùnh ñoàng khôûi ôû Tua Hai Taây Ninh.

Tröôùc khi thoaùt ly gia ñình Taân vaø moät soá thanh nieân trong aáp ñeán nhaø oâng tröôûng aáp Minh, ôû gaàn chuøa Baøu Me ñöa ra kieán nghò choáng baét lính vaø caøn queùt trong xoùm aáp. OÂng tröôûng aáp Minh quaù sôï haõi chaáp nhaän ñôn kieán nghò, nhöng moät maët laïi ñöa lính laøm tay sai cho giaëc vaøo chuøa Am baét Taân, treân ñöôøng giaûi Taân veà ñoàn ngaû ba Hai Chaâu, Taân ñaõ ñaùnh lính vaø chaïy thoaùt, nhôø baø con uûng hoä che daáu roài ñöa vaøo chieán khu Bôøi Lôøi.

Hình 36. LEÂ VAÊN TAÂN

“Luùc baáy giôø tình hình theá giôùi coù nhöõng bieán ñoäng chính trò raát maïnh neân aûnh höôûng CAÙCH MAÏNG THAÙNG TAÙM NAÊM 1945: Ngaøy 9 thaùng 5 naêm 1945 chuû nghóa phaùt xít Ñöùc bò tieâu dieät, chieán tranh keát thuùc ôû chaâu AÂu. Lieân Xoâ tuyeân chieán vôùi phaùt xít Nhaät.

Page 45: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        45 

 

Hình 37. Bia kinh trong khuoân vieân chuøa Am

Ngaøy 6 thaùng 8 naêm 1945 Myõ neùm bom xuoáng Hiroâsima, ngaøy 9 thaùng 8 naêm ñoù Myõ neùm tieáp quaû thöù hai xuoáng Nagazaki gieát cheát haøng vaïn chuïc ngöôøi. Ngaøy 15 thaùng 8 naêm 1945 Hoàng quaân Lieân Xoâ tieâu dieät ñaïo quaân Quan Ñoâng, ñaïo quaân tinh nhueä nhaát cuûa Nhaät Baûn ôû Ñoâng Baéc Trung Quoác. Nhaät thaáy mình thaát baïi veà quaân söï quaù naëng neà neân tuyeân boá ñaàu haøng Ñoàng Minh voâ ñieàu kieän. Saùu vaïn quaân Nhaät ôû Ñoâng Döông vaø chaùnh phuû tay sai Traàn Troïng Kim hoang mang cöïc ñoä. Naém ñöôïc tình hình theá giôùi vaø trong nöôùc, Ñaûng Coäng Saûn ôû Taân Traøo hoäi nghò haï leänh toång khôûi nghóa trong toaøn quoác.

Ngaøy 16 thaùng 8 naêm 1945 ñaïi hoäi quoác daân quyeát ñònh laáy côø ñoû sao vaøng naêm caùnh laøm Quoác kyø, laáy baøi Tieán quaân ca laøm Quoác ca, cöû ra Chaùnh phuû laâm thôøi, Hoà Chí Minh laøm chuû tòch.

Quaân giaûi phoùng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Hoà Chuû Tòch ñaùnh chieám thò xaõ Thaùi Nguyeân, ngaøy 17 thaùng 8 naêm ñoù ñaùnh chieám thò xaõ Tuyeân Quang, ngaøy 18 thaùng 8 naêm ñoù ñaùnh chieám Baéc Giang, Haûi Döông... Ngaøy 19 thaùng 8 naêm ñoù khôûi nghóa ôû Haø Noäi. Ngaøy 23 thaùng 8 ñaùnh chieám thaønh phoá Hueá, ngaøy 25 thaùng 8 naêm ñoù ñaùnh chieám Saøi Goøn. Chæ trong voøng 15 ngaøy toång khôûi nghóa

Page 46: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      46 

 

thaønh coâng trong caû nöôùc. Baûo Ñaïi vò vua cuoái cuøng cuûa trieàu Nguyeãn ñoïc chieáu thoaùi vò, noäp aán kieám cho ñaïi dieän Chính phuû Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa.”

Ngaøy 2 thaùng 9 naêm 1945 Chuû Tòch Hoà Chí Minh ñoïc baûng TUYEÂN NGOÂN ÑOÄC LAÄP taïi Haø Noäi. Ñoù laø keát quaû cuûa quaù trình ñaáu tranh anh duõng lieân tuïc haèng traêm naêm cuûa daân toäc Vieät Nam.”

Page 47: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        47 

 

ÑÔØI

THÖÙÙ NNAAÊÊMM

LEÂ NGOÏC AN phaùp danh laø THÍCH THOÂNG LAÏC sinh naêm 1928,

laø ngöôøi con thöù tö. Luùc baáy giôø laø sinh vieân taïi Saøi Goøn neân laøm theû sinh vieân vaø caên cöôùc ñeà naêm sinh 1935, nhôø ñoù tuoåi hoïc troø ñöôïc keùo daøi ñeå hoaït ñoäng caùch maïng trong giôùi hoïc sinh, sinh vieân deã daøng hôn.

Thöøa keá söï nghieäp caùch maïng cuûa cha oâng, thaày Thoâng Laïc bieán CHUØA AM thaønh moät cô sôû in aán taøi lieäu tuyeân truyeàn hoïc taäp caùch maïng, phaùt ñoäng phong traøo yeâu nöôùc roäng raõi trong quaàn chuùng, bieán thaønh nhöõng cuoäc bieåu tình choáng cheá ñoä ñoäc taøi phaùt xít gia ñình trò Ngoâ Ñình Dieäm.

Hình 38: Thaày Thoâng Laïc

Page 48: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      48 

 

Nhöõng cuoäc xuoáng ñöôøng bieåu tình choáng cheá ñoä ñoäc taøi phaùt xít gia ñình trò Ngoâ Ñình Dieäm laøm cho teà aáp luùc baáy giôø run sôï khieáp ñaûm, laøm haïn cheá bôùt nhöõng tay sai, choù saên, chim moài cuûa beø ñaûng Ngoâ Ñình Dieäm.

Nguïy quyeàn ôû Traûng Baøng nghi ngôø CHUØA AM laøm Coäng saûn neân ñöa lính ñeán bao vaây chuøa baét thaày Thoâng Laïc, giam caàm, ñaùnh ñaäp, ñieàu tra ñuû moïi cöïc hình, naøo laø cho ñieän giaät thaày cheát leân cheát xuoáng, naøo laø treo ngöôïc ñaàu, ñoå nöôùc xaø phoøng, naøo laø ñaám ñaù, giaäm ñaïp treân ngöïc khaép nôi treân cô theå baàm tím v.v.. Thaày khoâng ñi noåi chuùng loâi thaày boû vaøo khu nhaø lao, nhôø anh em tuø nhaân trong phoøng giam mang vaøo chaêm soùc cöùu chöõa xoa boùp daàu.

Giaëc ñieàu tra caùch gì thì thaày Thoâng Laïc chæ moät möïc traû lôøi khoâng bieát, khoâng laøm Coäng saûn chæ bieát ôû chuøa tuïng kinh nieäm Phaät maø thoâi.

Giaëc hoûi:

- Bieát Taùm Gioø, Chín Ñaëng khoâng?

- Khoâng quen bieát.

Nhöõng caùn boä ñieàu tra cuûa nguïy quyeàn noùi:

- Khoâng bieát ñaùnh cho bieát, khoâng toäi ñaùnh cho coù toäi.

Nhöõng traän ñoøn nhö vaäy thaày Thoâng Laïc cheát leân, cheát xuoáng nhöng thaày Thoâng Laïc raát gan daï, chæ traû lôøi laø khoâng bieát.

Hình 39. Queâ höông Vieät Nam

Giaëc nhoát thaày Thoâng Laïc ba thaùng taïi Taây Ninh ñeå ñieàu tra. Sau ñoù Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam chuøa AÁn Quang ñeán laõnh thaày ra.

Page 49: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        49 

 

Sau khi ñöôïc traû töï do trôû veà thaày baùm truï CHUØA AM tieáp tuïc laøm caùch maïng, vì thaày ñöôïc anh em caùn boä caùch maïng giaùo duïc chæ coù con ñöôøng caùch maïng môùi giaûi phoùng daân toäc, môùi laät ñoå chaùnh quyeàn tay sai nguïy quaân, nguïy quyeàn vaø ñuoåi giaëc Phaùp ra khoûi bôø coõi.

Laøm caùch maïng raát gian khoå, ngoài tuø ra khaùm ñoù laø leõ thöôøng maø ngöôøi laøm caùch maïng naøo tieáp caän vôùi giaëc thì ít ai traùnh khoûi, cho neân laøm caùch maïng xem söï soáng cheát vaø tuø toäi nhö chæ maønh treo chuoâng.

ÔÛ giai ñoaïn cheá ñoä gia ñình trò Ngoâ Ñình Dieäm chuùng ta neân tham khaûo qua nhöõng trang söû CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG MYÕ XAÂM LÖÔÏC (1954 – 1975.)

“Vieät Nam vôùi vò trí chieán löôïc quan troïng ôû Ñoâng Nam AÙ, ñi tieân phong trong phong traøo giaûi phoùng daân toäc vaø phong traøo chuû nghóa xaõ hoäi ôû khu vöïc. Vì theá Myõ quyeát taâm ñeø beïp caùch maïng Vieät Nam. Sau khi Phaùp thaát baïi, Myõ nhaûy vaøo thay theá ôû Ñoâng Döông. Myõ ra söùc phaù hieäp ñònh Giônevô, phaù söï nghieäp thoáng nhaát toaøn laõnh thoå Vieät Nam. Chieám ñoùng vaø bieán mieàn Nam thaønh thuoäc ñòa kieåu môùi cuûa Myõ, thaønh caên cöù quaân söï ñeå ngaên chaën phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc, ngaên chaën vaø taán coâng chuû nghóa xaõ hoäi ôû Ñoâng Nam AÙ trôû thaønh moät trong caùc khu vöïc thöïc hieän chieán löôïc toaøn caàu cuûa Myõ. Ñeå ñaït muïc ñích treân, Myõ ñaõ tieán haønh xaâm löôïc mieàn Nam Vieät Nam baèng chuû nghóa thöïc daân môùi, tieâu dieät löïc löôïng caùch maïng mieàn Nam, gaáp ruùt chuaån bò taán coâng mieàn Baéc. Do ñoù Myõ xaây döïng boä maùy nguïy quyeàn, ñöùng ñaàu laø Ngoâ Ñình Dieäm... Chaùnh quyeàn Dieäm töï maïo nhaän laø “CAÙCH MAÏNG QUOÁC GIA” vôùi chieâu baøi “ÑAÛ THÖÏC – BAØI PHONG” ñeå che daáu giaû taâm baùn nöôùc.

Treân thöïc teá chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm ñaõ thöïc hieän chaùnh saùch toá coäng, dieät coäâng ñeå ñaøn aùp tieâu dieät nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc khaùng chieán choáng giaëc Phaùp gaây neân nhöõng cuoäc taøn saùt ñaãm maùu ôû mieàn Nam Vieät Nam.”

“Töø cuoái naêm 1954 ñeán thaùng 7 naêm 1955 phong traøo hoøa bình cuûa giôùi trí thöùc sinh vieân Saøi Goøn – Chôï Lôùn.

Page 50: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      50 

 

 

Hình 40. COÂ DIEÄU QUANG

Trong soá ñoù coù sinh vieân Leâ Ngoïc An cuøng moät soá sinh vieân khaùc laøm noøng coát ñöôïc caùch maïng giaùo duïc chæ ñaïo cho cuoäc ñaáu tranh neân maïnh daïn goùp yù cuøng caùc baïn sinh vieân khaùc haõy ñöùng leân ñoøi hieäp thöông toång tuyeån cöû thoáng nhaát theo hieäp ñònh Giôneovô, ñoøi töï do daân chuû, caûi thieän ñôøi soáng, ñoøi cöùu teá nhöõng naïn nhaân xung ñoät trong caùc cuoäc xung ñoät giöõa chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm vôùi caùc toân giaùo khaùc, choáng khuûng boá v.v...”

 

Page 51: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        51 

 

Hình 41. Nhöõng tu só Campuchia cuõng ñeán chuøa Am tu hoïc

“Ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1950, 15 vaïn coâng nhaân Saøi Goøn – Chôï Lôùn mít tinh kyû nieäm ngaøy Quoác Teá Lao Ñoäng. AÙc lieät nhaát laø cuoäc ñaáu tranh choáng caùc chieán dòch “TOÁ COÄNG – DIEÄT COÄNG”, baûo veä nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc khaùng chieán cuõ. Töø trong caùc traïi taäp trung, khu dinh ñieàn, aáp chieán löôïc choáng Myõ Dieäm buøng noå lôùn maïnh. Phong traøo ñaáu tranh chaùnh trò loâi cuoán haøng trieäu ngöôøi bao goàm caùc toân giaùo: Phaät Giaùo, Cao Ñaøi, Hoøa Haûo, ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, ñoàng baøo mieàn Baéc di cö vaøo Nam.”

“Trong cuoäc ñaáu tranh coù söï phoái hôïp giöõa nhaân daân thaønh thò vaø nhaân daân noâng thoân raát chaët cheõ, nhieàu hình thöùc phong phuù. Keát quaû thôøi kyø ñaáu tranh chaùnh trò laø caùch maïng mieàn Nam ñöùng vöõng, phuïc hoài laïi töøng böôùc phaùt trieån ñeå chuaån bò löïc löôïng vuõ trang cho thôøi kyø chieán tranh caùch maïng.”

“Thôøi kyø gay gaét nhaát laø töø naêm 1957 trôû ñi, Myõ vaø chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm nhö ñieân khuøng chuyeån sang cheá ñoä ñoäc taøi phaùt xít, ñaøn aùp coâng khai tieán haønh moät cuoäc chieán tranh ñôn phöông ñeå choáng laïi ñoàng baøo mieàn Nam.”

Hình 42. MARK –Moät ngöôøi Myõ tu taäp taïi CHUØA AM

Page 52: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      52 

 

Chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm tieán haønh nhöõng cuoäc caøn queùt coù quy moâ lôùn lieân tuïc doàn daân vaøo aáp chieán löôïc, maø chuùng goïi laø khu DINH ÑIEÀN chôù kyø thöïc ñoù laø nhöõng traïi taäp trung daân ñeå nhaân daân lìa caùch maïng theo chieán löôïc “CAÙ LÌA NÖÔÙC.”

“Chieán löôïc naøy hoøng tieâu dieät Coäng Saûn. Thaùng 12 naêm 1957 chuùng ñaàu ñoäc cheát haøng ngaøn ngöôøi ôû nhaø tuø Phuù Lôïi. Chuùng coøn ban haønh luaät 10/59, laäp caùc toøa aùn quaân söï ñaëc bieät ñeå cheùm gieát khaép mieàn Nam.

Thôøi gian naøy CHUØA AM laø moät trong nhöõng nôi baûo veä anh em caùch maïng vöøa laøm vieäc vaø vöøa aån naùu trong aáp Gia Laâm, xaõ Gia Loäc, huyeän Traûng Baøng, tænh Taây Ninh.

Teát Maäu Thaân CHUØA AM chæ coøn moät ñoáng gaïch vuïn, chieán tranh ñaõ taøn phaù khoâng nhöõng CHUØA AM maø caû xoùm aáp Baøu Traâm ñeàu bò ñieâu taøn, nhaø cöûa cuûa nhaân daân ñeàu bò ñoát chaùy tan naùt trong bom ñaïn chieán tranh, moïi ngöôøi ñeàu chaïy taûn cö töù taùn. Nhöng vò truï trì CHUØA AM khoâng heà sôï haõi, trôû veà baùm truï nôi CHUØA AM.

Hình 43. OÂng LEÂ VAÊN AÂN

Ngaøi caát moät caùi mieáu nhoû ñeå laøm aùm hieäu. Khi anh em du kích ñeán mieáu thaáy coù nhang ñoát laø bieát ngay khoâng coù giaëc kích, thì ñi vaøo aáp chieán löôïc truy queùt teà aáp, coøn thaáy khoâng coù nhang ñoát laø bieát coù giaëc kích neân ruùt lui khoâng vaøo aáp chieán löôïc. Vieäc ñoát höông hay khoâng ñoát höông laø vò truï trì ñeàu giao laïi cho ñöùa em trai cuûa mình laø Leâ Vaên AÂn. Nhôø coù thoâng tin lieân laïc nhö vaäy neân

Page 53: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        53 

 

anh em du kích caùch maïng bieát ñöôïc tình hình cuûa giaëc, neân vaøo phaù aáp chieán löôïc, keâu goïi nhaân daân trôû veà laøng xoùm cuõ raát deã daøng.

Khi nhaân daân trôû veà laøng xoùm cuõ ñoâng ñuû, vò truï trì CHUØA AM caát moät caùi moät am tranh laù nhoû ñeå laøm cô sôû caùch maïng lieân laïc thoâng tin vaø tieáp teá löông thöïc, nhaát laø toå chöùc mua suùng ñaïn cuûa giaëc, tieáp teá cho anh em du kích.

Hình 44. Nhöõng nhaø thaát trong Chuøa Am

Ñeâm ñeâm anh em du kích ra baén phaù ñoàn giaëc, khieán giaëc soáng baát an, nhôø coù anh em du kích dieät saïch teà aáp, khieán chuùng khoâng quaûn lyù nhaân daân ñöôïc, nhôø ñoù môùi môû roäng vuøng caùch maïng bao vaây saùt thò traán Traûng Baøng; nhôø ñoù caùch maïng ngaøy caøng lôùn maïnh cho ñeán ngaøy ñaát nöôùc hoaøn toaøn giaûi phoùng.

Muoán bieát roõ aâm möu cuûa Myõ trong giai ñoaïn naøy chuùng ta haõy ñoïc laïi moät ñoaïn söû caän ñaïi: “Ñeå thöïc hieän chieán tranh ñaëc bieät choáng laïi phong traøo giaûi phoùng daân toäc do Ñaûng Coäng Saûn laõnh ñaïo. Myõ vaïch ra moät keá hoaïch Taây Lô sau naøy ñöôïc boå sung keá hoaïch Giôn Sôn – Maéc Na Ma Ra goàm ba giai ñoaïn:

Myõ döï tính thöïc hieän keá hoaïch naøy laø 18 thaùng laø keát thuùc chieán tranh. Khôûi söï keá hoaïch ñoù laø xaây aáp chieán löôïc doàn daân ñeå coâ laäp löïc löôïng caùch maïng mieàn Nam. Myõ nguïy xaây döïng 17.000 aáp chieán löôïc, bieán toaøn mieàn Nam thaønh moät traïi taäp trung khoång loà. Myõ raûi chaát ñoäc hoùa hoïc xuoáng nhieàu vuøng daân cö ñeå buoäc nhaân daân vaøo aáp chieán löôïc.

1- Bình ñònh mieàn Nam.

2- Taêng cöôøng phaù hoaïi mieàn Baéc.

3- Taán coâng thoân tính mieàn Baéc.

Söï kyø thò toân giaùo cuûa cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm giöõa Phaät giaùo vaø Thieân Chuùa giaùo noå ra khieán cho phe quaân ñoäi nhaûy vaøo tham döï. Thaùng 11 naêm 1963

Page 54: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      54 

 

Myõ vaø nhoùm quaân ñoäi laøm cuoäc ñaûo chaùnh laät ñoå Ngoâ Ñình Dieäm. Ngoâ Ñình Dieäm vaø Ngoâ Ñình Nhu bò gieát cheát. Söï suïp ñoå cheá ñoä ñoäc taøi Ngoâ Ñình Dieäm môû ñaàu cho söï khuûng hoaûng cuûa chaùnh quyeàn Saøi Goøn khoâng bao giôø khaéc phuïc ñöôïc nöõa.”

Hình 45. Khu an döôõng trong Chuøa Am

“Ngaøy 20 thaùng 8 naêm 1964, 30 vaïn ngöôøi bao vaây dinh Ñoäc laäp ñoøi Nguyeãn Khaùnh töø chöùc, ngaøy 20 thaùng 9 naêm 1964 10 vaïn coâng nhaân baõi coâng ôû Saøi Goøn – Gia Ñònh phaûn ñoái cheá ñoä ñoäc taøi Nguyeãn Khaùnh. Ngaøy 24 thaùng 8 naêm 1964, 3 vaïn coâng nhaân Ñaø Naüng baõi thò tuaàn haønh. Thaùng 12 naêm 1964 nhaân daân Hueá, Ñaø Naüng, Ñaø Laït bieåu tình choáng chaùnh phuû Traàn Vaên Höông.

Tham gia caùc cuoäc ñaáu tranh chaùnh trò coù noâng daân, coâng nhaân, nhaân daân ñoâ thò, hoïc sinh, sinh vieân, trí thöùc ñaáu tranh ñoøi quyeàn lôïi kinh teá daân chuû. Naêm 1963, coù 23 trieäu löôït ngöôøi ñaáu tranh. Ñaáu tranh chaùnh trò laøm tan raõ töøng maûnh chaùnh quyeàn buø nhìn cuûa Myõ, laøm thaát baïi nhöõng cuoäc caøn queùt, laøm tan raõ aáp chieán löôïc cuûa Myõ. Nhôø phoái hôïp ñaáu tranh chaùnh trò vôùi ñaáu tranh quaân söï neân tieâu dieät löïc löôïng quaân söï Myõ vaø laøm cho löïc löôïng caùc chaùnh quyeàn tay sai cuûa Myõ reäu raõ. AÁp chieán löôïc laø chieán thuaät chieán löôïc trong chieán tranh ñaëc bieät cuûa Myõ, quaàn chuùng noåi daäy ñaáu tranh chaùnh trò phaù theá kìm keïp cuûa giaëc moät caùch deã daøng.”

“Nhôø ñaáu tranh chaùnh trò vaø quaân söï bieát keát hôïp neân laøm cho 8.000 aáp chieán löôïc (85% soá aáp) bò phaù. Ñeå cöùu vaõn tình theá ngaøy 1 thaùng 11 naêm 1963 Myõ ñaûo chaùnh gieát cheát Dieäm – Nhu. Döông Vaên Minh leân caàm quyeàn nhöng bò Nguyeãn Khaùnh laät ñoå.

Trong giai ñoaïn naøy caùc cuoäc ñaûo chaùnh tranh giaønh quyeàn löïc cuûa caùc phe phaùi trong chaùnh quyeàn nguïy ñaõ ñaåy chaùnh quyeàn naøy vaøo cuoäc khuûng hoaûng trieàn mieân. Chuùng ta thaáy roõ Nguyeãn Khaùnh laät ñoå Döông Vaên Minh leân laøm thuû

Page 55: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        55 

 

töôùng, Döông Vaên Minh leân laøm Quoác Tröôûng, Sau ñoù Nguyeãn Khaùnh laøm Quoác tröôûng, Traàn Vaên Höông laøm Thuû töôùng. Roài Phan Khaéc Söûu laïi thay Nguyeãn Khaùnh laøm Quoác tröôûng. Ñaàu naêm 1965 Nguyeãn Khaùnh, Nguyeãn Cao Kyø, Nguyeãn Chaùnh Thi cuøng nhau laät ñoå Phan Khaéc Söûu, ñöa Phan Huy Quaùt leân laøm Thuû töôùng, trong giai ñoaïn naøy nguïy quyeàn Saøi Goøn caøng suy nhöôïc vaø khuûng hoaûng neân naêm 1964 theá löïc chaùnh trò vaø quaân söï cuûa caùch maïng roäng lôùn vaø vuõ khí ñaày ñuû vuøng leân phaù saïch caùc aáp chieán löôïc trong mieàn Nam Vieät Nam vaø ñaäp tan naùt nguïy quaân nguïy quyeàn.”

Luùc baáy giôø vaøo nhöõng naêm 1970 – 1975 chieán tranh nguùt ngaøn, Thaày truï trì coøn moät ngöôøi meï giaø, moät ngöôøi anh vaø hai ngöôøi em - moät trai, moät gaùi. Ngöôøi anh lôùn coù gia ñình ôû Thaønh phoá Saøi Goøn, coøn ngöôøi em trai keá cuõng coù gia ñình ôû Traûng Baøng.

Rieâng thaày truï trì vaø ngöôøi em gaùi ñöa meï giaø veà nuoâi döôõng baèng söùc lao ñoäng cuûa mình, caû ba meï con chæ quanh quaån trong moät ngoâi nhaø nhoû ôû aáp Loø Reøn thuoäc vuøng chu vi Cao Ñaøi quaûn trò, ôû ñoù môùi traùnh ñöôïc bom ñaïn cuûa Myõ vaø nguïy quyeàn. AÁp Loø Reøn baây giôø laø aáp Loäc Du, xaõ Gia Loäc, huyeän Traûng Baøng, tænh Taây Ninh. Moïi ngöôøi daân ôû trong vuøng chieán tranh, ban ngaøy veà baùm truï ñaát ñai vaø laøm tai maét cho caùch maïng, khi trôøi saép toái ñeàu phaûi rôøi khoûi nôi gia ñình mình, goàng gaùnh ñoà ñaïc, daét con caùi vaøo vuøng chu vi cuûa Cao Ñaøi ñeå traùnh bom ñaïn.

CHUØA AM naèm trong vuøng ñaát caùch maïng, haøng raøo CHUØA AM laø haøng raøo chieán ñaáu cuûa du kích quaân vaø CHUØA AM cuõng laø ñieåm noùng maø giaëc Phaùp vaø nguïy quaân neân chuùng thöôøng xuyeân phaùo baén CHUØA AM, luùc naøo chuùng cuõng coù theå baét vaø baén phaù chuøa vì chuùng cho ñoù laø nôi Coäng Saûn aån naùu.

Page 56: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      56 

 

Hình 46. Sö coâ HUEÄ AÂN, moät tu só tu hoïc laâu naêm nhaát trong CHUØA AM, laøm chuû ñöôïc beänh

taät, treân 90 tuoåi

Thaày truï trì vaãn bieát ñieàu naøy nhöng vaãn baùm saùt anh em du kích thöôøng laøm nhieäm vuï baùo tin töùc giaëc cho anh em bieát ñeå ñeà phoøng vaø vaøo phaù aáp chieán löôïc giaûi phoùng ñoàng baøo trôû veà nhaø cöûa ruoäng vöôøn ñaát ñai cuõ.

ÔÛ aáp Loø Reøn, laø nôi ôû ñôõ traùnh bom ñaïn Myõ Nguïy, ngaøy ngaøy em gaùi thaày ra chôï Traûng Baøng mua baùn kim chæ nhöng thaáy khoâng ñuû soáng neân môùi mua dao röïa ôû caùc loø reøn roài ñem baùn sæ taïi caùc chôï ôû thaønh phoá Saøi Goøn.

Ñeå phuï vaøo nuoâi soáng ba meï con, nhöng cuõng khoâng ñuû do ñoù thaày truï trì hoïc ngheà reøn laøm dao röïa ñeå töï saûn xuaát, nhôø ñoù thu nhaäp môùi ñuû soáng. Nhöõng naêm thaùng vaát vaû vaø gian khoå naøy laøm sao queân ñöôïc ngöôøi em thaân thöông cuûa mình phaûi laên loän döôùi ñöôøng teân muõi ñaïn thaäp töû nhaát sinh. Trong nhöõng naêm thaùng ñoù raát laø gian khoå, tuø toäi vaø sinh maïng nhö chæ maønh treo chuoâng. Nhöng vì nghó ñeán cuoäc Caùch maïng giaûi phoùng daân toäc thaày khoâng theå boû anh em du kích ñöôïc maø ñi neân baùm truï CHUØA AM soáng cheát coù nhau. Nhaát laø khi ñöôïc tin Leâ Vaên Taân, em thaày hy sinh trong traän Tua Hai Taây Ninh. Meï khoùc moãi khi thaép höông treân baøn thôø, loøng thöông em xoùt xa voâ cuøng neân quyeát laøm heát söùc mình ñeå baûo veä cô sôû ñeå anh em du kích an taâm chieán ñaáu.

Page 57: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        57 

 

Hình 47. Maät Haïnh

Treân ñöôøng ñi buoân baùn töø Traûng Baøng veà Thaønh Phoá Saøi Goøn laø moät con ñöôøng nguy hieåm nhaát. Treân ñöôøng bieát bao nhieâu laø moâ ñaát, moãi moâ ñaát coù moâ thì ñaët mìn, coù moâ thì khoâng. Taát caû mìn ñaët treân ñöôøng laø cuûa caùch maïng, neáu xe naøo voâ yù caùn phaûi mìn thì caû ngöôøi vaø xe chæ coøn nhöõng maûnh saét vuïn vaø moät ñoáng thòt tay chaân vaêng töù tung. Vì cuoâïc soáng ñeå cuøng ba meï con nöông töïa coù nhau neân em thaày phaûi xoâng pha ñi tìm söï soáng. Thænh thoaûng ngöôøi anh vaø em trai cuõng coù veà thaêm nhöng chæ trong giaây laùt roài laïi veà lo gia ñình, chæ coøn laïi ba meï con. Thaáy meï khoâng vui thænh thoaûng thaày nhaéc laïi chuyeän naêm xöa ñeå laøm cho meï vui.

Thaùng 7 naêm 1975 ñaát nöôùc giaûi phoùng xong, bom ñaïn khoâng coøn caøy xôùi treân maûnh ñaát queâ höông, thaày trôû veà söûa sang laïi maûnh ñaát choân nhau caét roán, nôi CHUØA AM coå xöa yeâu daáu maø cuûa toå tieân ñeå laïi, moät di tích khoù queân, cho neân con chaùu khoâng coù quyeàn laøm maát goác, phaûi truøng tu laïi ñeå ñaùnh daáu nhöõng trang söû yeâu nöôùc cuûa Toå tieân baèng coâng lao, moà hoâi nöôùc maét, baèng xöông maùu cuøng vôùi moïi ngöôøi daân trong caû nöôùc môùi coù ngaøy nay ñaát nöôùc ñoäc laäp hoaøn toaøn chuû quyeàn veà tay nhaân daân Vieät Nam. Bôûi vaäy chuùng ta laø con chaùu khoâng theå boû qua ñöôïc vieäc truøng tu.

Page 58: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      58 

 

Meï maát, Thaày xin moät ñöùa chaùu veà nuoâi vaø ñaët teân laø MAÄT HAÏNH.

Maät Haïnh ñöôïc daïy tu haønh xaû taâm, neân luùc naøo cuõng thöông yeâu vaø tha thöù khi coù ai noùi traùi yù nghòch loøng, vì theá göông maët Maät Haïnh luùc naøo cuõng hieàn töø, hieän ra söï an laïc vaø vui veû.

Vieäc truøng tu ñaàu tieân thaày truï trì caát laïi ngoâi CHUØA AM tre laù ñôn sô chæ thôø 3 töôïng Phaät. Töôïng thöù nhaát laø töôïng ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni ngoài giöõa, töôïng thöù hai ñöùng laø töôïng Ca Dieáp beân tay traùi vaø töôïng thöù ba ñöùng laø töôïng A NAN beân tay maët. Hieän giôø CHUØA AM vaãn coøn giöõ nguyeân veïn nhö hoài môùi caát, vaùch lieáp, coät baèng caây taàm voâng, lôïp toân v.v… Tuy ñaõ cuõ reâu phong, aåm moác, coät xuø xì vaø vaùch lieáp ñaõ muïc nhöng chöa naùt vaãn coøn che möa, che naéng ñöôïc.

Ngoâi chuøa baèng truùc tre laøm sao giöõ gìn beàn laâu ñöôïc. Cho neân Thaày Thoâng Laïc quyeát taâm seõ truøng tu CHUØA AM baèng gaïch ngoùi nhö tröôùc kia do oâng thaân thaày ñaõ xaây döïng. Töøng cuïc gaïch, töøng vieân ñaù, töøng bao xi maêng do coâng söùc cuûa rieâng mình daønh duïm töøng ñoàng töøng caéc chôù khoâng bao giôø keâu goïi moät ngöôøi phaät töû naøo ñoùng goùp phuï vôùi mình. Söï quyeát taâm aáy oâng thaân thaày ñaõ döïng neân ngoâi CHUØA AM saïch ñeïp vaø ngoâi chuøa naøy ñöôïc duy trì treân 10 naêm thì chieán tranh buøng noå. Giaëc phaùp ñaõ duøng xe taêng taøn phaù ngoâi CHUØA AM, chæ coøn moät ñoáng gaïch vuïn.

Hình 48. Coång soá 2 vaøo khu phaùt trieån Chuøa Am

Sau khi ñaát nöôùc giaûi phoùng giaëc Phaùp ra khoûi bieân cöông, thaày Thoâng Laïc laø moät tu só neân moät ñoàng cuõng khoâng coù, nhôø gia ñình coâ TÖØ NGUYEÄN cuùng döôøng cho thaày 20 ñoàng, luùc baáy giôø 20 ñoàng coù giaù trò raát lôùn. Khi coù tieàn thaày Thoâng Laïc trôû veà baét ñaàu caát laïi CHUØA AM baèng taàm voâng truùc tre, vì ñoù laø nhöõng caây nhaø laù vöôøn neân khoâng toán tieàn mua.

Page 59: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        59 

 

OÂng thaân thaày Thoâng Laïc qua phaàn nhöng lôøi di chuùc giao laïi vieäc truøng tu ngoâi chuøa cho thaày, neân luùc naøo thaày cuõng nhôù lôøi di chuùc ñoù: “Sau khi Thaày maát, Thaày chæ tin nôi con, con laø ngöôøi ñuû söùc, ñuû khaû naêng truøng tu laïi ngoâi chuøa, con nhôù coá gaéng ñöøng ñeå phuï loøng mong moûi cuûa oâng baø nôi chín suoái.” Nhôù lôøi di chuùc ñoù thaày luoân luoân canh caùnh beân loøng quyeát taâm truøng tu laïi ngoâi chuøa baèng gaïch ngoùi ñeå khoâng phuï loøng mong ñôïi cuûa oâng thaân thaày.

Vieäc thöù hai laø truøng tu tinh thaàn chaùnh phaùp cuûa Phaät, thaày Thoâng Laïc vieát saùch ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû vaø giaûng daïy ñuùng nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc PHAÄT THÍCH CA MAÂU NI, coøn nhöõng lôøi giaûng daïy naøo khoâng ñuùng cuûa ñöùc PHAÄT THÍCH CA MAÂU NI thì Thaày vaïch traàn boä maët thaät cuûa noù ñeå moïi ngöôøi bieát roõ noù laø taø phaùp ngoaïi ñaïo ñaõ xen vaøo kinh saùch Phaät giaùo, thöôøng caùc sö thaày khoâng roõ nhöõng kinh saùch ngoaïi ñaïo neân laáy ñoù giaûng daïy cho phaät töû.

Cho neân vieäc vaïch traàn boä maët thaät cuûa kinh saùch ngoaïi ñaïo laø giuùp cho phaät töû hieåu roõ phaùp naøo ñuùng, phaùp naøo sai ñeå quyù phaät töû traùnh xa vaø khoâng uûng hoä cuùng döôøng, nhöõng sö, thaày ñang haønh taø giaùo ngoaïi ñaïo. Nhôø ñoù taø phaùp khoâng phaùt trieån vaø vì vaäy chaùnh phaùp cuûa Phaät môùi döïng laïi vaø laøm saùng choùi con ñöôøng tu taäp cuûa Phaät giaùo. Nhaát laø thaày Thoâng Laïc daïy ñaâu laø chaùnh tín vaø ñaâu laø taø tín. Chaùnh tín nghóa laø gì? Taø tín nghóa laø gì?

Chaùnh tín chæ cho moïi ngöôøi bieát thöïc haønh ñôøi soáng coù ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø chuùng sinh, luoân luoân giöõ gìn taâm BAÁT ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ baèng phaùp moân NHÖ LYÙ TAÙC YÙ ñeå taâm luoân luoân ly duïc ly baát thieän phaùp. Nhôø ñoù môùi thaáy ñöôïc taâm thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï. Chính thaáy ñöôïc taâm nhö vaäy môùi laø giaûi thoaùt cuûa Phaät giaùo quyù vò coù bieát khoâng?

Taø tín coù nghóa laø nhöõng phaät töû meâ tín chuyeân caàu cuùng, tuïng kinh, nieäm Phaät, nieäm chuù, caàu sieâu, caàu an, xin xaêm, boùi queû, cuùng sao, giaûi haïn, ñoát tieàn vaøng maõ v.v.. Nhöõng vieäc laøm nhaûm nhí voâ ích nhö vaäy thöôøng laøm hao taøi toán cuûa cuûa nhöõng phaät töû. Vaäy maø quyù phaät töû cöù nghe ñaâu laøm vaäy khoâng chòu suy tö vieäc laøm ñoù ñuùng hay sai.

Page 60: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      60 

 

Hình 49. Queâ höông khuaát boùng hoaøng hoân

Bôûi trong soá phaät töû ñoâng ñaûo truøng truøng ñieäp ñieäp ñang theo Phaät giaùo maø chuùng toâi ñaõ chöùng kieán nhöõng buoåi leã lôùn cuûa Phaät giaùo. Phaät töû veà chuøa ñoâng nhö kieán coû nhöng töø laâu bò nhoài nheùt trong ñaàu nhöõng ñieàu sai Phaät phaùp neân chæ coøn bieát cuùng baùi, tuïng kinh, nieäm chuù cuûa kinh saùch phaùt trieån. Phaät töû cho ñoù laø vieäc laøm ñuùng, laø söï tu taäp cuûa mình theo Phaät giaùo. Bôûi laøm moät vieäc sai, muø quaùng, meâ tín khoâng ñuùng chaùnh phaùp cuûa Phaät maø khoâng bieát. Thaät laø toäi nghieäp bò aûnh höôûng Phaät giaùo meâ tín ngu muoäi cuûa Trung Quoác, cöù xöa baøy nay laøm theo thaät laø ñaùng thöông.

Phaät töû coøn voâ minh nhieàu laém vì quyù thaày daïy sao hoï laøm theo nhö vaäy, chôù hoï ñaâu coù daùm noùi quyù sö thaày sai. Hoï chæ bieát tin, bieát laøm neân sö thaày daïy gì hoï cuõng tin. Bôûi vaäy phaàn ñoâng phaät töû laøm sao am töôøng lôøi Phaät daïy neân thieáu trí tueä, khoâng caân nhaéc, khoâng chòu khoù tö duy, cöù nghe sö thaày daïy ñaâu laøm ñaáy, nhö nhöõng ngöôøi muø rôø voi. Thaäât laø ñaùng thöông nhöng cuõng raát toäi nghieäp. Vì hoï khoâng saùng suoát neân môùi ñeå giaùo phaùp meâ tín môùi traøn lan khaép nöôùc, laâu ngaøy khoâng döùt boû neân noù ñaõ trôû thaønh moät truyeàn thoáng cuûa daân toäc.

Bôûi vaäy ngay töø luùc ñaàu khi kinh saùch Phaät giaùo Trung Quoác naøy môùi truyeàn vaøo Vieät Nam thì moïi ngöôøi ai cuõng ñoàng loøng chaën ñöùng noù laïi baèng caùch khoâng laøm theo nhöõng ñieàu taø giaùo meâ tín thì laøm gì noù truyeàn ñaát nöôùc chuùng ta ñöôïc, phaûi khoâng thöa quyù vò?

Page 61: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        61 

 

Hình 50 . Moät ngoâi thaát gaïch trong khu phaùt trieån cuûa chuøa Am

Trong thôøi ñaïi khoa hoïc, kieán thöùc cuûa con ngöôøi ñöôïc naâng cao nhôø söï hoïc roäng hieåu xa neân khoâng deã gì laøm cho hoï laïi tin theo, chæ coù nhöõng ngöôøi ít hoïc môùi bieán mình thaønh nhöõng ngöôøi muø quaùng, deã tin, deã laøm theo.

Taø tín laø tin coù coõi Cöïc Laïc Taây Phöông, laø tin coù linh hoàn ngöôøi cheát, laø tin coù theá giôùi sieâu hình, laø tin coù taø ma, quyû quaùi, laø tin coù ñòa nguïc, ngaï quyû, laø tin coù Thaàn Thaùnh, Tieân Phaät, laø tin coù Ngoïc Hoaøng Thöôïng Ñeá, Chuùa Trôøi, laø tin coù Thaäp Ñòa Dieâm Vöông, Thuûy phuû, Thuûy teà, Long Vöông, Haø Baù, Baø Thuûy v.v.. Nhöõng ñieàu taø tín naøy laø meâ tín.

Nhöõng ñieàu taø tín naøy khoâng phaûi do lôøi daïy cuûa ñöùc PHAÄT THÍCH CA MAÂU NI maø do nhöõng lôøi daïy cuûa caùc Toå ngoaïi ñaïo Baø La Moân, Ñaïi Thöøa, Thieàn Toâng. Caùc ngaøi ñaõ bieán Phaät giaùo thaønh moät Phaät giaùo meâ tín cuûa Trung Quoác hoaøn toaøn chòu aûnh höôûng tö töôûng Nho giaùo, Laõo giaùo.

Nho giaùo vaø Laõo giaùo laø hai toân giaùo lôùn cuûa ngöôøi Trung Quoác. Nho giaùo do Khoång Töû chuûû tröông thuyeát TAM CANG vaø NGUÕ THÖÔØNG, coøn Laõo giaùo do Laõo Töû chuû tröông thuyeát VOÂ VI. Hai nhaø ñaïi hieàn trieát tö töôûng lôùn naøy cuûa Trung Quoác ñaõ trieån khai neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi Trung Quoác, maø töø xöa ñeán nay ngöôøi Trung Quoác vaãn moät loøng toân kính xem hai vò naøy nhö nhöõng baäc thaày cuûa moïi ngöôøi trong thieân haï.

Caùc nhaø sö Phaät giaùo Trung Quoác chòu aûnh höôûng vaên hoùa tö töôûng trieát hoïc cuûa Nho giaùo neân töø söï hieåu bieát ñoù ñaõ chuyeån thaønh neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo Trung Quoác cho toát ñeïp hôn. Nhöng khoâng ngôø chòu aûnh höôûng cuùng teá cuûa Nho giaùo maø caùc nhaø sö Phaät giaùo Trung Quoác laïi bieán neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo Trung Quoác thaønh moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo meâ tín. Doøng vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo meâ tín ñoù ñöôïc caùc nhaø sö ñaët teân laø Tònh Ñoä Toâng vaø

Page 62: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      62 

 

bieân soaïn nhöõng boä kinh saùch phaùt trieån thöôøng ca ngôïi vaø khuyeán khích tín ñoà tu taäp phaùp moân nieäm Phaät A Di Ñaø, vì phaùp moân ñoù hôïp vôùi thôøi ñaïi maït phaùp.

Laïi nöõa, coù moät soá nhaø sö Trung Quoác chòu aûnh höôûng vaên hoùa ñaïo ñöùc tö töôûng cuûa Laõo Töû. Hoï trieån khai thaønh moät Phaät giaùo Trung Quoác tuyeät vôøi hôn baát cöù moät Phaät giaùo naøo ôû trong nöôùc cuõng nhö ôû caùc nöôùc ngoaøi. Nhöng khoâng ngôø aûnh höôûng VOÂ VI cuûa Laõo giaùo maø caùc nhaø sö Phaät giaùo Trung Quoác laïi bieán neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Phaät giaùo Trung Quoác thaønh moät neàn vaên hoùa trieát hoïc TAÙNH KHOÂNG. Töø khi trieát hoïc taùnh khoâng ra ñôøi ñaõ ñoán saïch nhöõng tö töôûng trieát hoïc khaùc trong neàn vaên hoùa Trung Quoác.

Hình 51. Khuoân vieân phaùt trieån cuûa chuøa Am

Vôùi tö töôûng naøy caùc nhaø sö Trung Quoác raát haõnh dieän töï ñaët cho noù caùi teân laø phaùp moân Toái Thöôïng Thöøa. Phaùp moân Toái Thöôïng Thöøa töùc laø Phaät giaùo Thieàn Toâng Trung Quoác baây giôø. Ngöôøi am töôøng Phaät giaùo Trung Quoác thì thaät laø xoùt xa vaø ñau buoàn, do kieán giaûi cuûa caùc nhaø sö Trung Quoác thieáu saùng suoát ñaõ laøm maát goác Phaät giaùo taïi xöù naøy. Nhö vaäy Phaät giaùo Trung Quoác chia laøm hai doøng vaên hoùa tö töôûng:

1- Doøng vaên hoùa Phaät giaùo TÒNH ÑOÄ TOÂNG.

2- Doøng vaên hoùa Phaät giaùo THIEÀN TOÂNG.

Coøn Phaät giaùo chaùnh toâng thì khoâng coøn nöõa, neân ngöôøi Trung Quoác hieän giôø muoán hieåu Phaät giaùo chæ baèng caùch nghieân cöùu hai doøng tö töôûng naøy.

Hai neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo aáy laïi ñöôïc truyeàn sang qua Vieät Nam, chö taêng Vieät Nam tieáp thu maø khoâng daùm chænh söûa cöù y khuoân maø truyeàn baù, maõi cho ñeán ñôøi Traàn Nhaân Toâng môùi coù thay ñoåi chuùt ít baèng söï pha troän Thieàn – Tònh cuûa Trung Quoác, roài cho ñoù laø Phaät giaùo thieàn toâng Vieät Nam.

Page 63: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        63 

 

Hình 52. Khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am ngaøy nay

Chuùng toâi vaïch ra ñaây khoâng phaûi chæ trích ai caû maø ñeå cuøng nhau ñoùng goùùp yù kieán ñeå chuùng ta thaáy caùi sai caùi ñuùng cuûa Phaät giaùo Vieät Nam hieän giôø.

Laø ngöôøi Vieät Nam chuùng ta haõy cuøng chung nhau xaây döïng moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo tinh roøng cuûa ngöôøi Vieät Nam, chôù khoâng vay möôïn cuûa moät Phaät giaùo nöôùc naøo caû, chæ döïa vaøo lôøi daïy nguyeân thuûy cuûa ñöùc Phaät maø bieân soaïn vaø giaûng daïy giuùp cho moïi ngöôøi hieåu veà Phaät giaùo moät caùch roõ raøng, phaân bieät ñöôïc Phaät giaùo naøo ñuùng vaø Phaät giaùo naøo sai.

CHUØA AM seõ ñi vaøo con ñöôøng chaùnh Phaät giaùo neân khoâng coøn coù khoùi höông meâ tín, dò ñoan, laïc haäu nhö CHUØA AM ngaøy xöa. Nhôø coù lôøi daïy treân ñaây CHUØA AM khoâng coøn ñi vaøo neáp cuõ höôùng daãn tín ñoà theo loái moøn cuûa caùc sö thaày toå xöa.

CHUØA AM ngaøy nay khoâng tuïng kinh, khoâng laøm ma chay sieâu ñoä theo kieåu meâ tín, maø laøm ma chay theo tinh thaàn khoa hoïc mang ñaày ñuû loøng bieát ôn saâu xa cuûa nhöõng ngöôøi coøn soáng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thaân ñaõ maát, “Uoáng nöôùc nhôù nguoàn, aên quaû nhôù keû troàng caây.” Neân vieäc laøm ma chay raát ñôn giaûn, thieát thöïc cuï theå ít toán keùm. Ñaùm tang chæ daïy caùch thöùc ma chay theo tinh thaàn thöïc teá cuûa Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng chòu aûnh höôûng cuûa moät toân giaùo nöôùc naøo caû. Nhaát laø khoâng theo tinh thaàn tö töôûng “Vaên Coâng Thoï Mai” cuûa Khoång Töû, Laõo Töû, Trang Töû Trung Quoác cuùng baùi, teá leã, keøn troáng raäp rình, roài laïi coøn ñaøn ca xöôùng haùt theo gioïng eâ, a tuïng nieäm gioïng cao gioïng thaáp cuûa caùc taêng, ni vaø phaät töû.

Page 64: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      64 

 

Hình 53. Röøng nuùi nguùt ngaøn

Moät ñaùm tang laø moät söï maát maùt coù gì vui ñaâu maø laïi ñaøn ca troáng phaùch. Thaät laø moät vieäc laøm sai heát söùc sai sao moïi ngöôøi khoâng suy tö, nghó laïi xem, laøm nhö vaäy coù ñuùng khoâng? Sao moïi ngöôøi khoâng nghó laïi xem laøm ñaùm tang maø nhö laøm moät buoåi leã ñaêng quang hay ít cuõng laø moät ñaùm cuùng ñình. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò?

Ñaùm tang coù vui gì maø troáng keøn ñaøn ca xöôùng haùt raäp rình, laïi coøn möôùn theâm giaøn nhaïc Taây phöông keøn troáng inh oûi laøng treân xoùm döôùi ñeàu hay bieát.

Sao ngöôøi ta laøm ma chay maø khoâng chòu suy nghó, cöù baét chöôùc thaáy ai laøm sao mình laøm vaäy. Thôøi ñaïi chuùng ta khoâng cho pheùp laøm moät ñieàu thieáu suy nghó. Khi laøm moät ñieàu gì thì caàn phaûi suy tö caân nhaéc kyõ löôõng roài môùi laøm.

- Thöù nhaát laøm seõ khoâng thaát baïi.

- Thöù hai ngöôøi coù trí hoï cho chuùng ta khoâng phaûi laø keû huû laäu, doát naùt, ngu si, chæ bieát baét chöôùc laøm theo ngöôøi xöa.

- Thöù ba coù trí saùng suoát phaân bieät laøm ma chay nhö theá naøo ñuùng vaø nhö theá naøo sai. Ñuùng coù lôïi ích gì? Vaø sai coù haïi gì?

Laøm ma chay theo ñuùng tinh thaàn Phaät giaùo thì chuùng ta haõy nghieân cöùu laïi taøi lieäu caùch taåm lieäm laøm ma chay cuûa CHUØA AM höôùng daãn, vì caùch thöùc laøm ma chay cuûa CHUØA AM laø laøm theo nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät.

Page 65: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        65 

 

Hình 54. Nhieàu haøng thaát coù loái ñi trong Chuøa AM

Laøm ma chay theo lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät trong tinh thaàn daân toäc Vieät Nam laø traùnh xa nhöõng huû tuïc, meâ tín, laïc haäu, ñoù laø laøm giaûm bôùt nhöõng söï hao toán nhaûm nhí raát nhieàu. Coøn laøm moät ñaùm tang theo kinh saùch phaùt trieån thì phaûi chòu hao toán tieàn baïc cuùng döôøng trai taêng, vì chö taêng phaùt trieån thöôøng hay baøy veõ theo kieán giaûi meâ tín cuùng kieáng, tuïng kinh caàu sieâu quaù nhieàu. Tính töø ngaøy cheát cho ñeán ngaøy laøm tuaàn maõn tang phaûi hao toán haèng trieäu baïc cho caùc thaày ngoài trong maùt höôûng baùt vaøng baèng tieàn cuûa moà hoâi nöôùc maét cuûa ñaøn na thí chuû laøm ra.

Ngöôøi phaät töû khoâng saùng suoát khoâng döïa vaøo nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät trong kinh saùch nguyeân thuûy maø cöù nghe theo caùc thaày phaùt trieån ñaõ laøm hao toán tieàn cuûa maø coøn bò ngöôøi ta cho raèng laø nhöõng haïng ngöôøi meâ tín, laïc haäu, ngu si.

Page 66: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      66 

 

Cách thức tẩm liệm

ma chay

Caùch thöùc laøm ma chay theo CHUØA AM daïy nhö döôùi ñaây:

“Khi moät ngöôøi thaân trong gia ñình maát thì nhöõng ngöôøi trong gia ñình caàn phaûi lo taåm lieäm, khoâng neân ñeå cho ngöôøi xa laï laøm coâng vieäc naøy. Vì ñeå cho ngöôøi xa laï taåm lieäm ngöôøi thaân cuûa mình, coù ñieàu chi khoâng veä sinh, sô soùt hoï seõ noùi ra cho moïi ngöôøi bieát theá naøy theá khaùc, khoâng toát vaø raát toäi nghieäp cho ngöôøi thaân cuûa mình ñaõ maát. Vì khi beänh ñau khoâng laøm chuû ñöôïc thaân neân coù khi tieåu tieän trong quaàn. Coù leõ khoâng ai muoán nhö vaäy, phaûi khoâng quyù vò?

Cho neân traùch nhieäm nhöõng ngöôøi trong gia ñình khi coù ngöôøi thaân maát thì phaûi lo taåm lieäm vaø an taùng cho chu ñaùo ñöøng ñeå ngöôøi beân ngoaøi xen vaøo.

Chuùng toâi thöôøng thaáy vieäc taåm lieäm ngöôøi thaân trong gia ñình, hoï thöôøng giao phoù cho Ban Ñaïo Tyø trong toå chöùc cuûa caùc traïi hoøm, trong ñoù coù nhieàu taêng, ni tuïng nieäm. Cho neân ôû ñaây chæ caàn giaù caû soøng phaúng laø coù ñaày ñuû laøm taát caû vieäc ma chay theo baøi baûn kinh saùch phaùt trieån. Coøn nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình chæ bieát nghe theo vaø chaáp nhaän chôù khoâng bieát vieäc laøm ñoù ñuùng sai theo ñuùng Phaät giaùo hay theo ngoaïi ñaïo, meâ tín hay chaùnh tín, huû laäu hay tieán boä, aân nghóa hay voâ aân, hoï ñeàu tai ngô baát bieát. Ai laøm sao cuõng ñöôïc mieãn laø ñem choân caát cho xong. Noùi theá chôù ñaùm tang ngöôøi ta thöôøng ñeå töø ba ngaøy cho ñeán baûy ngaøy vaø coøn hôn theá nöõa neáu ngaøy giôø khoâng toát bò truøng tang lieân taùng.

Page 67: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        67 

 

Bôûi khoâng hieåu khoâng bieát neân ñaõ bieán vieäc ma chay trôû thaønh vieäc laøm meâ tín, laïc haäu, maø coøn noùi leân söï voâ tình ñaõ ñaùnh maát ñi aân nghóa cuûa nhöõng ngöôøi thaân coøn soáng ñoái vôùi ngöôøi cheát.

Trong gia ñình coù ngöôøi thaân maát thì moïi ngöôøi phaûi bình tónh, saùng suoát, vì coù nhöõng vieäc caàn phaûi laøm nhö sau:

Hình 55. Thaát cuûa Thaày

Vieäc thöù nhaát: Khi coù moät ngöôøi thaân maát, vieäc ñaàu tieân phaûi duøng nöôùc aám vaø laáy khaên saïch lau khaép cô theå cuûa ngöôøi thaân maát cho saïch seõ roài thay ñoåi quaàn aùo môùi, boû boä ñoà cuõ xeáp laïi ngay ngaén ñeå boû vaøo aùo quan khi taåm lieäm.

Vieäc thöù hai: Laø phaûi mua moät bao traø khoâ raûi ñeàu döôùi ñaùy aùo quan moät lôùp khoaûng ñoä 2 phaân. Vì traø seõ ruùt hôi cuûa ngöôøi cheát giöõ veä sinh chung cho moïi ngöôøi gia ñình.

Vieäc thöù ba: Laø phaûi mua moät taám vaûi ba thöôùc chieàu daøi vaø moät thöôùc saùu chieàu ngang, neáu cö só thì duøng maøu traéng, coøn tu só thì duøng maøu vaøng. Khoâng coù vaûi khoå roäng thì hai mieáng vaûi kheùp laïi.

Vieäc thöù tö: Laø phaûi traûi taám vaûi aáy ra roài ñaët thaân ngöôøi cheát naèm ngay ngaén giöõa taám vaûi.

Vieäc thöù naêm: Laø phaûi coù boán ngöôøi thaân trong gia ñình, con trai tröôûng ôû ñaàu ngöôøi cheát coøn taát caû nhöõng ngöôøi khaùc, moät ngöôøi ôû döôùi chaân, moät ngöôøi ôû beân hoâng maët vaø moät ngöôøi ôû beân hoâng traùi moãi ngöôøi ñeàu naém meùp vaûi ñoàng giôû leân moät löôït roài ñaët thaân ngöôøi cheát vaøo aùo quan. Neáu ngöôøi cheát laø nam thì meùp vaûi beân traùi phuû tröôùc, roài meùp vaûi beân maët phuû keá tieáp roài ñeán meùp vaûi treân ñaàu vaø cuoái cuøng meùp vaûi döôùi chaân phuû leân laø xong. Neáu laø ngöôøi nöõ thì beân maët phuû tröôùc beân traùi phuû sau. Caùch taåm lieäm ñoù theo qui luaät nhaân quaû aâm döông. Vì chuùng ta ñang soáng trong qui luaät nhaân quaû aâm döông, treân haønh

Page 68: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      68 

 

tinh naøy khoâng moät ngöôøi naøo thoaùt ra khoûi, nhöng taïi sao Taây, Taøu, Nhaät, Myõ v.v.. laø laïi khoâng theo qui luaät naøy maø laïi taåm lieäm khaùc theo phong tuïc cuûa baûn xöù?

Xin thöa! Vì khoâng laøm ñuùng theo qui luaät nhaân quaû thì khi sinh cuõng gaëp nhieàu khoù khaên, coøn khi cheát cuõng ñaâu phaûi deã daøng. Vì sinh nhö vaäy cheát nhö vaäy laø ñi ngöôïc laïi qui luaät nhaân quaû neân thoï bieát bao nhieâu söï ñau khoå. Quyù vò coù thaáy khoâng?

Thuaän theo qui luaät nhaân quaû thì soáng cuõng nhö cheát ñeàu ñöôïc bình an yeân oån, coøn ñi ngöôïc laïi nhaân quaû soáng cuõng nhö cheát ñeàu thoï khoå voâ vaøn. Do ñoù ñöùc Phaät daïy con ngöôøi neân coù tri kieán giaûi thoaùt laø vaäy.

Hình 56. Queâ höông

Luùc baây giôø muoán taåm lieäm theo nhöõng vaät duïng gì thì neân ñeå döôùi chaân ngöôøi cheát. Xong ñaäy naép aùo quan vaø ñoùng ñinh laïi. Chôù khoâng neân cheøn nheùt rôm raï hoaëc taát caû nhöõng vaät duïng gì khaùc chæ ñeå thaân ngöôøi cheát nhö ngöôøi naèm nguû laø toát nhaát. Ñöøng nghó theo kieåu meâ tín ngöôøi cheát phaûi boù chaët taåm lieäm phaûi cho chaët chòa ñeå thaân ngöôøi cheát khoâng ñoäng ñaäy ñöôïc, neáu thaân ngöôøi cheát ñoäng ñaäy laø con chaùu phaûi beänh ñau. Ñoù laø moät daïng meâ tín, chôù con ngöôøi ñau beänh laø do nhaân quaû aùc cuûa ngöôøi ñoù laøm ra, chôù khoâng ai laøm cho hoï ñau beänh ñöôïc. Nhö quyù vò gieát haïi caù toâm vaø aên thòt thì quyù vò laøm sao traùnh thaân beänh ñau, vì nuoâi thaân cuûa quyù vò baèng söï cheát vaø ñau khoå cuûa caù toâm. Quyù vò neân nhôù nhaân naøo quaû naáy khoâng ai laøm quyù vò maø chính quyù vò ñaõ laøm cho quyù vò khoå, quyù vò coù bieát khoâng?

Page 69: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        69 

 

Hình 57. Baûng hieäu Chuøa Am ngaøy xöa “LONG AN TÖÏ”

Vieäc thöù saùu: Laø phaûi coù moïi ngöôøi trong gia ñình ñoàng khieân aùo quan ñaët ngay giöõa nhaø, tröôùc aùo quan ñaët moät baøn thôø nhoû, ñaët aûnh ngöôøi cheát vaø moät lö höông ñeå moïi ngöôøi ñeán cuùng ñieáu chia buoàn, nhöng khoâng caàn thaép höông chæ caàn chaép tay tröôùc di aûnh ngöôøi quaù coá toû loøng chia buoàn vôùi gia ñình coù ngöôøi thaân maát maø thoâi.

Xin nhaéc laïi moät laàn nöõa, ngöôøi ñeán phuùng ñieáu khoâng caàn phaûi thaép höông maø chæ caàn chaép tay tröôùc ngöïc ñaûnh leã ngöôøi cheát ba leã laø ñuû.

Vieäc thöù baûy: Laø phaûi ñaët aùo quan vaø baøn thôø nhoû trong nhaø xong thì nhöõng con chaùu teà töïu ñaûnh leã vaø ngay luùc ñoù ngöôøi gia tröôûng phaùt vaûi tang cho moïi ngöôøi trong gia ñình, treû em moät mieáng vaûi traéng nhoû caøi treân aùo, coøn nhöõng ngöôøi lôùn, daâu, reå, con trai vaø con gaùi thì ñoäi khaên traéng phuû kín ñaàu nhö nhau.

Vì daâu, reå, con trai vaø con gaùi ñeàu laø con trong gia ñình caû, khoâng neân phaân chia con trai con gaùi vaø daâu reå khaùc nhau maø töø xöa ñaõ coù nhöõng tö töôûng phaân chia giai caáp heïp hoøi ích kyû trong gia ñình khieán cho con caùi trong nhaø giaûm loøng yeâu thöông nhau, maát ñoaøn keát. Vì hoï cöù nghó raèng con trai con gaùi laø maùu muû coøn daâu reå laø ngöôøi döng nöôùc laõ. Nhöõng tö töôûng naøy ñaõ khieán tình caûm con ngöôøi cuõng bò maát maùt raát nhieàu. Chuùng ta haõy maïnh daïn deïp saïch nhöõng tö töôûng chia caét tình yeâu thöông cuûa nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình. Tuy khoâng bieát nhau thì hoï coøn laø ngöôøi xa laï trong gia ñình, nhöng tình yeâu thöông cuûa chuùng ta ñoái vôùi hoï, hoï vaãn laø moät ngöôøi Vieät Nam yeâu thöông cuûa chuùng ta trong moät nöôùc. Cho neân khi hoï laø moät ngöôøi thaân trong gia ñình thì duø laø con trai, con gaùi, daâu, reå ñeàu toân troïng yeâu thöông nhau nhö anh em ruoät thòt trong moät nhaø, ñöøng coù tö töôûng phaân chia nhö töø xöa ñeán naøy laø chuùng ta coøn keùm vaên minh tieán boä treân tình caûm con ngöôøi. Ngaøy nay chuùng ta phaûi tieán boä hôn ngaøy xöa, tieán boä moïi maët trong ñoù coù tình caûm con ngöôøi.

Page 70: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      70 

 

Sau khi choân caát xong trôû veà nhaø thì khaên traéng ñöôïc traû laïi nôi baøn thôø, chæ moïi ngöôøi coøn mang treân ngöôøi moät mieáng vaûi traéng nhoû nôi ngöïc neáu aùo vaûi maøu ñen, coøn aùo vaûi maøu traéng thì vaûi tang phaûi baèng mieáng vaûi maøu ñen.

Vieäc thöù taùm: Laø ngöôøi cheát khoâng neân ñeå laâu vì ñeå laâu laøm maát veä sinh chung, vì vaäy saùng cheát chieàu choân, chieàu cheát saùng choân, coøn coù ñieàu kieän ñeå laâu thì chæ neân moät ngaøy ñeâm maø thoâi. Ñoù laø vì coù con em chaùu ôû xa chöa veà kòp.

Vieäc thöù chín: Khoâng neân röôùc thaày chuøa tuïng nieäm caàu sieâu vì ngöôøi cheát ñaõ theo nghieäp taùi sinh luaân hoài ngay lieàn khi cheát coøn ñaâu maø caàu sieâu. Ñoù laø moät vieäc laøm muø quaùng meâ tín.

Hình 58. Ñoàng queâ yeân aû

Vieäc thöù möôøi: Khoâng neân röôùc nhaïc troáng keøn laøm aàm ó, ñaùm ma laø nôi maát maùt ñau buoàn, coù gì vui ñaâu maø keøn troáng. Vaø nhaát laø ñaây khoâng phaûi choã buoân baùn thaân ngöôøi cheát ñeå laáy tieàn. Vaäy neân traùnh ñaøn keøn troáng, vì ñaøn keøn troáng laøm aàm ó baùo tin cho moïi ngöôøi bieát ñeå ñeán cuùng ñieáu teá leã. Ñoù laø caùch thöùc ñem thaây ngöôøi cheát ra buoân baùn.

Vieäc thöù 11: Khi ñöa aùo quan leân xe tang ñeå ñi choân caát thì khoâng neân raûi giaáy tieàn vaøng maõ theo ñöôøng laøm maát veä sinh chung trong moâi tröôøng soáng. Vaø nhaát laø khoâng neân röôùc moät oâng thaày chuøa ngoài tuïng nieäm eâ a treân xe tang. Ñoù laø hình thöùc laïc haäu meâ tín thieáu vaên hoùa khoâng khoa hoïc.

Vieäc thöù 12: Haï huyeät, khi xe tang ñeán nôi thì aùo quan chuyeån töø treân xe ñeán huyeät ñeå aùo quan ngay ngaén treân huyeät vaø luùc baáy giôø con caùi taäp trung laïi ñaûnh leã laàn cuoái cuøng. Sau khi con caùi ñaûnh leã xong thì aùo quan töø töø haï huyeät.

Page 71: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        71 

 

Hình 59. Taûng ñaù nôi HT Truï trì toïa thieàn suoát ñeâm ngaøy

Vieäc thöù 13: Khi choân caát xong moïi ngöôøi ñoàng trôû veà nhaø vaø ñaët baøn thôø ngöôøi maát nôi trang nghieâm nhaát trong nhaø ñeå haøng ngaøy con chaùu töôûng nhôù coâng ôn cuûa ngöôøi ñaõ maát.

Vieäc thöù 14: Khoâng neân môû cöûa maû, trong ba ngaøy chuùng ta ñeán thaêm moä vaø ñaép söûa sang laïi cho saïch seõ hoaëc xaây moä ñeå phaàn moä ñöôïc beàn laâu vaø haèng naêm veà thaêm vieáng (Taûo moä).

Vieäc thöù 15: Haèng ngaøy ñeán giôø aên caû gia ñình xuùm laïi aên thì neân ñeå moät ñoâi ñuõa vaø moät caùi baùt, moïi ngöôøi trong nhaø ñeàu môøi ngöôøi cheát aên côm, nhaát laø ngöôøi gia tröôûng, töôûng chöøng nhö ngöôøi coøn soáng, chöù khoâng neân ñem côm cuùng treân baøn thôø.

Page 72: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      72 

 

Hình 60. Thaày Thích Thoâng Laïc luùc ôû Hoøn Sôn môùi veà Traûng Baøng

Vieäc thöù 16: Tuaàn thaát. Nhöõng thaùng ñaàu môùi maát chuùng ta chia ra laøm ba tuaàn thaát. Tuaàn thaát thöù nhaát laø baûy ngaøy; tuaàn thaát thöù hai laø 21 ngaøy; tuaàn thaát thöù ba laø 49 ngaøy. Trong nhöõng ngaøy tuaàn thaát aáy chuùng ta laøm moät böõa côm môøi nhöõng ngöôøi naøo ñaõ giuùp chuùng ta trong vieäc ma chay ñeán duøng böõa côm thaân maät ñeå chuùng ta toû loøng bieát ôn vôùi nhöõng ngöôøi baïn thaân naøy.

Vieäc thöù 17: Sau moät naêm maát chuùng ta laøm moät böõa côm vaø con chaùu veà ñaày ñuû ngöôøi gia tröôûng nhaéc ñeán coâng ôn cuûa ngöôøi ñaõ maát ñoái vôùi gia ñình vaø ñoái vôùi queâ höông toå quoác.

Vieäc thöù 18: Ñeán naêm thöù hai sau khi maát cuõng laøm moät maâm côm môøi con chaùu veà ñuû maët ngöôøi gia tröôûng tuyeân boá maõn tang vaø thu hoài nhöõng mieáng vaûi traéng nhoû vaø ñem ñoát. Töø ñaây veà sau khoâng coøn ai mang tang khoù nöõa.”

Möôøi taùm ñieàu caàn phaûi laøm trong vieäc ma chay khi coù ngöôøi thaân maát laø chaùnh tín trong Phaät giaùo, xin quyù phaät töû neân löu yù ñeå traùnh nhöõng vieäc laøm muø quaùng, meâ tín, laïc haäu maø töø xöa ñeán nay ngöôøi ta ñaõ truyeàn thöøa nhau thaønh moät phong tuïc huû laäu vay möôïn neàn vaên hoùa cuûa Phật giaùo Trung Quoác thieáu tính khoa hoïc, thieát thöïc cuï theå.

Page 73: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        73 

 

Cho neân taát caû nhöõng vaên hoùa ñöôïc truyeàn thöøa töø xöa ñeán nay, khoâng phaûi nhöõng vaên hoùa naøo ñeàu ñuùng heát. Vaên hoùa truyeàn thöøa coù nhöõng caùi ñuùng, nhöng cuõng coù nhöõng caùi sai, caùi sai thì maïnh daïn maø deïp boû vaø caùi ñuùng thì neân duy trì nhöng phaûi chuyeån thaønh moät neàn vaên hoùa Vieät Nam, chôù khoâng kheùo vaên hoùa Vieät Nam maø laïi thaønh moät neàn vaên hoùa lai caêng cuûa nhöõng nöôùc ngoaøi.

Trong nöôùc chuùng ta coù bao nhieâu nhaø tri thöùc Vieät Nam oâng naøo cuõng coù baèng tieán só theá maø vaên hoùa Vieät Nam trong vieäc ma chay xuaát phaùt ôû ñaâu xin quyù vò haõy traû lôøi? Hay baûo raèng Vieät Nam khoâng coù neàn vaên hoùa ma chay thì sai.

Coù ngöôøi soáng töùc laø phaûi coù ngöôøi cheát, coù ngöôøi cheát laø phaûi coù ma chay. Vaäy vieäc laøm ma chay phaûi coù baøi baûn, nghi thöùc roõ raøng, chôù khoâng phaûi vay möôïn vieäc ma chay cuûa nöôùc khaùc maø aùp duïng laøm vieäc ma chay cho nöôùc mình. Moãi daân toäc ñeàu coù neàn vaên hoùa khaùc nhau, vaäy chuùng ta haõy trieån khai neàn vaên hoùa cuûa daân toäc trong ñoù coù vaên hoùa ma chay cuûa nöôùc mình. Chuùng ta laø moät daân toäc anh huøng baát khuaát moïi theá löïc cuûa ngoaïi bang. Cho neân chuùng ta khoâng caàn vay möôïn vaên hoùa ma chay cuûa nöôùc naøo caû. Vaø nhö vaäy môùi xöùng dang laø moät nöôùc ñoäc laäp vaên hoùa tö töôûng ngang haøng vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi.

 

Hình 61. Khu vöïc ñang phaùt trieån cuûa Chuøa Am Ñieàu naøy chuùng ta ñaõ thaáy raát roõ töø xöa ñeán nay vieäc laøm ma chay cuûa daân

toäc Vieät Nam ñeàu chòu aûnh höôûng vaên hoùa Trung Quoác. Khoâng ngôø Vieät Nam chæ baét chöôùc laøm ma chay theo neàn vaên hoùa laïc haäu meâ tín cuûa Trung Quoác, neân ngöôøi Vieät Nam phaûi chòu tieâu hao moät soá tieàn quaù lôùn nhaûm nhí khoâng mang tính chaát ñaïo ñöùc lôïi ích thieát thöïc cho ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa daân toäc Vieät Nam.

Page 74: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      74 

 

Chuùng ta laø ngöôøi Vieät Nam phaûi soáng trong neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam. Neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam khoâng phaûi töø treân trôøi rôi xuoáng maø chính töø nhöõng con ngöôøi Vieät Nam bieát laøm ra.

Nhöõng ngöôøi Vieät Nam coù trình ñoä kieán thöùc tieâu bieåu, hieåu bieát saâu roäng thì neân cuøng nhau ngoài laïi hoïp baøn veà vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa daân toäc Vieät Nam töø xöa ñaõ truyeàn thöøa ñeán nay.

Tinh thaàn vaên hoùa ñaïo ñöùc aáy, chuùng ta phaûi loïc löøa caùi naøo khoâng chòu aûnh höôûng cuûa neàn vaên hoùa nöôùc ngoaøi ñoù laø neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam. Khi chuùng ta loaïi tröø vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc ngoaøi ra khoûi thì chuùng ta trieån khai neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam. Tuy raèng noù chöa ñöôïc ñaày ñuû thì chuùng ta hoïp nhau goùp yù döïng laïi nhöõng haønh ñoäng vaên hoùa ñaïo ñöùc naøo coøn thieáu, laøm cho noù ñaày ñuû hôn, chôù khoâng ñöôïc laáy neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc ngoaøi caûi löông thaønh neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc mình thì khoâng ñöôïc.

Hình 62. Nhöõng ngoâi thaát trong tu vieän

Muoán laäp thaønh moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc maø khoâng bò aûnh höôûng cuûa moät neàn vaên hoùa nöôùc naøo caû thì phaûi döïa vaøo naêm ñieàu ñaïo ñöùc cuûa loaøi ngöôøi. Naêm ñieàu ñaïo ñöùc naøy noù khoâng thuoäc veà moät toân giaùo naøo caû, noù cuõng khoâng thuoäc veà moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc truyeàn thoáng naøo caû, noù laø vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa loaøi ngöôøi töø khi coù loaøi ngöôùi. Naêm ñieàu vaên hoùa ñaïo ñöùc naøy goàm coù:

1- Ñöùc hieáu sinh

2- Ñöùc ly tham

3- Ñöùc chung thuûy

4- Ñöùc thaønh thaät

5- Ñöùc minh maãn.

Page 75: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        75 

 

Ñoù laø neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh. Khi chuùng ta muoán xaây döïng moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa daân toäc Vieät Nam thì neân döïa vaøo naêm ñaïo ñöùc naøy, trong naêm ñaïo ñöùc naøy ñaïo ñöùc naøo maø neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam chöa coù thì chuùng ta trieån khai thaønh vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam, coøn ñaïo ñöùc naøo ñaõ coù thì chuùng ta laøm cho noù saùng toû cuûa neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Vieät Nam ñaõ truyeàn thoáng.

Muoán cho neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam laø cuûa daân toäc Vieät Nam thì chuùng ta phaûi loaïi tröø nhöõng vaên hoùa laïc haäu, meâ tín cuûa caùc nöôùc ngoaøi vaø ngay caû cuûa toå tieân chuùng ta ñaõ truyeàn thöøa töø xöa ñeán nay noù ñaõ trôû thaønh nhöõng phong tuïc taäp quaùn cuûa daân toäc Vieät Nam thì chuùng ta cuõng phaûi quyeát taâm maïnh meõ loaïi tröø nhöõng ñieàu meâ tín, chôù khoâng theå baûo thuû “xöa baøy nay laøm.”

Hình 63. Khu thaát trong tu vieän

Nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø phaûi döïng laïi neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Vieät Nam ñuùng nghóa cuûa noù ñeå con chaùu chuùng ta sau naøy thöøa höôûng vaø ñöôïc soáng trong neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Vieät Nam thaät söï cuûa noù khoâng laøm khoå mình khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh. Nhôø ñoù con chaùu cuûa chuùng ta môùi trôû thaønh nhöõng ngöôøi nhaân aùi môùi xöùng ñaùng laø con Tieân chaùu Roàng; môùi xöùng ñaùng laø daân toäc Vieät Nam anh huøng; môùi xöùng ñaùng laø con chaùu Tröng Vöông, Trieäu AÅu, Lyù Thöôøng Kieät, Traàn Höng Ñaïo, Leâ Lôïi, Quang Trung, Hoà Chí Minh.

Page 76: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      76 

 

Hình 64. Töôïng Phaät trong Chuøa Am

CHUØA AM seõ laøm vieäc naøy vaø nhaát ñònh thaønh coâng trong vieäc döïng laïi neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Vieät Nam maø khoâng bò aûnh höôûng cuûa moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc ngoaøi cuõng nhö khoâng bò aûnh höôûng vaên hoùa ñaïo ñöùc laïc haäu meâ tín truyeàn thoáng cuûa Toå Tieân.

Laø ngöôøi Vieät Nam chuùng ta haõy hoïc vaø soáng ñuùng vôùi neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi Vieät Nam. Neàn ñaïo ñöùc vaên hoùa cuûa ngöôøi Vieät Nam ñöôïc döïng laïi baèng naêm ñöùc haïnh cuûa loaøi ngöôøi. Vì theá, moïi coâng daân Vieät Nam phaûi hoïc taäp vaø aùp duïng vaøo ñôøi soáng, noù seõ mang laïi tình thöông yeâu con ngöôøi ñoái vôùi con ngöôøi, noù seõ mang laïi söï soáng bình an cho nhau, khoâng coøn ai laøm khoå ai.

Nhaát ñònh khi neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc naøy ñöôïc phoå caäp ñeán moïi töøng lôùp nhaân daân Vieät Nam thì ñaát nöôùc chuùng ta khoâng coøn ai hôn thua tranh chaáp nhaø cöûa, ruoäng vöôøn, tieàn taøi, danh lôïi v.v.., khoâng coøn xung ñoät vaø chieán tranh nöõa.

Page 77: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        77 

 

Hình 65. Nhaø ôû trong tu vieän

Döôùi boùng maùt röøng traøm nhöõng ngoâi nhaø nhoû laø nôi tu haønh cuûa nhöõng ngöôøi quyeát taâm laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát.

Page 78: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      78 

 

Đường lối tu học

CHUØA AM ngaøy nay chuyeân giaûng daïy ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû

soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh. Khi ñaõ hoïc ñaïo ñöùc xong thaày truï trì lieàn daïy nhöõng phöông phaùp tu taäp laøm chuû SINH, GIAØ, BEÄNH, CHEÁT cuûa ñöùc PHAÄT THÍCH CA MAÂU NI. Cho neân phaät töû ôû khaép nôi trong nöôùc cuõng nhö ôû ngoaïi quoác laàn löôït veà tu taäp taïi CHUØA AM khieán CHUØA AM coù haøng traêm ngoâi nhaø nhoû 3 x 4 m2 moïc leân nhö naám. Hieän giôø CHUØA AM coù ñeán 260 ngoâi nhaø nhoû.

CHUØA AM phaùt trieån ñöôïc nhö ngaøy hoâm nay thì cuõng neân nhôù laïi nhöõng ngaøy qua. Thaùng 9 naêm 1980 meï thaày truï trì qua phaàn. Thaày söûa sang laïi ngoâi nhaø cuûa meï ôû trôû thaønh nhaø thôø Toå tieân, oâng baø trong ñoù thôø boá, meï cuûa thaày. Hieän giôø ngoâi nhaø aáy ôû sau nhaø khaùch. Sau khi meï maát thaày truï trì taäp trung trieån khai nhöõng kinh nghieäm tu taäp cuûa mình ñaõ laøm chuû thaân taâm ñeå giuùp cho nhöõng ngöôøi höõu duyeân tu taäp.

Thaày truï trì trieån khai kinh nghieäm tu taäp cuûa mình döïa theo chaùnh phaùp cuûa Phaät thuoäc kinh Nikaya do HT Minh Chaâu dòch, ñeå höôùng daãn moïi ngöôøi tu taäp theo chaùnh phaùp cuûa Phaät vaø laøm chuû boán söï ñau khoå cuûa kieáp ngöôøi (Sinh, giaø, beänh, cheat.) Nhaát laø thaày chæ thaúng cho moïi ngöôøi bieát caùi sai trong ñaïo Phaät hieän giôø raát nhieàu, töø caùc boä kinh saùch phaùt trieån vaø caùc boä kinh saùch Thieàn Toâng. Nhöõng kinh saùch naøy ñeàu thuoäc veà Phaät giaùo Trung Quoác thuoäc Haùn taïng, Vieät Nam khoâng coù kinh saùch Phaät giaùo. Bôûi vaäy, ñoái vôùi Phaät giaùo Vieät Nam kinh saùch coøn ngheøo naøn chæ coù vay möôïn cuûa Trung Quoác.

Page 79: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        79 

 

Hình 66. Nôi thôø Phaät trong Chuøa Am ngaøy xöa

Maät Toâng thuoäc veà Phaät giaùo Taây Taïng v.v.. Töø Taây Taïng caùc sö thaày ñem buøa chuù truyeàn sang qua caùc nöôùc Thaùi Lan, Mieán Ñieän, Campuchia roài truyeàn sang qua Vieät Nam, bieán cho Vieät Nam coù moät soá thaày buøa, thaày ngaûi chuyeân trò beänh tröø taø ma yeåm quyû v.v.. taïo ra nhöõng tö töôûng meâ tín, laïc haäu. Khi vaøo Vieät Nam taát caû nhöõng giaùo phaùp naøy ñeàu laø taø giaùo ngoaïi ñaïo möôïn nhaõn hieäu Phaät giaùo ñeå deã beà löôøng gaït tín ñoà Phaät giaùo Vieät Nam.

Nhöõng kinh saùch naøy thuoäc veà vaên hoùa Phaät giaùo Trung Quoác, nhöng töø xöa ñeán nay Phaät giaùo Vieät Nam laïi laáy ñoù laøm vaên hoùa cuûa mình. Thaät laø moät ñieàu sai laàm vaø laøm nhuïc nhaõ cho neàn vaên hoùa nöôùc nhaø.

Ñem vaên hoùa meâ tín cuûa Trung Quoác laøm vaên hoùa cuûa mình khieán cho nhaân daân Vieät Nam meâ tín, laïc haäu, muø quaùng, laøm hao tieàn toán cuûa vì cuùng baùi caàu sieâu, caàu an, ñoát tieàn vaøng maõ, thaät laø voâ minh, khoâng saùng suoát ñeå roài töï bieán noù thaønh moät phong tuïc taäp quaùn laïc haäu, meâ tín truyeàn thoáng cuûa daân toäc Vieät Nam töø xa xöa oâng baø truyeàn laïi cho con chaùu ñeán ngaøy nay. Thaät laø moät ñieàu sai laïc heát söùc, nhöng baây giôø muoán cho nhaân daân deïp boû thì khoâng phaûi deã, khoâng phaûi trong moät ngaøy hay hai ngaøy maø boû xuoáng ngay lieàn ñöôïc.

Page 80: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      80 

 

Hình 67. Röøng thieàn

Qua caùc trieàu ñaïi ngöôøi Vieät Nam raát saùng suoát veà toân giaùo, bieát roõ toân giaùo laø moät nhu caàu caàn thieát cho tinh thaàn cuûa daân toäc. Hieåu ñöôïc ñieàu naøy Traàn Nhaân Toâng moät oâng vua Vieät Nam am töôøng Thieàn Toâng Phaät giaùo Trung Quoác, Ngöôøi coù saùng kieán muoán bieán vaên hoùa Thieàn Toâng Trung Quoác thaønh vaên hoùa Thieàn Toâng Vieät Nam. Vì theá môùi coù phaùi thieàn Truùc Laâm ra ñôøi maø tín ñoà Phaät giaùo Vieät Nam goïi laø Thieàn Toâng Vieät Nam.

Thieàn Toâng Vieät Nam khoâng coù gì chuyeân roøng cuûa Vieät Nam caû. Neáu xeùt cho kyõ thì Traàn Nhaân Toâng cuõng döïa vaøo Thieàn Toâng, Tònh Ñoä Toâng cuûa Phaät giaùo Trung Quoác chaép vaù laïi thaønh Thieàn Toâng Vieät Nam. Cho neân Thieàn Toâng Vieät Nam chaúng coù phaùp moân naøo tu taäp môùi meû caû, chæ daãm laïi loái moøn caùc phaùp haønh thieàn cuûa thieàn Trung Quoác maø thoâi.

Taïi sao Traàn Nhaân Toâng laø moät nhaø vua anh minh maø khoâng laáy kinh saùch nguyeân thuûy cuûa Phaät giaùo trieån khai thaønh Thieàn Toâng Vieät Nam?

Coù leõ luùc baáy giôø kinh saùch nguyeân thuûy cuûa Phaät giaùo chöa ñöôïc truyeàn sang qua Vieät Nam, chæ coù ba taïng kinh baèng chöõ Haùn cuûa Trung Quoác. Tuy raèng trong taïng kinh Phaät giaùo cuûa Trung Quoác coù kinh A Haøm, nhöng luùc baáy giôø vua Traàn Nhaân Toâng cuõng chòu aûnh höôûng kinh saùch phaùt trieån raát naëng neân khoâng quan taâm laém, nhaát laø nhöõng boä kinh naøy laïi mang teân “TIEÅU THÖØA.” Caùi teân khoâng gôïi ñöôïc söï chuù yù cuûa ngöôøi khaùc, neân vua Traàân Nhaân Toâng cuõng laø moät con ngöôøi bình thöôøng, vì theá Ngaøi laáy nhöõng boä kinh mang teân “TOÁI THÖÔÏNG THÖØA” ñeå trieån khai thaønh Phaät Giaùo Thieàn Toâng Vieät Nam nhö chuùng ta ñaõ bieát ngaøy hoâm nay noù coù teân laø “TRUÙC LAÂM YEÂN TÖ.Û”

Page 81: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        81 

 

Hình 68. Thaát khaùch

Traûi qua thôøi gian tu hoïc Thieàn Toâng cuûa thieàn Trung Quoác thaày truï trì caûm nhaän noù khoâng phaûi cuûa Phaät giaùo maø cuûa caùc toå sö Phaät giaùo Trung Quoác kieán giaûi vieát ra thaønh kinh saùch daïy ngöôøi tu taäp theo kieåu Trung Quoác, neân ngöôøi tu taäp raát ñoâng nhöng keát quaû thì khoâng coù moät vò toå sö naøo laøm chuû ñöôïc sinh, giaø, beänh, cheát gioáng nhö ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni. Do söï hieåu bieát naøy thaày truï trì CHUØA AM laïi chòu khoù nghieân cöùu kinh saùch nguyeân thuûy do hoøa thöôïng Minh Chaâu dòch vaø cuoái cuøng thaày tu taäp ñaõ laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát khoâng coøn khoù khaên vaø meät nhoïc.

Nhöõng ngöôøi ñeä töû ñaàu tieân cuûa Thaày laø meï Thaày, em Thaày vaø moät ñöùa chaùu cuûa Thaày, keá tieáp laø boán ngöôøi phaät töû ôû boán tænh khaùc nhau. Ñoù laø thaày Nhö Haûi, sö coâ Baûo, sö coâ Chaùnh vaø chuù cö só Thieän Ngoä ñeán xin tu hoïc taïi CHUØA AM. Thaày truï trì ñeán trình baùo vôùi chaùnh quyeàn coâng an ñòa phöông xaõ Gia Loäc ñeå xin cho hoï taïm truù, vaøo chieàu hai giôø cuøng ngaøy thì coâng an huyeän Traûng Baøng môøi boán ngöôøi naøy giam laïi moät ñeâm ñeå ñieàu tra. Nhöng cuoái cuøng boán ngöôøi naøy ñöôïc traû veà cho ôû tu taäp, nhöng boán ngöôøi coù chuù Thieän Ngoä quaù sôï quaù neân xin veà khoâng daùm ôû tu.

Khi chaùnh quyeàn hieåu roõ muïc ñích cuûa CHUØA AM laø laøm lôïi ích cho daân cho nöôùc, neân CHUØA AM nhaän ngöôøi vaøo tu hoïc raát deã daøng khoâng phaûi laøm giaáy tôø thuû tuïc khoù khaên, khi coù ngöôøi ñeán CHUØA AM tu hoïc thì chæ ñaêng kyù hoï teân vaø nôi thöôøng truù cuûa hoï taïi coâng an xaõ ñeå ñöôïc taïm truù.

Suoát 34 naêm trôøi CHUØA AM môû cöûa ñoùn nhaän moïi ngöôøi khaép moïi nôi veà ñaây tu hoïc ñeàu ñöôïc yeân oån tu haønh trong giaùo phaùp cuûa ñöùc Phaät.

Page 82: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      82 

 

Hình 69. Khu phaùt trieån

Suoát 34 naêm trôøi ngöôøi ra, keû vaøo khoâng bieát bao nhieâu maø keå, nhöng khoâng bao giôø coù moät ngöôøi xaáu, coù tieàn aùn, tieàn söï vaø nhöõng ngöôøi nghieän ngaäp xì ke, ma tuùy vaøo ñaây nuùp boùng, ñeå huùt chích, ñeå laøm vieäc phi phaùp luaät. Taïi sao suoát thôøi gian daøi nhö vaäy laïi khoâng coù keû xaáu vaøo ñaây nuùp boùng?

ÔÛ CHUØA AM coù boán ñieàu kieän maø ngöôøi coù tieàn aùn, tieàn söï vaø nhöõng ngöôøi nghieän ngaäp khoâng theå ñeán ñaây aån naùu laøm nhöõng ñieàu phi phaùp ñoù ñöôïc. Ñoù laø:

- Thöù nhaát laø nôi ñaây daïy ngöôøi tu hoïc ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû soáng khoâng khoå mình khoå ngöôøi. Vì theá, nhöõng ngöôøi cöôùp cuûa gieát ngöôøi hay nhöõng keû troäm caép hoaëc nhöõng ngöôøi huùt chích ñöôïc nghe nhöõng baøi hoïc ñaïo ñöùc khoâng laøm khoå mình khoå ngöôøi thì raát xaáu hoå neân vaøo tu vieän seõ töï nguyeän töø boû ñeå trôû thaønh ngöôøi toát. Coøn nhöõng ngöôøi naøo thaáy boû khoâng ñöôïc thì khoâng daùm vaøo xin ôû vì raát ngaïi nguøng vôùi moïi ngöôøi. ÔÛ Tu Vieän Chôn Nhö coù nhieàu Phaät töû nghieän thuoác laù, röôïu raát naëng, nhöng ñeán ñaây ñöôïc thaày truï trì khích leä giôùi luaät ñöùc haïnh khoâng laøm khoå mình khoå ngöôøi vaø nhaát laø thaáy trong chuùng khoâng ai huùt thuoác laù vaø uoáng röôïu neân nhöõng phaät töû naøy quyeát taâm cai nghieän baèng phöông phaùp nhieáp taâm maø thaày truï trì ñaõ höôùng daãn, cuoái cuøng hoï ñaõ cai nghieän ñöôïc.

- Thöù hai trong tu vieän soáng chæ aên ngaøy moät böõa, khoâng ñöôïc aên phi thôøi, ai aên phi thôøi thì noäi qui tu vieän ghi roõ raøng treân bia ñaù khieán cho moïi ngöôøi coøn aên phi thôøi khoâng daùm ñeán.

Page 83: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        83 

 

Hình 70. Ñöôøng vaøo khu phaùt trieån

- Thöù ba soáng ñoäc cö, khoâng ñöôïc noùi chuyeän vôùi baát cöù moät ngöôøi naøo caû. Do söï soáng moät mình neân ít ai chòu noåi söï coâ ñôn neân khoâng daùm vaøo tu vieän. Vì khi vaøo thì khoâng ñöôïc ñi tôùi ñi lui maø phaûi soáng trong thaát moät mình khoâng baø con thaân thuoäc hay baïn beø tôùi lui noùi chuyeän.

- Thöù tö nôi ñaây daïy ngöôøi tu taäp laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát. Neân phaûi tu taäp ngaøy ñeâm khoâng bieáng treå ñöôïc, phaûi sieâng naêng thöùc khuya daäy sôùm. Ñoù cuõng laø moät ñieàu khieán nhöõng ngöôøi löôøi bieáng tham lam troäm caép, huùt chích khoâng daùm ñeán tu vieän Chôn Nhö.

Cho neân moïi ngöôøi vaøo ñaây phaûi theo boán ñieàu treân ñaây giöõ gìn vaø coøn phaûi sieâng naêng tu taäp theo thôøi khoùa, neáu löôøi bieáng vaøo ñaây aên nguû nghæ phi thôøi seõ bò nhaéc nhôû caûnh caùo, nhaát laø phaûi giöõ gìn 10 giôùi tu só nghieâm chænh, neáu ai vaøo ñaây maø khoâng giöõ gìn möôøi giôùi thì khoâng ñöôïc chaáp nhaän. Möôøi giôùi tuy khoâng coù gì khoù nhöng ngöôøi ta khoù giöõ gìn troïn veïn.

Möôøi giôùi goàm coù:

1. Khoâng neân saùt sinh.

2. Khoâng neân tham lam troäm caép, khoâng neân laáy cuûa khoâng cho.

Page 84: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      84 

 

3. Khoâng neân daâm duïc.

4. Khoâng neân noùi doái.

5. Khoâng neân uoáng röôïu.

6. Khoâng neân trang ñieåm.

7. Khoâng neân nghe ca haùt vaø töï ca haùt.

8. Khoâng neân naèm giöôøng cao roäng lôùn.

9. Khoâng neân aên uoáng phi thôøi.

10. Khoâng neân caát giöõ tieàn baïc.

Vì CHUØA AM laø nôi tu haønh neân giôùi luaät phaûi nghieâm chænh, neáu khoâng nghieâm chænh thì chính baûn thaân ngöôøi tu só ñaõ xem thöôøng giôùi luaät ñöùc haïnh cuûa Phaät, khi ñaõ xem thöôøng giôùi luaät ñöùc haïnh cuûa Phaät thì coøn tu taäp phaùp moân naøo ñöôïc. Xin quyù vò nhôù con ñöôøng tu taäp theo Phaät giaùo laáy giôùi luaät laøm phaùp moân tu taäp haøng ñaàu.

GIÔÙI, ÑÒNH, TUEÄ ñoù laø moät chöông trình hoïc Phaät taát yeáu khoâng theå thay ñoåi chöông trình naøo khaùc ñöôïc. Thay ñoåi khaùc laø do caùc toå caùc heä phaùi phaùt trieån boû giôùi maø tu taäp thieàn ñònh neân thieàn ñònh aáy laø thöù taø thieàn, taø ñònh cuûa ngoaïi ñaïo.

Hình 71. Coång vaøo khu nhaø khaùch

Nhö treân chuùng toâi ñaõ noùi chæ coù boán ngöôøi xin veà ôû tu maø phaûi ngoài tuø moät ñeâm thì noãi gian khoå cuûa CHUØA AM thaät laø gian nan khi tieáp thu ngöôøi veà tu taäp, nhöng tröôùc söï gian nan thöû thaùch nhö vaäy, CHUØA AM vaãn khoâng chuøn böôùc, vaãn hieân ngang ñöùng söøng söõng phaùt trieån 260 ngoâi nhaø nhoû laàn löôït moïc leân ñeå coù choã ôû cho moïi ngöôøi veà ôû tu taäp vaø hoïc ñaïo ñöùc nhaân baûn.

Page 85: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        85 

 

Neáu chuøa Am khoâng ñuû duyeân trieån khai neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn – nhaân quaû thì CHUØA AM seõ khoâng nhaän ngöôøi vaøo tu hoïc. Vaø nhö vaäy thì thaày truï trì CHUØA AM khoâng coù loãi boû maëc tín ñoà Phaät giaùo maø loãi aáy laø do phöôùc baùu cuûa quyù phaät töû chöa ñuû, neân môùi coù söï khoù khaên.

Hình 72. Nhöõng ngoâi thaát trong tu vieän

Cho neân chuùng ta khoâng neân traùch ai caû maø phaûi hieåu bieát ñoù laø do nhaân quaû cuûa moïi ngöôøi chöa höôûng ñöôïc neàn ñaïo ñöùc vaø chaùnh phaùp cuûa Phaät. Theo luaät nhaân quaû chuùng ta nhaän xeùt thì con ngöôøi coøn soáng trong aùc phaùp quaù nhieàu, vì theá CHUØA AM muoán döïng laïi neàn ñaïo ñöùc nhaân - baûn nhaân quaû thì phaûi chòu nhieàu khoù khaên, gian khoå. Ñoù laø nguyeân nhaân chaùnh ñaùng maø chuùng ta caàn phaûi hieåu bieát ñeå khoâng ngaïi khoù khaên, gian khoå, ñeå luoân luoân beàn chí, kieân trì ñöøng bao giôø boû cuoäc.

Töø caùi teân CHUØA AM ñeán TU VIEÄN CHÔN NHÖ cuõng gaëp khoù khaên. CHUØA AM hay TU VIEÄN CHÔN NHÖ chæ laø nhöõng danh töø phaân bieät moät ngoâi chuøa bình thöôøng vaø moät ngoâi chuøa coù nhieàu ngöôøi veà ôû tu taäp maø thoâi. Cho neân TU VIEÄN CHÔN NHÖ chæ laø moät ngoâi CHUØA AM khi xöa, chöù khoâng coù gì khaùc laï chæ coù tu só vaø cö só veà ñaây tu taäp ñoâng ñaûo maø thoâi.

Danh töø CHUØA AM vaø danh töø TU VIEÄN CHÔN NHÖ khoâng quan troïng vì ñoù laø moät caùi teân ñeå moïi ngöôøi goïi.

Goïi CHUØA AM hay goïi TU VIEÄN CHÔN NHÖ cuõng theá. Ñieàu quan troïng cuûa CHUØA AM laø laøm sao höôùng daãn vaø ñaøo taïo cho moïi ngöôøi tu hoïc ñaïo ñöùc coù keát quaû toát ñeïp, nghóa laø moïi ngöôøi ñeán CHUØA AM hoïc taäp ñaïo ñöùc ñeàu soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi thì gia ñình cuûa hoï vaø xaõ hoäi seõ khoâng coøn xung ñoät, khoâng coøn tranh chaáp, hôn thua nhau thì ñoù laø ñuùng muïc ñích vaø öôùc nguyeän cuûa CHUØA AM ñaõ ñaït ñöôïc.

Page 86: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      86 

 

Hình 73. Ñöùc Phaät coøn laø thaùi töû caét toùc xuaát gia

Nhö quyù vò ñeàu bieát hoâm nay CHUØA AM laø moät cô sôû roäng lôùn hôn 6, 7 maãu ñaát vaø keá tieáp coøn phaùt trieån roäng hôn theá nöõa do TU VIEÄN CHÔN NHÖ ñöùng teân quyeàn sôû höõu ñaát ñai thuoäc Tænh Hoäi Phaät Giaùo Taây Ninh.

Thöa quyù vò! CHUØA AM khoâng coù taøi saûn vaø quyeàn lôïi gì caû noù chæ coù 260 ngoâi nhaø lôùn nhoû ñeå moïi ngöôøi veà ôû tu taäp. Neáu Giaùo Hoäi Phaät Giaùo hoaëc ai chòu keâ vai gaùnh vaùc vaøo vieäc naøy thì thaày truï trì seõ vui loøng giao heát cho. Bieát bao nhieâu söï cöïc nhoïc khoù khaên khi laõnh chuùng tu hoïc, moät traùch nhieäm naëng neà maø quyù vò coù nghó ñeán chöa?

Hình 74. Töôïng Phaät Thích Ca Maâu Ni naèm kieát töôøng trong khuoân vieân Chuøa Am

Naêm 2009 CHUØA AM ñang phaùt trieån maïnh, nhöng cuõng gaëp nhieàu khoù khaên, gian khoå nhaát. Veà khaâu quaûn lyù, veà vieäc xin giaáy pheùp ñeå chaùnh quyeàn coâng nhaän CHUØA AM laø TU VIEÄN CHÔN NHÖ. Vì CHUØA AM phaùt trieån moät caùch raát töï nhieân maø khoâng löôøng tröôùc ñöôïc neân ñeán giôø naøy laø moät tu vieän coù

Page 87: Lich suchuaam

  

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC        87 

 

taàm côõ caû nöôùc môùi xin pheùp, thaät laø traùi ngöôïc gioáng nhö caùi caøy ñi tröôùc con traâu.

Vì theá vieäc xin giaáy tôø cuõng gaëp nhieàu khoù khaên nhöng CHUØA AM hieän giôø coù nhieàu ngöôøi giuùp ñôõ thaày Thoâng Laïc, nhôø theá neân vaãn hieân ngang vöôït leân moïi söï khoù khaên gian khoå. Nhaát ñònh CHUØA AM seõ laø nôi döïng laïi neàn ñaïo ñöùc vaên hoùa nhaân baûn – nhaân quaû cuûa Phaät giaùo. Neàn ñaïo ñöùc naøy seõ maõi maõi ñi vaøo doøng lòch söû cuûa daân toäc Vieät Nam vaø loaøi ngöôøi treân theá giôùi.

Page 88: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      88 

 

MUÏC LUÏC Chuøa Am 3

Thö ngoû 5

Ñoâi neùt giôùi thieäu veà Chuøa Am 7

Lôøi noùi ñaàu 13

Chuøa Am 17

Ñôøi thöù I 20

Ñôøi thöù II 29

Ñôøi thöù III 34

Ñôøi thöù IV 41

Ñôøi thöù V 47

Caùch taåm lieäm ma chay 66

Ñöôøng loái tu hoïc 78

Muïc luïc 88 HEÁT

Page 89: Lich suchuaam

LÒCH SÖÛ CHUØA AM  

                                         

                      92 

 

LÒCH SÖÛ CHUØA AM

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC .....................................................

NHAØ XUAÁT BAÛO TOÂN GIAÙO 53 Traøng Thi - Hoaøn Kieám - Haø Noäi

ÑT: (04) 37822845 - Fax: (04) 37822841

Chòu traùch nhieäm xuaát baûn:

Nguyeãn Coâng Oaùnh Bieân taäp: Traàn Xuaân Lyù

Bìa & Trình baøy: Nguyeãn Ngoïc Phuùc Söûa baûn in: Nguyeãn Ngoïc Phuùc

Ñoái taùc lieân keát: TU VIEÄN CHÔN NHÖ

Ñieänthoaïi: 0979520554 - 0988094445 Email: [email protected]

Soá löôïng in: 5.000 baûn, khoå: 13 x 20,5 cm

Soá xuaát baûn: 736-2010/CXB/02-124/TG In xong vaø noäp löu chieåu Quyù III naêm 2010