การพยาบาลบ�คคลที่��มี�ปั�ญหา เก��ยวก�บการร�บปัระที่านอาหารและน��า

ศร�ญญา จุ�ฬาร�

Outline ความีผิ ดปักติ เก��ยวก�บการย#อยและด$ดซึ&มี GERD Gastritis Peptic ulcer Pancreatitis Cholecystitis Liver cirrhosis Liver abscess Hepatitis

Gastro-esophageal reflux disease :GERD

ภาวะกรดไหลย)อน อาการและอาการแสดง

อาการร)อนที่รวงอก มี�กจุะเปั,นผิ$)ใหญ#ที่��ติ�วใหญ#และไมี#ค#อยออกก�าล�งกาย

อาการเรอกล �นอาหารที่��เพ �งร�บปัระที่านเข้)าไปั ถ้)าอาการใน ข้)อ 1 และ 2 เปั,นบ#อย ๆ อาจุพบ

อาการอ#อนเพล�ยนอนไมี#หล�บเพราะเจุ1บและอาจุแน#นหน)าอก จุนแยกไมี#ออกว#ามี�นเปั,นโรคข้องเส)นเล3อดห�วใจุติ�บ Coronary Heart Disease

พยาธิ สภาพ GERD เก ดเมี3�อ ห$ร$ดบนหร3อล#างหย#อนยานปั5ดไมี#มี ด หลอดอาหาร

ไมี#บ�บหร3อร$ดลงเพราะปัระสาที่ข้องห$ร$ดเส�ย  อ�นเก ดจุากโรคบางอย#าง หลอดอาหารแข้1งติ�วไมี#ย3ดหย�#น หร3อจุากการที่��หลอดอาหารอ�กเสบบ#อยๆ เพราะอาหารในกระเพาะส�ารอกข้&�นมีาผิ#านหลอดอาหาร

ที่�าให)มี�แผิลเปั,นๆ หายๆ อย#างน�� เมี3�อแผิลหายแล)วก1ที่�าให)หลอดอาหารแข้1ง เปั,นแผิลหลายๆ แห#ง อาจุจุะมี�โอกาสแติกได) เร�ยกว#า Barrett's Esophagus

ถ้)ากะบ�งลมีเก ดหย#อนยาน ห$ร$ดหลอดอาหารก1จุะหย#อนยานไปัด)วย นอกน��ที่�าให)กระเพาะอาหารส#วนบนโปั7งข้&�นไปัในช่#องที่รวงอกด)วยเร�ยกภาวะ Hiatus Hernia กรดในกระเพาะส#วนน��นก1มี�โอกาสไหลย)อนข้&�นมีาที่��หลอดอาหาร ที่�าให)เก ด ร)อนในที่รวงอกได) (Heart Burn)

การว น จุฉั�ย ประวั�ติ�อาการแสบร�อนบร�เวัณยอดอก การใช้�ยา

ประเภทแก�ปวัดท�องหร�อท�องเด�นบ�อยๆ เพราะพวักน� ท!าให�ห"ร"ดของหลอดอาหารหย�อนยาน

การติรวัจร�างกายพบอาการเจ&บหน�าอก ปวัดแสบร�อนบร�เวัณทรวังถึ(งในปาก

การติรวัจทางห�องปฏิ�บ�ติ�การ โดยการท!า Barium Esophagography ให�กล�นสารท(บร�งส�ลงไปในกระเพาะ แล�วัถึ�ายภาพขณะท�,สารท(บเคล�อบหลอดอาหารและสารอย"�ในกระเพาะอาหาร

การร�กษาการร�กษาทางอาย/รกรรม ได�แก�

H2 receptor antagonists พวักน� ลดกรดได�นานถึ(ง แปดช้�,วัโมง ได�แก� Tagamet ,Zantag, Pepcid

Proton pump inhibitor ช้�วัยลดกรด ได�แก� Prevacid, Prilosec, Nexium

การร�กษาทางศั�ลยกรรม โดยการผู"กถึ/งกระเพาะอาหารส�วันติ�นหร�อท�,ห"ร"ด ส�วัน Hiatus Hernia ก&ติ�องผู�าติ�ดด�นเอากระเพาะอาหารส�วันท�,เล�,อนเข�าเหน�อกระบ�งลมหร�อในทรวังอก กล�บเข�าท�, แล�วัก&เย&บกระบ�งลม

การพยาบาล ด" Esophagitis

Gastritis

กระเพาะอาหารอ�กเสบ(Gastritis)

สาเหติ� ควัามเคร�ยดทางร�างกาย พฤติ�กรรมส/ขภาพ เช้�น การด�,มส/รา ช้า กาแฟ ยา

แก�ปวัด การร�บประทานอาหารไม�เป5นเวัลา ภ"ม�ติ�านทานติ!,าท!าให�ด"แลส/ขภาพตินเองไม�เพ�ยงพอ การติ�ดเช้� อ เช้�น เช้� อ Helicobacter pylori

ซิ�ฟ7ล�ส วั�ณโรค บ/คล�กภาพแบบ เอ (Type A personality)

Gastritis

อาการ ปวัดท�อง ปวัดแสบบร�เวัณล� นป8, หร�อยอดอก

ส�มพ�นธ์:ก�บการร�บประทานอาหาร เช้�น ปวัด เวัลาห�วัจ�ด หร�อหล�งติ�,นนอนกลางด(ก

เบ�,ออาหาร (anorexia) อาหารไม�ย�อย แสบร�อนในอก (heart

burn) ภายหล�งร�บประทานอาหารและพบอาการเรอได�

ม�อาการคล�,นไส�อาเจ�ยน โดยเฉพาะติอนเช้�าติร" �

Gastritis

การว น จุฉั�ยHx : อาการปวัดท�อง ไข� ควัามเคร�ยดทาง

ร�างกายและจ�ติใจ การติ�ดเช้� อในร�างกายPE : ท�องอ�ด แน�นท�อง และกดเจ&บบร�เวัณล� นป8,Lab

ติรวัจ CBC พบเม&ดเล�อดขาวัส"งข( น การส�องกล�องเข�ากระเพาะอาหาร (Gastroscopy) การถึ�ายภาพร�งส�หล�งการกล�นแป<ง (GI series)

เพ�,อหาเงาภาพร�งส�ท�,สะท�อนถึ(งรอยโรคในกระเพาะอาหาร

Gastritis

gastritis

การร�กษาAntacid : Alummilk H2 receptor antagonists :

CimetidineAntibiotic Operation

GastrectomyGastroduodenostomy : Billroth I Gastrojejunostomy : Billroth II

Gastritis

Subtotal gastrectomy

Gastritis

Total gastrectomy

Gastrojejunostomy : Billroth IIGastritis

Operation (ติ�อ)Vagotomy

Truncal vagotomySelective vagotomyProximal gastric vagotomy

TV

SV

PGV

การพยาบาล ไมี#ส�ข้สบายเน3�องจุากปัวดจุ�กเส�ยด แน#นที่)อง

ว�ติถ้�ปัระสงค; ท/เลาอาการปวัดท�องก จุกรรมี

ประเม�นควัามปวัดจากท�าทาง ค!าพ"ดบ�น หร�อVisual analog scale / Numeric scale โดยให�คะแนน 0 – 10 คะแนน

ประเม�นอาการทางหน�าท�อง โดยฟ=ง bowel sound

ส�งเสร�มให�ผู"�ป>วัยอย"�ในท�าท�,ส/ขสบาย

Gastritis

แนะน!าการหล�กเล�,ยงป=จจ�ยเส�,ยงให�เก�ดภาวัะ กระเพาะอาหารอ�กเสบ เช้�นการลดการด�,ม

เหล�า การส"บบ/หร�, ช้า กาแฟ ยาแก�ปวัดเป5นติ�น

การช้�วัยเบ�,ยงเบนควัามสนใจจากควัามปวัด เช้�น ท!าก�จกรรมหย�อนใจท�,ผู"�ป>วัยช้อบ

การให�ยาแก�ปวัด ยาลดกรดในกระเพาะอาหารติามแผูนการร�กษา

การพยาบาลเส��ยงติ#อภาวะเส�ยสมีด�ลข้องสารอาหาร

เน3�องจุากการย#อยและการด$ดซึ&มีบกพร#อง

ว�ติถ้�ปัระสงค; ได�ร�บสารอาหารเพ�ยงพอก จุกรรมี

NPO ติามแผูนการร�กษาและให� IVF ช้ดเช้ยเพ�,อลดการท!างานของกระเพาะ

อาหาร ลดการหล�,งกรดและน! าย�อยจาก กระเพาะอาหาร

Gastritis

เม�,ออาการอ�กเสบเร�,มท/เลาให�เร�,มร�บ ประทานอาหารเหลวัจ!าพวักนม น! าข�าวั

สล�บก�บยาลดกรดท/ก 1-2 ช้�,วัโมง(sippy diet) ยกเวั�นเวัลาหล�บ จากน� น

ค�อยๆ เปล�,ยนเป5นอาหารอ�อนย�อยง�าย รสไม�เผู&ดจ�ด ร�บประทานท�ละน�อย และ

เพ�,มม� อเป5น 6 – 8 ม� อ

การพยาบาล เส�,ยงติ�อภาวัะ Dumping

syndrome เน�,องจาก การติ�ดกระเพาะอาหารออก

ภาวัะ Dumping syndrome เป5นกล/�มอาการท�,ผู"�ป>วัยม�ควัามผู�ดปกติ�ภายหล�งร�บ

ประทานอาหาร พบภายหล�งการผู�าติ�ดแบบBillroth II มากกวั�า Billroth I แบ�งเป5นEarly Dumping syndromeLate Dumping syndrome

Gastritis

Early Dumping syndrome : แน�นท�องบร�เวัณ

ล� นป8, ใจส�,น เหง�,อออก ช้�พจร เร&วั อาจม�อาเจ�ยนหร�อถึ�าย

อ/จจาระ ม�อาการของ hypovolumia

Late Dumping syndrome ส�มพ�นธ์:ก�บการท�,กล"โคสซิ(มเข�าส"�

กระแสเล�อดอย�างรวัดเร&วั ท!าให�BS เป5นผูลให�ร�างกายหล�,งอ�นส/ล�น กวั�าปกติ�ท!าให� BSม�อาการหล�งจากร�บประทาน

อาหารประมาณ 2 – 3 ช้�,วัโมง โดยจะม�อาการของ

hypoglycemia + Early Dumping syndrome

Gastritis

การพยาบาลว�ติถ้�ปัระสงค; ปลอดภ�ยจากภาวัะ

Dumping syndromeก จุกรรมี

แนะน!าอาหารท�,ม�โปรติ�นส"ง ไขม�นส"งแติ�ม�คาร:โบไฮเดรติติ!,า

ควัรร�บประทานอาหารท�,ค�อนข�างแห�ง และไม�ควัรด�,มน! าปร�มาณมากๆ พร�อม

ก�บอาหาร ควัรด�,มน! าระหวั�างม� อของอาหาร

Gastritis

ให�นอนพ�กในท�าศั�รษะส"ง ภายหล�งร�บประทาน อาหารประมาณ 20 – 30 นาท�

แก�ไขภาวัะซิ�ดและการขาดน! าและเกล�อแร� กรณ� Late Dumping syndrome การ

ร�บประทานน! าติาลหร�ออาหารจะช้�วัยให�อาการ ด�ข( น

ผู"�ป>วัยม�กจะม�อาการอย"�ระยะหน(,งแล�วัจะ ค�อยๆ ปร�บติ�วัได�จนไม�ม�อาการในท�,ส/ด

Peptic ulcer

แผูลในกระเพาะอาหารและล!าไส� (peptic ulcer)

แผูลเก�ดข( นท�,หลอดอาหาร(Esophagus), กระเพาะอาหาร(stomach) , Pyloric canal และ

ล!าไส�เล&กส�วันติ�น (Duodenum) ส�วันท�,พบมากท�,ส/ด ค�อ กระเพาะอาหาร

เร�ยกวั�า Gastric ulcer และ ล!าไส�เล&กส�วันติ�น เร�ยกวั�า Duodenal

ulcer peptic ulcer

Gastric ulcer แบ�งเป5น 2 ช้น�ด ค�อ Acute ก�บ Chronic โดย

Acute gastric ulcer เป5นแผูลเล&ก ๆ ท�,วัในช้� น Mucosa มองด�วัยติาเปล�าไม�เห&น ร�กษาให�หายได�ในระยะส� น

Chronic gastric ulcer เป5นแผูลเร� อร�งและก�นล(กถึ(งช้� นกล�ามเน� อ แผูลจะหายช้�าและม�โอกาสเป5นแผูลเป5นได�

Duodenal ulcer แผูลม�กจะก�นล(กถึ(งช้� น Serous membrane เป5นเร� อร�งร�กษาทางยาไม�หายขาด peptic ulcer

Duodenal ulcer

สาเหติ�ร�อยละ 50 : อารมณ:ติ(งเคร�ยด การเปล�,ยนแปลงของ Mucous membrane

ท�,ท!าหน�าท�,หล�,งน! าย�อย และการท!างานมากเก�นไปควัามติ�านทานของเย�,อบ/ของกระเพาะอาหาร หร�อ

ล!าไส�เล&กเปล�,ยนไป เช้�น จากการถึ"กระคายเค�องจากยาบางช้น�ด ได�แก� Salicylic acid, Steroid

ก�นไม�เป5นเวัลา รสจ�ด เค� ยวัไม�ละเอ�ยด ด�,มส/รามาก ส"บบ/หร�,จ�ด

ม�การติ�ดเช้� อแบคท�เร�ย H.pyroliจากภาวัะท�,ร �างกายท!างานหน�กท!าให�ม�ควัาม

ติ�านทานน�อย

peptic ulcer

อาการและอาการแสดงปวัดท�องบร�เวัณล� นป8, ล�กษณะปวัดไม�กวั�าง

สามารถึช้� ด�วัยน� วัเด�ยวัการท�,แผูลถึ"กส�มผู�สก�บกรดและน! าย�อย จะ

ท!าให�ม�อาการปวัดแสบปวัดร�อนบร�เวัณ Epigastrium

ติ�อไปจะปวัดแบบติ� อๆ และแน�นท�อง

peptic ulcer

อาการและอาการแสดง Gastric ulcer จะปวัดเวัลาท�,ห�วั ถึ�าร�บประทาน

อาหารลงไปจะหายปวัด เพราะน! าย�อยในกระเพาะม� อาหารไปคล/กเคล�า หล�งจากร�บประทานอาหาร

เข�าไปประมาณ 1 ½ ช้�,วัโมง จะม�อาการปวัดอ�กเพราะน! าย�อยเข�าไปส�มผู�สก�บแผูลโดยติรง

Duodenal ulcer จะเก�ดข( นภายหล�งร�บ ประทานอาหารประมาณ 2-2 ½ ช้�,วัโมง เพราะ

ระยะน� กระเพาะอาหารและล!าไส�วั�าง น! าย�อยและกรด จ(งถึ"กก�บแผูล เม�,อร�บประทานอาหารเข�าไปอาการ

เจ&บปวัดจะหายไป อาการปวัดม�กจะพบติอนเช้�าม�ด peptic ulcer

การร�กษา พยายามีระง�บหร3อควบค�มีอาการเจุ1บ

ปัวด ช้�วัยให�แผูลหายเร&วัข( น อาจท!าได�โดย

ให)ยาระง�บปัระสาที่ (Sedative) / ยากล�อมประสาท (Tranquilizer)

Antacid H2 receptor antagonists

peptic ulcer

งดอาหาร อาหารท�,ควัรจ�ดให�ผู"�ป>วัย ค�อ Sippy diet ค�อ อาหารเหลวัท�,ย�อยง�าย

ท�,ส/ดให�สล�บก�บยาพวักยาลดกรด (Antacid) ท/ก - 12 ช้�,วัโมง ให�ในราย

ท�,ม�อาการร/นแรง Bland diet ค�อ อาหารอ�อนย�อยง�าย

รสจ�ดไม�ก�อให�เก�ดการระคายเค�องติ�อแผูล

การร�กษา การผิ#าติ�ด จะกระท!าเม�,อการร�กษาทาง

ยาไม�ได�ผูล แผูลเป5นเร� อร�ง อาการท�,วัไปไม�ด�ข( นม�ภาวัะแทรกซิ�อน การผู�าติ�ดม� 2 วั�ธ์� ค�อการผิ#าติ�ดกระเพาะอาหาร :

Gastrectomy โดยติ�ดบร�เวัณท�,หล�,งกรดออกมา & บร�เวัณท�,เป5นแผูลด�วัย

การผิ#าติ�ดเส)นปัระสาที่ : Vagotomy ซิ(,งเป5นติ�วักระติ/�นให�เซิลล:

ของกระเพาะหล�,งกรดมาก peptic ulcer

การร�กษาการสอนส�ข้ศ&กษา

ให�ค!าแนะน!าเก�,ยวัก�บส/ขน�ส�ยในการบร�โภคอาหารท�,ย�อยง�าย

การร�บประทานอาหารควัรเป5นคร� งละน�อย ๆ แติ�บ�อยคร� งเพ�,อช้�วัยลดการท!างานของกระเพาะอาหารและล!าไส� และป<องก�นม�ให�กรดท!าการระคายเค�องติ�อเย�,อบ/กระเพาะอาหาร

การร�บประทานยาอย�างถึ"กติ�องสม!,าเสมอ เพ�,อให�ฤทธ์�Aยาอย"�ในระด�บท�,จะช้�วัยลดกรด

ไม�ควัรซิ� อยามาร�บประทานเอง

peptic ulcer

การพยาบาลด"การพยาบาล Gastritis ค�ะ

peptic ulcer

Pancreatitis

ติ�บอ#อนอ�กเสบ (Pancreatitis)

เก�ดจากแบคท�เร�ยหร�อไม�ใช้�แบคท�เร�ย เช้�น การย�อยเน� อเย�,อของ ติ�บอ�อนเอง

(Autodigestion) อ�บ�ติ การณ์; พบในเพศัช้ายมากกวั�าเพศั

หญิ�ง อาย/ 30 – 40 ป8 และม�ประวั�ติ�ด�,มส/รามานาน

Pancreatitis

สาเหติ� ติ�บอ#อนอ�กเสบเฉั�ยบพล�น

โรคทางเด�นน! าด� : น�,วัในทางเด�นน! าด�และท�อน! าด�ร�วัม ท!าให� เพ�,มแรงด�น ม�การไหลย�อนกล�บของน! าด�เข�าส"�ติ�บอ�อน

แอลกอฮอล: กระติ/�นให� HCl Duodenum ปล�อยฮอร:โมน

Secretin เข�ากระแสเล�อด กระติ/�นให�ติ�บอ�อนข�บหล�,ง น! าและ HCO3

- มากข( น โปรติ�นติกติะกอนไปอ/ดติ�นในภายท�อเล&กๆของติ�บอ�อน เพ�,ม Sphincteric resistance ข�ดขวัางการไหล

ของ Pancreatic secretion

Pancreatitis

ภาวัะไติรกล�เซิอไรด:ในเล�อดส"ง (hypertriglyceridemia)

ภาวัะแคลเซิ�ยมในเล�อดส"ง (hypercalcemia) หล�งผู�าติ�ดช้�องท�อง ท!าให�ติ�บอ�อนกระทบกระเท�อน

บวัม การได�ร�บบาดเจ&บท�,ติ�บอ�อน ยาบางช้น�ดท�,ท!าให�เก�ดติ�บอ�อนอ�กเสบได� เช้�น

estrogen, furosemide เป5นติ�น การติ�ดเช้� อ เช้�น mumps, measles,

mycoplasma pneumoniae, tuberculosis พ�นธ์/กรรม ไม�ทราบสาเหติ/

สาเหติ� ติ�บอ#อนอ�กเสบเร3�อร�ง สาเหติ/จากพ�ษส/ราเร� อร�ง เป5นสาเหติ/หล�ก ภาวัะแคลเซิ�ยมในเล�อดส"ง ป=จจ�ยด�านพ�นธ์/กรรม ภาวัะท/พโภช้นาการ ไม�ทราบสาเหติ/

การว น จุฉั�ย การซิ�กประวั�ติ� เก�,ยวัก�บการด�,มส/รา โรคระบบ

ทางเด�นน! าด� อาการปวัดท�องด�านขวัาหร�อ บร�เวัณล� นป8, จะปวัดติ� อๆ ล(กๆ อาจม�ร�าวัไปท�,

ส�ข�าง การติรวัจร�างกาย พบอาการอ�อนเพล�ย กระส�บ

กระส�าย ท�องอ�ด กดเจ&บบร�เวัณช้ายโครงหร�อ ส�ข�าง อาจพบ Grey Turner’s sign ค�อ

บร�เวัณใติ�ช้ายโครงหร�อส�ข�างม�ส�เข�ยวัคล! า หร�อ พบรอบๆสะด�อม�ส�น! าเง�น (Cullen’s sing) ถึ�า

ม�เล�อดออกมาข�างในเย�,อบ/ช้�องท�อง ในรายเร� อร�งอาจพบติ�วั ติาเหล�อง

Pancreatitis

การว น จุฉั�ย (ติ#อ) การติรวัจทางห�องปฏิ�บ�ติ�การ ด�งน�

Serum amylase ส"ง หล�งม�การอ�กเสบ 2 – 12 ช้�,วัโมง นาน 72 ช้�,วัโมง ถึ�านานกวั�า 1 ส�ปดาห:แสดง

ถึ(งม�ภาวัะแทรกซิ�อน ( ค�าปกติ� 10 – 180 U) serum lipase และ alkaline phosphatase ส"ง

ข( น WBC ส"ง Urine amylase ปกติ�ถึ�าม�การอ�กเสบจะส"งประมาณ

72 – 96 ช้�,วัโมงหล�งอ�กเสบ แล�วัค�อยๆลดลง ภายใน2 ส�ปดาห: ถึ�าติรวัจ Urine amylase ใน 24

ช้�,วัโมง ส"งกวั�า 5,000 U ถึ�อวั�าผู�ดปกติ�

Serum calcium ช้�วัยบอกควัามร/นแรง ถึ�าติ!,ากวั�า7 mg% พยากรณ:โรคไม�ด� ค�าจะติ!,าส/ดในวั�นท�, 5 – 7 หล�งม�การอ�กเสบ

ส�ดส�วัน amylase : creatinin clearance ส"งข( น serum calcium ลดติ!,าลงplasma glucose ส"งUpper GI study มองเห&นม�การเคล�,อนท�,ของ

ติ!าแหน�งกระเพาะอาหารและล!าไส�เล&กส�วัน ด"โอด�น�ม ซิ(,งเป5นผูลจากถึ/งน! าในติ�บอ�อน

CxR พบม�น! าค�,งในช้�องเย�,อห/�มปอด (pleural effusions) โดยเฉพาะด�านซิ�าย ซิ(,งอาจม� หร�อไม�ม� amylase อย"�ในน! าช้�องเย�,อห/�มปอด นอกจากน� อาจพบ Atelectasis , Pneumonitis)หร�อในรายท�,ร/นแรงจะพบ pulmonary edema

Plain film abdomen มองเห&น paralytic ileus เฉพาะท�,พบได�บร�เวัณใติ�ล� นป8, /ช้ายโครงซิ�าย

(Endoscopic retrograde cholangio-pancreatography : ERCP) เห&นท�อติ�บอ�อนโป>งขยายและติ�บเป5นช้�วัง ๆ และม�ถึ/งน! าเท�ยมเก�ดข( น

การร�กษา เป5นการร�กษาแบบประค�บประคอง ยาแก�ปวัด กล/�ม Pethidine ไม�น�ยมให� Morphine

เน�,องจากจะเพ�,มการหดเกร&งของ sphincter of Oddi และท�อติ�บอ�อนท!าให�ปวัดมากข( น

ให�สารน! าและส�วันประกอบของเล�อด งดน! าและอาหารจนกวั�าอาการปวัดจะท/เลาและใส� NG

tube c Gomco suctionให�ยาลดการหล�,งกรดยาปฏิ�ช้�วันะ

Pancreatitis

การพยาบาลไมี#ส�ข้สบายเน3�องจุากปัวดที่)องจุากการอ�กเสบ

ติ ดเช่3�อ / การย#อยเน3�อเย3�อติ�บอ#อนเอง ว�ติถ้�ปัระสงค; ท/เลาอาการปวัดท�องและไม�ส/ขสบายก จุกรรมี

ด"แลด�านจ�ติใจ ให�การเอาใจใส� เป7ดโอกาสให�ระบาย ควัามร" �ส(กและร�บฟ=งป=ญิหาด�วัยท�าท�จร�งใจ

fowler’s position เพ�,อช้�วัยให�กล�ามเน� อหน�า ท�องหย�อนติ�วั ช้�วัยให�ผู"�ป>วัยร" �ส(กสบายข( นหร�อให�อย"�

ในท�าท�,สบายท�,ส/ด

Pancreatitis

ด"แลให�งดน! าและอาหารและอธ์�บายควัามจ!าเป5นเพ�,อช้�วัยลดการกระติ/�นการท!างาน

ของติ�บอ�อนด"แลให�ยาแก�ปวัดติามแผูนการร�กษา

หล�กเล�,ยงการใช้� Morphine ด"แลให�ยาปฏิ�ช้�วันะติามแผูนการร�กษา

การพยาบาล

ว�ติถ้�ปัระสงค;ก จุกรรมี

ด"แลให�สารน! าทางหลอดเล�อดด!าติามแผูนการร�กษา

เม�,ออาการท/เลาและแพทย:ให�ร�บประทาน อาหารได� ด"แล mouth care ท/ก 2 – 4

ช้�,วัโมง หร�อN/V ช้�วัยเพ�,มควัามอยากอาหาร

Pancreatitis

เส��ยงติ#อภาวะเส�ยสมีด�ลข้องสารน��าและเกล3อแร#จุากการส$ญเส�ยที่างอาเจุ�ยนและที่#อระบาย

จ�ดส�,งแวัดล�อมขณะร�บประทานอาหาร ส�งเกติอาการท�,ผู�ดปกติ�จากการขาด K ,

Na , Ca หากพบรายงานแพทย:เพ�,อให�ได�ร�บการแก�ไข

ส�งติรวัจเล�อด E’lyte เพ�,อติ�ดติามควัามก�าวัหน�าของการส"ญิเส�ยเกล�อแร�ติามแผูนการร�กษา

การพยาบาลเส��ยงติ#อภาวะแที่รกซึ)อนข้องระบบที่างเด น

หายใจุ เน3�องจุากมี�สารเหลวจุากติ�บอ#อนเข้)าไปัในช่#องเย3�อห�)มีปัอด

ว�ติถ้�ปัระสงค; ไม�เก�ดภาวัะแทรกซิ�อนระบบทางเด�นหายใจ

ก จุกรรมี ติรวัจวั�ดส�ญิญิาณช้�พ ท/ก 4 ช้�,วัโมง ประเม�น Breath sound ท/กเวัรหากพบ

เส�ยงแทรกให�รายงานแพทย:Pancreatitis

สอนการหายใจท�,ม�ประส�ทธ์�ภาพ ด"แลให�พ�กผู�อนท� งด�านร�างกายและจ�ติใจ

และจ�ดส�,งแวัดล�อมไม�รบกวันผู"�ป>วัยถึ�าม�น! าในช้�องเย�,อห/�มปอดและติ�องใส�ท�อ

ระบาย ด"แลให�ท�อระบายอย"�ในระบบป7ด และไม�ม�การอ/ดติ�น การเล�,อนหล/ด และ

ท�านอนท�,ส/ขสบาย

Cholecystitis

การอ�กเสบข้องถ้�งน��าด�และน �วในถ้�งน��าด� (Cholecystitis and Gall

stone)

น�,วัในถึ/งน! าด�พบได�ประมาณ ร�อยละ 10 ของจ!านวันประช้ากร

ม�กพบในผู"�ป>วัยท�,ม�อาย/ 40 ป8ข( นไป ส�วันมากม�ก!าเน�ดอย"�ในถึ/งน! าด� แติ�อาจพบ

ได�ในส�วันอ�,นของท�อทางเด�นน! าด� โดยเฉพาะท�อน! าด�ร�วัม(Common Bile Duct : CBD )

Cholecystitis

ปั�จุจุ�ยที่��ที่�าให)เก ดน �ว Metabolic

factors : Cholesteral, Calcium bilirunate, mix

infection: streptococci coliform / typhoid

Stasis

Cholecystitis

การว น จุฉั�ยHx :

ปวัดท�องหล�งร�บประทานอาหารม� อหน�กบร�เวัณEpigastrium อาจจะร�าวัไปท�,สะบ�กขวัา

หร�อไหล�ขวัาและในบางรายอาการจะเหม�อนก�บangina pectoris อาจม�อาการปวัดเป5นพ�ก ๆ

ในระยะเวัลา 30-60 นาท� ปวัดจนติ�วังอบ�ดไปมา (colicky pain)

PE : ม�ไข� ติ�วัเหล�องถึ�าม�น�,วัในท�อน! าด�ร�วัมด�วัย เม�,อกดหน�าท�อง พบ Murphy’s sign

Cholecystitis

Lab : CBC พบ PMN ส"งผู�ดปกติ� Liver Function Teste : LFT พบ

alkaline phosphatase ส"งกวั�าปกติ� plain abdomen ถึ�าเป5นน�,วัท�,ม�แคลเซิ�ยม

อย"�ด�วัยจะเห&นเป5นเงาของน�,วั ultrasound ซิ(,งวั�น�จฉ�ยได�แม�นย!าและสะดวัก

มาก

การร�กษา ระยะปวัดท�อง NPO โดยเฉพาะลดอาหารม�น ซิ(,ง

กระติ/�นให�ม�การบ�บติ�วัของ ถึ/งน! าด� ใส� N.G. Tube เพ�,อด"ดกรด ลม และน! าออกให�

ล!าไส�ได�พ�ก ยาแก�ปวัด :

Baralgan ฉ�ด q 4 hr Pethidine 50 mg IM หร�อ IV q 6 hr ไม�ควัรฉ�ด Morphine เพราะไปเพ�,ม sphincter tone ท�,

sphineter of oddi ท!าให�ม�อาการปวัดท�องมากข( น และ อาจท!าให�เก�ดอาการ Pancreatitis

ม�อาการปวัดมาก และไข�ส"ง ควัรน(กถึ(ง gangrene ของ gall bladder ควัรให�ยาปฏิ�ช้�วันะ

การผู�าติ�ด จะท!าเม�,อม�การอ�กเสบลดลงCholecystitis

การพยาบาล เส�,ยงติ�อการติ�ดเช้� อเน�,องจากการอ/ดก� นของท�อระบาย

ร"ปติ�วัท� (T-tube)

ว�ติถ้�ปัระสงค; ไม�ม�การติ�ดเช้� อก จุกรรมี

ส�งเกติล�กษณะ ส� และบ�นท(กปร�มาณน! าด�ท�,ระบาย ออกมา รายงานแพทย:เม�,อน! าด�ออกมาจ!านวันมาก ผู�ดปกติ� หร�อม�ล�กษณะท�,เปล�,ยนจากน! าด�เป5นส�เล�อด

หร�อหนองถึ�าน! าด�ไม�ระบายออกมากอาจม�การร�,วัซิ(มเข�าไปในช้�อง

ท�อง ( ระยะหล�งผู�าติ�ดน! าด�ระบายประมาณ 400 มล. / วั�น และจะลดลงเร�,อยๆ เม�,อท�อน! าด�ย/บบวัม)Cholecystitis

ด"แลไม�ให�ม�การไหลย�อนกล�บของน! าด�ทางท�อ ระบาย โดยแขวันถึ/งรองร�บให�อย"�ติ!,ากวั�าเอวัเสมอ

และไม�ให�สายห�ก พ�บ งอ และอย"�ในระบบป7ด ประเม�นอาการแสดงวั�าท�อระบายอ/ดติ�น เช้�น ปวัด

บร�เวัณช้ายโครงขวัามากข( น ม�น! าด�ร� ,วัซิ(มออกมา รอบๆ ท�อ คล�,นไส� ติ�วัและติาเหล�องมากข( น เป5นติ�น หากพบรายงานแพทย:

ส�งเกติไม�ให�ท�อระบายเล�,อนหล/ดจากติ!าแหน�งเด�ม

การพยาบาลปฏิ�บ�ติ�ติ�วัไม�ถึ"กติ�องเน�,องจากขาดควัามร" �

เก�,ยวัก�บการด"แลตินเองหล�งผู�าติ�ด ว�ติถ้�ปัระสงค; ม�ควัามร" � ควัามเข�าใจและ

สามารถึด"แลตินเองได�อย�างเหมาะสมก จุกรรมี

อธ์�บายเก�,ยวัก�บการเก�ดโรค สาเหติ/ และแนวัทางการร�กษา

เป7ดโอกาสให�ผู"�ป>วัยซิ�กถึามCholecystitis

แนะน!าเก�,ยวัก�บการร�บประทานอาหาร หล�กเล�,ยงอาหารไขม�นส"ง ในระยะ 4 – 6 ส�ปดาห:

แรกอาจเพ�,มข( นท�ละน�อยหากไม�ม�อาการท�องอ�ดและไม�

ควัรร�บประทานไขม�นมากเก�นไป แนะน!าให�ส�งเกติอาการผู�ดปกติ� เช้�น

ติ�วัและติาเหล�องเพ�,มข( น ค�นติามผู�วัหน�งมากข( น อ/จจาระส�ซิ�ด ป=สสาวัะส�เหล�องเข�ม ท�องอ�ด หร�อม�น! าด�ร� ,วัออกมารอบๆ ท�อระบายเป5นส�

เข�ยวัหร�อน! าติาลเข�ม หร�อม�น! าด�ออกมากผู�ดปกติ� ม�ไข� หากม�อาการเหล�าน� ให�กล�บมาพบแพทย:ก�อน

น�ด