‘Give me a dozen healthy infants, well-formed, and myown specified world to bring them up in and I'llguarantee to take any one at random and train him tobecome any type of specialist I might select –doctor, lawyer, artist, merchant-chief and, yes, evenbeggar-man and thief, regardless of histalents, penchants, tendencies, abilities, vocations, andrace of his ancestors. I am going beyond my facts and Iadmit it, but so have the advocates of the contrary andthey have been doing it for many thousands of years.‘[Behaviorism (1930), p. 82]

Sensorimotor (twelid sa xi 2yrs)

1. Jiskopri li l-oġġetti jibqgħu jeżistu!(8mths-2yrs)

2. Jirrealizza li huwa jista jikawża ċaqliq ta’ affarijiet (azzjoni – reazzjoni)

Preoperational (2yrs – 7yrs)

1. Enfasi fuq il-viżwal (mhux ċari fuq il-konservazzjoni)

2. Użu tas-simboli / użu ta immaġinazzjoni (fuq affarijiet konkreti)

3. F’dan l-istadju kollox tiegħi... (egoċentriżmu)

Concrete Operational (7yrs – 11yrs)

1. Jaf jiklassifika, iqabbel u jifhem il-konservazzjoni

2. Jonqos l-egoċentriżmu

Formal Operational (11yrs l’fuq)

1. Użu tas-simboli / użu ta’ immaġinazzjoni –b’mod astratt!

2. Jaħseb fil-futur u x’jiġri jekk... (ipotetika)

Naċċettaw li persuni differenti għandhom rata ta’ progress fil-konjitiv differenti. Ilkoll jgħadu mill-istess fażijiet imma b’rati differenti.

Billi t-tfal (2-11yrs) iħobbu jesploraw, jippruvaw u jassoċjaw mal-konkrett, ikun aħjar jekk ikollna tagħlim attiv flok passiv. L-ideali ikun li tfal jiskopru, jmissu u jaraw huma flok jirċievu b’mod passiv.Ma nkunux astratti (2-11yrs). Meta nitkelmu

fuq prinċipji dejjem nassoċjaw eżempji prattiċi (viżwali aħjar).

Teorija tiegħu nistgħu naqsmuha fuq 2 stadji:

Ir-regoli huma fissi u assoluti. Ma jistawx jinbidlu.

Ir-regoli huma iktar relativi - jistghu jinbidlu jekk hemm ftehim- qedgħin hemmhekk biex jgħinu l-

bniedem

L-enfasi hija fuq il-konsegwenzi u mhux fuq l-intenzjoni

Tfal taħt l-10 snin

Tfal l’fuq minn 11-il sena

Kohlberg zvillupa fuq Piaget...

In Europe, a woman was near death from a special kind of cancer. There was one drug that the doctors thought might save her. It was a form of radium that a druggist in the same town had recently discovered. The drug was expensive to make, but the druggist was charging ten times what the drug cost him to make. He paid $200 for the radium and charged $2,000 for a small dose of the drug. The sick woman's husband, Heinz, went to everyone he knew to borrow the money, but he could only get together about $ 1,000 which is half of what it cost. He told the druggist that his wife was dying and asked him to sell it cheaper or let him pay later. But the druggist said: "No, I discovered the drug and I'm going to make money from it." So Heinz got desperate and broke into the man's store to steal the drug-for his wife. Should the husband have done that? (Kohlberg, 1963, p. 19)

Kohlberg – 5/6 stadji

1 Stadju – Orjentazzjoni fuq l-ubbidjenza u l-kastig

Meta wieġbu it-tfal dejjem irreferew għal fatt li ‘serq huwa ħażin’ jew ‘huwa kontra liġi’ jew ‘għax ikun

ikkastigat’.

It-tfal għadhom jitkellmu bħala membri barra mis-soċjetà. Jaraw il-moralita bħala xi ħaġa esterna minnhom, imposta mill-kbar.

L-1 Livell - Moralita Pre-Konvenzjonali (sa 10yrs)

2 Stadju - Individwaliżmu u premju

Meta wieġbu it-tfal wrew attitutdni ta x’jaqbel lili...

Eż. Wieħed tifel qal li Heinz jista jisirqu l-droga jekkried mara tiegħu li tgħix, iżda li huwa ma għandhuxjekk jixtieq jiżżewġu lil xi ħadd iżgħar jew aħjar.Ieħor tifel qal Heinz jista jisirqu għaliex forsi dawnkellhom it-tfal u huwa għandu bżonn xi ħadd fid-dar biex jgħinu jrabbihom.

L-1 Livell - Moralita Pre-Konvenzjonali (sa 10yrs)

3 Stadju - Konformi mat-tajjeb (addoloxenza)

Meta wieġbu it-tfal qalu:Ez. "Hu kien raġel tajjeb għax xtaq li jsalva, " u "l-intenzjonijiet tiegħu kienu tajba, li xtaq isalva l-ħajja ta ' xi ħadd li tant iħobb.“Anzi t-tfal tkelmu kontra l-ispizzjar.

t-2 Livell - Moralita Konvenzjonali (10yrs- 13yr)

Huma jemmnu li n-nies għandhom jgħixu sa l-aspettattivital-familja u komunità u jġibu ruħhom b’mod tajjeb -motivazzjonijiet tajba u sentimenti interpersonali bħall-imħabba, empatija, fiduċja huma importanti.

4 Stadju – Bżonn tar-regoli fis-Soċjeta

Meta wieġbu it-tfal qalu:‘Jekk kulħadd jaghmel kif iffetilu, u kulhadd jidecidi hu x’inhu t-tajjeb u l-ħażin, allura naħseb li jkollnakaos.’

Minħabba li ir-raguni hija wahda li tinkludi is-socjeta kollha, allura naraw qabża.

Ninutaw li kemm l-1 Stadju u r-4 Stadju huma kontra l-azzjoni imma ghal ragunijiet differenti.

t-2 Livell - Moralita Konvenzjonali (10yrs- 13yr)

5/6 Stadju – L-valuri

Meta wieġbu it-tfal qalu:‘Huwa d-dmir tar-raġel li jsalva lil martu. Il-fatt li l-ħajja tagħha tkun fil-perikolu tittraxxendi kull valurieħor li nistghu nuzaw biex jiġġudikaw l-azzjonitiegħu. L-Ħajja hija aktar importanti mill-flus.’

t-3 Livell - Moralita Post-Konvenzjonali

L-azzjonijiet huma iggwidati minn valuri li jħaddnu, li jkunu ġejjin minn ambjent, familja, reliġjon

L-katekist għandu jipprova jmexxi t-tfal il-quddiem minn livell/stadju għal ieħor. Attitudni morali imsejsa fuq il-valuri hija iktar soda u parti mill-persuna.

Biex ngħinu fl-iżvillup morali tat-tfal irridu:- Inqajmu l-kurżita’- Nagħtu lilhom iċ-ċans li jaħsbu u jirraġunaw- Ma nkunux ħfief biex ngħatu s-soluzzjoni

(għandna nikonkludi biha imma jkun tajjeb li nħallu lilhom jirealizzaw li hemm parti nieqsa fl-argument tagħhom – Sokrate)