20110219 zotero-writer

ZoteroZotero ([zoh-TAIR-oh]) เปนซอฟตแวรบรหารจดการบรรณานกรมทใหดาวนโหลดใชงานไดฟร

พรอมเปดเผย Source Code เพอการพฒนาตอยอด พฒนาโดยศนยประวตศาสตรและสอสมยใหม-แหงมหาวทยาลยจอรจ เมสน (Center for History and New Media, George Mason University http://chnm.gmu.edu/)

Zotero มความสามารถตงแตการจดเกบขอมลบรรณานกรม การจดการหมวดหม การอางอง การแลกเปลยนกบชมชนออนไลน อยางไรกดการทำางานของ Zotero ตองทำางานรวมกบเวบเบราวเซอรยอดนยมอยาง FireFox ในลกษณะของโปรแกรมเสรม (Extension) ทอำานวยความสะดวกในการเขาถงงขอมลบรรณานกรม การจดเกบ การแลกเปลยน รวมทง Zotero ยงไดพฒนาโปรแกรมเสรมเพอการใชงานรวมกบ Word Processor ทง Microsoft Word และ OpenOffice.org Writer ในลกษณะชดเครองมอ (Toolbar) เพออำานวยความสะดวกในการดงงขอมลบรรณานกรมทจดเกบมาจดทำารายการอางอง และรายการบรรณานกรมทายเลม

การตดตง Zotero

กอนใชงาน Zotero จะตองตดตงโปรแกรมเวบเบราวเซอรอยาง Firefox กอน โดยดาวนโหลด Firefox ไดจากเวบไซต http://www.mozilla.com/th/firefox/

ใหคลกดาวนโหลดโปรแกรม Firefox แลวดบเบลคลกตดตงตามคำาแนะนำาของโปรแกรม ทงนโปรแกรมทตดตงแลวจะมวธการใชงานเหมอนกบเวบเบราวเซอรของ Microsoft คอ Internet Explorere

การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.org Writer หนา 1

รปท 1: จอภาพหนาเวบของ Firefox

แนะนำาใหใช Firefox 3.0 ขงนไป


เมอตดตง Firefox แลวกเรมตดตง Zotero โดยการเขาสเวบไซต zotero.org

จากหนาหลกของเวบ Zotero ใหคลกไอคอนดาวนโหลด (รนปจจบนคอ 2.0.9 ณ วนท 7 กมภาพนธ 2554) ปรากฏแถบควบคมการตดตงโปรแกรมเปนแถบสเหลองดานบนของหนาเวบเบราวเซอร ลกษณะดงน

คลกปม Allow เพอยนยนการตดตง จากนนจะปรากฏจอภาพดาวนโหลดและตดตง ดงน


รปท 2: จอภาพหลกของ Zotero

คลกปม Install เพอตดตงเมอการตดตงเสรจสนจะตองปด Firefox และเปดใหมเพอใหโปรแกรมทำางานอยางสมบรณในลกษณะโปรแกรมเสรมของ Firefox


รปท 3: จอภาพตดตง Zotero Addons

เมอ Firefox เปดระบบใหมแลว ปรากฏสญลกษณ Zotero ทมมลางขวาของหนาจอ Firefox


รปท 4: ขนตอนสดทายของการตดตง Zotero

รปท 5: ไอคอน Zotero ทมมลางขวาของหนาเวบเบราวเซอร Firefox

จอภาพการทำางานของ Zotero จอภาพการทำางานของ Zotero สามารถเปดไดโดยการคลกทปม Zotero (มมลางขวาของ

จอ Firefox) ซงงจะปรากฏสวนการทำางาน ดงน


จอภาพดานซายสดจะเปนสวนควบคมเกยวกบหมวดหมของขอมลบรรณานกรมทจดเกบ

จอภาพตรงกลางเปนสวนแสดงรายการของขอมลบรรณานกรมทจดเกบ

จอภาพดานขวาสดเปนสวนแสดงรายละเอยดของขอมลบรรณานกรม

การทำางานของ Zotero

การทำางานของ Zotero เรมจากการแสวงหาวสดสารนเทศทตองการทงในรปแบบสงพมพตวเลม สออเลกทรอนกส สอดจทล ผลลพธการสบคนจาก WebOPAC, Online Database เวบไซต จากนนจงงนำาขอมลบรรณานกรมของวสดสารนเทศดงกลาวจดเกบเขาส Zotero ทงโดยผานระบบอตโนมตและการนำาเขาโดยตรงของผใช

Zotero รองรบการจดเกบขอมลบรรณานกรมของวสดสารนเทศไดหลากหลายรปแบบ ดงน• Artwork• Audio Recording• Bill• Blog Post• Book• Book Chapter• Case• Computer Program• Conference Paper• Dictionary Entry• Document

• E-Mail• Encyclopedia Article• Film• Forum Post• Hearing• Instant Message• Interview• Journal Article• Letter• Magazine Article• Manuscript


รปท 6: จอภาพหลกของ Zotero

• Map• Newspaper Article• Patent• Podcast• Presentation• Radio Broadcast

• Report• Statute• Thesis• TV Broadcast• Video Recording

จากนนจงงเปนการจดหมวดหม การเพม/ปรบแกไขรายละเอยดขอมลบรรณานกรมผาน Zotero การนำาขอมลบรรณานกรมไปใชในเอกสารงานพมพทงทอยในฟอรแมต Microsoft Word และ OpenOffice.org Writer ดวยรปแบบการอางองทตองการ

การจดเกบขอมลบรรณานกรมโดยวธการนำาเขาตรงการจดเกบขอมลบรรณานกรมโดยวธการนำาเขาตรงสามารถทำาไดโดยการเขาสจอภาพการทำางาน

ของ Zotero จากนนคลกปม New Item จะปรากฏรายการเลอกวสดสารนเทศทตองการนำาเขาขอมลบรรณานกรม คลกเลอกประเภทวสดสารนเทศทตองการ

ตวอยางตองการนำาเขาขอมลตวเลมหนงสอ คลกรายการ Book จะปรากฏจอภาพการปอนขอมลบรรณานกรม ดงน


รปท 7: ปมเลอกประเภทวสดสารนเทศ

ปอนขอมลลงในรายการตามทโปรแกรมกำาหนด


รปท 8: รายละเอยดขอมลหนงสอทตองการปอน

รปท 9: ตวอยางการปอนรายละเอยดบรรณานกรมของหนงสอ

จะปรากฏรายการบรรณานกรมทเรยกวา Item ดงน

ทงนรายการของวสดสารนเทศรปแบบอนจะมความแตกตางกนไปบาง


รปท 10: รายการบรรณานกรมทนำาเขา




การนำาเขารายการบรรณานกรมอตโนมตผาาน ISBN, DOI, PubMed IDหนงสอ ผลงานวชาการตางประเทศ และ/หรอทมการออกเลข DOI – Digital Object

Identifier และ PubMed ID สามารถนำาเขา Zotero ไดสะดวกกวาเพยงปอนเลข ISBN, DOI หรอ PubMed ID Zotero จะเขาไปสบคนขอมลบรรณานกรมของวสดสารนเทศตามเลขดงกลาว จากแหลงตางๆ เชน Amazon, PubMed, Online Database, Google Scholar พรอมดงงขอมลบรรณานกรมมาจดเกบไวใน Zotero ใหอตโนมต


รปท 11: จอภาพการปอนขอมลบรรณานกรมรปแบบอเมล


รปท 12: แสดง DOI ของบทความในวารสาร Nature

การทำางานแบบอตโนมตนทำาไดโดยคลกปมเครองมอ Add Item by Identifier จะปรากฏจอภาพปอนเลข ISBN, DOI, PubMed ID ดงน

ตวอยางปอนคา 21287113 ซงงเปนเลข PMID ของบทความทางวารสารทเผยแพรผาน PubMed แลวคลกปม OK โปรแกรม Zotero จะเขาไปสบคนขอมลพรอมดงงขอมลบรรณานกรมมาจดเกบ ดงน


รปท 14: จอภาพปอนเลข ISBN, DOI หรอ PMID

รปท 13: แสดง PMID ของบทความทเผยแพรใน PubMed

ขณะนประเทศไทยยงไมมฐานขอมล ISBN, DOI วสดสารนเทศของไทย จงงยงไมสามารถสบคนดวย ISBN, DOI หนงสอ/วารสารไทย


รปท 15: ผลลพธรายการบรรณานกรมทไดจากการปอนเลข ISBN, DOI หรอ PMID

การนำาเขารายการบรรณานกรมอตโนมตจาก WebOPACWebOPAC มาตรฐานทมใหบรการในหองสมดตางๆ โดยเฉพาะระดบอดมศงกษา สามารถสงออก

รายการบรรณานกรมของวสดสารนเทศทจดเกบส Zotero ไดสะดวกเพยงผใชงานเขาส WebOPAC ดวย Firefox ทตดตง Zotero สบคนรายการวสดสารนเทศทตองการ

สงเกตท Address Bar ของ Firefox จะปรากฎไอคอนรปสมดสฟา กำากบไวทดานทายของ Address Bar ซงงมคำาอธบายวา Save to Zotero (ไอคอนอาจจะแตกตางไปตามระบบและประเภทวสดสารนเทศ)

เมอคลกไอคอนรปสมดสฟา Zotero จะดงงขอมลบรรณานกรมของวสดสารนเทศดงกลาวมาจดเกบไวในระบบ Zotero ซงงเมอคลกเปดจอภาพการทำางานของ Zotero จะปรากฏขอมล ดงน


รปท 16: ผลลพธการสบคนผาน WebOPAC ของสำานกหอสมด มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

รปท 17: ไอคอนสมดสฟาใน Address bar

WebOPAC ของหองสมดบางแหงอาจจะไมรองรบการทำางานกบ Zotero ใหสงเกตจากไอคอน Zotero ทปรากฏใน Address Bar เปนหลก

การนำาเขารายการบรรณานกรมอตโนมตจาก Online Database และเวบไซตนอกจาก WebOPAC แลว Online Database และเวบไซตหลายระบบกมการพฒนา

ความสามารถใหทำางานเกยวกบขอมลบรรณานกรมของบทความ หนาเวบกบ Zotero ได โดยการเขาไปยงเวบไซตบรการฐานขอมลออนไลน และ/หรอเวบไซตบรการความรตางๆ (สวนใหญยงเปนเวบไซตจากตางประเทศ) เชน ISI Web of Science สบคนขอมลและ/หรอเขาไปยงหนาเนอหาทตองการ สงเกตไอคอนของ Zotero ใน Address Bar โดยไอคอนจะแตกตางไปตามประเภทของวสดสารนเทศเชน เมอสบคนผลงานวชาการจากเวบ ISI Web of Science จะปรากฏไอคอน Zotero บน Address Bar และผลการจดเกบดงน


รปท 18: ขอมลบรรณานกรมทดงจาก WebOPAC



ขอมลบรรณานกรมจากบทความในเวบไซต Wikipedia.org


รปท 19: การจดเกบขอมลบรรณานกรมจากเวบ ISI Web of Science

รปท 20: การจดเกบขอมลบรรณานกรมของบทความจากเวบ Wikipedia


ขอมลบรรณานกรมของรปภาพจากเวบ flickr.com

ขอมลบรรณานกรมของ Video จากเวบ Youtube.com


รปท 21: การจดเกบขอมลบรรณานกรมของรปภาพจากเวบ Flickr.com


รปท 22: การจดเกบขอมลบรรณานกรมของ Video จากเวบ Youtube

การใชงาน Zotero ราวมกบ OpenOffice.org Writer

เมอจดเกบ รวบรวมขอมลบรรณานกรมของวสดสารนเทศทตองการไวในระบบของ Zotero แลว ถดไปจะเปนการดงงขอมลบรรณานกรมจาก Zotero มาแสดงผลเปนรายการอางอง รายการบรรณานกรมในผลงานทสรางดวย OpenOffice.org Writer

การตดตงชดเครองมอ Zotero กบ OpenOffice.org Writerเรมตนดวยการตดตงเครองมอ Zotero (Zotero Toolbar) ใหกบ OpenOffice.org

Writer กอน โดยเขาเวบไซต Zotero.org

คลกรายการ Download word processor plugins for 2.0 ปรากฏจอภาพการทำางานในสวนดาวนโหลด ดงน


รปท 23: หนาหลกของเวบไซต Zotero.org

เลอนไปรายการ Plugins ของ OpenOffice.org Writer คลกเลอก Plugins ทสนบสนน OpenOffice.org Writer สำาหรบระบบปฏบตการ Microsoft Windows คลกรายการ Install the Zotero 2.0 OpenOffice plug-in (Firefox extension, 1.1MB)

จะปรากฏแถบตดตงสเหลองดานบนของเวบเบราวเซอร คลกปม Allow

ปรากฏจอภาพดาวนโหลดและตดตง Plugins ดงน


รปท 24: จอภาพดาวนโหลด Plugins ของ Zotero

รปท 25: Plugins ของ Microsoft Word

คลกปม Install แลวรอโปรแกรมตดตงระบบ จะปรากฏจอภาพแสดงการตดตงเสรจสมบรณและปม Restart Firefox

คลกปม Restart Firefox เพอให Firefox ปรบปรงระบบใหกบ Firefox เองและ OpenOffice .org Writer เมอ Firefox เปดระบบแลว ขณะนกพรอมใชงาน OpenOffice.org Writer โดยเปดโปรแกรม OpenOffice.org Writer จะปรากฏชดคำาสงของ Zotero ในรปแบบแถบเครองมอ ดงน


รปท 26: จอภาพดาวนโหลดและตดตง Plugins

รปท 27: จอภาพแสดงการตดตง Plugins

การสรางรายการอางองการสรางรายการอางองจากขอมลบรรณานกรมทจดเกบไวใน Zotero ทำาไดโดยเรมจากสราง

หรอเปดแฟมผลงานเขยน รายงาน ผลงานวชาการแลวคลกเมาส ณ ตำาแหนงทตองการจดอางองของรายการอางอง คลกปม Insert Citation

ปรากฏจอภาพเลอกรปแบบการอางอง (จะปรากฏครงแรกเพยงครงเดยว)

เลอกรปแบบการอางองทตองการ เชน American Phychological Association คลกปม OK จะปรากฏจอภาพแสดงรายการบรรณานกรมทจดเกบของ Zotero


รปท 28: จอภาพเลอกรปแบบการอางอง

คลกเลอกรายการบรรณานกรมทตองการ แลวคลกปม Ok โปรแกรม Zotero จะสรางรายการอางองตามรปแบบทเลอกในเอกสาร ดงตวอยาง

ทำาซำาตำาแหนงอนๆ ตามเหมาะสม เมอกำาหนดตำาแหนงรายการอางองกำากบเนอหาแลว

การสรางรายการบรรณานกรมทายเลามถดไปเปนการสรางรายการบรรณานกรมไวทายเลม โดยเลอน Cursor ไปหนาสดทาย หรอหนา

กระดาษทตองการพมพบรรณานกรมทายเลม พมพหวเรอง “บรรณานกรม” แลวขงนบรรทดใหม คลกปมเครองมอ Insert Bibliography จากชดเครองมอของ Zotero


รปท 29: จอภาพแสดงรายการบรรณานกรมทจดเกบ

รปท 30: รายการอางองจาก Zotero

โปรแกรม Zotero จะนำาขอมลบรรณานกรมจากรายการทเลอกและระบไวในเอกสารตามตำาแหนงรายการอางองมาแสดงเปนรายการบรรณานกรมตามรปแบบทเลอกเชนกน

ทงนหากมการเพมรายการอางองในเนอหา รายการบรรณานกรมจากรายการอางองทเลอกใชงานจะถกดงงมาแสดงพรอมจดเรยงลำาดบตามรปแบบโดยอตโนมต

การปรบเปลยนรปแบบการอางองจากตวอยางเปนการสรางรายการอางองและรายการบรรณานกรมตามรปแบบของ American

Phychological Association ทงนหากผเขยนตองการปรบเปลยนรปแบบเปน Chicago Manual of Style (Author-date format) กสามารถทำาไดงายๆ โดยคลกปมเครองมอ Set Document Preferences

ปรากฏจอภาพเลอกรปแบบการอางอง ดงน


รปท 31: บรรณานกรมจาก Zotero

OpenOffice.org Writer และ Zotero จะปรบรปแบบการอางอง และรายการบรรณานกรมทายเลมใหเปนตามรปแบบใหมโดยอตโนมต

การตดตงรปแบบการอางองเพมเตมZotero ไดจดเตรยมรปแบบการอางองเพอใชงานสวนหนงง แตอาจจะไมตรงกบความตองการ

ของผใช ทงนผใชสามารถตดตงรปแบบการอางองไดเพมจากคลงรปแบบการอางองโดยเขาไปทเวบไซต Citation Style Repository http://www.zotero.org/styles ดงน


รปท 32: จอภาพเลอกรปแบบการอางอง

เลอกรปแบบการอางองทตองการแลวคลกปม Install จากรายการทเลอก

คลกปม Install เพอยนยนการตดตงรปแบบการอางองทเลอก โปรแกรมจะตดตงรปแบบการอางองทเลอกเพมในระบบใหอตโนมต

การแนบแฟมเอกสารและบนทกกบขอมลบรรณานกรมขอมลบรรณานกรมทจดเกบดวย Zotero สามารถแนบแฟมเอกสารดจทล และสรางบนทงก


รปท 33: คลงเกบรปแบบการอางองของ Zotero

รปท 34: กรอบยนยนการตดตงรปแบบการอางองเพมเตม

กำากบได เพอสะดวกในการใชงาน เชน การแนบแฟมเอกสารงานวจยตนฉบบ หรอการเกบขอความจากบทความทนำามาใชอางองในรปแบบบนทงก ตลอดทงการจบจอภาพ (Srcreen capture)

การแนบแฟม และการสรางบนทงกทำาไดโดยการคลกปมขวาของเมาสทรายการขอมลบรรณานกรมทตองการ

เลอกคำาสง Add Note เพอแนบบนทงก หรอ Add Attachment เพอแนบแฟมเอกสารดจทลตลอดทงลงก หนาเวบ

คำาแนะนำาการเลอกรปแบบการอางองการเลอกรปแบบการอางอง มหลายหลกเกณฑ ทงนอยทวาจะเลอกใชรปแบบใด แตเมอเลอกใช

รปแบบใดๆ แลวควรกำาหนดใหเปนแบบเดยวกนทงหมด บางครงหนวยงาน หรอเจาของวารสาร มการกำาหนดใหใชรปแบบเฉพาะ ผเขยนกตองยงดถอตามรปแบบนน เพอความเปนมาตรฐานเดยวกน อยางไรกดรปแบบทเปนทนยมกนในปจจบน ไดแก แบบของสมาคมจตวทยาอเมรกน (American Psychological Association) และแบบของสมาคมภาษาสมยใหม (Modern Language Association)

แบบของสมาคมจตวทยาอเมรกน (American Psychological Association) เรยกกนโดยทวไปวา แบบเอพเอ (APA Style) เปนทนยมใชเขยนกนในงานดานสงคมศาสตรและวทยาศาสตร สวนแบบของสมาคมภาษาสมยใหม (Modern Language Association) หรอทเรยกกนโดยทวไปวา แบบเอมแอลเอ (MLA Style) เปนทนยมใชเขยนกนในงานดานมนษยศาสตร โดยเฉพาะดานภาษาและวรรณคด

ทงนในแตละรปแบบกมการกำาหนดแบบแผน หลกเกณฑการเขยนตางกนไปตามประเภทของ


รปท 35: คำาสงแนบเอกสารกบ Item ขอมลบรรณานกรม

วสดสารนเทศ


สารบญ

Zotero.......................................................................................................................................................................... 1

การตดตง Zotero ................................................................................................................................................... 1

จอภาพการทำางานของ Zotero .........................................................................................................................4

การทำางานของ Zotero .......................................................................................................................................... 4

การจดเกบขอมลบรรณานกรมโดยวธการนำาเขาตรง...........................................................................................5

การนำาเขารายการบรรณานกรมอตโนมตผาน ISBN, DOI, PubMed ID............................................................7

การนำาเขารายการบรรณานกรมอตโนมตจาก WebOPAC................................................................................11

การนำาเขารายการบรรณานกรมอตโนมตจาก Online Database และเวบไซต...............................................12

การใชงาน Zotero รวมกบ OpenOffice.org Writer...........................................................................................15

การตดตงชดเครองมอ Zotero กบ OpenOffice.org Writer.........................................................................15

การสรางรายการอางอง....................................................................................................................................17

การสรางรายการบรรณานกรมทายเลม............................................................................................................19

การปรบเปลยนรปแบบการอางอง....................................................................................................................19

การตดตงรปแบบการอางองเพมเตม............................................................................................................................20

การแนบแฟมเอกสารและบนทงกกบขอมลบรรณานกรม..............................................................................................21

คำาแนะนำาการเลอกรปแบบการอางอง.........................................................................................................................22

การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.org Writer

คมอการบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.org Writer ฉบบนจดทำาขงนมาเพอแนะนำาการทำางานกบรายการอางอง บรรณานกรมในรายงาน เอกสารผลงานวชาการตางๆ ดวยโปรแกรมในกลมโอเพนซอรสอยาง Zotero + Firefox โดยเนนการใชงานรวมกบการพมพบน OpenOffice.org Writer ทำาใหเหนภาพการผสมผสานความสามารถของซอฟตแวรในกลมโอเพนซอรสไดอยางชดเจน ตงแตการใชงานเวบเบราวเซอรอยาง Firefox ซอฟตแวรจดการบรรณานกรมอยาง Zotero และซอฟตแวรงานพมพ OpenOffice.org Writer

บญเลศ อรณพบลย

10 เมษายน 2554

การบรหารจดการบรรณานกรมดวย Zotero และ OpenOffice.org Writer

บญเลศ อรณพบลย

ฝายบรการความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

Sports

20110219 zotero-writer