بررسی وضعیت افزايش سرعت قطارهای پرسرعت در دنیا و

نگاهی به جایگاه ایران

مرکز آموزش و تحقیقات راه آهنحسین امین صدرآبادی

وضعیت کلی در دنیا

آهن پرسرعت در ابتدا مختص چند کشور در دنیا راه در حال حاضر در دنیا گسترش زیادی یافته است. با این وجود

بیشتر خطوط راه آهن پرسرعت همچنان دراروپا و آسیا هستند. نگاه اين کشورها در ارزيابي اقتصادي راه آهن پر سرعت اين

بوده است که فاصله بین مراکز جمعیتی براي اينکه در مقايسه با حمل و نقل هوايي اقتصادي باشند بايد از حدي کمتر باشد.

پيشرفتهاي اخير چين در ساخت راه آهن پر سرعت اصل جا 8افتاده فوق را به چالش کشيده است و زمان های سفر

ساعت و بیشتر با قطارهای خواب پرسرعت در مسیرهای طوالنی تعریف های متعارف را تا حدی تحت الشعاع قرار داده

است.

3

ب کیلومتر س

حت در دنیا بر

عسر

ن پری راه آه

سیرهال م

]طوU

IC,2

012

]14/2

2

کشوردر حال

بهره برداریدر حال ساخت

در برنامه 2025ساخت تا

طول کل مسیرهای راه آهن

جمع

اروپا 6,914 2,936 8,384   18,234بلژیک 209 0 0 3,513 209

فرانسه 2,036 757 2,407 29,901 5,200آلمان 1,334 428 558 33,862 2,320ایتالیا 923 0 395 16,862 1,318هلند 120 0 0 2,896 120

لهستان 0 0 712 19,627 712پرتقال 0 0 1,006 2,842 1,006روسیه 0 650 84,158 650اسپانیا 2,144 1,679 1,702 15,046 5,525سوئد 0   750 9,830 750

سوئیس 35 72 0 3,499 107انگلستان 113 0 204 16,321 317

آسیا 10,271 6,153 5,201   21,625چین 6,403 4,235 2,901 60,809 13,539

تایوان 345 0 0 421 345هند 0 0 495 63,327 495

ایران 0 0 0 7,335 0ژاپن 2,664 424 537 20,048 3,625

عربستان 0 550 0 2,758 550کره جنوبی 412 186 49 3,381 647ترکیه 447 758 1,219 8,699 2,424سایر 362 200 1,891   2,453

مراکش 0 200 480 1,989 680آرژانتین 0 0 0 35,753 0برزیل   0 511 29,817 511آمریکا 362 0 900 227,058 1,262

کل 17,547 9,289 15,476   42,312

شبکه راه آهن پرسرعت در دنیا

World network (V > 250 km):

21 472 km of lines in operation

13 964 km of lines under construction

16 347 km of lines planned

November 2013

ترافیک

1.28 میلیارد نفر در سال در دنیا توسط قطارهای پرسرعت جابجا می شوند

میلیون نفر در چین600‹ میلیون در ژاپن300‹ میلیون در فرانسه130‹ میلیون در جاهای دیگر دنیا250‹

15 میلیارد نفر نیز تا کنون با قطار پرسرعت جابجا شده اند

سیر تکاملی سرعت

.سرعت متوسط قطارها به صورت یکنواخت افزایش یافته است کیلومتر در ساعت100، سرعت قطارها 1900در سال کيلومتر در ساعت115 میالدی 1930دهه در ابتدا قطارهاي ديزلي در خصوص سرعت پيشتاز بودند اما پس از

جنگ جهاني دوم تاکنون قطارهاي برقي در اين زمينه پيشتاز هستند. با افتتاح خط راه آهن 1964 آهن پرسرعت به معنای واقعی در سال راه

پرسرعت توکایدو شینکانسن ژاپن با ایجاد یک جهش سرعتی -به کيلومتر در ساعت- به وجود آمد. 200سرعت

کیلومتر در ساعت یک 300 تا 250 حداکثر سرعت 2000تا سال سرعت متعارف برای خطوط جدید راه آهن پرسرعت بود، اما در حال

کیلومتر در ساعت در حال بهره برداری 320حاضر خطوطی با سرعت کیلومتر در ساعت صحبت 360 یا 350است و در مورد سرعت

کیلومتر در ساعت در آینده 400می شود و حتی خطوطی برای سرعت طراحی می شوند.

World speed record: 574,6 km/h – France, April 2007

انتخاب سرعت

250دو دسته شدن در انتخاب سرعت در مرزشود جدال بر سر وقتی از حداکثر سرعت صحبت می

سرعتی که از لحاظ فنی ممکن است و سرعتی که از لحاظ تجاری به صرفه است پیش می آید.

مسائلی نظیر صرفه جویی بیشتر در مصرف انرژی و نیزهزینه های سرمایه گذاری و بهره برداری کمتر قطارها

هلند و ترکیه با توجه به مسافت های مد نظر به این نتیجه ‹ کیلومتر در ساعت کافی است. 250رسیده اند که سرعت تجاری

w نیز راه آهن آلمان تصمیم گرفته است که قطارهای نسل ‹ اخیرا کیلومتر در ساعت عرضه 249 را در آلمان با سرعت ICEبعدی

نداشته TSIکند تا نیازی به انطباق با نیازمندی های استانداردهای باشد.

روند پيشرفت سرعت قطارها در دنيا

آهن کشورهاي جلودار در راهپر سرعت

حداکثر سرعت

200200225225225

250250

300300300300300300300320

350

آهن کشورهاي جلودار در راهپر سرعت

سرعت متوسط

ایاالت فنالندمتحده

کره ترکیهروسیهبریتانیاسوئدپرتقالجنوبی

بین ایتالیاآلمانالمللی

چینفرانسهاسپانیاژاپنتایوان

139146

135

161170

162

178180

200196

178

234246

212

244

215

160169170171177

195203

212226232

239

257263269272

317

Min of) / س ) ک سرعت Max of) / س ) ک سرعت

1

2

3

آهن کشورهاي جلودار در راهپر سرعت

یوب

جنره

ک

دهمتح

تایاال

نما

آل

لقا

رتپ

لیایتا

ا

یهس

رو

نیایتا

بر

یلللم

ا نبی

ندفنال

یهرک

ت

سهران

فئدسو

نواتای

نژاپ

نیاپاس

انچی

0.600.650.67

0.60

0.650.65

0.76

0.59

0.690.710.76

0.800.78

0.82

0.71

0.61

0.710.750.750.760.770.780.780.800.800.81

0.850.850.860.880.900.90

شبکه سرعت به متوسط سرعت حداقل نسبت شبکه سرعت به متوسط سرعت حداکثر نسبت

آهن کشورهاي جلودار در راهپر سرعت

گردد که کشورهای زیر لیگ برترین های مشخص می سرعت با سرعت متوسط از مبدأ تا مقصد بیشتر از

کیلومتر در ساعت را تشکیل می دهند. 250چین، ‹فرانسه، ‹اسپانیا، ‹ژاپن و ‹تایوان‹

کاپهای قهرمانی

چینتوسعه سریع شبکه ‹باالترین سرعت شبکه‹انتقال موفق فناوری‹

ژاپن(1964پیشکسوت در ساخت راه آهن پرسرعت )‹سرویسهای منظم و ایجاد سرویسهای غیراکسپرس‹خودکفایی کامل‹

کاپهای قهرمانی

فرانسهایجاد کننده فناوری و توسعه آن در دنیا‹رکورددار سرعت‹ایجاد سرویسهای ارزان قیمت‹

اسپانیاتوسعه سریع و توجه ویژه به راه آهن پرسرعت‹w لوکس‹ سرویسهای بسیار منظم و نسبتاتکنولوژی عرض متغیر‹

ایتالیاپیشکسوت در اروپا‹ایجاد بهره بردار خصوصی‹تکنولوژی کج شوندگی‹

کاپهای قهرمانی

آلمانصاحب فناوری به خصوص ناوگان‹فناوری اسلب ترک‹

کره جنوبیانتقال موفق فناوری‹

تایوانساخت راه آهن پرسرعت بر گرفته از فناوری های مختلف‹

ترکیهایجاد یک الگوی موفق در توسعه برنامه ریزی شده راه ‹

آهن پرسرعت به عنوان یک کشور در حال توسعه

بهره برداران خصوصی

ظهور بهره بردار قطار پرسرعت مستقل درساختار »دسترسی آزاد«

دررقابت NTV italo به عنوان نقطه شروع در ایتالیا‹با بخش دولتی

یورواستار بدون شک در استفاده از تونل مانش در ‹چند سال آینده با راه آهن آلمان که یک مجوز

بهره برداری از این خط را برنده شده است و همچنين با برخی از رقباي نوظهور در بازار لندن روبرو خواهد

بود.

سرویسهای متنوع

های ثانویه روی خطوط تحول: معرفی سرویس پرسرعت

در کنار سرویس موجود و شناخته شده راه آهن پر سرعت، ‹سرويسهاي غير اکسپرس نظير توقف قطار پر سرعت در

تمام ايستگاهها مانند آنچه در ژاپن وجود دارد سرویس های محلی با استفاده از بخشی از خطوط

پرسرعت در بریتانیا، آلمان و اسپانیا راه اندازی گردیده است.

شیوه اخير بر سرویس هاي محلی با استفاده از قطارهای ‹کالسیک برتری دارد مشروط بر اینکه در خطوط شبکه راه آهن

پرسرعت بین شهری ظرفیت مازاد کافی براي ارائه چنين سرويس مازادي وجود داشته باشد.

قطارهای پرسرعت درمسیرهای طوالنی

سرعت نگاه کشورها در ارزيابي اقتصادي راه آهن پر اين بوده است که فاصله بین مراکز جمعیتی براي

اينکه در مقايسه با حمل و نقل هوايي اقتصادي باشند بايد از حدي کمتر باشد.

پيشرفتهاي اخير چين در ساخت راه آهن پر سرعتاصل جا افتاده فوق را به چالش کشيده است

کیلومتری بین پکن و گوانگ جو را 2298 مسیر G79قطار ‹ کیلومتر در ساعت 287.8 توقف با سرعت عالی 3با

می پیماید. ساعت و بیشتر با قطارهای خواب 8زمان های سفر ‹

پرسرعت در مسیرهای طوالنی در چین

سرویسهای پرسرعت حومه ای

کشور قطار بيشينه سرعت

(km/h)

مبدأ مقصد مسافت )کيلومت

ر(

زمان سير

)دقيقه(

سرعت (km/h)

اسپانيا Avant services

250 Cordoba Puente Genii

Herrera

75.6 22 206.2

بريتانيا تعداد 40

قطار

225 Stratford Internationa

l

Ebbsfleet Internationa

l

26.9 10 161.4

آلمان 200 Kinding Allersbers 33.5 13 154.6

جايگاه ايران

رکورد سرعت مبدأ به مقصد:92سال : 117 تهران- مشهد با سرعت متوسط 3 و 2ترنست ‹

km/h113km/h تهران- يزد با سرعت متوسط 1ترنست ‹

با اين سرعت به هيچ عنوان راه آهن کشور قادر جايگاهي 160نخواهد بود در جدولهای جهانی باالی

داشته باشد. شايد با برقي شدن اين مسير و استفاده از قطارهاي برقي ‹

کيلومتر در ساعت و سرعت 250 تا 230با سرعت بيشينه کيلومتر به باال و دقت در بهره برداري منظم 160متوسط

مسير بتوان به جايگاه جهاني رسيد.

نتیجه گیری

توان این گونه نتیجه گرفت که قطارهای پرسرعت در دنيا در مجموع می در جایی هستند که باید باشند و دامنه سرویس آن ها با توسعه فناوری

رشد پیدا می کند. امروزه مهندسین قادرند آنچه را که بهره بردار درخواست می کند، در صورتی که هزینه آن را پرداخت نماید، در اختیار

بهره بردار قرار دهند. 250با توجه به تصمیم برخی از کشورها مبنی بر کاهش سرعت به

کیلومتر در ساعت پیشنهاد می شود سئوال مهمی که بايد در بلند مدت پاسخ داده شود، در مورد اقتصاد و سهم بازار در راه آهن پر سرعت

باشد و فقط به توسعه فناوري راه آهن پر سرعت پرداخته نشود. برای مثال اینکه در یک بازار فرضی، بهترین تعادل بین سرعت و هزینه

چیست؟ همچنين، با توجه به تحوالت اخير در بازار راه آهن پر سرعت، جالب توجه خواهد بود که ببينيم رقابت روی ریل و سرویس های راه آهن پرسرعت ارزان قیمت در چند سال آینده به جایگاه معنی داری می رسد

یا خیر؟

نتیجه گیری

در ايران توجه زيادي براي افزايش قطارهاي مسافري وجود دارد کشورهاي منطقه از جمله ترکيه، عربستان و قزاقستان برنامه هاي جديدي

براي افزايش سرعت قطارهاي مسافري خود دارند ،کشور ترکيه به جايگاهي جهاني در رتبه دهم دست يافته استهاي افزايش سرعت قطارها در کشور در سه پیشنهاد می شود برنامه

رهيافت کوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت پيگيري شود. راهکار کوتاه: شامل سرويسهاي سريع تر در حداقل کالس جهاني با استفاده از ‹

ترن ستهاي موجود در شبکه با بهره برداري ويژه و مناسب و همچنين اصالحات کم زيرساختي

کيلومتر در 230/ 200راهکار ميان مدت: ارتقاء خطوط موجود براي سرعت ‹ساعت و تهيه ناوگان مناسب براي آن و انتخاب مسيرهاي مناسب در اين زمينه|

استفاده از ناوگان کج شونده |پروژه هاي برقي از جمله برقي کردن تهران- مشهد و تهران- بندرعباس|

در برنامه بلند مدت بايد خطوط اختصاصي پر سرعت که داراي توجيه اقتصادي ‹باشند مد نظر باشد. نکته مهم: انتخاب سرعت بهینه